Političke partije i partijski

sistemi

dr Branko Bošković
13.4.2020.
 Nastanak političkih partija
• Nastanak riječi
• Formiranje: parlamentarne i vanparlamentarne
grupe
• Kompleksnost društva kao uzrok
• Širenje prava glasa
• Partije veza sa najudaljenijim slojevima (pravo
glasa)
• Krize: legitimacije, integracije i participacije
• Posljedice na organizaciju partija
 Definisanje
• Elementi razlikovanja partija
• Organizacija, težnja za vlašću, ideologija,
interesi, ime, lider
• Hejvud: Grupa ljudi koja je organizovana radi
osvajanja vlasti na izborima ili drugim putem
• Sartori: Svaka politička skupina koja se
prepoznaje po službenom nazivu i koja se
takmiči na izborima i u stanju je da predlaže
kandidate za javne položaje
 Ponašanje partija
• Program i ciljevi
• Organizacija i privrženost
• Problem odgovornosti
• Vidljivi i nevidljivi dio programa
• “Radijus kretanja”
• Jednopartijski, dvopartijski i višepartijski
sistem-uticaj
• Ciljanje prosječnog birača
 Grupisanje partija
• Ideologija kao usmjerenje
• Program i stvarno djelovanje
• Ljevica i desnica
• Kažnjavanje nerealne politike?
 Lica partije
• Partija u biračkom tijelu
• Rukovodstvo partije
• Partija u vlasti
 Relevatne partije
• Kad je partija relevatna?
• Zastupljenost
• Sartori: koalicioni i ucjenjivački potencijal
• Sistemske i antisistemske partije
• Nivoi djelovanja: politička zajednica, režim,
rukovodeći položaji
 Funkcije političkih partija
• Manifestne i latentne
• 3 lica partija-različito djelovanje
• Maksimalno određenje funkcija:
1) Selekcija i agregacija interesa
2) Organizacija vlasti
3) Usmjeravanje aktivnosti organa vlasti
4) Izbor kandidata za nosioce vlasti
• Ostale funkcije
 Partijski sistem
• Sistem interakcije koji nastaje iz unutarpartijske
konkurencije
• Stabilni i nestabilni sistemi (stepen demokratičnosti)
• Određenja rascjepa (karakter društva)
• Uticaj antisistemskih partija
• Klasifikacija: dvopartijski, dvoipopartijski, višepartijski
sa dominantom partijom, višepartijski bez dominantne
partije itd
• Uticaj izbornog sistema
• Koalicije: nastanak, relevantnost i tipovi