FITRÎ ZEKÂ VE YAPAY ZEKÂ

1. Fıtrî Zekâ Nedir?

İnsan doğduğunda birtakım özelliklerle dünyaya gelir. Bunlardan birisi de
düşünebilmesidir. İnsan, düşünebilmesiyle hayvanlardan, bitkilerden ve diğer canlılardan
ayrılmaktadır. Bu düşünebilmeyi de bir vasıtayla yapmaktadır. Buna da (akıl)zekâ
denilmektedir. İnsanın zekâsı onun öğrenmesini yeni durumlara uyum sağlaması ve kendini
geliştirebilmesi demektir.
Zekâ’nın doğuştan mı geldiği yoksa sonradan mı edinildiği hususu tartışmalı bir
konudur. Bunun yanında zekânın en azından bir kısmının sonradan edinilebilecek bir şey
olduğu hususu da reddedilmeyecek kadar açıktır.
Zekâ’nın mantık yürütme, doğru ile yanlışı ayırt etme ve kıyas yapabilme yeteneği
olduğu söylenebilir. Bu düşüncelerle zekâyı anlamaya çalışan insan, uzun bir müddet zekâyı
sadece mantık yürütme olarak anlamıştır.
Bilimin ilerlemesi, zekâ konusunda gündelik hayatta karşılaşılan problemlerin
çözümünde matematiksel, mantıksal zekâsı güçlü olan bireylerin günlük hayatta karşılaştığı
problemlerde başarılı olamaması gibi sorunlar zekânın tek bir ifade şekli olmadığı, farklı
şekillerde kendini gösterebileceğini düşünmesine sebep olmuştur. Bunu çeşitli teorisyenler
desteklemiş, farklı farklı zekâ teorileri ortaya atmışlardır. Bunlardan en ünlüsü ise Gardnerdir.
Gardnerin zekâ teoremi zekânın tek bir alanının olmadığı çoklu zekâ alanlarının
olduğu ve zekânın toplumdan topluma, kültürden kültüre değişiklik göstereceğini iddia
etmesini içerir. Bununla birlikte insanda duygusal zekâ bulunduğunu bunun da (ileride
açıklanacaktır) insanın düşünce dünyasında farklı anlamlar uyandıracağını söylemiştir.
Zekâ konuşulurken zekânın fıtratla ilgili olan boyutunu da unutmamak gerekir. Bu
konuda İslam dinin insanın inanma eğilimiyle dünyaya geldiği, boş bir levha olmadığı ve
ailesinin onun dini inanışlarını etkilediği şeklindeki görüşü fıtri zekâyı anlamada önem taşır.
İnanmanın bir eğilim olduğu, bunun da insana özgü bulunduğu bu şekilde söylenebilir.
(Sorulan Sorular) İnsan zekâsı nedir?
1. Yapay Zekâ nedir?
Yapay Zekâ, temelde düşünebilen makineler yapmayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Bu
alanda çeşitli çalışma alanları bulunur. Bunlar insan hayatını kolaylaştıracak şekilde
kullanılmaktadır.
Yapay Zekâ çalışmaları Alan Turing ile birlikte başlamıştır. O makinelerin
düşünebileceği iddiasını ileri sürmüştür. Bu teoriyle birlikte Yapay Zekâ çalışmaları hız
kazanmış bu alanla ilgili birçok bilim alanı ortaya çıkmış, bunlarla ilgili çalışmalar devam
etmektedir.
Yapay Zekâ düşünülürken robotlar da ele alınmalıdır. Robotların insan hareketlerine
benzer hareket etmesi ve bir şekilde Yapay Zekâ’nın robotlara eklenmesiyle düşünen
robotların ortaya çıkabileceği düşüncesi ilgimizi çekmektedir. Düşünen robotlar kendi
başlarına analiz edebilecek, insansı davranışlarda bulunacaklardır, yani zeki olacaklardır.
 Robotlarda duygu olacak mı? İnsan eliyle çalışıyor. İnsan olmasa bir anlamı yok.
(Cevaplanması Gereken Sorular)
İNANÇ ÜZERİNDEN FITRÎ ZEKÂ İLE YAPAY ZEKÂNIN KARŞILAŞTIRILMASI
1. Fıtrî Zekâ ve İnanç
İnsan doğuştan getirdiği aklı sayesinde ayırt edebilme, düşünebilme ve inanabilme
özelliklerine sahiptir. Bunu anlamada insanın inanma eğilimiyle dünyaya gelmesi önem taşır.
Örneğin çocukların anne sevgisiyle birlikte dünyaya gelmeleri bebeklerin belirli duygusal
eğilimler taşıdığını açıklar niteliktedir. Bunun gibi insanın inanma eğilimiyle dünyaya gelmiş
olması da olasıdır.
İnsanın doğuştan inanç ile dünyaya gelmediği görüşü de vardır. Bu görüş insanın herhangi
bir eğilimle dünyaya gelmediği daha sonra insanlığın kendi ürünü olan dinin insanın zihnine
yerleştirilmeye çalışıldığıdır. Bunları savunan (………..) bu görüşün önderleridir.
Bunun yanında insanın evrimle tekamül ettiği görüşü de dinin yalanlanması anlamında bir
delil teşkil etmektedir. Evrim görüşü her ne kadar dinsizliğe doğru çekilse de dinin de bunu
anlamlandırması, içerisinde maymundan gelmese de bir dönüşümün var olduğu gerçeği
yadsınamaz. Bununla birlikte evrim görüşü insanın kendisinden daha mükemmel bir canlı
olabileceği inancını körüklemiş ve insanı süper insan yapma düşüncesine itmiştir. Bu da
insanı Yapay Zekâ, yani insandan daha üstün bir zekânın olabileceği düşüncesine itmiştir.
2. Yapay Zekâ ve İnanç
Yapay Zekâ çalışmaları ile düşünebilen makineler üretilmeye çalışılmaktadır. Eğer
makineler düşünebilirse kıyas yapabilirler, kıyas yapabilirlerse bir Tanrı’nın varlığına
inanmaları mümkün olabilir mi? Bu anlamda inanç eğer bilmekse robotlar Tanrının varlığını
bilebilir mi?
Yapay Zekâ sahibi robotlar bir duyguya sahip olabilirler mi bu duygularıyla birlikte bir
inanma eğilimi gerçekleştirebilirler mi? Böyle bir eğilim eğer gerçekleştirilirse bunun
sonuçları ne olur, insan bir şey yaratmış ve Tanrılık iddiasında mı bulunmuş olur, robotlar
insanı kendi yaratıcısı olarak görüp ona mı inanırlar? ya da bilimsel araştırmaların temeli olan
ve Hristiyan inancını baz alırsak ona karşı olarak gelişen rasyonalizm ekseninde robotlar dini
ret mi ederler? Robotların sorumluluğu ne olur?
Robotlarla ilgili bir diğer problem de onların ruh sahibi olup olmayacağıdır. Çünkü ruhun
tam olarak ne olduğu bilinmezken, insanda ruhun nasıl olduğu bilinmezken bir robotta ruh
nasıl mevcut olacaktır, bu tarz soruların cevaplanması robotların bir inanca sahip olup
olamayacağını anlamada önemli rol oynamaktadır. İslam inancına göre robotlara Allah’ın bir
ruh üflememesi sebebiyle robotlar yaptıkları şeylerden sorumlu olmayacaklardır.
Robotların inanca sahip olup olmadığını anlamada canlı cansız ayırımı da önem
taşımaktadır. Kuran’ı Kerimde geçen öyle taşlar vardır ki Allah korkusundan yuvarlanırlar ya
da öyle taşlar vardır ki içinden nehirler akar ayetleri aslında taşların da Allah’ı bildiğini
açıklar bunu açıklar mahiyette meleklerin de Allah’a inandıkları ve bunu özgür iradeleri
olmamasına rağmen yapıyor olmaları, göklerde ve yerde ne varsa Allah’ı tesbih ediyor oluşu
robotlarda inancın olabileceğini ama mahiyetinin veya fonksiyonun nasıl olacağının
araştırılması gerektiğini ortaya koyar. Ağacın veya taşın Allah’ı biliyor olmasının onun
düşünmesi üzerinde bir etkisi yok ya da sorumluluğu yok.
Robot, analiz edebilir ama sentezleyemez.
Dört kutsal kitabı incelese içerisinde hatalar, yanlışlar bulabilir.