η

Κάθε φορά που η Αλχηµεία αναφέρεται στη «Φιλοσοφική Λίθο», που µεταστοιχειώνει τα ευτελή µέταλλα σε «Χρυσό» ή
στο Ελιξίριο που θεραπεύει και παρατείνει τη ζωή, αναδύεται στη φαντασία µας η εικόνα του σοφού, του µάγου ή του
πρώιµου επιστήµονα, σε κάποιο παράξενο εργαστήριο µε φιάλες, αποστακτήρες, άµβυκες κι άλλα µυστηριώδη
αντικείµενα, να προσπαθεί να δηµιουργήσει κάτι µυστικό και µαγικό. Τότε τίθεται το ερώτηµα αν η Αλχηµεία είναι
µυστικισµός, µαγεία, ή πρώιµη εργαστηριακή χηµεία. Μα είναι προτιµότερο να µη την τοποθετήσουµε σε µία κατηγορία,
αλλά να δεχτούµε ότι διάφοροι αλχηµιστές την προσεγγίζουν µε διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικά επίπεδα.

Αλχηµεία Εργαστηριακή, Πνευµατική, Θεραπευτική

Έχει επιβεβαιωθεί ότι η Αλχηµεία είναι δυνατόν, από χηµικής άποψης, να

µεταµορφώσει τα ευτελή µέταλλα σε πολύτιµα και αυτό δηλώνει την
εξωτερική πλευρά της, το «πειραµατικό» και «παρασκευαστικό» τµήµα, που
υποκατέστησε αργότερα η Χηµεία. Υπάρχουν όµως και αλχηµιστές –
φιλόσοφοι µε µυστικιστικά και θρησκευτικά ενδιαφέροντα. Αλχηµιστές
όπως ο Ρόµπερτ Φλουντ, ο Χένρι Κούνραθ και ο Τζέικοµπ Μπέµε, που
γράφουν για την πνευµατική τελείωση, τη µυστικιστική κατάσταση που
συµβολίζουν µε τον όρο Φιλοσοφική Λίθος. Επιπλέον, έχουµε µαρτυρίες για
µια θεραπευτική Αλχηµεία. Θεραπεύει ασθένειες και επιµηκύνει τη ζωή,
µέσω της παρασκευής ελιξιρίων που δίνουν στον άνθρωπο τη χαµένη υγεία.
Σύµφωνα µε τον Παράκελσο, βασίζεται στο διαχωρισµό του καθαρού από
το ακάθαρτο, του ελαφριού από το βαρύ, του υγιούς από το ασθενές και
απελευθερώνει την Πεµπτουσία των όντων.
Για να κατανοήσουµε τη βαθύτερη πλευρά της Αλχηµείας, που είναι και η
σηµαντικότερη, πρέπει να συνειδητοποιήσουµε ότι το εργαστήρι του
αλχηµιστή αποτελεί ουσιαστικά εµπειρία, προέκταση και εξωτερίκευση των
βαθύτερων όψεων της καρδιάς του, που καλείται να προβάλει το αληθινό
χρυσάφι που κρύβει µέσα της. Το Μεγάλο Αλχηµικό Έργο - που είναι η
παρασκευή της Φιλοσοφικής Λίθου - συντελείται µέσα στην ανθρώπινη
ύπαρξη και είναι σε θέση να τη µετουσιώσει και να την εναρµονίσει µε τις
λειτουργίες ολόκληρου του Σύµπαντος. Η Αλχηµεία συνεργεί τότε στο
µεγάλο µυστήριο της Ένωσης Ουρανού και Γης - Ζωής και Θανάτου - και στο σκοπό της Ύπαρξης, την Εξέλιξη.
Εδώ πρέπει να επισηµάνουµε ότι, σύµφωνα µε τα δικά µας πρότυπα, οι αλχηµιστές είναι µάλλον ονειροπόλοι, τυλιγµένοι
µέσα σε έναν κόσµο φανταστικό, που µας προσκαλεί διαρκώς να τον ανακαλύψουµε. Ας αναλογιστούµε, λοιπόν, την
προτροπή του µεγάλου χηµικού Αύγουστου Κεκουλέ προς τους συναδέλφους του: «Ας µάθουµε να ονειροπολούµε,
Κύριοι, και τότε µπορούµε να βρούµε την αλήθεια».

Οι τρεις Αρχές : Θείο, Υδράργυρος & ¶λας

Σύµφωνα µε τις αρχαίες παραδόσεις, µέσα από την αλληλεπίδραση δύο µεγάλων Αρχών, του ενεργητικού φωτεινού
Πνεύµατος και της παθητικής, άµορφης Πρωταρχικής Ύλης, εκπορεύεται ολόκληρη η ∆ηµιουργία και µορφοποιείται µέσα
από το συνδυασµό των τεσσάρων Στοιχείων - Φωτιά, Αέρας, Γη και Νερό. Τα Στοιχεία αυτά δεν είναι η φωτιά, ο αέρας, η
γη και το νερό όπως τα γνωρίζουµε, αλλά υπεραισθητές, λεπτοφυείς καταστάσεις, υπεύθυνες για την ενεργειακή
συγκρότηση των υλικών και των σωµάτων. Οι ποικιλίες στη Φύση οφείλονται στις διαφορετικές αναλογίες µε τις οποίες τα
τέσσερα Στοιχεία συµµετέχουν σε κάθε σύνθεση.
Η θερµότητα, η ξηρότητα, η ψυχρότητα και η υγρασία είναι χαρακτηριστικές ιδιότητες των Στοιχείων. Έτσι η Φωτιά είναι
κυρίως θερµή και ξηρή, ο Αέρας θερµός και υγρός, η Γη ψυχρή και ξηρή, το Νερό ψυχρό και υγρό. Επιπλέον, κάθε
Στοιχείο έχει φύση τριπλή - πτητική, µεταβλητή, σταθερή. Οι αλχηµιστές συνηθίζουν να συνταιριάζουν την πτητικότητα,
τη µεταβλητότητα και τη σταθερότητα µε το Θείο, τον Υδράργυρο και το ¶λας, αντίστοιχα.
Τα τρία αυτά αλχηµικά στοιχεία δεν περιορίζονται στα γνωστά χηµικά στοιχεία που παίρνουµε από τη γη αλλά είναι
ευρύτερα, καθώς πέρα από την υλική – φυσική – τους διάσταση εµπεριέχουν τις πνευµατικές και αόρατες αρχές του θεού,
του ανθρώπου και του σύµπαντος. Επιπλέον, καθένα από τα στοιχεία αυτά είναι τριπλό, ενσωµατώνει δηλαδή στη φύση
του και τα δύο άλλα. Για παράδειγµα, το ¶λας εµπεριέχει Θείο και Υδράργυρο.
Ο Υδράργυρος, είναι η υγρή ουσία, τα πρωταρχικά νερά, η παρθένα ύλη στους κόλπους της οποίας βρίσκονται κρυµµένες
όλες οι µορφές της εκδηλωµένης ζωής. Είναι το φιλοσοφικό νερό. Το Θείο είναι η Ουράνια Φωτιά που ενυπάρχει στους
κόλπους κάθε ύπαρξης και µε τη δόνησή της προκαλεί την εκδήλωση των κρυµµένων µορφών. Το ¶λας άλλοτε θεωρείται
ως γήινη ουσία που συµµετέχει καθοριστικά στην ένωση του Υδράργυρου µε το Θείο και άλλοτε ως αποτέλεσµα της
ένωσης αυτής, υποδηλώνοντας πιθανώς την παρουσία της νεοσχηµατισµένης Φιλοσοφικής Λίθου.
Στα παραπάνω τρία στοιχεία ή αρχές προστίθεται ως τέταρτο ο Αιθέρας ή Αζόθ. Είναι η µυστηριώδη αρχή της ζωής, η
πρωταρχική ουσία που διαπερνά καθετί. Είναι η Πεµπτουσία των όντων. Πολλοί τον ταυτίζουν µε το Αστρικό Φως (ή
¶κασα) και υποστηρίζουν ότι καθορίζει τη σύσταση κάθε σώµατος. Οι περισσότεροι αλχηµιστές ταυτίζουν τον Αιθέρα
αυτόν µε την Πρωταρχική Ύλη (Prima Materia) και το Πρωταρχικό Χάος. Ο Παράκελσος τον αποκαλούσε «ο Αρχαίος»
για να υποδηλώσει ότι είναι η πρώτη αρχή της ζωής. Κατά τον φυσικό σερ Όλιβερ Λοτζ, « ο Αιθέρας του διαστήµατος
είναι κάτι άπειρο σε µέγεθος, που παραµένει άγνωστο και η πραγµατικότητά του είναι πέρα απ' τα όρια κάθε ανθρώπινης
επίγνωσης».

Αλχηµεία και Φιλοσοφική Λίθος Η Φιλοσοφική Λίθος αποτελεί σκοπό του Μεγάλου Αλχηµικού Έργου και ταυτόχρονα
µέσο πραγµάτωσής του, καθώς ενυπάρχει στα ασυνείδητα βάθη, πίσω από κάθε αλχηµική διαδικασία ως αφανής
κινητήριος δύναµη. Οι αλχηµιστές πιστεύουν στην πανταχού παρουσία της και τη θεωρούν ουσιαστικό θεµέλιο που ενώνει
Ουρανό και Γη.
Πέρα από την εφαρµογή της στη µετάλλαξη των αγενών µετάλλων σε ευγενή, η Φιλοσοφική Λίθος είναι ένα είδος
Συµπαντικού ή Κοσµικού ∆ιαλύτη µέσω του οποίου όλα τα σύνθετα σώµατα επανέρχονται στην οµοιογενή ουσία από την
οποία πηγάζουν, την Πρωταρχική Ύλη, που είναι καθολική και αγνή σαν το Χρυσό.
Ταυτόχρονα η Λίθος εµπεριέχει το ελιξίριο της µακροζωίας και της «Συνειδητής Αθανασίας». Είναι µια συγκεντρωµένη
και ισορροπηµένη ενεργητικότητα που µεταδίδει τις ικανότητές της και σε άλλα σώµατα, µεταφέροντας θεραπευτικές
ιδιότητες. Αποκαλείται και µαγνητικό ¶λας, που λειτουργεί ως περίβληµα κάποιας ξένης δύναµης, την οποία ο
Παράκελσος αποκαλεί «Φως της Φύσης».
Είναι, λοιπόν, φανερό ότι η Λίθος είναι πολυδιάστατη και καλύπτεται από την τριπλότητα: πνεύµα, ψυχή και σώµα. Με
αυτή την άποψη συµφωνούν οι περισσότεροι αλχηµιστές, οι οποίοι αναφέρουν ότι το Αλχηµικό Έργο πραγµατοποιείται σε
τρεις µεγάλους Κόσµους:
α) Στο Θείο ή Αρχετυπικό Κόσµο, στον οποίο αναζητάµε την ουσία του Θεού, τις Αρχές και τις εκδηλώσεις Του.
β) Στον Ψυχικό, στον οποίο ανυψωνόµαστε µέχρι τα ουράνια, την ανώτατη βαθµίδα της ύπαρξής µας. Εδώ
πραγµατοποιείται µια «αναγέννηση µέσω απόσταξης», µια εξαγωγή δηλαδή του Θεού που κρύβεται µέσα στα βάθη του
εαυτού µας.
γ) Στον Υλικό Κόσµο, των στοιχείων, στον οποίο εξευγενίζονται και εξελίσσονται τα ορυκτά και το φυσικό πεδίο
γενικότερα. Η εργασία επί της ύλης, η οποία είναι ο Θεός εκδηλωµένος, δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά µία από τις τρεις
βαθµίδες της Εσωτερικής Aλχηµείας. Οι τρεις αυτοί Κόσµοι καλύπτουν στο σύνολο τους τον Ερµητισµό, ενώ η αρχή που
καθιστά δυνατή τη µετάβαση από τον ένα στον άλλο εκφράζεται µε το Ερµητικό αξίωµα «όπως πάνω, έτσι και κάτω».

Αλχηµεία Εξωτερική και Εσωτερική Η Αλχηµεία χαρακτηρίζεται ως Εξωτερική και Εσωτερική. Η Εξωτερική
αναφέρεται στις συγκεκριµένες ουσίες, ενώ η Εσωτερική στις «ψυχές» αυτών των ουσιών. Στην Εσωτερική Αλχηµεία τα
µέταλλα ταυτίζονται µε τους πλανήτες και τα διάφορα µέρη του σώµατος και οι διαδικασίες, αντί να πραγµατοποιούνται
στο εργαστήρι, ξετυλίγονται µέσα στο σώµα και τη συνείδηση του ασκούµενου. Η Αλχηµεία γίνεται τότε δρόµος για τον
εξαγνισµό, την τελειοποίηση και τη θέωση του ανθρώπου ή τη δηµιουργία του «Σώµατος της ∆όξας».
Εµείς καλούµαστε τώρα να υπερβούµε τους χαρακτηρισµούς αυτούς και να ανακαλύψουµε την ενότητα της Εξωτερικής
και Εσωτερικής όψης. Στο σηµείο αυτό ο Ερµής ο Τρισµέγιστος µας λέει :«Χώρισε τη Γη από το Πυρ, το λεπτό από το
χονδροειδές, δρώντας συνετά και µε κρίση. ¶νελθε µε τη µεγαλύτερη σύνεση από τη Γη στον Ουρανό, έπειτα δε κάτελθε
και πάλι στη Γη και συνένωσε τις δυνάµεις των ανώτερων και των κατώτερων πραγµάτων. Έτσι, θα αποκτήσεις τη δόξα
ολόκληρου του κόσµου και το σκοτάδι θα πετάξει µακριά σου».

Η Περιγραφή του Αλχηµικού Έργου µε Σύµβολα

Η Αλχηµεία είναι µια φιλοσοφία της ζωής εκφρασµένη µε όρους χηµικών αντιδράσεων, αλληγορίες, εικόνες και σύµβολα.
Όλα αυτά ενσωµατώνουν την ουσιαστική φύση των πραγµάτων που
παριστάνουν, ασκούν έντονη ψυχολογική επίδραση και φέρνουν τους
αλχηµιστές σε επαφή µε βαθύτερες αλήθειες της ζωής και του θανάτου.
Κεντρική εικόνα του αλχηµικού έργου είναι ο χυµικός γάµος και η ερωτική
ένωση του αρσενικού Θείου µε το θηλυκό Υδράργυρο. Μέσα στην έκσταση
του παθητικού αγκαλιάσµατός τους επιτυγχάνεται το Μεγάλο Έργο, που
είναι η σύλληψη και η γέννηση της Φιλοσοφικής Λίθου. Ο νυµφίος και η
όµορφη γυναίκα του είναι οι γονείς, τα συστατικά της Λίθου. Πρόκειται για
το Βασιλιά και τη Βασίλισσα του αλχηµικού συµβολισµού, τον
Αυτοκράτορα και την Αυτοκράτειρα στις κάρτες των Ταρώ.
Η διαδικασία αυτή δεν είναι µια άµεση και συνηθισµένη υπόθεση. Απαιτεί
πρωταρχικά τη θυσία, το θάνατο και την αναγέννηση του ζευγαριού και οι
αλχηµιστές γράφουν συνεχώς για το θάνατο και τη σήψη των συστατικών
της Λίθου, καθώς θεωρούν ότι ένας θάνατος προηγείται µιας νέας γέννησης.
Έτσι, λοιπόν, ο «Βασιλικός Γιος», σύµβολο της Λίθου, συλλαµβάνεται από
την ανάµειξη των δυο σπερµάτων, του αρσενικού και του θηλυκού,
µεταµορφώνεται σε έµβρυο µέσω της γονιµοποίησης και αναπτύσσεται
µέσα στην ιερή µήτρα, το αλχηµικό δοχείο, που σχεδιάζεται επίσης σαν
αυγό - ένα παγκόσµιο σύµβολο της γέννησης και της δηµιουργίας.
Αργότερα γεννιέται στο φως της ηµέρας, τρέφεται µε γάλα, αυξάνεται και
φτάνει σε ωριµότητα.
Έπειτα αρχίζει ένας νέος κύκλος ανανέωσης της ζωής. Η Λίθος δεσµεύεται
µε τη σειρά της µε γάµο, γεννοβολάει µε τη σύζυγο, υφίσταται το σταυρό ή
µια σειρά δοκιµασίες και πεθαίνει. Μετά θάβεται, παραµένει για κάµποσο
καιρό στον τάφο, απΆ όπου ανασταίνεται για να χαρεί µια άφθαρτη ζωή και
δεν πεθαίνει πια. Η κυκλική αυτή διαδικασία εµπεριέχεται στο αλχηµικό
σύµβολο του Ουροβόρου Όφι, ενός φιδιού που τρώει την ουρά του.

Θάνατος και Αναγέννηση

Οι αλχηµιστές πιστεύουν ότι µετά το θάνατο των συστατικών ή των σωµάτων παραµένει ένα «σπέρµα». Με την ώθηση
του πνεύµατος, µπορεί να εξελιχθεί µέσα από ορισµένες αλλαγές προς την έσχατη τελείωση του.
Καθώς λοιπόν η αλχηµική διαδικασία µιµείται την πορεία της φύσης, είναι αρχικά αναγκαίο να θανατωθούν τα συστατικά
υλικά µε τα οποία δουλεύει ο αλχηµιστής, πράγµα που συµβαίνει µέσω παρατεταµένης επίδρασης θέρµανσης και
υγρασίας. Αυτό προκαλεί µια αλλαγή στις ιδιότητές τους που θα τα φέρουν πλησιέστερα στην κατάσταση της
Πρωταρχικής Ύλης, της αρχικής άµορφης κατάστασης, όπου γίνεται εφικτό να αποτυπωθούν επάνω τους νέες µορφές. Τα
«νεκρά» υλικά αναµένεται στη συνέχεια να ανελιχθούν, µέσα από διαδοχικές µεταβολές, προς την έσχατη τελείωσή τους,
το Χρυσό.
Για τους αλχηµιστές ο θάνατος των µετάλλων και η επακόλουθη αναβίωση και τελείωσή τους σε Χρυσό συµβολίζουν το
θάνατο, την ανάσταση και την τελείωση της ανθρώπινης ψυχής.
Οι Αλχηµικές ∆ιεργασίες και τα Στάδια Παραγωγής της Φιλοσοφικής Λίθου

Κάθε αλχηµική πράξη έχει απώτερο σκοπό τη Φιλοσοφική Λίθο. Τα επιµέρους στάδια παρασκευής της παρουσιάζουν
διαφοροποιήσεις ανάλογες µε τις ιδιαιτερότητες των αλχηµιστών. Στο θέµα παρασκευής της Φιλοσοφικής Λίθου επικρατεί
πραγµατικά σύγχυση και κανείς δεν µπορεί να πει µε βεβαιότητα τα στάδια που ακολουθούνται. Πιθανολογείται η ασάφεια
αυτή να είναι σκόπιµη, καθώς δεν υπάρχει πρόθεση να ανακοινώνονται τα πάντα. ∆ίνονται µόνο συµβολικά κλειδιά για
εκείνους που είναι σε θέση να τα αναγνωρίσουν και υπάρχει η πεποίθηση ότι το αλχηµικό έργο αναλαµβάνεται µε την
εποπτεία έµπειρου δάσκαλου, που κατευθύνει τα βήµατα του ασκούµενου. Πέρα όµως από τις φαινοµενικές διαφορές στον
τρόπο έκφρασης των αλχηµιστών, υπάρχει µια ουσιαστική συµφωνία και κατανόηση µεταξύ τους. Παρακάτω αναφέρονται
κάποιες αξιοσηµείωτες αναφορές που αφορούν αλχηµικές διεργασίες :

1) Το Μικρό και το Μεγάλο Έργο

Οι αλχηµικές διαδικασίες χωρίζονται σε δύο µέρη. Πρώτο είναι το Μικρό Έργο ή Απλό Μαγιστέριο που οδηγεί στην
παρασκευή της Λευκής Λίθου, για τη µεταστοιχείωση των αγενών µετάλλων σε άργυρο και δεύτερο και σηµαντικότερο το
Μεγάλο Έργο ή Μεγάλο Μαγιστέριο, το Έργο των Σοφών που οδηγεί στην Κόκκινη Λίθο - τη Φιλοσοφική Λίθο - πλήρης
τελειότητας από κάθε άποψη. Το Μικρό Έργο συµβολίζεται συχνά µε ένα δέντρο-σελήνη και το Μεγάλο Έργο µε ένα
δέντρο-ήλιο.

2) Η ¶ποψη του Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ

Ο Γιουνγκ υποστηρίζει ότι η Πρωταρχική Ύλη είναι µια χαώδης και ασυνείδητη, µια αφώτιστη και ακατέργαστη
κατάσταση ύπαρξης, µέσα στην οποία ενυπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση η Φιλοσοφική Λίθος. Η Λίθος αυτή είναι ένας
σπινθήρας του πνεύµατος, µια ιδιότητα που ενεργοποιείται και αναδύεται µε τη διαµεσολάβηση του αλχηµιστή και ωθεί
κάθε ουσία ή χαρακτηριστικό σε µετουσίωση και τελειοποίηση.
Κατά τον Γιουνγκ κάθε αλχηµικό έργο αρχίζει µε το διαχωρισµό της Πρωταρχικής Ύλης σε δύο θεµελιώδη συστατικά, ένα
ενεργό, την ψυχή και ένα παθητικό, το σώµα. Στη συνεχεία τα συστατικά αυτά επανενώνονται, ως αρσενικό και θηλυκό,
σε έναν χυµικό γάµο, που φέρνει τη Λίθο στη ζωή.

3) Η Μεταβολή του Χρώµατος

Οι αλχηµιστές δίνουν µεγάλη σηµασία στα χρώµατα. Οι εικόνες στα χειρόγραφά τους χρωµατίζονται συχνά µε το χέρι
γιατί πιστεύουν πως τα χρώµατα παρέχουν πρόσθετα και αναγκαία κλειδιά. Στο έργο τους παρατηρούν τις αλλαγές στο
χρώµα του υλικού και περιγράφουν τα στάδια της µεταστοιχείωσης µε χρωµατικούς όρους. Όσο κι αν διαφέρουν στις
λεπτοµέρειες, συµφωνούν στη βασική σειρά διαδοχής των τριών χρωµάτων: µαύρο, λευκό, κίτρινο (ή κόκκινο).
Το αρχικό στάδιο ονοµάζεται αµαύρωση ή µελάνωση και καθιστά το υλικό µαύρο, χωρίς καθόλου χρώµα και ιδιότητες.
Κατά το Νικολά Φλαµέλ αν δεν συµβεί αµαύρωση στην αρχή το έργο θα αποτύχει. Ακολουθεί λεύκανση ή λεύκωση
(λέγεται και αργύρωση), στην οποία το νεκρό υλικό επεξεργάζεται - σε παρατεταµένη και ήπια θέρµανση - µε υγρά
(ύδατα) και αέρια (πνεύµατα), που ανανεώνουν τη ζωή του. Αρχίζει να παίρνει αποχρώσεις σε µια πορεία ανάλογη µε την
ανάπτυξη σπόρου και καταλήγει σε ξάνθωση (ή ερύθρωση) που δηλώνει τη βλάστηση του σπόρου ή την παραγωγή
χρυσού.
Ο συσχετισµός του κόκκινου - πορφυρού - χρώµατος µε το βασιλικό µεγαλείο είναι αρχετυπικός και καθίσταται για την
Αλχηµεία ουσιαστικός. Η παρουσία του πορφυρού στο τέλος είναι σηµάδι ότι ο «Νεαρός Βασιλιάς», η Φιλοσοφική Λίθος,
έχει προβάλει στη σκηνή του αλχηµικού εργαστηρίου.

4) Η Ένωση Θείου - Υδράργυρου

 Σύµφωνα µε µια άλλη εκδοχή, γενικά
αποδεκτή, στο αλχηµικό έργο ξεκινάµε από
τα αρχικά υλικά, που είναι τα µέταλλα του
Χρυσού, του Αργύρου και του Υδράργυρου
σε µια αρχική, κατώτερη, ακάθαρτη
κατάσταση (Σχήµα 1).
Αυτά, σε ένα πρώτο στάδιο (Α), υφίστανται
καθαρµό (εξαγνισµό), µε αποτέλεσµα τη
δηµιουργία των αντίστοιχων καθαρµένων
µέταλλων. Πρόκειται προφανώς για µια
µετάβαση σε µια ανώτερη κατάσταση.
Στη συνέχεια, σε ένα δεύτερο στάδιο (Β),
γίνονται επιπρόσθετες (µυστικές συνήθως)
διεργασίες διάλυσης των καθαρµένων
µετάλλων, που σκοπό έχουν τώρα να τα
απαλλάξουν από τα γήινα και υδάτινά τους
στοιχεία, «από τα γήινα και υδάτινα δεσµά»
τους. Αποτέλεσµα των διεργασιών αυτών
είναι να δηµιουργηθούν: α) ένα στερεοπoιηµένo κόκκινο στοιχείο, το Θείο των Σοφών, β) ένα λευκό πτητικό στοιχείο, ο
Υδράργυρος των Σοφών και γ)το ¶λας των Σοφών. Είναι οι τρεις, υψηλές ποιότητες, που θα συµµετάσχουν στο
σχηµατισµό της Λίθου. Τις συναντάµε και µε διαφορετικά ονόµατα, όπως µπορείτε να δείτε στο στάδιο (Β) του σχήµατος.
Ο όρος «των Σοφών» ή «Φιλοσοφικός» εκφράζει την ανώτερη πνευµατική υπόσταση των στοιχείων αυτών πέρα από την
καθαρά υλική τους όψη.
Στο τρίτο στάδιο αναµιγνύονται µέσα στο Φιλοσοφικό Αυγό (ή ∆οχείο του Ερµή) Θείο των Σοφών µε Υδράργυρο των
Σοφών µαζί και µε ¶λας των Σοφών, σε κατάλληλες αναλογίες και ακολουθώντας µια σειρά επεξεργασιών και διαδικασιών
καταλήγουµε στη Φιλοσοφική Λίθο, της οποίας η δυναµικότητα µπορεί να επαυξηθεί περαιτέρω µέσω πολλαπλασιασµού.
Αυτό της δίνει στη συνέχεια τη δυνατότητα να µεταστοιχειώνει τα διάφορα «µέταλλα» µε τα οποία έρχεται σε επαφή, να
µετουσιώνει «καθετί το αγενές σε πολύτιµο». Συνοψίζοντας έχουµε :

Αρχικά ακάθαρτα υλικά: µέταλλα (Χρυσός, ¶ργυρος, Υδράργυρος)

Καθαρµός ή εξαγνισµός
Καθαρά ή εξαγνισµένα υλικά : µέταλλα (Χρυσός, ¶ργυρος, Υδράργυρος)
∆ιάλυση
Ανώτερα υλικά : Θείο, Υδράργυρος, ¶λας (των Σοφών)
Ένωση ανώτερων υλικών : Θείο + Υδράργυρος (Συµµετέχει ¶λας)
Φιλοσοφική Λίθος

5) Οι ∆ώδεκα Αλχηµικές ∆ιεργασίες

Οι αλχηµιστές έχουν διαφορετικές ιδέες γύρω από τον αριθµό των διεργασιών που πρέπει να εκτελούν κατά το έργο τους.
Ο Τζωρτζ Ρίπλεϋ περιγράφει δώδεκα στο έργο του «∆ώδεκα Πύλες της Αλχηµείας», ο Ντανιέλ Στόλτσιους έντεκα, στο
έργο του «για τα αλχηµιστικά εµβλήµατα», ο Μπεν Τζόνσον δέκα, στο έργο του «Αλχηµιστής», ενώ ο Σάλοµον Τρίσµοσιν
µειώνει τον αριθµό σε εφτά, στο έργο του «Λάµψη Ήλιου», όπως έκανε και ο Παράκελσος.

Ο Ντοµ Περνετί και το Μυθο-Ερµητικό Λεξικό αναφέρουν τις παρακάτω δώδεκα διεργασίες, αντίστοιχες µε ένα σηµείο
του ζωδιακού :

1 Πυράκτωση Κριός 5 Χώνευση Λέων 9 Κηροποίηση Τοξότης

 2 Συµπύκνωση Ταύρος 6 Απόσταξη Παρθένος 10 Ζύµωση Αιγόκερως
3 Στερεοποίηση ∆ίδυµοι 7 Εξάχνωση Ζυγός 11 Πολλαπλασιασµός Υδροχόος
4 ∆ιάλυση Καρκίνος 8 Αποχωρισµός Σκορπιός 12 Προβολή Ιχθείς

Ο Johann Daniel Mylius, υιοθετεί ανάλογη άποψη µε λίγες διαφοροποιήσεις, ως εξής :

1 Αποτέφρωση ή Πυράκτωση 7 ∆ιατροφή ή Φροντίδα

2 ∆ιάλυση 8 Εξάχνωση
3 ∆ιαχωρισµός Πολλαπλασιασµός 9 Ζύµωση
4 Ενοποίηση 10 Εξύψωση
5 Σήψη 11 Πολλαπλασιασµός
6 Συµπύκνωση 12 Προβολή

6) Οι Επτά Αλχηµικές ∆ιεργασίες

Ο Παράκελσος ήταν από τους πρώτους που µείωσαν τον αριθµό των σταδίων σε 7 και τον ακολούθησαν αρκετοί άλλοι. Τα
7 στάδια παρασκευής της Φιλοσοφικής Λίθου κατά τον Παράκελσο είναι τα εξής:

1 Αποτέφρωση ή Πυράκτωση 5 Ζύµωση

2 ∆ιάλυση 6 Απόσταξη
3 ∆ιαχωρισµός 7 Συµπύκνωση
4 Ενοποίηση

7) Οι αλχηµικές ∆ιεργασίες Αναλυτικότερα

Η πυράκτωση ή πύρωση είναι µία διεργασία διάσπασης και διάλυσης µέσω

παρατεταµένης έκθεσης σε υψηλή θερµότητα. Τα υλικά και τα σώµατα
χάνουν την καθιερωµένη δοµή τους και µετατρέπονται σε απλούστερες
µορφές που προσεγγίζουν την πρωταρχική αγνή, άµορφη ύλη. Αναφέρεται
και ως σήψη ή αποτέφρωση, θάνατος ή θανάτωση µέσα στο αλχηµικό
αγγείο, το οποίο ονοµάζεται συχνά «τάφος» ή «φέρετρο», «κόλαση» ή
«¶δης». Συµβολίζεται µε κοράκια, νεκροκεφαλές, φέρετρα και διάφορες
µακάβριες, βίαιες σκηνές θανάτου ή φόνου. Είναι η πιο εξέχουσα αλχηµική
διεργασία που διαχωρίζει τη θεία ουσία από τη στοιχειακή. Το καθαρό
(αγνό) διαχωρίζεται από το ακάθαρτο – το τελικό κατακάθι στον πυθµένα.
Καταστρέφεται η παλιά, αρχική φύση ενός πράγµατος και εισάγεται µια νέα
φύση, µε αποτέλεσµα µια δεύτερη γέννηση. Κατά τη σήψη ένα σώµα γίνεται
µαύρο. Πολλά χρώµατα κατόπιν εµφανίζονται, µέχρις ότου επιτευχθεί η
νίκη και καθετί επανενωθεί.
Η συµπύκνωση και η στερεοποίηση είναι σηµαντικότατες διεργασίες που
κάνουν τις ουσίες στερεές, µη πτητικές και απρόσβλητες από τη φωτιά. Οι
αλχηµιστές δηµιουργούν έτσι στη Λίθο µια σταθερότητα ανάλογη µε του
Χρυσού, η οποία θα µεταβιβαστεί αργότερα από τη Λίθο στα αγενή υλικά.
Ο Φιλοσοφικός Υδράργυρος είναι βασικό συστατικό της Λίθου, εξαιρετικά πτητικό. Συνεπώς, η σταθερότητα της Λίθου
εξαρτάται από τη σταθεροποίηση του Υδράργυρου στο εσωτερικό της, πράξη καθοριστική για την παρασκευή της. Στις
διεργασίες αυτές απεικονίζεται ο θεός Ερµής - σύµβολο του Υδράργυρου - µε κοµµένα τα χέρια και τα φτερωτά του πόδια.
Η διάλυση και η χώνευση συνδέονται µε το λευκό αλχηµικό στάδιο (λεύκανση), όπου το υλικό ξεπλένεται, λευκαίνεται και
καθαρίζεται µέσα στον άµβυκα. Η διάλυση σε µια ουσία συνιστά ένα ουσιαστικό βήµα µέσω του οποίου επέρχεται ένωση.
Απεικονίζεται µε βασιλιάδες, βασίλισσες, πρίγκιπες, νύµφες και ερµαφρόδιτους να κάθονται σε µπανιέρες ή να κολυµπούν
σε λίµνες. Η σκοτεινή όψη των ωραίων αυτών σκηνών φαίνεται όταν οι µορφές πνίγονται µέσα στο αλχηµικό διάλυµα, ενώ
αργότερα πρόκειται να ξαναβγούν στην επιφάνεια, ζωντανές, ωραίες και βελτιωµένες από την εµπειρία. Η χώνευση είναι
µια διαδικασία διάλυσης µέσω θερµότητας, όπου µια ανώτερη και λεπτοφυής ουσία απορροφάται και ενσωµατώνεται σε
µια άλλη κατώτερη. Μέσα από µια τέτοια διαδικασία παράγεται ανώτερη ενέργεια.
Η απόσταξη και η εξάχνωση συµβολίζονται µε τον ουροβόρο όφι, που υποδηλώνει την κυκλική φύση των διεργασιών
αυτών, µε το πέταγµα πουλιών ή µε την άνοδο της ψυχής στον ουρανό και την κάθοδό της πίσω στο σώµα. Οι αλχηµιστές
γίνονται τότε µάρτυρες µιας θαυµαστής µεταµόρφωσης, όπου η «ψυχή» της ύλης χωρίζεται από το «σώµα» της και
ενώνεται έπειτα ξανά µε αυτό, σε µια πιο λεπτή και καθαρή κατάσταση. Ο Ερµής ο Τρισµέγιστος θεωρούσε µάλιστα τον
άµβυκα ως ένα µικρόκοσµο όπου οι αποσταγµένες ουσίες ανέρχονταν από τη Γη στον Ουρανό.
Ο αποχωρισµός είναι διεργασία απαλλαγής των ρευστών υλικών από τις προσµίξεις τους και απόσταξη από κάθε ίζηµα ή
κατακάθι τους. Η κηροποίηση κάνει µε τη σειρά της τα υλικά µαλακά σαν λιωµένο κερί, µε την επίδραση ελεγχόµενης
θέρµανσης. Σύµφωνα µε τον Γκέµπερ, απαλύνει και κατευνάζει κάθε σκληρή ουσία ή υπόσταση σε µια κατάσταση ρευστή,
ανεµπόδιστη. Είναι εκλέπτυνση και εξευγενισµός των ουσιών ώστε η ποιότητα και η δύναµή τους να µπορεί να διαχέεται
και να διανέµεται στα σώµατα.
Οι τρεις τελευταίες διεργασίες αποτελούν το επίκεντρο του αλχηµικού έργου: Η ζύµωση είναι µια διεργασία παραγωγής
της Φιλοσοφικής Λίθου αλλά και µια διεργασία µεταστοιχείωσης των αγενών µετάλλων σε χρυσό. Μέσω θερµότητας
ενεργοποιούνται οι δυναµικές και λανθάνουσες ιδιότητες της Λίθου. Μέσω της ίδιας θερµότητας η Λίθος ζυµώνει και
µετατρέπει τα µέταλλα σε µια υψηλή ποιότητα ανάλογη µε τη δική της. Πρόκειται για µια αργή διαδικασία εξύψωσης ενός
υλικού στο ουσιώδες µέρος του, στο ανώτερο αντίστοιχό του που είναι η ίδια η Λίθος, το ένζυµο του τέλειου σώµατος.
Πολλαπλασιασµός είναι η διεργασία όπου η δύναµη της Λίθου αυξάνεται σε τέτοιο βαθµό, ώστε µπορεί να µετατρέψει
αγενή µέταλλα χωρίς να χάσει καθόλου τη δύναµή της. Αναφέρεται στο Μεγάλο Έργο (Magnum Opus), τη δηµιουργία της
Φιλοσοφικής Λίθου. Στην τελική διεργασία της προβολής, η Λίθος προβάλλεται απότοµα στο υλικό που πρόκειται να
µεταµορφωθεί και προάγει στιγµιαία τη φύση του σε κάτι ανώτερο. Η προβολή µεταβάλλει το υλικό πλήρως όπως και η
ζύµωση. Ωστόσο, διαφέρει από τη ζύµωση στο ότι δεν πραγµατοποιείται δια µέσω µιας αργής χώνεψης, η οποία υποβάλλει
τα διαφορετικά µέρη σε ανάµιξη και µεταβολή, αλλά µε σφοδρό και ακαριαίο τρόπο.

8) Αλχηµικές ∆ιεργασίες και Ανθρώπινη Τελείωση

Οι αλχηµικές διεργασίες µε τα µέταλλα είναι σύµβολα της πορείας για την τελείωση του ανθρώπου. Για παράδειγµα η
πύρωση του µε¬τάλλου παραλληλίζεται µε την αναζήτηση της φώ¬τισης, η συµπύκνωση µε την αποβολή των επίκτητων
στοιχείων που σχετίζονται µε το Εγώ και το χαρακτήρα ενώ η εξάχνωση θεωρείται ότι συµβολίζει το τελικό στάδιο κατά
το οποίο ο µύστης θα ανέλθει από τη Γη στον Ουρανό και θα ξανακατέβει συγκεντρώνοντας τη δύναµη όλων των
κατώτερων και ανώτερων πραγµάτων, όπως λέει ο Σµαραγδένιος Πίνακας.

πύρωση αναζήτηση φώτισης

συµπύκνωση αποβολή επίκτητων στοιχείων προσωπικότητας
εξάχνωση άνοδος ουρανό και επιστροφή

Η Αλχηµεία είναι, συνεπώς, µία άµεση και ουσιώδης εφαρµογή της ερµητικής, ένας από τους πολλούς δρόµους που
ακολούθησε κι ακολουθεί ο άνθρωπος για να επιστρέψει στην «Πατρίδα» του, να ολοκληρώσει τον κύκλο που αρχίζει µε
την εµφύτευσή του σε αυτόν εδώ τον Υλικό Κόσµο.
Αλχηµεία και Αστρολογία

Οι αλχηµιστές εναρµονίζουν τις εργασίες τους µε τις αλλαγές των εποχών και τις εκάστοτε κινήσεις των άστρων και των
πλανητών στον ουρανό. Ο Τζων Ντη αποκαλεί την Αλχηµεία «κατώτερη αστρονοµία» και ο Ντοµ Περνετί αντιστοιχίζει
στις δώδεκα διεργασίες της τα δώδεκα σηµεία του Ζωδιακού θεωρεί ότι η παρασκευή της Λίθου πρέπει να αρχίζει την
¶νοιξη, όταν ο Ήλιος µπαίνει στον Κριό και να τελειώνει στους Ιχθείς.
Τα επτά µέταλλα, που θεωρούνταν σταθµοί στην πορεία της αλχηµικής µεταστοιχείωσης, συνδέονται µε καθέναν από τους
επτά πλανήτες :

Μόλυβδος Κρόνος
Σίδηρος ¶ρης
Χαλκός Αφροδίτη
Υδράργυρος Ερµής
Ψευδάργυρος Ζευς
¶ργυρος Σελήνη
Χρυσός Ήλιος

Καθώς τα µέταλλα θερµαίνονται, διαλύονται και διαπλάθονται µέσα στα αλχηµικά καµίνια, ανταποκρίνον¬ται ταυτόχρονα
στις κινήσεις των οµωνύµων πλανητών στον ουρανό. Ο αλχηµιστής Τζέραρντ Ντορν, επισηµαίνει πως το αλχηµικό δοχείο
µας πρέπει να είναι τέτοιο, που να επιτρέπει στις αναγκαίες αόρατες ουράνιες επιρροές να το διαπερνούν και να
επηρεάζουν τα περιεχόµενά του. Στο σηµείο αυτό είναι σηµαντικό να υπενθυµίσουµε πως όλοι οι µεγάλοι αλχηµιστές
συµφωνούν ότι η ουσία των µετάλλων και των πλανητών ενυπάρχει σε όλα τα επίπεδα έκφρασης της ψυχής του ανθρώπου,
από το πιο υλικό ως το πλέον πνευµατικό.

Χρόνος Παρασκευής της Λίθου

∆ε συµφωνούν όλοι οι αλχηµιστές ως προς το χρόνο που µπορεί να παρασκευαστεί η Λίθος. Μερικοί ταυτίζουν τη
διαδικασία αυτή µε τη δηµιουργία και λένε ότι απαιτεί εφτά ηµέρες. ¶λλοι λένε πως χρειάζονται εννιά µήνες
παροµοιάζοντας τη γέννηση ενός παιδιού µε τη δηµιουργία της Λίθου, την οποία αποκαλούν «Βασιλικό Παιδί» ή «Γιο».
Μια άλλη γνώριµη αναλογία έχει παρθεί από το γεωργικό κύκλο. Η παρασκευή της Λίθου παροµοιάζεται µε τη σπορά, την
καλλιέργεια, το θερισµό και το άλεσµα του σιταριού.
¶λλοι πάλι υπολογίζουν τη χρονική περίοδο που απαιτείται για την παρασκευή της Λίθου σε σαράντα µέρες, σε ογδόντα
µέρες, σε σαράντα εβδοµάδες (συνδέοντάς την πάλι µε την κυοφορία του εµβρύου), τρία, εφτά ή δώδεκα χρόνια.
Φτάνοντας στο άλλο άκρο έχει περιγραφεί και σαν το έργο µιας µόνο ηµέρας.

Το Αλχηµικό Έργο στην Ανατολή

Ανάλογες αντιλήψεις και επιδιώξεις µε αυτές των δυτικών αλχηµιστών ανακαλύπτουµε και στην Ανατολή, στην Ινδική
τάντρα γιόγκα. Στο βιβλίο «Γιόγκα», ο Μιρσέα Ελιάντε αναφέρει ότι αποβλέπει στην παρασκευή ενός «Σώµατος από
∆ιαµάντι» άφθαρτου, απαλλαγµένου από το γίγνεσθαι. Απαλλαγή από το γίγνεσθαι σηµαίνει την πλήρη απελευθέρωση
που επιφέρει η ολοκλήρωση του θείου Έργου. Ο πιστός πρέπει να παρατηρεί τη διάλυση και τη δηµιουργία του Σύµπαντος
και να δοκιµάζει στον εαυτό του το «θάνατο» (=αποσύνθεση) και την «ανάσταση» (=αναδηµιουργία) τόσο του κόσµου
όσο και του λεπτότερου σώµατός του.
Σαν τον αλχηµιστή, ο γιόγκι επιφέρει µεταβολές στην ύλη. Η ταντρική γιόγκα συνεπάγεται έτσι µια αλχηµική προέκταση
κατά την οποία, ο γιόγκι κατορθώνει να µιµηθεί «µετασχηµατισµούς» ανάλογους µε τη µετάλλαξη των κοινών µετάλλων
σε χρυσό. Το «Σώµα από ∆ιαµάντι» δεν στερείται οµοιότητας µε το «Σώµα της ∆όξας» των δυτικών αλχηµιστών.
Επιτελείται η µετάλλαξη της σάρκας, κατασκευάζεται ένα θεϊκό σώµα, ένα «Σώµα της Γνώσης», άξιος φορέας του
ανθρώπου που έχει λυτρωθεί. Η ινδική παράδοση είναι µεστή από αναφορές για αλχηµιστές- γιόγκι που µέχρι σήµερα
αναγνωρίζονται για τις ικανότητες τους. ΑπΆ όλες τις αναφορές για την συνύπαρξη Ταντρισµού - Αλχηµείας
συµπεραίνουµε πως αυτή η πνευµατική τεχνική, ασχέτως ότι εργάζεται πάνω στην ύλη, αναζητεί πάνω απΆ όλα την
πνευµατική ολοκλήρωση και απελευθέρωση.
Καταλαβαίνουµε, λοιπόν, την αναλογία που υπάρχει ανάµεσα στον αλχηµιστή που επεξεργάζεται τα «κοινά» µέταλλα για
να τα µεταλλάξει σε «χρυσό» και τον γιόγκι που εργάζεται πάνω στον εαυτό του, προσπαθώντας να «αποσπάσει» από τη
σκοτεινή και υποδουλωµένη ψυχονοητική ζωή του, το ελεύθερο πνεύµα που έχει την ίδια υπόσταση µε το χρυσό. Γιατί «ο
Χρυσός είναι η Αθανασία». Ο χρυσός είναι το µόνο τέλειο ηλιακό µέταλλο και εποµένως ο συµβολισµός του ταυτίζεται µε
τον συµβολισµό του πνεύµατος και της ελευθερίας.
Το ελιξίριο του αλχηµιστή είναι αντίστοιχο µε την αθανασία που επιζητά ο γιόγκι. Η εργασία του γιόγκι πάνω στο σώµα,
την ψυχή και το νου, µε σκοπό τη µετατροπή τους σε «Θείο Σώµα», αντιστοιχεί στην εργασία του αλχηµιστή πάνω στην
ύλη για τη µετατροπή της σε χρυσό, επιταχύνοντας έτσι το φυσικό έργο της «ολοκλήρωσης». Υπάρχει λοιπόν µια
αντιστοιχία ανάµεσα στην ύλη των αλχηµιστών και το ψυχοσωµατικό µας σώµα.

Σύνδεση µε το άρθρο:

Αλχηµεία. Μέρος Α': Η Αλχηµική Παράδοση.

Αλχηµεία. Μέρος Γ': Αλχηµεία και Ψυχολογία.

Βιβλιογραφία

Israel Regardie, H Φιλοσοφική Λίθος & το ∆έντρο της Ζωής, Ιάµβλιχος, 2002.

Dion Fortune, H Μυστική Καββάλα, Ιάµβλιχος, 1986.

Allison Coudert, Αλχηµεία η Φιλοσοφική Λίθος, Πύρινος Κόσµος, 1984.
Αλχηµεία το κλειδί των Μυστηρίων, Ανιχνευτές, 1998
Henry M. Leicester, Ιστορία της Χηµείας, Τροχαλία, 1993.
Περιοδικό Ανεξήγητο, Σειρά «Στα Μονοπάτια της Γνώσης», Τόµος 4.
Περιοδικό Αρχαιολογία, Τεύχος 108, Σεπτέµβριος 2008.

Ιστοσελίδες

www.esoterica.gr
www.Live-Pedia.gr
www.themystica.com
www.wikipedia.org/wiki/Category:Alchemical_processes
www.absoluteastronomy.com/topics/Alchemical_symbol
www.alchemylab.com/dictionary.htm
www.rexresearch.com/rulandus/rulxc.htm
www.chem.uoa.gr/vocabulary/login.asp

A.M.

Το άρθρο αυτό προέρχεται από Kosmos Zine

http://www.e-zine.gr

Η URL της ιστορίας είναι η εξής

http://www.e-zine.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=148