მედიაწიგნიერება

მედიის განვითარების ფონდი
MEDIA DEVELOPMENT FOUNDADTION
მედიაწიგნიერების
სასწავლო მასალები
© Rawpixelimages | Dreamstime.com
MEDIA DEVELOPMENT FOUNDADTION
მედიაწიგნიერების
სასწავლო მასალები
შესავალი
2
მედიის განვითარების ფონდი (MDF), დოიჩე იჩე ველე აკადემიის (DW AKademie) ის სასწავ
ველე აკადემიის (DW AKademie) მხარდაჭე- ლო მასალებია1 თავმოყრილი, რომლებიც სტუ-
რით, პროექტს „მითების დეტექტორის ლაბო- დენტებთან მუშაობის პროცესში გამოიყენება.
რატორია მედიაწიგნიერებისთვის“ ახორციე გამოცემაში ასევე შესულია ყალბი ინფორმა-
ლებს. პროექტის ფარგლებში ახალგაზრდები მე- ციის გავრცელების მეთოდებთან დაკავშირე-
დიაწიგნიერების კურსის გავლის შემდეგ პრაქ- ბით ქართულ მედიაში გამოვლენილი ტენდენ-
ტიკულ გამოცდილებას ფაქტების გადამოწმების ციები და პრაქტიკული მაგალითები, რომ-
ონლაინ გამოცემაში www.mythdetector.ge იძე- ლებიც „მითების დეტექტორის ლაბორატორი
ნენ. ის“ სტუდენტების და მკვლევრების მიერ არის
მედიაწიგნიერების სწავლების პროცესში მე- გადამოწმებული.
დიის განვითარების ფონდი დოიჩე ველე აკა- იმედს გამოვთქვამთ, რომ მედიაწიგნიერე-
დემიის (DW AKademie) სასწავლო რესურსებს ბის ეს სასწავლო რესურსი ღირებული იქნება
და იმ პრაქტიკულ გამოცდილებას იყენებს, რო- აკადემიური სფეროს და პროფესიული ორგა-
მელიც ბოლო წლებში ფაქტების გადამოწმების ნიზაციებისთვის, რომლებიც მედიაწიგნიერები-
მიმართულებით ორგანიზაციის საქმიანობის შე- სა და ახალი ამბების სწავლების მიმართულე-
დეგად დაგროვდა. წინამდებარე გამოცემაში დო- ბით მუშაობენ.
1 Braesel Sylvia and Karg Thorsten, DW AKademie, 2018. Media and Information Literacy.
https://www.dw.com/downloads/42424317/dw-akademiemilguidebook2018.pdf
მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 3

დაადგინე სიმართლე შენით!
Discover truth yourself!
www.mythdetector.ge
www.millab.ge
4
შესავალი
სარჩევი
შესავალი 2 ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #2 53

სოციალური მედია და ვებ 2.0 6 საინფორმაციო ბუშტი 55
ყალბი ინფორმაცია თუ ფაქტები?
რა არის სოციალური მედია და ვებ 2.0? 7
ყალბი ინფორმაციის გაქარწყლება 56
ინტერნეტ უსაფრთხოება და პირადი ცხოვრების
მაგალითი 3. მანიპულაციური სათაური და ფოტო
ხელშეუხებლობა 12
სპუტნიკ-საქართველოს პუბლიკაცია 58
სასწავლო მიზნები 13
ქვიზი ყალბ ამბებზე 60
მწვანე განრიგი 13
ფაქტი თუ სიცრუე? 61
სოციალური მედია 15
ყალბი ამბების აღმოფხვრა 62
გამოცდილება 18
თამაში – პოსტგაცნობა 20 მაგალითი 4. ყალბი ვებ-გვერდები
Facebook – პირადი თუ საჯარო? 22 The Guardian-ის იმიტაცია 64
გაჩერება A / პროფილის შემოწმება: მაგალითი 5. სატირული ინფორმაციის რეალურ
პირადი სურათები 24 ამბად გაშუქება
გაჩერება B / პროფილის შემოწმება: ინფორმაცია, თითქოს მუზეუმის დარაჯმა
გაზიარებული კონტენტი 25 2500 წლის მუმია გააუპატიურა 66
გაჩერება C / პროფილის შემოწმება: მაგალითი 6. დეზინფორმაცია, თითქოს
„თქვენ შესახებ“ 26 ევროსასამართლომ ჩვილ ბავშვთა
გაჩერება D / პროფილის შემოწმება:
ნათლობა აკრძალა 67
დინამიკა 27
მაგალითი 7. დეზინფორმაცია, თითქოს ჩინეთში
Facebook-ექსპერტი 28
ქართველი გოგო ცემით მოკლეს 69
მაგალითი 8. Foxnews.ge-ის ფოტომანიპულაცია 70
ვებ 2.0 ჩემი აზრით… 32 თოქ-შოუ: ყალბი ამბების შედეგები 72
დაფა – ვებ 2.0 ჩემი აზრით, არის... 33 თოქ-შოუ: სცენარი და როლები 75
თოქ-შოუს მოდერაცია 77
ყალბი ახალი ამბები და საინფორმაციო ბუშტი 34
„მითების დეტექტორის ლაბორატორია“

დეზინფორმაციული გაშუქების მაგალითები 39
მაგალითი 1. მანიპულაცია რელიგიური
გრძნობებით 40
მაგალითი 2. სიძულვილის გაღვივება 41
სასწავლო მიზნები 46
განრიგი 46
საინფორმაციო ბუშტი 48
ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #1 52

სოციალური მედია და ვებ 2.0
– ინტერნეტ უსაფრთხოება და
პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა
– ყალბი ამბები და საინფორმაციო ბუშტი
6
რა არის სოციალური მედია და ვებ 2.0?
რა არის ინტერნეტი? მეორე მხრივ, ინტერნეტი სიტყვის თავისუფლე-

ბას გლობალური მასშტაბით უწყობს ხელს.
ინტერნეტი არის ქსელი, რომელიც მსოფლიოს რამდენადაც ინტერნეტში სარედაქციო კონ-
გარშემო კომპიუტერებს ერთმანეთთან აკავ- ტროლი არ ხორციელდება, ბევრი ჭორი და ნა-
შირებს. ეს ყველა კომპიუტერისთვის საერთო ხ ევრადსიმართლე, რომელიც ინტერნეტით
ენის გამოყენებით ხორციელდება, რომელსაც ვრცელდება, შესაძლოა, ერთი შეხედვით დამა-
გადაცემათა საკონტროლო პროტოკოლი, იგი- ჯერებელ ინფორმაციად გამოიყურებოდეს. ინ-
ვე ინტერნეტ პროტოკოლი ჰქვია (TCP/IP). სწო- ტერნეტ სივრცეში სიძულვილის ენას, პორნოგ-
რედ აქედან მომდინარეობს ტერმინი IP მისა- რაფიას და ძალადობის წახალისებას ვხვდე-
მართი, ანუ მისამართი, სადაც თქვენი ინტერ- ბით. ამასთანავე, ინტერნეტი ინდივიდებს, უმ-
ნეტ წვდომის ადგილზე ინფორმაცია იგზავნება. ცირესობებს და ინტერესთა ჯგუფებს საკუთარი
ამგვარად, ეს საერთო ენა, ინფორმაცია და მოსაზრებების გაჟღერების შესაძლებლობას აძ-
მონაცემები დაყოფილია მცირე მონაცემებად, ლევს. მას შეუძლია, საერთო ინტერესებისა და
რომლებსაც პაკეტები ეწოდება, გაგზავნილია გამოცდილების ადამიანები მთელს მსოფლი-
მონაცემთა არხებით და შემდეგ ისევ აკუმუ- ოში ერთმანეთთან დააკავშიროს.
ლირდება იმ პირთათვის, ვისაც მათზე წვდომა ინტერნეტი ყველა სახის ინფორმაციას თა-
აქვს. ვის ქსელებში მონაცემების სახით ინახავს, რაც
იმას ნიშნავს, რომ ინტერნეტიდან ინფორმა-
რა მახასიათებლები აქვს ინტერნეტს? ციის სრულად წაშლა ძალიან რთულია, თუმცა,
შესაძლებელია, ინფორმაციის მოძიება უფრო
ინტერნეტი მუდმივად იცვლება და განახლე- რთულიც იყოს. ის ფაქტი, რომ „ინტერნეტი
ბადია, რაც მომხმარებელს ინფორმაციის ძი- არასდროს ივიწყებს“, შესაძლოა, ღირდეს და-
ებისას თითქოსდა შეუზღუდავი არჩევანის სა- ფიქრებად, ვიდრე მაკომპრომეტირებელ ინ-
შუალებას აძლევს. მომხმარებელს მონაცემთა ფორმაციას ან სურათს გამოვაქვეყნებდეთ.
უსაზღვრო ბაზებთან მყისიერი წვდომა აქვს.
ინტერნეტის კონტროლის ოფიციალური უფ- ვინ ფლობს ინტერნეტს?
ლებამოსილება არ არსებობს, რაც ნიშნავს,
რომ პასუხისმგებლები ის ფიზიკური პირები და რეალურად ინტერნეტს არავინ ფლობს, რად-
ორგანიზაციები არიან, რომლებიც ინფორმა- გან ის „ქსელების ქსელია“. ინდივიდუალური
ციას ინტერნეტში განათავსებენ. ერთი მხრივ, კომპანიები და ორგანიზაციები საკუთარ ქსე-
შედეგად მომხმარებელი ნაკლებად დაცულია, ლებს ფლობენ, ეს ყველაფერი კი მილიონო-

ბით სხვა ქსელთან არის დაკავშირებული, რაც ში განთავსება კომპიუტერული ენის HTML-ის
ინტერნეტს ქმნის. პროგრამირების ცოდნის გარეშე რთული იყო.
ადამიანთა უმეტესობისთვის ეს ძალზედ რთუ-
ვინ არიან ინტერნეტის გლობალური ლი და შრომატევადი იყო. დღესდღეობით ტექ-
მოთამაშეები? ნოლოგიური პროგრესი შესაძლებლობას გვაძ-
ლევს, ჩვენი პირადი ინფორმაცია (ამბები, კო-
მიუხედავად იმისა, რომ ცალკეული ინდივი- მენტარები, სურათები, ვიდეოები) მაუსის ერთი
დები ან ორგანიზაციები ვერ აკონტროლებენ დაკლიკვით გამოვაქვეყნოთ. ჩვენ ახლა ისევე
მთელს ინტერნეტს, ინტერნეტ სამყაროში დიდი მარტივად ვაგენერირებთ და ვაზიარებთ კონ-
გავლენა რამდენიმე ძირითად მოთამაშეს და ტენტს, როგორც ვკითხულობთ მას. ინტერნე-
კომპანიას აქვს, მათ შორისაა ისეთი კომპანი- ტის გამოყენება ისეთი ინფორმაციის გამოსაქ-
ები, როგორებიცაა: Microsoft-ი, Apple-ი, Face- ვეყნებლად, როგორიცაა სურათის გაზიარება
book-ი და Google-ი. თითოეულ მათგანს საკუ- Facebook-ზე ან ბლოგის შექმნა, ყველას შეუძ-
თარი დღის წესრიგი და მოტივაცია აქვს (მაგა- ლია. ვებ 2.0 მომხმარებლებსა და კონტენტის
ლითად: ფულის შოვნა, მომხმარებლებზე მო- შემქმნელებს შორის ზღვარს შლის.
ნაცემების შეგროვება და ა.შ.).
ინტერნეტის ბევრ სხვა ასპექტში სხვა გავ- რა არის სოციალური მედია და
ლენიანი მოთამაშეებიც არიან ჩართულნი. ზო- რა განაპირობებს მის განსაკუთრებულობას?
გიერთი მათგანი გვთავაზობს ისეთ სერვისებს,
როგორიცაა ინტერნეტით უზრუნველყოფა; კომ- სოციალური მედია ვებ-გვერდები და აპლიკა-
პიუტერული აპარატურისა და პროგრამული უზ- ციებია, რომლებიც მომხმარებელს შესაძლებ-
რუნველყოფის განვითარება და წარმოება. და- ლობას აძლევს, კონტენტი სხვა მომხმარებელ-
ნარჩენები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ თა ქსელში ანუ ვირტუალურ საზოგადოებაში
ინტერნეტ უსაფრთხოებაში, კომერციასა და კო- შექმნას და გააზიაროს. მომხმარებლები პირად
მუნიკაციებში. პროფილებს ქმნიან და შემდეგ ერთმანეთთან
კომუნიკაციის სხვადასხვა შესაძლებლობა აქვთ,
რა არის ვებ 2.0 და რა განაპირობებს როგორიცაა ფოტოებისა და ვიდეოების გაზი-
მის განსაკუთრებულობას? არება, ონლაინ საუბრები (ჩატი), ჯგუფების შექ-
მნა, რომლებიც ერთმანეთთან საერთო ინტე-
ვებ 2.0 ინტერნეტის განვითარების მეორე ეტაპს რესების მქონე ხალხს აკავშირებს. სოციალური
წარმოადგენს. ადრეულ ეტაპზე, ინტერნეტის მომ- მედია უაღრესად მნიშვნელოვანი გახდა ტრა-
ხმარებლები მას ძირითადად ინფორმაციის დიციული მედიისთვისაც, როგორიცაა გაზეთი,
ონლაინ წასაკითხად იყენებდნენ. ეს იმიტომ, რადიო და ტელევიზია, რადგან მედია საშუალე-
რომ ინტერნეტი – ნელი, მონაცემთა არხები ბების ვებ-გვერდების ნაცვლად, მედია-კონტენ-
– შეზღუდული, ხოლო კონტენტის ინტერნეტ- ტზე წვდომა პირდაპირ სოციალური ქსელები-
8
დან სულ უფრო მზარდი ტენდენცია ხდება. თუ ბი, აქვთ არხი, სადაც შეუძლიათ, საკუთარი ამ-
მომხმარებელს კონტენტი მოსწონს, ის მას მე- ბები მოყვნენ და განიხილონ ის საკითხები, რაც
გობრებს ონლაინ უზიარებს, ამგვარად, სოცი- მათ აწუხებთ. ვებ 2.0, ასევე, ეხმარება ხალხს,
ალური მედია ტრადიციულისთვის გავრცელე- რომ უფრო მეტად ჩაერთოს მედიის საქმიანო-
ბის მნიშვნელოვანი არხი გახდა. ბასა და საზოგადოებაში მიმდინარე პროცესებ-
ში, რადგან ჩვენ ყველას შეგვიძლია, გამოვაქ-
როგორია ვებ 2.0-ის და სოციალური მედიის ვეყნოთ კომენტარი და იმ ინფორმაციის ლინკე-
მაგალითები? ბი, რომელთაც ინტერნეტში ვადევნებთ თვალს.

ყველაზე პოპულარული სოციალური მედიის მა- რა რისკებს შეიცავს სოციალური მედია და ვებ
გალითებია: Facebook-ი, Twitter-ი, Instagram-ი, 2.0-ი ჩემთვის?
YouTube-ი, Flickr-ი, LinkedIn-ი და Pinterest-ი. ვებ
2.0 მოიცავს სხვა ინტერაქციულ პროგრამულ უზ- სოციალური მედიის მუშაობის სპეციფიკა მომხ-
რუნველყოფასაც, როგორიცაა ონლაინ ბანკი, მარებლების ინფორმაციის გაზიარებას გულის-
ბლოგი, ფაილების ონლაინ გაზიარების ინსტრუ- ხმობს. რამდენადაც სოციალური მედია საჯარო
მენტები და ონლაინ შოპინგი. სივრცეა, გაზიარებულ ინფორმაციაზე წვდომა
სხვა პირებსაც აქვთ. ამდენად, მომხმარებლე-
რა უპირატესობები აქვს სოციალურ მედიას ბი უნდა დაფიქრდნენ, თუ რა სახის ინფორ-
და ვებ 2.0-ს ჩემთვის? მაციას აქვეყნებენ საკუთარი თავის შესახებ.
რისკი შესაძლოა, მცირე, მაგრამ არაკომფორ-
სოციალური მედიის გვერდები გამოსაყენებლად ტული იყოს: მაგალითად, თუ უცნობი ადამიანი
მარტივ მოხმარებაზეა გათვლილი და როგორც თქვენს პოსტებს ხედავს, ეს შესაძლოა, პირადი
წესი, უფასოა. მომხმარებლებს არ სჭირდებათ ცხოვრების ხელშეუხებლობაში შეჭრად იყოს
რაიმე განსაკუთრებული უნარები პროფილის აღქმული. ზოგჯერ დამსაქმებლები საკუთარი
შესაქმნელად და კონტენტის გამოსაქვეყნებ- დასაქმებულების პროფილებს ამოწმებენ, მა-
ლად, ასევე სხვა მომხმარებლებთან ინტერაქ- გალითად, იმისთვის, რომ ნახონ, თუ რა სახის
ციისთვის. სოციალური მედია ურთიერთობებს ონლაინ იმიჯს ქმნიან ისინი. მაგრამ შესაძლოა,
აადვილებს და მსგავსი ინტერესების მქონე ადა- უფრო სერიოზული რისკებიც არსებობდეს. მა-
მიანებს ერთმანეთთან აკავშირებს. ვინაიდან გალითად, როცა შვებულებაში გასვლის შესა-
ასეთი საიტები კავშირებს უწყობს ხელს, ისინი ხებ პოსტავთ, ეს მძარცველებისთვის თქვენს
შეიძლება, სასარგებლო კონტაქტებისა და წყა- სახლს მიმზიდველს ხდის.
როების მოსაძიებლად გამოვიყენოთ. ვებ 2.0 რამდენადაც ინტერნეტში პოსტების ანონიმუ-
ინტერნეტს უფრო დინამიურ და დემოკრატიულ რად გამოქვეყნება მარტივია, კიბერბულინგისა
ადგილად აქცევს. ჩვეულებრივ ადამიანებს, რომ- და ონლაინ ჰაკინგის შემთხვევები, შეურაცხყო-
ლებიც არ არიან პროფესიონალი ჟურნალისტე- ფა ან მუქარა, ნეგატიური ინფორმაციის შეგრო-

ვება ან ყალბი პროფილების შექმნა პირდაპირ- რა გავლენა აქვს სოციალურ მედიას და
პროპორციულად მარტივია. ვებ 2.0-ის მთავარი ვებ 2.0-ს საზოგადოებაზე?
რისკი უსაფრთხოებასა და პირადი ცხოვრების
ხელშეუხებლობას უკავშირდება. თქვენ შესახებ სოციალური მედიის საიტებს და ვებ 2.0-ს პრივა-
ონლაინ დაპოსტვის ან მონაცემების შეყვანისას ტულობის დარღვევაში ადანაშაულებენ. ადამი-
შესაძლოა, თქვენი გვერდის გატეხვის რისკის ანები ხშირად ონლაინ საკუთარ თავზე იმაზე მეტ
ქვეშ დადგეთ და თქვენს მონაცემებზე წვდომა ინფორმაციას აზიარებენ, ვიდრე ამას ოფლაინ
გარეშე პირებს ნებართვის გარეშე გაუჩნდეთ. ეს გააკეთებდნენ. ზოგი შეშფოთებულია იმის გამო,
ასევე იმას ნიშნავს, რომ პირადი ინფორმაცია, რომ ადამიანების ურთიერთობამ ელექტრონულ
რომლის კონფიდენციალურად შენახვას ამჯო- სივრცეში გადაინაცვლა, რამაც შესაძლოა, პირის-
ბინებდით, გარე პირებისთვის გამჟღავნდეს. პირ კომუნიკაციაზე ნეგატიური გავლენა მოახდი-
ნოს. გარდა ამისა, მომხმარებლები ხშირად ჭო-
როგორ შევინარჩუნოთ უსაფრთხოება რებს და ტყუილებს გადაუმოწმებლად აზიარე-
ონლაინ? ბენ. მეგობრები, რომლებიც ენდობიან ამ მომ-
ხმარებლებს, მათ მიერ გაზიარებულ ჭორებსა
ყოველთვის იფიქრეთ, რას აზიარებთ ონლაინ. და ტყუილებსაც სანდოდ მიიჩნევენ და ხშირად
ბევრი სოციალური ქსელი შესაძლებლობას გაძ- თავადაც კიდევ უფრო მეტად ავრცელებენ მათ.
ლევთ, არეგულიროთ თქვენი კონფიდენციალუ- ამ ყველაფერს მასშტაბურ დეზინფორმაციამდე
რობის პარამეტრები ისე, რომ შეზღუდოთ იმ მივყავართ. ამასთანავე, სოციალურ მედიას ინ-
ადამიანების რიცხვი, ვისაც თქვენი პოსტის ხილ- ფორმაციის გავრცელება მსოფლიო მასშტაბით
ვის შესაძლებლობა ექნება. არსებობს, ასევე, ელვის სისწრაფით შეუძლია; ის ერთმანეთთან
დასაბლოკი ფუნქციები, რაც თქვენ კონკრეტუ- აკავშირებს ადამიანებს, რომელთაც სხვა მხრივ
ლი მომხმარებლის დაბლოკვის შესაძლებლო- ურთიერთობის შესაძლებლობა არ ექნებოდათ.
ბას გაძლევთ. დარწმუნდით იმაში, რომ ძლიერი ის ფაქტი, რომ ყველას აქვს წვდომა და თავადაც
პაროლი გაქვთ – სულ მცირე 8-სიმბოლოიანი, შეუძლია შექმნას ონლაინ კონტენტი, ინტერნეტში
რომელიც როგორც დიდ, ასევე პატარა ასოებს, დემოკრატიულ სივრცეს ქმნის, რომელიც სიტყ-
ციფრებსა და სიმბოლოებს მოიცავს და ყოველ- ვის თავისუფლებას უწყობს ხელს.
თვის შეინახეთ ის საიდუმლოდ. წინააღმდეგ შემ-
თხვევაში, თქვენ შეიძლება საიტი გაგიტეხონ და
თქვენი პროფილით სხვამ დაპოსტოს. თუ თქვენ
ონლაინ სამიზნე ხართ ან ხედავთ, რომ შეტევა
სხვა მომხმარებელზე ხორციელდება, გადაუღეთ
ეკრანს სურათი (სქრინშოთი) და შეატყობინეთ
ამის შესახებ სოციალ ქსელს ან ვებ-გვერდს.

10
რა როლს თამაშობს სოციალური მედია და
ვებ 2.0 დემოკრატიულ პროცესებში?
რა გამოწვევები არსებობს?
სოციალური მედიის საიტები პოლიტიკური აქ-

ტიურობისთვის სასარგებლო სივრცედ იქცა. ამ
საიტების მეშვეობით, პოლიტიკოსებსა და მათ
ამომრჩევლებს შორის პირდაპირი კომუნიკა-
ციაა შესაძლებელი, ამომრჩევლებს კი შეუძ-
ლიათ, პოლიტიკოსების აქტივობებს ონლაინ
მიადევნონ თვალი. ვებ 2.0 ნიშნავს, რომ რეაქ-
ციები, დებატები და საუბრები ონლაინ სწრა-
ფად გენერირდება. სოციალური მედია შეიძლე-
ბა, ხალხის დიდი ჯგუფების სწრაფად დასაკავ-
შირებლად გამოვიყენოთ, რაც მათი ინფორ-
მირებისა და ორგანიზების შესაძლებლობასაც
გულისხმობს. ამან შეიძლება, არსებული რე-
ალობა შეცვალოს, რადგან ხალხს ინფორმაცი-
ის ონლაინ შეგროვება, პროტესტის და დემონ-
სტრაციების ორგანიზება და ცვლილებების გა-
მოწვევა შეუძლია. თუმცა, ასეთი საიტები მთავ-
რობასაც აძლევს შესაძლებლობას, საკუთარ
მოქალაქეებს უთვალთვალოს. სოციალური მე-
დია და ვებ 2.0-ი პოლიტიკურ ჯგუფებს როგორც
თავიანთი გზავნილების სწრაფად გავრცელე-
ბის, ასევე პროპაგანდის მიზნით გამოყენების
შესაძლებლობას აძლევს.

ინტერნეტ უსაფრთხოება და
პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა
12
სოციალური მედია და ვებ 2.0 – ინტერნეტ უსაფრთხოება და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა
სასწავლო მიზნები განრიგი
ცოდნა როგორც ტრენერს, შეგიძლიათ, შეარჩიოთ თე-

ინტერნეტ უსაფრთხოება; კიბერბულინგი; Face- მა, სპეციფიური მიდგომები და მეთოდები
book-ი: ანგარიშის ძირითადი პარამეტრები, პი- ახალგაზრდების მედია და ინფორმაციული წიგ-
რადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა, გვერდები, ნიერებისთვის. სანამ თემას შეარჩევთ, განსაზ-
ჯგუფები; Twitter-ი: ანგარიშის ძირითადი პარა- ღვრეთ სწავლების მიზნები, ტრენინგისთვის
მეტრები, ტვიტები, მიდევნება (following-ი), გა- საჭირო დრო და დამსწრეთა ცოდნა და მოტი-
დამოწმება. ვაცია.
ეს მასალათა კრებული გთავაზობთ არაერთ
უნარ-ჩვევები სავარჯიშოსა და სამუშაო ფორმას, რათა თქვენი
სოციალური მედიის პასუხისმგებლობით გამო- ტრენინგები სრულყოთ. თავისუფლად აარჩიეთ
ყენება, სოციალურ მედიაში ინფორმაციის მო- სავარჯიშოები, რომლებსაც აუდიტორიისთვის
ძიება, ინფორმაციის გადამოწმება, სოციალური შესაფერისად მიიჩნევთ და ისინი მსმენელებს
მედიის საშუალებით თანატოლებთან დაკავში- მოარგოთ. სავარჯიშოები დაყოფილია რამდე-
რება, თემებისა და ჯგუფების განვითარება, სო- ნიმე ნაწილად: გაცნობითი ხასიათის სავარჯი-
ციალური მედიის მულტიმედიური კონტენტის შოები, პრაქტიკული სავარჯიშოები და შედეგობ-
შექმნა (მოკლე ტექსტები, ფოტოები, ვიდეოები), რივი სავარჯიშოები.
სოციალური მედიის, როგორიცაა – Twitter-ი, Fa-
cebook-ი, LinkedIn-ი და Instagram-ი, შესაძლებ- წარდგენა / 1 სთ
ლობებისა და რისკების გააზრება, სოციალური გამოცდილება – პოსტგაცნობითი
მედიის ქსელის პროფესიულად გამოყენება. სოციალური მედიის გაცნობა; პოსტების მიმო-
ხილვა; ტერმინების – ვებ 2.0 და სოციალური
მედია – განსაზღვრა, მაგალითების შეგროვება.
სავარჯიშო / 2 სთ
Facebook-ი – პირადი თუ საჯარო?
სოციალური მედიის მახასიათებლებზე მსჯე-
ლობა; სოციალური ქსელების ფართო არჩე-
ვანის, მდგრადობისა და დინამიკის შესახებ
საუბარი; სოციალურ მედიაში ქცევის ერთი მა-
გალითის საფუძველზე დასკვნების გაკეთება.


სავარჯიშო / 3 სთ
Facebook ექსპერტი
Facebook-ის მოხმარების ექსპერტად გახდო-
მა; ანგარიშის ძირითადი პარამეტრები, პირა-
დი ცხოვრების ხელშეუხებლობა, გვერდები და
ჯგუფები; Facebook-ეტიკეტი, ერთმანეთთან და-
კავშირება, საზოგადოებებისა და ჯგუფების შექ-
მნა, Facebook-ზე ინფორმაციის მოძიება.
შედეგები / 1.5 სთ
ვებ 2.0, ჩემი აზრით, არის...
ტრენინგის მონაწილეები ქმნიან ფოტოებს ან
Facebook-ალბომს, რათა გამოხატონ საკუთარი
დამოკიდებულება Facebook-თან დაკავშირე-
ბით; მიმოიხილავენ დადებით და უარყოფით
ასპექტებს.
14
სოციალური მედია
საჯარო და პირადი: ზედმეტსახელები ჯიშო ადამიანების მდიდარი მედიაგამოცდილე-

„ჯგუფის თავსატეხი: ზედმეტსახელები“ ბის შესასწავლად. ეს სავარჯიშო დიდ ჯგუფებში
მონაწილეებმა თავიანთი რეალური სახელები კარგად მუშაობს. მსმენელები წრეზე უნდა დას-
უნდა ჩამოწერონ, შემდეგ იფიქრონ ზედმეტსა- ხდნენ ან დადგნენ. დასაწყისში აუხსენით მონა-
ხელებზე, რათა ინტერნეტში თავიანთი პრივატუ- წილეებს, რომ დაისმება შეკითხვები, რომლე-
ლობა დაიცვან. შემდეგ ისინი რბილ ბურთებს ეს- ბიც ყველა ადამიანს შეეხება ან არ შეეხება. თუ
ვრიან ერთმანეთს. როცა ბურთს ისვრიან, მსრო- თქვენი შეკითხვა შეეხება კონკრეტულ პირს, ის
ლელი ამბობს იმ ადამიანის ან ნამდვილ სახელს ადამიანი გამოვა შუაში, ჰაერში ახტება და „ხუთ
ან ზედმეტსახელს, ვისაც ბურთის შემდეგ სროლა თითს“ აუწევს სხვა პირს, რომელიც ასევე გამო-
მოუწევს. თუ სამიზნე პირს მისი ზედმეტსახელით ვა წრის შუაში. შეკითხვის მაგალითები: „ოდესმე
მიმართავენ, მან ბურთი უნდა დაიჭიროს. თუ ნამ- სასაცილო სურათი თუ დაგიპოსტავთ?“ „ოდესმე
დვილი სახელით მიმართავენ, მან არ უნდა და- მეგობრებში ისეთი ადამიანები თუ დაგიმატე-
იჭიროს ბურთი და ის ძირს უნდა დააგდოს. თუ ბიათ, ვისაც არ იცნობთ?“ „ოდესმე სხვადასხვა
ის მაინც დაიჭერს ბურთს, მან უნდა აწიოს ხელი მომხმარებლის პროფილი თუ დაგითვალიერე-
და ხმამაღლა წარმოთქვას საკუთარი ზედმეტსა- ბიათ?“ „ოდესმე მონაცემთა უსაფრთხოებაზე თუ
ხელი. თუ მოთამაშე ამას სამჯერ გაიმეორებს, ის გიფიქრიათ?“ თუ შეკითხვა ძალიან პირადულია
თამაშმიღმა რჩება. თამაშში სახელების თქმის ან პასუხმა შესაძლოა, ვინმე შეურაცხყოს, მსმე-
სიხშირე უნდა გაიზარდოს. ნელებს შეუძლიათ, შეკითხვა „დაბლოკონ“,
განიხილეთ სახელები და მეტსახელები, რა- „სდექ“ ხელის ნიშნის აწევით.
ტომ აქვს ყველას სამი შანსი, სანამ თამაშმიღმა
დარჩება (რაც უფრო ხშირად გამოიყენებთ რე- ინტერნეტი: ანონიმურობა?
ალურ სახელს ინტერნეტსა და სოციალურ მედი- მონაცემთა მოხმობა
აში, მით უფრო მეტს გაიგებენ სხვები თქვენზე. მსმენელები წრეზე უნდა დადგნენ, ყველამ გაშ-
მათ შეუძლიათ, შეაჯერონ ეს ინფორმაცია და ლილი ხელი შუისკენ უნდა გამოწიოს და ქვე-
თქვენს შესახებ, თქვენი ჩვევების, მეგობრების მოთ დაიხედოს. როცა იტყვით, „აწიეთ ხელე-
და თქვენი პიროვნების შესახებ მკაფიო წარ- ბი“, ყველა ზემოთ იხედება და ვინმესთან თვა-
მოდგენა შეიქმნან. ამის გაკეთება სრულიად ლით კონტაქტს ამყარებს. როცა ორი ადამიანი
უცხო ადამიანებს და თაღლითებსაც შეუძლიათ, ერთმანეთს თვალებში შეხედავს, მათ უნდა და-
თუ მათ თქვენს მონაცემებზე აქვთ წვდომა). იძახონ – „მე გხედავ!“ და თვალის ეს კონტაქტი
ერთი თითის დაშვებით მოინიშნონ. პირი, ვინც
სოციალური მედია: ადრეული გამოცდილება 5-ჯერ დაიძახებს ამ ფრაზას, თამაშგარე რჩება.
„სოციალური მედია აქტივობები: თამაში გრძელდება ბოლო მოთამაშის გამო-
ოდესმე მომხდარა თუ არა.. ?“ თიშვამდე. შემდეგ მსმენელებთან ერთად მათ-
ეს არის აქტიური, ხალისიანი ჯგუფური სავარ- ზე თამაშის გავლენა, დაცულობის შეგრძნება

და ანონიმურად მოქმედების შესაძლებლობა მეთოდი ე.წ. „ბრეინშტორმინგის“ დროსაც გა-
განიხილეთ. მოიყენოთ: ითამაშოთ რამდენიმე რაუნდად,
ამავე დროს, მსმენელებმა გარკვეულ იდეებზე
სოციალური მედია: მრავალფუნქციურობა რეაქციები ნელ-ნელა გამოხატონ ახალი იდე-
„გადაეცი ხმა“ ების დაწერით. იმსჯელეთ შთაგონებაზე და
მსმენელები უნდა დადგნენ წრეზე. ერთმანეთს ფართო აუდიტორიისთვის იდეების ანონიმუ-
ბურთი ან წარმოსახვითი საგანი გადააწოდონ რად გაზიარებაზე (როგორც ეს სოციალურ მე-
და თან ხმა გამოსცენ. ის მსმენელი, ვინც ბურთს დიაში ხდება).
ან წარმოსახვით ნივთს დაიჭერს, შესაბამისი
ხმა უნდა გამოსცეს და ნივთი სხვას ახალი ხმით სოციალური მედია: სოციალიზაცია
ესროლოს. ეს ხმა ნებისმიერი შეიძლება იყოს, „მოკლევადიანი პაემანი: 1-წუთიანი მიქსერი“
დაწყებული ცხოველების ხმიდან, ე.წ. „გუფით“ ეს თამაში მოკლევადიანი პაემნიდან მომდი-
დამთავრებული. ნარეობს. დაყავით მონაწილეები ორ ჯგუფად,
ცოტა ხნის შემდეგ თამაში გაართულეთ: ის, სთხოვეთ, გააკეთონ ორი წრე: შიდა და გარე.
ვინც ბურთს დაიჭერს, უნდა გაიმეოროს თავ- შიდა წრის თითოეულმა წევრმა გარე წრიდან
დაპირველად გაჟღერებული ბგერები, დაამა- რომელიმე წევრს უნდა უყუროს. თამაშის მი-
ტოს ახალი ჟღერადობა და როცა ბურთს სხვას ზანია, წრეზე მდგარმა ადამიანებმა ერთმანეთს
გადასცემს, მან, თავის მხრივ, ახალი ხმა უნდა ინფორმაცია გაუზიარონ თავიან საყვარელ საქ-
გამოსცეს. თამაში ასე უნდა გაგრძელდეს მანამ, მიანობაზე, ინტერესებზე, მოვლენებზე, გამოცდი-
სანამ მონაწილეები ყველა შესაძლო ბგერის ლებაზე, ხუმრობებზე, ცხოველებზე, ოჯახზე და ა.შ.
გამოცემას შესძლებენ. განიხილეთ მრავალ- (ისე, როგორც სტატუსს ვანახლებთ Facebook-ზე).
ფუნქციურობის უნარი თამაშში და შეადარეთ მონაწილეებს ძალიან მცირე დრო აქვთ, ერთმა-
ის სოციალურ მედიას. ნეთს ინფორმაცია მიაწოდონ. დაიწყეთ 45 წა-
მით, შემდეგ ეს დრო ჯერ 30 წამამდე, შემდეგ 20
სოციალური მედია: შთაგონება წამამდე შეამცირეთ და ბოლოს 10 წამით დაას-
„იდეების გუნდაობა“ რულეთ. დროის გასაკონტროლებლად გამოიყე-
ეს არის იდეათა გაზიარების აქტივობა. მონაწი- ნეთ წამზომი, რაიმეთი მიანიშნეთ, მონაწილეებ-
ლეებმა ქაღალდზე უნდა ჩამოწერონ იდეები, მა საუბარი როდის დაიწყონ და დაასრულონ.
მაგალითად, ინტერნეტის შესახებ, შემდეგ ეს როცა დასრულების ნიშანი გაიჟღერებს, გარე
ქაღალდები თოვლის გუნდის მსგავსად უნდა წრიდან შიდა წრეში ერთი ადამიანი გადადის და
დაამრგვალონ. საკუთარი იდეების გასაზიარებ- მას მეორე ცვლის, რასაც ახალი საუბარი მოჰყ-
ლად ჯგუფს ფურცლების დიდი ბრძოლა ელის. ვება. რამდენიმე რაუნდის შემდეგ, მსმენელე-
მიცემულ ნიშანზე მათ უნდა აკრიფონ ქაღალ- ბი თავდაპირველ პოზიციებს დაუბრუნდებიან.
დის გუნდები, გახსნან და იქ ჩაწერილი იდეები ახლა დავალებაა, დაიმახსოვრონ თემები, რომ-
ხმამაღლა წაიკითხონ. თქვენ შეგიძლიათ, ეს ლებსაც ადრე განიხილავდნენ და გააგრძელონ
16
საუბარი, რომელზეც შეჩერდნენ. თქვენ შეგიძ- ბრეინშტორმინგის კონტენტი შესაძლოა, სო-

ლიათ, თამაში ინფორმაციის გაცვლის დროის ციალურ მედიაზე ან ზოგადად მედიაზე სხვა-
შემცირებით დააჩქაროთ. რჩევა: წაახალისეთ დასხვა შეკითხვას შეეხებოდეს. კითხვები უნდა
მონაწილეები, რომ ერთმანეთისთვის სხვადას- იყოს კონკრეტული. იმსჯელეთ შეზღუდული
ხვა თემა შეარჩიონ. დროისა და ვერბალური მსჯელობის იდეების
გენერირების დინამიკაზე.
სოციალური მედია: დინამიკა
„მდუმარე ბრეინშტორმინგის შეჯიბრი“
ბრეინშტორმინგის შეჯიბრი არის კარგი გზა,
რათა განვიხილოთ თემები, რომლებსაც უკვე
შევეხეთ და ამავე დროს, ხალისიანად ჩავთ-
ვალეთ. გუნდები ბრეინშტორმინგს მართავენ
და უსიტყვოდ ჩამოწერენ რაც შეიძლება მეტ
საკითხს იმ განსაზღვრულ დროში, რაც მათ
აქვთ. ფლიპ ჩარტი და ფლიპ ჩარტის ქაღალ-
დები ასეთი სიების შესადგენად იდეალურია,
რადგან შეგიძლიათ, ისინი ისე განათავსოთ,
რომ ჯგუფებს ერთმანეთის ნაშრომის წაკითხ-
ვა არ შეეძლოთ. თითოეულ მონაწილეს კალა-
მი ან მარკერი მიეცით. გუნდები თანაბარი შე-
მადგენლობით დაყავით. აუხსენით, რომ თქვენ
თემას დაასახელებთ და შემდეგ მათ ამ თემაზე
საფიქრალად 1 წუთს მისცემთ, რათა უსიტყვოდ
ჩამოწერონ რაც შეიძლება მეტი იდეა. მონაწი-
ლეებმა საკუთარი აზრები დაფაზე უნდა ჩამო-
წერონ. გამარჯვებული იქნება ის გუნდი, რო-
მელიც განსაზღვრულ დროში რაც შეიძლება
მეტ იდეას ჩამოწერს. სთხოვეთ გამარჯვებული
გუნდის წევრებს, საკუთარი თემები წარმოად-
გინონ. დამარცხებულ გუნდს კი სთხოვეთ, და-
ამატონ ნებისმიერი იდეა, რომელიც გამარჯვე-
ბულებს გამორჩათ და შეასწორონ ნებისმიერი
არასწორი საკითხი, რომელიც გამარჯვებულმა
წარმოადგინა. გადადით შემდეგ საკითხზე. შე-
მაჯამებელი ქულა დაფაზე დაწერეთ.

გამოცდილება თამაში – „პოსტგაცნობა“ /
20 წუთი, სრული ჯგუფი
მონაწილეების სოციალური
მედია გამოცდილების გაცნობა;
მიესალმეთ მსმენელებს და სთხოვეთ მათ, ხე-
მიზნები პოსტების განხილვა; ტერმინების ლის აწევით უპასუხონ შემდეგ შეკითხვებს: „ვინ
– ვებ 2.0 და სოციალური მედია
– განსაზღვრა; მონაწილეთა
იყენებს Facebook-ს? Twitter-ს? YouTube-ს?
დაუცველობის იდენტიფიცირება. LinkedIn-ს? Instagram-ს?“ შემდეგ აუხსენით
„პოსტგაცნობის“ თამაშის წესები შესაბამისი
ხანგრძლივობა 1 სთ სახელმძღვანელოს გამოყენებით.
თამაშის შემდეგ, გამართეთ ზომიერი დის-
მზადება _ კუსია კონტენტის შესახებ, ისაუბრეთ დინამიკა-
ზე და გამოყენებულ ენაზე. მოუწოდეთ მონაწი-
მასალა „თამაში – პოსტგაცნობა“, ლეებს, რომ თავიანთი თამაშისეული გამოცდი-
სახელმძღვანელო მითითებები,
საინდექსო ბარათები, ფირი, ლება რეალურ ცხოვრებას შეადარონ.
კალმები
სოციალური მედიისა და ვებ 2.0-ის
მეთოდი სრული ჯგუფი, ჯგუფური მუშაობა, გამოცდილება/ 20 წუთი, სრული ჯგუფი
თამაში
სთხოვეთ მონაწილეებს, ისაუბრონ სოციალუ-
ტექნოლოგია _
რი მედიისა და ვებ 2.0-ის თავიანთ გამოცდილე-
ბაზე. წარმართეთ დისკუსია. ჩაინიშნეთ ტრენინ-
გის დროს გამოყენებული საკითხები. სთხოვეთ
მონაწილეებს, დეტალურად ისაუბრონ რო-
გორც დადებითი, ასევე უარყოფითი გამოც-
დილების შესახებ და არ შეაწყვეტინოთ მონა-
წილეს იმ შემთხვევაში, თუ მას ამაზე საუბრის
საჭიროება აქვს.

სოციალური მედიის და ვებ 2.0-ის
განსაზღვრა/ 20 წუთი, მთლიანი ჯგუფი,
წყვილებში მუშაობა
დააწყვილეთ მონაწილეები, რათა სოციალური
მედიის და ვებ 2.0-ის დეფინიციაზე ჯგუფურად
იმუშაონ. მათი განსაზღვრებები საინდექსო ბარა-
თებზე ჩამოწერეთ. ამავდროულად, სხვა საინ-
დექსო ბარათზე სტანდარტული განსაზღვრებე-
ბი ჩამოწერეთ. შეაგროვეთ ბარათები და ყველა
ბარათი ერთმანეთში აურიეთ. მონაწილეებს
18
ხმამაღლა წააკითხეთ ისინი, შემდეგ ყველა მო-

ნაწილემ ხმა უნდა მისცეს იმ განსაზღვრებას,
რომელსაც ყველაზე სწორად მიიჩნევს.
არსებობს ორი სტანდარტული განსაზღვრება:
ვებ 2.0 არის ინტერნეტის განვითარების

მეორე ეტაპი, რომელსაც სტატიკური ვებ-
გვერდებიდან დინამიკურ ანუ მომხმარებ-
ლის მიერ გენერირებულ კონტენტზე გადას-
ვლა ახასიათებს, ასევე სოციალური მედიის
განვითარება.
სოციალური მედია ვებ-გვერდები და აპ-

ლიკაციებია, რომლებიც მომხმარებლებს
კონტენტის შექმნის და გაზიარების ან სო-
ციალურ ქსელში ჩართულობის შესაძლებ-
ლობას აძლევს.

თამაში – „პოსტგაცნობა“ თქვენ ან იმ ადამიანს, ვინც შუაში იქნება, შე-
გიძლიათ, „საუბარი“ ნებისმიერ დროს შეწყ-
„პოსტგაცნობა“ კარგია შესავალი სესიისთვის.
ვიტოთ და იგი ახალი „პოსტით“ ჩაანაცვლოთ.
იგი წარმოდგენას გვაძლევს იმ საკითხებზე,
დაასრულეთ თამაში, თუ ხვდებით, რომ მონაწი-
რომლებიც მონაწილებს მათ ადრეულ გამოც-
ლეებს ის მობეზრდათ ან გაურკვეველი მიმარ-
დილებასთან დაკავშირებით აწუხებთ და შე-
თულებით ვითარდება.
საძლებელია, სხვადასხვა თემასა და საკითხს
მოვარგოთ.
თამაშის დასაწყებად შესაძლო „პოსტები“:
თამაშის ინსტრუქცია
„აი, რატომ მიყვარს ფული: არც ემოცია, არც
მონაწილეები წრეზე უნდა დასხდნენ და ამგ-
ცრემლები, უბრალოდ რეალობა“.
ვარად სოციალური მედიის მომხმარებელთა
დიდი ჯგუფი წარმოადგინონ. მონაწილეებმა
ყველა ადგილი უნდა დაიკავონ. დასაწყისში სკა-
მების წრის შუაში დადექით და აუხსენით მათ,
რომ დაპოსტვის უფლება (გზავნილი, ინფორმა-
ცია ან კომენტარი) მხოლოდ შუაში მდგომ პირს
აქვს, ვინც პოსტის შინაარსს ხმამაღლა წარმოს-
თქვამს. „პოსტი“ იმ ენას უნდა იყენებდეს, რო-
მელიც სოციალურ ქსელშია დამკვიდრებული.
წარმოთქვით საკუთარი „პოსტი“ ხმამაღლა და
სთხოვეთ სოციალური მედიის მომხმარებლებს,
მასზე რეაგირება მოახდინონ. ყველას, ვისაც
„პოსტზე“ რეაქციის გამოხატვა მოუნდება, სკა-
მიდან უნდა წამოდგეს და საკუთარი სკამიდან
სულ მცირე ორი სკამის დაშორებით ახალი და-
საჯდომი უნდა იპოვოს. თქვენ, როგორც პოსტის
ავტორი, შეეცადეთ, ერთ-ერთი თავისუფალი
ადგილი სწრაფად დაიკავოთ, ისე, რომ ერთი
ადამიანი ადგილის გარეშე დარჩეს. ახლა ამ
ადამიანმა პოსტზე რეაგირება „მოწონებით“ ან
„არმოწონებით“ (ცერა თითი ან ზემოთ უნდა ას-
წიოს, ან ქვემოთ) უნდა მოახდინოს და თავდა-
პირველ პოსტზე ახალი კომენტარი ან რეაქცია
„დაპოსტოს“. ამაზე სხვები ისევ რეაგირებენ და
ასე გრძელდება.
20
ვარიაცია: სავარაუდო კითხვები, რაც სოციალური მედიის

შეცვალეთ თამაში „დამპოსტავი“ პირისთვის გამოცდილებას შეეხება:
ინსტრუქციის მიცემის გზით, დასვას შეკითხვა
ან გააკეთოს განცხადება, რომელიც სოციალუ- – პოსტავთ სურათებს?
რი მედიის შესახებ ჯგუფის წევრების გამოც- – გაღიზიანებთ, როდესაც სხვა პირი თქვენს
დილებას და ცოდნას შეეხება. ყველა შეკითხვა ფოტოს აქვეყნებს?
ისე უნდა იყოს ფორმულირებული, რომ პასუხი – გყავთ თუ არა 200-ზე მეტი მეგობარი Face-
„დიახ“ ან „არა“ იყოს, განცხადებები კი ისე უნდა book-ზე?
იყოს ფორმულირებული, რომ მონაწილეები ან
„დაეთანხმონ“ ან „არ დაეთანხმონ“ მათ. ის მო- სავარაუდო განცხადებები სოციალურ მედიაზე:
ნაწილეები, რომელთა პასუხი „დიახ“ და „და-
თანხმება“ იქნება, უნდა ადგნენ და ახალი სკამი – კარგია, როდესაც ინფორმაციას Face-
იპოვონ მაშინ, როცა სხვები ადგილებზე დარ- book-დან ვიგებთ.
ჩებიან. – კიბერბულინგი გაიზარდა.
– კარგია, რომ WhatsApp-ი Facebook-ის მო-
ნაცემებს აზიარებს.

Facebook-ი – პირადი თუ საჯარო? ბრეინშტორმინგი – FACEBOOK-ი და მე /
30 წუთი, ინდივიდუალური სამუშაო,
სოციალური მედიის სრული ჯგუფი
მახასიათებლების შესწავლა;
მოამზადეთ ფლიპ ჩარტის 4 ცალი ქაღალდი
მიზნები სოციალური მედიის ფართო
სპექტრზე, მდგრადობაზე, Facebook-ზე მონაწილეთა ადრეული ცოდნისა
დინამიკაზე საუბარი; ერთ-ერთი
და მოსაზრებების შესახებ კითხვებით. შემდეგ
პირის სოციალური მედიის ქცევის
მაგალითზე დასკვნების გაკეთება. ჩამოკიდეთ ისინი ოთახის ოთხ სხვადასხვა ად-
გილას.
ხანგრძლივობა 2 სთ
– რატომ იყენებთ Facebook-ს?

შევამოწმოთ კომპიუტერი და – უმეტესად რა სახის აქტივობები მოგწონთ
ინტერნეტი; შევარჩიოთ Face-
book-დან ისეთი მაგალითები, Facebook-ზე?
მზადება რომლებიც პირად და საჯარო – რა სახის და რა სპეციფიკის პოსტებს აზი-
მახასიათებლებს (სურათებს,
პოსტებს, კონტენტს) შეეხება. არებთ Facebook-ზე?
ჩამოვტვირთოთ და ამოვბეჭდოთ – რა გძულთ Facebook-ზე?
ან დავაკოპიროთ ისინი.
„პროფილის შემოწმება“, სამუშაო სთხოვეთ მონაწილეებს, ამ შეკითხვებზე პასუ-

მასალა ფურცლები A-D, ფლიპ ჩარტის ხები განხილვის გარეშე ჩამოწერონ. როდესაც
ფურცლები და კალმები.
დაასრულებენ, სთხოვეთ, თავიანთი პასუხები
სრული ჯგუფის ბრეინშტორმინგი, განმარტონ:
მეთოდი ჯგუფური სამუშაო, ონლაინ
კვლევა, პრეზენტაცია.
– შეგიძლიათ განმარტოთ თქვენი განცხადე-
ბა? მოიყვანოთ კონკრეტული მაგალითი?
კომპიუტერი, ინტერნეტი, რატომ ფიქრობთ ასე?
ტექნოლოგია ტელეფონები, USB ფლეშკები,
პროექტორი (საჭიროების
შემთხვევაში). დისკუსიის დროს შეგიძლიათ, დაამატოთ შე-
კითხვები თქვენთვის საინტერესო საკითხებზე:
– რამდენი მეგობარი გყავთ Facebook-ზე?

– როგორ იღებთ გადაწყვეტილებას, დაამა-
ტოთ თუ არა ვინმე მეგობრებში?
– რამდენად ხშირად ხართ Facebook-ზე?
– რამდენი წლის იყავით, როდესაც Facebook-ზე
გაწევრიანდით?
22
FACEBOOK-ი – პირადი თუ საჯარო? / FACEBOOK-ი: პროფილების შემოწმება /

20 წუთი, სრული ჯგუფი 40 წუთი, ჯგუფური სამუშაო სხვადასხვა
დისკუსია დაიწყეთ კითხვით: თემაზე
– როგორ ფიქრობთ, კონტენტი, რომელსაც მონაწილეები ოთხ ჯგუფად დაყავით. თითოე-
Facebook-ზე აზიარებთ, საჯაროა თუ პირა- ული ჯგუფი Facebook-ის შესახებ ერთ სპეციფი-
დი? კურ საკითხს მოიძიებს: პირადი სურათები, გა-
ზიარებული კონტენტი, მომხმარებლის ინფორ-
მონაწილეები აღმოაჩენენ, რომ შეკითხვა არც მაცია და ქსელის დინამიკა. თითოეულ ჯგუფს
ისე იოლია, იმიტომ, რომ მასზე ერთი კონკ- მიეცით სამუშაო ფურცლები და თხოვეთ, შე-
რეტული პასუხი არ არსებობს. რა უნდა იყოს ვიდნენ Facebook-ზე. შეგიძლიათ, ჯგუფებს ნება
პირადი ან საჯარო, დამოკიდებულია ადამიანის დართოთ, თემები თავად შეარჩიონ ან ბევრ სა-
პასუხზე, პერსონალურის დაცულობის ლიმი- კითხს შეეხონ. ჩამოუარეთ ჯგუფებს მუშაობის
ტებზე, მეგობრების რაოდენობაზე, კონფიდენ- პროცესში და მათ საჭიროებისამებრ ინდივი-
ციალობის პარამეტრებსა და ბევრ სხვა ფაქ- დუალური დახმარება შესთავაზეთ.
ტორზე.
სთხოვეთ მონაწილეებს, განსაზღვრონ თა- პრეზენტაცია: პროფილების შემოწმება /
30 წუთი, პრეზენტაცია
ვიანთი პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის
ლიმიტი. თავისუფლად აჩვენეთ Facebook პრო- თითოეული გუნდი თავიანთი მოძიებული თემის
ფილების მაგალითები, სურათები და კომენტა- შედეგებს წარმოადგენს. დიდი ჯგუფების შემთ-
რები დისკუსიის წარსამართად. ხვევაში, გამოიყენეთ პროექტორი, ძალზედ მცი-
რე ჯგუფების შემთხვევაში, კი მათ პრეზენტაცია
მინიშნება: ვინაიდან ეს პირადი და მგრძნობი- პირდაპირ კომპიუტერის ეკრანიდან შეუძლიათ
არე თემაა, Facebook-ის ყველა მაგალითი უნდა გააკეთონ. სთხოვეთ დანარჩენი ჯგუფების წევ-
იყოს აღებული ისეთი მომხმარებლებისგან, ვი- რებს, უკუკავშირი მოახდინონ, დასვან შეკითხ-
საც არც ერთი მონაწილე პირადად არ იცნობს. ვები და თითოეულ პრეზენტაციაზე საკუთარი
აზრი გამოხატონ. გთხოვთ, შეახსენოთ მონაწი-
ლეებს, რომ უკუკავშირი ყოველთვის დადებითი
პოზიციების გამოხატვით დაიწყონ.
უკუკავშირის ფაზის შემდეგ, ჰკითხეთ მონა-
წილეებს, რა დასკვნამდე მივიდნენ, თუ მივიდ-
ნენ საერთოდ, თავიანთ სამომავლო Facebook-
აქტივობებთან დაკავშირებით.

გაჩერება A / პროფილის შემოწმება: პირადი სურათები
დავალება
დარეგისტრირდით Facebook-გვერდზე. გადახედეთ სხვა- აქვთ. შეეცადეთ, სხვადასხვა კატეგორიის სურათების
დასხვა Facebook-მომხმარებლის პროფილებს, რომლე იდენტიფიცირება მოახდინოთ, შეინახეთ და დაასათაუ
ბიც აქამდე არასდროს გინახავთ. შეამოწმეთ პირადი რეთ ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი მაგალითი თითოეული
სურათები, რომლებიც მათ დაპოსტილი ან გაზიარებული კატეგორიისთვის, რათა სხვა მონაწილეებს წარუდგინოთ.
რა კატეგორიის პირადი სურათების იდენტიფიცირება რა გზავნილები ამოიკითხეთ ამ პირადი ფოტოებიდან?

მოახდინეთ?
ახლა დეტალურად გააანალიზეთ ის სურათები, რომლებიც შეავსეთ ცხრილი. რა ინფორმაცია და გზავნილები შეგიძ-
შეინახეთ. რამდენადაც ყველა სურათს აქვს მნიშვნელობა, ლიათ, ამოიკითხოთ ფოტოებიდან? როგორი იყო თქვე-
რომელიც ვერბალური გამოხატვის გარეშეა გადმოცემუ- ნი ემოციური რეაქცია? შეაფასეთ თქვენი მაგალითები
ლი, Facebook-ის თითოეული პირადი სურათი პირის და ქულებით, შეაფასეთ ემოციურობის ხარისხი და პრივა-
მისი გარემოცვის შესახებ ინფორმაციას სოციალურ ქსელ- ტულობის დონე. რაც უფრო მაღალია ქულა, მით უფრო
ში მყოფ ნებისმიერ სხვა პირს, მათი წინასწარი ინფორმი- მაღალია სურათის (უნებლიე) ინფორმაციულობის ხა-
რების გარეშე, აწვდის (თუ პროფილი საჯაროა). რისხი, კონტენტიც და გზავნილიც უფრო პრივატულია.
სურათის ნიმუში გზავნილი (მოკლედ) თქვენი ემოციური ემოციურობის ხარისხი პრივატულობის ქულა

რეაქცია (მოკლედ) ქულა (1-10) (1-10)
24
გაჩერება B / პროფილის შემოწმება: გაზიარებული კონტენტი

შედით Facebook-გვერდზე. გადახედეთ სხვადასხვა Face- ცირება მოახდინოთ და შეარჩიოთ ერთი ყველაზე შთამ-
book-მომხმარებლის პროფილებს, რომლებიც აქამდე ბეჭდავი მაგალითი თითოეული კატეგორიისთვის, რათა
არასდროს გინახავთ. შეამოწმეთ პირადი ინფორმაცია, სხვა მონაწილეებს წარუდგინოთ. შეინახეთ თქვენი მაგა-
რომელიც მათ გაზიარებული ან დაპოსტილი აქვთ. შე- ლითები გაფართოებული ხედვის ფუნქციით, გადაიღეთ
ეცადეთ, სხვადასხვა კატეგორიის კონტენტის იდენტიფი- სქრინშოტი და შეინახეთ იგი უნიკალური სახელით.
რა კატეგორიის კონტენტის იდენტიფიცირება რა გზავნილი ამოიკითხეთ გაზიარებული

მოახდინეთ? კონტენტიდან?
ახლა თქვენი მაგალითები დეტალურად გააანალიზეთ. მნიშვნელობა აქვს ამ პოსტს თქვენთვის? შეაფასეთ ქუ-
გაზიარებული კონტენტი ყოველთვის იძლევა ინფორმა- ლებით თქვენი მაგალითები: შეაფასეთ რამდენად საინ-
ციას მომხმარებლის სპეციფიკური ინტერესების შესახებ ტერესოა კონტენტი თქვენთვის, როგორც აუტსაიდერის-
გარეშე პირებისთვის, ვინც Facebook-ზეა (თუ პოსტი საჯა- თვის, ასევე პრივატულობის დონე. რაც უფრო მაღალია
როა). შეავსეთ ცხრილი. რა ინფორმაციას და გზავნილებს ქულა, მით მაღალია თქვენი ინტერესი მისდამი და მით
იგებთ მოცემული პოსტებით? თქვენი აზრით, რა მიზნით უფრო პირადულია მისი შინაარსი.
დაპოსტა მომხმარებელმა აღნიშნული Facebook-ზე? რა
კონტენტის გზავნილი (მოკლედ) რა შეიძლება იყოს მიზანი? ინტერესის დონე პრივატულობის

ნიმუში (1-10) ქულა (1-10)

გაჩერება C / პროფილის შემოწმება: „თქვენს შესახებ“
შედით Facebook-გვერდზე. გადახედეთ სხვადასხვა Face- ბელს სხვადასხვა კატეგორიის ინფორმაციის მიწოდებას
book-მომხმარებლის პროფილებს, რომლებიც აქამდე სთხოვს. შეავსეთ ქვემოთ მოცემული ცხრილი და ჩამოთ-
არასდროს გინახავთ. შეამოწმეთ ინფორმაცია, რომე- ვალეთ, რა ინფორმაციას ეკითხება Facebook-ი მომხმა-
ლიც შეგიძლიათ, მოიძიოთ Facebook-ის მომხმარებლის რებელს და შეაფასეთ ქულებით, რამდენად საინტერე-
გრაფაში „თქვენს შესახებ“, სადაც Facebook-ი მომხმარე- სოა თქვენთვის ეს ინფორმაცია.
Facebook-ის კატეგორიები დაინტერესების დონის Facebook-ის კატეგორიები დაინტერესების დონის

შკალა (1-10) შკალა (1-10)
ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელსაც მომხმარებლე- დავალება

ბი Facebook-ის კატეგორიაში „თქვენს შესახებ“ წერენ, ახლა იპოვეთ რამდენიმე თვალსაჩინო მაგალითი Face-
თავსატეხივითაა. ეს მონაცემები ერთობლიობაში მომ- book-მომხმარებლებისა, რომელთა კატეგორია „თქვენს
ხმარებლის პიროვნებას (სასიამოვნო, იუმორისტული, შესახებ“ მკაფიო წარმოდგენას გიქმნით ამ პიროვნების
აგრესიული თუ ა.შ.), ცხოვრებას (სკოლა, მშობლიური შესახებ. შეარჩიეთ სამი სხვადასხვა მომხმარებლის პრო-
ქალაქი, განათლება, მეგობრები, სექსუალური ორიენ- ფილი, რომელთა ინტერესები განსხვავებულია შემდეგი
ტაცია და ა.შ.) და სპეციფიურ ინტერესებს (პოლიტიკა, მიმართულებებით: სამუშაო, ადგილმდებარეობა, მუსიკა,
სპორტი, ფილმი, თამაშები და ა.შ.) ასახავს. ყველას, ვინც წიგნები, მოწონებები და ა.შ. შეინახეთ ეს პროფილები (ან
Facebook-ზეა დარეგისტრირებული, შეუძლია, ეს ინფორ- მათი ბმულები) სხვა მონაწილეებისთვის წარსადგენად.
მაცია მომხმარებლის შესახებ დაწვრილებითი ინფორმა- აღწერეთ თქვენი შთაბეჭდილებები ამ მომხმარებლებზე
ციის მისაღებად (თუ პროფილი საჯაროა), ამ პიროვნების და მიანიჭეთ მათ ქულები. რაც უფრო მაღალია ქულა, მით
წინასწარი ინფორმირების გარეშე, გამოიყენოს. მეტად მაღალი იქნება თქვენი პირადი ინტერესი შერჩე-
ული პროფილის მიმართ.
მომხმარებელი თქვენი შთაბეჭდილება მასზე, მის ცხოვრებასა და

ინტერესებზე: ქულა (1-10)
26
გაჩერება D / პროფილის შემოწმება: დინამიკა

შედით Facebook-გვერდზე. გადახედეთ სხვადასხვა Face- ან გააზიარებს სურათს, ვიდეოს, გზავნილს ან ბმულს. შე-
book-მომხმარებლის პროფილებს, საუბრებს, მოწონე- ეცადეთ, დინამიკის განსხვავებული კატეგორიების იდენ-
ბებს და კომენტარებს, რომლებიც აქამდე არასდროს ტიფიცირება მოახდინოთ, მაგალითად, მოწონებების
გინახავთ. შეისწავლეთ განსხვავებული დინამიკა, რო- („ლაიქების“), გაზიარებების, კომენტარების, არგუმენტე-
მელიც Facebook-ის ქსელურმა ბუნებამ შეიძლება გა- ბის, უთანხმოებების ან შეურაცხყოფების რაოდენობა და
მოიწვიოს მას შემდეგ, რაც მომხმარებელი დაპოსტავს რამდენად სწრაფად ხდება მათი გამოყენება.
რა სახის დინამიკის იდენტიფიცირება მოახდინეთ? როგორ ფიქრობთ, რა განაპირობებს სხვადასხვა კატეგორიის

დინამიკას?
ნებისმიერი კონტენტი, რაც Facebook-ზეა დაპოსტილი, ისინი უნიკალური დასათაურებით. შეავსეთ ცხრილი და
შესაძლოა, გაზიარდეს და განვითარების თავისი დინა- შეაფასეთ ქულებით თქვენი მაგალითები. ზოგჯერ პოსტებს
მიკა ჰქონდეს. შეეცადეთ, იპოვოთ კონტენტის მაგალი- ძალიან დინამიური რეაქციები მოჰყვება, თუმცა, დესტ-
თები, რომელთაც მომხმარებელთა შორის მოსაზრებათა რუქციული ხასიათის, მაგალითად, შეურაცხყოფა, მუქარა
ცოცხალი, დინამიური გაცვლა მოჰყვა შედეგად. მოიძიეთ ან ბულინგი. ასეთ შემთხვევაში, დინამიკის ხარისხი დაბა-
ყველა სახის კონტენტი: საუბრები, სურათები, ბმულები, ლია. სხვა პოსტებზე რეაქცია საკითხის ფართოდ გაშლას
ვიდეოები და ა.შ. რამდენი მოწონება აქვს თითოეულ კონ- პოზიტიური და შემოქმედებითი მიდგომით უწყობს ხელს.
ტენტს? რამდენი კომენტარია? რა სახის კომენტარებია? ეს არის მაღალი ხარისხის დინამიკა, რომელიც პოსტს და-
აარჩიეთ 5 განსხვავებული მაგალითი, რომელსაც სხვებს მატებით ღირებულებას სძენს. შეაფასეთ დინამიკის ხარის-
წარუდგენთ. შეინახეთ თქვენი მაგალითები გაფართოებუ- ხი თქვენს მიერ შერჩეული 5 მაგალითისთვის. რაც უფრო
ლი ხილვადობით, გადაუღეთ სქრინშოთი და შეინახეთ მაღალია ქულა, შესაბამისად, მაღალია დინამიკის ხარისხი.
მაგალითი კონტენტის თემა ჩვენი ემოციური რეაქცია რა განაპირობებს ხარისხობრივი ქულა

(მოკლედ) (მოკლედ) დინამიკის ხარისხს (1-10)

პარამეტრები შესასწავლი ობიექტები
როგორ უნდა შევიდე (log in) და გამოვიდე (log out)

უსაფრთხოების პარამეტრები Facebook-პროფილზე უსაფრთხოდ და დავიცვა თავი
სხვა მომხმარებლის მიერ ჩემი პროფილის ანგარი-
შით სარგებლობისგან?
კონფიდენციალურობის ვის შეუძლია ჩემი მონაცემების ნახვა? ვის შეუძლია

პარამეტრები და ინსტრუმენტები ჩემთან კონტაქტი? ვის შეუძლია, მომძებნოს?
ვის შეუძლია, ჩემს თაიმლაინზე რაიმე გამოაქვეყნოს?

თაიმლაინი და დათაგვა
როგორ ვმართო თაგები?
ბლოკირება როგორ დავბლოკო რომელიმე მომხმარებელი ან

მათ მიერ გამოგზავნილი მოწვევა?
როგორ შემიძლია, Facebook-ს სხვა მომხმარებლის

დარეპორტება
შესახებ რეპორტი გავუგზავნო?
ინფორმაცია სწავლის მიზნები
მეგობრები როგორ დავყო მეგობრები ჯგუფებად? რა უფლებები

აქვთ მათ?
გვერდები როგორ მივიღოთ ინფორმაცია გვერდების მეშვეობით?
შექმნა სწავლის მიზნები
რა სურათები შემიძლია გავაზიარო?

სურათები როგორ მოვიქცე სხვა ადამიანებთან დაკავშირებით,
ვინც ამ სურათებზე ჩანან?
გვერდები როგორ შემიძლია შევქმნა გვერდი და რა შემიძლია

ამ გვერდით გავაკეთო?
ღონისძიებები როგორ შევქმნა ღონისძიება და როგორ ვმართო იგი?
ჯგუფები როგორ შევქმნა ჯგუფი და ვაკონტროლო, ვის აქვს

მასზე წვდომა?
28
Facebook ექსპერტი წარდგენა სერტიფიკატისთვის /

10 წუთი, სრული ჯგუფი
გავხდეთ Facebook-ექსპერტი; დასაწყისში განუმარტეთ ჯგუფს სწავლის მიზ-
გავერკვეთ ანგარიშის
ნები: Facebook-ის ექსპერტად გახდომა და პა-
ძირითად პარამეტრებში,
პერსონალური მონაცემების რამეტრების მართვა. აუხსენით, რომ სერტი-
მიზნები დაცულობაში, გვერდებსა და ფიკატის მისაღებად მონაწილეებმა რამდენი-
ჯგუფებში; Facebook-ეტიკეტი; მე დავალება უნდა შეასრულონ, შეისწავლონ
დავუკავშირდეთ ერთმანეთს;
Facebook-ის პარამეტრებისა და ინსტრუმენტე-
შევქმნათ საზოგადოებები
და ჯგუფები; მოვიძიოთ ბის მართვა, გამოიყენონ ისინი და გააცნობი-
ინფორმაცია Facebook-ზე. ერონ მათი მნიშვნელობა.
ხანგრძლივობა 3 სთ. გაყოფილი 11-15-20-წუთიან თითოეული სავარჯიშოს შემდეგ მონაწილეები

სესიად.
ექსპერტიზის დონეს გაიუმჯობესებენ.
გაეცანით უსაფრთხოების და
მოხმარების პარამეტრებს, ასევე საბაზისო დონე: მონაწილე იცნობს პარამეტ-
Facebook-ის ინსტრუმენტების რებს/ინსტრუმენტებს და იყენებს მათ.
მზადება გამოყენების წესებს;
გადმოწერეთ, დაბეჭდეთ ან შუალედური დონე: მონაწილემ დაიწყო პარა-
შექმენით სერტიფიკატის ასლი მეტრების/ინსტრუმენტების გამოყენება.
ან უფრო სრულყოფილი ვერსია
თქვენით. საექსპერტო დონე: მონაწილეს ესმის პარამეტ-
რების/ინსტრუმენტების მნიშვნელობა.
„Facebook-ექსპერტის“
მასალა
სერტიფიკატი. დავალება მოიცავს სხვადასხვა Facebook-პარა-
სრული ჯგუფი, ინდივიდუალური მეტრის და სხვადასხვა ინსტრუმენტის შესწავ-
მეთოდი
სამუშაო, წყვილებში სამუშაო. ლას ინფორმაციის და აუდიო-ვიზუალური კონ-
ტენტის გამოსაქვეყნებლად (იხილეთ სერტიფი-
კომპიუტერი, ინტერნეტი,
ტექნოლოგია მობილური ტელეფონები, კატი).
პროექტორი (საჭიროების
შემთხვევაში).

სერტიფიკატის მიღება / 11-15-20 წუთიანი FACEBOOK-წვეულება / 30 წთ. სრული ჯგუფი,
სესია, ინდივიდუალური სამუშაო, ონლაინი და ოფლაინი
წყვილებში სამუშაო მას შემდეგ, რაც სერტიფიკატებით დავაჯილდო-
თითოეული დავალების შესასრულებლად გან- ვებთ, რამდენიმე საათის, დღის ან კვირის შემ-
საზღვრეთ კრიტერიუმები და ახსენით, რა უნდა დეგ, მონაწილეები საკუთარ მიღწევებს რეალურ
გააკეთონ მონაწილეებმა სერტიფიკატის მისაღე- ცხოვრებაშიც და Facebook-ზეც აღნიშნავენ. მათ
ბად. აირჩიეთ მიდგომა, რომელიც თქვენს ჯგუფს უნდა შექმნან სპეციალური Facebook-ჯგუფი, ასე-
ყველაზე მეტად შეესაბამება: ინდივიდუალური ვე, ღონისძიება და დაპატიჟონ ჯგუფის სხვა წევ-
სამუშაო, წყვილებში სამუშაო, ან Facebook-ის რებიც.
ჯგუფური შესწავლა. თქვენ ასევე შეგიძლიათ, Facebook-წვეულება გარკვეულ მზადებას მო-
შეცვალოთ დავალებების რიგითობა, მონაწი- ითხოვს. იმუშავეთ მონაწილეებთან ერთად,
ლეებს მისცეთ არჩევანის შესაძლებლობა ან და- რათა განსაზღვროთ, რა სახის უნდა იყოს წვე-
ვალება ლოტოტრონის პრინციპით აარჩევინოთ. ულება. თუ წვეულება ონლაინაა, ონლაინ-ჩატი
თქვენ შეგიძლიათ, თითოეული დავალების- მოსამზადებლად საუკეთესო საშუალებაა. თუ
თვის მონაწილეებს დამატებითი ინფორმაცია წვეულება ოფლაინაა, ერთ-ერთი იდეაა ის, რომ
მიაწოდოთ ან მონაწილეს დავალების შესრუ- ლოკაცია იყოს სიურპრიზი და წვეულების სტუმ-
ლება სთხოვოთ ისე, რომ ამას 5 წუთზე მეტი რებმა უნდა აღმოაჩინონ წვეულების ადგილი.
დრო არ დაუთმოს. მეორე იდეაა, მონაწილეებმა მოამზადონ სიურ-
მონაწილეებმა პარამეტრებით ან ინსტრუ- პრიზად სურათები, კომიქსები, გზავნილები, ვი-
მენტებით მუშაობის პროცესი უნდა გამოსცა- დეოები, ბმულები და ა.შ., რათა ერთმანეთს
დონ. მათ შეუძლიათ, საკუთარი Facebook-პრო- მიღწევები მიულოცონ და ცოდნა გაუზიარონ.
ფილებით იმუშაონ, ან ამ მიზნით ახალი ყალბი
ანგარიში შექმნან.
ყოველი სავარჯიშოს შედეგი მონაწილეებს
საკუთარი გამოცდილების გააზრებაში დაეხმა-
რება. სერტიფიკატში მათ უნდა მიუთითონ, რა-
ტომ მიიჩნევენ პარამეტრებს ან ინსტრუმენტებს
მნიშვნელოვნად. შეაფასეთ თითოეული მონა-
წილის ცოდნის დონე და განმარტეთ თქვენი
დასკვნები დისკუსიის დროს. არსებობს ალ-
ტერნატიული გზაც: ჯგუფს შეუძლია, განიხილოს
თითოეული წევრის პროგრესი და ხმა მისცენ
ერთმანეთს დონეების მიხედვით: 1, 2 ან 3.
ხელი მოაწერეთ მონაწილეთა სერტიფიკა-
ტებს და ყველა ინდივიდუალურად დააჯილდო-
ვეთ.
30
სახელი Facebook-სახელი Facebook-ზე რეგისტრაციის თარიღი
პარამეტრები მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე
უსაფრთხოების 1 2 3
პარამეტრები
კონფიდენციალურობის
პარამეტრები და 1 2 3
ინსტრუმენტები

თაიმლაინი და 1 2 3
დათაგვა
დაბლოკვა 1 2 3
დარეპორტება 1 2 3
ინფორმაცია მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე
მეგობრები 1 2 3
გვერდები
1 2 3
შექმნა მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე
სურათები 1 2 3
გვერდები
1 2 3
ღონისძიებები 1 2 3
ჯგუფები 1 2 3
თარიღი: ხელმოწერა:

ვებ 2.0, ჩემი აზრით… მოსაზრებები და კონცეფცია /
30 წთ, ჯგუფური სამუშაო
ფოტოების ან Facebook- მონაწილეები დავყოთ სამ ან ოთხ ჯგუფად. მო-
ალბომის შექმნა ვებ 2.0-სა
და Facebook-ის მიმართ
ნაწილეებს ვთხოვოთ, გამოხატონ საკუთარი
მიზნები დამოკიდებულებები ვებ 2.0-სა და Facebook-ის
მონაწილეთა დამოკიდებულების
გამოსახატავად; დადებითი და მიმართ. განიხილეთ როგორც დადებითი, ისე
უარყოფითი ასპექტების ახსნა.
უარყოფითი ასპექტები. თითოეულმა ჯგუფმა 4
მოსაზრება უნდა ჩამოწეროს. სამუშაო ფორ-
ხანგრძლივობა 1.5 სთ
მების დახმარებით, მონაწილეებმა თითოეულ
გადმოვწეროთ და დავბეჭდოთ მოსაზრებას სურათი უნდა შეურჩიონ.
მზადება
სამუშაო ფორმები
წარმოება და პოსტპროდაქშენი /
მასალა ქაღალდი, ფერადი კალმები, 30 წთ, ჯგუფური სამუშაო
„დაფა - ჩემი აზრით, ვებ 2.0
მონაწილეებმა ტელეფონებით სურათები უნდა
არის...“ სამუშაო ფორმები
გადაიღონ. მათ შესაბამისი მოსაზრება ან ფურ-
მეთოდი ჯგუფური სამუშაო ცელზე უნდა ჩამოწერონ, რომელსაც თან ფო-
ტოს დაურთავენ, ან შეუძლიათ, ეს ციფრულად
ტელეფონები, პროექტორი და პოსტპროდაქშენში გააკეთონ ფოტორედაქტი-
ტექნოლოგია ინტერნეტი (შესაძლებლობის რების აპლიკაციების და პროგრამის მეშვეობით.
შემთხვევაში)
მას შემდეგ, რაც სურათებს გადაიღებენ, მო-
ნაწილეებმა ისინი საპრეზენტაციოდ უნდა და-
არედაქტირონ, რათა მოსაზრებების თანმხლე-
ბი სურათი მკაფიოდ ხილვადი იყოს. სურვილის
შემთხვევაში, მონაწილეებს შეუძლიათ, ფოტო
ინტერნეტში ატვირთონ (Flickr-ზე/Facebook-ზე/
Instagram-ზე), რათა ისინი სხვებსაც გაუზიარონ.
პრეზენტაცია და დისკუსია /
30 წთ, სრული ჯგუფი
თითოეული ჯგუფი თავიანთ სურათებს წარ-
მოადგენს. სთხოვეთ ჯგუფის სხვა წევრებს, გა-
ნიხილონ სურათების გზავნილები. წარმართეთ
დისკუსია ისე, რომ მონაწილეებმა ვებ 2.0-ისა და
Facebook-ის დადებითი და უარყოფითი ასპექ-
ტები, ასევე შესაძლებლობები და რისკები განი-
ხილონ.
32
დაფა – ვებ 2.0 ჩემი აზრით, არის...
მოსაზრება სურათი
ჩამოწერეთ დააკარით ან აღწერეთ სურათი, რომელიც თქვენი
მოსაზრების ილუსტრირებას ახდენს

ყალბი ახალი ამბები და
საინფორმაციო ბუშტი
34
რა არის ყალბი ახალი ამბავი?
რა არის საინფორმაციო ბუშტი?
რა გავლენა მოახდინა სოციალურმა მედიამ ლობაში ნებისმიერ დროს ყველას ყველაფრის

ინფორმაციის დისტრიბუციაზე? გამოქვეყნება შეუძლია, მათ შორის, ფაქტებთან
სოციალური მედია ახალი ამბების და ინფორ- ერთად ჭორების და ტყუილების, რაც ძალზედ
მაციის გავრცელების ალტერნატიულ წყაროს სწრაფად ვრცელდება. ეს ხშირად საჯარო დე-
წარმოადგენს. სანამ სოციალური მედია იარ- ბატებს იწვევს ან ვიდრე ფაქტების გადამოწმება
სებებდა, ყველას არ შეეძლო, ინფორმაციის მოხდება, შესაძლოა, შიშის ან სიძულვილის ატ-
წყაროებზე პირდაპირი წვდომა ჰქონოდა. ტრა- მოსფეროც შექმნას.
დიციული მედია ორგანიზაციები, როგორიცაა
ტელე და რადიოსადგურები ან გაზეთები საზო- რა უნდა იცოდეს მომხმარებელმა, როდესაც
სოციალურ მედიას ახალი ამბების წყაროდ
გადოებისთვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას
იყენებს?
საკუთარი შეხედულებით, პროფესიულ კრიტე-
რიუმებზე დაყრდნობით არჩევდნენ და შემდეგ სოციალურმა მედიამ ახალი ამბების გავრცე-
აქვეყნებდნენ. ისინი ინფორმაციის მოდარაჯე- ლების დინამიკა და დღის წესრიგის შედგენა
ები იყვნენ. დღეს ინტერნეტი ყველას აძლევს შეცვალა. მან ინფორმაციის ახალი წყარო-
შესაძლებლობას, ინფორმაცია მოიძიოს და ები წარმოაჩინა, ახალ პერსპექტივებზე მოგვ-
გამოაქვეყნოს. ინფორმაციის გავრცელებაზე ცა წვდომა და უზრუნველყო თემების ფართო
კონტროლის ძალაუფლება შეიცვალა. ინტერ- სპექტრი. ამასთანავე, სოციალური მედია არას-
ნეტმა მოქალაქეები აღჭურვა უფლებით, თა- რული ფაქტებისა და ნახევრად სიმართლის,
ვად შეარჩიონ საკუთარი ინფორმაციის წყარო თვით ტყუილების გავრცელებას ამარტივებს,
და ის ინფორმაცია გამოაქვეყნონ, რომელსაც რასაც სპეკულაციებამდე მივყავართ. გადამოწ
რელევანტურად ჩათვლიან. მებული ამბების მიღება რთულია, განსაკუთრე-
ადრეულ წლებში ინფორმაციის მოძიები- ბით მაშინ, როცა ისეთი საგანგებო ინფორმა-
სას ადამიანები ნაკლებ პროაქტიულები იყვნენ. ციის სწრაფად გავრცელებასთან გვაქვს საქმე,
ახლა მათ ინფორმაციას სოციალური მედია როგორიც ბუნებრივი კატასტროფა ან ტერო-
აწვდის. ეს ასევე იმასაც ნიშნავს, რომ ისინი რისტული აქტია. შიშების გაღრმავება, შეთქ-
ყველა წყაროს ან ინფორმაციას, რომლებიც მულების თეორიები და ბრაზი სოციალურ მე-
გამოწერილი აქვთ, აუცილებლად ვერ ნახავენ, დიაში მრავლადაა და იოლადაც ვრცელდება.
რადგან კომპიუტერული ალგორითმები გან- მსგავს სიტუაციებში მომხმარებლებს სურთ, გა-
საზღვრავენ, რას ნახულობს რეალურად მომხ- ნახლებული ინფორმაცია მიიღონ, მაგრამ თუ
მარებელი. ისინი ინფორმაციის წყაროდ მხოლოდ სოცი-
სოციალურმა მედიამ მნიშვნელოვნად დააჩ- ალურ ქსელს გამოიყენებენ, დეზინფორმაციის
ქარა საინფორმაციო ციკლი. არსებულ მოცემუ- მიმართ მოწყვლადები იქნებიან.

არასათანადოდ გადამოწმებული ინფორ- რა არის საინფორმაციო ბუშტი?
მაციის გაზიარებით მომხმარებლები ჭორების, როდესაც სოციალური მედია გვაწვდის ინ-
ნახევრად სიმართლის და ტყუილების სწრაფ ფორმაციას, რომელიც ჩვენს შეხედულებებთან
გავრცელებას უწყობენ ხელს. ამ ყოველივეს ახლოსაა, ბალანსისა და კარგად ყოფნის შეგ-
შეუძლია აგრესიული, შიშისმომგვრელი და უკ- რძნება გვეუფლება და შეგვიძლია, სოციალურ
მაყოფილების ატმოსფერო გაამძაფროს. მედიაში მეტი დრო გავატაროთ. თუ სოციალუ-
ზოგადად, სოციალურ მედიას პროფესიული რი მედია გვთავაზობს მოსაზრებათა მრავალ-
რედაქტირებისა და ფაქტების გადამოწმების ფეროვნებას, რომელსაც ჩვენ შეიძლება არ
ფუნქცია არ აქვს. შედეგად პროპაგანდა და ვიზიარებდეთ, ეს ჩვენს ჰარმონიას არღვევს და
ყალბი ამბები საზოგადოებრივ აზრზე გავლენას ამასთან შესაძლოა, ჩვენი თავდაჯერებულობაც
ახდენს. სწორედ ამიტომ სჭირდება სოციალურ შეარყიოს, რომლის მიხედვითაც რისიც გვჯერა,
მედიას მომხმარებლები, რომლებმაც იციან, მართალი გვგონია. შესაძლოა, ამ ყველაფერ-
როგორ გადაამოწმონ ინფორმაციის ხარისხი მა თავი მოგვაბეზროს და სოციალურ ქსელს
და სანდოობა მანამ, სანამ ამბავს გააზიარებენ უფრო ნაკლები დრო დავუთმოთ.
და შედეგად მცდარ ფაქტებს, ჭორებსა და პრო- ადამიანები მიდრეკილნი არიან, თანამოაზ-
პაგანდას გაავრცელებენ. რეებთან ასოცირდებოდნენ, მაგალითად, ერთი
და იმავე ასაკის, გენდერის, კლასის, წარმომავ-
ლობის ან საერთო ინტერესების ან პრობლემე-
ბის მქონე პირებთან. სწორედ ამიტომ ციფრუ-
ლი ქსელები სოციალურ მედიაში ხშირად რე-
ალური ცხოვრების შესაბამის მეგობრებს, ჩვენს
არჩევანს და აფილიაციებს ასახავს. ჩვენი ციფ-
რული ქსელები კომბინაციაა მეგობრებისა და
კავშირებისა, რაც რეალურ ცხოვრებას ასახავს,
მომხმარებლებისა, რომლებსაც მხოლოდ ვირ-
ტუალურად ვებიდან ვიცნობთ და იმ ხალხისა
და ორგანიზაციების, რომლებიც წარმოადგენენ
ან ასახავენ ჩვენს ინტერესებს, გამოცდილებას
და პოლიტიკურ შეხედულებებს.
ქსელი, რომელიც სოციალურ მედიაში თი-
თოეულმა ჩვენგანმა შევქმენით, განსაზღვრავს,
თუ რა ინფორმაციას ვიღებთ ჩვენ. ჩვენი ქსე-
ლის ინტერესები და შეხედულებები გავლენას
ახდენს ალგორითმზე, რომელსაც სოციალუ-
რი მედია იმის განსასაზღვრად იყენებს, თუ
36
სოციალური მედია და ვებ 2.0 – ყალბი ახალი ამბები და საინფორმაციო ბუშტი
რა გვინდა, რომ ვნახოთ და რა დარჩეს ჩვენი როგორ განსაზღვრავს ალგორითმი,

მხედველობის მიღმა. ჩვენ ვენდობით ჩვენს რა პოსტებს ვხედავთ სოციალურ მედიაში?
ქსელს და მის მიერ შემოთავაზებულ ინფორ- Facebook-ისა და სხვა სოციალური ქსელების
მაციას და ხშირად საწინააღმდეგო პოზიციასაც მფლობელებმა იციან, რომ ყურადღებას ჩვენი
ვერ აღვიქვამთ. სწორედ ამას ეწოდება ინფორ- ყველა მეგობრის და ნაცნობის ნებისმიერ პოს-
მაციული ბუშტი. ზოგჯერ მას ფილტრის ბუშტს ან ტზე ვერ გავამახვილებთ. სწორედ ამიტომ მათ
დახშულ სივრცესაც (echo chamber) უწოდებენ. შექმნეს ალგორითმი, რათა განესაზღვრათ, რა
ინფორმაციულ ბუშტში ჩვენ საკმაოდ ინფორ- პოსტები გამოჩნდეს ჩვენს ინფორმაციულ
მირებულად ვგრძნობთ თავს, მაგრამ სინამდვი- ველში და რა – არა. ასეთ ალგორითმებს ინჟი-
ლეში ჩვენ მხოლოდ შერჩევით ინფორმაციას ნერთა გუნდი, მონაცემთა მეცნიერები და სოცი-
ვიღებთ, რომელიც ჩვენს რწმენებს შეესაბა- ალური მკვლევარები ქმნიან, რათა პრიორიტე-
მება. ვიწონებთ, ვაზიარებთ და მხარს ვუჭერთ ტი მიანიჭონ იმ პოსტებს, რომლებზეც, სავარა-
რა ინფორმაციას, რომელიც ჩვენს შეხედულე- უდოდ, დავკლიკავთ, რეაგირებას მოვახდენთ
ბებს ამყარებს და ამავე დროს განსხვავებული ან გავაზიარებთ. შედეგად ასეთი ალგორითმი
მოსაზრებების მქონე ადამიანებს ან წყაროებს ხელს გვიშლის ალტერნატიული წყაროებიდან
უგულვებელვყოფთ, ამით ჩვენ თავს დახშულ იმ ინფორმაციის მიღებაში, რომელიც ჩვენს
სივრცეში (echo chamber) ვაქცევთ, სადაც პო- თვალსაწიერს გააფართოვებდა და დაგვეხმა-
ლარიზაციის შანსები იზრდება. ამ ინფორმა- რებოდა, ჩვენი საინფორმაციო ბუშტშის მიღმა
ციულ ბუშტში ჩვენ მაქსიმალურად ვცდილობთ, გაგვეხედა.
გავზარდოთ ჩვენი ჩართულობა, მაგრამ ამავე Facebook-ი მუდმივად ცვლის ალგორითმს,
დროს ჩვენ მოწყვლადი ვართ დეზინფორმაცი- რათა ვებ-გვერდზე მომხმარებელთა ჩართუ-
ისა და მიკერძოების მიმართ. ლობა გაიზარდოს: რაც უფრო ხანგრძლივად
დახშულ სივრცეში (echo chamber) ცხოვრება არიან მომხმარებლები Facebook-ზე, მით მეტ
ჩვენთვის გადაუმოწმებელ ჭორებსა და ამბებს რეკლამას ნახავენ და Facebook-იც მეტ ფულს
ადვილად დამაჯერებელს ხდის. ზოგჯერ ჩვენ გამოიმუშავებს.
შეიძლება ისე გავაზიაროთ ამბავი, რომ მთლი- ერთ-ერთი გზა მომხმარებელმა ინფორმა-
ანი სტატია არც წავიკითხოთ, რადგან ჩვენ სან- ციის ასეთ ბუშტებს თავი დააღწიოს და უფრო
დოდ მივიჩნევთ იმ ადამიანს, ან საიტს, ვინც ინ- ფართო სპექტრის პოსტები ნახოს, არის სიახ-
ფორმაციას აზიარებს. ლეების ველში „საუკეთესო ამბების“ ნაცვლად,
„უახლესი ამბები“ მონიშნოს.

რა არის ყალბი ინფორმაცია? როგორ შეუწყო ხელი სოციალურმა მედიამ
ყალბი ამბავი შეიძლება ჩვეულებრივი ინფორ- ყალბი ამბების გავრცელებას?
მაციის მსგავსად გამოიყურებოდეს, მაგრამ ის ყალბ ამბავში ახალი არაფერია, მაგრამ ის ინ-
ტყუილს, დამახინჯებულ ან განზრახ უგულვე- ტერნეტის ეპოქაში ყვავის. თუ ახალ ამბებს
ბელყოფილ ფაქტებს შეიცავს. რეალური ინ- მხოლოდ სოციალური მედიით იგებთ, საკმაოდ
ფორმაციისგან განსხვავებით, რომელიც ფაქ- ხშირად მნიშვნელოვანი რაოდენობის ყალბ
ტების მაქსიმალური სიზუსტით და ობიექტურად ცნობებს, ჭორებს, კონსპირაციულ თეორიებს
მიწოდებას ისახავს მიზნად, ყალბი ამბავი შეგ- და შეცდომაში შემყვან ახალ ამბებს აწყდებით.
ნებულად ახდენს მცდარი ინფორმაციის რე- სოციალურ მედიაში დეზინფორმაცია სანდო
ალურ ფაქტებში აღრევას ან აშკარა ტყუილს, ინფორმაციისგან განსხვავებით, ვირუსულად
როგორც რეალურ ინფორმაციას, ისე გვაწვდის. ვრცელდება, იმიტომ, რომ ის უფრო მიმზიდვე-
ყალბი ამბების უმეტესობა სამი სახის არის: ლად გამოიყურება, ვიდრე ფაქტობრივი ახალი
სერიოზული ფაბრიკაცია, ფართომასშტაბიანი ამბავი და ხალხის ემოციებსა და შიშებზე თამა-
ტყუილები და იუმორისტული ყალბი ამბები. შობს.
სერიოზულ ფაბრიკაციას ან თაღლითურ გა- სოციალური მედია მომხმარებლებს შესაძ-
შუქებას როგორც ტრადიციულ, ისე სოციალურ ლებლობას აძლევს, შექმნან, დააკოპირონ და
მედიაში ვხვდებით. მაგალითად, ტაბლოიდები გააზიარონ კონტენტი. წარმოდგენილი ინფორ-
ყოველთვის აქვეყნებენ დიდი ოდენობით გა- მაცია შესაძლოა, იყოს ან არც იყოს მართალი
დაუმოწმებელ ამბებს, სენსაციებს, შემზარავ და მომხმარებელი შესაძლოა, არც ფლობდეს
სკანდალებს ან თვალისმომჭრელ სათაურებს, ამის შესახებ ინფორმაციას. სწორედ ამიტო-
რომლებიც გაყიდვებს ან ვებ-პორტალის ტრა- მაა ყალბი ამბები სახიფათო. მომხმარებლები
ფიკს ზრდის. ფართომასშტაბიანი ტყუილები ამბის გავრცელებაზე არიან პასუხისმგებლები.
სოციალურ მედიაში განზრახ ფაბრიკაციის კიდევ მათ იოლად შეუძლიათ გაავრცელონ დეზინ-
ერთი სახეობაა, რომელსაც ტრადიციულ მედია ფორმაციის დიდი ნაკადი. მცდარი ინფორმა-
საშუალებებში უნებურად იტაცებენ. იუმორის- ციის გაზიარება-არგაზიარებით, სოციალური მე-
ტული ახალი ამბები სერიოზული გაყალბების- დიის მილიონობით მომხმარებელს შეუძლია
გან უნდა გავმიჯნოთ, თუ მიზანი ხუმრობაა. თუ რეალურად გააკონტროლოს, რა გავლენა აქვს
გამოგონილი ამბავი სატირულ ვებ-გვერდზე შენიღბულ ყალბ ინფორმაციას საზოგადოებ-
ჩნდება, აუდიტორია ინფორმირებულია იუმო- რივ აზრზე.
რისტული განზრახვის შესახებ და ინფორმა-
ციას სერიოზულად არ აღიქვამს. მაგრამ როდე-
საც იუმორისტული ყალბი ამბის სხვა საიტებზე
კონტექსტიდან ამოგლეჯილად გაზიარება ხდე-
ბა, ზოგიერთი ადამიანისთვის შესაძლოა, რთუ-
ლი იყოს პუბლიკაციის სატირად, ირონიად თუ
პაროდიად აღქმა.
38
დეზინფორმაციული გაშუქების
მაგალითები
მითების
დეტექტორის
ლაბორატორია

სოციალური მედია, როგორც დეზინფორმაციის გავრცელების წყარო
ყალბი ინფორმაციის გასავრცელებლად ხში- მხრივ, სოციალური მედიით გავრცელებული,

რად წყაროდ სოციალურ მედიას იყენებენ. ამ გადაუმოწმებელი ცნობების ლეგიტიმაციას
შემთხვევაში სოციალური მედია ერთი პირის ახდენენ. ქვემოთ განხილული ორი მაგალი-
მიერ მოწოდებულ, დამოუკიდებელ წყაროებ- თიდან, რომელიც ყალბი ინფორმაციის გავრ-
თან გადაუმოწმებელ ინფორმაციას გვთავა- ცელების ამ სქემას იყენებს, პირველი რელი-
ზობს. ტაბლოიდური ონლაინ ან ბეჭდური გა- გიური გრძნობებით მანიპულირებას ისახავს
მოცემები ყალბი ინფორმაციის გავრცლების მიზნად, მეორე – თურქოფობიული განწყობე-
სწორედ ამ მეთოდს იყენებენ, რითაც თავის ბის გაღვივებას:
მაგალითი 1. მანიპულაცია რელიგიური გრძნობებით

2017 წლის 11 ივნისს „ქართული დასის“ ლიდერმა ჯონდი ბაღათურიამ სოციალურ ქსელ Facebook-ში
გამოაქვეყნა მიმართვა, რომლითაც ის მოქალაქეებს უკრაინის საელჩოსთან უკრაინაში მართლმადი-
დებლების დევნის გამო საპროტესტო აქციაზე მისვლისკენ მოუწოდებდა. მიმართვის ტექსტში საუბარი
იყო იმაზე, რომ უკრაინაში სქიზმატების მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიის დევნა, ტაძრების ყაჩაღუ-
რი დარბევები და მიტაცება მიმდინარეობდა და საილუსტრაციოდ მოყვანილი იყო ფოტო, რომელიც
დარბეული ეკლესიის ვიზუალს ქმნიდა.
DW Akademie-ის და მედიის გან-
ვითარების ფონდის ერთობლივი
პროექტის – „მითების დეტექტორის
ლაბორატორიის“ სტუდენტმა აღ-
ნიშნული ფოტო Google image-ის
მეშვეობით გადაამოწმა. ფოტოს გა-
დამოწმების შედეგად2 გაირკვა, რომ
მასზე არა მართლმადიდებელი ეკ-
ლესიის დარბევა იყო ასახული,
არამედ 2010 წლის 28 ივლისს უკრა-
ინის ქალაქ ზაპოროჟიეს მართლმა-
დიდებლურ ეკლესიაში მომხდარი
აფეთქების სცენა.
2 მარი გელაშვილი, „მითების დეტექტორის ლაბორატორია“, „ბაღათურია უკრაინაში მართლმადიდებლური ტაძრების

დარბევის შესახებ დეზინფორმაციულ ფოტოებს ავრცელებს“, 15 ივნისი, 2017
http://mythdetector.ge/ka/myth/baghaturia-ukrainashi-martlmadidebluri-tadzrebis-darbevis-shesakheb-dezinpormatsiul-poto
ebs
40
„მითების დეტექტორის ლაბორატორია“ – დეზინფორმაციული გაშუქების მაგალითები
ჯონდი ბაღათურიას მიერ გავრცელებული ინფორმაცია გადამოწმების გარეშე სააგენტო PIA-ს ონ-
ლაინ პლატფორმამ digest.pia.ge და ონლაინ გამოცემამ „საქართველო და მსოფლიო“ გამოაქვეყნეს;
ხოლო მოვლენის გასაპროტესტებლად 12 ივნისს გამართული აქცია უკრაინის საელჩოსთან „სპუტნიკ
საქართველო“-მ გააშუქა, რომლის სათაურში უკრაინაში მართლმადიდებლების დევნა შემდგარ ფაქ-
ტად იყო გადმოცემული („თბილისში უკრაინაში მართლმადიდებლების დევნა გააპროტესტეს“).
აღნიშნული ინფორმაცი-
ის გავრცელება რელიგი-
ური გრძნობებით მანი-
პულირებას და საფრთ-
ხეების ხელოვნურად შექ-
მნას ისახავდა მიზნად.
მაგალითი 2. სიძულვილის გაღვივება

2017 წლის 28 ოქტომბერს ულტრარადიკალურ ჯგუფ „ქართულ მარშთან“ დაკავშირებულმა პირმა, ლე-
ვან ხიდიშელმა საკუთარ ფეისბუქ გვერდზე გამოაქვეყნა გარდაცვლილი ახალგაზრდის ფოტო, რო-
მელზეც მისი მტკიცებით, თურქეთში ქურთუკის ქურდობის გამო ცემით მოკლული ქართველი ახალ-
გაზრდა იყო ასახული.

სოციალურ მედიაში გავრცელებული ფოტოს თანმხლები პოსტი
თურქოფობიული შინაარსის იყო, რასაც სხვა მომხმარებელთა
თურქოფობიული კომენტარებიც მოჰყვა.
აღნიშნული ინფორმაცია „მითების დეტექტორმა“ ლოკაციის

იდენტიფიცირების მეშვეობით გადაამოწმა2, რის შედეგადაც დად-
გინდა, რომ ფოტოზე არა ცემით მოკლული საქართველოს მოქა-
ლაქე, არამედ თურქეთის მოქალაქეა გამოსახული, რომელიც ქა-
ლაქ სტამბოლში, ზეინაბ ქამილის ქუჩაზე მდებარე სასტუმროდან
გადმოხტა და თვითმკვლელობა სცადა.
მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ფეისბუქ მომხმარებელმა ლე-

ვან ხიდიშელმა აღნიშნული ფოტო საკუთარი გვერდიდან წაშალა,
რამდენიმე ონლაინ მედია გამოცემამ და საინფორმაციო სააგენ-
ტომ (digest.pia.ge, alia.ge, geonews.ge, geomediapress.ge, cyc.ge) ეს
ინფორმაცია სოციალური მედიის წყაროზე დაყრდნობით გამოაქ-
ვეყნა, რითაც ყალბი ინფორმაციის ლეგიტიმაცია მოახდინა. ეს ინ-
ფორმაცია ზოგიერთი გამოცემის გვერდზე ახლაც ხელმისაწვდომია.
აღნიშნული მაგალითი აჩვენებს, თუ როგორ ახდენს სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული გადაუმოწ-

მებელი ინფორმაცია სიძულვილის ენის გაღვივებას და როგორ ახდენენ ტრადიციული მედიასაშუალე-
ბები გადაუმოწმებელი, ყალბი ინფორმაციის ტირაჟირებას.
ქვემოთ მოცემული ინფოგრაფიკა სოციალურ ქსელში ყალბი ინფორმაციის გავრცელების სქემას ასა-
ხავს, რომელიც 3 ძირითად ფაზას მოიცავს:
1. ყალბი ფოტოს გავრცელება სოციალურ ქსელში;

2. სიძულვილის ენის გაღვივება;
3. ყალბი ინფორმაციის ლეგიტიმაცია და შემდგომ ტრადიციული მედიის მიერ გავრცელება.
3 სოფო გელავა, დალი ქურ-

დაძე, „Fake news-ის თანმ-
ხლებ ფოტოზე სასტუმ-
როდან გადმოვარდნილი
თურქეთის მოქალაქეა“.
30 ოქტომბერი, 2017.
http://mythdetector.ge/ka/
myth/fake-news-tanmkhle
b-potoze-sastumrodan-gad
movardnili-turketis-mokalak
ea-0
42
ვინ დგას ყალბი ამბების მიღმა და რა არის როგორ გამოიმუშავებენ ადამიანები ფულს
სოციალური ბოტი? ყალბი ამბებით?
რამდენადაც არსებობს რამდენიმე სახეობის ტრადიციული მედია (გაზეთები, რადიოები და
ყალბი ამბავი, მათი მიზნებიც და მეთოდებიც გან- ტელევიზიები) შემოსავალს რეკლამით იღებს.
სხვავებულია. ყალბი ამბების უმეტესობა გარკ- რეკლამის განთავსების ღირებულება დამოკი-
ვეულწილად სიმართლეს ეფუძნება, მაგრამ ისი- დებულია იმაზე, რამდენი ადამიანი ყიდულობს
ნი სიმართლეს კომერციული, იდეოლოგიური გაზეთს, უსმენს ან უყურებს პროგრამებს. რაც
თუ პოლიტიკური დივიდენდების მიღების გამო უფრო დიდია აუდიტორია, მით მაღალია რეკ-
ამახინჯებენ. „კლიკბაიტ“ საიტები ყალბ ამბებს ლამის ფასი. მეორე მხრივ, ონლაინ მედია, რეკ-
რეკლამის გზით ფულის საშოვნელად ქმნიან, ლამის ფასს მათ კონტენტზე კლიკების რაოდე-
ხოლო ჰიპერმიკერძოებული საიტები ჭორებს და ნობით განსაზღვრავს. რაც უფრო მეტ კლიკს
კონსპირაციულ თეორიებს საზოგადოებრივ აზ- იღებს საიტი, უფრო მეტი მომხმარებელია ჩარ-
რზე გავლენის მოხდენის მიზნით აქვეყნებენ და თული და შედეგად შემოსავალიც იზრდება.
ავრცელებენ. ჰიპერმიკერძოებული მედია საშუ- სწორედ ეს არის მოტივაცია ციფრული თაღ-
ალებები სიმართლეს ფაქტებისა და ყალბი ინ- ლითებისთვის. მათი მიზანია ტრაფიკის და ჩარ-
ფორმაციის აღრევით მალავენ. ისინი, როგორც თულობის გაზრდა. ციფრული თაღლითები სა-
წესი, პოლიტიკურ ოპონენტებს, უმცირესობებს ზოგადოების ყურადღებას ხშირად უჩვეულო ან
ან განსხვავებული მოსაზრებების მქონე ჯგუფებს უაღრესად ემოციური თემებით იქცევენ. ისინი
ნეგატიურ მოვლენებში ადანაშაულებენ. ზოგიერ- საშიში ან შემაშფოთებელი ინფორმაციის გაზ-
თი მედია ანალიტიკოსი იმასაც კი ამბობს, რომ ვიადებით მომხმარებლის ემოციებით მანიპუ-
დღესდღეობით ყალბი ამბების და ციფრული დე- ლირებენ. რაც უფრო მეტად იქცევენ ისინი ყუ-
ზინფორმაციის ინდუსტრიაც კი არსებობს. რადღებას, მით მეტ ფულს გამოიმუშავებენ.
ყალბი ამბების ინდუსტრია ბოტების ანუ
სოციალური მედიის ყალბი პროფილების მეშ-
ვეობით გაიზარდა. მათი პროფილები რეალუ-
რი მომხმარებლის პროფილს ჰგავს, მაგრამ
რეალურად ბოტები, გარკვეული ამოცანების
განსახორციელებლად და მოსაზრებების გა-
მოსაქვეყნებლად, პროგრამულად იმართებიან.
ძალიან მარტივია ასეთი ბოტების დიდი რა-
ოდენობით შექმნა, უწყვეტი ნაკადით პოსტები-
სა და მოწონებების კონვეირულად მიწოდება.
შედეგად საზოგადოებას ექმნება შთაბეჭდილე-
ბა, თითქოს გარკვეულ პოზიციებსა და მოსაზ-
რებებს დიდი რაოდენობით ადამიანი უჭერს
მხარს.

რა გავლენა აქვს ყალბ ინფორმაციას ვინ არის პასუხისმგებელი ებრძოლოს ყალბ
ადამიანებზე? ამბებს?
ყველა დეზინფორმაცია ჩვენი აზრების და მსოფ- ყალბი ამბები და შეთითხნილი ისტორიები, რო-
ლმხედველობის ფორმირებას უწყობს ხელს და გორც ჩანს, თავისით არ გაქრება. ისინი საზოგა-
ამდენად ზიანი საბოლოოდ შესაძლოა, ძალიან დოებრივ აზრზე გავლენის მოხდენის ეფექტიან
რეალური იყოს. საზოგადოებრივ აზრზე გავლე- საშუალებად იქცა და ახლა ადამიანები ამით
ნის მოხდენის მიზნით შექმნილი ყალბი ამბები ფულს აკეთებენ. ყველა პასუხისმგებელია სიც-
ძალიან ეფექტური და გავლენიანია. ისინი ადა- რუის გამოაშკარავებასა და მათი გავრცელების
მიანების ემოციებზე თამაშობენ. ყალბი ინფორ- თავიდან აცილებაზე. ყველას შეუძლია, დეზინ-
მაცია ხშირად ისეა აგებული, რომ გარკვეული ფორმაციისა და ჭორებისგან გამოწვეული ზიანი
ჯგუფების – იქნება ეს სხვა ქვეყანა თუ რელიგი- შეაკავოს. ეს ყველაფერი სოციალური მედიის
ური ჯგუფი ან ქვეყანაში არსებული უმცირესობა მომხმარებლების, სოციალური მედიის კომპა-
თუ კონკრეტული ინსტიტუტი – წინააღმდეგ გა- ნიების, ძირითადი მედია საშუალებების, განმა-
ნაწყოს ხალხი. ყალბი ამბები ხშირად წინასწარ ნათლებლებისა და პოლიტიკოსების ერთობ-
არსებული ან ლატენტური დამოკიდებულებების ლივ ძალისხმევას მოითხოვს. პოლიტიკოსები
პროვოცირებას ახდენს. ყალბი ინფორმაციის სასიცოცხლოდ უნდა იყვნენ დაინტერესებულნი,
გაბათილების ან განმარტების შემდეგაც კი, მათი ებრძოლონ ყალბ ინფორმაციას, რადგან ყალ-
გავლენა ადამიანების შეხედულებებსა და და- ბი საინფორმაციო კამპანიის სამიზნეები ისინიც
მოკიდებულებებზე კვლავ გრძელდება და ქვეც- შეიძლება აღმოჩნდნენ და პროცესი ვერ გააკონ-
ნობიერში ილექება. ტროლონ. მედია საშუალებებიც უნდა იყვნენ
დაინტერესებულნი, რადგან მათ შეიძლება მატ-
ყუარებთან და სენსაციების გამავრცელებლებ-
თან კონკურენციაში დიდი აუდიტორია დაკარ-
გონ. ყალბ ინფორმაციასთან საბრძოლველად
ფაქტების გადამოწმების (fact-checking) ორგანი-
ზაციები შეიქმნა; აქ თქვენ შეგიძლიათ, ნახოთ იმ
ვებ-გვერდების სია, რომლებიც მცდარ ინფორ-
მაციას რეგულარულად აქვეყნებენ. ზოგიერთის
აზრით, ამა თუ იმ ბმულს უნდა ახლდეს აღნიშ-
ვნა „გადამოწმებულია“ თუ არა, Facebook-ი და
Google-ი ყალბი ამბების დაბლოკვის სხვა საშუ-
ალებებსაც ცდიან. საბოლოოდ, ეს სოციალური
მედიის ყველა მომხმარებელს ეხება. ამდენად,
ყველა უნდა შეეცადოს, გახდეს მედიაწიგნიერი.
საგანმანათლებლო პროგრამები, რომლებიც
აძლიერებენ მედიაწიგნიერებას, არასოდეს ყო-
ფილა ისე საჭირო, როგორც დღეს.

44

რატომ უნდა იზრუნო იმაზე, თუ რას აზიარებ?

ყველას შეუძლია ყალბი ამბების ტირაჟირე-
ბას ხელი შეუშალოს. ყველა პასუხისმგებელია,
რომ სხვები შეცდომაში არ შეიყვანოს და თა-
ვადაც შეცდომაში არ შევიდეს. სოციალური მე-
დიის მომხმარებლებმა უნდა იგრძნონ პასუხის-
მგებლობა იმის გამო, თუ რას აზიარებენ. მათ
უნდა ჰქონდეთ სურვილი, გაერკვნენ, ამბავი,
რომელსაც აზიარებენ, ნამდვილია თუ ყალბი.
მომხმარებელთა უნარ-ჩვევები და მზადყოფ-
ნა, დეზინფორმაციის წინააღმდეგ იბრძოლონ,
განსაზღვრავს, თუ როგორ სამყაროში ვიცხოვ
რებთ – დამაბნეველი და გაყალბებული ინ-
ფორმაციის, თუ – არა. ინტერნეტში ყალბი ამ-
ბების ზიანი შესაძლოა შემცირდეს, თუ ყველა
ყურადღებას გამოიჩენს, გაარკვევს სიმართ-
ლეს და მხოლოდ გადამოწმებულ ინფორმა-
ციას გააზიარებს.

სასწავლო მიზნები განრიგი
ცოდნა როგორც ტრენერს მედია და ინფორმაციულ

გავიგოთ, რა არის ყალბი ინფორმაცია: მისი წიგნიერებაში, ახალგაზრდების განათლებისთ-
განვითარება, გავრცელება და პოტენციური ვის შეგიძლიათ სხვადასხვა თემა, კონკრეტული
გავლენა. უნდა გავიაზროთ, რომ ყველა პასუ- მიდგომები და მეთოდები აირჩიოთ. თქვენ შე-
ხისმგებელია ყალბ ამბებს ებრძოლოს, გააქარ- გიძლიათ ახალგაზდებს განსაკუთრებული უნარ-
წყლოს ისინი და შეაჩეროს მათი შემდგომი ჩვევები გამოუმუშავოთ. შერჩევამდე, განსაზღ-
გავრცელება. ვრეთ სწავლის მიზნები, რომელთა მიღწევაც
გსურთ, ტრენინგისთვის არსებული დრო და შე
უნარ-ჩვევები ისწავლეთ მონაწილეთა წინასწარი ცოდნა და
იმის ცოდნა, თუ როგორ გადავამოწმოთ ინ- მოტივაცია.
ფორმაციის უტყუარობა და სიზუსტე, მოვახდი- ეს მასალათა კრებული გთავაზობთ არაერთ
ნოთ ყალბი ამბების იდენტიფიცირება. გაანა- სავარჯიშოსა და სამუშაო ფორმას, რათა თქვენი
ლიზება, რეფლექსია, დისკუსია, ონლაინ კვლე- ტრენინგები სრულყოთ. თავისუფლად აარჩიეთ
ვა, მოსაზრებების გამოხატვა, განსხვავებული სავარჯიშოები, რომლებსაც აუდიტორიისთვის
შეხედულებების ანალიზი. ინდივიდუალური, შესაფერისად მიიჩნევთ და ისინი მსმენელებს
წყვილებში და ჯგუფებში მუშაობა, პრეზენტაცია. მოარგეთ. სავარჯიშოები დაყოფილია რამდენი-
მე ნაწილად: გაცნობითი ხასიათის სავარჯიშო-
ები, პრაქტიკული სავარჯიშოები და შედეგობ-
რივი სავარჯიშოები.

წარდგენა / 4სთ
ინფორმაციაზე სოციალური მედიის ფილტრე-
ბის ეფექტიანობის შეფასება, განხილვა და შე-
დარება, აუდიტორიისთვის შეხედულებების, მო-
საზრებების და ინფორმაციის ჩვენება.

46
სავარჯიშო / 3სთ
სიცრუე თუ ფაქტი? ყალბი ამბების გაბათილება
ვისწავლოთ, თუ როგორ გავარჩიოთ ყალბი
ამბები რეალური ინფორმაციისგან; ყალბი ამ-
ბების ტიპიური მახასიათებლების გაცნობა. ვის-
წავლოთ კვლევა და ინფორმაციის სიზუსტის
გადამოწმება.
შედეგი / 3სთ
თოქ-შოუ: ყალბი ამბების შედეგები
ყალბი ამბების კომპლექსური საკითხის როლუ-
რი თამაშით განხილვა. ყალბი ამბების შესაძ-
ლო შედეგების და თითოეული მომხმარებლის
პასუხისმგებლობის შესახებ – არ გააზიარონ
ცრუ ინფორმაცია – ცნობიერების ამაღლება.

„საინფორმაციო ბუშტი“ გამოკითხვა: როგორ ინარჩუნებთ
ინფორმირებულობას? / 20 წთ, სრული
პირადი საინფორმაციო არხების ჯგუფი
შემოწმება; სოციალური
მიზნები მედიის, როგორც ძირითადი ჰკითხეთ მონაწილეებს, არის თუ არა მათთ-
საინფორმაციო წყაროს, რისკების
და სარგებლის განსაზღვრა;
ვის მნიშვნელოვანი, ინფორმირებულები იყვნენ
მოსაზრებების ფორმულირება და მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენების შესახებ.
მათი ჩაწერა. შემდეგ სთხოვეთ, ჩამოთვალონ ინფორმაციის
ხანგრძლივობა 4 სთ მიღების წყაროები, მაგალითად, ტრადიციული
მასმედია (ტელევიზია, რადიო, გაზეთები), ალ-
Facebook-ის ახალი ამბების ტერნატიული მასმედია (სათემო რადიო, ბლო-
მზადება პარამეტრების შემოწმება, გები), სოციალური მედია (Facebook, Twitter) ან
სამუშაო ფორმების გადმოწერა
და დაბეჭდვა. პირდაპირ ადამიანები.
მასალა „ჩემი Facebook-ის სიახლეების

– რა მედია საშუალებებს იყენებთ ინფორმა-
ველი #1“ სამუშაო ფორმა;
„ჩემი Facebook-ის სიახლეების ციის მისაღებად?
ველი #2“ სამუშაო ფორმა (თითო – რომელი საინფორმაციო წყაროებია თქვენ-
მონაწილეზე თითო სამუშაო
ფორმა); „საინფორმაციო ბუშტის“
თვის მნიშვნელოვანი და რატომ?
სამუშაო ფორმა (ჯგუფისთვის – თუ მხოლოდ სოციალურ მედიას იყენებთ,
ერთი სამუშო ფორმა). რატომ ადევნებთ თვალყურს კონკრეტულ
„ბრეინშტორმინგი“, გვერდებს ან ჯგუფებს?
მეთოდი
ინდივიდუალური სამუშაო,
ჯგუფური სამუშაო, პრეზენტაცია,
მას შემდეგ, რაც მონაწილეები საკუთარი ინ-
ვიდეოს ჩაწერა.
ფორმაციის წყაროებს დაასახელებენ, ჩაატარეთ
ტექნოლოგია კომპიუტერები ან სმარტფონები, მცირე გამოკითხვა იმის თაობაზე, თუ რამდენად
ინტერნეტზე წვდომა,
მნიშვნელოვანია ეს წყაროები მონაწილეთათ-
პროექტორი.
ვის. სთხოვეთ, შეაფასონ საინფორმაციო წყა-
როების მნიშვნელობა დონეების მიხედვით –
სკალაზე 1-დან 5-მდე (ტრადიციული მასმედია,
ალტერნატიული მასმედია, სოციალური მედია
და ხალხი). მათ უნდა წარმოადგინონ თავიან-
თი შეფასების სისტემა თითის აწევით (1 თითი
– 1 დონე და ა.შ.). საბოლოოდ, აწეული თითების
მიხედვით დათვლილი ქულებით ჯგუფი შეჯერ-
დება, თუ რამდენად რელევანტურია განსხვავე-
ბული საინფორმაციო არხები მათთვის.
48
სოციალური მედია, როგორც FACEBOOK-ის სიახლეების ველის შესწავლა

ინფორმაციული არხი / 25 წთ, / 30 წთ, ინდივიდუალური სამუშაო
სრული ჯგუფი
სთხოვეთ მონაწილეებს, შეისწავლონ Facebook
განიხილეთ, როგორ იყენებენ ადამიანები სო- -ის სიახლეების ველის უახლესი პოსტები „ჩემი
ციალურ მედიას ინფორმირების მიზნით. მო- Facebook-ის სიახლეების ველი #1“ სამუშაო
ნაწილეებთან ერთად გაარკვიეთ, თუ რა გზით ფორმის დახმარებით. განუმარტეთ სამუშაო
აღწევს ინფორმაცია Facebook-ის და Twitter-ის ფორმის დანიშნულება, რათა დარწმუნდეთ,
პირად საინფორმაციო ველზე – მეგობრების რომ თითოეულმა მონაწილემ კარგად გაიგო,
მეშვეობით, სხვა ხალხის მეშვეობით, მოწო- რა უნდა გააკეთოს. სთხოვეთ ჩამოწერონ, რა
ნებული გვერდების მეშვეობით, დასპონსო- სახის პოსტები ჩნდება მათი სიახლეების ველ-
რებული რეკლამებიდან ან ღონისძიებებიდან, ში, ვინ დაპოსტა ისინი ან როგორ გამოჩნდა
პირდაპირ პოსტებიდან, გაზიარებებიდან, მო- მათი სიახლეების ველში, მაგალითად, არის თუ
წონებებიდან და კომენტარებიდან. შემდეგ შე- არა რომელიმე „შეთავაზებული პოსტი“. შემ-
ამოწმეთ და გააანალიზეთ, თუ როგორ შეიძ- დეგ სთხოვეთ მონაწილეებს გამოავლინონ და
ლება სხვადასხვა კრიტერიუმის მიხედვით ამ ჩამოთვალონ ყველა ის ამბავი ან თემა, რომე-
პოსტების ორგანიზება. მაგალითად, პოპულა- ლიც საჯარო ინტერესის საგანია. დაახლოებით
რული ამბები, უახლესი ამბები და ა.შ. ახსენით, 20 წუთის შემდეგ, სთხოვეთ თითოეულ მონაწი-
როგორ და რატომ ქმნიან Facebook-ის დევე- ლეს შეარჩიოს საჯარო ინტერესის მქონე სამი
ლოპერები ალგორითმებს, რომლებიც განსაზ- ამბავი თავიანთი სიახლეების ველიდან, რო-
ღვრავენ, რომელი ამბავი უნდა გამოჩნდეს პი- მელსაც ყველაზე მნიშვნელოვნად მიიჩნევენ.
რად საინფორმაციო ველში და რომელი – არა. მონაწილეებმა უნდა ჩამოწერონ, თუ რატომ
შეარჩიეს ეს „ტოპ სამეული“.


პირადი სიახლეების ველის განხილვა „ტოპ სამეულის“ ამბების შეფასება /
/ 45წთ, სრული ჯგუფი, მოდერირებული 15 წთ, ინდივიდუალური სამუშაო
დისკუსია
სთხოვეთ მონაწილეებს კონცენტრირდნენ მათ
ჰკითხეთ მონაწილეებს თავიანთი ინდივიდუ- მიერ შერჩეულ „ტოპ სამეულზე“ და შეავსონ
ალური შეფასებების შესახებ. „ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #2“-ის
სამუშაო ფორმა. თითოეული პოსტისთვის მათ
– ვისი პოსტები ჩნდება თქვენი სიახლეების უნდა ჩამოწერონ: თემა, მისი საინფორმაციო
ველში ყველაზე ხშირად? ღირებულება, რა შეხედულებებს ამკვიდრებს,
– როგორია პირდაპირი და გაზიარებული პოს- ეთანხმებიან თუ არა ამ შეხედულებებს და რამ-
ტების თანაფარდობა? დენად სარწმუნოდ მიიჩნევენ ინფორმაციას.
– რამდენი დასპონსორებული პოსტი ჩნდება
თქვენი სიახლეების ველში?
– რა პროცენტული წილი აქვს სხვადასხვა ტიპის გააკეთეთ პოსტერი განცხადებით
პოსტებს? სოციალური მედიის სიახლეების ველზე /
– რამდენად ხშირად ან რამდენად იშვიათად 45 წთ, ჯგუფური სამუშაო
აწყდებით საჯარო ინტერესის მქონე პოსტებს მას შემდეგ, რაც მონაწილეები თავიან სამ გამორ-
თქვენი სიახლეების ველში? ჩეულ ამბავს და თემას შეაფასებენ, დააჯგუფეთ
სამ-სამი მონაწილე, რათა მათ თავიანთი მონა-
დისკუსიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტები ცემები „საინფორმაციო ბუშტის“ სამუშაო ფორ-
ფლიპ ჩარტზე ასახეთ. შემდეგ სთხოვეთ მო- მის გამოყენებით ერთმანეთს შეადარონ. სთხო-
ნაწილეებს ფლიპ ჩარტზე საჯარო ინტერესის ვეთ განიხილონ, თუ რა გავლენა აქვს საჯარო
მქონე ყველაზე მნიშვნელოვანი თემები და ამ- ინტერესის საკითხებზე Facebook-ს, როგორც
ბები ჩამოწერონ, ასევე ახსნან და განიხილონ, ინფორმაციის ძირითად წყაროს. სთხოვეთ,
რატომ არის ეს ამბები მათთვის მნიშვნელოვა- ფლიპ ჩარტზე ჩამოწერონ საკვანძო მიგნებები
ნი. წარმართეთ დისკუსია, რათა მონაწილეთა და თვალსაჩინო ადგილზე გამოფინონ.
საინფორმაციო ღირებულებები დაადგინოთ
და ჩამოწერეთ ისინი სხვა ფლიპ ჩარტზე.
50
პრეზენტაცია და ვიდეოს ჩაწერა: ვიდეო მონაწილეებს. მოწონების შემთხვევაში,

სოციალური მედია – საინფორმაციო მათ შეუძლიათ, ვიდეო თავიანთ სოციალურ
ბუშტი / 60 წთ, სრული ჯგუფი ქსელებში გააზიარონ.
სთხოვეთ მონაწილეებს, საკუთარ პოსტერებ- „საინფორმაციო ბუშტების“ ილუსტრირების
თან დადგნენ. მათ სათითაოდ უნდა წარმოად- კიდევ ერთი მეთოდი ბუშტია. მიეცით თითო-
გინონ და განმარტონ საკუთარი განცხადებები ეულ მონაწილეს ბუშტი, რომელიც „საინფორ-
და სხვა მონაწილეებთან ერთად განიხილონ. მაციო ბუშტის“ სიმბოლოა. ასევე მიეცით მათ ისე-
ახსენით ტერმინები „საინფორმაციო ბუშტი“, თივე ნიშანი, როგორც სამაგიდო თამაშების
„ფილტრის ბუშტი“ და „დახშული სივრცე“ (Echo სიმბოლოსთვის გამოიყენება. სთხოვეთ მათ,
chamber), რათა მონაწილეებს დასკვნების გა- ჩადონ ნიშანი ბუშტში და შემდეგ ის გაბერონ. ამის
კეთებაში დაეხმაროთ. შემდეგ, უთხარით მონაწილეებს აიღონ მარკე-
რი, დააწერონ ბუშტს მათი სახელი და მათ მიერ
– ვინ წყვეტს საჯარო ინტერესის მქონე თემე- არჩეული სამი „ტოპ ამბავი“. შემდეგ ყველა
ბიდან, რა ინფორმაცია შეიძლება ნახოთ Fa- ბუშტი კლასში ჩამოკიდეთ, რათა ერთდროუ
cebook/Twitter-სა და სხვა სოციალურ ქსე- ლად განსხვავებული საინფორმაციო ბუშტების
ლებში? ილუსტრირება მოახდინოთ. წაახალისეთ მო-
– რამდენად სანდოა ამ თემებზე ინფორმაცია ნაწილეები, გაეცნონ სხვა მონაწილეების „ინ-
სოციალურ მედიაში? როგორ ახსნით? ფორმაციულ ბუშტებს“.
– რა შედეგებს შეიძლება ველოდეთ ცალკე-
ული ინდივიდებისა და საზოგადოებისთვის,
თუ სოციალური მედიის მომხმარებლები
მხოლოდ იმ ახალ ამბებს და ინფორმაციას
მოიხმარენ, რაც მათ ინტერესებსა და შეხე-
დულებებს ასახავს?
– რამდენად ახდენს გავლენას „საინფორმა-
ციო ბუშტი“ ჭორების და ყალბი ინფორმა-
ციის გავრცელებაზე?
პრეზენტაციებისა და დისკუსიის შემდეგ მონა-

წილეებმა ხმა უნდა მისცენ საუკეთესო პასუხებს
ან განაახლონ თავიანთი განცხადებები, რათა
დისკუსიის შედეგები ასახონ. სთხოვეთ ჯგუფს,
აირჩიოს სპიკერი. ჩაიწერეთ ვიდეო, სადაც ჯგუ-
ფის სპიკერი შეკითხვებს და საბოლოო განცხა-
დებებს ხმამაღლა კითხულობს. გაუზიარეთ ეს

ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #1
რა ინფორმაცია ჩანს თქვენი Facebook-ის სიახლეების
ველში? აიღეთ ეს სამუშაო ფორმა, რათა შეისწავლოთ,
რა სახის პოსტები გამოჩნდა ახლახანს, საიდან ან ვინ
გაგიზიარათ თქვენ და რა სახის ინფორმაციას შეიცავს
ისინი. იმისთვის, რომ თავიდან ავიცილოთ მხოლოდ
Facebook-ის „საუკეთესო სიახლეები“, შეცვალეთ თქვენი
პრეფერენციები და დააყენეთ ის „უახლეს ამბებზე“. პოს-
ტები ერთი მეორის მიყოლებით შეაფასეთ.
მეგობრებისგან ჯგუფების ან გვერდების დასპონსორებული

საშუალებით
როგორ ჩნდება პოსტები თქვენი სიახლეების ზოლში? გთხოვთ, დათვალოთ.
პირდაპირი პოსტები
რეაქციები (მოწონება, კომენტარი)

გაზიარებები
თეგები
რა სახის პოსტები ჩანს თქვენი სიახლეების ზოლში? გთხოვთ, დათვალოთ.
პირადი პოსტები, სურათები...
რეკლამები
იუმორი
ტაბლოიდები, ჭორები
საჯარო ინტერესი/ახალი ამბები
საჯარო ინტერესის მქონე რა ამბები ან თემები ჩანს თქვენი სიახლეების ზოლში? გთხოვთ, აღწერეთ.
მას შემდეგ რაც შეისწავლეთ პოსტები საჯარო ინტერესის თემებზე, რომელია თქვენთვის სამი ყველაზე მნიშვნელოვანი და
რატომ (თქვენი „ტოპ სამეული“)?
1
52
ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #2

შეისწავლეთ თქვენი „ტოპ სამეულის“ მასალები და თი- ნი სიახლეების ზოლში? რა საინფორმაციო ღირებულება
თო სიახლისთვის ერთი ფორმა შეავსეთ. თქვენი „ტოპ აქვს მას თქვენთვის? რა თვალსაზრისს გამოხატავს ის?
სამეულის“ თითო ამბავზე უპასუხეთ შემდეგ კითხვებს: ეთანხმებით თუ არა ამ მოსაზრებას? რამდენად სანდოა
რა თემაა? რა სახის პოსტია? როგორ მოხვდა ის თქვე- ეს ამბავი თქვენთვის?
მაგალითი
თემა: არჩევნები პოსტის სახეობა: საინფორმაციო სტატია
მეგობრის მეშვეობით ჯგუფის ან გვერდის მეშვეობით დასპონსორებული
საინფორმაციო ღირებულება აქვს იმიტომ, რომ
დროულობა გავლენა კონფლიქტი სიახლე
სიახლოვე შედეგი მნიშვნელობა ადამიანური ინტერესი
თვალსაზრისი: პროსახელისუფლებო
არ ვეთანხმები ნეიტრალური ვარ ვემხრობი
სანდოობა ჩემთვის (1 = დაბალი, 5 = მაღალი)
1 2 3 4 5
თემა: პოსტის სახეობა:
თვალსაზრისი:
1 2 3 4 5

1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
54
შეადარეთ თქვენი სიახლეების ველის შეფასებების შე- რომ მუდმივად ინფორმირებული იყოთ? გამოიყენეთ
დეგები. რამდენად არის სოციალური მედია, როგორიცაა შეკითხვები დისკუსიის წარსამართად. ჩამოწერეთ პასუ-
Facebook-ი, შესაფერისი საინფორმაციო არხი იმისთვის, ხები და ჩამოაყალიბეთ მოკლე მოსაზრებები.
შეკითხვა 1 – საინფორმაციო კარიბჭე / როგორ ან ვისი მეშვეობით იღებთ ყველაზე მეტ ინფორმაციას სოციალურ
ქსელში? ვინ განსაზღვრავს, რა უნდა გამოჩნდეს თქვენი სიახლეების ველში? რამდენად განსხვავდება ეს სხვა ისეთი
საინფორმაციო წყაროებისგან, როგორიცაა ტრადიციული მასმედია?
შეკითხვა 2 – ამბების ტიპოლოგია / რა სახის ამბები ჩნდება ყველაზე ხშირად თქვენი სიახლეების ველში? რა განაპი-
რობებს „ტოპ სამეულის“ საინფორმაციო ღირებულებას და მნიშვნელობას თქვენთვის?
შეკითხვა 3 – მეგობრები, თემები და მოსაზრებები / რამდენად ახდენს გავლენას Facebook-ზე თქვენს მიერ მოწო-
ნებული გვერდები და თქვენს მიერ არჩეული მეგობრები, თუ რა ინფორმაცია და მოსაზრება გამოჩნდება თქვენს
საინფორმაციო ველში?
შეკითხვა 4 – ჭორები და სანდოობა / სარწმუნო ინფორმაციასთან შედარებით რამდენად ხშირად აწყდებით ისეთ
ინფორმაციას, რომელსაც არ ენდობით? არის თუ არა პოსტი, რომელსაც თქვენი მეგობარი აზიარებს, უფრო მეტად
სარწმუნო, ვიდრე სხვის მიერ გაზიარებული?
შეკითხვა 5 – საინფორმაციო ბუშტი / რა შედეგი შეიძლება დადგეს, როდესაც სოციალური მედიის მომხმარებლები
მხოლოდ ციფრული ქსელებით გაფილტრულ ისეთ ინფორმაციას იღებენ, რომელიც მხოლოდ მათ შეხედულებებსა
და რწმენებთან არის თანხვედრაში? რა უნდა მოვიმოქმედოთ იმისთვის, რომ კარგად ინფორმირებული ვიყოთ?

ყალბი ინფორმაცია თუ ფაქტები? ყალბი ინფორმაციის გაქარწყლება
მონაწილეებისთვის ყალბი
ყალბი ამბის წარდგენა / 15 წთ,
ამბების მახასიათებლების და სრული ჯგუფი
მიზნები ყალბ და ნამდვილ ამბავს შორის
განსხვავების სწავლება. მათი წარადგინეთ თემა ისეთი ყალბი ამბის მაგალი-
მოტივირება, მეტად იზრუნონ თის მოყვანით, რომელიც ვირუსულად გავრ-
იმაზე, თუ რას აზიარებენ. ყალბი
ამბების გაქარწყლებაში ტრენინგი. ცელდა, მაგრამ მონაწილეებს არ გაუმჟღავნოთ
მისი შინაარსი ნამდვილია თუ არა. მონაწილე-
ხანგრძლივობა 3 სთ ები წყვილებად დაიყოფიან და იმსჯელებენ, თუ
რამდენად რეალურია ამბავი, ისინი ჯგუფის და-
მოძებნეთ ყალბი ამბის და ნარჩენ წევრებს საკუთარ არგუმენტებს წარუდ-
ნახევრად სიმართლის ახალი
მაგალითები, რომლებიც გენენ. მას შემდეგ, რაც ყველა ჯგუფი საკუთარ
მზადება ვირუსულად გავრცელდა. იპოვეთ მოსაზრებებს წარმოადგენს, ყალბი ინფორმა-
ვებ-გვერდები, რომლებიც ყალბი
ამბების გაბათილებას ახდენენ, ციის გაბათილება მოახდინეთ და მონაწილეებს
გადმოწერეთ და ამობეჭდეთ ბექგრაუნდი მიაწოდეთ. ჰკითხეთ მათ, რამდე-
სამუშაო ფორმა.
ნად განასხვავებენ სოციალურ მედიაში ყალბ
სამუშაო ფორმა „ქვიზი ყალბ ამბებს რეალურისგან.
მასალა ამბებზე“, სამუშაო ფორმა „ფაქტი
თუ სიყალბე?“, გზამკვლევი
„ყალბი ამბების აღმოფხვრა“
(თითო მონაწილეს თითო ასლი).
ჯგუფური შეჯიბრი, მუშაობა

მეთოდი წყვილში, ონლაინ კვლევა,
პრეზენტაცია.
კომპიუტერები ან სმარტფონები,
ტექნოლოგია ინტერნეტზე წვდომა,
პროექტორი.
56
ქვიზი ყალბ ინფორმაციაზე / 30 წთ, ფაქტი თუ სიყალბე? / 30 წთ,

ჯგუფური შეჯიბრი, მთლიანი ჯგუფი ჯგუფური შეჯიბრი, სრული ჯგუფი
მიაწოდეთ მონაწილეებს ყალბი ამბის ბექგრა დაყავით მონაწილეები ჯგუფებად, რომლებიც
უნდი. დაუსვით კითხვები სამუშაო ფორმიდან ერთმანეთს შეეჯიბრებიან. მიზანი არის, მონა-
„ქვიზი ყალბ ამბებზე“ იმის გასარკვევად, ინ- წილეებმა ყალბი და რეალური ინფორმაციის
ფორმაცია სიმართლეა თუ ტყუილი. შეკითხვე- ერთმანეთსგან გამიჯვნა ისწავლონ. თუ გსურთ
ბი დაგეხმარებათ განმარტოთ, რა არის ყალბი გამოიყენეთ სამუშაო ფორმა „ფაქტი თუ სი-
ამბავი, რა სახეობის ყალბი ამბები არსებობს და ყალბე?“ ან იმუშავეთ საინდექსო ბარათებით,
რომ ყალბი ამბავი ახალი ფენომენი არ არის. რომელთა საკვანძო სიტყვებია „მცდარი“, „ნა-
ხევრად სიმართლე“ და „სიმართლე“.
სწორი პასუხებია: აჩვენეთ ყალბი ამბების სათაურები, რომ-
1 სწორი 6 მცდარი ლებიც ვირუსულად გავრცელდა, ასევე, ნახევ-
2 მცდარი 7 მცდარი რად სიმართლის და რეალური ახალი ამბის
3 მცდარი 8 მცდარი სათაურები. წინასწარი მოკვლევის გარეშე, მო-
4 სწორი 9 სწორი ნაწილეები უნდა მიხვდნენ ინფორმაცია ფაქ-
5 სწორი 10 სწორი ტობრივია, ფაქტებისა და ტყუილის ნაზავი თუ
სრული სიყალბე. შემდეგ მონაწილეებთან ერ-
მონაწილეებთან ერთად განიხილეთ, თუ რა თად განიხილეთ, რა ფაქტორებით დაადგინეს
განაპირობებს ყალბი ამბების ბუმს სოციალურ ინფორმაციის უტყუარობა ან სიმართლე.
მედიაში? რა უბიძგებს ადამიანებს, რომ ყალბი დისკუსია, სავარაუდოდ, გიჩვენებთ, რომ
ამბები შექმნან? რა შედეგები შეიძლება, მოჰყ- ყალბი ამბები ყოველთვის ადამიანების ემოცი-
ვეს მათ გავრცელებას? დაუბრუნდით დისკუ- ებით მანიპულირებს და მეტი კონტექსტის ცოდ-
სიას ბოლო დროს ვირუსულად გავრცელებუ- ნაა საჭირო. რთულია, განსაზღვროთ, არის თუ
ლი სხვა ყალბი ამბის მაგალითით. არა ინფორმაცია სანდო, თუ არ იცით მისი წარ-
მომავლობა, რა კონტექსტში გამოქვეყნდა ის ან
არ გაქვთ საკითხის ზოგადი ცოდნა.

დეზინფორმაციული გაშუქების მაგალითი
მაგალითი 3. მანიპულაციური სათაური და ფოტო

„სპუტნიკ-საქართველოს“ პუბლიკაცია
2017 წლის 27 აგვისტოს „Sputnik-საქართველომ“ მიგრაციის თემა, სათაურით „საქართველო მიგრანტთა

მიღების ინდექსით 117-ე ადგილზეა“4 მანიპულაციურად გააშუქა. აღნიშნული მონაცემი გამოცემამ
„Sputnik-ლიტვა“-ზე დაყრდნობით, მიგრანტთა მიმღებლობის საერთაშორისო ინდექსზე (Migrant
Acceptance Index) მითითებით გამოაქვეყნა. სათაური მანიპულაციურია, რადგან ინდექსი მიგრანტთა
„მიმღებლობას“ ანუ მათ მიმართ ცალკეული ქვეყნების დამოკიდებულებებს ასახავს და არა „მიღებას“,
რაც მოცემულ შემთხვევაში ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ საქართველო 117-ე ადგილს მიგრანტთა
მიღების მონაცემების საფუძველზე იკავებს. მასალისთვის შერჩეული ფოტო მანიპულაციურია და მასზე
ბურქიანი ქალები არიან გამოსახული, რაც მიგრანტებს მუსლიმური იდენტობის ადამიანებთან აიგივებს.
სტატიას ასევე თან ახლავს ბმული სხვა პუბლიკა-

ციაზე, სათაურით „ევროპის ქვეყნებმა საქართვე-
ლოში 80 მიგრანტზე მეტი გამოაძევეს“, რაც დამა-
ტებით ნეგატიურ განწყობას ქმნის ევროპის საი-
მიგრაციო პოლიტიკის მიმართ.
4 https://sputnik-georgia.com/society/20170827/237107821/
saqarTvelo-migrantTa-indeqsiT-117-adgilzea.html
58
ყალბი ინფორმაციის გაბათილება / – როგორ არკვევთ ეს ინფორმაცია სიმართ-

30 წთ, სრული ჯგუფი ლეა, ყალბი თუ ნახევრად სიმართლე? ინ-
მაგალითების განხილვის შემდეგ ჰკითხეთ მო- ფორმაციის წყაროს, მისი შინაარსის ანა-
ნაწილეებს, თუ რა ფაქტორებმა იმოქმედა მათ ლიზით, დამოუკიდებლად გამოქვეყნებულ
გადაწყვეტილებაზე, ესა თუ ის ინფორმაცია წყაროებთან შედარებით თუ ფაქტების გა-
სანდოდ ან ყალბად მიეჩნიათ. განუმარტეთ ინ- დამოწმების ვებ-გვერდებთან კონსულტა-
ფორმაციის გაანალიზების რამდენიმე საკვანძო ციით?
საფეხური: ინფორმაციის წყაროები, შინაარსი – გააზიარებთ თუ არა ამ საეჭვო ინფორმა-
და გადამოწმება – გააშუქეს თუ არა სხვა წყა- ციას? რატომ ან რატომ არა?
როებმა იდენტური ინფორმაცია. წარადგინეთ
ვებ-გვერდები ან პლატფორმები, რომლებიც საეჭვო ინფორმაციის პრეზენტაცია /
ყალბი ინფორმაციის გაბათილებას ახდენენ. 45 წთ, სრული ჯგუფი
წყვილები საკუთარ მაგალითებს წარმოადგე
საეჭვო ინფორმაციის გადამოწმება / ნენ და ჯგუფის სხვა წევრებს ეკითხებიან, გაა
30 წთ, წყვილებში მუშაობა ზიარებდნენ თუ არა ამ ინფორმაციას? შემდეგ
დააწყვილეთ მონაწილეები და სთხოვეთ ყალბი ისინი ახსნიან, თუ რამდენად იყო საეჭვო ინ-
ამბების გადამოწმების უნარ-ჩვევები ინტერნეტ ფორმაცია უტყუარი ან მცდარი და განმარტავენ,
კვლევის დროს გამოიყენონ. თითო წყვილი ირ- თუ როგორ გამოიკვლიეს საკითხი. ჩამოწერეთ
ჩევს ინფორმაციას, რომელსაც საეჭვოდ მიიჩ- საეჭვო ამბების თემები, რომლებიც მონაწი-
ნევს. სთხოვეთ, გააანალიზონ შერჩეული ამბები ლეებმა შეისწავლეს. ჰკითხეთ მონაწილეებს,
(წყარო, შინაარსი და კონტექსტი) სოციალური რომელ ამბავს ექნებოდა ყველაზე ცუდი შედე-
ქსელების ან ფაქტების გადამოწმების ვებ- გი, თუკი მომხმარებელი მას გააზიარებდა. ხაზ-
გვერდების გამოყენებით. მონაწილეებს კვლე- გასმით აღნიშნეთ, რომ დეზინფორმაციის გავ-
ვის დამხმარედ გზამკვლევი „ყალბი ამბების რცელებაზე პასუხისმგებელი სოციალური ქსე-
აღმოფხვრა“ მიეცით. თითოეული წყვილი სა- ლის თითოეული მომხმარებელია.
კუთარ მიგნებებს წარმოადგენს და შემდეგ შე-
კითხვებს პასუხობს:

– გაქვთ თუ არა მყარი ფაქტები საეჭვო ინ-
ფორმაციის წარმომავლობის შესახებ: რო-
დის და საიდან გავრცელდა ის? როგორ გავ-
რცელდა?
– რის შესახებაა საეჭვო ინფორმაცია? რას ამ-
ტკიცებს ის?

ქვიზი ყალბ ამბებზე
# მოსაზრება მართალი მცდარი
1 ყალბი ამბების ფენომენი ახალი არაა. ყალბი ამბები ტაბლოიდებში

და სოლიდურ საინფორმაციო გამოცემებშიც კი ჩნდება.

2 ყალბი ამბები არ იქმნება განზრახ ან კონკრეტული მიზნით.
3 როცა სოციალური მედიის მომხმარებლები მცდარ ინფორმაციას აზიარებენ,

როგორც წესი, ისინი ფლობენ ინფორმაციას, რომ მასალა მცდარია.
4 ყალბი ინფორმაცია საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე გავლენას ახდენს

და მან დემოკრატიულ არჩევნებზეც კი შეიძლება იმოქმედოს.
5 ჩვეულებრივ ადამიანებს შეუძლიათ, ყალბი ამბების ვებ-გვერდების შექმნით და

სოციალურ მედიაში დეზინფორმაციის გავრცელებით, ფული გამოიმუშაონ.
6 როცა მცდარი ინფორმაცია გაბათილებულია, მას შემდგომი გავლენა

ადამიანების შეხედულებებსა და დამოკიდებულებებზე აღარ აქვს.
7 ჭორი, რომელიც საბოლოოდ მცდარი აღმოჩნდება, უფრო სწრაფად ქრება და

ქარწყლდება, ვიდრე ნამდვილი ახალი ამბავი.
8 მეგობრების მიერ სავარაუდოდ სანდო საინფორმაციო ვებ-გვერდებიდან

გაზიარებული სტატიები, უფრო მეტად სანდო შეიძლება იყოს.
9 საეჭვო ინფორმაციის ფაქტებით გაქარწყლება გაცილებით ეფექტიანია, ვიდრე

უბრალოდ იმის თქმა, რომ ინფორმაცია სინამდვილეს არ შეესაბამება.
10 აშშ-ში ჩატარებულმა კვლევამ ახალგაზრდების უნარი, ინტერნეტში

გავრცელებული ინფორმაცია შეაფასონ, ერთი სიტყვით – „უიმედო“ – შეაფასა.
60
ფაქტი თუ სიცრუე?
მიმდინარე საკითხები
გამოიყენეთ თითო ხაზი თითო თემისთვის: ჩამოწერეთ
სათაურები ან საკვანძო სიტყვები საკითხის აღსაწერად.
ამოჭერით და დაალაგეთ ნაშრომები შემდეგ კატეგორი-
ებად: „მართალი“, „მცდარი“, „ნახევრად სიმართლე“.
სიმართლე ნახევრად სიმართლე ტყუილი

ყალბი ამბების აღმოფხვრა
იფიქრე, თუ რას აზიარებთ სანამ ყალბი ამბების გაქარწლებას დაიწყებთ, დარწმუნდით, რომ მცდარ
ინფორმაციას ან ჭორებს არ აზიარებთ.
ვინ დგას ინფორმაციის – დომეინის უცნაური სახელები, როგორც წესი, ნიშანია, რომ ინფორმაციაც
მიღმა? თანაბრად უცნაური და ნაკლებ სანდოა. თუ დომეინის სახელი ცნობილი
წყაროს ანალიზი ვებ-გვერდის მცირედი ვარიაციაა, ეს, როგორც წესი, იმის ნიშანია, რომ
თქვენ ორიგინალი, სანდო წყაროს გაყალბებულ ვებ-გვერდზე იმყოფებით.
მაგალითად, ამერიკული მედია ორგანიზაციის ABC-ის ვებ-გვერდს აქვს URL
მისამართი http://abcnews.go.com. ასევე შეიქმნა ყალბი ვებ-გვერდი, მისა-
მართით http://abcnews.com.co, რომელიც მალევე წაშალეს. თუ სიტყვები
blogger-ი, tumblr-ი ან wordpress-ი დომეინის სახელში ჩნდება, ის, სავარა-
უდოდ, პირადი ბლოგი უფროა, ვიდრე ახალი ამბების ვებ-გვერდი.
– შეამოწმეთ ვებ-გვერდის სექცია „ჩვენ შესახებ“ ან მოიძიეთ ინფორმაცია
გვერდის შესახებ საძიებო სისტემის გამოყენებით. თქვენ ასევე შეგიძლიათ,
შეამოწმოთ საიტები Wikipedia.com-ის მეშვეობით წყაროს შესახებ მეტი
ინფორმაციის მოსაპოვებლად
– თუ ვებ-გვერდს არ აქვს სექცია „ჩვენ შესახებ“, ეს შესაძლოა, იმის ინდიკა-
ტორი იყოს, რომ გვერდი ინფორმაციის არასანდო წყაროა. თუ მასალაში
ავტორები მოხსენიებული არ არიან და მათ რეალურ არსებობასაც არაფე-
რი ადასტურებს, ამ ფაქტორმაც შესაძლოა, ეჭვქვეშ დააყენოს ახალი ამბის
სიზუსტე ან ამ წყაროს სანდოობა. მსგავსი გარემოებები შემდგომ კვლევას
მოითხოვს.
როგორია კონტენტი? – შეაფასეთ კონტენტი. როგორ ფიქრობთ, რამდენად ზუსტია მასალა? სწორია
კონტენტანალიზი თუ არა ფაქტები, სახელები და ციფრები? რამდენად მიუკერძოებლად არის
გადმოცემული ამბავი? არის თუ არა თემის ყველა ასპექტი და მხარე სათანა-
დოდ წარმოდგენლი?
– თუ ამბავი ძლიერ ემოციას, ბრაზს ან შიშს იწვევს, ავტორი შესაძლოა,
სწორედ ამ ემოციებით პროვოცირებდეს. პროფესიონალი ჟურნალისტები,
როგორც წესი, აუდიტორიის ემოციებით მანიპულირებას არ ცდილობენ. შე-
ამოწმეთ, იდენტური ამბავი სხვა დამოუკიდებელმა წყაროებმა თუ გააშუქეს.
– გააანალიზეთ ენა, რომელსაც იყენებენ. თუ კონტენტი ბევრ გრამატიკულ
შეცდომას შეიცავს, სიტყვები ძალიან ემოციურია ან წყევლასაც კი შეიცავს,
ასეთი მასალა, დიდი ალბათობით, პროფესიონალი ჟურნალისტის მიერ არ
არის რედაქტირებული.
– გააანალიზეთ ვებ-გვერდის დიზაინი. ცუდი დიზაინის მქონე ვებ-გვერდი ან
გვერდი, რომელიც მხოლოდ დიდ შრიფტს იყენებს, შესაძლოა იმის ინდიკა-
ტორი იყოს, რომ წყარო არასანდოა და ინფორმაცია გადამოწმებას საჭი-
როებს.
– გამოყენებულია თუ არა სათაურებში სენსაციური ან პროვოკაციული ენა?
თუ ასეა, შესაძლოა, საქმე „კლიკბაითებთან“ გვქონდეს.
62
რას ამბობენ სხვები? – გამოიყენეთ საძიებო სისტემები იმის დასადგენად, ამბავი ნამდვილია თუ
შეადარეთ და გადაამოწმეთ ყალბი.
– გადაამოწმეთ, ამ ამბის შესახებ წერენ თუ არა მაღალი რეპუტაციის მქონე
საინფორმაციო საშუალებები. როგორც წესი, ერთმანეთისგან დამოუკი-
დებლად ერთსა და იმავე თემას ან მოვლენას რამდენიმე წყარო აშუქებს.
თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ისინი მასალას ერთმანეთისგან აკოპირებენ.
ყოველთვის უმჯობესია ინფორმაციას მრავალი წყარო ჰყავდეს და განსხვა-
ვებული მოსაზრებები და ასპექტები იყოს წარმოდგენილი.
– გადაამოწმეთ სურათი Google Images-ის ან www.tineye.com-ის გამოყენე-
ბით. ამ გზით შეძლებთ გაარკვიოთ, გამოქვეყნებული აქვს თუ არა სურათი
სხვა მედია საშუალებას და იგივე სურათი სხვა მოვლენას ხომ არ ასახავს.
გადასამოწმებლად https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_fake_news_websites
რეკომენდირებული http://www.snopes.com (ამბების გადამოწმება და დეკონსტრუირება)
ვებ-გვერდები http://www.truly.media (ერთობლივი გადამოწმების პლატფორმა)
შეამოწმეთ, ფუნქციონირებენ http://www.politifact.com (განცხადებების და ამბების ფაქტობრივი გადამოწმება)
თუ არა მსგავსი ვებ-გვერდები http://www.hoax-slayer.net (ყალბი ინფორმაციის მხილება და ამბების ანალიზი)
თქვენს რეგიონში http://www.tineye.com (ფოტოების გადამოწმება ავთენტურის ძიების მიზნით)

დეზინფორმაციული გაშუქების მაგალითები
მაგალითი 4. ყალბი ვებ-გვერდები

The Guardian-ის იმიტაცია
ქართულ სოციალურ სივრცეში ვირუსულად გავრცელდა ინფორმაცია5, თითქოს ბრიტანეთის

საგარეო დაზვერვის ყოფილმა ხელმძღვანელმა ცნობილ ბრიტანულ გამოცემა The Guardian-ს
რუსეთის დაშლის გეგმის შესახებ მისცა ინტერვიუ, რომელშიც ამტკიცებდა, თითქოს აშშ და დიდი
ბრიტანეთი ე.წ. სამხრეთ ოსეთში სამხედრო და სადაზვერვო ბაზების განლაგებას და კავკასიის
დესტაბილიზაციაში რადიკალი ისლამისტების ჩართვას გეგმავდნენ.
მკითხველმა აღნიშნული ინფორმაცია სანდოდ და უტყუარად სწორედ იმიტომ მიიჩნია, რომ სტატიის
ავტორები Geworld.ge და საქინფორმი ინტერვიუს პირველწყაროდ The Guardian-ს უთითებდნენ.
რუსულენოვანმა BBC-მ აღნიშნული ინფორმაცია გადაამოწმა და გაარკვია, რომ 12 აგვისტოს

ვებ-გვერდმა www.theguard an.com-მა ბრიტანეთის საგარეო დაზვერვის ყოფილი უფროსის ჯონ
სკარლეტის გაყალბებული ინტერვიუ გამოაქვეყნა. საგანგებოდ შექმნილი ვებ-გვერდი ბრიტანული
The Guardian-ის ვიზუალის იდენტური იყო, ხოლო URL-ბმული რეალური The Guardian-ის url-სგან
მხოლოდ ერთი ლათინური ასო – i – თი განსხვავდებოდა.
5 Geworld.ge და „საქინფორმი“ ბრიტანეთის საგარეო დაზვერვის ყოფილი ხელმძღვანელის გაყალბებულ ინტერვიუს

აქვეყნებენ“. 16 აგვისტო, 2017.
http://mythdetector.ge/ka/myth/geworldge-da-sakinpormi-britanetis-sagareo-dazvervis-qopili-khelmdzghvanelis-gaqalbebul
64
ყალბი ვებ-გვერდი, რომელმაც სანდოობის მოპოვების მიზნით ბრიტანული გამოცემის სახელის

გარდა, ვებ-გვერდის ვიზუალიც მიითვისა, ინფორმაციის გავრცელებიდან მალევე გაუქმდა.

მაგალითი 5. სატირული ინფორმაციის რეალურ ამბად გაშუქება
ინფორმაცია, თითქოს მუზეუმის დარაჯმა 2500 წლის მუმია გააუპატიურა
2017 წლის 21 აპრილს, ინტერნეტ-პორტალმა Geworld-მა გამოაქვეყნა ინფორმაცია, თითქოს

ვაშინგტონის სმითსონის მუზეუმის ღამის დარაჯი, 44 წლის ჯეიმს მონრო 2500 წლის მუმიის
გაუპატიურებისათვის დააკავეს6. გამოცემის მტკიცებით, მასალას თან ახლდა დაკავების ამსახველი
ფოტო.
Google Image Search-ის მეშვეობით სა-

ძიებო სისტემამ Google-ში არსებული
მსგავსი ფოტოები და ამ ფოტოების გამო-
ყენებით ინტერნეტში არსებული მასალები
გვიჩვენა. გადამოწმების შედეგად გაირკ-
ვა, რომ ფოტოს პირველწყარო ახალი
ამბების ვებ-გვერდი TMCNews.net-ია.
ხოლო ფოტოზე არა ჯეიმს მონრო, არა-
მედ ედვარდ უაითმენის დაკავების მომენ-
ტია ასახული. TMCNews.net-ის ცნობით,
ედვარდ უაითმენი 2010 წელს ოჰაიოს შტა-
ტის ქალაქ ელირიაში ავტოსაგზაო ინცი-
დენტის შექმნასა და შემდეგ შემთხევევის
ადგილიდან მიმალვისათვის დააკავეს.
დაკავებულ პიროვნებაზე დამატებითი
ინფორმაციის მოსაპოვებლად მისი ნამდ-
ვილი სახელი და გვარი Google.com-ის
საძიებო სისტემაში გადამოწმდა. გუგლის
მიერ შემოთავაზებულ ბმულებს შორის
ედვარდ უაითმენის ნეკროლოგი აღმოჩ-
ნდა, რომელიც დამკრძალავი ბიუროს
ვებ-გვერდზეა განთავსებული. დადგინდა,
რომ ფოტოზე გამოსახული ედვარდ უაით-
მენი, რომელის Geworld-ის ცნობით, 2017
წელს დააკავეს, რეალურად 2014 წლის 30
მაისს გარდაიცვალა.
6 ლიზა გორდაძე, “Geworld-ის ფოტომანიპულაციები და დეზინ-

ფორმაცია მუმიისა და ცვილის ფიგურის გაუპატიურების შესახებ”,
27 აპრილი, 2017. http://www.mythdetector.ge/ka/myth/geworld-poto
manipulatsiebi-da-dezinpormatsia-mumiisa-da-tsvilis-piguris-gaup
atiurebis
66
ინფორმაციის პირველწყაროს
გადამოწმების შედეგად კი დადგინდა, რომ
თავდაპირველად ინფორმაცია მუმიის
გაუპატიურების შესახებ ინგლისურენოვანმა
პორტალმა World News Daily Report-მა
გამოაქვეყნა, რომელიც იუმორისტული
გამოცემაა და როგორც მისიის განაცხადში
აქვს მითითებული, გამოგონილ ამბებს
აქვეყნებს. „ჩვენი სატირული სტატიების
პერსონაჟები, თუნდაც ისინი რეალური
ადამიანები იყვნენ, გამოგონილია და
ნებისმიერი მსგავსება მათსა და რომელიმე
ცოცხალ თუ გარდაცვლილ ადამიანს შორის,
ნამდვილი სასწაულია“, – წერია გამოცემის
ვებ-გვერდზე.
მაგალითი 6. დეზინფორმაცია, თითქოს ევროსასამართლომ ჩვილ ბავშვთა ნათლობა აკრძალა

რელიგიური გრძნობებით მანიპულირება პროპაგანდის ფართოდ გავრცელებული მეთოდია. იმ
ფონზე, როდესაც მოსახლეობის უმეტესობისთვის რელიგიურ იდენტობასთან დაკავშირებული სა-
კითხები საკმაოდ მგრძნობიარე და მტკივნეულია, ონლაინ გამოცემებმა mediacity.ge და news.vitube.
ge 2016 წლის 23 იანვარს გამოაქვეყნეს მასალა სათაურით, „ევროკავშირის ქვეყნებში 2016 წლის
მარტიდან ბავშვების მონათვლა იკრძალება?!“ მასალის თანახმად, ადამიანის უფლებათა ევროპუ-
ლი სასამართლოს გადაწყვეტილებით, 2016 წლის მარტიდან ჩვილ ბავშვთა ნათლობა დანაშაულად
ჩაითვლება. აღნიშნული ინფორმაცია ქართულ სოციალურ სივრცეში ვირუსულად გავრცელდა6. გა-
დამოწმების მიზნით, „მითების დეტექტორმა“ შემდეგი ნაბიჯები გამოიყენა:
1. პირველ რიგში, „მითების დეტექტორმა“ ინფორმაცია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამარ-

თლოს საძიებო სისტემაში გადაამოწმა, რომელშიც ნათლობის აკრძალვის გადაწყვეტილების
შესახებ ინფორმაცია საერთოდ არ იძებნება. აღსანიშნავია ისიც, რომ ადამიანის უფლებათა ევ-
როპული სასამართლო საქმეებს კონკრეტული ქვეყნების წინააღმდეგ დაზარალებულების მიერ
შეტანილი საჩივრების საფუძველზე განიხილავს. mediacity.ge და news.vitube.ge-ის მასალებში
არ იყო მითითებული ინფორმაცია არც მომჩივანის, არც სასამართლოს გადაწყვეტილების კონკ-
რეტული დოკუმენტის შესახებ.
7 „მითების დეტექტორი“, „ინფორმაცია, თითქოს ევროსასამართლოს გადაწყვეტილებით ჩვილ ბავშვთა ნათლობა იკრ-
ძალება, მცდარია“, 28 იანვარი, 2016. http://www.mythdetector.ge/ka/myth/inpormatsia-titkos-evrosasamartlos-gadacqvetil
ebit-chvil-bavshvta-natloba-ikrdzaleba-mtsdaria

2. ევროსასამართლოს ვებ-გვერდის შემდეგ გავრცელებული ინფორმაცია „მითების დეტექტორმა“
რუსულენოვან Google-ში მოიძია, რომელშიც არაერთი იდენტური შინაარსის სტატია თუ ბლოგი
იძებნება. ისინი წყაროდ იტალიურ გამოცემას Igliomale.it ეყრდნობიან, რომელმაც ნათლობის
აკრძალვის შესახებ ინფორმაცია 2016 წლის მარტში გამოაქვეყნა. რუსულენოვან Google-ში
იმავე თემაზე ასევე იძებნება რუსული გამოცემა Kominform.ru-ს სტატია, რომელიც ნათლობის
აკრძალვის შესახებ ინფორმაციას ბრიტანული გამოცემა The Times-ის ჟურნალისტ ენდრიუ
მაკფარელზე (Andrew McFarrel) დაყრდნობით ავრცელებს.
3. წყაროს გადამოწმების მიზნით, „მითების დეტექტორი“ The Times-ის რედაქციას დაუკავშირდა.
როგორც რედაქციის პასუხიდან გაირკვა, ჟურნალისტი სახელით ენდრიუ მაკფარელი The
Times-ში არ მუშაობს. მეტიც, მისი სახელი და გვარით არ იძებნება არც ერთი პუბლიკაცია და
ამდენად, როგორც კომენტარი, ასევე აღნიშნული პიროვნება გამოგონილია.
4. მას შემდეგ, რაც აღნიშნული

დეზინფორმაცია ქართულ სოციალურ
ქსელებში ვირუსულად გავრცელდა და
სოციალური მედიის მომხარებელთა
ნაწილმა ის დაიჯერა, იტალიური
გამოცემა, რომელსაც რუსულენოვანი
ონლაინ გამოცემები ეყრდნობოდნენ,
ხელმისაწვდომი აღარ არის.
68
მაგალითი 7. დეზინფორმაცია, თითქოს ჩინეთში ქართველი გოგო ცემით მოკლეს
6 ნოემბერს ონლაინ გამოცემა mega-news.us-მა, ხოლო 9 ნოემბერს tbilisipress.com-მა გაავრცელეს

იდენტური შინაარსის ინფორმაცია იდენტური სათაურით, „ჩინეთში ქართველი გოგონა მოკლეს?“
„მითების დეტექტორის“ მიერ გადამოწმების შედეგად დადგინდა8, რომ ინფორმაცია ყალბია, ხოლო
სათაური ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას არ შეესაბამება.
საძიებო სისტემებში ფოტოს გადამოწმების შედეგად დგინდება, რომ ფოტოზე ჩინეთის მოქალაქეა
გამოსახული, რომლის მკვლელობაც მისმა პარტნიორმა არასასურველი ორსულობის გამო სცადა.
Central European News (CEN)-ზე დაყრდნობით ეს ინფორმაცია იდენტური ფოტოთი ისეთმა გამოცე-
მებმა გაავრცელეს, როგორიცაა Mirror, Dailymail, Huffington.
Mega-news.us-ისა და tbilisipress.com-ის ვებ-გვერდებზე გადასვლისას ირთვება რეკლამები, რომ-

ლებზეც დაკლიკვის გარეშე ინფორმაციასთან წვდომა ვერ გექნებათ.
აღნიშნული პორტალები ისეთ ვებ-გვერდებს მიეკუთვნება, რომელთა შემოსავალი განთავსებული ინ-

ფორმაციის ნახვების რაოდენობაზეა დამოკიდებული, ანუ ისინი clickbait საიტებია. ასეთი ტიპის ონლაინ
მედიისთვის დაკლიკვის რაოდენობიდან გამომუშავებული თანხა მთავარი შემოსავალია. სწორედ ამი-
ტომ, მნახველთა რაოდენობის გაზრდის მიზნით, ისინი მომხარებლებზე ემოციური ზეგავლენის მოხდენის
გზით, საშიშ, პოპულისტურ ან გულდასაწყვეტ ინფორმაციას მყვირალა სათაურებით აქვეყნებენ.
8 სოფო გელავა, „დეზინფორმაცია და ყალბი ფოტო, თითქოს ჩინეთში ქართველი გოგო მოკლეს“, 10 ნოემბერი, 2017.
http://mythdetector.ge/ka/myth/dezinpormatsia-da-qalbi-poto-titkos-chinetshi-kartveli-gogo-mokles-0

მაგალითი 8. Foxnews.ge-ის ფოტომანიპულაცია
2017 წლის 14 მაისს სოციალური ქსელებით ქართული პორტალის foxnews.ge-ს მასალა, სათაურით
„მხოლოდ 18+!!! თურქები ცოცხალი სირიელი ბავშვების ორგანოებით ვაჭრობენ“ ვირუსულად გავრ-
ცელდა. სტატიას რამდენიმე ფოტო ერთვოდა, რომელზეც თითქოს თურქეთის „ორგანოების ქარხა-
ნა“ იყო გამოსახული. აღნიშნულ პუბლიკაციას ფეისბუკში თურქოფობიული კომენტარები მოჰყვა.
„მითების დეტექტორის ლაბორატორიის“ სტუდენტმა9 ფოტოკოლაჟი გუგლის საძიებო სისტემაში

(Google image) გადაამოწმა, რის შედეგადაც გაირკვა, რომ ფოტო 2013 წელს დამასკოს გარეუბანში
მომხდარი ქიმიური თავდასხმის მსხვერპლს ასახავდა და თურქეთის მიერ ბავშვების ორგანოებით
ვაჭრობის საილუსტრაციოდ ვერ გამოდგებოდა.
9 რაფიელ კაკაბაძე, „მითების დეტექტორის ლაბორატორია“, სოფო გელავა, „18+: Foxnews.ge-ს ფოტომანიპულაცია
სირიელი ბავშვების ორგანოებით ვაჭრობის შესახებ დამასკოს, ინდონეზიის და აფხაზეთის მოვლენებს ასახავს“, 16 მაისი,
2017.
http://mythdetector.ge/ka/myth/18-foxnewsge-s-potomanipulatsia-sirieli-bavshvebis-organoebit-vachrobis-shesakheb-dama
skos
70
მეორე ფოტოს იდენტიფიცირება მასზე გამოსახული მუყაოს ყუთის წარწერის “SanQua”-ს მიხედვით
მოხდა: “SanQua” მინერალური წყლის ინდონეზიური კომპანიაა, რაც მიგვანიშნებს, რომ ფოტო არა
თურქეთის, არამედ ინდონეზიის მოვლენებს ასახავს. ეს ვერსია გაამყარა თავად ფოტოს გადა-
მოწმებამ, რომელზეც, როგორც გაირკვა, გარდაცვლილი ინდონეზიელი გოგონა იყო გამოსახული,
რომლის დაკარგვის შესახებ ინფორმაცია 2015 წლის 1 ოქტომბერს გავრცელდა. მომდევნო დღეს
ინდონეზიის პოლიციამ გოგონა გარდაცვლილი იპოვა.

თოქ-შოუ: ყალბი ამბების შედეგები
როლური თამაშის მეშვეობით
წარდგენითი თამაში: ჩემი სიყალბე /
განიხილეთ ყალბი ამბების კომპ-
30 წთ, სრული ჯგუფი
მიზნები
ლექსური საკითხი. აამაღლეთ თამაშის მიზანია, მონაწილეებმა ერთმანეთს
ცნობიერება ყალბი ამბების
რეალური ან გამოგონილი გამოცდილება გა-
შესაძლო შედეგებზე და თითო-
ეული მომხმარებლის პასუხისმ-
უზიარონ. მონაწილეებმა უნდა გაითვალონ,
გებლობაზე, არ გააზიაროს ასეთი რათა განსაზღვრონ ჯგუფიდან ვინ გააზიარებს
შინაარსი. პირად „რეალურ“ ან „ყალბ“ გამოცდილებას.
მიეცით მოსაფიქრებელი დრო და სთხოვეთ
ხანგრძლივობა 3 სთ
ჩამოწერონ ამბები საინდექსო ბარათზე. შეაგ-
როვეთ ბარათები, აურიეთ ისინი და შემდეგ
გადმოიწერეთ და დაბეჭდეთ
მზადება ხმამაღლა წაიკითხეთ. თითოეული ბარათის
სამუშო ფორმა
წაკითხვის შემდეგ, სთხოვეთ მონაწილეებს, შე-
„თოქ-შოუს სცენარის“ აფასონ, გამოცდილება რეალური იყო თუ ყალ-
სამუშაო ფორმა,
ბი. როდესაც ყველა ბარათს წაიკითხავთ, განი-
„თოქ-შოუს როლების“
მასალა ხილეთ, რა შედეგი შეიძლება მოჰყვეს მცდარი
სამუშაო ფორმა,
„თოქ-შოუს მოდერირების“ ინფორმაციის სანდოდ მიჩნევას, განსაკუთრე-
სამუშო ფორმა ბით მაშინ, თუ საზოგადოების უმრავლესობა
ყალბ ინფორმაციას იჯერებს. აამაღლეთ ცნო-
ჯგუფური სამუშაო, როლური ბიერება იმის შესახებ, თუ რა გრძელვადიანი
მეთოდი
თამაში, დისკუსია
გავლენა შეიძლება ჰქონდეს საჯარო ინტერესის
ტექნოლოგია _ ინფორმაციულად ღირებული თემების თაღლი-
თურ გაშუქებას, როგორიცაა: საზოგადოებრივი
აზრი ან სხვა ადამიანების, პოლიტიკური ოპო-
ნენტების, ჯგუფებისა და ქვეყნების წინააღმდეგ
ძალადობის გაღვივება.
72
რა არის თოქ-შოუ? მზადება თოქ-შოუსთვის /

30 წთ, ჯგუფური სამუშაო
უთხარით მონაწილეებს, რომ ყალბი ამბების
შესახებ იმიტირებულ თოქ-შოუში ისინი სხვა- სთხოვეთ მონაწილეებს, დაიყონ ჯგუფებად. თი-
დასხვა როლებს მოირგებენ. მონაწილეები იმ- თო ჯგუფი მომზადებაში ერთ სტუმარს დაეხმა-
სჯელებენ ყალბი ამბების გავრცელების შესაძ- რება, მეორე – სხვა სტუმარს. საბოლოოდ იმდე-
ლო შედეგებსა და დეზინფორმაციასთან ბრძო- ნი ჯგუფი უნდა შეიქმნას, რამდენიც სტუმარია,
ლაში საზოგადოების პასუხისმგებლობაზე. სა დამატებით კიდევ ერთი ჯგუფი, საიდანაც თოქ-
თაური იქნება „რამდენად რეალურია ყალბი შოუს წამყვანს აირჩევენ. თითოეული ჯგუფი
ინფორმაციით მიყენებული ზიანი?“ მონაწილე- თავად ირჩევს ერთ მონაწილეს, რომელიც გა-
ებთან განიხილეთ თოქ-შოუს მახასიათებლები დაცემის სტუმრის როლს მოირგებს. დანარჩენი
და ისინი ფლიპ ჩარტზე ჩამოწერეთ. გააცანით სტუმარს არგუმენტების მომზადებაში ეხმარე-
მონაწილეებს სცენარი და მოსაზრებები, რომ- ბა. იმიტირებული თოქ-შოუს მსვლელობისას
ლებიც მათ თოქ-შოუში უნდა დაიცვან. განსა- ისინი აუდიტორიის როლში იქნებიან. მიეცით
კუთრებული ყურადღება გაამახვილეთ წამყვა- ჯგუფს დრო, რომ ინსტრუქციით განსაზღვრული
ნის როლზე, რომელმაც განსხვავებული მოსაზ- მათი როლები გაითავისონ. სთხოვეთ, მოამზა-
რებების რესპონდენტებს შორის მოდერირება დონ რამდენიმე საკვანძო არგუმენტი, რომელ-
უნდა მოახდინოს. განუმარტეთ წამყვანს, რომ საც თოქ-შოუში მათი როლების შესაბამისად
მან მთელი გადაცემის მსვლელობისას ნეიტრა- წარადგენენ. წარმოიდგინეთ, როგორი იქნება
ლურობა უნდა შეინარჩუნოს. ოპონენტი მხარის პოზიცია თქვენს არგუმენტ-
სცენარი, რომელიც სამუშაო ფორმაშია აღ- ზე და იფიქრეთ, რა შეიძლება დაუპირისპიროთ
წერილი, გამოგონილ ქვეყანას ეხება. ინციდენ- მათ. ჯგუფებს საკუთარი როლის შესაბამისი
ტი, რომელიც თოქ-შოუს განხილვის საგანი არგუმენტების მომზადებაში, ხოლო წამყვანს
გახდა, ასევე გამოგონილია. იმიტირებული სცე- – შეკითხვის ფორმულირებასა და თოქ-შოუს
ნარი მონაწილეებს მეტად თავისუფლად საუბ- სტრუქტურის დაგეგმვაში დაეხმარეთ. საკვანძო
რის საშუალებას მისცემს, ვიდრე ეს რეალური ასპექტები, რომლებიც წამყვანმა უნდა განიხი-
შემთხვევის განხილვისას იქნებოდა შესაძლე- ლოს, შემდეგია:
ბელი.
– რა არის ყალბი ინფორმაცია? რა განზრახ-
ვით იქმნება ის? ვინ დგას ყალბი ახალი ამ-
ბების უკან?
– რატომ არის ყალბი ამბების ბუმი სოციალურ
მედიაში? რა განაპირობებს ამ ფენომენის
პრობლემურობას?

– როგორია ყალბი ინფორმაციის სავარაუდო დასკვნები და მოთხოვნები / 30 წთ,
შედეგი? რა გავლენას ახდენენ ყალბი ამბე- ინდივიდუალური სამუშაო, სრული ჯგუფი
ბი საზოგადოებრივ აზრსა და რეალურ პო- თოქ-შოუს დასრულების შემდეგ, სთხოვეთ მო-
ლიტიკაზე? ნაწილეებს, შეაჯამონ წარმოდგენილი არგუ-
– რეალურად ვინ არის პასუხისმგებელი ყალ- მენტები. ჰკითხეთ მათ, რა დასკვნები გამოაქვთ
ბი ამბების აღმოფხვრასა და მათ გავრცე- ყალბი ამბების შესახებ თავიანთი (რეალური)
ლებასთან ბრძოლაზე? ცხოვრებიდან. ჩამოაწერინეთ საკუთარი დას-
კვნები და მოთხოვნები ფურცლებზე, დაამრგ-
თოქ-შოუ: „რამდენად რეალურია ზიანი, ვალეთ ისინი ქაღალდის ბურთების მსგავსად
რომელიც ყალბმა ინფორმაციამ
და დაიწყეთ ბურთაობა. ცოტა ხნის შემდეგ,
შეიძლება გამოიწვიოს?“ / 60 წთ, სრული
სთხოვეთ მათ, შეჩერდნენ. თითოეული მონა-
ჯგუფი
წილე ხსნის მის ხელთ არსებულ ქაღალდს და
სკამები განალაგეთ ისე, რომ თოქ-შოუს სტუ- ქაღალდზე დაწერილ მოსაზრებას ხმამაღლა
დიის იმიტაცია შექმნათ: სკამები ნახევარწრეზე კითხულობს.
დააწყვეთ, აუდიტორიის წინ კი ადგილი წამყ-
ვანისთვის იქნება. როცა თოქ-შოუ დაიწყება,
წამყვანი თემას წარადგენს და აუდიტორიას და
სტუმრებს ესალმება. იგი ყალბ ახალ ამბებზე
დისკუსიას წარმართავს და უზრუნველყოფს,
რომ ყველა მხარეს საკუთარი მოსაზრებების
და შესაბამისი არგუმენტების გამოთქმის შესაძ-
ლებლობა მიეცეს. მონაწილეები, რომლებიც
აუდიტორიაში სხედან, ჩამოწერენ მათ დაკ-
ვირვებებს არგუმენტებზე და საკვანძო საკით-
ხებს, რომლებიც განიხილება.
74
თოქ-შოუ: სცენარი და როლები
სცენარი სანამ „ცენტრისტულ პარტიაში“ ამ საკითხზე

ებონიის რესპუბლიკაში ორი მთავარი პოლი- დუმდნენ, „სიღარიბის საწინააღმდეგო პარტია“
ტიკური პარტია საპრეზიდენტო არჩევნებისთ- ირწმუნებოდა, რომ გავრცელებული ინფორ-
ვის ემზადება. მმართველი „ცენტრისტული პარ- მაცია ყალბი იყო და ხალხს ის არ უნდა და-
ტიის“ კანდიდატი ბატონი ჰ. ლი, ახალი პოლი- ეჯერებინა. ამ დილით მეინსტრიმულმა მედია
ტიკური სახეა; ოპოზიციური „სიღარიბის საწი- საშუალებამ „C 11“-მა ყალბი ინფორმაციის მხი-
ნააღმდეგო პარტიის“ კანდიდატი კი ბატონი ე. ლება მოახდინა. „C 11“-მა წარმოადგინა მტკი-
მილერია. საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხ- ცებულებები, რომ ბრალდებები ცრუ იყო და
ვების თანახმად, ორივე პარტია ელექტორატში აუდიტორია შეცდომაში შეჰყავდა. თუმცა, ბევრ
თანაბარი პოპულარობით სარგებლობს. ეს „ცენ- ადამიანს კვლავ არ სჯერა, რომ ბრალდებები
ტრისტულ პარტიაში“ შიშს იწვევს, რომ მათი მცდარია. ისინი სოციალურ მედიაში კონსპი-
კანდიდატი ამომრჩევლებს ვერ დაარწმუნებს რაციების გავრცელებას კვლავ განაგრძობენ,
და პარტია მრავალწლიანი მმართველობის შემ- რათა გამოხატონ თავიანთი შიშები სამხედრო
დეგ არჩევნებს წააგებს. გადატრიალებასთან დაკავშირებით.
ებონიის მოსახლეობა ამ თემას სოციალურ ვინაიდან ეს საკითხი ასეთი მწვავეა, „C 11“-
მედიაში აქტიურად განიხილავს. ზოგიერთი მა გადაწყვიტა, საღამოს სოციალურ მედიაში
მომხმარებელი მგზნებარედ უჭერს მხარს „ცენ- ყალბი ამბების თემაზე თოქ-შოუ გამართოს.
ტრისტულ პარტიას“, სხვები კი – „სიღარიბის არხმა სადისკუსიოდ ორი დაპირისპირებული
საწინააღმდეგო პარტიას“. მაგრამ გასული კვი- პარტიის წარმომადგენლები, სოციალური მე-
რის შემდეგ ვითარება შეიცვალა. სოციალურ დიის მომხმარებლები, მედია მფლობელები და
მედიაში გავრცელდა ბრალდებები, თითქოს ე. სოციალური მეცნიერი მიიწვია. „C 11“ იმედოვ-
მილერი მეზობელ ალადიაში ფარულად გასამ- ნებს, რომ ისინი სოციალურ მედიაში ყალბი ამ-
ხედროებულ შენაერთებს უჭერს მხარს. გავრ- ბების სწრაფი გავრცელების თემაზე იმსჯელე-
ცელებული ცნობებით, იმ შემთხვევაში, თუ „სი- ბენ, საზოგადოებისთვის მოსალოდნელ შედე-
ღარიბის საწინააღმდეგო პარტია“ არჩევნებს გებს განიხილავენ და საზოგადოების პასუხისმ-
წააგებს, ბატონი მილერი გასამხედროებული გებლობაზე ისაუბრებენ.
შენაერთების მობილიზებას და ხელისუფლე-
ბის დამხობას გეგმავს. ბოლო რამდენიმე დღის
განმავლობაში ეს ამბავი ვირუსულად გავრ-
ცელდა.

როლები
პოლიტიკოსი სამთავრობო უარყოფს, რომ პარტიამ ამბავი შეთითხნა, მიუხედავად იმისა, რომ ამით იხეირა.
პარტიიდან მოუწოდებს აუდიტორიას, ინფორმაცია კრიტიკულად შეაფასოს. ხაზს უსვამს,
რომ არავითარი მტკიცებულება არ არსებობს, რომელიც გავრცელებული ცნო-
ბების სიყალბე ადასტურებს.
პოლიტიკოსი ოპოზიციური უარყოფს, რომ ამბავი სიმართლეს შეესაბამება. ამბობს, რომ ის შეთითხნილია
პარტიიდან პარტიის დისკრედიტაციისთვის და არჩევნებში დასამარცხებლად. ეჭვი აქვს,
რომ სახელისუფლებო პარტიის წევრებმა საკუთარ მხარდამჭერებს თაღლითუ-
რი ინფორმაციის გავრცელების ინსტრუქცია მისცეს.
მასმედიის ჟურნალისტი განმარტავს ყალბ და რეალურ ინფორმაციას შორის განსხვავებას. მოითხოვს,

რომ სოციალური მედიის მომხმარებლებმა დაუფიქრებელი გაზიარებები შეწყ-
ვიტონ. ამბობს, რომ სოციალურ მედიაში მომხმარებლებმა ისეთივე ეთიკური
სტანდარტები უნდა დაიცვან, როგორსაც პროფესიონალი ჟურნალისტები მიმარ-
თავენ, მაგალითად, ინფორმაციის გამოქვეყნებამდე მისი გადამოწმება.
ხელისუფლების ამბობს, რომ გავრცელებული ინფორმაცია მხოლოდ აძლიერებს მის გადაწყ-

მხარდამჭერი სოციალური ვეტილებას, არჩევნებში მხარი სახელისუფლებო პარტიას დაუჭიროს, იმისდა
მედიის მომხმარებელი მიუხედავად, ეს ამბავი ყალბია თუ არა.
ოპოზიციის მხარდამჭერი ამბობს, რომ ინფორმაცია სახელისუფლებო პარტიის მიერ არის შეთითხნილი.
სოციალური მედიის ამტკიცებს, რომ თაღლითობა ძალზედ აშკარაა და მხოლოდ სულელი დაიჯე-
მომხმარებელი რებს მას. მოითხოვს, რომ მედია საშუალებებმა ყალბი ინფორმაციის გაბათი-
ლება მოახდინონ.
სოციალური მედია ქსელის ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ სოციალური მედია უბრალოდ პლატფორმაა, რათა
მფლობელი მოქალაქეებმა ყოველგვარი ცენზურის გარეშე, თავისუფლად გამოხატონ
საკუთარი აზრები. აღიარებს, რომ სოციალური მედია ჭორების, პროპაგანდისა
და ყალბი ამბების გასავრცელებლად ბოროტად ძალზედ იოლია გამოყენება.
გამოთქვამს მზადყოფნას ებრძოლოს ყალბ ინფორმაციას.
სოციალური მეცნიერი ამბობს, რომ ყალბ ამბებში ახალი არაფერია და ის ყოველთვის გამოიყენება
ძალაუფლების მოსახვეჭად და ფულის გასაკეთებლად. განმარტავს, რატომ არის
ყალბი ამბების სამიზნე ემოციები, როგორიცაა – ბრაზი ან შიში და რატომ არის
სოციალურ მედიაში მათი ბუმი; მოითხოვს, რომ ხალხი მედიაწიგნიერი გახდეს.
76
თოქ-შოუს მოდერაცია
თემა „რამდენად რეალურია ზიანი, რომელიც ყალბმა ინფორმაციამ შეიძლება
გამოიწვიოს?
სტუმრები პროსახელისუფლებო პროოპოზიციური – ახალი ამბების

ჟურნალისტი
– პოლიტიკოსი – პოლიტიკოსი
– სოციალური მედია
– სოციალური მედიის – სოციალური მედიის
ქსელის მფლობელი
მომხმარებელი მომხმარებელი
– სოციალური მეცნიერი
წამყვანი შოუს მომზადებისას – ეცნობა თემას.

– ეცნობა სტუმრებს.
– გეგმავს და შოუს სტრუქტურირებას ახდენს
(საკვანძო ასპექტები, დრო).
– თითოეული სტუმრისთვის ამზადებს საკვანძო
შეკითხვებს.
შოუს მსვლელობისას – იყავით ნეიტრალური და არასდროს გააჟღეროთ
საკუთარი მოსაზრება.
– ყველას მიეცით საუბრის საშუალება, აკონტროლეთ
დრო და შეაწყვეტინეთ სტუმარს საუბარი, თუ
ის ძალიან დიდხანს საუბრობს ან კითხვას არ
პასუხობს.
– იყავით ზრდილობიანი, მაგრამ თანმიმდევრული.
– არ შეუშინდეთ სტუმრებს შორის წინააღმდეგობებს.
თოქ-შოუ დასაწყისი: წარდგენა – მიესალმეთ აუდიტორიას, წარუდგინეთ საკუთარი

თავი და თოქ-შოუს თემა.
________ წთ
– მიესალმეთ და წარადგინეთ თქვენი სტუმრები და
სწრაფად განმარტეთ, თუ რატომ მოიწვიეთ ისინი.
პირველი რაუნდი: – ყველას მიეცით ლაპარაკის შესაძლებლობა და
კითხვები და პასუხები დაუსვით მოკლე შეკითხვები.
________ წთ – დაგეგმეთ, თემის რა ასპექტზე, ვის რა შეკითხვას
დაუსვამთ. დაიწყეთ მარტივიდან და აუდიტორია
თანდათან უფრო კომპლექსურ თემებზე გადართეთ.
მეორე რაუნდი: – შესაძლებლობა მიეცით თქვენს სტუმრებს

დისკუსია ერთმანეთში იდისკუსიონ. სთხოვეთ ოპონენტებს,
დაიცვან საკუთარი მოსაზრებები.
________ წთ
– ხშირად არ შეაწყვეტინოთ, მაგრამ დარწმუნდით,
რომ სიტუაციაზე კონტროლს არ ჰკარგავთ.
დარწმუნდით, რომ თემის ყველა რელევანტური
ასპექტი მიმოიხილეთ.
– ყურადღებით უსმინეთ, დასვით თანმდევი კითხვები
ან წამოჭერით ისეთი ასპექტები, რაც დისკუსიას
შემდეგ ფაზაზე გადაიყვანს.

დასრულება: – მკაფიოდ აღნიშნეთ, რომ დისკუსია დასასრულს
შედეგები უახლოვდება.
________ წთ – შეაჯამეთ თოქ-შოუს განსხვავებული ასპექტები.
შეეცადეთ, შეაჯამოთ ისეთი თემებიც, რომლებიც
ისევ ღიად რჩება.
– სთხოვეთ სტუმრებს, საბოლოო განცხადებები/
დასკვნები/ რჩევები გააკეთონ.
– მადლობა გადაუხადეთ აუდიტორიას და სტუმრებს.
78
WWW.MDFGEORGIA.GE
ISBN 978-9941-8-0527-1
დოიჩე ველე აკადემია
„დოიჩე ველე აკადემია“ მედიის განვითარების სფეროში წამყვანი ორგანიზაციაა გერმანი-

აში.ის ასევე წარმოადგენს „დოიჩე ველეს“ განათლებისა და ცოდნის გაზიარების ცენტრს.
როგორც გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური
სამინისტროს სტრატეგიული პარტნიორი, ჩვენ ვემსახურებით ადამიანის უფლებებს, რო-
გორიცაა გამოხატვის თავისუფლება,განათლებისა და ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის
უფლება.
ISBN 978-9941-8-0527-1
9 789941 805271 dw-akademie.com

მედიაწიგნიერება

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

მედიაწიგნიერება

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

მედიის განვითარების ფონდი

MEDIA DEVELOPMENT FOUNDADTION

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 3

შესავალი 2 ჩემი Facebook-ის სიახლეების ველი #2 53

„მითების დეტექტორის ლაბორატორია“

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 5

რა არის ინტერნეტი? მეორე მხრივ, ინტერნეტი სიტყვის თავისუფლე-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 7

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 9

სოციალური მედიის საიტები პოლიტიკური აქ-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 11

სასწავლო მიზნები განრიგი

ცოდნა როგორც ტრენერს, შეგიძლიათ, შეარჩიოთ თე-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 13

საჯარო და პირადი: ზედმეტსახელები ჯიშო ადამიანების მდიდარი მედიაგამოცდილე-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 15

საუბარი, რომელზეც შეჩერდნენ. თქვენ შეგიძ- ბრეინშტორმინგის კონტენტი შესაძლოა, სო-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 17

ხმამაღლა წააკითხეთ ისინი, შემდეგ ყველა მო-

არსებობს ორი სტანდარტული განსაზღვრება:

ვებ 2.0 არის ინტერნეტის განვითარების

სოციალური მედია ვებ-გვერდები და აპ-

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 19

ვარიაცია: სავარაუდო კითხვები, რაც სოციალური მედიის

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 21

– რატომ იყენებთ Facebook-ს?

„პროფილის შემოწმება“, სამუშაო სთხოვეთ მონაწილეებს, ამ შეკითხვებზე პასუ-

– რამდენი მეგობარი გყავთ Facebook-ზე?

FACEBOOK-ი – პირადი თუ საჯარო? / FACEBOOK-ი: პროფილების შემოწმება /

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 23

რა კატეგორიის პირადი სურათების იდენტიფიცირება რა გზავნილები ამოიკითხეთ ამ პირადი ფოტოებიდან?

სურათის ნიმუში გზავნილი (მოკლედ) თქვენი ემოციური ემოციურობის ხარისხი პრივატულობის ქულა

გაჩერება B / პროფილის შემოწმება: გაზიარებული კონტენტი

რა კატეგორიის კონტენტის იდენტიფიცირება რა გზავნილი ამოიკითხეთ გაზიარებული

კონტენტის გზავნილი (მოკლედ) რა შეიძლება იყოს მიზანი? ინტერესის დონე პრივატულობის

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 25

Facebook-ის კატეგორიები დაინტერესების დონის Facebook-ის კატეგორიები დაინტერესების დონის

ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელსაც მომხმარებლე- დავალება

მომხმარებელი თქვენი შთაბეჭდილება მასზე, მის ცხოვრებასა და

გაჩერება D / პროფილის შემოწმება: დინამიკა

რა სახის დინამიკის იდენტიფიცირება მოახდინეთ? როგორ ფიქრობთ, რა განაპირობებს სხვადასხვა კატეგორიის

მაგალითი კონტენტის თემა ჩვენი ემოციური რეაქცია რა განაპირობებს ხარისხობრივი ქულა

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 27

პარამეტრები შესასწავლი ობიექტები

როგორ უნდა შევიდე (log in) და გამოვიდე (log out)

კონფიდენციალურობის ვის შეუძლია ჩემი მონაცემების ნახვა? ვის შეუძლია

ვის შეუძლია, ჩემს თაიმლაინზე რაიმე გამოაქვეყნოს?

ბლოკირება როგორ დავბლოკო რომელიმე მომხმარებელი ან

როგორ შემიძლია, Facebook-ს სხვა მომხმარებლის

ინფორმაცია სწავლის მიზნები

მეგობრები როგორ დავყო მეგობრები ჯგუფებად? რა უფლებები

გვერდები როგორ მივიღოთ ინფორმაცია გვერდების მეშვეობით?

შექმნა სწავლის მიზნები

რა სურათები შემიძლია გავაზიარო?

გვერდები როგორ შემიძლია შევქმნა გვერდი და რა შემიძლია

ღონისძიებები როგორ შევქმნა ღონისძიება და როგორ ვმართო იგი?

ჯგუფები როგორ შევქმნა ჯგუფი და ვაკონტროლო, ვის აქვს

Facebook ექსპერტი წარდგენა სერტიფიკატისთვის /

ხანგრძლივობა 3 სთ. გაყოფილი 11-15-20-წუთიან თითოეული სავარჯიშოს შემდეგ მონაწილეები

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 29

პარამეტრები მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე

ინფორმაცია მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე

შექმნა მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ... ცოდნის დონე

მედიაწიგნიერების სასწავლო მასალები 31