UNIVERZITET U TUZLI – MAŠINSKI FAKULTET

Mehatronika

HIBRIDNI ENERGETSKI SISTEMI

Seminarski rad

Predmet : Energetski procesi

Studenti : Adis Mahmutović III-22/17
Omer Mahmutović III-24/15
Predmetni nastavnik : Dr.sc. Izudin Delić, docent

Tuzla, april 2020.

Sažetak

Tema ovog seminarskog rada su Hibridni energetski sistemi. U ovom

seminarskom radu objašnjeni su osnovi obnovljivi izvori energije – solarna
energija, hidroenergija i energija vjetra, te njihovo kombinovanje u u hibridnim
energetskim sistemima. Takođe, ukratko je objašnjen način rada hibridnih
sistema i njegova važnost sa ekološkog aspekta.

Ključne riječi: Solarna energija, solarni paneli, hibridni sistemi, energija vjetra,
hidroenergija, vjetroturbine,...
Sadržaj :
1. Uvod...........................................................................................................5
2. Hibridni energetski sistemi......................................................................5
2.1. Vjetroagregati.................................................................................5
2.2. Fotonaponske ćelije........................................................................6
2.3. Hidrogeneratori..............................................................................8
2.4. Vjetroelektrane...............................................................................9
2.5. Vjetrogeneratorski i fotonaponski samostalni energetski
sistem ............................................................................................11
3. Hibridni rad vjetroelektrane.................................................................12
4. Hidro energija kao komplement vjetro energiji..................................13
5. Hibridni energetski sistem- kombinacija energije vjetra i vode........15
6. Hibridni energetski sistem- kombinacija energije Sunca i vode........16
7. Hibridni energetski sistem- kombinacija energije Sunca i vjetra......17
8. Budućnost hibridnih sistema u Bosni i Hercegovini............................18
9. Zaključak.................................................................................................21
10.Literatura.................................................................................................22
Popis slika :
Slika 1: Dijelovi vjetroagregata.............................................................................6
Slika 2: Prikaz solarne ćelije, modula i panela......................................................7
Slika 3: Hidrogenerator.........................................................................................8
Slika 4: Primjena malih vjetroelektrana................................................................9
Slika 5: Blok shema hibridnog energetskog VE/diesel agregat sistema.............10
Slika 6 : Off-shore farma vjetroelektrana u Danskoj..........................................10
Slika 7: Blok shema PV/vjetrogeneratorskog samostalnog energetskog
sistema.................................................................................................................11
Slika 8: Radna karakteristika vjetro turbine........................................................12
Slika 9: Algoritam rada hibridne elektrane.........................................................13
Slika 10: Hibridna hidro-vjetro elektrana............................................................14
Slika 11: Prva svjetska plutajuća vjetroelektrana................................................15
Slika 12: Plutajuća solarna elektrana u Holandiji................................................16
Slika 13: Hibrdni energetski sistem „Wind-Solar“.............................................17
Slika 14: Prosječna vrijednost globalnog zračenja u pojedinim dijelovima
BiH......................................................................................................................18
Slika 15: Poseidon u Danskoj.............................................................................19
Slika 16: Solarmill vjetro-solarni hibridni sistem u Jamajci ..............................20
Slika 17: Solarna hibridna elektrana u Africi......................................................20
 1. UVOD

Pojam obnovljive energije podrazumjeva energiju nastalu iz obnovljivih izvora

(sunce, voda, vjetar, biomaterija isl.). Korištenje obnovljivih izvora je od
velikog značaja za okoliš, jer se na taj način smanjuje nagomilavanje otrovnih
supstanci u zraku i vodi. Jedna od prednosti korištenja obnovljivih izvora je i
smanjenje fosilnih goriva. Zbog toga, obnovljivu energiju nazivamo „zelenom“
ili „čistom“. Potpuni prelazak na obnovljive izvore otežala je činjenica da je
ovakav vid energije teško skladištiti za kasniju upotrebu. Npr. : vjetar se ne
može sačuvati kako bi se njegova snaga koristila za kasniju upotrebu ( u danima
kada nema vjetra). Međutim, razvojem nauke, nove tehnologije omogućile su da
se električna energija iz vjetra skladišti u baterije koje će se koristiti u danima
kada nema vjetra.

2. Hibridni energetski sistemi

Hibrid je riječ grčkog porijekla koja danas u većini slučajeva označava neku
kombinaciju ili mješavinu. U kombinaciji sa drugim pojmovima, hibrid
predstavlja cjelinu nastalu spajanjem različitih vrsta ili procesa.
Hibridni energetski sistemi nastaju kombinovanjem različitih izvora električne
energije. Ovakvi sistemi obično sadrže komponente za obnovljive izvore
energije kao sto su vjetroturbine ili fotonaponske ćelije, a moraju sadržavati
uređaj za generisanje te energije, npr. baterije, gorive ćelije ili dizel generator.

2.1. Vjetroagregati

Energija vjetra predstavlja jedan oblik solarne energije. Vjetar nastaje kao
posljedica sunčevog neravnomjernog zagrijavanja Zemljine atmosfere , odnosno
zbog temperaturnih razlika koje se pri tom zagrijavanju javljaju. Zagrijani zrak
se širi i postaje lakši zbog čega se diže uvis a na njegovo mjesto dolazi hladniji
zrak i takvim kretanjem zraka stvara se vjetar.

5
Glavne komponente jednog vjetroagregata su vjetroturbina i električni
generator. Vjetroagregati koriste energiju vjetra, tako što je pomoću
vjetroturbina pretvaraju u mehaničku energiju, koju električni generatori nakon
toga pretvaraju u električnu energiju. Količina energije koju vjetar prenosi na
rotor zavisi od gustine vazduha, površine elisa i brzine vjetra. Što je vazduh
gušći, dobija se više energije na vjetroturbini, pa vjetroagregat pri istoj brzini
vjetra proizvodi više električne energije u toku zime nego tokom ljeta.

Slika 1. Dijelovi vjetroagregata

Rotor vjetroturbine i rotor generatora nalaze se na istoj osovini, a između njih

nalazi se prenosnik koji ima funkciju prilagođavanja niže brzine obrtaja rotora
vjetroturbine višoj brzini obrtanja električnog generatora . Izlazna snaga dovodi
se na transformator. Transformatorska stanica ima služi za preuzimanje
proizvede električne energije. Transformatorska stanica može se nalaziti na dnu
tornja ili najčešće pored vjetroagregata. Dijelovi vjetroagregata su : kućište,
anemometra, pokazivač smjera vjetra, upravljač, generator , prenosnik, sporo-
okretne osovine, brzo-okretne osovine, kočnice, lopatice, zupčanik.

2.2. Fotonaponske ćelije

Najveći dio obnovljive energije na Zemlji dolazi od Sunca u vidu sunčeve
svjetlosti i toplote. Ovakva energija naziva se sunčeva ili solarna energija.

6
Sunčeva energija svakodnevno se koristi u razne svrhe. Od fotosinteze kod
biljaka do proizvodnje električne energije pomoću fotonaponskih ćelija. Bez
solarne energije život na Zemlji ne bi bio moguć. Potencijal sunčevog zračenja
je mnogo veći od svih zaliha fosilnih i nuklearnih goriva na Zemlji ukupno.
Jedna od tehnologija iskorrištenja sunčeve energije jeste fotonaponska
tehnologija. Fotonaponske ćelije su uređaji koji se koriste za pretvaranje
solarnog ili nekog drugog elektromagnetnog zračenja u električnu energiju. S
obzirom na to da je izlatni napon jedne PV (photovoltaic) ćelije veoma mali, da
bi se dobio odgovarajući napon, ćelije se serijski vežu. Grupisane fotonaponske
ćelije čine fotonaponski modul, a za postizanje jos većeg napona i snage, moduli
se mogu serijski ili redno povezati u fotonaponske panele. Do naše planete
godišnje u vidu zračenja dolazi mnogo više energije nego što se u svijetu
potroši.

Slika 2. Prikaz solarne ćelije, modula i panela

Kada sunčeve zrake padaju na solarni panel, tj kada fotonaponske ćelije

apsorbuju svjetlost, zahvaljujući fotonaponskom efektu , na ivicama ćelije javlja
se elektromotorna sila pa na taj način PV ćelija postaje izvor električne energije.
Za izradu PV ćelija najčešće se koristi silicij, zavisno od toga da li se aktivna
površina ćelije sastoji samo od jednog kristala ili je pločica solarne ćelije
izrezana iz bloka koji je sačinjen od više kristala, razlikovat će se monokristalni
i polikristalni silicij.
Zahvaljujući svojim hemijskim svojstvima silicij ima mnogo pogodnosti,
pogotovo kad se nalazi u kristalnoj formi. Poznato je da je čist silicij slab
provodnik električne energije, zato što nema slobodnih elektrona da se kreću.
Kako bi se riješio ovaj problem, silicij od kojeg se proizvode solarne ćelije u
sebi ima nečistoće, da kažemo korisne nečistoće. Ovo se dobija kada atomu
silicijuma dodamo atom fosfora

7
 2.3. Hidrogeneratori

Energija vode ili hidroenergija je energija koja je dobijena iz snage vode,

odnosno njenog kretanja. Za hidroenergiju može se reći da predstavlja prvi
alternativni izvor energije, jer se koristila hiljadama godina unazad za pogon
raznih strojeva. Razvojem tehnologije, hidroenergija je postala izvor za
generisanje električne energije.
Hidrogeneratori su uređaji koji se koriste kod sporih pogona (npr. Kaplanova
turbina u hidroelektranama) gdje je zastupljen mali broj okretaja. Rotor ovog
generatora je kratak i širokih promjera. Ovaj generator pogonjen je vodnom
turbinom. Sinhrona brzina vrtnje je određena upravo vrstom vodne turbine i
ovisi o hidrauličkim parametrima (količina vode i visina pada). Kod cijevnih
izvedbi, generator i turbina čine cjelinu, jer je generator ugrađen u kućište koje
je u vodoravnom položaju i potopljeno je u vodotok, a nalazi se ispred turbine.
Hidrogeneratori su ogromnih dimenzija i masa, pa se moraju graditi iz dijelova,
koji se spajaju i ispituju prije nego što se puste u pogon.

Slika 3. Hidrogenerator

8
 2.4. Vjetroelektrane

Vjetroelektrana je postrojenje u kojem se kinetička energija vjetra pretvara u

električnu energiju. To se događa posredstvom vjetroturbine (vjetrogeneratora) i
električnog generatora. Vjetroelektrana se može sastojati od jednog
vjetrogeneratora kao nezavisne jedinice, ili više vjetrogeneratora, obično istog
tipa, postavljenih na jednoj zajedničkoj lokaciji izloženih istim vjetrovima i
zajednički povezanih u lokalnu elektromrežu.
Prema instaliranoj snazi, odnosno proizvodnosti, vjetroelektrane je moguće
podijeliti na male vjetroelektrane i crpne stanice instalirane snage do nekoliko
desetaka kW te velike vjetroelektrane (pojedinačne snage do 3.5MW).
Ne postoji jasna razlika, odnosno ne može se tačno odrediti granica nazivne
snage ispod koje se vjetroelektrane mogu smatrati malim vjetroelektranama.
Male vjetroelektrane većinom su izvede od vjetroturbina sa horizontalnom
osovinom rotora i 3 elise, postavljene su niz vjetar, odnosno imaju tzv. stall
regulaciju. Male vjetroelektrane koriste se kao dodatni izvor energije u
kombinaciji sa napajanjem iz električne mreže.

Slika 4. Primjena malih vjetroelektrana

Vjetroelektrane male instalirane snage najčešće se koriste u hibridnim
energetskim sistemima, koji se pretežno koriste u off-grid aplikacijama. Naziv
hibridni energetski sistem koristi se za opisivanje bilo kojeg energetskog
sistema, koji koristi više od jednog tipa generatora električne energije. Najčešće
korišteni hibridni sistem je vjetroelektrana/dizel generator (slika 5.) Glavne
komponente VE/generator sistema su jedna ili više vjetroelektrana, jedan ili više
dizel (plinski) generator, upravljačko kontrolne jedinice, sistem pohrane viška
energije i potrošači.

9
 Slika 5. Blok shema hibridnog energetskog VE/diesel agregat sistema
Prilikom projektovanja ovakvog sistema, komponenta po kojoj se dimenzionira
sistem je opterećenje. Kako je opterećenje promjenljivog karaktera, hibridne
sisteme je dosta teško projektirati tako da sistem radi u optimalnom režimu.
Ovakvi sistemi mogu se koristiti za napajanje kućanstva, sela, pa čak i većih
stambenih zajednica.
Velike vjetroelekrane služe za komercijalnu proizvodnju električne energije i
zahtjevaju srednju godišnju brzinu vjetra oko 6.0 m/s i više. Najčešće su
sačinjene od skupine velikih vjetrogeneratora što se naziva vjetrogeneratorska
farma ili park vjetroelektrana.
Veliki vjetroagregati u sklopu vjetroelektrana mogu se graditi na kopnu (on-
shore), ali i na morskoj pučini (off-shore). Vodena površina ima povoljan
koeficijent hrapavosti i stalno strujanje jačih vjetrova, te proizilazi da je
vjetroenergetski potencijal vodenih, prvenstveno morskih površina, mnogo veći
od onog na kopnu. Najveći nedostatak off-shore vjetroelektrana su visoki
troškovi investicije, u prvom redu za izradu stupova vjetrogeneratora. Stoga se
za budućnost planira izgradnja plutajućih off-shore vjetroelektrana, koji su
potencijalno jeftiniji te mogu iskoristiti lokacije koje su jako udaljene od kopna
ili su velike dubine.

Slika 6. Off-shore farma vjetroelektrana u Danskoj

10
 2.5. Vjetrogeneratorski i fotonaponski samostalni energetski
sistem

Ovakav sistem na direktan način pretvara energiju vjetra odnosno sunca u

električnu energiju. Nije ih nužno koristiti zajedno ali preporučuje se zbog
međusobnog nadopunjavanja. Tijekom zimskih mjeseci sunčevo zračenje je
manje, a vjetar je intezivniji pa vjetroelektrana proizvodi vise elektricne energije
nego tokom ljetnih mjeseci. Nasuprot tome, fotonaponski sistem proizvodi više
električne energije ljeti nego zimi zbog više sunčanih dana.

Slika 7. Blok shema PV/vjetrogeneratorskog samostalnog energetskog sistema

Značajan problem sistema je nemogućnost garantiranja instalirane snage zbog
promjenljivosti i nepredvidljivosti obnovljivih izvora energije. Ali napajanje
potrošača glavna je zadaća samostalnog energetskog sistema. Kako bi se
proizvedena energija isporučila potrošaču potrebne su komponente koje
reguliraju, pretvaraju, pohranjuju te isporučuju proizvedenu električnu energiju.
Komponente samostalnog energetskog sistema mogu se podijeliti na :
- proizvođače električne energije (DC i AC karaktera ), odnosno PV
moduli, vjetrogenerator te diesel agregat,
- pretvarače, u ovom slučaju izmjenjivače, ispravljače i regulatore
- sistem za pohranu električne energije, odnosno baterijski sistem
(akumulator).

11
 3. Hibridni rad vjetroelektrane

Rad vjetroelektane zavisi od inteziteta vjetra koji duva na lokaciji. Za brzine

vjetra manje od neke minimalne nazvane cut in, turbina vjetroelektrane se ne
okreće. Takođe, za brzine veće od maximalno dozvoljene brzine nazvane cut
out, turbina se iskljucuje i ukoči da ne do došlo do oštećenja. S obzirom na česte
i nagle promjene pravca i inteziteta vjetra, posebno u određenim periodima
godine, snaga koju daje vjetroelektrane je veoma promjenljiva. Proizvedena
energija ovakvog kvaliteta je teško iskoristiva i potrošačima se ne može
garantovati uredno snadbjevanje. Na slici je prikazana radna karakteristika
vjetroelektrane

Slika 8. Radna karakteristika vjetro trubine

Od početka korištenja energije vjetra, često se električna energija dobijena iz
vjetra koristi za pogon pumpi koje vodu koja je već iskorištena u hidroelektrani
vraćaju u akumulaciju. Kod ovakvih elektrana stepen iskorištenja energije vjetra
nije veliki, odnosno veliki su gubici energije prilikom konverzije. Dobra stana
ovakvog korištenja energije vjetra je da turbulecije vjetra ne unose nestabilnost
u energetski sistem. Nedostatak je što oba izvora nisu obnovljiva. Postoji dosta
raznih primjera kombinovanja vjetroelektrane sa drugim izvorima električne
energije, kao što su solarne elektrane, dizel agregati i sl. Osnovni cilj je da se
potrošačima obezbjedi konstanto napajanje električnom energijom
zadovoljavajućeg kvaliteta sa ovakvim hibridnim radom ostvaruje sa manjim ili
većim uspjehom. Pojedinačne solarne ili vjetroelektrane ne proizvode
iskoristivu, tj kvalitetnu energiju tokom značajnog dijela godine. Kombinovanje

12
solarne i vjetroelektrane značajno smanjuje veličinu akumulatorske baterije koja
služi za skladištenje proizvedene energije. Za maximalno iskorištenje
zajedničkog rada solarne i vjetroelektrane važnu ulogu igra dobar algoritam
upravljanja koji iz jednog kontrolnog centra koordinira rad pojedinačnih
elemenata ovog hibridnog sistema.

4. Hidro energija kao komplement vjetro energiji

Korištenje hibridnog sistema hidroelektrane i vjetroelektane

omugućava akumulisanje električne energije dobijene pomoću
vjetroelektrane u obliku potencijalne energije vode u akumulaciji i u
zahtijevanom trenutku konverzija te energije nazad u električnu. Ova
konverzija se u stvarnosti ne dešava nego se energija skladišti kao
potencijalna energija vode u akumulaciji na račun smanjene
proizvodnje hidroelektrane u periodu kad ima dovoljno proizvodnje
energije iz vjetroelektrane.

Slika 9. Algoritam rada hibridne elektrane

13
Hibridan rad vjetroelektrane i hidroelektrane zahtjeva rezervisanje jednog ili
više hidroagregata kojima će se upravljati iz jednog kontrolnog centra. Odnos
snage hidroelektrane i vjetroelektrane koje čine hibridni sistem se mora
proračunati na osnovu raspoloživog kapaciteta hidro akumulacije i potencijala
vjetra koji postoji u toj oblasti. Najbolje i najpoželjnije rješenje za formiranje
hibridnog sistema je da se postojećoj akumulacionoj hidroelektrani pridruži
odgovarajuća vjetroelektrana. Na ovaj način se ne mora dodatno plaviti
zemljište zbog formiranja akumulacije, a elektroenergetski sistem se proširuje.
Na slici je prikazana jedna hibridna elektrana, gdje se u paralelnom radu nalaze
hidroelektrana i odgovarajuća vjetroelektrana.

Slika 10. Hibridna hidro-vjetro elektrana

Prilikom formiranja ovakvog hibridnog sistema, mora se voditi računa o izboru
odgovarajuće hidro turbine koja će najbolje moći da prati dinamiku promjene
jačine vjetra. Takođe, mora se posvetiti pažnja izboru lokacije za vjetroelektranu
tako da se vjetroelektrana postavi na mjestu gdje su manje nagle promjene jačine
vjetra.
Na izlazu ovakve elektrane dobija se regulisana električna energija.
Podrazumjeva se da će u određenim periodima dolaziti do situacija kada
hidroturbina neće moći u potpunosti pratiti oscilacije u proizvodnji koje unosi
vjetroelektrana. Ovo zavisi od tipa hidro turbine i njenog hidrauličnog sistema.
Međutim, u svakom slučaju oscilacije izlazne energije će biti mnogo manje nego
na izlazu vjetroelektrane. Takve umanjene oscilacije neće izazvati veće
poremećaje u ostatku elektroenergetskog sistema.

14
 5. Hibridni energetski sistem- kombinacija energije vjetra i
vode

Poznato je da korištenje snage vode ima ogroman potencijal u proizvodnji

električne energije i da je hidroenergija jedan od najznačajnijih obnovljivih
izvora energije, a ujedno i jedini koji je ekonomski konkurentan fosilnim
gorivima i nuklearnoj energiji. Što se tiče energije vjetra, to je najekonomičniji
obnovljivi izvor energije nakon hidroenergije i samim tim je potencijal energije
vjetra ogroman i značajan za održivu energetsku budućnost.
Dobijanje električne energije moguće je ostvariti iz kombinacije energije vjetra i
hidroenergije, a sistem funkcioniše na sljedeći način: ukoliko u nekom periodu
ima dovoljno vjetra, smanji se rad hidroelektrane i tokom tog smanjenog rada
dolazi do akumulacije energije vode u brani hidroelektrane. Vjetrenjača se
postavlja na mjesto gdje nema nagle promjene jačine vjetra. Potrebno je odabrati
hidrogenerator koji može da prati promjene jačine vjetra . Ukoliko se želi
povećati proizvodnja električne energije u odnosu na individualnu proizvodnju
električne energije hidroelektrane i vjetroelektrane, hidroelektrani se priključi
vjetroelektrana i sa takvim hibridnim sistemom, osim što je povećana
proizvodnja električne energije, moguće je postaviti povoljnu prodajnu cijenu.

Slika 11. Prva svjetska plutajuća vjetroelektrana

15
 6. Hibridni energetski sistem – kombinacija energije Sunca i
vode

Jedna od najnovijih kombinacija u svijetu „zelene“ energije jesu plutajući

fotonaponski paneli (FPV- Floating PhotoVoltaic). Paneli se postavljaju na
vodenu površinu gdje nema protoka vode, čime se ujedno oslobađa kopnena
površina koja se može iskorisititi u neke druge svrhe, kao npr obrada zemlje.
Japan se ubraja među prve zemlje koje se uvele plutajuće fotonaponske panele.
Osim direktnih beneficija okolišu, ovakav sistem ima i druge ekološke
beneficije. Prekrivanjem velike površine vode, smanjuje se isparavanje vode a
sjene koje paneli prave u vodi sprečavaju cvjetanje štetnih algi koje ugrožavaju
vodene eko sisteme. S druge strane, voda hladi panele, te oni generišu više
energije, odnosno imaju veći stepen iskorištenja. Pored svih prednosti, ovaj
sistem ima i nedostataka. Kako je ova tehnologija relativno nova ona zahtjeva
specijalnu opremu za instalaciju pa je samim time i cijena znatno veća. Osim
toga, za ovakav sistem potrebno je obezbjediti veliku vodenu površinu, pa je
pojedincima pristupačnije postaviti solarne panele na krov kuće ili na zemlju. U
BiH postoji nekoliko hidroelektrana uz čije bi se brane mogao postaviti ovakav
sistem, te na taj način optimizirati njihov rad.

Slika 12. Plutajuća solarna elektrana u Holandiji

16
 7. Hibridni energetski sistem- kombinacija energije Sunca i
vjetra

U mnogim predjelima BiH, brzine vjetra su manje ljeti, kada Sunce sija najjače i
vremenski najduže, dok su veće zimi kada ima manje sunčeve svjetlosti. Iz tog
razloga, idealno rješenje za napajanje putem obnovljvih izvora energije jeste
kombinovanje fotonaponskih panela putem kojih se generiše solarna energija sa
vjetroturbinama kojima se generiše energija vjetra, kako bi se u toku godine
ostvarila kontinuirana proizvodnja energije.

Slika 13. Hibrdni energetski sistem „Wind-Solar“

Na slici je prikazan hibridni sistem koji se sastoji od vjetroturbine, solarnog
panela, akumulatorske baterije, invertor i zasebne kontrolere.
Solarni panel i turbina imaju zasebne kontrolere koji njima upravljaju i
pozicioniraju ih u zavisnosti od položaja Sunca/ strujanja vjetra. Preko panela i
vjetroturbine energijom Sunca i vjetra proizvodi se istosmjerna električna
energija. Jedan dio energije troši se na punjenje akumulatorske baterije, a drugi
dio preko invertora ide u izmjeničnu mrežu. Dio energije koji se pohranjuje u
bateriji koristi se za napajanje sistema u slučaju nepovoljnih vremenskih uslova,
kada nema dovoljno vjetra i sunčeve svjetlosti za proizvodnju nove energije.
Baterije koje se koriste u ovakvim sistemima su najčešće olovne. Kako
iskoristivnost solarnih panela ovisi i o količini sunčeve svjetlosti koja do njega
dopire, potrebno je obratiti pažnju na to da turbina ne zaklanja panele od sunca.
Poželjno je da turbina bude postavljena na što većoj visini.

17
 8. Budućnost hibridnih sistema u Bosni i Hercegovini

Bosna i Hercegovina ima ogroman potencijal za korištenje hibridnih

energetskih sistema. Naša zemlja raspolaže mnogim prirodnim bogastvima, od
kojih su veoma značajna jezera, koja bi se mogla iskoristiti za proizvodnju
električne energije u kombinaciji sa drugim obnovljivim izvorima.

Njemačka važi za vodeću silu u svijetu u razvoju solarne infrastrukture i

primjeni solarne energije, ima prosječnu vrijednost globalnog zračenja u iznosu
od 1000 kWh/m2. Prema podacima kojima raspolaže Federalni
hidrometeorološki zavod BiH, u nekim predjelima naše zemlje prosječna
vrijednost globalnog zračenja doseže cifru od 1969.34 kWh/m2. Međutim iako
postoji veliki potencijal za korištenje solarne energije, ono je u BiH na ne baš
zavidnom nivou.
Trenutno se u BiH najveći dio energije dobija sagorijevanjem fosilnih goriva.
Od zemlje koja je bogata rudama, prvenstveno ugljem, ne može se očekivati da
ne eksploatiše svoja bogastva i industriju razvije na osnovu rudarstva. Osim za
svoje potrebe, u BiH se električna energija proizvodi i za izvoz u susjedne
zemlje. U periodu od januara do juna 2018. god. BiH je izvezla rekordnu
količinu električne energije u vrijednosti od 330,9 milliona KM, sto je za 31,4%
više nego u tom periodu 2017. god.

Slika 14. Prosječna vrijednost globalnog zračenja u pojedinim dijelovima BiH

Iako je ova činjenica dobra za poslovanje preduzeća naše zemlje, postoje i
negativni aspekti. Ugalj je većinskim dijelom sastavljen od ugljika, a njegovim
18
sagorijevanjem ugljik se miješa sa kisikom iz zraka i na taj način formira
ugljendioksid (CO2). Iz tog razloga BiH predstavlja jednu od najzagađenijih
zemalja u Evropi, čime se zaključuje da je neophodno slijediti primjer jedne
Njemačke i drugih država u svijetu, te bar djelimično preći na obnovljive izvore
energije, odnosno hibridne energetske sisteme. Neki od hibridnih energetski
sistema u svijetu su :

Već pomenuta plutajuća vjetroelektrana „Poseidon“ u Danskoj- postavlja se na

plutajuću strukturu u dubljem moru, gdje nije moguće postaviti priobalnu
vjetroelektranu i postavlja se jer može da pristupi snažnijim vjetrovima.
Poseidon elektrana kombinuje energiju vjetra i morskih talasa za dobijanje
električne energije i godišnje proizvede do 50 GWh električne energije.

Slika 15. Poseidon u Danskoj

„Solamil“ je projekat hibidnog sistema u Jamajci- trenutno predstavlja najveći

na svijetu vjetro- solarni hibridni sistem obnovljive energije i smješten je na
krovu jedne zgrade. Razlog postavljanja na krovu zgrade je zbog vjetra koji
dostiže brzinu oko 96,5 km/h. Uređaji pod nazivom SolarMill isporučuju 25 kW
vjetroenergije i 55 kW solarne energije, te se u sklopu ove elektrane koriste
vertikalne vjetroturbine, solarni paneli i pametna elektronika.

19
 Slika 16.

Jedna od najvećih solarnih hibridnih elektrana u svijetu nalazi se u mjestu

Burkina Faso, Afrika. U pitanju je solarna fotonaponska elektrana od 15MW
koja je hibridizirana sa postojećom dizelskom elektranom od 57MW kako bi se
poboljšao izvorni generator. Ovo postrojenje bi trebalo smanjiti potrošnju goriva
za otprilike 6 milliona litara, te smanjiti emisiju CO2.

Slika 17. Solarna hibridna elektrana u Africi

20
 9. ZAKLJUČAK

Naučnici su dokazali da do klimatskih promjena dolazi ljudskim uticajem,

odnosno upotrebom fosilnih goriva, čime se povećava koncentracija
ugljendioksida (CO2) u atmosferi. U BiH zrak je svake godine sve zagađeniji, a
to se između ostalog, pripisuje i sagorijevanju ugljena za proizvodnju električne
energije. Sarajevo i Tuzla redovno se svrstavaju u najzagađenije gradove svijeta.
Upravo iz toga razloga, razvoj hibridnih energetskih sistema trebao bi biti
imperativ u današnjem društvu. Ako hibridni energetski sistemi postanu
ekonomski prisupačniji, BiH nikada neće u potpunosti preći na obnovljive
izvore energije, jer od eksploatacije uglja zavisi njena privreda.
Hibridni sistemi, polahko ali sigurno, sve više zauzima mjesta u proizvodnji
električne energije iz obnovljivih izvora u budućnosti. Povezivanjem više
neovisnih obnovljivih izvora u jednu cjelinu postigao se veći stepen korisnosti
sistema. Iako fosilna goriva još uvijek najviše pridonose proizvodnji energije,
svijet se polahko okreće prema novim izvorima energije.

21
 10. LITERATURA

http://www.fhmzbih.gov.ba/bilten/2019-bilten.pdf
http://www.floatingpowerplant.com/?fbclid=IwAR1gs2YXd_MgPl
6oVLw0_9Tar4F55XiACqDIz_gPtB5Qo7mnf6HLegicTsg
http://www.vjetroelektrane.com/aktualno/624-hibridni-sustavi-
koji-koriste-vjetar-i-solar
http://business-magazine.ba/2018/08/28/bih-ostvarila-rekordan-
izvoz-elektricne-energije/
https://www.power-technology.com/news/wartsila-completes-
worlds-largest-solar-hybrid-power-plant-burkina-
faso/?fbclid=IwAR3VR1afqsA9p8nIwsJsCsG4syqqgvEf6NHymR
mLcqdZeZemB2Dyu56whJw
https://www.ieee.hr/_download/repository/ZR10MMedvidovic.pdf
https://infoteh.etf.ues.rs.ba/zbornik/2010/radovi/D/D-11.pdf

22