Παραγωγή

Μεταφορά και
Διανομή Ηλεκτρικής
Ενέργειας
Δρ. Δημήτριος
Καλπακτσόγλου

Μάθημα 6ο
dkalp@el.teithe.gr
Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Οι μετασχηματιστές χρησιμοποιούνται για να κατεβάσουμε, να

ανυψώσουμε ή να απομονώσουμε την τάση στα δίκτυα ή στις
εγκαταστάσεις για εναλλασσόμενο ρεύμα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Στην πρώτη περίπτωση όταν δηλαδή τον μετασχηματιστή τον

τροφοδοτούμε με εναλλασσόμενο ρεύμα υψηλής τάσης και μας δίνει
εναλλασσόμενο ρεύμα σε χαμηλότερη τάση τον ονομάζουμε
μετασχηματιστή υποβιβασμού.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Στην άλλη περίπτωση όπου μας δίνει εναλλασσόμενο ρεύμα με τάση

υψηλότερη από το εναλλασσόμενο ρεύμα που τον τροφοδοτεί τον
ονομάζουμε μετασχηματιστή ανυψώσεως.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Ένα μετασχηματιστής υποβιβασμού

μπορεί να εργαστεί και σαν
μετασχηματιστής ανυψώσεως. Ο
διαχωρισμός, δηλαδή, των
μετασχηματιστών γίνεται με βάση τη
δουλειά που τους βάζουμε να κάνουν και
όχι γιατί υπάρχει κάποια βασική διαφορά
στην κατασκευή τους.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Οι μετασχηματιστές που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι μονοφασικοί ή

τριφασικοί.
Οι μονοφασικοί μετασχηματιστές, όπως λέει και το όνομά τους,
χρησιμοποιούνται για μονοφασικό εναλλασσόμενο ρεύμα.
Οι τριφασικοί χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να αλλάξουμε την τάση σε
ένα τριφασικό σύστημα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Μετασχηματιστές

Οι μετασχηματιστές σε αντίθεση με τις

γεννήτριες στους σταθμούς παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας, δεν έχουν
περιστρεφόμενα ή κινούμενα μέρη.
Επομένως είναι απλοί στην κατασκευή
τους και προπαντός στη χρήση τους, ενώ
δεν έχουν ανάγκη από συνεχή
παρακολούθηση και συχνή συντήρηση.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Στο σχήμα παρακάτω φαίνεται το κύριο μέρος ενός τριφασικού

μετασχηματιστή που αποτελείται από τον πυρήνα και τα τυλίγματά του.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Ο πυρήνας κατασκευάζεται από πολλά μαγνητικά ελάσματα. Τα

ελάσματα αυτά κόβονται πρώτα σε κατάλληλα σχήματα και έπειτα
συναρμολογούνται για να αποτελέσουν τον πυρήνα.
Τα κατακόρυφα μέρη του πυρήνα τα ονομάζουμε κορμούς και τα
οριζόντια μέρη ζυγώματα. Έτσι ο πυρήνας του τριφασικού
μετασχηματιστή έχει 3 κορμούς και 2 ζυγώματα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Οι ενώσεις των κορμών με τα ζυγώματα

γίνονται συνήθως θυλακωτά.
Κόβουμε δηλαδή τα ελάσματα, άλλα
κοντύτερα και άλλα μακρύτερα, ώστε οι
εξοχές του κορμού να αντιστοιχούν σε
εσοχές του ζυγώματος και αντίστροφα.
Άλλοι κατασκευαστές κάνουν τις ενώσεις
αυτές επίπεδες.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Τα μαγνητικά ελάσματα στους κορμούς συγκρατούνται μεταξύ τους με

καρφιά ή κοχλίες που μονώνονται ως προς τον πυρήνα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Σε κάθε κορμό του πυρήνα

τοποθετούνται 2 τυλίγματα
ανεξάρτητα μεταξύ τους. Το τύλιγμα
υψηλής τάσης (Υ.Τ.) και το τύλιγμα
χαμηλής τάσης (Χ.Τ.).
Το τύλιγμα υψηλής τάσης αποτελείται
από πολλές σπείρες από λεπτό
μονωμένο χάλκινο σύρμα, ενώ το
τύλιγμα χαμηλής τάσης αποτελείται
από λίγες σχετικά σπείρες, από χονδρό
μονωμένο σύρμα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Τριφασικοί Μετασχηματιστές

Από κάθε ένα από τα δύο τυλίγματα που υπάρχουν σε κάθε κορμό του
μετασχηματιστή μένουν ελεύθερα τα δύο άκρα τους. Έτσι ο τριφασικός
μετασχηματιστής έχει 6 άκρα από τα τυλίγματα Υ.Τ. και 6 άκρα από τα
Χ.Τ.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Ψύξη των Μετασχηματιστών

Όπως και οι ηλεκτρικές γεννήτριες στους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς

έτσι και οι μετασχηματιστές θερμαίνονται όταν βρίσκονται σε λειτουργία.
Αυτό οφείλεται στις απώλειες που εμφανίζονται και στους
μετασχηματιστές σε μορφή θερμότητας. Πρέπει λοιπόν με κάποιο μέσο
αν αφαιρούμε τη θερμότητα αυτή, δηλαδή να ψύχουμε τον
μετασχηματιστή, γιατί διαφορετικά η θερμοκρασία του θα ανέβει πολύ
και θα διατρέξουν κίνδυνο καταστροφής τα τυλίγματά του.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Ψύξη των Μετασχηματιστών

Ανάλογα με τον τρόπο ψύξης διακρίνονται οι μετασχηματιστές σε ξηρούς

μετασχηματιστές και σε μετασχηματιστές ελαίου.
Οι ξηροί μετασχηματιστές ψύχονται με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Η
θερμότητα στην περίπτωση αυτή, μεταδίδεται από τον μετασχηματιστή
απευθείας στον αέρα που τον περιβάλλει.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Ψύξη των Μετασχηματιστών

Οι μετασχηματιστές ελαίου βρίσκονται

τοποθετημένοι μέσα σε ένα σιδερένιο
δοχείο που το ονομάζουμε καζάνι. Το
καζάνι αυτό είναι γεμάτο με ένα ειδικό
ορυκτέλαιο γνωστό στο εμπόριο, λάδι
μετασχηματιστών.
Το λάδι αυτό παίρνει τη θερμότητα που
παράγεται από τις θερμότητες στο
μετασχηματιστή, πολύ καλύτερα από
τον αέρα και ταυτόχρονα συντηρεί τη
μόνωση των τυλιγμάτων του.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Ψύξη των Μετασχηματιστών

Το καζάνι του μετασχηματιστή έχει στα

πλευρά του πτερύγια μέσα στα οποία υπάρχει
επίσης λάδι. Με τα πτερύγια αυτά
διευκολύνουμε τη θερμότητα που πήρε το λάδι
από τον μετασχηματιστή να διαδοθεί τελικά
στον ατμοσφαιρικό αέρα.
Σε άλλους μετασχηματιστές έχουμε σωλήνες
και στέλνουμε το ζεστό λάδι με αντλία σε
ειδικά ψυγεία για να αφαιρέσουμε τη
θερμότητα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Ψύξη των Μετασχηματιστών

Οι περισσότεροι μετασχηματιστές έχουν

στο επάνω μέρος ένα κυλινδρικό δοχείο
που συγκοινωνεί με έναν σωλήνα με το
καζάνι του μετασχηματιστή. Το δοχείο
αυτό ονομάζεται δοχείο διαστολής και
είναι περίπου μέχρι τη μέση γεμάτο λάδι.
Το δοχείο διαστολής συγκοινωνεί με τον
ατμοσφαιρικό αέρα, ώστε να μπορεί το
λάδι του μετασχηματιστή να διαστέλλεται
ελεύθερα όταν αυξάνεται η θερμοκρασία
του.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Σχέση μεταφοράς του μετασχηματιστή

Η σχέση των τάσεων μεταξύ του πρωτεύον τυλίγματος και του

δευτερεύον τυλίγματος δίνεται παρακάτω:
Ε1 Ν1
=
Ε2 Ν2
Με αυτό τον τρόπο βλέπουμε ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των
σπειρών Ν2 τόσο μεγαλύτερη είναι η τάση στο δευτερεύον κύκλωμα.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Σχέση μεταφοράς του μετασχηματιστή

Παράδειγμα 1:
Έστω ένας μετασχηματιστής έχει στο πρωτεύον τύλιγμα 100 σπείρες και
στο δευτερεύον 10000 σπείρες. Εάν το πρωτεύον τροφοδοτηθεί με τάση
Ε1 = 200𝑉 να βρεθεί η τάση στο δευτερεύον.

Παράδειγμα 2:
Έστω ένας μετασχηματιστής έχει στο πρωτεύον τύλιγμα 5000 σπείρες και
στο δευτερεύον 500 σπείρες. Εάν το πρωτεύον τροφοδοτηθεί με τάση
Ε1 = 200𝑉 να βρεθεί η τάση στο δευτερεύον.

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου

Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Σχέση μεταφοράς του μετασχηματιστή

Η σχέση των ρευμάτων στα τυλίγματα του πρωτεύοντος και του

δευτερεύοντος δίνεται από την παρακάτω εξίσωση:
Ι2 Ν1
=
Ι1 Ν2
Παράδειγμα 3:
Έστω ένας μετασχηματιστής έχει στο πρωτεύον τύλιγμα 100 σπείρες και
στο δευτερεύον 10000 σπείρες. Εάν το δευτερεύον διαρρέεται από ρεύμα
Ι1 = 1Α να βρεθεί το ρεύμα στο πρωτεύον.

Παράδειγμα 4:
Έστω ένας μετασχηματιστής έχει στο πρωτεύον τύλιγμα 5000 σπείρες και
στο δευτερεύον 500 σπείρες. Εάν το δευτερεύον διαρρέεται από ρεύμα
Ι1 = 100Α να βρεθεί το ρεύμα στο πρωτεύον.
Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου
Σύνδεση σταθμών παραγωγής με τα
Ηλεκτρικά Δίκτυα

• Σχέση μεταφοράς του μετασχηματιστή

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι οι εντάσεις στο πρωτεύον και

δευτερεύον τύλιγμα, ως προς τις αντίστοιχες τάσεις, είναι αντιστρόφως
ανάλογες:
Ι2 Ε1
=
Ι1 Ε2

Δρ. Δημήτριος Καλπακτσόγλου