‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تهداب‬
‫‪Foundation‬‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫تهداب به آن قسمتی ازساختمان گفته میشودکه بارهای ساختمان را به اساس خاکی انتقال میدهد‪ ،‬که این بخش شامل‬
‫بارهای ‪ super-structure‬و ‪ sub-structure‬میباشد‪ ،‬تهداب ها ازمهمترین اجزای ساختمان محسوب میشوند ‪ ،‬زیرا‬
‫انتقال بارتمام ساختمان توسط آنها صورت میگیرد ودرصورت بروزکوچکترین مشکل درآنها کلیه ساختمان تحت تأثیرآن‬
‫قرارمیگیرد‪.‬‬

‫بصورت عموم یک ساختمان ازسه بخش عمده تشکیل گردیده است‬

‫شکل(‪)1-1‬‬

‫تهداب ها بخاطربرداشت بارساختمان آماده شده ووسیله انتقال بارهای ساختمان به اساس خاکی میباشد‪ .‬خاک زیرتهداب‬
‫یکی ازمتغییرترین مواد ساختمانی بوده که مشخصات آن درهرقسمت اززیر تهداب متفاوت میباشد وازخود در شرایط‬
‫متفاوت جوی خاصیت گوناگونی را نشان میدهد‪ ،‬به همین منظور برای تشخیص تقریبی مشخصات خاک ازهرمحل ساحه‬
‫ساختمان نمونه ها گرفته وآزمایش میشود و این آزمایشات برای مقاصد ذیل صورت میگیرد‬

‫‪ -0‬تعین نوعیت خاک و عمق گذاشت تهداب جهت محافظت ازیخ زدگی‬

‫‪ -2‬ارزیابی وتعین قابلیت برداشت خاک‬

‫‪ -3‬تخمین نشست ساختمان‬

‫‪1‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -4‬تعین جنسیت خاک که معرف خاک غنی ‪ ،‬ضعیف وپرشده ازمواد دیگرمیباشد‬

‫‪ -5‬تعین سطح آب زیرزمینی‬

‫‪ -6‬تعین فشارجانبی خاک‬

‫‪ -7‬تغیردادن جنسیت خاک نظربه نیروهای وارده برآن (غنی سازی خاک)‬
‫دراکثریت موارد موجودیت قشرمحافظوی قبل از کانکریت ریزی تهداب شرط حتمی محسوب میشود که ازمزیت های‬
‫نظیرفراهم ن مودن سطح پاک وهمواربرای سیخبندی ‪ ،‬جلوگیری ازتداخل خاک ودیگر عناصرمضره درهنگام کانکریت‬
‫ریزی وجلوگیری ازمکش آب کانکریت توسط زمین برخوردار است ‪ .‬چنین قشربعدازخاک برداری تهیه گردیده وحدامکان‬
‫درزمان کمتری بایداجرا گردد تا از پوسته شدن و پوکی خاک جلوگیری بعمل آید ودارای حداقل مارک ‪ 150‬وضخامت‬
‫‪ 5cm‬باشد‪.‬‬

‫جدول زیرحاوی مقادیرمقاومت خاک های گوناگون بوده که نظربه آن اندازه های تهداب تعین میشود‬

‫جدول (‪)1-1‬‬
‫‪N‬‬ ‫مقاومت مجازی خاک به‬ ‫‪kg‬‬ ‫مقاومت مجازی خاک به‬ ‫نوع سنگ یاخاک‬
‫‪mm2‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪100‬‬ ‫سنگ سخت‬
‫‪0.4-0.2‬‬ ‫‪4-2‬‬ ‫سنگ میده شده‬
‫‪0.2-0.06‬‬ ‫‪2-0.6‬‬ ‫شل وگل سنگ‬
‫‪0.06‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫ریگ متراکم‬
‫‪0.03-0.01‬‬ ‫‪0.3-0.1‬‬ ‫ریگ با تراکم متوسط‬
‫کمتراز‪0.01‬‬ ‫کمتراز‪0.1‬‬ ‫ریگ میده ونرم‬
‫رس سخت‬
‫‪0.06-0.03‬‬ ‫‪0.6-0.3‬‬
‫رس متوسط‬
‫‪0.03-0.01‬‬ ‫‪0.3-0.1‬‬
‫رس نرم‬
‫کمتراز‪0.007‬‬ ‫کمتراز‪0.07‬‬

‫تهداب ها بخاطر اهداف ذیل ساخته میشود‪:‬‬

‫وزن ساختمان را به مساحت بزرگتر اساس خاکی تقسیم نموده ازاضافه باری اساس خاکی جلوگیری میکند‬ ‫‪.i‬‬
‫بخاطرجلوگیری ازنشست غیرمجازساختمان ازاثربارهای وارده از ‪sub-structure‬‬ ‫‪.ii‬‬
‫برای جلوگیری ازچرخش ساختمان ازاثر بارهای وارده (بارهای زنده و مرده )‬ ‫‪.iii‬‬

‫انواع تهداب ها (‪)Types of foundations‬‬

‫تهداب ها بصورت عمده به دو نوع ذیل تقسیم میشوند‬

‫تهداب های عمیق (‪)Deep foundation‬‬ ‫‪.i‬‬

‫‪2‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تهداب های کم عمق (‪)Shallow foundation‬‬ ‫‪.ii‬‬

‫تهداب های عمیق (‪)Deep foundation‬‬ ‫‪.i‬‬

‫زمانیکه تهداب ها بصورت قابل مالحظه درعمق زمین فرو برده شود بنام تهداب های عمیق یاد میشود‪ ،‬تهداب های‬

‫‪) D‬باشد بنام تهداب های عمیق یاد میشود‪.‬‬ ‫که نسبت عمق برعرض آن بزرگترازچهار ( ‪ 4‬‬
‫‪B‬‬
‫تهداب های میخی (‪ ، )pile foundation‬تهداب های برمه یی (‪ ، )Caisson foundation‬تهداب های ستونی ( ‪pier‬‬
‫‪ )foundation‬و تهداب چاهی (‪ )well foundation‬شامل تهداب های عمیق میباشد ‪.‬‬

‫تهداب های کم عمق (‪)Shallow foundation‬‬ ‫‪.ii‬‬

‫تهداب های کم عمق تهداب های اند که عمق آنها به مراتب کوچکترازعرض آنها باشد ‪ ،‬تهداب که نسبت ارتفاع برعرض‬

‫‪ ) D‬باشد تهداب های کم عمق گفته میشود‪.‬‬ ‫آنها کوچکتراز چهار ( ‪ 4‬‬
‫‪B‬‬

‫تهداب های کم عمق به انواع ذیل تقسیم میشود‪:‬‬

‫‪ .1‬تهداب های دیواری (‪)wall footings‬‬

‫‪ .2‬تهداب های منفرد(‪spread or isolated or single column footings‬‬
‫‪ .3‬تهداب های مرکب (‪)combined footings‬‬
‫‪ .4‬تهداب فرشی (‪)Mat or Raft footings‬‬
‫‪ .1‬تهداب دیواری‬
‫تهداب های دیواری درزیر دیوارقرار گرفته که معموال برای انتقال وزن دیوارهای احاطوی ساختمان وگاهی هم‬
‫دیوارهای داخلی ساختمان استفاده میشود‪.‬‬

‫شکل(‪)2-1‬‬

‫‪3‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ .2‬تهداب های منفرد‬

‫تهداب های منفرد ساده ترین نوع تهداب ها بوده که بار یک ستون را به زمین انتقال میدهد که اکثراوقات شکل‬
‫مربعی دارند بحزدرمواردی که نظربه محدودیت های خاص ممکن است شکل مستطیلی ویا دایروی را‬
‫اختیارنمایند‪.‬این نوع تهداب ها معموال درساختمانهای که تعداد منزل آنها درحدود ‪ 3‬الی ‪ 4‬منزل باشد‬
‫وخطرنشست موجود نباشد ‪ ،‬اقتصادی ودارای کاربرد وسیع میباشد‪.‬‬
‫درساختمانهای که از تهداب های منفرداستفاده میگرددالزم است که به منظورایجارهمبستگی تهداب ها ازرینگ‬
‫های وصل کننده بین تهداب استفاده گردد؛ این رینگ ها وظیفه یکجا نموده تهداب را داشته ودرمواقع عمل‬
‫نیروهای جانبی ازتغیرمکان تهداب جلوگیری میکند‪.‬‬

‫شکل(‪)3-1‬‬

‫‪ .3‬تهداب های مرکب‬

‫تهداب های مرکب درمواردی که فاصله های دو ستون مجاوربه هم نزدیک وتهداب محاسبه شده منفردآنها در‬
‫یک دیگرتداخل نماید درینصورت ازتهداب مرکب برای دوستون استفاده میگردد‪ ،‬این نوع تهداب ها به شکل های‬
‫ذوذنقه و مستطیلی ساخته میشود ‪ ،‬شکل ذوذنقه یی آن درحالت متفاوت بودن بارهای وارده ازپای هاترجیح داده‬
‫میشود‪.‬تهداب های مرکب از نشست احتمالی جلوگیری میکند ‪.‬‬

‫شکل(‪)4-1‬‬
‫‪4‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ .4‬تهداب فرشی‬
‫درصورتیکه مقاومت خاک درنقاط مختلف تهداب متفاوت وبارهای وارده ازستون ها زیاد باشد ومساحت‬
‫مورنیازبرای تهداب بیشتر از ‪ 50‬فیصد مساحت ساختمان باشد درین موارد ازتهداب های یک لخت که تمام ساحه‬
‫ساختمان را احاطه میکند استفاده میگردد‪ ،‬حجم کانکریت ریزی درین نوع تهداب ها بطورقابل مالحظه زیاد بوده‬
‫که به منظور کاهش تشنجات حرارتی استفاده از سمنت های کم حرارت نو ‪ II ، V ، IV‬ونیزسرد کردن آب‬
‫مصرفی کانکریت حایزاهمیت میباشد ‪.‬‬

‫‪-2‬تهداب فرشی غیرگادری‬ ‫‪-1‬تهداب فرشی گادری‬

‫شکل(‪)5-1‬‬

‫شرایط دیزاین(‪)Design criteria‬‬

‫موارد ضروری برای دیزاین تهداب های کم عمق قرارذیل اند‪:‬‬
‫مساحت تهداب باید به اندازه باشد که بزرگترین فشاروارده ازتهداب باالی خاک اساس ازقابلیت برداشت خاک‬ ‫‪.i‬‬
‫اساس تجاوز نکند‪.‬‬
‫تمام انواع خاک ها ازاثربارهای وارده فشرده شده اما نشست خاک ها ازحدمجازبیشترنباشد‪.‬‬ ‫‪.ii‬‬
‫تهداب آماده شده ازاثربارهای ساختمان کچ نشود‪،‬درصورتیکه مرکزثقل بارهای وارده بامرکزثقل تهداب منطبق‬ ‫‪.iii‬‬
‫نباشد درین حالت توزیع فشارباالی خاک درست صورت نگرفته درکنج تهداب فشاربیشترواردگردیدده باعث‬
‫نشست غیر منظم تهداب میگردد‪.‬‬
‫عمق گذاشت تهداب وابسته به نوعیت خاک اساس ومقداربارهای وارده بوده با درنظرداشت مواردذیل انتخاب‬ ‫‪.iv‬‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ .a‬عمق یخبندان ساحه ‪.‬‬
‫‪ .b‬عدم تاثیرمنفی تغیرحجم خاک ازاثرنوسان رطوبت باالی تهداب‪.‬‬
‫‪ .c‬برطرف کردن مواد ضعیف مانند کودکشاورزی ‪ ،‬ذخیره های کثافات وامثال آن‪.‬‬
‫‪ .d‬انتخاب عمق اصغری نظر به مدارک ساحوی‪.‬‬
‫درسیستم ‪ SI‬عمق اصغری گذاشت تهداب نبایدکمتراز ‪ 500mm‬باشد‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫اما شرایط جوی درافغانستان با هندوستان متفاوت بوده عمق اصغری یخبندان درکابل ‪ 800mm‬درنظرگرفته‬
‫میشود ‪ ،‬قابل ذکراست که عمق یخبندان دروالیت های مختلف افغانستان متفاوت میباشد‪.‬‬

‫عمق تهداب (‪)Depth of foundation‬‬

‫درتعمیرات بااهمیت الزم است که ازساحه ساختمان توسط متخصصین خاک نمونه ها اخذ ودرالبرتوارتحلیل گردیده عمق‬
‫آبهای زیرزمینی ‪ ،‬مسیرحرکت آبهای زیرزمینی ‪ ،‬قابلیت برداشت نقاط مختلف ساحه در اعماق مختلف مشخص گردد‪.‬‬

‫درتعمیرات معمولی عمق گذاشت تهداب به اساس فورمول رینکین (‪ )Rankine’s formula‬محاسبه میگردد‪.‬‬

‫به اساس فورمول رینکین عمق اصغری تهداب قراردیل محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪p0 1  sin  2‬‬
‫‪Df ‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ 1  sin ‬‬

‫درفورمول فوق‬
‫‪ = D f‬عمق اصغری تهداب به متر‬

‫‪KN‬‬ ‫‪ = p0‬قابلیت برداشت خاک به‬

‫‪m2‬‬
‫‪KN‬‬ ‫‪ = ‬کثافت یا وزن حجمی خاک به‬
‫‪m3‬‬
‫‪ = ‬زاویه موقعیت ذرات خاکی‬

‫توزیع تشنجات زیرتهداب (‪)Pressure distribution under footings‬‬

‫با فرض اینکه درصورت عمل بارها درمرکزثقل تهداب توزیع فشاردرسطح بین تهداب وخاک اساس به صورت منظم‬
‫صورت میگیرد شکل (الف) ‪ .‬این فرضیه درنتیجه تست های متعدد ثابت گردیه است که دیاگرام توزیع فشارخاک ها‬
‫مربوط به نوعیت خاک وبعضی فکتورهای دیگر میباشد ‪ .‬بحیث مثال تفاوت توزیع فشارخاک درسطح بین تهداب وخاک‬
‫اساس باالی ریگ وگل ارزیابی گردیده است ‪.‬‬

‫دریک تهداب سخت اگرخاک ازجنس ریگ باشد ‪ ،‬باازدیاد تنش درزیرتهداب دانه های ریگ ازکناره های تهداب به‬
‫قسمت بدون تنش جابجا میشوند مانند شکل (ب) درنتیجه این جابجایی تشنج درقسمت وسط تهداب نسبت به کناره های آن‬

‫بیشترمیگردد‪ .‬درصورتیکه خاک ازجنس گل باشد ‪ ،‬باافزایش بارخاک زیرتهداب به سمت پایین تغیرمکان کرده که باعث‬
‫کاهش تشنج درآن قسمت میگردد و چنین تغیرمکان باعث افزایش تشنجات درکناره های تهداب میگرددشکل (ج)‬

‫‪6‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫(الف)‬ ‫( ب)‬ ‫(الف)‬

‫گل‬ ‫ریگ‬ ‫حالت فرضی‬

‫شکل(‪ )6-1‬توزیع تشنجات درزیر تهداب‬

‫توزیع تشنجات بدون مدنظرگرفتن نوعیت خاک سه حالت زیررا دربرمیگیرد‬

‫الف) تحت بارمحوری خالص‬
‫اگرتهداب مطابق شکل (‪ -7-1‬الف) تحت بارمحوری خالص قرارگیرد تشنجات اعظمی درزیرسطح تهداب بصورت‬
‫زیرتعین میشود‬
‫‪P P‬‬
‫‪qu ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A LB‬‬
‫‪L‬‬
‫‪e‬‬ ‫ب) تحت بارمحوری ومومنت خمشی باعن المرکزیت‬
‫‪6‬‬
‫تحت بارمحوری ومومنت خمشی تشنج درزیرسطح تهداب به ‪ qmax‬و ‪ qmin‬بوده که طورزیرتعین میشود(‪-7-1‬ب)‬

‫)‪P M  ( 2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪P MC‬‬
‫‪qmax‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪min‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪BL3‬‬
‫‪12‬‬
‫درینجا‬
‫‪P‬‬ ‫‪6e‬‬
‫‪qmax ‬‬ ‫) ‪(1 ‬‬
‫‪LB‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪6e‬‬
‫‪qmin‬‬ ‫‪‬‬ ‫) ‪(1 ‬‬
‫‪LB‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪L‬‬
‫‪e‬‬ ‫ج) تحت بارمحوری ومومنت خمشی باعن المرکزیت‬
‫‪6‬‬
‫درین حالت قسمتی ازتهداب ازخاک جداگردیده وتوزیع تشنجات بصورت مثلثی درآن قسمت ازتهداب میباشد که باخاک‬
‫درتماس اند(‪ -7-1‬ج) ‪ ،‬توزیع تشنجات درین ناحیه بصورت زیرانجام میگیرد‬

‫‪7‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪L‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2P‬‬
‫‪qmax‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3Bm‬‬

‫(الف)‬ ‫(ب)‬ ‫(ج)‬

‫شکل(‪)7-1‬‬

‫تحلیل و دیزاین تهداب ها‬

‫تحلیل ودیزاین تهداب ها به چهارمرحله عمده ذیل تقسیم میشود‪.‬‬
‫الف) تعین مساحت تهداب‬
‫ب ) تعین مقدارمومنت انحنایی و قوه عرضی درمقطع بحرانی تهداب و تعین عمق تهداب‬
‫ج ) تعین مساحت سیخ گول‬
‫د ) امتحان درمقابل کشش طولی درمقطع بحرانی‬
‫‪ -1‬تهداب دیزاین شده باید قابلیت برداشت بارهای وارده ‪ ،‬مومنت ها و عکس العمل هارا داشته و ازنشست‬
‫غیرمجازمحفوظ باشد‪.‬‬
‫‪ -‬ضخامت کنارتهداب ‪ :‬ضخامت کنارتهداب های آهنکانکریتی و کانکریت سبک باالی خاک نبایدکمتراز‪ 150mm‬بوده و‬
‫درباالی میخ ها با شمع ها نباید کمتر از ‪ 300mm‬باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬مومنت ها وقوه ها ‪ :‬در صورت قرارگرفتن تهداب باالی میخ یا شمع برای محاسبه مومنت وقوه عرضی موقعیت‬
‫عکس العمل مرکز میخ فرض می گردد‪.‬‬
‫‪ -‬بخاطر محاسبه تشنجات درتهداب که دراطراف ستون کانکریتی عمل میکند ‪ ،‬ستون کانکریتی مانند اضالع یک مربع‬
‫که توسط مضلع هشت ضلعی محاط شده باشد درنظرگرفته میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬مومنت انحنایی‪ :‬مومنت انحنایی ازاثرقوه ها درهرقسمت تهداب باعبوردادن یک قطع توسط یک مستوی عمودی که‬
‫تمام تهداب را دربرداشته باشد محاسبه گردد‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -‬بخاطردیزاین تهداب های منفردکه بارهای ستون ها و دیوارها را متحمل میگردند از مومنت اعظمی استفاده میگردد ‪ ،‬که‬
‫روش محاسبه مومنت مانند روش فوق (‪ )3‬بوده که مقطع درموقعیت های ذیل باشد ‪:‬‬
‫الف) تهداب های که برای برداشت ستون ها یا دیوارها درنظرگرفته میشود باید ازسطح دیواریا ستون عبورنماید‪.‬‬
‫ب ) تهداب های که درزیر دیوارهای سنگی ساخته میشود دربین خط محوری وکناردیوارقرارداشته باشد‪.‬‬
‫ج ) تهداب های که درزیرپشت بندها ساخته میشود دربین سطح ستون و دم بند قرارداشته باشد‬
‫‪ – 4‬برش ورابطه آن ‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫در مضمون اساس هاو تهداب ها ‪ ،‬طرح ریزی تهداب ها و طرق ساختمان آنها و همچنان تحلیل اساس ها که‬
‫تهداب ساختمانها باالی آنها گذاشته میشود مطالعه میگردد‪.‬‬

‫وظایف که انجینیران در برابر ساختمان های پر اهمیت دارند عبارت از تحلیل درست وریانت های مختلفه‬
‫ساختمان ها و انتخاب وریانت های مختلفه تهداب ها و اساس ها برای آنها می باشد‪ .‬باید متذکر شد که ساختمان‬
‫تهداب و اساس یکی بر دیگر تاثیر متقابله داشته و در صورت طرح ریزی ضروری است تا به حیث یک‬
‫کل جمعآ مطالعه گردد‪.‬‬

‫درین جا تمام آنکه در مضمون میخانیک خاک راجع به مطالعه دقیق خاکها و شرایط جیولوژی انجینیری‬
‫‪،‬هایدرو جیولوژی و هایدرولوژی آنها قبآل مطالعه گردیده است به کار میرود‪.‬‬

‫مضمون اساس ها و تهداب ها متشکل است از مطالعه ‪:‬‬

‫الف‪-‬خواص خاکها و مشخصات کا ر اساس ها ی ساختمان ها ‪.‬‬

‫ب‪ -‬انواع اساس های طرح ریزی شده تهداب ها و ساختمان های مختلفه ‪.‬‬

‫ج‪-‬طرق ساختمان تهداب ها در شرایط مختلف و بغرنج جیولوژی انجینیری‪.‬‬

‫علل اساسی تخریب ساختمانها‪:‬‬

‫یکی از علل عمده تخریب ساختمانها عبارت است از نواقص مختلفه و اغالطی که در طرح ریزی و محاسبه‬
‫تهدابها و اساس ها و همچنان ساختمان نا درست تهداب ها بوده که میتوانیم همه این نواقص را چنین جمع بندی‬
‫نمائیم ‪-‬‬

‫نواقص که در ارزش جیولوژیکی ساخت منطقه ساختمانی و خواص – فزیکی‪ ،‬میخانیکی خاکها موجود‬ ‫‪-1‬‬
‫می باشد‪.‬‬

‫نا درست بودن طرح ریزی تهداب ها و محاسبه متقابله تهداب ها و اساس ها و هم چنان درنظر‬ ‫‪-2‬‬
‫نداشتن تغیراتی که بعدآ در خواص خاکها در جریان استفاده از ساختمان به وقوع می پیوندد‪.‬‬

‫کار نادرست که در هنگام کارهای خامه( کندن کاری و یا تحکیم کاری های مختلفه) صورت میگیرد که‬ ‫‪-3‬‬
‫در ین صورت نیز ممکن است در اثر بی مباالتی های مختلفه خواص خاک اساس تغیر خورده و ساخت‬
‫طبیعی آن تخریب شود‪.‬‬

‫در نظر نداشتن آفات مختلفه سماوی و طبعیی ( رد نکردن آب های سطحی که ممکن است که در ضمن‬ ‫‪-4‬‬
‫استفاده از ساختمان به اساس ها و تهداب سرایت نماید‪ ،‬در نظر نگرفتن پدیده های لو مپیدگی های زیر زمینی‬
‫‪ ،‬زلزله ‪ ،‬ساختمان های تولیدی و اهتزاز ی که بعدآ در جوار ساختمان اصلی اعمار میگردد)‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫انواع اساس ها و تهداب ها‬

‫تفحص جیولوژی انجینیری و ارزش خواص اساس های طبیعی‪-:‬‬

‫الف) انواع اساس ها ‪-:‬اساس هابه دسته تقسیم میگردد ‪.‬طبیعی و مصنوعی ‪،‬اساس های طبیعی به دو گروپ‬
‫صخره ای و غیر صخره ای تقسیم میشوند‪.‬قرارشیما ذیل‬

‫انواع اساس ها‬

‫طبیعی‬ ‫مصنوعی‬

‫صخره ای‬ ‫غیر صخره ای‬

‫اساس های صخره ای ‪ -:‬این صخره ها متشکل از احجار ناریه متحوله و راسبه که محکمی بین ذرات شان‬
‫بی نهایت زیاد میباشد‪.‬که چسپندگی ذرات شان مانند سمنت‪،‬جوش خورده شده میباشد‪ .‬این اساس ها به شکل‬
‫یک لخت ویا درز دار شکل یافت میشوند‪.‬‬

‫اسا س صخره ای اساسآ توسط مشخصه انقباض شان در حالت مشبوع از آب تشخیص میگردند که عبارت اند از‬
‫‪:‬‬

‫بسیار محکم‬ ‫‪Rc‬‬ ‫‪Kg/cm2‬‬ ‫‪<1200‬‬

‫محکم‬ ‫‪Rc‬‬ ‫"‬ ‫‪500 -‬‬ ‫‪1200‬‬

‫محکم متوسط‬ ‫‪Rc‬‬ ‫"‬ ‫‪500-150‬‬

‫با محکمی کم‬ ‫‪Rc‬‬ ‫"‬ ‫‪50 –150‬‬

‫نیمه صخره‬ ‫‪Rc‬‬ ‫"‬ ‫‪>50‬‬

‫عالوه بر مشخصه فوق مشخصات تخریب شدن طبیعی ( توسط باد و باران ‪،‬سردی وگرمی وغیره ) ونرم‬
‫شدن یا منحل شدن در آب نیز از مشخصات اساس های صخره ای به شمار میرود‪.‬‬

‫اساس های غیر صخره ای‪:‬‬

‫‪11‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫عبارت اند از خاکهای بزرگ پارچه – غیر جوش خورده به هم ‪ ،‬که بیشتر از ‪ 50‬فیصدی آن نظر به وزن‬
‫از پارچه های کرستالی ویا احجار راسبه متشکل بوده و بزرگی شان بیشتر از ‪ 2‬ملی متر میباشد‪.‬‬

‫خاکهای ریگی و گلی نیز شامل اساس های غیر صخره ای میباشد که ریگ در حالت خشک ریزان بوده و‬
‫خصوصیات پالستیکی را دارا نمی باشد به عبارت دیگر عدد پالستیکی شان ‪ Jp<0.01‬میباشد‪ .‬اما خاک های‬
‫گلی دارای خصوصیات پالستیکی بوده که عدد پالستیکی شان ‪ Jp>0.01‬می باشد‪.‬‬

‫ب) انواع تهداب ها‪-:‬‬

‫تهداب عبارت از آن حصه زیر زمینی ویا زیر آبی ساختمان است که تمام بار ساختمان را به اساس انتقال‬
‫میدهد ‪ .‬از ینجا بر میآید که اساس عبارت از آن ضخامت خاک است که بار مجموعی ساختمان و تهداب را‬
‫متحمل میگردد‪ .‬تهداب ها به انواع ذیل ساخته میشوند‪.‬‬

‫‪h/b<1/2‬‬ ‫تهداب کم عمق‬ ‫‪1‬‬

‫‪h/b=1/2 -2‬‬ ‫تهداب عمق متوسط‬ ‫‪2‬‬

‫‪h/b=2 - 4‬‬ ‫تهداب عمیق‬ ‫‪3‬‬

‫‪h/b>4‬‬ ‫تهداب بسیار عمیق‬ ‫‪4‬‬

‫نوعیت تهداب ها نظر به شرایط جیولوژی انجینیری ‪ ،‬خاک اساس‪ ،‬بار وارده بر تهداب ‪ ،‬اقلیم و نوعیت‬
‫ساختمان عمد تآ تعین میگردد‪.‬‬

‫تهداب کم عمق‪:‬‬
‫تهواب های کم عمق قرارشکل ذیل طرح ودیزاین میگردد ‪.‬که دارای اجزای ذیل می باشد‪.‬‬

‫‪ -1‬تهداب‬

‫‪ -2‬حصه ساختمان باالی تهداب‬

‫‪ -3‬نشانه کف تهداب‬

‫‪ -4‬نشانه سطح طبیعی خاک‬

‫‪ -5‬نشانه سطح هموار کاری خاک‬

‫‪ -6‬چیره‬

‫‪ -7‬پته تهداب یا سپل تهداب‬

‫‪-h‬عمق تهداب گذاری‬

‫‪-hp‬ارتفاع تهداب‬

‫‪12‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪-b‬عرض تهداب‬

‫درقسمت زیرین کف تهداب اساس تهداب قراردارد که تهداب ساختمان باالی آن گذاشته می شود‪.‬‬

‫شکل فشار طبیعی وفشاراصافی درتهواب قرارذیل تعیین وترسیم میگردد‪.‬‬

‫اسا س تا جایی ( عمقی ) مطالعه میگردد که فشار طبیعی پنج چند فشار اضافی گردد‪.‬‬

‫یعنی ‪-‬‬

‫‪POZ = 0,2PδZ‬‬
‫دراینجا –‬

‫‪ POZ‬فشار اصافی ( اپیورفشاراصافی )‬

‫‪ Pδz‬قشارطبیعی ( اپیورفشارطبیعی )‬

‫تهداب های میخی ( عمیق)‪:‬‬

‫‪13‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -1‬میخ‬

‫‪ -2‬روستورک‬

‫‪ -3‬ساختمان باالی تهداب‬

‫‪ -4‬نشانه همورا کاری‬

‫‪ -5‬کف روستورک‬

‫‪ -6‬چیره‬

‫‪ -L‬طول میخ‬

‫‪ -d‬قطر میخ‬

‫‪ -h‬ضخامت روستورک‬

‫تهداب عمیق مساوی است به مجموع میخ ها و روستورک‬

‫تهداب عمیق= روستورک‪+‬میخ ها‬

‫مسائل اساسی طرحریزی‪-:‬‬

‫در جریان طرحریزی ‪،‬مسائل اساسی آتی باید حل گردد‪:‬‬

‫‪ -1‬انتخاب نوع اساس ( طبیعی یا مصنوعـأ بهتر شده) و نوع تهداب ( تهداب های کم عمق ‪ ،‬با عمق متوسط‬
‫‪ ،‬عمیق) و در صورتیکه ضرورت باشد تدابیری برای بهتر ساختن اساس مدنظر گرفته میشود‪.‬‬

‫‪ -2‬تعین اندازه های تهداب ( عمق تهداب گذاری طول و عرض تهدا ب کم عمق و غیره) که بتواند با اساس‬
‫متقابآل از محکمی و تغیر شکل کار نماید‪.‬‬

‫‪ -3‬ترکیب کار ساختمان و تکنالوژی کار در صورت حفر کتلوان و تعمیر تهداب‪.‬‬

‫اهمیت ‪ ،‬ترکیب و حجم کارهای جیولوژی انجینیری ساحه ساختمانی‪:‬‬

‫قبل از شروع ساختمان باید ساحه ساختمان از نگاه جیولوژی انجینیری تفحص گردد به معنی اینکه یا توسط کندن‬
‫چاه ها ویا حفر سوراخ های عمیق توسط برمه کاری ( نظر به شرایط جیولوژی انجینیری منطقه) نمونه های خاکی‬
‫گرفته شده و بعد از تحلیل و تحقیقات البراتوری نقطه ج یولوژیکی منطقه که ارائه کننده انواع مختلفه طبقات خاک‬
‫با مشخصات معینی ه ر طبقه میباشد ترکیب میگردد‪ .‬با درنظر داشت مشخصات هر طبقه نوعیت اساسی تعین‬
‫شده و نظر به آن نوعیت تهداب انتخاب میگردد‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫ترکیب جیولوژی انجینیری عبارت است از ‪:‬‬

‫‪ -1‬تحقیق کلی ساحه ساختمانی و دریافت مشخصات فزیکی میخانیکی ای ساحه ساختمانی و مراحل تکامل‬
‫بعدی آنها‪.‬‬

‫‪ -2‬تعین و دریافت ضخامت طبقات مختلفه اساس و هم چنان دریافت تشکیل طبیعی خاکهای تحت ساختمان‪.‬‬

‫‪ -3‬ارزش خواص فزیکی ‪ ،‬میخانیکی خاکها ی اساسکه به صورت کلی ارزش اساسی را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪ -4‬ارزش شرایط هایدرولوژی ساحه ساختمانی‪.‬‬

‫‪ -5‬ور یانت های مختلفه انتخاب دقیق ساحه ساختمان‪.‬‬

‫‪ -6‬در نظر داشت تجارب ساختمانی در ساحات هم جوار همین منطقه‬

‫‪ -7‬شرایط اجرای کار های انجینیری و اعمار ساختمان به روی اساس‪.‬‬

‫درینجا مسائیل در آبهای سطح االرضی و تعین عمق آبهای تحت االرضی و اتصال شبکه های انجینیری( برق‬
‫رسانی‪ ،‬آب رسانی‪ ،‬تیلفون‪،‬سرک های فرعی و غیره) مدنظر گرفته میشود‪ .‬هم چنان باید توجه به مواد ساختمان که‬
‫در نزدیک ساحه ساختمانی دریافت میگردد مبذول شود‪.‬‬

‫حجم تحقیقات جیولوژی انجینیری مربوط است به ‪:‬‬

‫‪ -1‬درجه آموزش ساحه ساختمان( آیا منطقه هیچ مطالعه نشده است از نگاه جیولوژیکی ‪ ،‬یا از نگاه جیولوژی‬
‫انجینیری مطالعه شده است)‬

‫‪ -2‬بغرنج بودن شرایط جیو مارفولوژی ‪ ،‬ساخت جیولوژییکی و هایدرولوژیکی ساحه ساختمانی‪.‬‬

‫‪ -3‬موجودیت پروسه های فزیکی و جیولوژیکی (لغزش‪ ،‬سیل وغیره)‬

‫‪ -4‬مراحل طرحریزی ‪ :‬این مراحل عبارت ا ند از حجم کارهای تخنیکی ‪ ،‬اقتصادی ‪ ،‬وظایف طرحریزی ‪،‬‬
‫طرح تخنیکی ‪ ،‬نقشه های کار‪.‬‬

‫مشخصات خواص خاکها که در صورت تحقیقات البراتواری و ساحوی دریافت شده اند‪:‬‬

‫مشخصات خاکها‬

‫خواص‬
‫خواص فزیکی‬
‫میخانیکی‬

‫اساسی‬ ‫اشتقاقی‬ ‫محکمی‬ ‫تغیر شکل‬

‫‪. w .wp . tp γ0 . γ‬‬ ‫‪e . n . G .tp‬‬ ‫‪. Cφ‬‬ ‫‪E. µ .RL‬‬
‫‪15‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫الف‪ -‬برای خاکهای غیر صخره ای مشخصات ذیل دریافت میگردد‪:‬‬

‫‪ -1‬مشخصات تصنیفی‪:‬‬
‫𝒅‬
‫‪ -a‬برای خاکهای بزرگ پارچه و ریگی ترکیب دانه ای با ضریب متجانس 𝟎𝟔𝒅 = 𝒖 ‪.‬‬
‫𝟎𝟏‬

‫‪ - -b‬برای خاکهای گلی عدد پالستیکی 𝑝𝑊 ‪𝑇𝑝 = 𝑊𝑙 −‬‬

‫‪ -2‬خواص اساسی‪:‬‬

‫وزن مخصوص 𝑠𝛾‪ ،‬وزن حجمی ‪ ، γ‬رطوبت طبیعی ‪ W‬وبرای خاکهای گلی رطوبت های مشخص‬
‫( 𝑝𝑊 ‪ )𝑊𝑙 ،‬شامل خواص اساسی اند‪.‬‬

‫‪ -3‬خواص میخانیکی‪:‬‬

‫‪ -a‬محکمی‪ :‬زاویه اصطکاک داخلی ‪ φ‬و چسپش مخصوص ‪، c‬‬

‫‪ -b‬خواص تغیر شکل ‪ :‬مودل تغیر شکل کلی ‪ ، E‬ضریب انبساط عرضانی نسبتی ‪ ( M‬ضریب پواسیون(‬
‫نشان دهنده خواص تغیر شکل اند‪.‬‬

‫‪𝑒1 − 𝑒2 𝑐𝑚2‬‬ ‫‪1 + 𝑒0‬‬ ‫𝑎‬

‫=𝑎‬ ‫[‪,‬‬ ‫‪⁄𝑘𝑔] ,‬‬ ‫∗‪E= β‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪𝑎0‬‬
‫‪𝑝2 − 𝑝1‬‬ ‫𝑎‬ ‫‪1 + 𝑒0‬‬

‫برای تعین نشیت اساس نظر به زمان مشخصات دیگر مانند ضریب فلتریشن 𝜑𝐾 ‪ ،‬و گرادنیت نپور 𝑘𝑇 و‬
‫سرعت بحرانی 𝑘𝑉 دریافت میشوند‪.‬‬

‫برای خاک های صخره ای‪-:‬‬

‫برای تشخیص خواص خاکهای صخره ای از مشخصات ذیل استفاده میشود‪:‬‬

‫مقاومت موقتی در مقابل انقباضی یک محوری در حالت مشبوعیت به آب که حرف ‪ 𝑅𝑐𝑚 = 𝑘𝑟⁄𝑐𝑚2‬نشان‬
‫داده شده است‪.‬‬

‫اگر ‪ 𝑅𝑐 ≥ 50 𝑘𝑟⁄𝑐𝑚2‬باشد خاک صخره ای بوده و اگر ‪ 𝑅𝑐 < 50 𝑘𝑟⁄𝑐𝑚2‬باشد خاک نیمه صخره ای‬
‫می باشد‪.‬‬

‫مشخصه دیگر خواص خاکها صخره ای عبارت از فریب نرم شدن خاک های صخره ای یعنی ‪Kp3‬‬ ‫‪-‬‬
‫میباشد‪.‬‬

‫اگر ‪ 𝐾𝑝3 > 0.75‬باشد خاک صخره غیر نرم شونده نامیده میشود‪ . .‬اگر ‪ 𝐾𝑝3 < 0.75‬باشد خاک صخره ای‬
‫نرم شونده نامیده میشود‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫ضریب نرمش خاکهای صخره ای عبارت از نسبت مقاومت در برابر انقباض درحالت مشبوع از آب 𝑐𝑅 نظر‬
‫𝑚𝑐𝑅‬
‫𝑅 = ‪𝐾𝑝3‬‬ ‫به مقاومت در برابر انقباض در حالت خشک می باشد یعنی‬
‫𝑐‬ ‫𝑐‪.𝑙 .‬‬

‫از ضریب تخریب ای آن است که به حرف ‪ k .l .c‬نشان‬ ‫مشخصه دیگر خاکهای صخره ای عبارت‬ ‫‪-‬‬
‫داده میشود‬

‫𝑚𝑙𝛾‬ ‫𝑝𝑇 𝑒𝑙‬ ‫وزن حجمی درحالت تخریبی‬

‫=𝐾‬ ‫‪,‬‬ ‫[‬ ‫]‬
‫𝛾‬ ‫وزن حجمی درحالت طبیعی‬

‫همچنان برای این نوع خاکها مشخصات وزن مخصوص 𝑠‪ ، γ‬وزن حجمی ‪ ، γ‬رطوبت طبیعی ‪ W‬ضریب‬
‫منفذداری ‪ e‬و منفذ داری ‪ n‬نیز تعین میگردد‪.‬‬

‫عالوه بر مشخصات میخانیکی دیگر مقاومت در برابر شکستن نیز دریافت میگردد که عبارت است از ‪-:‬‬

‫𝐶 ‪𝜏𝑐𝑘 = 𝑡𝑔𝜑𝜎 +‬‬

‫همچنان ضریب فلتر شدن 𝜑 ‪ ، K‬سرعت بحرانی آب های فلتر شده ‪ Vk‬و گرادنیت ابتدائی فشار ‪ T‬نیز دریافت‬
‫میگردد‪.‬‬

‫برای خاکهای صخره ای مودل درز داری که نظر به آن سرعت فلتر شدن دریافت میگردد و ضریب منحل شدن‬
‫احجار در آبها نیز دریافت میگردد‪.‬‬

‫دریافت مشخصات خواص نورماتیفی و محاسبوی خاکها‪:‬‬

‫خواص خاکها به نورماتیفی و محاسبوی تفکیک میگردد‪.‬‬

‫‪ -1‬خواص نورماتیفی خاکه ا عبارت از حد اوسط حسابی دها صدها و هزار ها تجربه بوده که روی عین‬
‫خاک صورت گرفته است ‪ .‬و چنین ارائه میگردد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫𝑖𝐴 ‪𝐴𝑘 = 𝑛 ∑𝑛𝑖=1‬‬ ‫‪ -n‬تعداد تجربه‬

‫اما زاویه اصطکاک داخلی ‪ φ‬و چسپش ‪ C‬کامآل شکل استثنائی داشته و از طریق محاسبات به طریقه کوچکترین‬
‫مربعات با درنظر داشت ‪ P ,T‬دریافت میگردد‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -2‬خواص محاسبوی خاکها نظر به خواص نورماتیفی آنها با درنظر داشت ضریب ‪(Kr‬ضریب بی خطری‬
‫خاک)‬

‫𝐻𝐴‬
‫=𝐴‬ ‫چنین بدست میآید‪.‬‬
‫𝑟𝐾‬

‫ضریب ‪ Kr‬برای تمام مشخصات به استثنای 𝑐𝑅 ‪ φ , 𝐶 , 𝛾,‬برابر به ‪ Kr=1‬گرفته میشود یعنی برای دریافت‬
‫خواص محاسبوی 𝑐𝑅 ‪ φ , 𝐶 , 𝛾,‬خاکها میتوانیم از نورم ها و مقرارت ساختمانی ‪𝐶𝐻𝑢Π − 𝐼𝐼 − 15 −‬‬
‫𝑒𝑢𝑀𝑒𝑚 ‪ 74 Π𝑝𝑚10‬استفاده نمائیم‪ .‬و هم تنها 𝐶 و‪ φ‬به کمک کوچکترین مربعات دریافت میگردند‪.‬‬

‫خواص ‪ 𝐶 ′′‬و‪φ′′‬و ‪ E‬برای محاسبات مقدماتی تمام ساختمان ها و برای محاسبات نهائی ساختمانهای کالس های‬
‫𝐼𝐼و 𝑉𝐼 نظر به جدول ها ی نورم ها و مقرارت ساختمانی میگردد‪.‬‬

‫و 𝐻𝐴 = 𝐴 قبول شده است‪.‬‬ ‫که درین جدول ها ‪𝐾Γ‬‬

‫‪18‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫مسائیل اساسی طرحریزی تهداب ها‪:‬‬

‫محاسبه اساسی در حاالت حدی‪-:‬‬

‫برای خاکهای اساسی ساختمان خاکی و کتلوی دو نوع محاسبه در حاالت حدی صورت میگیرد‪:‬‬

‫‪ -1‬حالت حدی در قابلیت برداشت (محکمی و استواری کلی)‬

‫‪ -2‬حالت حدی در تغیرشکل ( نشست ‪ ،‬کج شدن و دیگر حاالت خصوصی)‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫𝑏 =𝑧‬
‫‪4‬‬

‫تمام ساختمان ها و تعمیرات در حالت دوم حدی محاسبه میگردند یعنی در تغیر شکل ‪ ،‬تغیر شکل‬
‫اساسی این نوع ساختمان ها ممکن است دارای مشخصات ذیل باشد‪:‬‬

‫الف‪ -‬نشست مطلق اساسی تهدابهای جداگانه 𝑖𝑆‪.‬‬

‫ب‪ -‬نشست متوسط اساس های ساختمان ها و تعمیرات 𝑝𝑐𝑆 ‪.‬‬

‫ج‪ -‬نشست نسبی غیر معادل 𝑆𝑙‪. Δ‬‬

‫د‪ -‬کج شدن تهداب ها و ساختمانها به صورت کلی 𝑖‪.‬‬

‫ه‪ -‬تحدب و یا تقعر نسبی‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫= 𝜃𝑔𝑛𝑡 = 𝑖‬
‫‪𝑆2 −𝑆1‬‬
‫𝑙‬

‫در اکثریت ساختمان ها انواع مختلفه تغییر شکل های فوق ممکن است‪.‬‬

‫ولی برای اینکه ساختمان تخریب نگردد این تغیر شکل ها بنابر بیشتر از حد مجاز باشد‪ .‬حد مجاز این‬
‫نوع تغیر شکل ها از جدول ‪ 18‬نورم و مقررات ساختمانی ‪ 𝐶𝐻𝑢Π − 𝐼𝐼 − 74‬بدست میآید‪.‬‬

‫باید مد نظر داشت که نشست غیر معادل در صورت ساختمان های سخت خیلی خطر ناک بوده و در‬
‫صورتیکه چاره دیگری وجود نداشته باشد باید این نوع ساختمان ها به شکل مفصل دار ساخته شود‬
‫مثآل به عوض شکل ‪ B‬شکل ‪ A‬ساخته شود‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫برای اینکه از نگاه مهندسی شکل ساختمان ها تغیر نخورد به اندازه نشستی که ممکن است در جریان‬
‫ساختمانی ایجاد گ ردد‪ ،‬ساختمان بلند تر ساخته میشود و در نهایت امر بعد از اکمال ساختمان و نشست‬
‫مکمل آن دوباره قطع ساختمان در همان موضعی قرار میگیرد که طرح ریزی شده بود‪ .‬نشست‬
‫طرحریزی شده عبارت است از‬

‫𝑆‪𝑆𝑐𝑡𝑝 = 0.3 − 0.5‬‬ ‫کره برای خاکهای گلی‬ ‫) 𝑝𝑡𝑐𝑆 ‪𝑆Π𝑝 = 1/2(𝑆 +‬‬

‫𝑆‪𝑆Π𝑝 = 0.75‬‬ ‫و‬

‫‪21‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫همچنان برای مبارزه با نشست غیر معادل در صورت اشکال مختلفه ساختمان ها در پال ویا نمای‬
‫عمودی درز ها ی نشست گذاشته میشود‪.‬‬

‫عالوه بر آن در صورت نشست های غیر معادل از ساختمان کمربند های آهن کانکریتی استفاده‬
‫میگردد‪ .‬مانند شکل ذیل‪.‬‬

‫کمربند‬

‫کمربند‬

‫در صورتیکه خاک اساسی به ضخامت های مختلفه با خواص مختلفه تشکیل یافته باشد درین صورت‬
‫در حصه های جداگانه هم در پالن و هم در نمای عمودی شکل ساختمان تغیر داده میشود‪ .‬مانند شکل‬
‫ذیل‪:‬‬

‫‪22‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫محاسبه در حالت اول حدی( در قابلیت برداشت و محکمی کل)‪:‬‬

‫حالت اول حدی توسط فورمول ذیل محاسبه میگردد‪:‬‬
‫𝜙‬
‫=𝑁‬
‫𝜇𝐾‬

‫𝜙‬ ‫𝑝‪= 𝑃Π‬‬ ‫‪, 𝐾𝜇 ≥ 1.2‬‬

‫‪ -1‬محاسبه در حالت اول حدی‪ -‬در حاالت ذیل اجرا میشود‪-:‬‬

‫𝑏‪ℎ ≤ 0.5‬‬ ‫در صورت‬

‫‪ -2‬در صورتیکه بارهای افقی عامل بر ساختمان عمل نماید( عمل کرن ها ‪ ،‬باد و غیره)‪.‬‬

‫‪ -3‬در صورتیکه ساختمان بر نشیب ساختنه شده باشد‪.‬‬

‫‪ -4‬در صورتیکه اساس ساختمان متشکل از خاکهای کلی مشبوع از آب باشد‪.‬‬

‫‪ -5‬در صورتیکه در منطقه ساختمانی زلزله موجود باشد‪.‬‬

‫ترتیب طرحریزی اساس‬

‫‪23‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫در صورت ضرورت محاسبه در حالت اول حدی و در تمام حاالت محاسبه در حالت دوم حدی اجرا‬
‫میشود‪ .‬ترتیب طرحریزی به قرار آتی مد نظر گرفته میشود‪-:‬‬

‫‪ -1‬بار وارده بر اساس محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪ -2‬شرایط جیولوژی انجینیری دریافت خواص طبقات مختلفه اسس مدنظر گرفته میشود‪.‬‬

‫‪ -3‬نوع اساس که طبیعی باشد یا غیر طبیعی ( مصنوعآ بهتر شده)‪.‬‬

‫‪ -4‬اندازه های تهداب یعنی مسافه کف آن و عمق تهداب گذاری تعین ویا دریافت میگردد‪.‬‬

‫‪ -5‬نشست کلی و نشست نظر به زمان و نشست های غیر معادل محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪ -6‬در صورت ضرورت در محکمی و استواری محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪ -7‬انتظام کار و ماشین های ساختمانی وتنظیم و محاسبه میگردد‪.‬‬

‫دریافت عمق تهداب گذاری‬

‫یکی از مراحل عمده تهداب سازی عبارت اند از تعین عمق تهداب گذاری در بسیاری از حاالت به‬
‫پراندازه که عمق تهداب گذاری کمتر باشد یعنی تهداب بلند تر واقع گردد به همان تناسب قیمت آن‬
‫ارزانتر تمام میشود‪.‬‬

‫در صورت تعین عمق تهداب گذاری ضرورت است تا خواص طبقه بردارنده را با تمام مشخصات آن‬
‫تحلیل و مطالعه نمائیم‪ .‬همچنان عمق تهداب گذاری مربوط به فکتور های آتی است‪-:‬‬

‫‪ -1‬شرایط جیولوژی انجینیری طبقات خاک ساحه ساختمانی که اساس تهداب را در بر میگیرد‪.‬‬

‫‪ -2‬عوامل اقلیمی که باالی طبقه فوقانی اساس تاثیر مینماید‪.‬‬

‫‪ -3‬مختصات ساختمان و تعمیر ( آیا ساختمان زیر خانه دار است یا نه)‪.‬‬

‫‪ -4‬بار وارده بر تهداب که در اکثر حاالت فکتور عمده به حساب میرود‪.‬‬

‫با در نظر داشت مسائیل فوق میتوانیم خاک اساس را به اشکال خاک مطمئین ‪ -‬خوب و خاک غیر‬
‫مطمئین یا خاک خراب تفکیک نمائیم‪ .‬که درین صورت اکثرآ به حاالت ذیل بر میخوریم‪.‬‬

‫‪ -1‬خاک مطمئین – خوب‬

‫‪24‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -2‬خاک غیر مطمئن ‪ -‬خراب‬

‫‪ -1‬متراکم‬

‫'‪ -1‬با متراکم کم‬

‫‪25‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫عمق یخ بندی در عمق تهداب گذاری نقش عمده دارد و باید در نظر داشت که مخصوصآ در صورت‬
‫خاکهای تورم کننده باید این اصل را در نظر بگیریم‪ .‬خاک های تورم کننده معموآل متشکل اند از‬
‫خاکهای گلی ( گل ‪ ،‬گل ریگدار و ریگ گلدار) ‪ ،‬ریگ های میده دانه و گرد مانند‪.‬‬

‫در صورتیکه عمق آبهای خاکی پائین تر از عمق محاسبوی یخ بندی ‪ >2m‬باشد درین صورت خاک‬
‫های تورم کننده از قبیل گل ها و گل های ریگدار با حاالت سخت و نیمه سخت و ریگ های گلدار‬
‫تنها با حاالت سخت متآثیر نمیشوند‪ .‬ولی اگر این عمق کمتر از ‪ 2‬متر باشد با صعود آب های قطره‬
‫ای در شعریه ها خاکها ی متذکره همراه با آب های قطره ای منجمد گردیده که تقریبآ ‪ 11‬فیصد حجم‬
‫آنها بزرگ میگردد که در اثر تورم خاکهای فوق طبقه بردارنده تهداب ضعیف گردیده و قدرت برداشت‬
‫آن کمتر میشود‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫عمق یخ بندی نورماتیفی عبارت از آن عمقی است که به صورت اوسط در ظرف ‪ 10‬سال خاک‬
‫عاری از برف را در عمق اعظمی یخ میزند‪.‬‬

‫عمق محاسبوی یخ بندی عبارت از عمق نورماتیفی ضرب در ضریب در نظر داشت ریژیم حرارتی‬
‫باشند درین صورت این ضریب برابر به ‪𝑚𝑡 = 1.1‬‬ ‫ساختمانی ‪ .‬درصورتیکه ساختمانها دارای تشنج‬
‫یا از جدول نورماتیف هاگرفته میشود‪𝐻 = 𝑚𝑡 ∗ 𝐻 𝐻 .‬‬

‫‪ -H‬عمق محاسبوی یخ بندی ‪ -𝐻𝐻 .‬عمق نورماتیفی یخ بندی ‪ -𝑚𝑡 .‬ضریب ریژیم حرارتی‪.‬‬

‫در بسیاری حاالت ممکنی است در جوار ساختمان های قبآل تعمیر شده ساختمان های جدید مدنظر‬
‫گرفته شود درین صورت باید مدنظر داشت که در صورت حفر کتلوان تهداب سابقه تخریب نگردد‪.‬‬
‫فلهذا تناسبی را که در شکل ذیل می بینیم باید مراعات گردد‪.‬‬

‫معموآل عمق تهداب گذاری پائین تر از نقطه اتصال شبکات انجینیری میباشد( آبرسانی ‪ ،‬بدرفت ‪ ،‬برق‬
‫دوانی‪ ،‬ارتباطات تیلفونی وغیره)‪.‬‬

‫و برای این نقطه اتصال دریچه های مخصوص گذاشته میشود‪.‬‬

‫تاثیر طریقه کارکندن کاری و ساختمان تهداب بر عمق تهداب گذاری در شکل ذیل دیده میشود‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫بار های باالی تهداب که در صورت محاسبه اساس مدنظر گرفته میشود‬
‫‪𝐶𝐻𝑢Π − 𝐼𝐼 − 6 − 74‬‬ ‫بار های تاثیر کننده و اثرات آن باالی ساختمان ها و یا یک قسمت آن به اساس‬
‫تعین میگردد‪.‬‬

‫بار ها عبارت اند از وزن پوشش دیوار ها ‪ ،‬تهداب و غیره تاثیرات باالی تهداب عبارت اند از اموا ج‬
‫انفجاریه ‪ ،‬باد ‪ ،‬زلزله وغیره‪ .‬بارهای که در جریان بهره برداری تعمیرات و ساختمان ها محدود‬
‫گردیده اند بنام بار های نورماتیفی مسما گردیده اند‪ .‬بار های نورماتیفی بهر برداری نارمل ساختمان‬
‫ها را تآمین می نمیآید‪.‬‬

‫ضریب که نوسان بار را به جانب بیشتر ارائه میدارد عبارت از ضریب اضافه باری‪ n‬میباشد‪.‬‬

‫در اثنای محاسبه ساختمان ها به اساس حالت حدی اول و دوم بار محاسبوی انتخاب میگردد‪.‬‬

‫است ‪.‬‬ ‫باری‪n‬‬ ‫بار های محاسبوی عبارت اند از حاصل ضرب بار نورماتیفی ‪ 𝑃𝐻 .‬و ضریب اضافه‬
‫𝐻𝑃 ∗ 𝑛 = 𝑃‬

‫‪ 𝑒𝐻𝑢Π − 𝐼𝐼 − 6 − 74‬تعین میگردد‪ ( .‬به اساس خاکها و اعضای‬ ‫ضریب‪ n‬به اساس جدول 𝐼 ‪,‬‬
‫ساختمان برای خاکهای طبیعی –‪ n=1.1‬و برای خاکهای پرکاری شده –‪n=1.2‬‬

‫بارهای نورماتیفی به اساس نقشه های کاری ساختمان ها و یا کتاب های راهنما تعین میگردد‪.‬‬

‫باالی ساختمان ها بار های مختلف از قبیل وزن عناصر ساختمان باد برف و غیره عمل می نماید‪ .‬در‬
‫اثنای محاسبه باید خرابترین حالت آمیزش بارها در نظر گرفته شود‪ .‬و بعضآ ضریب آمیزش در‬
‫اثنای محاسبه قبول میگردد که این ضریب به صورت عموم قیمت وزن محاسبه شده را اضافه می‬
‫نماید‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تصنیف بار ها و اثرات آن‬

‫بار های تاثیر‬

‫کننده‬

‫موقتی‬ ‫ثابت‬

‫طویل المدت‬ ‫خاص‬

‫کوتاه مدت‬

‫بار های ثابت در جریان ساختمان و بهره برداری از آن عمل مینماید‪ .‬و عبارت اند از ‪ :‬وزن ساختمان‬
‫پرکاری‪ ،‬عناصر با تشنج قبلی و غیره‪.‬‬

‫بار های موقتی به سه دسته ‪2 ، 1‬و ‪ 3‬تقسیم میگردند‪.‬‬

‫‪ -1‬بارهای موقتی طویل المدت عبارت اند از ‪ :‬وزن دستگاه ها ‪ ،‬ماشین آالت ‪ ،‬لفت ‪ ،‬کتاب و‬
‫غیره‪.‬‬

‫‪ -2‬بار های موقتی کوتاه مدت عبارت اند از ‪ :‬وزن اشخاص ‪ ،‬برف ‪ ،‬باران ‪ ،‬باد و غیره‪.‬‬

‫‪ -3‬بار های موقتی خاص عبارت اند از ‪ :‬زلزله ‪ ،‬انفجار ویا تغیر شکل آنی قسمت از تعمیر‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫آمیزش بارها ‪-:‬‬

‫آمیز بارها‬

‫آمیزش‬ ‫آمیزش‬
‫اساسی‬ ‫خاص‬

‫موقتی طویل‬ ‫موقتی صویل‬

‫ثابت‬ ‫ثابت‬
‫المدت‬ ‫المدت‬

‫موقتی کوتاه‬ ‫موقتی کوتاه‬

‫خاص موقتی‬
‫مدت‬ ‫مدت‬

‫‪ -‬در اثنای محاسبه به حالت دوم ( تغیر شکل) و درصورت آمیزش اساسی ای بار ها و عمل‬
‫‪𝑛𝑐 = 1‬‬ ‫یک بار موقتی طویل المدت ضریب آمیزش 𝑐𝑛مساوی به ‪ L‬قبول میگردد‪.‬‬

‫اگر درین صورت با ر موقتی طویل المدت دو باره اضافه تر باشد در آن صورت ضریب‬
‫𝑐𝑛قبول میگردد‪.‬‬ ‫آمیزش‪= 0.9‬‬

‫‪30‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫‪ -‬در اثنای محاسبه به اساس حالت خدی اول بار آمیزشی اساسی قبول میگردد‪ .‬و همچنان در‬
‫صورت موجودیت بار خاص موقتی به اساسی بار آمیزشی خاص نیز کنترول میگردد و درین‬
‫‪𝑛𝑐 = 0.8‬قبول میگردد‪.‬‬ ‫صورت ضریب آمیزشی‬

‫فصل سوم‬
‫طرح ریزی تهداب های سخت در گودال های باز‬
‫مفهوم تهداب های سخت و االستیکی ‪:‬‬
‫به اساسی طریقه اعمار تهداب ها به گروپ های ذیل تقسیم میگردند‪:‬‬
‫گادر اتکائی‬

‫تهداب عمیق یا میخی‬

‫میخ‬

‫‪31‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تهداب با عمق کم‬ ‫نشانه سطح زمین‬

‫گودال‬

‫تهداب‬

‫تهداب سخت‬

‫تهداب ها نظر به شرایط کار مواد و ساختمان آن به تهداب های سختی و االستیکی تقسیم میگردند‪:.‬‬
‫‪32‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تهداب های سخت به صورت عموم در انقباض کار نموده و متقبل تشنج انقباضی میباشد‪ .‬این تهداب ها به‬
‫هیج شکل متقبل و انحنا نمیگردند‪.‬‬

‫در تهداب های سخت تشنج انقباضی تحت زاویه معین انتشار می یابد ( ‪ -α‬زاویه انتشار تشنج ) ‪ .‬زاویه‬
‫انتشار تشنج باید کمتر از زاویه حدی (‪ ) παp‬باشد یعنی ‪α=παp‬‬
‫𝜑‪ℎ‬‬ ‫𝑙‬
‫‪:‬‬ ‫= 𝛼 ‪cot‬‬ ‫= 𝛼 ‪tan‬‬
‫𝑙‬ ‫𝜑‪ℎ‬‬

‫نظر به نورم برای سنگ کاری با مصالح سمنتی ( ‪tan απ𝑝 = 0.5) 1:4‬قبول میگردد‪ .‬برای کانکریت‬
‫‪παp = 45‬و ‪ tan απ𝑝 = 1‬است ‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫مواد تهداب های سخت که در انقباض کار می نامد عبارت اند از ‪ - :‬سنگ کاری خشکه با مصالح‬
‫کانکریبت ‪ i‬کانکریت سنگی وغیره میباشد ‪.‬‬

‫تهداب های الستیکی ‪:‬‬

‫تهداب های االستیکی در انحنا کار مینماید به صورت عموم برای آنها شرط ‪πα>αp‬صدق مینماید‪ .‬چون‬
‫این نوع تهداب ها در انحنا کار مینماید بنا در اثنای انحنا درز ها در تهداب بوجود می آید ‪ .‬برای جلوگیری‬
‫از وقوع این درز ها اکثرا از مواد آهن کانکریتی در این نوع تهداب ها استفاده مینمایند ‪.‬‬

‫‪33‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫و به صورت مواد آهن کانکریتی محاسبه و سیخ بندی در قسمت و طول ‪ B‬میگردد‪.‬‬

‫انتخاب نوع تهداب (نرم نا سخت) نظر به مواد سطح تهداب ‪ ،‬بار وارده و مواد ساختمانی محلی تعین‬
‫میگردد‪ .‬تهداب های آهن کانکریتی در آنصورت استفاده میگردد که عمق تهداب بدون آن پایه خیلی ها‬
‫زیاد گردد ویا بار وارده به یک مساحت بزرگ تحت تهداب تقسیم میگردد‪.‬‬

‫تهداب های سخت به صورت عموم در موارد استفاده میگردد که قیمت مواد آهن کانکریتی خیلی ها‬
‫زیاد باشد ویا اینکه زاویه ‪ α‬محدود نگردد ‪.‬‬

‫در حال حاضر ساختمان تهدابهای سخت و نرم فابریکه ای خیلی ها اقتصادی میباشد‪.‬‬

‫در صورتیکه قوای بشری ارزان باشد اعمار تهداب های یک ریخت اقتصادی تر میباشد‪.‬‬

‫( مثآل در افغانستان ) ‪ .‬باید تذکر داد که انتخاب نوع تهداب به اساس مقایسه تخنیکی و اقتصادی چند‬
‫وریانت صورت میگیرد‪.‬‬

‫انواع تهداب ها با عمق تهداب گذاری کم‬

‫برای این نوع تهداب ها شرط ‪ h/b<1/2‬صدق می نماید‪ .‬این نوع تهداب ها در جر های بار اعمار‬
‫میگردد‪ .‬وظیفه اساسی تهداب ها عبارت از انتقال بار از ساختمان به اساس تهداب ها میباشد‪ .‬نظر به‬
‫ساختمان نوع تهداب ها مواد اساسی تهداب و شرایط جیو لوژیکی ساحه تهداب های انواع مختلف‬
‫انتخاب میگردد‪ .‬تهداب ها دارای اشکال مختلف و اندازه های مختلف میباشد ‪ .‬برای تهداب شکل داده‬

‫‪34‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫میشود که بار وارده را به اساس تهداب انتقال داده بتواند ‪.‬به صورت عموم بهر هر تهداب به عمق زیادتر‬
‫میگردد ‪ .‬صرف در صورت بار وارده زیاد نباشد عرض تهداب یا هر تهداب به عمق آن ثابت میباشد ‪.‬‬
‫تهداب ها به عمق کم به سه دسته تقسیم میگردد‪:‬‬

‫علحیده‬

‫فیته یی‬

‫یکریخت‬

‫تهداب های علحیده ‪:‬‬

‫این نو ع تهداب در قسمت های علحیده ساختمان ها اعمار میگردد ویا این که برای پایه های پل ویا ستون‬
‫های ساختمانی‬

‫در صورت یک پته یی‪= 30÷40 cmhp‬‬

‫در صورت دو پته یی𝑚‪hp=90 ÷ 1‬‬

‫در صورت سه پته یی𝑚‪hp= > 1‬‬

‫بعضا تهداب های علحیده شکل کنشوری را دارد‬

‫بعضا برای دیوار ها از تهداب علحیده استفاده میگردد ‪.‬‬

‫در این صورت تهداب ها با گادر تهدابی ارتباط داده میشود ‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫تهداب های علحیده فابریکه ای هم بوده میتواند‬

‫‪36‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫بالشت اتکائی‬

‫تهداب علحیده فابریکه ای در خاک های خوب و در صورت عمق تهداب گذاری کم باشد استفاده میگردد‪.‬‬

‫تهداب های فیته یی‬

‫تهداب های فیته یی در صورت بار وارده غیر منظم ‪ :‬مواد اساسی تهداب تا یک اندازه خراب و دیوار ها‬
‫استفاده میگردد عرض این تهداب ها در طول تهداب نظر به بار وارده متغیر بوده میتواند ‪.‬‬

‫این تهداب ها در نشست نامنظم یک اندازه خوبتر نظر به تهادب ها علحیده کار مینماید ‪ .‬تهداب های فیته‬
‫یی فاابریکه ای و یک ریخت بوده میتواند در صورت موجودیت زیر زمین از تهداب به قسم دیوار نیز‬
‫استفاده میگردد‬

‫سطح هموار کاری‬

‫‪37‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫سطح آماده شده‬

‫تهداب های فیته ای از سنگ کاری با مصالح سنگ کانکریت سنگ ‪ 20‬الی ‪ 30‬فیصد کانکریت وغیره‬
‫بوده میتواند ‪.‬‬

‫در صورت اعمار تهداب ها سنگکاری شده باید تعداد قطار های سنگکاری افقی و عمودی کمتر از دو‬
‫نباشد ‪.‬‬

‫در صورت بار وارده از پایه ها خیلی ها زیاد چون مساحت اساسی قاعده تهداب خیلی ها زیاد میباشد و‬
‫فاصله بین کنار تهادب ها در حدود کمتر از یک میگردد بنا در چنین موارد تهداب های فیته یی تحت پایه‬
‫ها اعمار میگردد‪.‬‬

‫تهداب های یک لخت ‪:‬‬

‫‪38‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫در حاالت که بار های زیاد از طریق تهداب به خاک اساسی وارد میگردد و یا خاک اساسی قدرت برداشت‬
‫بار زیاد را نداشته باشد از این نوع تهداب ها استفاده میگردد‪.‬‬

‫تهداب های یک لخت در تمام مساحه کف ساختمان ساخته میشود معموآل کانکریتی ویا آهن کانکریتی‬
‫میباشند که بعدآ به روی آن نظر به پالن ساختمان پایه ها ویا دیوار ها اعمار میگردد‪.‬‬

‫تهداب های قطی مانند‬

‫‪39‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫دریافت اندازه های مقدماتی مساحه کف تهداب سخت‪:‬‬

‫تهداب ها که بار ساختمان را به اساس انتقال میدهند در کف آنها تفیقاتی به وجود میآید که مماسی‬
‫ویا شاقولی میباشد‪ .‬چون باالی اکثر تهداب ها بار های شاقولی بیشتر وارد میگردد لذا عکس العمل‬
‫شان یعنی تفیقاتی که در کف تهداب به وجود میآید و بنام تفیقات مماسی یاد میگردد‪ .‬خصلت شاقولی را‬
‫دار میباشند‪ .‬اکثرآ این تفیق ات در کناره های تهداغب بیشتر بوده و به تدریج به شکل یک منحنی در‬
‫وسط تهداب تقلیل میابد‪.‬‬

‫برای اینکه در محاسبات مشکالتی پدید نیآید از شکل زینه مانند و یا اشکال دیگر منحنی الخط آن‬
‫صرف نظر میگردد‪ .‬که به این حساب در صورت باراهای مرکزی تفیقات مماسی شکل مستطیلی داشته‬
‫و درصورت بارهای غیر مرکزی شکل ذوذنقه ای ویا مثلثی را دارا میباشد‪.‬‬

‫‪40‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫برای سهولت محاسبات یعنی دریافت اندازه های مساحه کف تهداب سخت اپیور تفیقات مماسی را که‬
‫از اثر بار های مرکزی ایجاد میگردد مستقیم الخط فرض میکنیم که در نتیجه اپیور تفیقات مماسی‬
‫شکل مستطیلی را به خود میگیرد ‪ .‬درین صورت به طریقه بسیار سهل اندازه های کف تهداب‬
‫دریافت میگردد‪.‬‬
‫𝑁‬
‫= 𝑝 = ‪σ0‬‬ ‫)‪… … … … (1‬‬
‫𝐹‬
‫𝑁‬
‫‪σ0 = 𝑃 = 𝑅0‬‬ ‫= ‪, 𝑅0‬‬
‫𝐹‬

‫)‪𝑁 = 𝑁0 + 𝐺 + ∑ 𝑞 … … … … . (2‬‬

‫)‪𝐺 + ∑ 𝑞 = 𝐹 ∗ ℎ ∗ 𝛾𝑐𝑝 … … … … (3‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝛾𝑐𝑝 = 2 − 2.2‬‬

‫𝑞 ∑ ‪𝑁0 + 𝐺 +‬‬ ‫𝑝𝑐𝛾 ∗ ‪𝑁0 + 𝐹 ∗ ℎ‬‬

‫= ‪𝑅0‬‬ ‫)‪… … … . . (4‬‬ ‫= ‪, 𝑅0‬‬ ‫)‪… … … . . (5‬‬
‫𝐹‬ ‫𝐹‬

‫‪𝑅0 𝐹 = 𝑁0 + 𝐹ℎ𝛾𝑐𝑝 ,‬‬ ‫𝑝𝑐𝛾‪𝑁0 = 𝐹𝑅0 − 𝐹ℎ‬‬ ‫) 𝑝𝑐𝛾‪, 𝑁0 = 𝐹(𝑅0 − ℎ‬‬

‫𝑔𝑘‬ ‫‪𝑁0‬‬
‫[ ‪𝑅0‬‬ ‫‪2‬‬
‫= 𝐹]‬ ‫)‪… … … … (6‬‬
‫𝑚𝑐‬ ‫𝑝𝑐𝛾‪𝑅0 − ℎ‬‬

‫‪𝑁0‬‬
‫=𝐹‬
‫𝑝𝑐𝛾‪10𝑅0 ℎ‬‬
‫اگر واحد ‪ R0‬به ‪T/m2‬باشد درین صورت‬

‫𝑙=𝑏‬ ‫‪ -1‬برای تهداب های مربعی‪, 𝐹 = 𝑏 2 , 𝑏 = √𝐹 -:‬‬

‫‪ -2‬برای تهداب های مستطیلی‪ -:‬باید نسبت طول بر عرض داده شده باشد‪.‬‬
‫𝑛 = ‪𝑙⁄‬‬
‫𝑏‬

‫‪41‬‬
‫دیپارتمنت ساختمانهای صنعتی ومدنی‬ ‫لکچرنوت مضمون انجنیری تهداب‬

‫𝑏𝑛 = 𝑙‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐹 = 𝑙𝑏‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐹 = ‪𝑏𝑛𝑏 = 𝐹 , 𝑛𝑏 2‬‬

‫𝑛‪𝑏 = √𝐹⁄‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑛‪𝑙 = 𝑛𝑏 = 𝑛√𝐹⁄‬‬

‫‪ -3‬برای تهداب های فیته ای‪ :‬در صورت تهداب های فیته ای عرض تهداب را برای یک متر‬
‫طول بدست میآورم‪:‬‬
‫‪𝑁0‬‬
‫𝑅=𝑏‬ ‫𝑏 = 𝐹 لذا )𝑎( … …‬ ‫لذا 𝑙𝑏 = 𝐹‪ L=1m‬پس‬
‫𝑝𝑐𝛾‪0 −ℎ‬‬

‫فشار محاسبوی چنین محاسبه میگردد‪:‬‬

‫‪𝑚1 ∗ 𝑚2‬‬
‫=𝑅‬ ‫) ‪(𝐴𝑏𝛾, , +𝐵ℎ𝛾, ,′ + 𝐷𝑐, , −𝛾, ,′ ∗ ℎ0‬‬
‫‪𝐾′′‬‬

‫را از جدول ‪ 1:2‬و ‪ 𝐶𝐻𝑢Π − 𝐼𝐼 − 15 − 74 3‬میگیریم‪.‬‬ ‫‪R0‬‬ ‫اوآل‬ ‫)‪(a‬‬ ‫درفورمول‬

‫𝑁‬
‫= 𝑃 = ‪𝜎0‬‬ ‫𝑅<‬
‫𝐹‬
‫‪𝛾,,‬‬
‫∗ ‪𝑏ℎΠ = h1 + h2‬‬
‫‪𝛾,,′‬‬

‫‪42‬‬