ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΩΝ

1
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

2
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

ΠΕΙΡΑΜΑ 1Ο
Μέτρηση θερμοκρασίας

Όνομα Σφραγίδα - Υπογραφή

Επώνυμο Καθηγητή Εργαστηρίου
Κ.Α.Σ.
Εργ. Τμήμα
Ομάδα
Ημερομηνία

Σκοπός του πειράματος:

Είναι η εξοικίωση με τη χρήση των αισθητηρίων και των κυκλωμάτων
προσαρμογής που απαιτούνται για μέτρηση θερμοκρασίας.

Απαιτούμενα όργανα εργαστηρίου:

Παλμογράφος διπλού ίχνους
Ψηφιακό πολύμετρο πάγκου 4½ ψηφίων
Ψηφιακή γέφυρα L-C-R
Τροφοδοτικό σταθεροποιημένο 2X0-32V/1A και +5V/1,5A
Γεννήτρια συναρτήσεων 1Hz – 2MHz

Αναλώσιμα υλικά:
Τελεστικοί ενισχυτές: TLC271, TLC272, OP177, AD706
Τρανζίστορ: 2Ν3906
Δίοδος Zener 4,3V/0,25W
Αντιστάσεις 1/4 Watt/ 1%
Ποτενσιόμετρα πολυστροφικά 10kΩ και 100kΩ

3
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

1.1 Χρησιμοποιώντας ένα διπολικό τρανζίστορ σαν

αισθητήριο θερμοκρασίας.

Να υπολογιστούν οι αντιστάσεις του κυκλώματος του Σχήματος 1Π.1,

που χρησιμοποιεί σαν αισθητήρα θερμοκρασίας το τρανζίστορ 2Ν3904 σε
συνδεσμολογία διόδου (ποδαράκια συλλέκτη-βάσης ενωμένα), έτσι ώστε να
κατασκευαστεί θερμόμετρο που να μετατρέπει μεταβολή θερμοκρασίας από
0-100οC, σε τάση εξόδου 0-2V.
Όταν το τρανζίστορ πολωθεί ορθά με ρεύμα IC = 1mA η τάση στα άκρα
του σε θερμοκρασία 25οC θα είναι VBE = 670mV και η μεταβολή της
συναρτήσει της θερμοκρασίας θα ισούται με ΔVBE/oC = -1,76mV/oC.

9V
R1

R6
D1
D02CZ4_3
4

Q1 R2 0
2 TLC271H/101/TI
1
V-

Q2N3906 - N1 5
N2 6
9V R3 OUT
3 8
+ 7 BIAS
Q2 V+
R5 U1

R4 9V RL
Q2N3904 10k

0 0 0 0

Σχήμα 1Π.1.

Υπολογισμοί

4
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

5
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Να προσομοιωθεί το κύκλωμα με το πρόγραμμα PSpice της OrCAD για

όλη την κλίμακα μέτρησης.

Σημείωση
Για να κάνετε προσομοίωση μεταβολών θερμοκρασίας, από το «Edit
Simulations Settings» επιλέξτε «DC Sweep» και σαν «Sweep Variable» την
επιλογή «Temperature» με αρχική τιμή 0, τελική 100 και βήμα 1 όπως φαίνεται
στο Σχήμα 1Π.2.
**Για να πάρετε την γραφική παράσταση από το PSpice επιλέξτε
«Window» και μετά «copy to clipboard». Στην συνέχεια κάνετε επικόλληση
μέσα σε μία κενή σελίδα του κειμενογράφου που χρησιμοποιείτε (π.χ. Word-
Office).

Σχήμα 1Π.2

Συνδεσμολογήστε το κύκλωμα και πάρτε 10 μετρήσεις για όλη την

κλίμακα των 0-100 οC.
Να συμπληρωθεί ο Πίνακας 1 με τις θεωρητικές (υπολογισμούς και
αποτελέσματα PSpice) και πειραματικές τιμές που πήρατε και να
δικαιολογήσετε τυχόν αποκλίσεις.

6
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ο
Θερμοκρασία ( C) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Υπολογισμοι (V)
PSpice (V)
Μετρήσεις (V)

Στο πρόγραμμα Excel να παρασταθούν γραφικά σε ένα πλαίσιο οι

συναρτήσεις μεταφοράς που προέκυψαν από τους υπολογισμούς την
προσομοίωση και τις μετρήσεις.

1.2 Χρησιμοποιώντας θερμίστορ σαν αισθητήριο

θερμοκρασίας.

Να υπολογιστούν οι αντιστάσεις του κυκλώματος του Σχήματος 1Π.3, που

χρησιμοποιεί σαν αισθητήρα θερμοκρασίας Θερμίστορ, έτσι ώστε να
κατασκευαστεί θερμόμετρο που να μετατρέπει μεταβολή θερμοκρασίας από 0-
100οC, σε τάση εξόδου 0-2V.
Τα χαρακτηριστικά του θερμίστορ είναι τα εξής:
B57164K0103J000
R/T No. 2904
T (°C) B25/100 = 4300 K, R25 = 10000 Ω, TR = 25 °C, ∆RR/RR = ± 5%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Τ(°C) R(Ω) Τ(°C) R(Ω) Τ(°C) R(Ω)

0 35563 35 6327 70 1530
5 27119 40 5074 75 1275
10 20860 45 4103 80 1068
15 16204 50 3336 85 899,3
20 12683 55 2724 90 760,7
25 10000 60 2237 95 645,2
30 7942 65 1846 100 549,4

7
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Χαρακτηριστική καμπύλη Θερμίστορ

40000
35000
30000
Αντίσταση (Ω)

25000
20000
15000
10000
5000
0
0 20 40 60 80 100
Θερμοκρασία °C

R1 R2 R3 R4

4
0 2 V-
- 0 4
1 6 V- 0
OUT -
3 7 Vo
+ 8 TLC272/101/TI OUT
U1A V+ 5
9V + 8 RL
9V U1B V+ 10k
R5
9V

RP RTh TLC272/101/TI
0
R6

R8
R7

Σχήμα 1Π.3

Για τον υπολογισμό της RP ισχύει:

8
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

RP 
 RT 2 ( RT 1  RT 3 )  2RT 1RT 3 
RT 1  RT 3  2 RT 2

Όπου:
RT1 = η αντίσταση που παρουσιάζει το Θερμίστορ στη χαμηλότερη
θερμοκρασία της περιοχής μέτρησης.
RT2 = η αντίσταση που παρουσιάζει το Θερμίστορ στη μέση θερμοκρασία
της περιοχής μέτρησης.
RT3 = η αντίσταση που παρουσιάζει το Θερμίστορ στην υψηλότερη
θερμοκρασία της περιοχής μέτρησης.

Υπολογισμοί

9
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Να προσομοιωθεί το κύκλωμα με το πρόγραμμα PSpice της OrCAD για

όλη την κλίμακα μέτρησης.

Σημείωση
Για να κάνετε προσομοίωση των μεταβολών της αντίστασης του
θερμίστορ συναρτήσει των μεταβολών της θερμοκρασίας επιλέξτε πρώτα την
τιμή της αντίστασης RΤΗ και στη θέση της γράψτε την έκφραση {r}. Στη
συνέχεια πρέπει να τοποθετήσετε το στοιχείο ΡΑRΑΜ, όπου θα δηλώσετε την
παράμετρο και η οποία βρίσκεται στο παράθυρο Place Part στη βιβλιοθήκη
SPECIAL, όπως φαίνεται στο σχήμα 1Π.4.

Σχήμα 1.Π4— Στοιχείο PARAMETERS

10
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Αφού τοποθετήσετε το στοιχείο σε οποιοδήποτε σημείο του σχηματικού

κάνετε πάνω του διπλό κλικ. Στο παράθυρο που εμφανίζεται πατάτε New
Column. Στο πεδίο Name εισάγετε r, στο πεδίο Value 1k και πατάτε ΟΚ. Στη
συνέχεια επιλέξτε τη στήλη r, πατάτε Display και επιλέξτε Name and Value.
Πατήστε Apply και κλείστε το παράθυρο.
Στη συνέχεια θα κάνετε «DC Sweep Parametric». Από το «Edit
Simulations Settings» επιλέξτε «DC Sweep» και σαν «Sweep variable»
επιλέξτε «Global Parameter». Βάλτε το όνομα της παραμέτρου που θέλετε να
μεταβάλλετε (την r) στη θέση «Parameter name». Η ανάλυση αυτή θα
πραγματοποιηθεί για διακριτές μεταβολές της αντίστασης RΤΗ με λίστα που θα
περιλαμβάνει τιμές από 549.4Ω έως 35563Ω για μεταβολές θερμοκρασίας κάθε
10°C όπως φαίνεται στο Σχήμα 1Π.5. (προσοχή στην λίστα δεν μπορούμε να
βάλουμε περισσότερες από 16 τιμές)

Σχήμα 1.Π5

Συνδεσμολογήστε το κύκλωμα και πάρτε 10 μετρήσεις για όλη την

κλίμακα των 0-100 οC.

11
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Να συμπληρωθεί ο Πίνακας 3 με τις θεωρητικές (υπολογισμούς και

αποτελέσματα PSpice) και πειραματικές τιμές που πήρατε και να
δικαιολογήσετε τυχόν αποκλίσεις.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ο
Θερμοκρασία ( C) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Υπολογισμοι (V)
PSpice (V)
Μετρήσεις (V)

Στο πρόγραμμα Excel να παρασταθούν γραφικά σε ένα πλαίσιο οι

συναρτήσεις μεταφοράς που προέκυψαν από τους υπολογισμούς την
προσομοίωση και τις μετρήσεις.

1.3 Χρησιμοποιώντας RTD (Resistance Temperature

Detector) σαν αισθητήριο θερμοκρασίας.

Να υπολογιστούν οι αντιστάσεις R1, R2, του κυκλώματος του Σχήματος

1Π.6, που χρησιμοποιεί σαν αισθητήρα θερμοκρασίας RTD (Pt100), έτσι ώστε
να κατασκευαστεί θερμόμετρο που να μετατρέπει μεταβολή θερμοκρασίας από
0-100οC, σε τάση εξόδου 0-2V.
Τα χαρακτηριστικά του RTD (Pt100) είναι τα εξής:
R(0°C) = 100Ω
ΔR = 0,385% °C
Ρεύμα λειτουργίας I =2mA.

12
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

VREF 12V

Rc
2.9k

Ra
3k RTD
AD706/AD PT100 R2

V1 U2A V2
3

-12V
+

8 4 R1 4
Rb V+ V- Rd 6 V-
OUT

12V -12V -
3k
3k U2B 7
0 OUT
1

5
+ 8 RL
0 V+ 10k

AD706/AD 12V
0

Σχήμα 1Π.6

Υπολογισμοί

13
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Να προσομοιωθεί το κύκλωμα με το πρόγραμμα PSpice της OrCAD για

όλη την κλίμακα μέτρησης.
Συνδεσμολογήστε το κύκλωμα και πάρτε 10 μετρήσεις για όλη την
κλίμακα των 0-100 οC.
Να συμπληρωθεί ο Πίνακας 4 με τις θεωρητικές (υπολογισμούς και
αποτελέσματα PSpice) και πειραματικές τιμές που πήρατε και να
δικαιολογήσετε τυχόν αποκλίσεις.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

ο
Θερμοκρασία ( C) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Υπολογισμοι (V)
PSpice (V)
Μετρήσεις (V)

Στο πρόγραμμα Excel να παρασταθούν γραφικά σε ένα πλαίσιο οι

συναρτήσεις μεταφοράς που προέκυψαν από τους υπολογισμούς την
προσομοίωση και τις μετρήσεις.

Σημείωση
Για να κάνετε προσομοίωση των μεταβολών της αντίστασης του RTD
συναρτήσει των μεταβολών της θερμοκρασίας θα κάνετε «DC Sweep
Parametric». Από το «Edit Simulations Settings» επιλέξτε «DC Sweep» και σαν
«Sweep variable» επιλέξτε «Global Parameter». Βάλτε το όνομα της
παραμέτρου που θέλετε να μεταβάλλετε (την r) στη θέση «Parameter name». Η
ανάλυση αυτή θα πραγματοποιηθεί για μεταβολές της αντίστασης RTD που
αντιστοιχούν σε μεταβολές θερμοκρασίας από 0-100°C με βήμα αντίσταση που
αντιστοιχεί σε 10°C.

14
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

1.4 Χρησιμοποιώντας Θερμοζεύγος (Thermocouple) σαν

αισθητήριο θερμοκρασίας.

Το κύκλωμα του Σχήματος 1Π.7 αναπαριστά θερμόμετρο που

χρησιμοποιεί σαν αισθητήρα θερμοκρασίας τύπου k θερμοζεύγος. Να
υπολογιστούν οι τάσεις V1 (η τάση που βγάζει στην έξοδο του το LM35 στη
θερμοκρασία των 20°C), V2 (η τάση που βγάζει στην έξοδο του το τύπου k
θερμοζεύγος στη θερμοκρασία των 20°C) και οι αντιστάσεις του κυκλώματος,
έτσι ώστε να κατασκευαστεί θερμόμετρο που να μετατρέπει μεταβολή
θερμοκρασίας από 0-100οC, σε τάση εξόδου 0-2V.
Η μεταβολή τάσης εξόδου του τύπου k θερμοζεύγους ΔVΤΗ = 41μV / °C
R3 = R4 για αντιστάθμιση των ρευμάτων πόλωσης του Τ.Ε.

R4 R5

V1 0 -12V

4 1 8
R1 2 V- N1N2
0 -
6
R3 OUT
3
+ 7 U1
1k V+
V2 OP-177G/AD
RL
R2 12V 10k

0
0

Σχήμα 1Π.7

Υπολογισμοί

15
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Να προσομοιωθεί το κύκλωμα με το πρόγραμμα PSpice της OrCAD για

όλη την κλίμακα μέτρησης.

16
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Συνδεσμολογήστε το κύκλωμα του Σχήματος 1Π.8 και πάρτε 10 μετρήσεις

για όλη την κλίμακα των 0-100 οC.

12V R4 R5

LM35 0 -12V

4 1 8
R1 2 V- N1N2
-
6
R3 OUT
0 - + 3
+ 7 U1
V+
OP-177G/AD
RL
R2 12V 10k

Θερμοζεύγος (k) 0
0

Σχήμα 1Π.8

Να συμπληρωθεί ο Πίνακας 5 με τις θεωρητικές (υπολογισμούς και

αποτελέσματα PSpice) και πειραματικές τιμές που πήρατε και να
δικαιολογήσετε τυχόν αποκλίσεις.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

ο
Θερμοκρασία ( C) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Υπολογισμοι (V)
PSpice (V)
Μετρήσεις (V)

Στο πρόγραμμα Excel να παρασταθούν γραφικά σε ένα πλαίσιο οι

συναρτήσεις μεταφοράς που προέκυψαν από τους υπολογισμούς την
προσομοίωση και τις μετρήσεις.

Σημείωση
Για να κάνετε προσομοίωση των μεταβολών της τάσης του θερμοζεύγους
συναρτήσει των μεταβολών της θερμοκρασίας θα κάνετε «DC Sweep». Από το
«Edit Simulations Settings» επιλέξτε «DC Sweep» και σαν «Sweep variable»
επιλέξτε «Voltage source» και βάλτε το όνομα της τάσης που θέλετε να

17
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

μεταβάλλετε (V2) στη θέση «name». Η ανάλυση αυτή θα πραγματοποιηθεί για

μεταβολές της τάσης του θερμοζεύγους που αντιστοιχούν σε μεταβολές
θερμοκρασίας από 0-100°C με βήμα τάση που αντιστοιχεί σε 10°C.

18