‫مضمون‪ :‬جیودیزی‬

‫فصل اول معلومات عمومی‬

‫ترتیب کننده ‪ :‬پوهنمل محمدامین صفری‬
‫‪ ‬هدف ‪ :‬فرا گیری اساسات جیودیزی‪ ،‬اجرای نقشه برداری ها در‬
‫عمل‪.‬‬
‫‪ ‬مقاصد‪ :‬آموزش اساسات جیودیزی‬
‫‪ ‬نتایج‪:‬آشنای محصلین با شکل وابعاد زمین ‪ ،‬دانستن سیستم های‬
‫کوردینات وارتفاعات وتهیه نقشه وپالن های مختلف النوع‪.‬‬
 ‫وظایف عمده‬
‫‪ ‬تعیین جسامت (اندازﻩها و اشکال) زمین و ساحۀ جاذبۀ‬
‫خارجی آن؛‬
‫‪ ‬تعیین موقعیت نقاط جداگانۀ سطح زمین ﺑﻪسیستم منتخب‬
‫کوردینات؛‬
‫‪ ‬ایجاد نقشهﻫﺎ و پالنهای مختلف النوع؛‬
‫‪ ‬اعمار و بهرﻩبرداری از ساختمانهای انجنیری؛‬
‫‪ ‬بهرﻩبرداری از منابع طبیعی زمین ه؛‬
‫‪ ‬تأمین معلومات جیودیزیکی مورد ضرورت امور دفاعی‬
‫مملکت‪.‬‬
‫تقسیمات جیودیزی به رشته های علمی – تخنیکی‬
‫دگر‬
‫‪ ‬جیودیزی عالی؛‬
‫‪ ‬جیودیزی (توپوگرافی)؛‬
‫‪ ‬فوتوتوپوگرافی؛‬
‫‪ ‬جیودیزی ماهواره ای ؛‬
‫‪ ‬جیودیزی انجنیری؛‬
‫‪ ‬امورمارکشیدر؛‬
‫‪ ‬کدستر‪.‬‬
 ‫جیودیزی عالی‬

‫‪ ‬وظایف اساسی آن عبارت است از مطالعۀ جسامت‬

‫زمین و ساحۀ جاذبۀ خارجی آن همچنین معلوم نمودن‬
‫کوردینات نقاط جداگانۀ سطح زمین ﺑﻪسیستم واحد‪.‬‬
 ‫جیودیزی (توپوگرافی)‬
‫‪ ‬طرق مطالعۀ مفصل زمین و ارتسام آﻥرا ﺑﻪروی نقشهﻫﺎ و‬
‫پالنها بررسی ﻣﻲكند‪ ،‬توپوگرافی مصروف مطالعۀ قشر جامد‬
‫زمین‪ -‬خشکهﻫﺎ‪ ،‬مطالعۀ قشر آبی آن‪ -‬اقیانوسها‪ ،‬ابحار‬
‫سواحل و بستر آنها ﻣﻲباشد که موضوع هایدروگرافی را‬
‫تشکیل ﻣﻲدهد‪.‬‬
 ‫فوتو توپوگرافی‬
‫‪ ‬مصروف مطالعۀ طرق فوتوگرافی زمین و ترتیب نقشهﻫﺎ و‬
‫پالنها از روی عکسهای زمین ﻣﻲباشد‪.‬‬
‫جیودیزی ماهواره ای( اقمار مصنوعی)‬

‫به وسیله اندازه گیری های اقمار مصنوعی اختصاصی در جیودیزی مسایل‬ ‫‪‬‬
‫عمده ذیل حل وبررسی می گردد‪:‬‬
‫‪ -1‬تآسیس و تثبیت سیستم کوردینات تمام کره زمین به سویه عصر حاضر؛‬ ‫‪‬‬
‫‪ -2‬مطالعه شکل و گراویتیشن شکل زمین و تغییرات آن نظر به زمان؛‬ ‫‪‬‬
‫‪ -3‬تحقیقات پیرامون مسایل جیودینامیک کره زمین؛‬ ‫‪‬‬
‫‪ -4‬تآمین امور جیودیزیکی –کارتوگرافی ساحه کشور ها و مناطق بحری‬ ‫‪‬‬
‫مربوط آنها؛‬
‫‪ -5‬ایجاد نقادط اساس دولتی جیودیزیکی به کالس های مختلف ؛‬ ‫‪‬‬
‫‪ -6‬تآمین امورجیودیزیکی مطالعه ذخایر طبعیی‪،‬بهره برداری از زمین‪،‬امور‬ ‫‪‬‬
‫کدستری‪،‬تفحصات و استخراج مواد مفیده‪ ،‬امور سروی و پروژه سازی و‬
‫غیره میباشد‪.‬‬
GPS satellite, BLOCK IIR

Запуск спутника GPS,

BLOCK IIR
GPS satellite, BLOCK IIA

ГЛОНАСС
спутник
Шестаков Н.В., каф. астрономии
и геодезии ДВГУ
 ‫جیودیزی انجنیری‬
‫‪ ‬طرق کارهای جیودیزیکی را بررسی ﻣﻲكند که ﺑﻪخاطر تفحص‪،‬‬
‫طرﺡریزی‪ ،‬اعمار و بهرﻩبرداری از ساختمانهای انجنیری‪ ،‬مونتاژ‬
‫دستگاﻩها و همچنین بهرﻩبرداری از منابع طبیعی مملکت اجرا ﻣﻲشود‪.‬‬
 ‫امور مرکشیدری (جیودیزی زیرزمینی)‪:‬‬
‫‪ ‬رشتۀ جیودیزی است که در علوم و تخنیک معادن استعمال ﻣﻲشود‪.‬‬
‫مصروف اندازﻩگیرﻯهای هندسی‪ -‬فضایی در اعماق و مطابق آن در سطح‬
‫زمین و ارتسام بعدی اشکال معادن و تقسیم فضایی آنها‪ ،‬موقعیت معادن‪،‬‬
‫تونلها وغیره ساختمانهای زیرزمینی ﺑﻪروی پالنها‪ ،‬نقشهﻫﺎ و مقطعﻫﺎ‬
‫ﻣﻲباشد‪.‬‬
‫‪ ‬کارتوگرافی‪ :‬میتودهای پروسس‪ ،‬ایجاد‪ ،‬چاپ و طرق استعمال نقشهﻫﺎی‬
‫مختلف ساحات وسیع‪ ،‬تمام سطح زمین و سطح سیارﻩهای دیگر را‬
‫مطالعه ﻣﻲنماید‪.‬‬
‫‪ ‬کدستر‪ :‬بخش دیگر جیودیزی بوده که طرق نقشهﺑﺮداری زمینﻫﺎی‬
‫زراعتی را مطالعه ﻣﻲنماید‪.‬‬
 ‫رابطۀ جیودیزی با علوم‬
‫دیگر‬

‫ریاضی‬ ‫فزیک‬

‫جیوفزیک‬
‫استرانومی‬
‫جیومور‬
‫جیولوجی‬ ‫فولوجی‬
‫جغرافیه‬
 ‫تاریخچه انکشاف جیودیزی‬
‫درحدود دوهزار سال قبل ازمیالد اندازگیری های جیودیزیکی درچین ‪ ،‬یونان‬ ‫‪‬‬
‫وهند اجرا شد؛‬
‫درمصرقدیم درقرن های نهم الی بسیتم قبل ازمیالد درساختمان کانالها نیولمان‬ ‫‪‬‬
‫صورت گرفت؛‬
‫در یونان در قرن ‪ IV‬قبل از میالد ارستوتل نام علمی راجع به اندازﻩگیری‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﻪروی زمین‪ -‬جیودیزی را گذاشت؛‬
‫ایراتوسفن ( ‪III‬قرن قبل از میالد) برای اولین بار با اندازﻩگیرﻯهای گرادی‬ ‫‪‬‬
‫اندازﻩهای کرۀ زمین را معلوم کرد؛‬
‫گیپرخ‪II ،‬قرن قبل از میالد آلۀ اندازﻩگیری زاویه را اختراع نمود و مفهوم‬ ‫‪‬‬
‫«کوردینات جغرافیایی» را بکار برد‪.‬‬
‫اختراع تلسکوپ توسط گالیله (‪ 1609‬میالدی) امکان داد که دقت‬ ‫‪‬‬
‫اندازﻩگیرﻯهای جیودیزیکی سریعا ً توسعه یابد و در این وقت مکرسکوپ‪،‬‬
‫ورنیر‪ ،‬آبترازوها اختراع شد‪.‬‬
 ‫تاریخچه انکشاف جیودیزی‬
‫با کشف قانون جاذبۀ جهانی توسط نیوتن چنین نتیجهﮔﻴﺮی ﻣﻲشد که زمین‬ ‫‪‬‬
‫گرچه شکل کرﻩمانند را داراست اما در امتداد محور گردش خود پهن شده و‬
‫ﺑﻪشکلی که الپسویید دورانی نامیده ﻣﻲشود یا سفیرویید تقرب ﻣﻲنماید‪ .‬در‬
‫همین وقت نتایج کارهای جیودیزیکی طور تجربی این کشف عظیم نیوتن را‬
‫تایید نمود‪.‬‬
‫جیودیزیست و ریاضیﺩان هالندی «سنی لیوس» طریقۀ ترانگولیشن را برای‬ ‫‪‬‬
‫دریافت مسافات طویل پیشنهاد نمود ‪.‬‬
‫نظریۀ پیشنهاد عالم و جیودیزیست فرانسوی «دالمبر» در سال ‪ 1398‬در‬ ‫‪‬‬
‫پاریس اولین «ایتلون متر» ساخته شد‪.‬‬
‫در قرن ‪ XIX‬در جیودیزی طریقۀ پروسس ریاضیکی نتایج اندازﻩگیرﻯهای‬ ‫‪‬‬
‫جیودیزیکی و استرانومیکی یعنی طریقۀ حداقل مربعات بکار برده شده که‬
‫توسط «ژاندر» در سال ‪ 1806‬پیشنهاد و در سالهای ‪ 1808-1810‬توسط‬
‫گوس مستند شد‪.‬‬
 ‫تاریخچه انکشاف جیودیزی‬
‫در این اواخر در جیودیزی ‪GPS‬و ‪GIS‬ﺑﻪحیث مؤثرترین‪ ،‬عصریﺗﺮین تکنالوژی عرض‬ ‫‪‬‬
‫وجود نموده است‪.‬‬
‫سیستم موقعیت نمایی ستالیت(‪ GPS‬و ‪ )GLONASS‬کوردینات نقاط روی زمین را با دقت‬ ‫‪‬‬
‫جیودیزیکی معلوم ﻣﻲكند‪.‬‬
‫اولین نقشهﻫﺎی افغانستان از طرف سیاح انگلیسی (پریس) در سال ‪ 1810‬و در سالهای‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1960‬نقشهﻫﺎی دقیقﺗﺮ تمام ساحۀ افغانستان از طرف شوروی و ایاالت متحدۀ امریکا‬
‫ترتیب شد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1919‬در وزارت دفاع ملی افغانستان شعبۀ توپوگرافی (مدیریت خریطه) تأسیس‬ ‫‪‬‬
‫گردید و در سال ‪ 1941‬در حربی پوهنتون دیپارتمنت توپوگرافی تأسیس گردید که در‬
‫سالهای اخیر ﺑﻪحیث دیپارتمنت اختصاصی در آمد و در وزارت دفاع ملی ریاست‬
‫توپوگرافی نیز تشکیل شد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1956‬مکتب توپوگرافی تأسیس گردید و در سال ‪ 1959‬انستیتوت کارتوگرافی‬ ‫‪‬‬
‫تأسیس شد‪ ،‬بعدا ً در سال ‪ 1341‬مکتب کدستر در شهر قندهار و ریاست کدستر در وزارت‬
‫مالیه تأسیس شد در سال‪ 1361‬در انستیتوت پوﻟﻰتخنیک رشتۀ جیودیزی انجنیری ﺑﻪحیث‬
‫دیپارتمنت فارغ دهنده عرض وجود نمود و در سال ‪ 1365‬تخنیکم ساختمانی و جیودیزی‬
‫تأسیس شد‪.‬‬
‫شعبات جیودیزیکی در وزارﺕهای انکشاف شهری‪ ،‬فواید عامه‪ ،‬آب و برق‪ ،‬انکشاف‬ ‫‪‬‬
‫دهات وغیره به سویهﻫﺎی مختلف مصروف کارهای جیودیزیکی ﻣﻲباشند‪.‬‬