12 >√s¡+‘· BbÕ\T

` |ü⁄*ø£+{Ï ø£ècÕí¬s&ç¶

#·<eä +&ç ` Ä˝À∫+∫ #Ó|Œü +&ç.

_&ɶ Äø£* neTàøÏ ‘Ó\TdüTÔ+~. á
‘·\T¢\≈£î ‘·eT Äø£˝øÒ ±<äT, nHê<∏\ä ≈£îå <ë“<Ûë
‘Ó\TdüT. Ç+‘· ‘Ó*dæq Ms¡+‘ê >=|üŒ
dæ‹ú eT+‘·T˝Ò+ ø±<äT. n˝≤+≥|ü&ÉT ˝Òìyê]øÏ
>∑Tô|Œ&ÉT yÓT‘·T≈£î\T |ü+#˚<˝Ó ≤? Ä˝À∫+#·>± Á|üX¯ï\T:
Ä˝À∫+#·>± <ë] <=]øÏ+~. s√p |æ&ø¬ç &ÉT 1. á ù|sê<ë«sê MTπs+ ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T?
–+»\T <ë#ê\qï }Vü≤ ø£*–+~. |æ&øç *Ï 2. e÷qe‘·«+‘√ #˚ùd |üqT\T @$?
_–ùdÔ ñ<ä´eT+ ne⁄‘·T+~. Ä }fiÀ¢ »q+
3. düV‰ü j·T|ü&˚ >∑TD+, e÷qe‘·«+ ø£*–q yê]
|æ&øç *Ï ‘Ó]#ês¡T. ‘·eT <ä>sZ∑ T¡ qï –+»\ qT+∫
e\¢ düe÷C≤ìøÏ ø£*>π y˚T\T @$T{Ï?
Á|ü‹s√p |æ&ø¬ç &ÉT |ü+#·&+É H˚sêÃs¡T. Çe«&É+
kÕj·T+. |ü+#·&+É e÷qe‘·«+. kÕ{Ï eTqTwüß\ 4. MTs¡T Ç‘·sT¡ \≈£î m|ü&ÓH’ ê kÕj·T+ #˚XÊsê?
Äø£* rs¡Ã&É+ <Óe’ ‘·«+. m|ü&ÉT? m+<äT≈£î?

bÕsƒê´+X¯ ñ<˚X› +¯ / H˚|<ü ´ä∏ +

düe÷»+˝À m+‘√eT+~ nHê<∏ä u≤\\qT eTq+ #·÷dü÷Ô ñ+{≤+. Ç≥Te+{Ï |æ\\¢ T ø£˙dü nedüsê˝…q’
‹+&ç, ã≥º, #·<Tä e⁄ yÓTT<ä˝q’… yê{ÏøÏ H√#·Tø√≈£î+&Ü ñ+{≤s¡T. nHê<∏uä ≤\\qT #˚sB¡ dæ yê] Äø£* r]Ã
$<ë´ãT<äT\∆ T #Ó|Œæ ùdÔ Ms¡T ≈£L&Ü eT{Ï˝º À e÷DÏø±´˝≤¢>± yÓ\T>=+<äT‘ês¡T. düe÷C≤ìøÏ ùde#˚ùd >=|üŒ
eTqdüTqï e´≈£î\Ô T, ‘·eT ÄdæbÔ ÕdüT\Ô ‘√ dü+ã+<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü nHê<∏\ä qT #˚sB¡ dæ #·~$+#˚yês¡T ≈£L&Ü
m+‘√ eT+~ ñHêïs¡T. n≥Te+{Ï ˇø£ e´øÏÔ #˚dqæ |üH˚ á ø£<.ä∏
s¬ \’ T Á|üj÷· D+˝À ‘·≥dü|ú &ü qç z u≤\TDÏí #˚sB¡ dæ $<ë´ãT<äT\∆ T #Ó|Œæ ùd,Ô m~–q Ä e´øÏÔ #·÷ù|
ø£è‘·»‘„ êuÛ≤e+, yêfi¯fl eT<Û´ä ñ+&˚ e÷qedü+ã+<Ûë\qT ‘Ó*j·TC…|Œü &ÉyT˚ á bÕsƒ+¡ ñ<˚X› +¯ .

Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 127

 bÕsƒ´¡ uÛ≤>∑ $esê\T
á bÕsƒ´¡ uÛ≤>∑+ ø£<ë∏ Á|üÁøÏjT· ≈£î #Ó+~+~. Ç~ e÷qe dü+ã+<Ûë\T, kÕe÷õø£ ùde
Ç‹eè‘·+Ô ‘√ ø£fifl¯ ≈£î ø£{qºÏ ≥T¢>± eTH√uÛ≤yê\qT |ü*øÏ+#˚˝≤ ñ+≥T+~.
á bÕsƒ+¡ |ü⁄*ø£+{Ïyê] ªø£<ë∏ yêVæ≤ìμ ˝Àì~.

$<ë´s¡T\ú ≈£î dü÷#·q\T

 bÕsƒ+¡ eTT+<äTqï Á|üy•˚ ø£ #·<eä +&ç, bÕsƒ+¡ ˝Àì n+XÊìï }Væ≤+#·+&ç.

 bÕsƒ+¡ #·<eä +&ç. ns¡+ú ø±ì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
 yê{Ï nsêú\qT ª|ü<$ä C≤„q+μ |ü{øºÏ q£ T ˝Ò<ë ì|òTü +≥Te⁄qT #·÷dæ ‘Ó\TdüTø√+&ç.

s¡#s· TT‘· |ü]#·jT· +

»qJeHêìï ø£fifl¯ ≈£î ø£{qºÏ ≥Tº s¡#q· \T #˚dqæ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·, q≥T&ÉT, C≤q|ü<ä
ø£fi≤ø±s¡T&ÉT, ø£$, Hê≥ø£ s¡#s· TT‘·, ãTÁs¡ø<£ ≈ä∏ î£ &ÉT l|ü⁄*ø£+{Ï ø£ècÕís¬ &ç.¶
∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢ yÓ<Tä s¡T ≈£î|üŒ+ eT+&É\+ »ø£ÿ<äqï Á>±eT+˝À e´ekÕj·Ty˚T
Á|ü<ëÛ q eè‹Ô>± ø£*–q ˇø£ eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#ê&ÉT. |ü⁄*ø£+{Ï
(1931`2007) bÕ|üeTà, >√$+<äs¬ &ç¶ áj·Tq ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T. u…\+¢ ø=+&É sêeT<ëdüT s¡∫+∫q ªª|ü⁄qs¡q® àμμ
Hê≥ø£+˝À eè<äTì∆ bÕÁ‘· <Û]ä +#·&+É ‘√ Äj·Tq q≥J$‘·+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ˇø£
Á|üøÿ£ q≥Tì>± Á|üX+¯ dü\+<äT≈£î+≥÷H˚ eTs√|üøÿ£ s¡#H· ê yê´dü+>∑+ |ü≥¢ yÓTT>∑T#Z ÷· |æ
` eTTK´+>± ø£<ë∏ kÕVæ≤‘·´+ô|’ <äèwæº kÕ]+#ê&ÉT. 1960˝À Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]‘·yTÓ qÆ
ªª>∑÷&ÉTø√dü+ >∑Te«\Tμ Äj·Tq yÓTT<ä{Ï ø£<.ä∏ düTe÷s¡T 150 ø£<\ä∏ T sêXÊ&ÉT. ªHê\T>±Zfifl¯
eT+&É|+ü μ nH˚~ áj·Tq eTs√s¡#q· .
|ü⁄*ø£+{Ï ãTÁs¡ø<£ ≈ä∏ î£ ì>± ≈£î≥T+ã dü+øπ eå Ts, yê‘êes¡D ø±\Twü´+ ` bı<äT|ü⁄
‘·~‘·s¡ n+XÊ\MT<ä düTe÷s¡T e+<ä ãTÁs¡ø<£ \ä∏ qT s¡∫+∫ ‘êH˚ Á|ü<sä Ù¡ q*#êÃ&ÉT.

128 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°

 Á|üy•˚ ø£
ªªÁ|üjT· ‹ï+∫ |ò*ü ‘êìï kÕ~Û+#·&+É ˝À ø=+<ä]øÏ Äq+<ä+. ndü\T Á|üjT· ‘êï\
Á|üyT˚ j·Ty˚T ˝Ò≈î£ +&Ü J$‘êìï ø=qkÕ–+#ê\qï~ ø=+<ä] ø√]ø£. Hê J$‘·eT+‘ê Ç˝≤+{Ï
Á|üjT· ‘êï\‘√H˚ ø=qkÕ>∑T‘·÷ñ+~. n+<äTøπ Ä ≈£îÁs¡yê&ç ã‘·T≈£îMT<ä ≈£L&Ü z Á|üjT· ‘·ï+
#˚j÷· \ì dü+ø£*Œ+#êqT. n+≥÷ ø±ùd|ü⁄ Ä>±s¡T. Ä ≈£îÁs¡yêDÏí |üØøÏ+å #·&ÜìøÏ Hê
Á|üjT· ‘·ï+>± H˚qT C≤s¡$&ç∫q ø±–‘·eT~. Ç+‘·≈L£ Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT mes¡T? Äj·Tq mes¡T?
Äj·Tq #˚dqæ Á|üjT· ‘·ïy˚T$T{Ï? ªª>√s¡+‘·BbÕ\Tμμ ø£<ë∏ ìø£ bÕsƒ+¡ #·~$ ‘Ó\TdüTø√+&ç.

y˚|#ü ≥Ó Tº!
‘·*¢ Áù|eT˝≤+{Ï #·\ì¢ ˙&Éì#˚à y˚|#ü ≥
Ó Tº!!`
<ä]Á<äT&ç >∑T+&Ó˝À¢qT+&ç |ü⁄{Ïqº n+‘·T˝Òì ÄX¯˝≤¢ Ä #Ó≥TºuÀ<Ó qT+&ç |ü⁄{Ïqº ø=eTà\T Hê\T>∑T ~≈£îÿ˝≤
yê´|æ+#·>*∑ –q+‘· y˚Ts¡ yê´|æ+#êsTT. ø£*–q yê&çøÏ u≤>± ø£+&É|{ü qºÏ ≥T¢ Ä ø=eTà\T |üP‘ê|æ+<Ó˝ÀÔ ì+&ÉT>±
ñHêïsTT.
Ä #Ó≥Tº ø=eTà≈£î y˚˝≤&ÉBdæq Hê\T>∑T ÇqT|ü >=\TdüT\T... Ä ÇqT|ü >=\TdüT\≈£î ‘·–*+∫q z ô|<ä› |”≥...
n~ ñj·÷´\ |”≥!
Ä |”≥MT<ä n‘·&TÉ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT!
>∑‘êìï HÓeTπsdü÷Ô es¡eÔ ÷Hêìï ‘·\b˛dü÷Ô uÛ$Ñ wü´‘·TqÔ T }Væ≤düTqÔ ï≥T¢qï n‘·&TÉ z eTVü‰jÓ÷–˝≤ ø£ì|ædTü HÔ êï&ÉT.
n‘·ìeTT+<äT z ≈£îÁs¡yê&ÉT ì\ã&ç ñHêï&ÉT.
Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT ì\ã&ç ñ+&É&+É ˝À $qj·T+ ñ{Ï|º &ü TÉ ‘·÷ ñ+~. y˚w+ü ˝À dü+kÕÿs¡+ ñ+~. n‘·ì eTTK+
Äq+<ä+‘√ yÓ*–b˛‘·÷ ñ+~.
Äj·Tq ìMT*‘· H˚Á‘·T&Ó’ #˚jTÓ ‹Ô Äos¡«~düTHÔ êï&ÉT. Ç<ä]› ø£qTø=\≈£î˝À¢ ì*∫q ˙fi¯ófl dü+»yÓ\T>∑T˝À eTT‘ê´˝≤¢
yÓTs¡TdüTHÔ êïsTT. nìs¡«#·˙j·TyÓTqÆ ø£è‘·C‘„ ê uÛ≤e+ Ä Ç<ä]› yÓTT>±˝À¢ <√ã÷#·T˝≤&ÉT‘·÷ ñ+~. nqTuÛ÷Ñ ‹˝À ‘·&TÉ dü÷Ô
yêfi¯ófl eT÷>∑uÀj·÷s¡T.
Ä eT<ÛTä s¡ düìïy˚XÊìï yÓT\Æ |üs#¡ &· +É Hê≈£î Çwü+º ˝Òøb£ ˛sTT+~. n˝≤>∑ì Ä Hê\T>∑T u≤s¡\ <ä÷s¡+˝À n˝≤H˚
Ä–b˛e&ÜìøÏ eTqdüÿ]+#·˝<Ò Tä , á ‘·≥düdú ‹úæ ˝À n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î |ü&˝É <Ò Tä .
‘·ì$Bs¡q≥T¢ eT∞fl ˇø£kÕ] Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT n‘·ì bÕ<ë*ï ˇ&çdæ |ü≥Tºø=Hêï&ÉT. bÕ<ë\ MT<ä ‘·\qT Äì+#ê&ÉT.
ø£˙ï{Ï‘√H˚ n‘·ì bÕ<ë*ï ø£&TÉ >∑T‘·THêï&˚y÷Ó eT]!`

Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 129

 Äj·Tq m{À #·÷düTÔHêï&ÉT.
Äos¡ « ~+#· & ÜìøÏ m‹Ô q #˚ s TT
m‹Ôq≥T¢>±H˚ ñ+~. #˚s&¡ d˚ æ #Ó+|ü\MT<ä qT+&ç
C≤\Tyês¡T‘·Tqï ø£˙ïfi¯ófl Ä ≈£îÁs¡yê&ç ‘·\MT<ä
|ü&TÉ ‘·THêïsTT eTT‘ê´˝≤¢!
ø£˙ï{Ï eTT‘ê´\‘√ Äosê«<ä+ n+<äTø=+≥Tqï Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT m+‘·
<Ûqä T´&√?!
meØ ≈£îÁs¡yê&ÉT?... @$T{À M[fl<ä›] eT<Ûä´ dü+ã+<Ûä+?... eTVü‰
y˚Ts¡Te⁄˝≤+{Ï Ä eTìwæì ø£~*+∫q Ä ≈£îÁs¡yê&Ó+‘·{Ï n<äèwüeº +‘·T&ÉT? nì
Ä˝À∫dü÷Ô ì\ã&ܶqT.
<ë<ë|ü⁄ s¬ +&ÉTeT÷&ÉT #·<sä |¡ ⁄ü yÓTfiÆ fl¯ $d”sÔ +í¡ ø£*–q Ä Äes¡D˝À á
y˚|#ü ≥Ó Tº ø£+fÒ ô|<äy› q’Ó sê–#Ó≥T¢HêïsTT. eTÁ] e÷qT\THêïsTT. E$«#Ó≥T¢HêïsTT.
s¡ø£s¡ø±\ |üP\ bÕ<äT\THêïsTT. ≈£Ls¡\ ‘√≥\THêïsTT. ã+>±s¡T ø£]–+∫
b˛dæq≥T¢qï Ä dü+» yÓ\T>∑T‘√ ‘·&dç eæ TT<äe› ⁄‘·THêïsTT nø£ÿ&ç #Ó≥÷¢ #˚eT\T!
b˛{°|&ü ≥ ¶É Tº>± yê[fl<äs› ÷¡ nqTuÛ÷Ñ ‹‘√ ‘·&dç æ eTT<äe› ⁄‘·THêïs¡T. á nqTuÛ÷Ñ ‹ì
Äø£[+|ü⁄ #˚dTü ø=qï≥T¢>± #Ó≥M¢ T~ bÕ\|æ≥\º T |üse¡ X¯+‘√ bÕ&ÉT‘·THêïsTT.
ø=ìï ìeTTcÕ\T e÷Á‘·yT˚ ø=qkÕ–+B |ü]dæ‹ú !
Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT ô|ø’ Ï ˝Ò#ê&ÉT. ø£˙ï{Ï‘√ ì+&çq ø£+&Éq¢ T CÒãTs¡Te÷\T‘√
e‘·T≈Ô î£ Hêï&ÉT. eT∞fl ˇø£kÕ] s¬ +&ÉT #˚‘T· \T CÀ&ç+#ê&ÉT. CÀ&ç+∫q #˚‘T· \T
CÀ&ç+∫qfÒ¢ ñ+#·Tø=ì n˝≤H˚ Hê\T>∑&TÉ >∑T\T yÓq≈£îÿ y˚XÊ&ÉT. nø£ÿ&É ì\ã&ç
eT∞fl ˇø£kÕ] •s¡dTü ‡ e+∫ qeTdüÿ]+#ê&ÉT. –s¡≈î£ ÿq yÓq≈£îÿ‹]– VüQ+<ë>±
eTT+<äT≈£î kÕ– b˛‘·THêï&ÉT.
Ä ñj·÷´\|”≥ MT<ä VüQ+<ë>± ≈£Ls¡TÃqï Ä eTVü‰eT˙wæ
≈£Ls¡TÃqï≥T¢>±H˚ ñ+&çb˛j·÷&ÉT ` yÓ[flb˛‘·Tqï Ä ≈£îÁs¡yê&çy|’Ó ⁄ü ‘·<ø˚ +£ >±
#·÷dü÷!Ô
Ä Äes¡ D ˝À u≤\u≤*ø£ \ ≈£ î edü ‹
>∑èVü‰\THêïsTT. n‹<∏Tä \≈£î Á|ü‘´˚ ø£ dü<Tä bÕj·÷\‘√
>∑<Tä \THêïsTT. ejÓ÷eè<äT\∆ ≈£î edü‘T· \THêïsTT.
#· < ä T e⁄ø√e&ÜìøÏ Á>∑ + <∏ ë \j· T + ñ+~.
kÕj·T+düeTj·÷˝À¢ |üP»≈£î ÁbÕs¡Hú ê\j·T+ ñ+~.
n~ $<ë´q>∑s+¡ !
Ä q>∑ s ¡ + ˝À n‘· & É T eT≈£ î ≥+˝Ò ì
eTVü‰sêE! Á|ü‹s√E n<˚ düeTj·÷ìøÏ Äj·Tq
130 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°
nø£ÿ&çøÏ ekÕÔsT¡ . Ä |”≥MT<ä ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡T. Äj·Tq nø£ÿ&É ñqï+‘·ùd|ü⁄ ndü˝Ò Á|üXÊ+‘·‘≈· î£ e÷s¡Tù|s¡sTTq Ä Á|ü<X˚ +¯
eT]+‘· Á|üXÊ+‘·+>± ñ+≥T+~. me] |üqT˝À¢ yêfi¯ófl+{≤s¡T. eTTK´+>± u≤\u≤*ø£\T #·<Tä e⁄ø=+≥÷H√ sêdüTø=+≥÷H√
‘·eT‘·eT |üqT˝À¢ ‘êeTT ©qeTsTT ñ+{≤s¡T. ‘·eT |üqT*ï ‘êeTT ìs¡«]Ô+#·Tø=+≥Tqï eTqTwüß*ï... ÁX¯<>∆ä ± #·<Tä e⁄ø=+≥Tqï
|æ\*¢ ï #·÷dü÷.Ô .. Ä >√s¡+‘· BbÕ˝À¢ ø=+&É+‘· yÓ\T>∑T*ï Ä•dü÷.Ô .. Äj·Tq Äq+<ëqTuÛ÷Ñ ‹˝À ‘˚*b˛‘·T+{≤s¡T!
sêÁ‹ @&ÉT>∑+≥\ ÁbÕ+‘·+˝À >∑+≥ ø=&É‘ês¡T. >∑+≥ X¯ã+› #Ó$ì |ü&&É +É ‘√ |æ\\¢ +<äsT¡ _\_˝≤ e∫Ã
>∑T$T>∑÷&ÉT‘ês¡T. ˇø=ÿø£ÿ&ç #˚‹˝À z ø£+#·+, eT+∫˙fi¯fl≈£î ˝À{≤ ñ+{≤sTT. n+<äsT¡ nø£ÿ&É #˚sπ dü]øÏ Äj·Tq
ñj·÷´\|”≥MT<ä qT+&ç ˝Ò∫ ì\ã&É‘ês¡T. Äj·Tq ì\ã&˚Ô |æ\\¢ +<äsT¡ es¡d>ü ± ì\ã&É‘ês¡T. n+<äsT¡ ø£*dæ >=+‘Ó‹Ô
bÕ&ÉTø=+≥÷ eTT+<äT≈£î ø£<Tä \T‘ês¡T. ˇø=ÿø£ÿs¡T>± eTT+<äT≈£î q&ÉTdü÷+Ô fÒ z #√≥ ø£+#·+˝À nqï+ y˚kÕÔsT¡ . eTs√#√≥
|ü⁄\TdüT b˛kÕÔsT¡ . Ç+ø=ø£ #√≥ eTõ®>∑ nqï+ e&çk¶ ÕÔsT¡ . #Óe⁄\ øÏ+|ü⁄>± bÕ&ÉTø=+≥÷ Ä |æ\\¢ +<äsT¡ nqï+
e&ç+¶ #·Tø=H˚ <äèX¯´+ ` ø£qT\ |ü+&ÉTe⁄>± ñ+≥T+~.
‘Ó–q >±*|ü{≤*ï ‘ê&ÉT $&ç∫q u§+>∑sê*ï z #√≥ #˚]à >√s¡+‘· BbÕ\≈£î ø=+&É+‘· yÓ\T>∑T #˚≈L£ sêÃ\ì ø£èwæ
#˚dTü qÔ ï Ä eTVü‰eT˙wæì #·÷ùdÔ #˚‘T· ˝…‹Ô qeTdüÿ]+#ê\ì|ædTü +Ô ~. n+<äTøπ n|ü&É|ü &ÉT Äj·Tq‘√ ø±\πø|å +ü #˚jT· &ÜìøÏ
n\yê≥T|ü&ܶqT.
Äj·Tq e÷{≤¢&‘É ê&ÉT. n$ e÷≥\T>±e⁄. J$‘êqTuÛeÑ + qT+&ç yÓ\Te&çq nø£så d¡ ‘ü ê´\T.
Äj·Tq n|ü&É|ü &ÉT >∑‘d· àü è‘·T\‘√ qe⁄«‘ê&ÉT. n~ qe⁄«>±<äT. J$‘êqTuÛeÑ eTH˚ e&É<ãÓ “≈£î q*–q |ü⁄e⁄«!
` nsTTHê yê&çb˛˝Ò<Tä .
Äj·Tq ø£cÕº*ï uÛ]Ñ +#ê&ÉT. ø±≈£î\ ns¡T|ü⁄*ï $ì ˝Àø£yT˚ ø±≈£î\qTø=Hêï&ÉT. Äj·Tq zs¡TŒ eVæ≤+#ê&ÉT. ‘·q
<Û̊´j·÷ìï n+<äTø√e&É+˝À H˚sT¡ Œ #·÷|æ+#ê&ÉT. Ä |ò*ü ‘·+>± m|ü&√ n≥Tu≤¬s&ÉT Ç≥Tu≤¬s&ÉT $T+#·ì >∑T&çôd˝À
ãT&ûB¶ |ü+ >∑T&çy¶ \Ó T>∑T˝À z ≈£îÁs¡yê&ÉT zqe÷\T ~<äT≈› î£ Hêï&ÉT.
ãT&ûB¶ |ü+ n+~+#˚ >√s¡+‘· yÓ\T>∑T˝À Ä ≈£îÁs¡yê&ç uÛ$Ñ wü´J®$‘·+˝À ø=+&É+‘· yÓ\T>∑Tø√dü+ Äj·Tq Á|üjT· ‹ï+#ê&ÉT.
Ç~ eTTô|Œ¤Ì @fi¯flHê{Ï e÷≥!
eT] Ç|ü&ÉT?
Ç|ü&Ü? n˝≤+{Ï ≈£îÁs¡yêfi¯ófl ˇø£ÿsê? Ç<äs› ê? y˚˝≤~eT+~. á y˚˝≤~ >√s¡+‘· BbÕ\≈£î ø=+&É+‘· yÓ\T>∑T
Çyê«\ì nVü≤s¡V≤ü + ø£èwæ#d˚ Tü qÔ ï ñbÕ<Ûë´j·TT\T e+<ä\eT+~. n+<äsT¡ Äj·Tq #˚‹#·\Te‘√ ã‘·T≈£î‘·Tqïyêfi‚fl!
m|ü&ÉsTTHê`
ªª@"e+&û! ªÄj·TH˚eTT+~? |üsV¡ ≤æ ‘ês¡+ú ù|s¡T‘√ kÕ«s¡+ú ô|+#·Tø=+≥Tqï eTìwæ. H√s¡T˝Òì |æ\y¢ êfi¯flqT ns¡ø∆ &£ TÉ |ü⁄\‘√
H√fi¯ófl >=&ÉT‘·Tqï eTìwæμ ` nì s¡øs£ ø¡ ±\T>± á ˝Àø£+ Ä&çb˛düTø=ì+~ >∑<ë? eT] n˝≤+{Ï e÷{*ï MT¬s˝≤
uÛ]Ñ +#·>*∑ >±s¡T?μμ nì n&ç–‘˚ `
ªªu≤ã÷! ñ|üH√ ø±s¡+bı&çH√ z eTìwæMT<ä #·*#¢ ÷· &ÉT. n‘·ì ˇ+{ÏMT<ä |ü⁄+&ÉT+¢ fÒH˚ eT+≥u…&TÉ ‘·T+~.
˝Ò≈î£ +fÒ sê* b˛‘·T+~. n+‘˚ u≤ã÷! eTìwæ˝À≈£L&Ü ‘·|ü \T+fÒH˚ nìqe÷≥ ‘·>T∑ \T‘·T+~. ˝Ò≈î£ +fÒ >±*˝À
ø£*dæb˛‘·T+~. á e÷Á‘·+ ne>±Vü≤q X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Ü <Û̊´j·÷ìï e~*ô|&ç‘˚ n~ |æ∫Ñ·q+ u≤ã÷! ø±≈£î+fÒ #˚‘·
>±ì‘·q+!!μμ nì qy˚«yês¡T.
Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 131
 J$‘êìï ø±∫ e&Éb˛dæq |üse¡ Tdü‘´· +!
Ä˝À∫+#·+&ç`#Ó|üŒ+&ç
n+<äTøπ n|ü&É|ü &ÉT Äj·Tq e<ä≈› î£ yÓfifl‚ yê&çì. Ä ñj·÷´\
♦ ‘· * ¢ Áù|eT m˝≤ ñ+≥T+~?
|”≥MT<ä Äj·Tq≈£î m<äTs¡T>± ≈£Ls¡TÃ+fÒ ` Ç<ä]› ãs¡Te⁄‘√ Ä #Ó≥Tºø=eTà
$e]+#·+&ç.
e+>∑T‘·÷ ˝Òd÷ü Ô >±*yê≥+>± ≈£<Tä \T‘·÷ ñ+fÒ ` n<=ø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ
♦ $qj· T +‘√ ì\ã&É & É + , y˚ w ü + ˝À
nqTuÛ÷Ñ ‹. Äj·Tq J$‘êqTuÛyÑ ê*ï $+≥÷ uÛ$Ñ wü´‘·TqÔ T r]Ã~<äTø› √yê\ì
Ä•+#·&+É ˝À Äq+<ä+! Ä ñj·÷´\ |”≥MT<ä Äj·Tq m<äTs¡T>±H˚ ø±<äT dü+kÕÿs¡+ n+fÒ MTπøeTs¡yú TÓ +Æ ~?
` Äj·Tq >∑T+&Ó˝À¢ ≈£L&Ü ø±düÔ #√≥T dü+bÕ~+#·Tø=HêïqT. n+<äTøπ ♦ nìs¡«#·˙j·TyÓTÆq ø£è‘·»„‘êuÛ≤yêìï
Äj·Tq ÄbÕ´j·T+>± <ä>sZ∑ ¡ #˚sêÃs¡T. me]|ü≥,¢ m+<äT≈£î Á|ü<]ä ÙkÕÔsT¡ ?
Ä s√E ≈£L&Ü yÓfi≤flqT. H˚qT ø£ì|æ+#·>±H˚ ÄbÕ´j·T+>± ªsê ♦ MT ã&ç , MT Ç\T¢ Á|ü X Ê+‘· ‘ · ≈ £ î
u≤ã÷! sê!μ nì qe⁄«‘·÷ ÄVü‰«ì+#˚ eTìwæ Ä s√E Hê sêø£qT >∑eTì+#˚ e÷s¡ T ù|s¡ T >± ñ+&Ü\+fÒ @+
dæ‹ú ˝À ˝ÒsT¡ . #˚j÷· *? @+ #˚jT· ≈£L&É<Tä ?
n‘·ì m<äTs¡T>± ì\ã&ܶqT! ♦ $<ë´\j· T +Äes¡ D + ø£ q T\
Ä Äq+<ëqTuÛ÷Ñ ‹ qT+&ç Äj·Tq ‘˚sT¡ ø√˝Ò<Tä . Ä nqTuÛ÷Ñ ‹ì |ü+&ÉTe⁄>± ñ+~ø£<ë? MT ø£+{ÏøÏ
#Ó]ù|j·T&ÜìøÏ H˚qT kÕVü≤dæ+#·˝<Ò Tä . n˝≤H˚ eTs√ Hê\T>∑sTT<äT ìeTTcÕ\T ø£qT\ |ü+&ÉTe⁄>± @y˚T$T >√#·]kÕÔsTT?
<=]¢b˛j·÷sTT. Hê≈£î ‘Ó*j·Tø£H˚ Hê˝À zs¡TŒ q•+∫+<äq&ÜìøÏ ì<äsÙ¡ q+>± ♦ ô|<ä›\ e÷≥\T, J$‘êqTuÛÑyê\T,
z bı&ç<>ä T∑ Z >=+‘·TqT yÓT\¢>± |üsêeT]Ù+∫+~. nø£så d¡ ‘ü ê´\T m+<äTø√ $e]+#·+&ç.
Äj·Tq @ø±Á>∑‘≈· î£ uÛ+Ñ >∑+ ø£*–+~. n|ü&ÉT ns¡y÷Ó &ÉTŒ ø£qTï\‘√
qqTï #·÷dü÷Ô ªm|ü&=#êÃe⁄ u≤ã÷!μ nì n&ç>±s¡T.
ªªÄbÕ´j·T‘· m˝≤ ñ+≥T+~?μμ nì n&ç–‘˚ n~ Äj·Tq |æ\T|ü⁄˝≤ ñ+≥T+<äì #Ó|Œü #·TÃ.
ªªn<äèwüeº +‘·T&çøÏ ø£˙ï{Ï‘√ n_Ûùwø£+ »s¡T>∑T‘·Tqï|ü&ÉT!μμ
II

Hê e÷≥ #Ó$ì |ü&&É +É ‘√ Äj·Tq ô|<äe⁄\T n+<äeTsTTq e+|ü⁄*ï dü+‘·]+#·Tø=HêïsTT. Ä e+|ü⁄\ dü+<äT˝À¢
∫s¡Tqe⁄« ∫Á‘·+>± Çs¡Tø=ÿì+~.
ªªne⁄qT u≤ã÷! ì»+>± n‘·&TÉ n<äèwüeº +‘·T&˚!μμ
nqTuÛ÷Ñ ‹øÏ |üsêø±wü̃ ‘·è|æ.Ô Ä e÷≥+≥T+fÒ n‘·ì yÓTT>∑+ ‘·è|æ‘Ô √ yÓ*–b˛‘·÷ ñ+~. ≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ n‘·ìï
#·÷dü÷Ô ì\ã&ܶqT.
ªª≈£Ls√à u≤ã÷! ≈£Ls√Ã. Ä n<äèwüeº +‘·T&ç ø£<ä∏ #ÓbÕŒ\ì mH√ïkÕs¡T¢ nqTø=HêïH˚ ø±˙ m+<äTø√ m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT
yêsTT<ë|ü&TÉ ‘·÷ e∫Ã+~ ` <˚ìø£sTTHê düeTj·T+ dü+<äs“¡ +¤ ø£*dæ sêyê*. e∫Ã+~ >∑<ë? $qTu≤ã÷!μμ

132 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°

 >∑‘êìï HÓeTπsdü÷Ô uÛ$Ñ wü´‘Y dü+<äsÙ¡ q+‘√ nqTuÛ÷Ñ ‹ì bı+<äT‘·÷ z eTVü‰eTÚì |ü⁄+>∑e⁄&ç˝≤ z uÛ+Ñ –eT˝À
≈£Ls¡TÃqï Äj·Tq eT∞fl e÷eT÷\T dæ‹ú øÏ e#êÃ&ÉT. ø£<ä∏ #Ó|Œü &ÜìøÏ ‘·\|ü+&çq ‘ê‘·jT· ´qT ‘·\|æ+|ü#d˚ Tü HÔ êïs¡T.
|ü&eÉ T{Ï ø=+&É ø=qø=eTTà MT<ä ã+‹˝≤ yÓ*–b˛‘·THêï&ÉT dü÷s¡T´&ÉT. eT] ø±ùd|ü{˝Ï À ø±\|ü⁄s¡Twüß&ç ø±*‘·qTï‘√
ø=+&Éø±e\ |ü&ç ˝Àø±ìï ì+&ÉT Nø£{‘Ï √ ì+ù|yê&ÉT ` #êe⁄‘Ó*$ nqï≥T¢>± eTãT“‘·Tqø£\≈£î #·T≥÷º »Øn+#·T
#·T{≤º&TÉ . eTT>∑e∆ TH√Vü≤s¡+>± ñ+~ |ü&eÉ T{Ï~X¯. n|ü&É|ü &˚ nø£ÿ&ç #Ó≥M¢ T<ä #˚sT¡ ‘·Tqï |ü≈îå£ \T ns¡TdüTHÔ êïsTT.
ÁbÕs¡Hú ê\j·T+˝ÀH˚y÷Ó ‘·+ãTs¡ ÁX¯ó‹ düe]+|ü⁄ düqï>± $ì|æd÷ü Ô ñ+~. Äj·Tq #ÓãT‘·THêï&ÉT. H˚qT $+≥THêïqT.
ªªu≤ã÷! Çs¡yj ’Ó T˚ +&É¢ øÏ+<ä{eÏ ÷≥. mø£ÿ&ç qT+&ç edüTHÔ êïH√ nø£ÿ&çøÏ m+<äT≈£î yÓfi≤flH√ Ç|ü&ÉsTT‘˚ eT‹øÏ
sêe≥+ ˝Ò<Tä ø±˙ Ç+{ÏøÏ edüTHÔ êïqT s¬ ˝’ À¢. <ë<ë|ü⁄ s¬ +&ÉT s√E\ Á|üj÷· D+. mìï edü‘T· \T+&çHê s¬ ˝’ À¢ s¬ +&ÉT
s√E\ Á|üj÷· DeT+fÒ bı<äTb› ˛e&É+ ø±düÔ ø£wyºü T˚ ! |üøÿ£ qTqï Á|üj÷· DÏ≈î£ \T ø£\T|ü⁄>√\T‘·q+ ø£\yêfi¯flsTT‘˚ |òsü y¡ ê˝Ò<Tä
ø±˙ eT÷‹_–+∫ ≈£Ls¡TÃH˚ s¡ø±˝…‘’ ˚ eTØ Çã“+~. Ç˝≤+{Ï Çã“+<äT˝À¢ qT+&ç ãj·T≥|ü&Ü\+fÒ n˝≤+{Ï düeTj·÷˝À¢
|ü⁄düøÔ ±˝Ò eTq H˚kÕÔ\T. @eT+{≤yé?μμ
Ç+<äT˝À nq&ÜìπøeTT+~? ` Äj·Tq #Ó|⁄ü qÔ ï~ nø£så d¡ ‘ü ´· +. n+<äTøπ nq&ÉyTÓ +<äTø£ì $q&Üìπø dæ<|∆ä &ü ç u≤>±
düsT¡ ø› =ì ≈£Ls¡TÃHêïqT.
Äj·Tq eT‹πø$T e∫Ã+<√ @yÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. ñqï≥T¢+&ç z |æ∫Ãyê&ç˝≤ qe⁄«‘·THêïs¡T. H˚qT ÄX¯Ãs¡´|ü&ܶqT
nq&É+ ø£+fÒ n~]|ü&ܶqq&É+ düeT+»dü+. Ä dæ‹ú qT+&ç H˚qT ‘˚sT¡ ø=qø£eTT+<˚ Äj·Tq eT∞fl >∑+;Ûs+¡ >± e÷]b˛j·÷s¡T.
á e÷s¡TŒ≈£î rs¡TŒ≈£î<äsø¡ £ H˚qT ìyÓ«s¡|&ü ç #·÷dü÷Ô ñ+&çb˛j·÷qT.
ªªHê≈£î ‘Ó\TdüTu≤ã÷? qTe⁄« ÄX¯Ãs¡´|ü&TÉ ‘·THêïeì. ø±s¡D+ @MT˝Ò<Tä . eTq ‘Ó\T>∑Tyêfi¯ófl eTqdüT˝À yÓT~˝≤s¡T.
n+‘˚!μμ
‘Ó\T>∑Tyêfi¯ófl eTqdüT˝À yÓT<ä\&ÜìøÏ Äj·Tq qe⁄«≈£î eTT&çô|≥Tºø√˝Òø£ Hê ≈£qTu§eT eTT&ç|&ü +ç ~. Äj·Tq
Á>∑Væ≤+#ês¡T.
ªª‘Ó\T>∑Tyêfi¯fl≈£î ‘Ó\T>∑+fÒ uÀ˝…&+É ‘· n_Ûe÷q+ u≤ã÷!μμ n+≥÷ eT∞fl ø±ùd|ü⁄ $s¡>ã∑ &ç qyê«s¡T.
Äj·Tq qe⁄« Ä|ü⁄ø=H˚ es¡≈î£ H˚qT H√s¡T ‘Óse¡ ≈£î+&Ü Äj·TH˚ï #·÷dü÷Ô ñ+&çb˛j·÷qT. Äj·Tq qe⁄« Ä|ü>±H˚`
ªªme]uÛ≤wüMT<ä yêfi¯fl≈£î n_Ûe÷q+ ñ+≥T+~ >∑<+ä &û! n+<äT˝À ‘·|ü ≈£L&Ü ˝Ò<Tä μμ.
ªªn<˚ u≤ã÷ n<˚? H˚qH˚B n<˚!!` Ä ‘Ó\T>∑TMT~ n_Ûe÷q+ ñ+~ #·÷XÊeP? |üøÿ£ qTqïyê&ç #˚‹˝À ‘Ó\T>∑T
|ü⁄düøÔ +£ ø±˙ ˝Ò<ë z yêsêÔ|Áü ‹ø£ ø±˙ ø£+≥|ü&‘ç ˚ #ê\T!` <ëì <äT+|ü<>Ó !∑ ` Ä n_Ûe÷q+ eTØ m≈£îÿyÓb’ ˛‘·T+~.μμ
‘Ó\T>∑Tyê&çì ìsê›øD åÏ ´+>± ø={Ïqº <Óã“ Hê≈£L ‘·–*+~. <Óã“ ‘·>T∑ \T‘·THêï eTTø°ÿeT÷\>∑sêì <Óã“ n~.
n+<äTøπ Äj·Tq‘√ ø£*dæ H˚q÷ ø±ùd|ü⁄ Vü‰sTT>± qe⁄«ø=HêïqT ` @&Ée˝Òø£ q$«q≥T¢!
ªªH˚qT ≈£L&É ‘Ó\T>∑Tyê&çH˚ ø£<ë u≤ã÷! |üøÿ£ qTqï Á|üj÷· DÏ≈î£ &ç #˚‹˝À z |üÁ‹ø£ ø£+≥|ü&d˚ ]ü øÏ yÓTT<ä≥ e+–
e+– #·÷XÊqT ` n~ ‘Ó\T>∑T |üÁ‹ø£ ne⁄H√? ø±<√? ‘Ó\TdüTø=+<ëeTì! z ‘Ó\T>∑T yês¡|Áü ‹ø£ nì ‘Ó*ùddü]øÏ n‘·&TÉ
#·<Tä e⁄‘·Tqï ù|J˝À¢øÏ ìøÏÿìøÏÿ #·÷XÊqT. Hê nedüqú T >∑eTì+∫q Ä ô|<äe› Tìwæ n<√s¡øe£ TsTTq #·÷|ü⁄qT $dæsπ dü]øÏ
|üs<¡ ëÛ ´q+>± m{À #·÷düTqÔ ï≥T¢ q{Ï+#êqT. m+‘·ùd|ü⁄? ø±ùd|ü⁄. n+‘·˝ÀH˚ eT∞fl yÓTT<ä{øπÏ e∫Ã+~ |ü]dæ‹ú . Hê≈£î
‘Ó*j·Tø£H˚ Hê #·÷|ü⁄\T Ä |üÁ‹ø£ yÓ|’ ⁄ü eTfi≤flsTT. Ç<ä+‘ê >∑eTì+∫q Ä ô|<äe› Tìwæ ` bÕ|ü+! eT+∫ eTìwæ˝≤
Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 133
ñHêï&ÉT. Ä yês¡|Áü ‹ø£qT Hê #˚‹ø£+~+∫ n+‘·ø+£ fÒ eT+∫|üì n|üŒ{ÏøÏ ˝Òq≥T¢ ‘·q |ü&øÉ M£ T<ä eTTdüT>∑T‘·ìï
|ü&TÉ ø=Hêï&ÉT. H˚qT Ä |üÁ‹ø£qT ÄbÕ´j·T+>± n+<äTø=HêïqT ` m+‘·sTTHê ‘Ó\T>∑TyêDÏí ø£<ë u≤ã÷!μμ nì #Ó≥TºMT<ä
#˚]q |æ≥\º T m–]b˛j˚T≥+‘· >∑{>ºÏ ± qe⁄« n+<äTø=Hêïs¡T.
n+‘·˝À z q&çej·TdüT‡ eTìwæ nø£ÿ&çøÏ sêe&É+‘√ ø£<ë∏ >∑eTq+ ≈£î+≥T|ü&+ç ~. z ˝≤e⁄bÕ{Ï |ü⁄düøÔ ±ìï s¬ +&ÉT
#˚‘T· \‘√ bı~$ |ü≥Tºø=ì ì\ã&ç ñHêï&É‘&· TÉ . ãVüQXÊ n<˚<sä TTHê z ∫{≤º|⁄ü düøÔ +£ ø±e#·TÃ. Ä e´øÏìÔ #·÷dü÷HÔ ˚
` ªsêej·÷´! sê?μ n+≥÷ |æ*#êsêj·Tq. n‘·&TÉ #·÷|æq #√≥+‘ê dü+‘·ø±\T ô|&ÉT‘·÷ ªªô|≥ºeTqï #√≥+‘ê ø£+&ÉT¢
eT÷düTø=ì dü+‘·ø±\T ô|&ÉT‘·THêïqT. nHê<∏\ä sTTq |æ\\¢ T, yêfi¯fl n<Û√>∑‹øÏ <ë]rùdÔ |ü⁄≥º>‘∑ T· \T+&Ée⁄. Ç~ e÷Á‘·+
eTqdüT˝À ô|≥Tºø√+&ç!μμ nì n+≥÷ |ü⁄düøÔ ±ìï n‘·ì #˚‹ ø£+~+#ês¡T. Ä #Óe⁄\≈£î á e÷≥\≈£î u≤>± bı+‘·Hê\T
≈£î~]q≥T¢+~. n‘·&TÉ H√s¡T ø£<|ä ˝ü <Ò Tä ø±˙ e+– qeTdüÿ]+∫ yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
ªªHê ‘Ó\T>∑T‘·Hêìï >∑T]+∫ #ÓãT‘·÷ Ä–b˛j·÷qTø£<ä u≤ã÷! <˚X+¯ ø±ì <˚X+¯ ˝À y˚fiø¯ ±ìy˚fi¯ z ‘Ó\T>∑T
yês¡|Áü ‹ø£ #˚‹ø£+<ä&+É ‘√ >∑&∫ç q Á|üj÷· D+ø£+fÒ >∑&yÉ ê*‡q Á|üj÷· D+ ø±düÔ Vü‰sTT>± ñ+≥T+<äqï qeTàø£+ ≈£î~]+~.
ù|J\T ‹|ü‘·÷ z#√≥ Ä–b˛j·÷qT!μμ
Ä e÷≥+≥÷ Äj·Tq Ä–b˛j·÷s¡T!
n˝≤ #·÷ùddü]øÏ Hê\T>∑sTT<äT u≤s¡\ <ä÷s¡+˝À q\T>∑Ts¡sTT<äT>∑Ts¡T |æ\\¢ T. >√fi¯ófl –\T¢ø=+≥÷ ì\ã&ܶsT¡ .
Äj·TqyÓ|’ ⁄ü Bq+>± #·÷dü÷HÔ êïs¡T. Äj·Tq <äèwæº yêfi¯flMT<ä |ü&d˚ ]ü øÏ nÁ|üjT· ‘·ï+>± yêfi¯fl ‘·\\T yê*b˛‘·THêïsTT.
Ä |æ\y¢ êfi¯fl uÛ≤eq ns¡eú TsTT+<äqï≥T¢>± Äj·Tq ˝Ò∫ yêfi¯fl<ä>]Z∑ øÏ yÓfi≤fls¡T. yêfi‚fl<√ #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq ≈£L&Ü
yêfi¯flπø<√ #ÓãT‘·÷ ˇø£&ç uÛÑT»+‘·{Ϻ
eTs=ø£&ç ãT>∑Z\T –*¢ Ç+ø=ø£&ç ‘·\ Ä˝À∫+#·+&ç`#Ó|üŒ+&ç
ì$Tsê&ÉT. n+‘˚! |üsT¡ >√ |üsT¡ >∑T. Ä |æ\\¢ T ♦ düeTj·T+, dü+<äs“¡ +¤ ø£*dæsêe&ÉeT+fÒ @$T{Ï? ø=ìï ñ<ëVü≤s¡D\T
Äq+<ëìπ ø ø±fi¯ ó fl e∫Ãq≥T¢ > ± ‘Ó\|ü+&ç.
|üsT¡ >∑+<äTø=Hêïs¡T. n˝≤ yÓ&TÉ ‘·Tqï Ä ♦ ªª‘Ó\T>∑Tyê]øÏ ‘Ó\T>∑+fÒ uÀ˝…&+É ‘· n_Ûe÷q+μμ Bìï >∑T]+∫ MT
|æ\*¢ ï n˝≤H˚ #·÷dü÷Ô ì\ã&ܶsT¡ ø±ùd|ü⁄. n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|Œü +&ç.
Ä ‘·sT¡ yê‘· ‘·q˝À ‘êqT qe⁄«ø=+≥÷ ♦ |æ\\¢ T m+<äTø√dü+ e∫à ñ+{≤s¡T? Äj·Tq yê]‘√ @+ e÷{≤¢&ç
e∫à ñj·÷´\|”≥ MT<ä ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. ñ+{≤s¡T? }Væ≤+#·+&ç.
ªªu≤ã÷! ˇø£|üŒ{Ï‘√ b˛*Ã#·÷ùdÔ ♦ ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±\T ˝Ò<ë Ç‘·s¡ |ü⁄düøÔ ±˝À¢ u§eTà\T m+<äT≈£î y˚kÕÔsT¡ ?
‘Ó\T>∑T˝À #ê˝≤ |üÁ‹ø£\T edüTHÔ êïsTT. ♦ eè<äT&∆ ìç Äø£≥Tºø=qï u§eTà @$T{Ï? Ä u§eTàqT #·÷dæ m˝≤+{Ï
Ç|ü&ÉT #ê˝≤ #ê˝≤ ø£<∏ä*ï ≈£L&Ü nqTuÛ÷Ñ ‹ì bı+<ë&ÉT?
Á|ü#T· ]düTHÔ êïsTT. Á|ü#T· ]+∫q Á|ü‹ø£<≈ä∏ î£ ♦ yês¡|Áü ‹ø£˝Àì eè<äT&∆ TÉ #·~$q ø£<ä∏ @yÓTÆ ñ+≥T+~?
z u§eTàqT ≈£L&Ü y˚sTTdüTHÔ êïs¡T. nsTT‘˚
u§eTàqT #·÷dæ ø£<qä∏ T #·<yä ê\qï ø√]ø£ ø£*>π rs¡T˝À u§eTà\T #ê˝≤ ns¡T<äT>± ø£ì|ædTü +Ô {≤sTT. @eT+{≤yé?μμ
rs¡ì |üqT˝À¢ ‘·\ eTTqø£\e⁄‘·Tqï Ä eTìwæøÏ Ç+‘· |üØø£#å ù˚ d r]ø£ m˝≤ <=]øÏ+~? ` nì ÄX¯Ãs¡´|ü&TÉ ‘·÷
ªì»y˚Tq+&û!μ nHêïqT.

134 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°

 ªªÇ+‘·≈î£ eTTqTù| nHêïqT >∑<ä u≤ã÷! Ä yês¡|Ô Áü ‹ø£ ù|J\T ‹|ü‘·÷ z#√≥ Ä–b˛j·÷qì! Ä |üÁ‹ø£˝À
n˝≤+{Ï u§eTà ø£+≥|ü&+ç ~. n+<äTøπ Ä–b˛j·÷qTμμ Ä u§eTà ø£*–+∫q nqTuÛ÷Ñ ‹ eTs¡˝≤ eTqdüT˝À yÓT~*+<˚y÷Ó ?
Äj·Tq ø±ùd|ü⁄ ns¡y÷Ó &ÉTŒ ø£qTï\‘√ n˝≤H˚ ñ+&çb˛j·÷s¡T.
ªªn~ z s¬ \’ Tô|f….º Ä ô|f…˝º À z ≈£îÁs¡yê&ÉT n&ÉTø=ÿ+≥÷Hêï&ÉT. yê&ÉT #˚sTT #ê|æ ì\ã&çq rs¡T... yê&ç#÷· |ü⁄˝À¢
ø={§º∫Ãq≥T¢qï CÀs¡T... qqTï Äø£≥Tºø=HêïsTT. n+<äTøπ Ä ø£<qä∏ T Ädüø>ÔÏ ± #·~yêqT.μμ
Äj·Tq #·÷|ü⁄*ï Äø£≥Tºø=qï Ä u§eTà... Ä u§eTà yÓqø£ ø£<qä∏ T $+<ëeTqï ≈£î‘·÷Vü≤˝≤ìï Äj·Tq |üd>æ {∑ ≤º&TÉ .
III

ªªqTe⁄« #·÷dü÷HÔ ˚ ñ+{≤e⁄ u≤ã÷! s¬ fi’ fl¯ ˝À¢ Á|üj÷· D+ #˚ùd≥|ü&ÉT |ü≥TºeTì |ü<+˚ &ÉT¢ ì+&Éì ≈£îÁs¡yêfi¯ófl. Ä
ô|f…qº T á ø£&qÉ T+&ç Ä ø£&<É ëø± ‘·T&ÉTkÕÔsT¡ . Ä ‘·sT¡ yê‘· Ä ô|f…˝º Àì ˇø=ÿø£ÿ] eTT+<äT ì\ã&ç #˚sTT#êkÕÔsT¡ . ‘√∫q
yê&ÉT ‘√∫q+‘· ÇùdÔ <ë+‘√ |üP≥ >∑&TÉ |ü⁄ø=+{≤s¡T. Ä |æ\y¢ ê&ÉT ≈£L&Ü n˝≤+{Ï ø√e≈£î #Ó+~qyê&˚!μμ Ä e÷≥+≥T+fÒ
Äj·Tq >=+‘·T ‘·&ãÉ &ç+~ ` ãVüQXÊ á <˚X+¯ ˝À Ç˝≤+{Ï ìø£èwüº J$‘ê\≈£î m+<äsT¡ ã* ne⁄‘·THêïs√ nì.
ªªÄ |ü<+˚ &É¢ ãT&É‘&· TÉ Äô|f…qº T á ∫e] qT+&ç Ä ∫e]<ëø± ‘·T&ÉTkÕÔ&TÉ . Äô|’ ˇø=ÿø£ÿ] eTT+<äT #˚sTT
#êdü÷.Ô .. Ç∫Ãqyê&çøÏ z qeTkÕÿs¡+ |ü&d˚ ÷ü .Ô .. ˝Ò<qä ï yêfi¯flyÓ|’ ⁄ü Bq+>± #·÷dü÷.Ô .. z e´øÏÔ eTT+<äT ì\ã&É‘ê&ÉT.
ì\ã&ç e÷eT÷\T>± #˚sTT#êkÕÔ&TÉ . Ä e´øÏÔ yêDÏí <ä>]Z∑ øÏ |æ\TkÕÔ&TÉ . Ä |æ\T|ü⁄˝Àì ÄbÕ´j·T‘· m+‘√ ÄX¯qT
sπ ø¬ ‹ÔdTü +Ô ~. ≈£îÁs¡yê&ÉT Ä e´øÏÔ <ä>]Z∑ øÏ yÓfi‘¯ ê&ÉT. ª˙ ù|sπ $T{Ï u≤ã÷!μ nì Äs¡+_ÛkÕÔ&TÉ . ô|d’ *ü #˚à Á|üjT· ‘·ï+
#˚jT· ≈£î+&Ü! Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT @eTqTø=Hêï&√ @yÓ÷? z ìs¡ø¢ å£ ´yÓTqÆ #·÷|ü⁄ $dæsπ dæ ªHêù|s¡T <=¬ss’ êCŸ!μμ nì n+≥÷
#˚‹˝Àì ô|d’ *ü ï n˝≤ m>∑sπ düTø=+≥÷ <äsê®>± yÓ[flb˛‘ê&ÉT. n˝≤ yÓ[flb˛‘·Tqï ≈£îÁs¡yê&ç <Û√s¡DøÏ Ï yÓTT<ä≥ ÄX¯Ãs¡´|ü&ç
Ä ‘·sT¡ yê‘· Ä˝À#·q˝À |ü&‘É ê&Ü e´øÏ!Ô ÇB ø£<!ä∏ !μμ nì ‘êqT #·~$q ø£<qä∏ T ≈£î|¢ +Ôü >± #Ó|Œæ `
ªªu≤ã÷! H˚q÷ ≈£L&Ü Ä˝À#·q˝À |ü&ܶqT. ì»y˚T>∑<ë? m+<äs√ yê&ç á&ÉT |æ\\¢ T CÒãT\T ø=&ÉT‘·THêïs¡T.
Á|üj÷· D≤˝À¢ @eTs¡TbÕ≥T>± ñ+fÒ #˚‹ø£+~q kÕe÷qT¢ |ü≥Tºø=ì ñ&ÜsTTdüTHÔ êïs¡T. eT]ø=+‘·eT+~ ìø£èwüß\º T
ø£\yêfi¯fl #˚‘T· ˝À¢ ‘√\Tu§eTà\e⁄‘·THêïs¡T. Ç+ø=+‘·eT+~ Ç+&Ée¢ TT+<äT ì\ã&ç ø£&TÉ |ü⁄eT+≥*ï ø£+{Ï#÷· |ü⁄˝À¢
ì\T|ü⁄‘·THêïs¡T. n˝≤+≥|ü&ÉT n+‘√ Ç+‘√ |üì#˚dæ bı≥º >∑&TÉ |ü⁄ø√yê\qTø√e&É+ >=|üŒ dü+>∑‘ø˚ <£ ä u≤ã÷?`
ì»+>± yê&ÉT <=¬ss’ êCÒ!μμ
u≤ã÷! Hê Ä˝À#·q˝À¢ H˚qT+fÒ dü]>±Z Ç˝≤+{Ï dü+|òTü ≥H˚ Hê ø£+≥|ü&+ç ~. Ä s¬ \’ Tô|f…˝º À!!
á ø£<ä∏ MT<ä ø£<qä∏ T $Hê\qï ≈£î‘·÷Vü≤\+ ô|]–+~ Hê˝À!
ªªu≤ã÷! –õ>±&ç>÷∑ &ÉT ñ+≥T+~ #·÷XÊe⁄ >∑<÷ä ? <ëìï |”#T· >± |”øÏ ‘·\MT<ä n‹øÏ+∫q≥T¢+~ ` ã÷&ç<sä +¡ >∑T
‹]–q yÓ+Á≥Tø£*ï #·÷düT+Ô fÒ! q\¢ì q÷HÓ˝À ‘·&dç ” ‘·&eÉ ø£ eTT+<˚ |æ+&ç ‘=&ÉTø=ÿqï≥T¢HêïsTT ` n+B n+<äì ìø£ÿs¡T
#=ø±ÿ! ndü\T ˇ+{Ïs+¡ >∑T eT+∫<äsTTHê <äTeTTà eTs¡ø\£ Tø£{ºÏ q\T|ü⁄ ‘Ó\T|ü⁄ ø£*dæq ã÷&ç<sä +¡ >∑T ‘˚*+~ ˇfi¯fl+‘ê
bı&É\T bı&É\T>±! nsTTHê ø£fifl¯ ˝À¢ ÄX¯ #êe˝Ò<Tä . #˚dTü qÔ ï |üì˝À ÁX¯<∆ä ‘·>˝Z∑ <Ò Tä . |ü≥TºeTì |ü<fi˚ fl¯ sTTHê ì+&Éì

Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 135

yê&çy|’Ó ⁄ü #·÷XÊqT. Ä ‘·sT¡ yê‘· #·÷|ü⁄ eTs¡\TÃø=HêïqT. nsTTHê yê&ÉT ø£fifl¯ ˝À¢H˚ yÓT<äT\T‘·THêï&ÉT. #·~$q ø£<ä∏
eTqdüT‡qT ‘=\Tdü÷Ô ñ+~. Hê˝À z Ä˝À#·q ‘·fió¯ ≈£îÿq yÓT]dæ+~. Ä˝À#·qqT Ä#·sD¡ ˝À ô|{≤º\qï ‘·\+|ü⁄‘√
n˝≤π> |ü&TÉ ø=HêïqT |ü&øÉ £ MT<ä! ø£fió¯ fl eT÷düTø=qï≥T¢HêïH˚ ø±˙ #·÷&É>\∑ T>∑T‘·THêïqT. $|æŒq |üÁ‹ø£ m<äMT<ä
$dü]Ô +∫ |ü&TÉ ø=ì >∑T+&Ó #·|ü &ÉT $+≥÷ ñ+~!μμ
n+‘·˝À ª≥|tμ eTqï X¯ã+› $ì|æ+∫+~. e÷ Ç<ä]› #·÷|ü⁄ n≥T eT[fl+~. z |æ≥º s¬ ≥º$&ç∫+~. n~ Ä
ñj·÷´\ |”≥MT<ä Ç<ä]› eT<Û´ä >± |ü&+ç ~. |üøÿ£ q |ü&ç ñqï z bÕ‘· ø±–‘êìï n+<äTø=ì H˚Hê s¬ ≥ºqT ‘·T&ÉTdüT+Ô fÒ `
n<√s¡ø+£ >± qyê«sêj·Tq.
ªªu≤ã÷! |æ≥º s¬ ≥ºyd˚ +æ ~ ø£<ë? m+<äT≈£î yÓj÷· ´*? n+fÒ @eTì #Ó|Œü >∑\+? n~ <ëì dü«uÛ≤e+. n+‘˚!
eTqTwüß\ dü«uÛ≤yê\T ≈£L&É n˝≤H˚ ñ+{≤sTT. Á|üjT· ‹ï+∫ |ò*ü ‘êìï kÕ~Û+#·&+É ˝À ø=+<ä]øÏ Äq+<ä+. ndü\T
Á|üjT· ‘êï\ Á|üyT˚ j·Ty˚T ˝Ò≈î£ +&Ü J$‘êìï ø=qkÕ–+#ê\qï~ ø=+<ä] ø√]ø£. Hê J$‘·eT+‘ê Ç˝≤+{Ï Á|üjT· ‘êï\‘√H˚
ø=qkÕ>∑T‘·÷ ñ+~. n+<äTøπ Ä ≈£îÁs¡yê&ç ã‘·T≈£î MT<ä ≈£L&Ü z Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· \ì dü+ø£*Œ+#êqTμμ ` n+≥÷
ø±ùd|ü⁄ Ä>±s¡T.
Ä ‘·sT¡ yê‘· `
ªªÄ"! s¬ \’ T ô|f…˝º À ≈£îÁs¡yê&çì >∑T]+∫ #Ó|Pü ,Ô e#êÃqT ø£<÷ä ! ne⁄qT. eTs√ Hê\T>∑sTT<äT ìeTTcÕ˝À¢ H˚qT
|ü&TÉ ø=ì ñqï #√≥Tes¡≈î£ }&ÉTÃø=+≥÷ e#êÃ&ÉT. nø£ÿ&É ø±ùd|ü⁄ Ä>±&ÉT. Ä– ìÁ<äb˛‘·Tqï≥T¢qï qqTï ` Ä
ø±–‘êìï e÷]à e÷]à #·÷XÊ&ÉT. Ä ‘·sT¡ yê‘· qqTï ˝Ò|&ü ÜìøÏ yÓT\¢>± ‘·{≤º&TÉ .
H˚Hy˚ ÷Ó n|üŒ{ÏøÏ eTVü‰ìÁ<äb˛‘·Tqï≥T¢>± Ä$*dü÷Ô ˝Ò∫ ã<äø∆ +£ >± ˇfi¯ófl $s¡T#·Tø=qï≥T¢>± q{Ï+∫ ` Ä ‘·sT¡ yê‘·
ø£+&ÉT¢ ‘Ós∫¡ #·÷XÊqT Ä ≈£îÁs¡yêDÏ.í ˇ~– ì\ã&ç $qj·T+>± yê&ÉT Hê #˚‹ø£+~+#ê&Ü ø±–‘êìï! n~ ø±–‘·yT˚ !
ø±˙ ` ˝Àø£+ <äèwæ˝º À <ëì $\Te nsTT<äT s¡÷bÕj·T\T!!
Ä ≈£îÁs¡yêDÏí |üØøÏ+å #·&ÜìøÏ Hê Á|üjT· ‘·ï+>± H˚qT C≤s¡ $&ç∫q ø±–‘·eT~!
e÷s¡T e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü yê&ç #˚‹˝À z bÕe˝≤ ø±düT ô|{≤ºqT. e÷≥˝À¢øÏ ~+|æ‘˚ ø£<˝ä∏ À ≈£îÁs¡yê&ç e÷~]
e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü yÓ[b¢ ˛‘ê&˚y÷Ó ? nì dü+<˚V≤ü +. Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT bÕe˝≤ &ÉãT“\+<äTø=ì s¬ +&ÉT #˚‘T· \T CÀ&ç+∫
qeTdüÿ]+#ê&ÉT. Ä ‘·sT¡ yê‘· ‘·q |üì˝À ‘êqT ©qeTj·÷´&ÉT.
ªªu≤ã÷!μμ nbÕ´j·T+>± |æ*#êqT.
e÷≥ #Ó$ì |ü&&É +É ‘√ Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT ˝Ò∫ Hê m<äTs¡T>± ì\ã&ܶ&TÉ .
ªªqT$«|ü&ÉT ∫qï |æ\y¢ ê&ç$. á |üì #˚dæ ã‘·>\Z∑ T>∑T‘êe⁄. u≤>±H˚ ñ+~. nsTT‘˚ Ç+ø=Hêïfi¯fl≈£î ô|<äy› ê&çee⁄‘êe⁄.
n|ü&û |üì #˚jT· ˝Òe⁄. #˚dHæ ê n+<äs÷¡ ìqTï ‘·|ü |ü&‘É ês¡T. n|ü&Ó˝≤ ã‘·T≈£î‘êe⁄ u≤ã÷?μμ
Hê e÷≥\T yê&çøÏ njÓ÷eTj·T+>± $ì|æ+∫q≥T¢+~. ne÷j·Tø£+>± #·÷dü÷Ô ì\ã&ܶ&TÉ .
ªªn+<äTøπ u≤ã÷! á ej·TdüT˝À #·<Tä e⁄ø=+fÒ ` Ä ej·TdüT˝À dü+bÕ~+#·Tø√e#·TÃ.μμ

136 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°

 Ä˝À∫+#·+&ç`#Ó|üŒ+&ç ªª‘·{≤\Tq s¬ \’ T |ü{≤º\T ‘·|Œæ Hê n+‘· ÄX¯Ãs¡´|ü&y˚ ê&ÉT ø±<˚y÷Ó Ä
≈£îÁs¡yê&ÉT, n+‘·≈£î $T+∫q ÄX¯Ãsê´ìï |ü⁄\TeTTø=Hêï&ÉT yÓTT>∑+˝À
♦ s ¬ \’ T ô|f…˝º À ‘·T&ÉTdüTqÔ ï u≤\T&çì
ªqHÓïe«Ø˝Àø£+˝À #·~$+#˚ yêfi¯flqï≥Tº>±. n~ Á>∑V≤æ +#êqT. n+<äTøπ .μμ
#·÷dæ, Ç˝≤+{Ï ìø£èwüº J$‘ê\≈£î
m+‘·eT+~ ã* ne⁄‘·THêïs√ nì ªªHê‘√ e#˚ÃkÕÔyê u≤ã÷μμ
eè<äT∆&ÉT uÛ≤$+#·&É+ dü¬s’+<˚Hê? ‘·\ e+#ê&ÉT!
m+<äT≈£î? ªªÄ ≈£îÁs¡yê&˚ á ≈£îÁs¡yê&ÉT u≤ã÷!μμ
♦ ªªÁ|üjT· ‘·ï+ #˚dæ |ò* ü ‘ê\T kÕ~ÛùdÔ
ns¡∆ >∑+≥≈£î eTTqT|ü⁄ Äj·Tq bÕ<ë\≈£î qeTdüÿ]+∫q ≈£îÁs¡yê&ÉT
Äq+<ä+ ø£\TZ‘T· +~μμ B+‘√ MTs¡T
ø£qT\ eTT+<äT ø£~* Ç<ä]› eT<Û´ä dü+ã+<Û+ä eTqdüT‡˝ÀyÓT~* ` n≥÷
@ø°u$ÑÛ kÕÔsê?
Ç≥÷ ø£<\ä ˝Ò≈î£ +&Ü ≈£Ls¡TÃHêïqT.
♦ n+<äsT¡ |æ\\ ¢ ÷ ‘·|Œü ìdü]>± ã&çøÏ
yÓ[fl #·<Tä e⁄ø√yê* ø£<ë! eT] n˝≤ ªª@eTT+~ u≤ã÷? |ü~eT+~˝À yê&É÷ ˇø£ÿ&Éj·÷´&ÉT. nsTT‘˚
m+<äT≈£î »s¡>&∑ +É ˝Ò<Tä ? |ü≥Tº<\ä ‘√ #·<Tä e⁄ø=Hêï&ÉT. ø£èwæøÏ ‘·–q |ò*ü ‘·+. eT+∫ ñ<√´>∑yT˚ e∫Ã+~.
Ä ‘·sT¡ yê‘· z Ç+{Ïyê&çì #˚XÊqT. ñ<√´>∑+‘√ }s¡Te~*b˛‘·÷ ªªu≤ãj·÷´!
♦ ªª>∑ T +&Ó ˝ À¢ ì Äq+<ä + ø£ ] –
H˚H|Ó ü &ÉT |ü⁄{≤ºH√ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. me]øÏ |ü⁄{≤ºH√ ≈£L&Ü ms¡>q∑ T. m+<äT≈£î
eTT‘ê´˝≤¢ ø£˙ï{Ï s¡÷|ü+˝À sêe&É+μμ |ü⁄{≤ºH√ Ä˝À∫+#·e\dæq nedüs+¡ ˝Òøb£ ˛sTT+~. nsTT‘˚ ` H˚qT |ü⁄{Ïqº
n+fÒ MTπø$T ns¡yú TÓ +Æ ~? Ç~ @ @ s√E e÷Á‘·+ á $<ë´q>∑s+¡ ˝À n&ÉT>∑Tô|{Ïqº s√E. Ä s√E H˚˙ J$‘·+˝À
dü+<äsꓤ\˝À »s¡T>∑T‘·T+~? MT eTs¡e˝ÒqT. n+<äTøπ Ä s√Eq MT s¬ ø£ÿ&ÉTHêï H˚ HÓøÿ£ &ÉTHêï ‘·eT bÕ<ë\≈£î
nqTuÛyÑ ê\T ‘Ó\Œ+&ç. Á|üD$T˝Ò¢ neø±XÊìï eTVü‰ n<äèwü+º >± uÛ≤$kÕÔqT. á J$‘· ø±\eT+‘ê
♦ ªªˇø£ e´øÏÔ u≤<Û´ä ‘·*ï d”«ø£]+#˚ dæ‹ ú øÏ n˝≤+{Ï n<äèwü+º \_Û+#˚ ˝≤>∑Tq Äos¡«~+#·+&ç.μμ n+≥÷ bÕ<ë\MT<ä
düe÷»+ m|ü&ÉT #˚sT¡ ‘·T+<√?μμ nH˚ |ü&ܶ&TÉ .
Äy˚<qä düs¬ +’ <˚Hê? m+<äT≈£î?
Äj·Tq >=+‘·T >±<ä~Z ø£yTÓ Æ b˛sTT+~. e÷≥\T |üP&ÉTø£b˛‘·THêïsTT.
>∑T+&Ó˝À¢ì Äq+<ä+ ø£fifl¯ ˝À¢ ø£]– eTT‘ê´\T>± e÷] sê\T‘·THêïsTT!
ªªdü]>±Z á s√CÒu≤ã÷! ` u≤ãT $<ë´q>∑s+¡ ˝À n&ÉT>∑Tô|{Ïqº s√E. n<˚ u≤ãT |ü⁄{Ïqº s√E!μμ
Ä ø£qTø=\≈£î˝À¢ ø£˙ïfi¯ófl ì*#êsTT. m+<äTø£ì n&ç–‘˚ @eTì #Óù|Œ~?
ªªu≤ã÷! Ç~ y˚|#ü ≥ Ó Tº. düV≤ü »+>± ªy˚|#ü ≥ Ó Tºμ nì #Ó$ì|ü&&É +É ‘√ ª#˚<Tä μ nqïuÛ≤eq eTqdüT˝À yÓT<äT\T‘·T+~.
nsTT‘˚ Ä y˚|ü #Ó≥TºqT ÄÁX¯sTTùdÔ ` ˙&ÉìdüT+Ô ~. ~qeT÷ z ø±j·T q$T* $T+>∑>*∑ –‘˚ Bs¡yÈ ê´<ÛTä ˝Òï qj·T+ #˚dTü +Ô ~.
|ü+{Ï|⁄ü \>¢ ± H√{Ï»ãT“*ï b˛>=&ÉT‘·T+~. n˝≤π> u≤ã÷! ªn&Éøÿ£ ‹H˚yêfi¯ófl nìμ |ü{+ºÏ #·Tø√≈£î+fÒ Ä ã‘·Tøπ ÿ n+øÏ‘y· TÓ bÆ ˛sTT.
nHêeT≈£î˝…b’ ˛‘ês¡T. ˇø£ $<Û+ä >± #ÓbÕŒ\+fÒ yêfi¯ófl ø=&ç>{∑ qºÏ BbÕ\T. ø±dü+‘· kÕqTuÛ÷Ñ ‹, z|æøq£ T s¡+>∑]+∫,
ø=&çq˝≤ ‘·fdºÒ æ ‘·–q+‘· #·eTTs¡Tb˛dæ e‹Ôì m>∑<√ùdÔ ` n$ >√s¡+‘· BbÕ˝Ò ø±e#·TÃ. @Hê{Ïø√ ˇø£Hê{ÏøÏ n$
ø=+&É+‘· yÓ\T>∑TìkÕÔsTT!μμ
ˇπø ˇø£ e´øÏÔ Ä˝À#·q Ä#·sD ¡ >± e÷]‘˚ ˇø£ eTVü‰dü+düú mìï ø=&ç>{∑ qºÏ BbÕ\≈£î ÄÁX¯jT· $T∫Ã+~? `
ˇø£e´øÏÔ u≤<Û´ä ‘·*ï d”«ø£]+#˚ dæ‹ú øÏ düe÷»+ m~π>~ m|ü&√? düe÷<Ûëq+ <=s¡øì£ Á|üXï¯ qqTï dü‘e· T‘·+ #˚dTü +Ô fÒ
` #˚<Tä ìC≤ìï ‹j·T´>± |ü*øÏdTü +Ô fÒ Ä eTVü‰eT˙wæøÏ eTqdüT‡≈£î #˚‘T· ˝§ùdÔ qeTdüÿ]+#˚~!
Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 137
 Ç$ #˚jT· +&ç

I. ne>±Vü≤q ` Á|ü‹düŒ+<äq

1. ªª>√s¡+‘· BbÕ\Tμμ nH˚ o]¸ø£ á bÕsƒêìøÏ ‘·–q $<Û+ä >± ñ+<ë? m+<äT≈£î? düø±s¡D+>± #·]Ã+#·+&ç.
2. bÕsƒ+¡ #·<eä +&ç. ªy˚|#ü ≥Ó Tºμ >∑T]+∫ $e]+∫q, e]í+∫q yêø±´\T @y˚T$T ñHêïsTT? yê{Ïì >∑T]Ô+∫
#·<eä +&ç.
3. bÕsƒ+¡ ˝Àì øÏ+~ ù|sê\T #·<eä +&ç. Ä ù|sê\˝À y˚{Ï >∑T]+∫ $e]+#ês√ ‘Ó\Œ+&ç, Ä ù|sê˝À¢ì $es¡D /
es¡qí ≈£î dü+ã+~Û+∫q ø°\ø£ |ü<ë\qT sêj·T+&ç.
<˚ì >∑T]+∫ $es¡D / $es¡D / es¡qí ≈£î #Ó+~q
ù|sê
es¡qí ñ+~ ø°\ø£ |ü<ë\T
Äj·Tq ìMT*‘· ..................
............... eT÷>∑uÀj·÷s¡T.
<ë<ë|ü⁄ s¬ +&ÉT eT÷&ÉT .................
|üse¡ X¯+‘√ bÕ&ÉT‘·THêïs¡T.
Ä q>∑s+¡ ˝À n‘·&TÉ ..................
‘˚*b˛‘·T+{≤s¡T.
sêÁ‹ @&ÉT >∑+≥\ ..................
ø£qT\ |ü+&ÉTe⁄>± ñ+≥T+~.
|ü&eÉ T{Ï ø=+&É ø√q ø=eTà ..................
............... $+≥THêïqT.
4. øÏ+~ yêø±´\T #·<eä +&ç. mes¡T, me]‘√, @ dü+<äs“¡ +¤ ˝À nHêïs¡T?
n) ne⁄qT u≤ã÷! ì»+>± n‘·&TÉ n<äèwüeº +‘·T&˚!
Ä) ªªô|≥ºeTqï#√≥+‘ê ø£+&ÉT¢ eT÷düTø=ì dü+‘·ø±\T ô|&ÉT‘·THêïqT. nHê<∏\ä sTTq |æ\\¢ T, yêfi¯fl n<Û√>∑‹øÏ
<ë]rùdÔ |ü⁄≥º>‘∑ T· \T+&Ée⁄μμ Ç~ e÷Á‘·+ eTqdüT˝À ô|≥Tºø√+&ç!μμ
Ç) ªªn<äèwüeº +‘·T&çøÏ ø£˙ï{Ï‘√ n_Ûùwø£+ »s¡T>∑T‘·Tqï|ü&ÉT!μμ
á) MT¬sø£ÿ&ÉTHêï, H˚HøÓ ÿ£ &ÉTHêï ‘·eT bÕ<ë\≈£î Á|üD$T˝Ò¢ neø±XÊìï eTVü‰ n<äèwü+º >± uÛ≤$kÕÔqT.
ñ) n$ >√s¡+‘· BbÕ˝Ò ø±e#·TÃ. @Hê{Ïø√ ˇø£ Hê{ÏøÏ n$ ø=+&É+‘· yÓ\T>∑TìkÕÔsTT.
138 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°
 5. ù|sê #·~$, Á|üXï¯ \≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.
ã‘·ø&£ ÜìøÏ ñ<√´>∑+ yÓ‘T· ≈£îÿ+{≤s¡T ø=+<äsT¡ . J$‘êìøÏ ns¡+ú yÓ‘T· ≈£îÿ+{≤s¡T eT]ø=+<äsT¡ ....
\ø°Îø±+‘·+ s¬ +&√ ø√e≈£î #Ó+<äT‘ês¡T. ˇø£ _&ɶ ø£˙ïs¡T ‘·T&Ée&ÉyT˚ uÛ≤>∑´+. ˇø£ _&É≈¶ î£ ‘·*¢ ø±e&É+ Ç+ø±
uÛ≤>∑´+. n˝≤+{Ï~ \ø°Îø±+‘·+ ns¡y’Ó mì$T~ eT+~ nHê<∏\ä ≈£î neTà˝≤ e÷sês¡T. yêfi¯fl≈£î ø£+{Ï bÕ|ü
nj·÷´s¡T. ô|ô’ |q’ #˚ùdÔ ñ<√´>∑+ ne⁄‘·T+~. Vü≤è<äjT· +˝À qT+∫ #˚ùdÔ e÷qe‘·«+ ne⁄‘·T+~. \ø°Îø±+‘·+
e÷qMj·T eT÷]Ô. M~∏ u≤\\T>± eTTÁ<ä|&ü qç nHê<∏\ä ≈£î $XÊK yêøÏ≥ H˚&=ø£ neTè‘·V≤ü dü+Ô <=]øÏ+~.
ø£qï‘·*¢ ˇ&ç <äøÿÏ q≥ºsTT+~. Mfi¯fl J$‘ê\≈£î n+&É>± H˚qT+{≤q+≥÷ b˛&É÷] \ø°Îø±+‘·+ eTT+<äT≈£î
e∫Ã+~. e÷≥\T ø±<äT ` >∑‘· |ü<fi˚ ó¯ fl>± ÄbÕ´j·T‘êqTsê>±\qT #˚‘˝· À¢ #·÷|ü⁄‘√+~. ns¡y’Ó mì$T~
eT+~ M~∏ u≤\\ (Åd{º” Ÿ ∫Å\H¶ )é ≈£î neTà>± ne‘·]+∫+~. ø£qï_&É\¶ ø£+fÒ M~∏u≤\\H˚ m≈£îÿe>±
#·÷düT≈£î+~.
Á|üXï¯ \T
n) ô|’ ù|sê <˚ì >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒdTü +Ô ~?
Ä) ô|’ ù|sê˝Àì ø°\ø£|<ü ë\qT @] sêj·T+&ç.
Ç) ªneTè‘· Vü≤dü+Ô μ nH˚ |ü<ëìøÏ ns¡yú T˚ $T{Ï?
6. bÕsƒ+¡ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üXï¯ \≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.
n) s¡#s· TT‘· á ø£<ë∏ ìø£ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À y˚{ìÏ >∑T]+∫, @eTì e]í+#ê&ÉT?
Ä) eè<äT&∆ ç e<ä≈› î£ e∫Ãq ª≈£îÁsê&ÉT Á|üe]Ô+∫q rs¡T m˝≤ ñ+~? s¡#s· TT‘· n‘·&ç Á|ües¡qÔ qT @ @
yêø±´\‘√ $e]+#ê&ÉT?
Ç) $<ë´q>∑s+¡ ˇø£ $<ë´\j·T+ ø£<ë! <ëì Äes¡D, yê‘êes¡D+ m˝≤ ñ+~?
á) eè<äT&∆ TÉ #˚dTü qÔ ï ùdyêø±s¡´Áø£eT+ >∑T]+∫ ˝Àø£+ @eTqT≈£îH˚~? <ëìøÏ eè<äT&∆ ç Á|ü‹düŒ+<äq m˝≤
ñ+~?
ñ) eè<äT&∆ TÉ yês¡|Áü ‹ø£˝À #·~$q ø£<ä∏ @$T{Ï?
}) s¬ \’ T ô|f…˝º À }&ÉTdüTqÔ ï u≤\T&ç >∑T]+∫ eè<äT&∆ TÉ @+ #˚XÊ&ÉT?

II. e´ø°øÔ s£ D¡ ` düè»Hê‘·àø£‘·

1. øÏ+~ Á|üXï¯ \≈£î Ä˝À∫+∫ ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) ªª>√s¡+‘· B|ü+μμ ø£<ë∏ ìø£ <ë«sê MTs¡T Á>∑V≤æ +∫q eTTK´yÓTqÆ ◊<äT $wüj÷· \T sêj·T+&ç.
Ä) ªªÄ ≈£îÁs¡yê&ç ã‘·T≈£îMT<ä ≈£L&Ü z Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· \ì dü+ø£*Œ+#êqT.μμ nqï eè<äT&∆ TÉ @+
Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊ&ÉT? <ëì |ò*ü ‘·+ m˝≤ ñ+~?

Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 139

 Ç) ªªu≤ã÷! á ej·TdüT‡˝À #·<Tä e⁄ø=+fÒ, Ä ej·TdüT‡˝À dü+bÕ~+#·Tø√e#·TÃμμ á yêø£´+ >∑T]+∫ MT
n_ÛÁbÕj·÷*ï sêj·T+&ç.
á) ˇ+≥]>± ñqï|ü&ÉT |ü⁄düøÔ ±˝Ò eTq H˚kÕÔ\Tμμ nH˚ yêø£´+‘√ MTs¡T @ø°u$ÑÛ kÕÔsê? m+<äT≈£î?
2. øÏ+~ Á|üXï¯ \≈£î Ä˝À∫+∫ |ü<d˚ æ yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.
n) ø£<ë∏ ìø£˝Àì eè<äTì∆ bÕÁ‘· dü«uÛ≤yêìï, >=|üŒ<äHêìï kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
Ä) eè<äT&∆ TÉ , Á|üj÷Ó »≈£î&Óq’ j·TTe≈£îì eT<Û´ä ñqï dü+ã+<Û+ä m˝≤+{Ï~? yê] eT<Û´ä ñqï dü+ã+<Ûëìï,
nqTsê>±ìï MT kı+‘· e÷≥˝À¢ $e]+#·+&ç.
3. øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+¯ dæd÷ü Ô sêj·T+&ç.
n) ª$<ë´\j·T+μ Äes¡D m˝≤ ñ+<√ bÕsƒ+¡ ˝À e]í+∫q $<Ûëq+ #·~yês¡T ø£<ë! Bì Ä<Ûës¡+>±
MTs¡T MT bÕsƒX¡ Ê\ >∑T]+∫ ˝Ò<ë ˇø£ |üsê´≥ø£ øπ Áå ‘êìï >∑T]+∫ e]í+∫ sêj·T+&ç.
Ä) bÕsƒ+¡ ˝À ª<ë<ë|ü⁄ s¬ +&ÉT eT÷&ÉT ........... |üse¡ X¯+‘√ bÕ&ÉT‘·THêïs¡Tμ ù|sê #·<eä +&ç. BìøÏ
dü+ã+~Û+∫q ∫Á‘·+ ^j·T+&ç. s¡+>∑T\T y˚jT· +&ç. ø£$‘· sêj·T+&ç.
Ä) eè<äT&∆ ç s¬ \’ T Á|üj÷· D+˝Àì yês¡|Áü ‹ø£ |üsq¡ƒ + $wüjT· + Ä<Ûës¡+>± eè<äT&∆ TÉ , ô|<äe› Tìwæ eT<Û´ä Vü‰dü´
dü+uÛ≤wüD sêj·T+&ç.

III. uÛ≤cÕ+XÊ\T

|ü<äC≤\+
1. á øÏ+<ä Ç∫Ãq s¬ +&˚dæ |ü<ë\T ø£*|æ kı+‘· yêø±´\T sêj·T+&ç.
n) $qj·T+ ` $<Ûj ˚ T· ‘·
Ä) sêE ` eT≈£î≥+
Ç) Á|ü<X˚ +¯ ` Á|üXÊ+‘·‘·
á) >∑T&çôd ` B|ü+
ñ) Á|üj÷· D+ ` kÂø£s´¡ +
2. øÏ+~ yêø±´\˝À ^‘· ^dæq |ü<ë\≈£î nsêú\T sêj·T+&ç.
ñ<눈 dü+»yÓ\T>∑T ˝À ‘·{≤ø£+˝Àì ˙s¡T ø=‘·nÔ +<ä+ dü+‘·]+#·T≈£î+~.
dü+»yÓ\T>∑T R dü+<Ûë´ düeTj·T+˝À yÓ\Te&˚ ø±+‹.
n) Hê |ü⁄{Ïqº s√Eq e÷ Hêqï>±] Äosê«<ä+ rdüT≈£îHêïqT.
Ä) sêE Á|üøè£ ‹ n+<ë*ï ‘·<ø˚ +£ >± #·÷dü÷Ô ì\ã&ܶ&TÉ .
140 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°
 Ç) •e |ü⁄düøÔ ±\‘√ ø±\πø|å +ü #˚d÷ü Ô ñ+{≤&ÉT.
á) sêDÏ eTTK+ ì+&Ü |üdTü |ü⁄ |ü⁄\TeTT ≈£î+~.
ñ) \‘· bÕsƒêìï #·øÿ£ >± Äø£[+|ü⁄ #˚dTü ≈£î+~.
3. á øÏ+~ yê{Ïì #·<eä +&ç. yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü<ëìï sêj·T+&ç.
n) Vü‰dü´ dü+|òTü ≥q #·÷dæq|ü&ÉT edüT+Ô ~.
Ä) #·<Tä e⁄ e\¢ edüT+Ô ~.
Ç) u≤<Ûä e\¢ edüT+Ô ~.
á) ÁX¯eT e\¢ edüT+Ô ~.
ñ) yê´j·÷eT+ e\¢ edüT+Ô ~.
4. nHê<Û\ä qT #˚sB¡ ùd dü+dü\ú qT nHê<∏ä X¯sD¡ ≤\j·÷\T n+{≤s¡T ø£<ë! Ç˝≤+{Ïy˚ eT]ø=ìï ñHêïsTT. øÏ+<ä
Ç∫Ãq düe÷#ês¡+ Ä<Ûës¡+>± yê{Ïì sêj·T+&ç.
n) |ü≈îå£ \qT s¡ø+åÏ #˚ dü+düú :
Ä) »+‘·Te⁄\qT s¡ø+åÏ #˚ dü+düú :
Ç) eè<äT\∆ qT #˚sB¡ ùd dü+düú :
á) eTH√yÓø’ \£ ´+ >∑\ yêfi¯ófl #˚jT· ÷‘·ì#˚à dü+düú :
ñ) ≈£îwüßs˜ √>∑T\ |ü⁄qsêyêdüøπ +Á<ä+ :
yê´ø£s¡D≤+XÊ\T
1. øÏ+~ |ü<ë˝À¢ì |ü⁄+bÕ«<˚X¯ dü+~Û, ≥T>±>∑eT dü+~Û, n‘·« dü+~Û, ~«s¡Tø£≥Ô ø±s¡ dü+<ÛTä \ |ü<ë\qT >∑T]Ô+∫
$&ÉBdæ dü÷Á‘ê\qT sêj·T+&ç.
düsd¡ +ü |ü⁄e÷≥, ø£f<º… Tä ≥, ∫+‘ê≈£î, ‘·÷>∑T≥Tj˚T´\, q≥º&$É ,
eTT<äT≥› T+>∑se¡ TT, eT<ÛTä s¡+|ü⁄ø±e´+, |ü˝≥¢… ÷s¡T, sêeTj·T´
X¯óÑ·«dü+~Û
2. øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡D\qT |ü]o*+#·+&ç. düø±s¡ X¯ø±s¡
‘· es¡+Z #· es¡+Z
Ä) ìdt G ∫+‘· → ì•Ã+‘·
dü X¯
dü‘Y G #ÛêÁ‘·T&ÉT → dü#êäÁ‘·T&ÉT ‘· #·
X¯s‘¡ Y G #·+Á~ø£\T → X¯s#¡ ÷ +Á~ø£\T <∏ä #Û·
<ä »
»>∑‘Y G »qì → »>∑»®qì <Ûä s¡a
XÊ]vHéZ G »j·T' → XÊ] vZx®j·T'
q x
Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 141
 ô|’ |ü<ë˝À¢ ªdüμ ø±s¡ ª‘·μ es¡\Z T |üPs¡«|ü<ë+‘·+>± ñHêïsTT. ªX¯μ ø±s¡, ª#·μ es¡Z (#· #Û· » s¡a x) \T
|üsy¡ TÓ HÆ êsTT. n˝≤ ◊q|ü&ÉT eT∞fl ªX¯μ ø±s¡ ª#·μ esêZ˝Ò e#êÃsTT.
n+fÒ ` dt G ∫ → •Ã— ‘Y G #ê → #ê× ‘Y G #· → #·Ã—
‘Y G » → »®— Hé G » → x®
Ç˝≤ ªdüμ ø±s¡ ª‘·μ es¡Z (‘· <∏ä <ä <Ûä q) \≈£î es¡Tdü>± ªX¯μ ø±s¡, ª#·μ es¡Z (#· #Û· » s¡a x)\T |üsy¡ TÓ ‘Æ ˚
ªX¯μ ø±s¡ ª#·μ es¡˝Z Ò Ä<˚Xe¯ TÚ‘êsTT.
dt G #· → X¯Ã ‘Y G #· → #·Ã <é G #· → #·Ã
dt G » → X¯® ‘Y G » → »® <é G » → »®
Hé G #· → xÃ
Hé G » → x®
Ç˝≤ ô|q’ #Ó|Œæ q @ nø£så êì¬øH’ ê Ä<˚X+¯ #Ó\T¢‘T· +~.
øÏ+~ dü+<ÛTä \T $&ÉBj·T+&ç. dü÷Á‘·+‘√ dü]#·÷&É+&ç.
1. dü»q® T&ÉT
2. dü#÷ ]Á‘·eTT
uÛ≤cÕø±s¡´ø£˝≤bÕ\T / ÁbÕC…≈î£ º |üì
♦ MT bÕsƒX¡ Ê\ Á>∑+<∏ë\j·T+˝Àì @<ÓH’ ê ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ +£ qT+&ç >±ì ˝Ò<ë @<ÓH’ ê |üÁ‹ø£ qT+&ç >±ì kÕe÷õø£
ùde, e÷qedü+ã+<Ûë\T, >∑Ts¡T•wü´dü+ã+<Û+ä yÓTT<ä˝q’… $wüj÷· \≈£î dü+ã+~Û+∫q eT+∫ ø£<qä∏ T #·~$
m+|æø£ #˚jT· +&ç. <ëìï sêdæ Á|ü<]ä Ù+#·+&ç. n~ MT≈£î m+<äT≈£î q∫Ã+<√, <ë+{À¢ì >=|üŒ‘·qy˚T$T{À
ìy˚~ø£ sêj·T+&ç.

nj·T+ ì»'|üs√y˚‹
$ø£˝ÀŒ \|òTü T#˚‘k· ÕyéT
dü÷øÏÔ ñ<ës¡ #·]‘êHê‘·T
edüT<ÛÓ’ø£ ≈£î≥T+ãø£yéTˆˆ
` |ü+#·‘+· Á‘·
uÛ≤e+ : Ç‘·&TÉ eTqyê&ÉT n‘·&TÉ |üsêsTTyê&ÉT nH˚
$#·ø£åD n\Œ eTqdüTÿ\≈£î ø£\T>∑T‘·T+~. ñ<ës¡
Vü≤è<äjT· T\T ˝Àø£eT+‘ê ˇπø ≈£î≥T+ã+>± uÛ≤$kÕÔsT¡ .

142 Ä+Á<ÁäÛ|<ü X˚ Ÿ Á|uü TÑÛ ‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°