Chương 3.

TIẾP TỤC PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ CỦA ĐỀ CƯƠNG VĂN HÓA
VIỆT NAM NĂM 1943 VÀO GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC,
LỐI SỐNG VĂN HÓA CHO THẾ HỆ TRẺ VIỆT NAM NÓI CHUNG,
SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA NÓI RIÊNG, PHỤC VỤ TIẾN TRÌNH
HỘI NHẬP VÀ PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC
3.1. Vai trò của giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ
trong tiến trình hội nhập và phát triển đất nước
Trong Di chúc, ngay sau phần nói về Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn:  “Bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Người
nhấn mạnh: Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành
những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Vì vậy,công
tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
thiếu nhi có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng, củng cố tình cảm, niềm
tin, bản lĩnh chính trị, qua đó xây dựng thế hệ trẻ có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách
nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thực hiện lời di huấn của Người, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò, vị trí của
thanh niên trong các giai đoạn của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất
nước, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng luôn đặt niềm tin vững chắc vào thanh
niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới đất nước. Thanh niên được đặt
ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người.
Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và
phát triển bền vững của đất nước. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là
một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; chú trọng chỉ đạo xây
dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh về chính trị, tư tưởng,
tổ chức và hành động, xứng đáng là cánh tay đắc lực và đội hậu bị tin cậy của Đảng.
Trong quá trình hội nhập quốc tế, một bộ phận thanh niên phai nhạt lý tưởng cách
mạng, chạy theo lối sống thực dụng, vọng ngoại, chủ nghĩa cá nhân. Một số ít thanh niên
dao động, tin theo những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, cổ suý cho chủ
nghĩa tư bản, hoài nghi con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Thực trạng đó đòi hỏi
phải tăng cường tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
 
Trước hết, cần phải đổi mới nội dung và phương thức giáo dục, nâng cao nhận thức
về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Làm cho thanh niên nhận thức đầy đủ,
đúng đắn tính khoa học và cách mạng, giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; đặc biệt nhận thức rõ vị trí, vai trò to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh
đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc Việt Nam. Động viên, cổ vũ thanh niên
tham gia tích cực Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
 
Tăng cường các hình thức tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử, lòng yêu nước,
yêu chủ nghĩa xã hội trong thanh niên. Thông qua các phong trào hành động cách mạng,
các cuộc thi tìm hiểu lịch sử, truyền thống và tổ chức hoạt động về nguồn làm cho thế hệ
trẻ hiểu rõ được truyền thống vẻ vang của Đảng và dân tộc. Thanh niên cần phải hiểu rõ
được những tấm gương thanh niên tiêu biểu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
(như Tô Vĩnh Diện, Nguyễn Văn Trỗi, Đặng Thuỳ Trâm, Nguyễn Văn Thạc…) trân trọng,
học tập và noi theo. Thanh niên cần phải đến học tập, tham quan nhà bảo tàng và những di
tích lịch sử cách mạng (như Thành cổ Quảng Trị, Ngã Ba Đồng Lộc, Địa đạo Củ Chi…)
để bồi đắp thêm tình cảm uống nước nhớ nguồn, lòng biết ơn các thế hệ cha anh đã hy
sinh quên mình vì độc lập tự do của Tổ quốc, nâng cao lòng tự hào, tự tôn dân tộc.
 
Cần tăng cường, giáo dục tinh thần say mê trong học tập và lao động sáng tạo, ý
chí quyết tâm phấn đấu vươn lên. Say mê học tập và lao động vốn đã là truyền thống quý
báu của cha ông ta mà thanh niên ngày nay không những phải học tập mà phải phát huy
cao độ. Học tập để lập thân, lập nghiệp; học tập để xây dựng đất nước; con người có đạo
đức, có tri thức là nguồn lực để phát triển đất nước. Thực tiễn cho thấy, trên nhiều lĩnh
vực, thanh niên Việt  Nam  đã vươn tới đỉnh cao, mang vinh quang về cho Tổ quốc.
 
Giáo dục tinh thần đoàn kết, làm cho thanh niên nhận rõ được vai trò của khối đại
đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế trong lịch sử dân tộc cũng như trong sự nghiệp
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, bởi đây là vốn quý, là tài sản, là sức
mạnh của dân tộc và động lực phát triển đất nước. Thanh niên có trách nhiệm giữ gìn,
củng cố và phát triển khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh.
 
Bên cạnh đó, cần chủ động nắm bắt và dự báo tình hình tư tưởng thanh niên, nắm
những xu hướng tư tưởng chủ đạo để động viên khuyến khích; nhận biết những nhận thức
lệch lạc để kịp thời uốn nắn. Giải thích cho thanh niên nhận thức rõ chiến lược “diễn biến
hoà bình” của các thế lực thù địch, nhất là trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá. Nắm vững
những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch và cơ hội chính trị, để kịp thời đấu tranh,
tuyên truyền làm cho thanh niên hiểu rõ những luận điệu sai trái; tích cực đấu tranh chống
âm mưu “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch.

Nhìn chung, thế hệ trẻ Việt Nam được giáo dục, chăm sóc, nuôi dưỡng ngày một
tốt hơn; phần lớn thanh thiếu nhi tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát
triển của đất nước, sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân, có ước mơ,
hoài bão, kiến thức, kỹ năng, sức khỏe tốt, tư duy năng động, sáng tạo, lạc quan, tự tin,
dám nghĩ, dám làm; có nhiều đóng góp quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc.

Tuy nhiên, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ còn
nhiều hạn chế, yếu kém. Nhiều tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đúng và đầy đủ tầm quan
trọng của nhiệm vụ giáo dục thế hệ trẻ, nhất là trong bối cảnh đất nước có nhiều thay đổi.
Việc cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác
giáo dục thế hệ trẻ chưa kịp thời và hiệu quả; nhiều mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu.
Vai trò, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong chăm lo, giáo dục thế
hệ trẻ chưa được như mong muốn, chưa đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong
giai đoạn hiện nay. Một bộ phận giới trẻ giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp
luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Một
số ít thanh niên bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động chống sự nghiệp cách mạng của
Đảng và dân tộc ta. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn biến phức tạp.

3.2. Vai trò của viêc̣ giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh
viên Đại học Bách khoa Hà Nội trong tiến trình hội nhập và phát triển đất nước
Thực hiện lời căn dặn của Bác, trường ĐH Bách Khoa Hà Nô ̣i luôn quan tâm, chú
trọng công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên; xem
đây là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng, vừa có tính cấp bách, vừa mang tính
chiến lược, lâu dài trong quá trình lãnh đạo thực hiện mục tiêu phát triển nhân tố con
người, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, để xây dựng thế hê ̣ sinh viên có hoài bão, lý
tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động tòan sinh viên nhằm thấy được ý nghĩa,
vai trò của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ.
Lãnh đạo trường tổ chứ gặp gỡ, đối thoại, nắm bắt tâm tư, tình cảm, giải quyết kịp thời
nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của sinh viên. Tuyên truyền các phong trào thi đua yêu
nước, gương người tốt, việc tốt trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Khai thác, sử dụng có
hiệu quả các phương tiện truyền thông  phục vụ cho công tác giáo dục sịnh viên.

Quan tâm và đầu tư kịp thời, tạo lập môi trường phát triển thuận lợi cho sinh viên có
cơ hội rèn luyện và trưởng thành. Thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến thanh thiếu niên, gắn với việc
thực hiện các Chương trình trọng điểm quốc gia, Chiến lược Phát triển gia đình, Chiến
lược Phát triển thanh niên Việt Nam. Tăng cường quản lý văn hóa - thông tin, kịp thời
ngăn chặn các sản phẩm văn hóa độc hại tác động đến nhận thức, tư tưởng của sinh viên.
 Giáo dục lý tưởng cho sinh viên là trách nhiệm của tất cả mọi cán bộ, giảng viên, nhân
viên; phòng, khoa trong nhà trường; công việc này đòi hỏi phải có sự phối kết hợp đồng
bộ giữa nhiều tổ chức, bộ phận, trong đó có vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy Đảng, đảng viên
giảng viên trong trường đại học: Quan tâm thường xuyên, chỉ đạo sát sao các hoạt động
của Đoàn khoa, Liên chi Hội,…: Trong các đợt sinh hoạt chủ điểm, các kỳ Đại hội,… cần
phân công các đồng chí đảng viên về tận từng Chi đoàn, chi Hội để chỉ đạo trực tiếp các
hoạt động; không những quan tâm về mặt tư tưởng chính trị mà còn hỗ trợ kịp thời về mặt
vật chất giúp sinh viên thuận lợi hơn trong nhiều hoạt động; Mỗi đảng viên, giảng viên
cần hòa mình với sinh viên để nắm rõ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của sinh viên; giải
quyết kịp thời các tình huống trong phạm vi quyền hạn, trách nhiệm của mình .Căn cứ nhu
cầu, hoàn cảnh cụ thể, Đoàn khoa, Liên Chi hội tổ chức các diễn đàn, các hội thi, các buổi
sinh hoạt tập thể để sinh viên thể hiện mục đích, lý tưởng, khát vọng của mình; Tập hợp
được các em, gắn kết tất cả sinh viên trong các khóa, các lớp thành một khối đoàn kết chặt
chẽ. Ghi nhận kịp thời sự đóng góp của các nhân tố tích cực trong các khóa, lớp là một
trong những vấn đề cần được quan tâm. Mỗi một đảng viên, giảng viên trong nhà trường
phải trở thành một tấm gương sáng cho sinh viên noi theo.
   
3.3. Quan điểm chỉ đạo, các định hướng tiếp tục phát huy giá trị của Đề cương
văn hóa Việt Nam 1943 trong giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thế hệ trẻ
3.3.1. Quan điểm, định hướng chung
Đất nước ta đang đứng trước những thời cơ và vận hội lớn, song những khó khăn, thử
thách cũng đặt ra rất gay gắt. Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng đã nêu rõ mục tiêu
tổng quát của Chiến lược phát triển văn hóa từ nay đến năm 2010 là:” Mọi hoạt động văn
hóa nhằm xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ,
đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, có ý thức cộng đồng, lòng nhân ái, khoan dung, tôn
trọng nghĩa tình, lối sống có văn hóa, quan hệ hài hòa trong gia đình, cộng đồng xã hội.
Văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người tự hoàn thiện nhân cách, kế thừa truyền
thống cách mạng của dân tộc, phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Để thực hiê ̣n được mục tiêu đó thì giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ đóng mô ̣t phần quan trọng Điều quan trọng. Chúng
ta phải làm cho văn hoá thấm sâu vào từng thế hê ̣ trẻ Việt Nam, kế thừa các giá trị truyền
thống mới của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá mới của loài người, tăng sức đề kháng
chống văn hoá đồi truỵ, độc hại. Nâng cao tính văn hoá trong mọi hoạt động xã hội và
sinh hoạt của thế hê ̣ trẻ. Đây cũng chính là "nền văn hoá xã hội chủ nghĩa", "cách mạng
nhất và tiến bộ nhất" mà Đề cương văn hoá Việt Nam năm 1943 đã chỉ ra.
Để đạt được mục tiêu đó, chúng ta cần tiếp tục nâng cao nhận thức cho thế hê ̣ trẻ về
vị trí, vai trò của văn hóa; coi phát triển sự nghiệp văn hóa là trách nhiệm của mọi cá
nhân; coi đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho chính bản thân mình và cho phát triển kinh tế -
xã hội bền vững. Tuyên truyền giáo dục thế hê ̣ trẻ giữ gìn phát huy truyền thống văn hóa
dân tộc và xây dựng, phát triển các thiết chế văn hóa.Tạo điều kiện thuận lợi cho thế hê ̣ trẻ
tham gia hoạt động và sáng tạo văn hóa; ngăn chặn có hiệu quả những sản phẩm văn hóa -
nghệ thuật độc hại, các tệ nạn xã hội xâm nhập vào đời sống xã hội. Chúng ta cần đặc biệt
quan tâm khuyến khích các thanh thiếu niên lao động sáng tạo để nhanh chóng có được
ngày càng nhiều tác phẩm, công trình có chất lượng cao, xứng tầm thời đại, phản ảnh và
ca ngợi cuộc đấu tranh cách mạng anh hùng của dân tộc ta trong quá khứ và những thành
tựu to lớn mà nhân dân ta giành được trong lao động, đổi mới xây dựng đất nước. Xét cho
cùng, nhiệm vụ bao trùm của sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là chúng ta phải ra sức giữ gìn và phát huy những di sản văn
hóa của quá khứ và tiếp tục sáng tạo, bồi đắp thêm cho truyền thống ấy bằng những giá trị
văn hóa mới của thời đại chúng ta, làm cho văn hóa Việt Nam ngày càng thắm tươi, rạng
rỡ.

Trong thời kỳ hội nhập, tăng cường hơn nữa giao lưu văn hóa, trao đổi học sinh sinh
viên với các nước, giới thiệu văn hóa Việt Nam với thế giới; tiếp thu có chọn lọc các giá
trị nhân văn, khoa học nghệ thuật mang đậm bản sắc, tâm hồn, cốt cách của người Việt
Nam với các nước. Hợp tác với các nước đào tạo tài năng văn hóa nghệ thuật trên các lĩnh
vực điện ảnh, biểu diễn nghệ thuật, hội họa... Đấu tranh bài trừ các sản phẩm văn hóa độc
hại, phản động, đồi trụy. Quan tâm tạo điều kiện để cộng đồng du học sinh người Việt
Nam ở nước ngoài được thu nhận thông tin và sản phẩm văn hóa từ trong nước, nêu cao
lòng yêu nước và tự tôn dân tộc, giữ gìn truyền thống, bản sắc dân tộc, phát huy trí tuệ, tài
năng sáng tạo, đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước. Trong quá trình mở rộng giao
lưu, hợp tác trên các lĩnh vực văn hóa, cần đấu tranh chống lại khuynh hướng xa rời, thoát
ly truyền thống, tiếp thu không chọn lọc các khuynh hướng, các loại hình nghệ thuật
không phù hợp với truyền thống văn hóa và định hưỡng xã hội chủ nghĩa. Cảnh giác với
những âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo làm mất ổn định chính trị xã hội nước ta.

3.3.2. Định hướng cho sinh viên Đại học Bách Khoa Hà Nội
  Đoàn Thanh niên trường ĐH Bách Khoa Hà Nội cần tích cực phát động nhiều
phong trào để giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu nhi, điển hình
như “Thanh niên lập nghiệp, tuổi trẻ giữ nước”, “Tiến quân và khoa học kỹ thuật”,
“Thanh niên tình nguyện”... Tích cực hăng hái thi đua, thực hiện hai phong trào
hành động cách mạng: “xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ
Tổ quốc” và “đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”. Tích cực học tập,
nghiên cứu khoa học, phát huy khả năng tìm tòi, tính sáng tạo gắn với chuyên
ngành học tập; đổi mới phương pháp học tập, trung thực trong thi cử; thực hiện có
hiệu quả phong trào “Sinh viên 5 tốt”. Giảng viên, giáo viên trẻ thực hiện có hiệu
quả cuộc vận động “Nhà giáo trẻ tiêu biểu”, nâng cao chất lượng giảng dạy, tự
nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực nghiên cứu khoa học. 

Chú trọng giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác cách
mạng cho sinh viên; tham gia đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động
chống phá của các thế lực thù địch. Chủ động cung cấp thông tin, trang bị kiến
thức, phương pháp, kỹ năng để thanh niên tự phòng ngừa, tự sàng lọc, tự đấu
tranh với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, chống phá. Ngăn chặn,
phản bác những thông tin và luận điệu sai trái, tăng sức đề kháng cho sinh viên
trước sự chống phá của các thế lực thù địch; tham gia bảo đảm an ninh, an toàn
thông tin, bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh văn hóa trên không gian mạng, nhất là
mạng xã hội. Tiếp tục tận dụng ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông
hiện đại, mạng xã hội. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin trong
cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tập hợp, kết nối, giáo dục và định hướng thanh
niên qua các phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội được xác định là giải
pháp quan trọng trong đổi mới phương thức giáo dục, trong đó chú trọng tuyên
truyền yếu tố tích cực, người tốt, việc tốt, hành động đẹp trên mạng xã hội. Xây
dựng các bộ công cụ tuyên truyền, các sản phẩm truyền thông trên Internet, các
ứng dụng trên mạng xã hội và các thiết bị di động thông minh có nội dung tuyên
truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng theo hướng trẻ trung, sinh động, phù hợp với
thị hiếu của sinh viên. Tổ chức một số cuộc thi qua mạng xã hội..

Chủ động mở rộng, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ hữu nghị và hợp tác
quốc tế; chú trọng phát triển quan hệ đi vào chiều sâu, thiết thực; không ngừng
nâng nhận thức, hỗ trợ trang bị kiến thức, kỹ năng để sinh viên chủ động, tích
cực hội nhập quốc tế. Ưu tiên phát triển hợp tác sinh viên với các nước láng giềng,
ASEAN, các nước có vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà
nước, các tổ chức, cơ chế hợp tác đa phương mà Việt Nam là thành viên. Thúc đẩy
hợp tác trên các lĩnh vực: phát triển thanh niên (đào tạo lãnh đạo trẻ, công dân tích
cực, công dân toàn cầu); môi trường và phát triển bền vững; tình nguyện vì cộng
đồng; khởi nghiệp sáng tạo; phát triển doanh nghiệp xã hội. Đẩy mạnh công tác
tuyên truyền về tình hình quốc tế, các vấn đề quốc tế, toàn cầu cho sinh viên.

Nhà trường cần luôn quan tâm tạo điều kiện để cộng đồng sinh viên trao đổi
Quốc tế người Việt Nam ở nước ngoài được thu nhận thông tin và sản phẩm văn
hóa từ trong nước, nêu cao lòng yêu nước và tự tôn dân tộc, giữ gìn truyền thống,
bản sắc dân tộc, phát huy trí tuệ, tài năng sáng tạo, đóng góp vào công cuộc xây
dựng đất nước. Trong quá trình mở rộng giao lưu, hợp tác trên các lĩnh vực văn
hóa, cần đấu tranh chống lại khuynh hướng xa rời, thoát ly truyền thống, tiếp thu
không chọn lọc các khuynh hướng, các loại hình nghệ thuật không phù hợp với
truyền thống văn hóa và định hưỡng xã hội chủ nghĩa. Cảnh giác với những âm
mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo làm mất ổn định chính trị xã hội nước ta.

3.4. Giải pháp thực hiện

3.4.1. Giải pháp chung
3.4.2. Giải pháp cho sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội