Professional Documents
Culture Documents
UNIT XII
— V n Đ ng, Th n Kinh Chi Ph i, Tu n Hoàn Máu
797
Unit XII Gastrointestinal Physiology
Sóng nh n
0 Quá trình kh c c
10
Đi n th màng (millivolts)
20 Sóng
ch m
Tuy n mang tai 30
40 Stimulation by
Mi ng 1. Norepinephrine
Tuy n nư c b t 50 2. H giao c m
60 Resting Kích thích b i
Th c qu n 1. S căng giãn
70 Quá trình phân c c
2. Acetylcholine
3. H phó giao c m
0 6 12 18 24 30 36 42 48 54
Seconds
Figure 63-3. Đi n th màng TB cơ trơn ru t. Miêu t sóng ch m, đi n
Gan
D dày th nh n, quá trình kh c c và quá trình phân c c xu t hi n các đi u
Túi m t ki n sinh lý khác nhau c a ru t.
T y
Tá tràng
798
General Principles of Gastrointestinal Function—Motility, Nervous Control, and Blood Circulation
s i cơ trơn đư ng tiêu hóa, các kênh ch u trách nhi m Tăng trương l c di n ra liên t c, nó không liên quan
cho đi n th ho i đ ng l i hơi khác, chúng cho phép 1 t i nh p đi n h c cơ b n c a sóng ch m nhưng thư ng
lư ng l n ion Canxi cùng 1 lư ng nh ion Natri đi vào, kéo dài vài phút, th m chí vài gi . Quá trình tăng trương
do đó còn g i là kênh Canxi - Natri. Nh ng kênh này m l c thư ng thay đ i cư ng đ nhưng di n ra liên t c.
ch m và h p hơn kênh Natri nhanh c a các s i th n kinh
UNIT XII
l n, đ c đi m đó gi i thích cho s kéo dài th i gian c a
đi n th ho t đ ng. Ngoài ta, s chuy n đ ng 1 lư ng l n Hi n tư ng tăng trương l c đôi khi gây ra b i các đi n
ion Canxi t i m t trong s i cơ trong quãng đi n th ho t th nh n l p đi l p l i liên t c, t n s càng tăng thì m c
đ ng góp ph n gây ra s co cơ ru t như chúng ta v a đ co bóp càng m nh. Đôi khi hi n tư ng này gây ra b i
th o lu n. các hormon ho c các y u t khác gây ra s kh c c c c
b tái di n c a l p màng cơ trơn mà không phát sinh đi n
Nh ng Thay Đ i Đi n Áp C a Đi n Th Ngh th ho t đ ng. Nguyên nhân th 3 gây ra tăng trương l c
Màng. Bên c nh đi n th c a sóng ch m và sóng nh n, là s tăng nh p tái di n ion Canxi vào trong t bào b ng
đư ng bi u th m c đ đi n áp c a đi n th ngh màng nhi u con đư ng mà không liên quan t i thay đ i đi n th
t i cơ trơn có th thay đ i. Dư i đi u ki n bình thư ng màng. Cơ ch c th c a quá trình này chưa đư c làm rõ.
đi n th ngh màng trung bình kho ng -56 milivolts,
nhưng có th b thay đ i b i nhi u y u t . Khi đi n th CHI PH I TH N KINH C A ĐƯ NG TIÊU
tr nên ít âm hơn, hay còn g i là s kh c c c a màng, HÓA — H TH NG TH N KINH RU T
thì s i cơ tr nên d kích thích hơn. Khi đi n th càng
âm hơn, hay còn g i là s phân c c, thì s i cơ kém kích
thích hơn.
Đư ng tiêu hóa có 1 h th ng th n kinh t ch đư c g i
Y u t gây ra s kh c c c a màng, hay là làm nó d là h th n kinh ru t. Nó n m toàn b trong thành ru t,
kích thích hơn, bao g m: (1) S kéo giãn cơ, (2) S kích b t đ u t th c qu n và kéo dài cho t i h u môn. S
thích b i acetycholine gi i phóng t đ u t n c a dây lư ng neurons trong toàn b h th ng này kho ng 100
phó giao c m, và (3) S kích thích b i vài hormon tiêu tri u neuron, g n b ng s lư ng neuron trong t y s ng.
hóa đ c hi u. Đi u này ch ng t r ng h th n kinh ru t có vai trò
quan tr ng trong vi c ki m soát ho t đ ng v n đ ng và
Nh ng y u t quan tr ng làm đi n th màng âm hơn, bài ti t c a đư ng tiêu hóa.
hay là quá trình phân c c màng TB và làm s i cơ kém
b kích thích hơn, bao g m: (1) S nh hư ng c a nor- H th n kinh ru t ch y u bao g m 2 đám r i, đư c
epinephrine ho c epinephrine màng TB và (2) S kích miêu t Figure 63-4: (1) đám r i ngoài n m gi a l p
thích c a các s i giao c m mà ch y u ti t ra norepi- cơ d c và cơ vòng, đư c g i là đám r i TK cơ ru t ho c
nephrine đo n cu i c a chúng. đám r i TK Auerbach, và (2) đám r i trong, đư c g i là
đám r i dư i niêm m c hay đám r i TK Meissner, n m
Quá Trình Nh p Ion Canxi Gây Ra S Co Cơ Trơn. ph n dư i niêm m c. S k t n i th n kinh gi a hai đám
Co cơ trơn xu t hi n đ đáp ng v i quá trình nh p ion r i này cũng đư c miêu t trong Figure 63-4.
Canxi vào trong s i cơ. Như đã gi i thích trong Chương
8, ion Canxi, ho t đ ng như 1 h th ng ki m soát Đám r i TK cơ ru t ch y u chi ph i ho t đ ng v n
calmodulin, kích ho t s i myosin trong cơ, gây ra l c hút đ ng, và đám r i dư i niêm m c ch y u chi ph i ho t
gi a s i myosin và s i actin làm cơ co. đ ng bài ti t và tu n hoàn t i ch .
799
Unit XII Gastrointestinal Physiology
Đám r i
cơ
Đám r i dư i
niêm m c
Neuron
c m giác
Bi u mô
Figure 63-4. Mô t chi ph i TK t i thành ru t (1) đám r i cơ và dư i niêm m c (s i màu đen); (2) chi ph i đám r i bên ngoài b i h phó giao c m
và giao c m (s i màu đ ); và (3) s i c m giác đi t trong bi u mô và thành ru t t i đám r i TK ru t, sau đó t i h ch trư c s ng c a t y s ng và tr c
ti p t i t y s ng và thân não (s i màu xanh).
UNIT XII
m t s l i n m trong h ch gai c a t y s ng. Nh ng TK
chia thành lo i thu c s và thu c t y cùng, đi u này đã c m giác này có th b kích thích b i (1) s kích thích
đư c trình bày Chương 61. l p niêm m c ru t, (2) s căng ph ng quá m c c a
ru t, ho c (3) s có m t c a các ch t hóa h c đ c bi t
Ngo i tr 1 s ít s i phó giao c m t i vùng mi ng và trong ru t. Tín hi u d n truy n thông qua các s i TK
h u c a b máy tiêu hóa, các s i TK phó giao c m s có th gây ra kích thích ho c c ch vân đ ng, bài ti t
h u như n m toàn b trong TK ph v . Nh ng s i này c a ru t tùy theo đi u ki n khác nhau.
phân b kéo dài cho t i th c qu n, d dày và t y và 1 s
ít xu ng vùng ru t cho t i n a đ u tiên c a đ i tràng. Ngoài ra, các tín hi u c m giác khác t ru t s đi t i
các nơi khác t y s ng và c thân não. VD, 80% s i TK
TK phó giao c m t y cùng xu t phát t đ t s ng t y trong dây TK ph v là s i hư ng tâm. Nh ng s i hư ng
2,3,4 c a vùng t y cùng và đi qua các dây TK ch u hông tâm này truy n tín hi u c m giác t đư ng tiêu hóa t i
t i n a còn l i c a đ i tràng cho t i t n h u môn. Vùng hành t y, sau đó tín hi u ph n x s truy n theo dây TK
đ i tràng sigma, tr c tràng, h u môn đư c chi ph i b i s i ph v quay tr l i đ ki m soát các ch c năng c a đư ng
phó giao c m t t hơn các vùng ru t khác. Ch c năng c a tiêu hóa.
nh ng s i TK này đ c bi t quan trong trong ph n x t ng
phân, đư c nói đ n Chương 64. Ph n X D Dày-Ru t
S s p x p v m t gi i ph u c a h TK ru t và các
Các neuron h u h ch c a h phó giao c m ru t n m
đư ng k t n i c a nó v i h TK th c v t giúp th c
ch y u đám r i TK cơ ru t và đám r i dư i niêm m c.
hi n 3 lo i ph n x d dày-ru t có vai trò thi t y u:
Kích thích nh ng s i TK này gây ch c năng chung là
tăng ho t đ ng c a toàn b h TK ru t và làm tăng ho t
1. Ph n x t đ ng c a h TK ru t. Nh ng ph n x
đ ng đư ng tiêu hóa.
này dùng đ ki m soát s bài ti t d ch tiêu hóa,
nhu đ ng ru t, s co bóp nhào tr n, tác d ng c
Kích Thích H Giao C m Thư ng c Ch Ho t ch t i ch …
Đ ng Đư ng Tiêu Hóa. Các s i giao c m c a đư ng
tiêu hóa xu t phát t đ t s ng t y T5 t i L2. Đa s các 2. Ph n x t ru t t i h ch giao c m trư c s ng sau
s i trư c h ch mà chi ph i ru t sau khi r i t y s ng s đó quay tr l i đư ng tiêu hóa. Nh ng tín hi u
đi vào chu i giao c m n m bên c nh c t s ng, và ph n x này truy n đi xa t i các vùng khác c a
nhi u s i này sau đó đi ti p qua các chu i t i các h ch đư ng tiêu hóa, VD tím hi u t d dày s gây ra s
ngo i vi, VD như h ch t ng và h ch m c treo. Ph n bài xu t c a đ i tràng (ph n x d dày-đ i tràng),
l n các thân neuron sau h ch giao c m n m trong các tín hi u t đ i tràng và ru t non c ch d dày co
h ch này, và các s i sau h ch s đi qua các s i TK sau bóp và bài ti t (ph n x ru t-d dày), và ph n x
h ch giao c m t i t t c các đo n ru t. H giao c m chi t đ i tràng c ch s đ y th c ăn t h i tràng vào
ph i g n như t t c đư ng tiêu hóa, t p trung nhi u đ i tràng (ph n x đ i tràng-h i tràng).
khoang mi ng và l h u môi, đi u này cũng gi ng h
phó giao c m. Đ u t n c a dây TK giao c m ti t ch 3. Ph n x t ru t t i t y s ng ho c hành não sau
y u là norepinephrine. đó tr l i đư ng tiêu hóa. nh ng ph n x này bao
g m (1) ph n x t d dày và tá tràng t i hành não
V cơ b n, s kích thích h giao c m s c ch ho t và quay tr l i d dày - theo dây TK ph v - đ
đ ng c a đư ng tiêu hóa, đ i l p v i h phó giao c m. ki m soát ho t đ ng v n đ ng và bài ti t c a d
Nó tác đ ng theo 2 đư ng: (1) ph m vi h p b i tác dày; (2) ph n x đau gây ra c ch toàn b đư ng
d ng tr c ti p c a norepinephrine gây c ch cơ trơn tiêu hóa; và (3) ph n x t ng phân t đ i tràng và
đư ng ru t (ngo i tr cơ niêm, nó có tác d ng kích tr c tràng t i t y s ng và quay tr l i gây co bóp
thích) và (2) ph m vi r ng do norepinephrine s c m nh đ i tràng, tr c tràng và thành b ng đ t ng
ch các toàn b neuron c a h TK ru t. phân ra ngoài (ph n x t ng phân).
801
Unit XII Gastrointestinal Physiology
Table 63-1 Tác d ng c a các hormon ru t, kích thích gây bài ti t, v trí bài ti t
Hormone Kích thích gây bài ti t V trí bài ti t Tác d ng
Gastrin Protein T bào G hang v , tá tràng và Kích thích
S căng ph ng h ng tràng Bài ti t acid d ch v
Th n kinh Phát tri n niêm m c
(Gi i phóng ch t c ch )
Cholecystokinin Protein T bào I tá tràng, h ng Kích thích
Ch t béo tràng, h i tràng T y bài ti t enzym
Acid T y bài ti t bicarbonate
Túi m t co bóp
Phát tri n tuy n t y ngo i ti t
c ch
Co bóp d dày
Secretin Acid T bào S tá tràng, h ng Kích thích
Ch t béo tràng, h i tràng Ti t pepsin
T y bài ti t bicarbonate
Đư ng m t bài ti t bicarbonate
Phát tri n tuy n t y ngo i ti t
c ch
Bài ti t acid d ch v
Gastric Protein T bào K c a tá tràng và Kích thích
inhibitory Ch t béo h ng tràng Gi i phóng insulin
peptide Carbohydrate c ch
Bài ti t acid d ch v
Motilin Ch t béo T bào M c a tá tràng và Kích thích
Acid h ng tràng Nhu đ ng d dày
Th n kinh Nhu đ ng ru t
802
Chapter 63 General Principles of Gastrointestinal Function—Motility, Nervous Control, and Blood Circulation
Motilin đư c ti t b i d dày và ph n trên c a tá tràng Các kích thích khác có th t o ra nhu đ ng ru t bao g m
khi đói, và đi u duy nh t bi t v ch c năng c a hormone ch t hóa h c ho c kích thích v t lý c a bi u mô đư ng
này là tác d ng tăng nhu đ ng tiêu hóa. Motilin đư c bài ru t. Ngoài ra, tín hi u m nh c a TK phó giam c m có
ti t theo chu k và kích thích sóng nhu đ ng tiêu hóa g i th t o ra nhu đ ng m nh.
là “ph c h p đi n cơ tiêu hóa” di chuy n qua d dày và
UNIT XII
ru t non m i 90 phút ngư i đói. S bài ti t motilin b Ch c Năng C a Đám R i TK Cơ Ru t Trong
c ch sau khi ăn b i cơ ch v n chưa đư c bi t rõ. Vi c T o Nhu Đ ng. Nhu đ ng ch xu t hi n y u t
ho c không có t i nh ng đo n ng tiêu hóa mà thi u đám
r i TK cơ ru t b m sinh. Hơn n a, nó gi m m nh ho c
hoàn toàn không có toàn b ru t khi b nh nhân đư c
đi u tr atropine làm tê li t đ u t n TK cholinergic c a
đám r i TK cơ ru t. Vì v y, hi u qu c a nhu đ ng đòi
h i đám r i TK cơ ru t ho t đ ng.
CÁC D NG CH C NĂNG C A V N Đ NG
TRONG ĐƯ NG NG TIÊU HÓA Sóng Nhu Đ ng Di Chuy n V Phía H u Môn
Cùng S Giãn Ti p Nh n Xuôi Dòng —“Quy Lu t
Có 2 d ng v n đ ng xu t hi n đư ng ng tiêu hóa:
(1) đ y đi, giúp th c ăn ti n v phía trư c d c theo ng
C a Ru t”. V lý thuy t, nhu đ ng có th xu t hi n
các hư ng khác nhau t đi m kích thích nhưng nhu đ ng
tiêu hóa v i m t nh p đ phù h p v i kh năng tiêu hóa
hư ng v phía mi ng thư ng m t nhanh chóng trong khi
và h p thu, (2) nhào tr n, giúp các cơ ch t trong d dày
ti p t c m t quãng l n v hư ng h u môn. Nguyên nhân
luôn đư c tr n đ u.
chính xác gây ra hư ng nhu đ ng này chưa đư c hi u rõ
m c dù nó có th có nguyên nhân chính t vi c đám ru i
HO T Đ NG Đ Y ĐI—NHU Đ NG TK cơ ru t đư c “phân c c” v hư ng h u môn, nó có
th đư c gi i thích như sau.
Ho t đ ng đ y đi cơ b n c a đư ng tiêu hóa là nhu
Khi m t đo n đư ng tiêu hóa đư c kích thích b i s
đ ng, đư c minh h a trong Figure 63-5. M t vòng co
căng ph ng và t đó b t đ u nhu đ ng, vòng co cơ gây
cơ xu t hi n sau đó đ y v phía trư c; cơ ch này gi ng
ra nhu đ ng thư ng b t đ u m t bên phía mi ng (m t
như khi đ t m t vòng tròn b ng ngón tay quanh m t ng
bên đ i di n là phía h u môn) c a kh i ph ng và di
căng m ng, sau đó co ngón tay l i và trư t v phía trư c
chuy n v phía đo n căng ph ng, đ y th c ăn trong ru t
d c theo ng. B t c th gì trư c vòng tròn s đư c
hư ng v phía h u môn 5-10 centimeters trư c khi m t
đ y v phía trư c.
đi. Cùng lúc đó, ru t đôi lúc giãn ra phía h u môn cách
đó vài centimeters, đư c g i là “s giãn ti p nh n”, đi u
Nhu đ ng là m t đ c tính c h u c a nhi u ng cơ trơn
này cho phép đ y th c ăn d dàng v phía h u môn hơn
h p bào; kích thích t i b t c đi m nào t i ru t có th t o
v phía mi ng.
m t vòng co cơ l p cơ vòng sau đó di chuy n d c theo
ng ru t. (Nhu đ ng cũng xu t hi n trong ng m t, ng
Mô hình ph c h p này không xu t hi n khi thi u đám
tuy n, ni u qu n và nhi u ng cơ trơn khác trong cơ th .)
r i TK cơ ru t. Vì v y, ph c h p này đư c g i là ph n x
cơ ru t ho c ph n x nhu đ ng. Ph n x nhu đ ng cùng
Tác nhân kích thích bình thư ng sinh ra nhu đ ng
v i chuy n đ ng hư ng v phía h u môn c a nhu đ ng
ru t là s căng ph ng c a ru t. Có nghĩa là n u có m t
đư c g i là “quy lu t c a ru t”.
lư ng l n th c ăn b t c đi m trong ru t, s căng giãn
c a thành ru t kích thích h TK ru t gây co thành ru t
sau đi m này 2-3 cm và vòng co cơ đó b t đ u m t nhu HO T Đ NG NHÀO TR N
đ ng.
Ho t đ ng nhào tr n có đ c đi m khác nhau nh ng
ph n khác nhau c a đư ng tiêu hóa. m t s đo n, co
bóp nhu đ ng ch y u gây ra nhào tr n. Đi u này đúng
Co bóp nhu đ ng
khi quá trình ti n v phía trư c c a th c ăn trong ru t
Giãn ti p nh n phía trư c
đư c ngăn l i b i m t cơ th t nên sóng nhu đ ng ch có
th khu y tung th c ăn trong ruôt hơn là đ y chúng v
phía trư c. Vào m t th i đi m khác, s co th t theo chu
k t i ch xu t hi n sau vài centimeters thành ru t. S
Zero time
co th t này thư ng kéo dài 5-30 giây; S co th t m i sau
đó xu t hi n t i v trí khác, có tác d ng “c t” và “nghi n”
th c ăn. Nhu đ ng và s co th t thay đ i theo t ng đo n
5 seconds later đư ng tiêu hóa khác nhau theo nhu c u chính là đ y hay
Figure 63-5. Nhu đ ng.
nhào tr n, đi u này đư c bàn chương 64.
803
Unit XII Gastrointestinal Physiology
Các ch t dinh dư ng không béo, hòa tan đư c trong nư c Figure 63-8 mô t c u trúc đ c bi t c a h th ng
t ru t (VD như carbohydrate và protein) cũng đư c v n m ch máu nhung mao ru t bao g m các đ ng m ch và
chuy n trong máu tĩnh m ch c a vào xoang ch a máu. tĩnh m ch nh đư c k t n i v i nhau b i h th ng mao
đây, c TB lư i n i mô và các TB gan đ u h p thu và d m ch nhi u vòng. Thành c a các đ ng m ch có l p cơ
tr t m th i t ½ đ n ¾ lư ng ch t dinh dư ng. Ngoài ra, chi m ưu th nên có th ch đ ng ki m soát lưu lư ng
nhi u ch t hóa h c trung gian chuy n hóa c a nh ng ch t máu.
dinh dư ng này xu t hi n trong TB gan. Nh ng ch c
năng dinh dư ng c a gan đư c nói đ n chương 68-72.
H u h t t t c ch t béo đư c h p thu t i ru t không đư c NH HƯ NG C A HO T Đ NG
v n chuy n trong máu TM c a mà đư c h p thu vào h RU T VÀ CÁC TÁC NHÂN CHUY N
b ch huy t ru t sau đó đư c đ vào h tu n hoàn b i HÓA Đ N LƯU LƯ NG MÁU Đ N
ng ng c và không đi qua gan. RU T
đi u ki n bình thư ng, lưu lư ng máu đ n ru t m i
khu v c đư ng tiêu hóa cũng như các l p trong thành
ru t ph thu c tr c ti p vào m c đ ho t đ ng c a
chúng. VD khi đang trong giai đo n h p thu ch t dinh
dư ng, lư ng máu đ n các nhung mao và l p dư i niêm
TM ch dư i m c xung quanh tăng g p 8 l n. Tương t , lư ng máu
Xoang TM gan ĐM ch đ n l p cơ c a thành ru t tăng khi ru t tăng v n đ ng.
gan VD, sau b a ăn, t t c ho t đ ng v n đ ng, bài ti t, h p
thu đ u tăng vì v y lư ng máu đ n ru t tăng lên nhưng
s v bình thư ng sau đó 2-4 gi .
ĐM gan
Các Nguyên Nhân Có Th Làm Tăng Lư ng Máu
Khi Đư ng Tiêu Hóa Ho t Đ ng. M c dù các nguyên
nhân chính xác gây tăng lư ng máu khi đư ng tiêu hóa
ho t đ ng v n ch a đư c bi t rõ, nhưng m t vài ph n đã
đư c làm sáng t .
TM c a
TM lách
Đ u tiên, các ch t gây giãn m ch đư c gi i phóng t
l p niêm m c đư ng tiêu hóa trong quá trình tiêu hóa. Đa
ph n các ch t này là hormone peptide, bao g m chole-
cystokinin, polypeptide ho t m ch ru t, gastrin, secretin.
TM ru t ĐM ru t Nhưng hormone này ki m soát ho t đ ng v n đ ng và
bài ti t c a ru t đư c nh c đ n chương 64-65.
ĐM ch
Đ i tràng ngang
UNIT XII
Nhánh n i ĐM m c
Middle colic treo tràng dư i
Nhánh đ i tràng ph i
Đ i tràng xu ng
Nhánh h i
manh tràng
H ng tràng
Nhánh h ng tràng
Nhánh h i tràng
Ru t th a
H i tràng
Nh ng ch t này có tác d ng giãn m ch m nh nên gây Có t i 80% lư ng oxy có th đi theo vòng tu n hoàn
tăng giãn m ch niêm m c trong quá trình bài ti t. ng n đó và không có ch c năng trao đ i ch t t i ch
nhung mao. đây ngư i đ c s nh n ra r ng cơ ch đ i
Th ba, s gi m m c đ t p trung oxy thành ru t lưu nhung mao này tương t v i cơ ch đ i lưu t i ng
có th làm tăng lưu lư ng máu ru t lên 50 - 100%, m ch th ng c a vùng t y th n, v n đ này đã đư c th o
b i v y s gia tăng kh năng trao đ i ch t niêm m c lu n rõ Chương 29.
và thành ru t trong ho t đ ng ru t có th làm gi m
m c t p trung oxy đ đ gây ra hi n tư ng giãn m ch. Dư i đi u ki n bình thư ng, s chuy n hư ng c a
Vi c gi m lư ng oxy cũng d n đ n vi c tăng g p 4 l n oxy t các đ ng m ch t i mao m ch không gây h i cho
lư ng adenosine, 1 ch t giãn m ch thư ng đư c bi t nhung mao, nhưng trong đi u ki n b nh lí khi mà dòng
đ n có vai trò chính trong vi c làm tăng lưu lư ng. máu t i ru t suy gi m như trư ng h p shock tim, lư ng
Vì v y, s tăng lưu lư ng máu trong gia tăng ho t oxy thi u h t đ nh nhung mao có th l n t i m c đ nh
đ ng ru t có th là s k t h p gi a nhi u y u t k nhung mao ho c c nhung mao b ho i t do thi u máu
trên và còn đang đư c nghiên c u. c c b và b tiêu h y. Vì nh ng lý do trên, trong nhi u
b nh đư ng tiêu hóa, các nhung mao b mòn đi d n t i
Dòng Máu “Đ i Lưu” Trong Nhung Mao cho th y gi m di n tích h p thu c a ru t.
dòng máu đ ng m ch ch y vào các nhung mao và máu
tĩnh m ch ch y ra kh i nhung mao theo các hư ng đ i ĐI U HÒA TH N KINH C A LƯU
l p nhau còn các mao m ch n m xen gi a chúng. B i s LƯ NG MÁU NG TIÊU HÓA
s p x p h m ch như v y, ph n l n lư ng máu có oxy
đư c khu ch tán t đ ng m ch vào th ng các mao m ch S kích thích h TK phó giao c m d n truy n t i d dày
lân c n mà không c n v n chuy n đ n đ nh nhung mao. và đ i tràng làm tăng lư ng máu t i ch trong cùng m t
lúc và làm tăng ho t đ ng bài ti t c a tuy n.
805
Unit XII Gastrointestinal Physiology
Bibliography
Adelson DW, Million M: Tracking the moveable feast: sonomi
crometry and gastrointestinal motility. News Physiol Sci 19:27,
2004.
Tĩnh m ch Brookes SJ, Spencer NJ, Costa M, Zagorodnyuk VP: Extrinsic primary
afferent signalling in the gut. Nat Rev Gastroenterol Hepatol
10:286, 2013.
Campbell JE, Drucker DJ: Pharmacology, physiology, and mechanisms
of incretin hormone action. Cell Metab 17:819, 2013.
Côté CD, ZadehTahmasebi M, Rasmussen BA, et al: Hormonal sig
naling in the gut. J Biol Chem 289:11642, 2014.
Đ ng m ch
Dimaline R, Varro A: Novel roles of gastrin. J Physiol 592:2951, 2014.
Furness JB: The enteric nervous system and neurogastroenterology.
Nat Rev Gastroenterol Hepatol 9:286, 2012.
Holst JJ: The physiology of glucagonlike peptide 1. Physiol Rev
87:1409, 2009.
Figure 63-8. H th ng vi m ch c a nhung mao, mô t s đ i lưu dòng Huizinga JD, Lammers WJ: Gut peristalsis is governed by a multitude
máu gi a đ ng m ch và tĩnh m ch. of cooperating mechanisms. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol
296:G1, 2009.
Knowles CH, Lindberg G, Panza E, De Giorgio R: New perspectives
Lư ng máu tăng lên này có th là h u qu th phát c a in the diagnosis and management of enteric neuropathies. Nat Rev
vi c tăng ho t đ ng c a tuy n ch không ph i h u qu Gastroenterol Hepatol 10:206, 2013.
Lake JI, Heuckeroth RO: Enteric nervous system development: migra
tr c ti p c a vi c kích thích th n kinh.
tion, differentiation, and disease. Am J Physiol Gastrointest Liver
Physiol 305:G1, 2013.
Ngư c l i, h giao c m có nh hư ng tr c ti p lên cơ Lammers WJ, Slack JR: Of slow waves and spike patches. News
b n t t c h th ng ng tiêu hóa và gây ra hi n tư ng Physiol Sci 16:138, 2001.
co các đ ng m ch m nh và làm gi m lư ng máu. Sau Neunlist M, Schemann M: Nutrientinduced changes in the pheno
type and function of the enteric nervous system. J Physiol 592:2959,
khi hi n tư ng này kéo dài sau vài phút thì lư ng máu
2014.
tr l i g n như bình thư ng nh cơ ch t đi u hòa. Obermayr F, Hotta R, Enomoto H, Young HM: Development and
T c là cơ ch giãn m ch b ng chuy n hóa t i ch kh i developmental disorders of the enteric nervous system. Nat Rev
phát b i hi n tư ng thi u máu c c b , đã ki m soát ưu Gastroenterol Hepatol 10:43, 2013.
th hơn cơ ch co m ch do h giao c m và đưa lư ng Powley TL, Phillips RJ: Musings on the wanderer: what’s new in our
understanding of vagovagal reflexes? I. Morphology and topog
máu giàu dư ng ch t c n thi t t i các tuy n và cơ c a
raphy of vagal afferents innervating the GI tract. Am J Physiol
ng tiêu hóa m t cách bình thư ng. Gastrointest Liver Physiol 283:G1217, 2002.
Sanders KM, Koh SD, Ro S, Ward SM: Regulation of gastrointestinal
T m Quan Tr ng C a S Suy Gi m Y u T Th n motility—insights from smooth muscle biology. Nat Rev Gastro
enterol Hepatol 9:633, 2012.
Kinh Trong Lưu Lư ng Máu ng Tiêu Hóa Khi Các Sanders KM, Ward SM, Koh SD: Interstitial cells: regulators of smooth
Cơ Quan Khác C a Cơ Th C n B Sung Thêm muscle function. Physiol Rev 94:859, 2014.
Máu. Giá tr chính c a cơ ch co m ch b i h TK Vanden Berghe P, Tack J, Boesmans W: Highlighting synaptic com
giao c m trong ru t là nó cho phép gi m lư ng máu munication in the enteric nervous system. Gastroenterology 135:
20, 2008.
t i ng tiêu hóa và các t ng khác trong m t kho ng
806