Εξαναγκασμένες ηλεκτρικές ταλαντώσεις-Συντονισμός

ΑΣΚΗΣΗ 21
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:ΜΑΡΙΟΣ ΚΛΗΡΗΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ:09107067
ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ:ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΖ, ΡΑΠΠΑ ΟΥΡΑΝΙΑ(ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ)
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ:4/11/2014(ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ)
Μέλετη Κυκλωμάτων RLC

Ένα κύκλωμα RLC αποτελείται από μία αντίσταση, ένα πηνίο και ένα πυκνωτή. Η
παραπάνω διάταξη αποτέλει μια διάταξη αρμονικού ηλεκτρομαγνητικού φθίνων
ταλάντωτη, στον οποίο μπορούν να διεγερθούν ελεύθερες ταλαντώσεις. Το LC
αγνόωντας την αντίσταση του πήνιου αποτέλει θεωρητικά έναν αμείωτο ταλάντωτη,
κατά τη λειτουργία του οποίου φόρτιζεται ο πύκνωτης, ένω στο πήνιο μείωνεται η
μαγνητική ενέργεια (μείωση μαγνητικής ροής) .Κατόπιν εκφόρτιζεται δημιουργώντας
αύξηση ροής φορτίου (ρεύματος) στο πηνίο, το οποίο αυξάνει την ροή μαγνητικού
πεδίου στο κύκλωμα δημιουργώντας την αυτεπάγωγη.
Το κυκλώμα RLC συνδεδεμένο στα άκρα του με μία πήγη (διεγέρτη) μπορεί να
δημιουργήσει είτε ελεύθερες ταλαντώσεις (όταν παράγει τετραγωνικούς παλμούς),
είτε εξαναγκασμένες ηλεκτρομαγνητικές ταλαντώσεις με την συχνότητα του
διέγερτη. Στην συγκεκριμένη άσκηση χρησιμοποίηθηκε πήγη ενάλλασσομενης τάσης
U=Uocos(ωt), η οποία συνδεόταν σε σειρά με τα στοιχεία RLC του κυκλώματος.

Εικόνα 1.Κύκλωμα RLC εν σειρά

Έστω ότι η πηγή παράγει τάση U(t)=Uocos(ωt), τότε αν κάνουμε ανάλυση σύμφωνα
με τους νόμους του KIRCHOFF σε μιγαδική μορφή στο κύκλωμα καταλήγουμε ότι η
συνολική εμπέδηση (σύνθετη αντίσταση του κυκλώματος) είναι

𝟏 𝟐
Ζολ=√(𝝎𝑳 − ) + 𝑹𝟐 , τότε η ένταση του ρεύματος θα είναι
𝝎𝑪
1 2
𝑈𝑜 (𝜔𝐿−𝜔𝐶)
Ι(t)=Iocos(ωt+φ) με Ιο= και φ=𝑡𝑎𝑛−1 . Όταν η γωνιακή
𝑍𝑜𝜆 𝑅
1
συχνότητα διεγερσης του κυκλώματος γίνει ίση με 𝜔𝜊 = 𝐿𝐶 −2 η φ γίνεται 0 και το
κύκλωμα έχει μέγιστο πλάτος Ιο=𝑈𝑜
𝑅
.
Στους ηλεκτρομαγνητικούς ταλαντώτες μία πολλή χρήσιμη αδιάστατη ποσότητα είναι
ο πάραγων ποιότητας του κύκλωματος, ο οποίος ορίζεται από το τον εξής ορισμό-
𝛦𝐿
τύπο 𝑄 = 2𝜋 𝐸𝑅 , δηλαδή το πήλικο της μέγιστης αποταμιευόμενης ενέργειας στο
πήνιο στην συχνότητα συντονισμού και της καταναλισκόμενης ενέργειας σε χρόνο
μιας περιόδου στην αντίσταση R. Ο παράγων Q είναι πολύ χρήσιμος στην μελέτη των
κυκλωμάτων αυτών και δύναται να πάραγει πολλές χρησίμες ισοδύναμες εκφράσεις.
Πειραματική Διάταξη-Πειραματική διαδικασία
Περίλαμβανει μια γεννήτρια παλμών, ένα 2κάναλο παλμόγραφο και μια βάση
συναρμολόγησης του κυκλώματος φτιαγμένη από πλέξιγκλας στο οποίο εισάγονται
τα στοιχεία R=100Ω, το πηνίο L και ο πυκνώτης C=4,7nF. H αυτεπαγωγή του πήνιου
καθώς και η ωμική του αντίσταση προσδιορίζονται σύμφωνα με τις μετρησεις, που
πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο.
Οι μετρήσεις πάρθηκαν με την βοήθεια του παλμογράφου, ο οποίος συνδέθηκε κάτα
τον πάρακατω τρόπο:

Εικόνα 2.Συνδεσμολογία
Επεξεργασία Μετρήσεων
21.6.1 Χάραξη της καμπύλης συντονισμού του ρεύματος

1.
f(KHz) 𝑈𝑜 𝑅1 (mV) Io(μA) ±δ(σφάλμα ανάγνωσης mV)
1 2 20 0,08
2 4 40 0,16
3 5 50 0,20
4 8 80 0,32
5 10 100 0,40
6 16 160 0,64
7 25 250 1,00
8 40 400 1,60
8,2 40 400 1,60
8,4 50 500 2,00
8,6 60 600 2,40
8,8 70 700 2,80
9 80 800 3,20
9,2 100 1000 4,00
9,4 120 1200 4,80
9,6 140 1400 5,60
9,8 160 1600 6,40
10 160 1600 6,40
10,2 120 1200 4,80
10,4 100 1000 4,00
10,6 80 800 3,20
10,8 70 700 2,80
11 60 600 2,40
11,2 55 550 2,20
11,4 50 500 2,00
11,6 45 450 1,80
11,8 40 400 1,60
12 35 350 1,40
13 25 250 1,00
14 22 220 0,88
15 18 180 0,72
16 16 160 0,64
17 14 140 0,56
18 12 120 0,48
19 11 110 0,44
20 10 100 0,40
2.

Συμφώνα με τα παράπανω δεδόμενα η συχνότητα fo συντονισμού για αυτό το RLC

κύκλωμα είναι το σήμειο που έχει μέγιστο η παραπάνω πειραματική καμπύλη,
δήλαδη μετάξυ 9,8-10 (kHZ), άφου έχουν την ίδια μέγιστη τιμή και στα δύο αυτά
σημεία της τάξεως των 1600μΑ. Άρα fo=9,90±0,05 kHz.
3.Το εύρος ζώνης μπορεί να ευρεθεί με τον προσδιορισμό της συχνότητας κάτα την
οποία η μέγιστη πειραμάτικη μέτρηση Ιοmax=1600μΑ γίνει περίπου ίση με το
1
𝛪𝜊𝑚𝑎𝑥 ≈ 1131𝜇𝛢, οπότε f2=10,30±0,05kHz και f1=9,30±0,05kHz, άρα Δf= 10,30-
√2
9,30=1kHz.
Άρα Q=9,90±δ. Το δ υπολόγιζεται με το τύπο διάδοσης σφαλμάτων και είναι ίσο με
δ=0,20 θεώρωντας οτί στο Δf εξάλειφεται το σφάλμα λόγω ότι είναι ίδιο.
Δηλαδή
Q=9,90±0,20
 1
4.Το πλάτος της πήγης Uo=1000mV, άρα Rολ=10001,6 =625±37,50Ω, δηλαδή η
αντίσταση του πηνίου, που είναι η μόνη που μπορεί να θεώρηθει ότι συνεισφέρει
(f<20kHz),είναι
RL= Rολ-R=525±δΩ για την συχνότητα συντονισμού fo.Το δ αύτο οφείλεται στο
σφάλμα της έντασης του ρεύματος και της τάσης λόγω δυσχερης διακριτικης
ικανότητας από τον παλμογράφο της τάξεως του 1/25. και RL=525±𝟑𝟏, 𝟓𝟎Ω.

21.6.2 Χάραξη της καμπύλης φάσης του ρεύματος

1.Η συχνότητα κατά την οποία μηδενιζόταν η διαφορά φάσης κατά την μέτρηση
είδαμε οτί ήταν η 9,79kHz.

f(KHz) Δt(μS) Δφ f/fo δΔφ δf/fo

86,4 2,1 0,00

2 120 0,20
86,4 2,1 0,01
3 80 0,31
86,4 2,1 0,01
4 60 0,41
90 2,1 0,01
5 50 0,51
86,4 2,1 0,01
6 40 0,61
75,6 1,9 0,01
7 30 0,72
72 1,9 0,02
8 25 0,82
72 1,9 0,02
8,5 24 0,87
64,8 1,8 0,02
9 20 0,92
36 1,3 0,02
9,5 10 0,97
-21,6 1,0 0,02
10 -6 1,02
-54 1,6 0,02
10,5 -14 1,07
-64,8 1,8 0,02
11 -16 1,12
-75,6 1,9 0,02
11,5 -18 1,17
-72 1,9 0,02
12 -17 1,23
-75,6 1,9 0,03
13 -16 1,33
-79,2 2,0 0,03
14 -16 1,43
-82,8 2,0 0,03
15 -15 1,53
-79,2 2,0 0,03
16 -14 1,63
-79,2 2,0 0,03
17 -13 1,74
-90 2,1 0,04
18 -14 1,84
-82,8 2,0 0,04
19 -12 1,94
2.Από τα παράπανω δεδομένα μπορούμε να εξάγουμε την παρακάτω πειραματική
καμπύλη:

3.Η πειραματική μας καμπύλη διαφέρει από την θεώρητική

μας. Και σύμφωνα με αυτήν μπορούμε να βρούμε ότι
f/fo=1,1→Δφ=0→fo=1,1*9,79=10,76KHz άρα μπορούμε να
εξάγουμε ότι ένα δfo=|fometrhshs-fokampylhs|=0,97KHz.
1 1
4.𝑓𝑜 = ↔𝐿= =(1,95±0,41)×10−4 H
2𝜋√𝐿𝐶 4𝜋2 𝐶𝑓𝑜2
21.6.3 Χάραξη της καμπύλης της τάσης στα άκρα του πυκνωτή

f(KHz) 𝑈 𝐶 (V) ±δ(σφάλμα ανάγνωσης)

1 1 0,04
2 1 0,04
3 1,1 0,04
4 1,15 0,05
5 1,3 0,05
6 1,5 0,06
7 2 0,08
8 2,8 0,11
8,5 3,8 0,15
9 5,75 0,23
9,5 8,75 0,35
10 8,25 0,33
10,5 5 0,20
11 3,75 0,15
11,5 2,5 0,10
12 2 0,08
13 1,2 0,05
14 0,9 0,04
15 0,7 0,03
16 0,55 0,02
17 0,5 0,02
18 0,4 0,02
19 0,35 0,01
20 0,3 0,01
 Καμπύλη συντονισμού στα άκρα του πυκνωτή
10.1

9.1

8.1

7.1

6.1

5.1

4.1

3.1

2.1

1.1

0.1
0.1 1.1 2.1 3.1 4.1 5.1 6.1 7.1 8.1 9.1 10.1 11.1 12.1 13.1 14.1 15.1 16.1 17.1 18.1 19.1 20.1 21.1
f
21.6.4

Q=2π*(1+3/4)

Κάτα την παράτηρηση των ελεύθερων ταλάντώσεων έγινε επιπλέον κατανοήτη η

συμπέριφορά της συνδεσμολογίας LC με την πήγη-διέγερτη η οποία έδινε σύνεχη
τάση στο σύστημα για κάποιο χρόνο t μία αρνητική και μια θετική (τετραγωνικός
παλμός). Όσο αυξανόταν η συχνότητα αυτού μειώνοταν η διαρκεία κάθε
τετραγωνικού πάλμου και αυξάνοταν των πλήθος των ενάλλάγων τους κατά τέτοιο
τρόπο που μεχρι τα 8ΚHz παρουσίαζε μια συνεχη αυξομείωση η μέγιστη
τάση(εξόδου) που απεικόνιζοταν για το LC κύκλωμα. Από τα 9 εώς τα 12 ΚHz
παράτηρησαμε στην ουσία να μην εμφάνιζεται απόσβεση στην τάση εξόδου. Στις
μεγαλύτερες συχνότητες οι κρουστικοί παλμοί (πότε θετίκοι και ποτέ αρνητικοί) της
πήγης δημιούργουσαν μια κατάσταση υπέρθεσης όπου το ημιτονοειδές σήμα έξοδου
μας έγινε τριγωνικός παλμός.