‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫تعریف فونداسیون ساختمان‬

‫پایگاه خبری تحلیل فوالد مرکزآهن‬

‫اصفهان‪ -‬خیابان امام خمینی‪ -‬چهار راه شریف‪ -‬مجتمع الماس‪ -‬طبقه ‪ -5‬واحد ‪ | 515‬مرکزآهن‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست ؟‬

‫تعریف فونداسیون ساختمان‬

‫پی به مجموعه بخش هایی از سازه و خاک در تماس با آن که وظیفه انتقال بار از ساختمان به زمین را دارد گفته‬
‫می شود‪ .‬در ادامه به بررسی پی و انواع آن و نحوه اجرا از جمله میلگرد گذاری فونداسیون خواهیم پرداخت‪ .‬به‬
‫طور کلی وظیفه یک شالوده (پی) آن است که وزن ساختمان را به گونه ای به زمین انتقال دهد که‪:‬‬
‫‪ – 1‬ساختمان بیش از حد نشست نکند‬
‫‪ – ۲‬مقادیر نشست در نقاط مختلف ساختمان متفاوت نباشد‬
‫‪ – ۳‬بر اثر بار وارد شده از سمت ساختمان در خاک زیر ساختمان شکست ایجاد نشود‬
‫‪ – ۴‬از واژگونی ساختمان در برابر نیروهای جانبی جلوگیری نماید‪.‬‬
‫مشاهده نسخه ‪ pdf‬مقاله ‪ :‬پی ساختمان یا فونداسیون چیست ؟‬
‫چهار اصل پایداری ساختمان‪ ،‬موثر از پی‬
‫‪ – 1‬پایداری در برابر واژگونی‬
‫‪ – ۲‬پایداری در برابر نشست‬
‫‪ – ۳‬پایداری در برابر لغزش‬
‫‪ – ۴‬پایداری در برابر روانگرایی‬
‫روانگرایی یا آبگویی‪ :‬برای وقوع این پدیده سه شرط الزم است‪:‬‬

‫الیه ای از ماسه یا الی‬ ‫‪‬‬

‫باال بودن سطح آب های زیر زمینی‬ ‫‪‬‬

 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫منبع ارتعاش (زمین لرزه)‬ ‫‪‬‬

‫راهکارهای مقابله با روانگرایی‬ ‫‪‬‬

‫اجرای شمع‬ ‫‪‬‬

‫بهسازی خاک‬ ‫‪‬‬

‫یک محل مناسب برای پی ساختمان باید دارای دو ویژگی باشد‪:‬‬

‫سطح فوقانی پی باید پایین تر از سطح یخبندان باشد‬
‫سطح تحتانی پی باید باالتر از عمق ایستایی باشد‬
‫عمق یخبندان پایین ترین عمقی است که در آن آب و هوا و رطوبت خاک در سرمای ناشی از سردترین روز سال‬
‫یخ می زند و این مقدار با اقلیم مشخص می شود‪.‬‬
‫عوامل موثر بر عمق پی‬

‫طرح معماری‬ ‫‪‬‬

‫عمق خاک مناسب ‪ :‬دکوپاژ‬ ‫‪‬‬

‫عمق یخبندان‬ ‫‪‬‬

‫عمق پی باید بیشتر از عمق یخبندان باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عوامل موثر بر سطح پی‬

‫ابعاد تکیه گاه انواع عناصر باربر قائم‪:‬‬
‫برای ستون بتنی برابر با ابعاد ستون بتنی است‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫برای ستون‪ ،‬پایه ها و دیوارهای مصالح بنایی‪ ،‬ابعاد تکیه گاه برابر با نصف ابعاد پایه ها دارد‪.‬‬
‫برای ستون فوالدی حد واسط صفحه ستون و ستون فوالدی است‪.‬‬
‫عوامل موثر بر ضخامت (ارتفاع) پی‪ :‬نیروی فشاری ستون عامل برش می باشد‬
‫طول مهاری‬
‫برش سوراخ کننده‬
‫توزیع نیرو در پی مانند قیف برعکس می ماند‪ .‬آرماتورهای ریشه برای اتصال پی به ستون دارای حداقل طول ‪5۰‬‬
‫برابر قطر میلگرد یا ‪ ۶۰‬سانتی متر در ستون و ‪ ۶۰‬برابر قطر میلگرد یا ‪ ۷۰‬سانتی متر در پی می باشند‪.‬‬
‫دسته بندی پی‬

‫پی ها به چهار گروه عمده تقسیم می شوند‪:‬‬

‫پی های سطحی یا شالوده ها‬
‫پی های عمیق یا شمع ها‬
‫پی های نیمه عمیق مانند پی های چاهی‬
‫پی های ویژه مانند مهارها‪ ،‬پی صندوقه ای (کیسون ها)‪ ،‬ستون های شنی و مهارها‬
‫پی منفرد (نقطه ای) ‪ :‬به صورت مجزا و مستقل بار را از ستون به زمین وارد می کند‪.‬‬
‫اجزا پی منفرد‬

‫بتن مگر‬ ‫‪‬‬

‫قالب بندی‬ ‫‪‬‬

 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫آرماتور داخل پی‬ ‫‪‬‬

‫صفحه ستون‬ ‫‪‬‬

‫بولت‬ ‫‪‬‬

‫رامکا‬ ‫‪‬‬

‫بتن مگر‪ :‬بتنی با ضخامت حداقل ‪ 1۰‬سانتی متر که خطر آلودگی بتن سازه ای را به هنگام انجام عملیات بتن‬
‫ریزی مرتفع می نماید‪.‬‬
‫وظایف دیگر بتن مگر‪:‬‬
‫عیار بتن مگر ‪ 15۰‬و ضخامت آن حداقل ‪ ۷٫5‬سانتی متر می باشد‪.‬‬
‫بهترین زمان بتن ریزی مگر بعد از گودبرداری و کوبیدن خاک می باشد‪.‬‬
‫قالب بندی‪:‬‬
‫بخش عمده هزینه ساخت و اجرا را در ساختمان های بتنی به خود اختصاص می دهد‪.‬‬
‫انواع قالب بندی از جهت مصالح‪:‬‬
‫قالب بندی چوبی‪ :‬در ساخت قطعات بزرگ تر ارجحیت دارد‬
‫قالب بندی فلزی‪ :‬استحکام بیشتری دارد و دفعات بیشتری استفاده می شود‪.‬‬
‫قالب بندی آجری‪ :‬از لحاظ سرعت کار و اقتصادی بودن ارجحیت دارد‪.‬‬
‫جهت عدم مکش آب (شیره) بتن توسط قالب داخل آن ها با ورق های پالستیکی (نایلون) پوشیده می شود‪.‬‬
‫میلگرد گذاری یا آرماتور گذاری‬
‫بتن در برابر نیروهای کششی و برشی‪ ،‬ضعف دارد لذا با میلگرد بتن را تقویت می کنند‪.‬‬
‫نحوه میلگرد گذاری پی منفرد‬
‫میلگرد طولی در محلی که دچار کشش می شود‪.‬‬
‫میلگرد ادکا در محلی که برش اتفاق می افتد‬
‫حداقل آرماتور خمشی‪ :‬قطر میلگرد نباید از ‪ 1۰‬میلی متر کمتر بوده فاصله محور تا محور آن نباید کمتر از ‪1۰۰‬‬
‫میلی متر باشد‪.‬‬
‫حداقل ضخامت شالوده‪ :‬ضخامت شالوده ای که روی خاک قرار می گیرد نباید کمتر از ‪ ۲5۰‬میلی متر و در مواقعی‬
‫که روی شمع قرار می گیرد نباید کمتر از ‪ ۴۰۰‬میلی متر باشد‪.‬‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫نحوه میلگرد گذاری پی منفرد‪:‬‬

‫توزیع فشار در خاک زیر پی‬
‫توزیع فشار در زیر پی وابسته به نوع خاک و سختی پی دارد‪.‬‬
‫رامکا‬
‫جهت سهولت قالب بندی در پای ستون اجرا می شود‪.‬‬
‫پی مرکب‬
‫هنگامی که دو ستون در فاصله کم از یکدیگر قرار دارند از پی مرکب استفاده می شود‪.‬‬
‫اندازه های پی مرکب باید طوری انتخاب گردد که بار منتجه از مرکز ثقل عبور کند تا بار با فشار یکنواخت توزیع‬
‫گردد‪.‬‬
‫زمانی از پی ذوزنقه ای استفاده می گردد که اختالف بارهای دو ستون بسیار باشد و محدودیت هایی برای طول‬
‫پی وجود داشته باشد‪.‬‬
‫پی تسمه ای – پی طره ای‬
‫این نوع پی هنگامی که فاصله ستون ها زیاد است یا بار ستون برون محوری بر پی وارد می شود‪ ،‬استفاده می‬
‫گردد‪.‬‬
‫وظیفه تیر تسمه ای مقاومت در برابر واژگونی است‪.‬‬
‫این نوع پی زمانی که فاصله ستون ها زیاد باشد از پی مرکب با صرفه تر است‪.‬‬
‫تیر تسمه ای بین دو پی نباید در تماس با خاک باشد‪.‬‬
‫پی نواری‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫این نوع پی در زیر دیوار یا یک ردیف ستون قرار می گیرد‪.‬‬

‫پی نواری در سطوح شیب دار در صورت لزوم پله ای اجرا می گردد‪.‬‬
‫در پی نواری که زیر دیوار قرار دارد‪ ،‬بایستی عمق پی حداقل برابر مقدار پیش آویز باشد‪.‬‬
‫پی گسترده‬
‫پی گسترده یک دال بتنی پهن شده در زیر ساختمان می باشد‪.‬‬
‫مهمترین عامل استفاده از پی های گسترده‬
‫عدم وجود خاک مناسب در زیر ساختمان می باشد‬
‫وزن زیاد ساختمان‬
‫در محلی که احتمال نشست زیاد خاک وجود دارد‪.‬‬
‫انواع پی گسترده‬
‫گسترده ساده‬
‫گسترده تیرچه دار‬
‫گسترده سلولی‬
‫دال گسترده ای که در زیر سطح سفره آب‪ ،‬باید در مقابل نیروی جانبی و رو به باالی فشار هیدرواستاتیک مقاومت‬
‫کند‪.‬‬
‫حاالت مختلف تقویت پی گسترده‬
‫محدودیت تیر به طرف پایین‬
‫محدودیت تیر به طرف باال‬
‫چنانچه وضعیت فوق بحرانی شود بایستی با روش پمپاژ و شمع های کششی جلوی نیروهای رو به باال گرفته شود‪.‬‬
‫پی نیمه عمیق‬
‫پی نیمه عمیق حدفاصل شالوده و پی های شمعی را تشکیل می دهد‪.‬‬
‫پی های چاهی‪ :‬در مواردی که زمین سست می باشد با حفر چاهک هایی تا رسیدن به زمین سفت استفاده می‬
‫شود‪.‬‬
‫پی عمیق‪:‬‬
‫آن دسته از پی هایی را که نسبت ارتفاع آن ها به کوچکترین بعد افقی شان بیش از ‪ ۶‬باشد و ژرفای آن از ‪ ۳‬متر‬
‫بیشتر باشد گویند‪.‬‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫پی های عمیق عموما به واسطه یک سازه میانجی با نام سر شمعی بارهای سازه را می گیرند و منتقل می کنند‪.‬‬
‫شمع‪ :‬یک ستون قرار گرفته در عمق زیاد زمین است که بارهای وارد شده از طرف سازه را تحمل و به الیه های‬
‫مقاوم منتقل می کند‪.‬‬
‫پافیلی بودن شمع‪ :‬انتهای شمع که بزرگ تر اجرا می شود تا سطح اتکای بر روی زمین بیشتر شده و مقاومت در‬
‫برابر کشش رو به باال افزایش پیدا کند‪.‬‬
‫انواع پی عمیق‬
‫پی ته باربردی‬
‫پی اصطکاکی‬
‫فاصله شمع ها‪ :‬کمترین فاصله مرکز به مرکز شمع ها‬
‫برای شمع های با تکیه گاه انتهایی‪ ،‬دو برابر کمترین عرض شمع ها‬
‫برای شمع های اصطکاکی قطر شمع ها‬
‫گمانه زنی جهت اجرای پی عمیق‬
‫بایستی با فاصله حدودا ‪ ۷٫5‬تا ‪ 15‬متر در هر دو جهت اصلی ساختمان گمانه زنی شود‪.‬‬
‫به ازای هر طبقه از ارتفاع ساختمان باید عمق گمانه ‪ ۳‬متر را در نظر گرفت‬
‫خاک به غیر از رس و الی ‪ :‬عمق گمانه ‪ ۶‬تا ‪ ۹‬متر پایین تر از پی‬
‫خاک رسی یا نرم‪ ۳ :‬متر از پایین تر از الیه رس‬
‫ظرفیت بارپذیری شمع ها‪:‬‬
‫ظرفیت بارپذیری یک پروه شمع اصطکاکی از مجموع تک تک شمع ها کمتر است‪.‬‬
‫این کاهش ظرفیت در حدود یک سوم است‬
‫ظرفیت بارپذیری یک گروه شمع تکیه گاهی برابر مجموع ظرفیت تک تک شمع هاست‪.‬‬
‫معیارهای طراحی پی‬
‫در محلی که سطح آب های زیر زمینی باال باشد از ساخت زیر زمین بایستی اجتناب کرد‬
‫در مناطقی که خاک رس منبسط شونده وجود دارد‪ ،‬روش های خاص برای خاک ریزی الزم است‬
‫در مناطقی که الیه های خاک زیر ساختمان بسیار ضعیف است‪ ،‬بهتر است از ساختمان بتنی (به علت سنگینی)‬
‫استفاده نکرد‪.‬‬
‫در مناطقی که خاک آلی زیادی داشته باشد باید پی را پایین تر از این الیه ها اجرا کرد‪.‬‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫مواردی که در آزمایش خاک زیر پی در نظر گرفته می شود‪:‬‬

‫ظرفیت باربری‪ ،‬میزان چسبندگی‪ ،‬درصد رطوبت‪ ،‬میزان تراکم‪ ،‬موقعیت سطح آب های زیر زمینی‬
‫پی ویژه‬
‫پی هایی از قبیل صندوقه ای‪ ،‬مهاری‪ ،‬ستون های شنی و بهسازی خاک در عمق‬
‫در این پی ها برای انتقال بار از سازه به زمین بیش از فشار‪ ،‬کشش و یا اصطکاک بهره گیری می شود‪.‬‬
‫سازه های نگهبان مانند سپر فلزی‪ ،‬یا دیوارهای جدا کننده هم جزو این گروه از پی ها می باشند‪.‬‬
‫پی شناور‬
‫نوعی پی که در آن وزن خاک گودبرداری شده با وزن ساختمانی که قرار است ساخته شود برابر است‪.‬‬
‫موارد استفاده از این نوع پی‬
‫زمانی که خاک به قدری سست و نرم است که به سادگی دچار نشست می شود‪.‬‬
‫عمق مناسب خاک بیش از ‪ 5۰‬متر باشد و شمع زدن امکان پذیر نباشد‪.‬‬
‫انواع پی از جهت مصالح‬
‫‪ – 1‬پی شفته آهک‬
‫دیوار محوطه‬
‫ساختمان یک طبقه‬
‫‪ – ۲‬پی فوالدی‪ :‬وزن بسیار زیاد ساختمان علت استفاده از این نوع پی می باشد‬
‫‪ – ۳‬پی سنگی‪ :‬مالت مصرفی مالت آبی می باشد و حداقل ضخامت آن ‪ ۴‬سانتی متر می باشد‬
‫‪ – ۴‬پی بتنی‬
‫پی بتنی‬
‫عیارهای کمینه بتن شالوده ها‬
‫حداقل عیار بتن پاکیزگی ‪ 15۰‬است‬
‫حداقل عیار بتن شالوده ها با بتن غیر مسلح ‪ ۲۰۰‬است‬
‫حداقل عیار بتن شالوده ها با بتن غیر سملح در زیر آب ‪ ۳۰۰‬می باشد‬
‫حداقل عیار بتن شالوده های نواری در شرایط خشکی ‪ ۲5۰‬و در زیر آب ‪ ۳5۰‬می باشد‪.‬‬
‫حداقل عیار بتن شالوده های بتن آرمه در شرایط خشک ‪ ۳۰۰‬و در زیر آب ‪ ۴۰۰‬می باشد‪.‬‬
 ‫پی ساختمان یا فونداسیون چیست؟‬

‫شناژ در ساختمان چیست؟‬

‫شناژ به معنای دوخت و دوز می باشد‪.‬‬
‫ضوابط طراحی شناژ‬
‫شناژها نمی توانند از داخل هم عبور کنند‬
‫حداقل ارتفاع کالف ‪ ۳۰‬سانتی متر‬
‫کالف بتن آرمه باید قادر به تحمل ‪ 5‬درصد بزرگ ترین نیروی قائم وارد بر پی را به صورت کششی داشته باشد‪.‬‬
‫در زمین های با مقاومت کم این نیروی کششی برابر ‪ 1۰‬درصد محاسبه می گردد‪.‬‬
‫حداقل میلگرد طولی ‪ ۴‬عدد با قطر ‪ 1۲‬میلی متر است‬
‫حداکثر فاصله بین خاموت ها در شناژ ‪ ۳۰‬سانتی متر و در محل های پر فشار و کشش ‪ ۲۰‬تا ‪ ۲5‬سانتی متر می‬
‫باشد‪.‬‬
‫معموال شناژها به دو روش بین شالوده ها قرار می گیرند‪.‬‬
‫شناژ هم سطح با سطح تحتانی پی‬
‫شناژ هم سطح با سطح فوقانی پی‬
‫در صورت خاکبرداری ماشینی بهتر است شناژ روی خاک اجرا گردد‬
‫انواع شناژ در شالوده های غیر همتراز‬
‫شناژ مستقیم یا افقی‪ :‬احتیاج به پداستال می باشد‬
‫شناژ مورب‪ :‬ستونی است که حداکثر ارتفاع آن ‪ ۳‬برابر عرض آن باشد‪.‬‬