ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΤΟΜΟΣ ΜΑ' 1999

ΑΘΗΝΑΙ
 ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση, 8.105 61 - ΑΘΗΝΑΙ
Τηλ. 32.21.917 - Fax. 32.49.398

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΙΩ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗΣ: Πρόεδρος Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

Όμ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
EMM. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ: Κοσμήτωρ Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
ΠΑΝ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ: "Εφορος Βιβλιοθήκης Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Όμ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
ΑΧ. ΛΑΖΑΡΟΥ: Σύμβουλος Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Καθηγητής Βαλκανολόγος
ΓΕΡ. ΖΩΡΑΣ: Ειδικός Γραμματεύς Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
ΔΙΟΝ. ΚΑΛΑΜΑΚΗΣ: Ειδικός Γραμματεύς Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
'Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Υπεύθυνος Τυπογραφείου: ΕΥΑΓΓ. ΜΠΟΥΛΟΥΚΟΣ

Όδός Μίλωνος, 26.117 45 - ΑΘΗΝΑΙ
Τηλ. 93.45.204 - Fax. 93.17.188

PARNASSOS

LITERARY JOURNAL OF THE PARNASSOS

LITERARY SOCIETY
8, St George Karytsis Square. 105 61 - ATHENS. GREECE
ISSN: 0048-301X

EDITORIAL BOARD

I. MARKANTONIS President of PARNASSOS

Em. Professor at the University of Athens
E. KONSTANTINIDIS: Dean of PARNASSOS
Professor at the University of Athens
P. NIKOLOPOULOS: Chief Librarian of PARNASSOS
Em. Professor at the University of Athens
A. LAZAROU: Board Member of PARNASSOS
Professor of Balkan Studies
G. ZORAS: Deputy Secretary of PARNASSOS
Assistant Professor at the University of Athens
D.KALAMAKIS: Deputy Secretary of PARNASSOS
Assistant Professor at the University of Athens

Τιμή τόμου: Δρχ. 5.000

Price of the volume and subscription: U.S.A. $ 80
ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ

ΤΟ ΑΛΧΥΜΙΣΤΙΚΟΝ ΚΙΝΗΜΑ
ΚΑΙ Η TAB ULA SMARAGDINA (ΣΜΑΡΑΓΔΙΝΟΣ ΠΙΝΑΞ)

Τα τελευταία έ'τη άνεκινήθη έκ νέου το ενδιαφέρον δια την ιστορίαν

και την δράσιν των Τοδοσταύρων. Τοΰτο οφείλεται, κυρίως, ε'ις την
συνταύτισίν των με τους Αλχυμιστάς και τάς φιλοσοφικός των δοξασίας,
όχι τόσον δια την δημιουργίαν τοΰ χρυσού, άλλα δια την ήθικήν των και
κυρίως την βαθεΐαν προσήλωσίν των προς τον Ίησοΰν και τον Θεόν.
Είναι αρκετά δύσκολον να παραμερίσωμεν τους πέπλους τους καλύ­
πτοντας την πραγματικήν ιστορίαν των Τοδοσταΰρων­Αλχυμιστών και
να εΰρωμεν την αρχήν τοΰ κινήματος των και τον τόπον της καταγωγής
αύτοΰ. Είναι γεγονός, ότι τυγχάνουν θεματοφύλακες μιας μυστικής παρα­
δόσεως, ήτις εδόθη εις τον κόσμον υπό των 'Ορφικών, τους Πυθαγορείους,
τα 'Ελευσίνια Μυστήρια, τον Έρμήν τον Τρισμέγιστον, τους Βραχμάνους,
τα Καβείρια Μυστήρια, άργότερον δε τα Μιθραϊκά και Χριστιανικά.
Τα Μυστήρια δεν ήσαν ποτέ γνωστά, παρά μόνον εις ένα περιωρισμέ­
νον αριθμόν μυστών. Ό,τι γνωρίζομεν σήμερον είναι σποραδικαί αφηγή­
σεις Νεοπυθαγορείων και κυρίως τοΰ Δαμασκίου, ό όποιος απεκάλυψε
πολλά εξ αυτών, λόγω πλέον της Χριστιανικής έπικρατήσεως. Βάσει τού­
των τελευταίως πολλοί συγγραφείς και ονομαστοί ιστορικοί, προσεπάθη­
σαν να εξετάσουν το πρόβλημα τοΰτο. Ή επιστήμη τής ιστορίας διαθέτει
τον είδικόν χαρακτήρα ώστε εις οιονδήποτε θέμα ή συμβολισμόν να
άνακαλύπτη ­κατά το δυνατόν­ τήν όνομασίαν αύτοΰ.
Πρέπει να ληφθή σοβαρώς υπ' όψιν, ότι μεγάλαι μορφαί τοΰ ροδο­
σταυρισμοΰ συνέβαλον σημαντικώς εις τήν άνάπτυξιν τοΰ πολιτισμοΰ τής
Δυτικής Ευρώπης. Κορυφαΐαι προσωπικότητες, όπως ό Παράκελσος
(Theophrastus Bombastus von Hohenheim) ό Boehme, ό van Helmond, ό F.
Bacon, ό Boyl, ό Καρτέσιος (Descarte), ό Leibnitz, ό κόμης Saint Germain, ό
Andreae κ.ά. κατέχουν σημαντικήν θέσιν εις τήν ιστορίαν τής άνθρωπότη­
τος. Φορείς τοΰ μυστικοΰ φωτός τής αληθείας άφισαν να λάμψη έξω τών
σκοτεινών δωματίων και καπνιζόντων άλχυμιστικών εργαστηρίων αυτό,
διακηρύσσοντες ταυτοχρόνως και μίαν ύψηλήν ήθικήν, βασιζομένην εις
τήν χριστιανικήν άγάπην και τήν έλληνικήν άρμονίαν. Ώς φορείς τοΰ
μυστικού φωτός, άπό τής εμφανίσεως τών Τοδοσταύρων, φέρονται ίδιαι­
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 361

τέρως ο Carinone κατά το 1114­1187, όστις είναι και ό πρώτος μεταφρα­

στής τοΰ 'Αριστοτέλους και Πτολεμαίου εις την λατινικήν, ό Αλβέρτος ό
Μέγας 1193­1288, ό αποκληθείς Doctor Universalis, ό μαθητής αύτοΰ
Θωμάς ό Ακυϊνάτης (1225­1274), ό Pico de la Mirandola (1463­1494), ό
Reuchlin (ό παρ' ήμϊν γνωστός ώς «Καπνίων»), καθηγητής εις το
Πανεπιστήμιον τοϋ Tubingen (1481), και πλειάς πολλών άλλων εξ ϊσου
μεγάλων και γνωστών επιστημόνων της εποχής εκείνης.
Εις όλα τα Μυστήρια, κυρίως τών Τοδοσταύρων, ή επιστήμη συνεβά­
διζε μετά της φιλοσοφίας και τοΰ εσωτερισμού. Τοιουτοτρόπως ή «Βα­
σιλική Τέχνη» (Ή μεταστοιχείωσις τών μετάλλων προς χρυσόν) είχε ταυ­
τοχρόνως τήν εννοιαν της Σοφίας και της Γνώσεως της Φύσεως, ιδιαιτέ­
ρως δε της Χημείας, και αντλούνται επί πλέον γνώσεις δια τάς έσωτερικάς
ερμητικάς διδασκαλίας. Φαίνεται, ότι και ό Ίησοϋς, έ'δωσεν εις τους μαθη­
τάς του μίαν μυστικήν διδασκαλίαν. Είναι χαρακτηριστική ή ρήσις: «Μη
δώτε τα άγια τοις κυσί, μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας ημών έμπροσθεν
τών χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αυτούς εν τοις ποσίν αυτών και στρα­
φέντες ρίξωσιν υμάς» (Ματθ. 7­6). Ή εσωτερική διδασκαλία άπετέλεσεν
επίσης τήν παράδοσιν τών γνωστικών και αναφέρεται εις τα γραπτά κεί­
μενα των, ιδιαιτέρως εις το τρίπτυχον Πίστις ­ Σοφία ­ Έλπίς.
Αι Σταυροφορίαι έπανέφερον το μυστηριακόν πνεϋμα της εγγύς
Ανατολής, έγκαινιάζουσαι μίαν νέαν εποχήν, ήτις δεν ήδύνατο να
ίκανοποιηθή υπό τοϋ λόγου της ζωής, άποκρυσταλλωθέντος εις τήν δο­
γματικήν της καθολικής εκκλησίας. Δια τοϋ τρόπου αύτοϋ ένεκαινιάσθη ή
Τοδοσταυρική κίνησις εις τήν Δ. Εύρώπην. Ό Sedir εις τήν ίστορίαν τών
Τοδοσταύρων αναφέρει, ότι ή κίνησις αύτη έξεδηλώθη κατά τρεις διαφο­
ρετικός μορφάς.
Ιον) Τον Γνωστικισμόν, όστις έπρεσβεύετο υπό τών «Καθαρών», τους
Βωντουά, τους Αλβίγους και τους Ναΐτας ίππότας. Μέγας ερμηνευτής τοϋ
Γνωστικισμοϋ είναι ό Dante Aligieri (ό Δάντης), αϊ απόψεις τοϋ οποίου
τονίζονται σαφώς εις τήν Comedia Divina (Θείαν Κωμωδίαν).
2ον) Τον μοναστηριακόν μυστικισμόν και 3ον) Τάς άλχυμιστικάς και
έρμητικάς παραδόσεις, αϊ όποΐαι ευρίσκονται εις τα Τοζάρια. Κατά τους
χρόνους εκείνους της παπικής Καταπιέσεως 1 και τής ελευθερίας τοϋ
Πνεύματος, το μυστικόν τών Μεμυημένων διετηρήθη υπό το Τόδον, ένθα
όπισθεν τοϋ αρχαίου τούτου συμβόλου έκαλύπτετο ή αλήθεια. Τό Μυ­
θιστόρημα τοϋ 'Ρόδου, το πρώτον μέρος, τοϋ όποιου συνεγράφη υπό τοϋ

1. Ό πάπας 'Ιωάννης ό XXII εξέδωσε το 1317 τήν βούλλαν εναντίον τών Άλχυμιστών.
362 Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα

Guillaume de Lorraine το 1260 και συνεπληρώθη υπό τοΰ Jean de Meung, ώς

και ή Θεία Κωμωδία τοϋ Δάντη, τυγχάνουν διαφορετικαί μορφαί έκφρά­
ζουσαι την αυτήν σκέψιν. Κατ' αυτά, το σύμβολον τοϋ Τόδου και τοϋ
Σταύρου, μέ τάς διαφόρους σημασίας, κυρίως της εσωτερικής διδασκαλίας
τής συνδεδεμένης μέ τον Χριστιανισμόν, έχουν συγχωνευθή μετά των
μυστηρίων τοϋ Σταύρου, τής εσταυρωμένης εν τω κόσμω αγάπης και των
μυστικών τής Φύσεως, όπως τής άποκαλύψεως τοϋ πνεύματος έπί τής
κυριαρχίας τής ΰλης. Είναι πιθανόν, ότι άπαντες οί μεμυημένοι ίδρυσαν
υπό το αυτό σύμβολον τοϋ Τόδου και τοϋ Σταύρου, εταιρείας ένθα
ήδύναντο να άσχολοΰνται μέ τα ιδεώδη των, άνευ ένοχλήσεως, π.χ. ό
Roger Bacon, ό Nicolas Flamel και πολλοί άλλοι. Ό B acon ιδίως έλαβε την
προσωνυμίαν Doctor Admirabilis.
Οΰτως ή μεσαιωνική ιδέα τής συνδέσεως τοϋ Τόδου μετά τοϋ Σταύ­
ρου ύπήρξεν ή αρχή διαφόρων μεγάλων πνευματικών κινημάτων κατά
τους χρόνους εκείνους. Ή επιστήμη δέν ήτο ακόμη πειραματική, άλλ'
αποδεικτική και εμπειρική. Ή τ ο διηρημένη συμφώνως προς τήν ταξινόμη­
σιν τοϋ 'Αριστοτέλους, τοϋ οποίου το σύστημα Ισχυε εις το Πανεπιστήμιο
έ'ως τον XVIII αιώνα. Σημειωτέον δέ, ότι κατά τήν λατινικήν μετάφρασιν
τών έργων του, έγένοντο πολλαί «παρερμηνεΐαι» (σκοπίμως;) υπό τής
παπικής εκκλησίας, ώστε μέχρι σήμερον να υφίσταται βαρύτατον τίμημα
εξ αυτών.
Σκοπός τών μεγάλων τούτων ερευνητών τοϋ Μεσαίωνος ήτο ή άποκά­
λυψις τοϋ βιβλίου τής Φύσεως και κατά συνέπειαν ή έρευνα τής συστάσε­
ως τών Σωμάτων. Ή Άλχυμεία (ή Χημεία) κατά τους Άραβας, κατελάμ­
βανε μίαν λίαν σημαντικήν θέσιν εις τάς έρευνας των. Κατά τήν άντίληψιν
τών 'Αλχυμιστών, άπασαι αϊ ούσίαι προέρχονται εκ μιας παρθένου ϋλης
τήν Materia Prima. (Ή Γη, ώς εν τών τεσσάρων στοιχείων τών Ελλήνων
Φιλοσόφων ή, ή μεριστή ουσία τών Όρφικών). Ή αρχέγονος αϋτη ύλη
είναι παρούσα εις άπάσας τάς ουσίας και αϊ προσπάθειαι τών 'Αλχυμι­
στών, τάς οποίας έκάλουν Magisterium, ειχον ώς κύριον σκοπόν να κατα­
στούν κύριοι, εργαζόμενοι κατά τοιούτον τρόπον, ώστε τελικώς να παρα­
σκευάσουν μίαν ϋλην, Ικανήν να μεταστοιχειώνη τα αγενή μέταλλα προς
ευγενή. Αύτη ήτο ή περίφημος «φιλοσοφική λίθος».
Ή διαδικασία αϋτη, ούσα λίαν βραδεία, διαιρείται εις τρία έπίπεδα­
περιόδους, άτινα δέν είναι δυνατόν να συνταυτισθούν, μέ τήν έννοιαν μιας
χημικής διεργασίας. Προϋποθέτει ευθύς εξ αρχής, κατά τήν διάρκειαν τών
διαφόρων «πειραμάτων», τήν άνάπτυξιν ώρισμένων ιδιοτήτων τής ψυχής
και τοϋ πνεύματος, άνευ τών οποίων είναι αδύνατον να φθάσωμεν εις τό
ποθούμενον αποτέλεσμα. Ή συμβολική γραφή τών αλχυμιστών παρεπλά­
νησε πολλούς έρευνητάς, οί όποιοι δέν ήσαν ικανοί να κατανοήσουν τήν
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 363

σημασίαν των συμβόλων τούτων και ώδήγησεν αυτούς εις λίαν εξωφρε­
νικά πειράματα. Ό αληθινός άλχυμιστής είργάζετο δια των πλέον απλών
οργάνων. Κυρίως οι πραγματικοί μύσται, όταν διαπραγματεύωνται τα
περί της φιλοσοφικής λίθου, δέν προβαίνουν εις την ένέργειαν ταύτην μέ
την καυχησιολογίαν περί της κατοχής αυτής. Τοΰτο παρουσίαζον περισ­
σότερον, ϊνα αναφερθούν εις το ευτυχές αποτέλεσμα μέ το όποιον ό Θεός
ηύλόγησε τάς εργασίας των. Ή ομορφιά και ή στερεότης τής πράξεως ταύ­
της είναι ή πλεόν κατάλληλος, ϊνα φώτιση και καταστήση πλέον άπτάς, τάς
αληθείας ταύτας. Πρέπει, δια τους Μύστας τής επιστήμης ταύτης, να δια­
θέτουν άπαντα τα προτερήματα τής ορθής σκέψεως και του άγνοΰ αισθή­
ματος, άτινα απαιτούνται, κυρίως δι' όσους επιθυμούν να προοδεύσουν
εις αυτήν. Το μυστικόν και το φυσικόν πΰρ έχει τοιούτον δημιουργικόν
πνεύμα, ώστε να «εισέρχεται» εις τήν «λίθον» και να έξαχνώνη ταύτην
προς ατμούς, οϊτινες συμπυκνούνται εντός τού αγγείου των πειραμάτων
(Athanor). Δηλαδή, απαιτείται εις υψηλός εξιλασμός τής συνειδήσεως,
ώστε αύτη, άπηλλαγμένη των αρνητικών προς αυτήν επιδράσεων, να
επαναγεννηθή, ώστε να δεχθή τήν θείαν φώτισιν τών πνευματικών δυνά­
μεων τής φύσεως. Τούτο παρίσταται συμβολικώς εις τι άλχυμιστικόν σχέ­
διον, ένθα ή έξαχνισμένη λίθος δέχεται τήν θείαν έπίδρασιν τού Ήλιου και
τής Σελήνης, οιτινες είναι ό πατήρ και ή μήτηρ ταύτης αντιστοίχως, κληρο­
νομούσα το πρώτον στέμμα τής τελειότητος. Ή όλη διαδικασία συνεχίζε­
ται και ή «καθαρά συνείδησις», ή «υψηλή τέχνη», προσδίδει εις το «θείον
ύγρόν» το διπλούν στέμμα τής τελειότητος. Ή μετατροπή τών στοιχείων
είναι ή εξαγωγή και άποκάθαρσις τών πνευματικών αρχών, εκ τών οποίων
επιτελείται ή μεταμόρφωσις προς το μυστηριώδες κηρύκειον τού Έρμου,
δηλαδή τής όλης ψυχικής και πνευματικής ανθρωπινής όντότητος, ένθα
αύτη «οδηγείται» υπό τού «ψυχοπομπού Έρμου» προς τάς θειοτέρας
καταστάσεις. Ό υδράργυρος, δηλαδή ή συνειδησιακή ανθρωπινή κατά­
στασις, άναγεννάται ως ό Φοίνιξ εκ τού πνευματικού πυρός και φθάνει εις
τήν άπωτέραν τελειότητα (τοΰτο είναι το θείον τών φιλοσόφων) όπερ δίδει
εις αυτήν το τρίτον στέμμα τής τελειότητος.
Πάντα ταύτα λαμβάνουν πλέον μίαν καθωρισμένην μορφήν, μέ διατή­
ρισιν τών αλληγορικών και μυστικών σχεδίων και συμβόλων, μέ τήν εκδο­
σιν τής Tabula Smaragdina (Σμαράγδινος Πίναξ), μέ ολας τάς παραινέσεις
και ήθικάς δοξασίας δια τήν μεταστοιχείωσιν προς τον χρυσόν. Φαίνεται,
ότι ό πρώτος δημοσιεύσας αυτήν, ομού μετά τών ροδοσταυρικών προκη­
ρύξεων, ήτο ό Johannes Valentinus Andreae περί το 1614, ό γνωστός «Βα­
λεντίνος» δια τήν έπιστήμην τής Χημείας, ή όποια οφείλει εις αυτόν, πολ­
λάς επιστημονικός ανακαλύψεις. Ύπεστήριζε, βάσει και τών κειμένων του
Boccatini (1566­1613), ότι ή άπολύτρωσις τού κόσμου πρέπει να πράγμα­
364 Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα

τοποιηθή εις άπάσας τάς κοινωνικάς τάξεις, διό και έκαστον άτομον πρέ­
πει να άρχίση να φροντίζη δι' αυτήν. Εις το βιβλίον Wassenaer's Historisch
Verhaal αναφέρεται, ότι oi μεγάλοι θησαυροί των Άλχυμιστών­Τοδοσταύ­
ρων, είναι οι θησαυροί των ψυχών, ή άνανέωσις των πνευμάτων, και ή
έγκατάλειψις του γηραιού πλέον Άοάμ: «Σεις οι ϊδιοι είσθε ή φιλοσοφική
λίθος, ή ιδία σας καρδία, είναι ή πρώτη ΰλη, ήτις πρέπει να μετουσιωθή
προς καθαρον χρυσόν».
Το κύριον έργον τών Άλχυμιστών­Τοδοσταΰρων είναι ή καθαγίασις
τοϋ εσωτερικού 'Ανθρώπου, πάρεργον δέ είναι ή άλχυμεία. Κατ' αυτούς, ό
άνθρωπος είναι εις μικρόκοσμος, και κατά τήν σύνθεσίν του ή είκών του
μακρόκοσμου. Ό Κόσμος είναι μία έκπόρευσις τοΰ Θεοΰ. Ό Θεός διεχώ­
ρισε κατά τήν Δημιουργίαν εν μέρος τοΰ οντος εκ τοΰ χάους, ϊνα
έκδηλωθή προς τους τρεις κόσμους: Ιον. Τον κόσμον τών αγγέλων, 2ον.
τον ούράνιον κόσμον και 3ον. τον στοιχειώδη κόσμον. Συστέλλει εξ αύτοΰ
τήν ΰπαρξίν του και ό διαχωρισμός ούτος έλαβε δύναμιν και κίνησιν.
Δημιουργός λόγος τοΰ κόσμου, ως ό Πυθαγόρας και οι Πυθαγόρειοι
υποστηρίζουν, είναι ή μουσική, ή οποία παράγεται εκ τών συνεχών κρα­
δασμών της φύσεως. Ή αρμονία τών ουρανίων σφαιρών δεν είναι μία
ουτοπία ή ποιητική δημιουργία, άλλα ζωντανή πραγματικότης. Κατά τους
Τοδοσταύρους, ό ανώτερος κόσμος διαιρείται εις τρία μέρη: τον ούρανόν
τών πλανητών (πύρινος ουρανός), τον αίθερικόν κόσμον και τον στοιχειώ­
δη κόσμον. Και οι τρεις τοΰτοι κόσμοι ευρίσκονται εν αρμονική σχέσει
μετά τών τριών κυριωτέρων μερών τοΰ ανθρωπίνου σώματος. Ό πρώτος
με τήν κεφαλήν ή τήν νοημοσύνην, ό δεύτερος με τό στήθος ή τήν καρδίαν
ως εδραν της συνειδήσεως και ό τρίτος με τήν κοιλίαν ως έ'δραν τών
ζωωδών ιδιοτήτων. Ό Παράκελσος επίσης αναφέρει: «ή καρδία είναι ο
ήλιος τοΰ Μικρόκοσμου. Ή φαντασία έχει έδραν τήν καρδίαν». Ουδέν έν
τή φύσει είναι νεκρόν. 'Άπας ό Κόσμος είναι εις ζωντανός οργανισμός.
Τοιουτοτρόπως, ό Παράκελσος τυγχάνει ό μακρινός πρόδρομος τών νεω­
τέρων επιστημονικών πορισμάτων. Έν συνεχεία, ό Brotoffer έπίστευε, ότι
ηύρε τάς ακολούθους διαδικασίας δια τήν παρασκευήν της φιλοσοφικής
λίθου: Ιον. Άπόσταξις (Distilatio), 2ον. διάλυσις (Solutio), 3ον. άποσύνθε­
σις (Putrefactio), 4ον. μελάνωσις (Nigredo), 5ον. λεύκωσις (Albedo), 6ον.
έρύθρωσις (Rubedo) και 7ον. προβολή (Projectio). Και ό Brotoffer, εμπνέε­
ται υπό της ορφικής και Πυθαγορείου φιλοσοφίας, ώστε αϊ διαδικασίαι να
άνταποκρίνωνται εις τον Ίσχυρόν αριθμόν «επτά», ό όποιος, και κατά τον
Παράκλειτον, αντιστοιχεί εις τα επτά ανθρώπινα στοιχεία, τα όποια
ονομάζονται επίσης και πλανήται, δηλαδή τάς τρεις ανωτέρας ουσίας και
τα τέσσαρα στοιχεία, τα αποτελούντα τόσον τον μικρόκοσμον, όσον και
τον μακρόκοσμον. 'Ονομάζει ώς Spiritus Vitae (ζωϊκόν πνεύμα) ή Archaeus
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 365

(άρχικον ή άρχαϊκόν), το νευρικόν ρευστόν, το όποιον περιλαμβάνει την

ίδιοσυγκρασίαν, τάς ιδιότητας, τον χαρακτήρα και την ένδόμυχον ΰπαρξιν
των όντων. Περιλαμβάνει επίσης τα στοιχεία απάντων των συμπαντικών
επιρροών, ώς και το αίτιον της αστρικής επιδράσεως επί του «αοράτου»
σώματος τών ανθρώπων. Tò Archaeus, είναι μαγνητική ουσία, προ­
καλούσα τάς ασθενείας καθ' ην στιγμήν θα μολυνθή και αποκαθιστά τήν
ύγιείαν όταν έξαγνισθή. Οϋτως ή έρευνα τών Άλχυμιστών­Τοδοσταύρων
δια το έλιξήριον τής μακροζωίας είναι ή εφαρμογή δι' εν ίσχυρον μέτρον
τής συμπαντικής ζωτικής δυνάμεως, το όποιον περιέχει τα πάντα. Όμως,
οι Τοδόσταυροι δέν έχουν επιτύχει το αποτέλεσμα αυτό και άναζητοϋν το
έλιξήριον τής μακροζωίας μεθ' όλων τών μέσων, κυρίως μέ τήν διάλυσιν
τών μετάλλων. Κατά τα δεδομένα ταϋτα, ή φιλοσοφική λίθος δέν έχρησί­
μευε δια τήν παρασκευήν τοΰ χρυσοί) αποκλειστικώς και μόνον, αλλά και
τήν ϊασιν τών ασθενειών.
Γενικώς, οι μΰσται Άλχυμισταί­Τοδόσταυροι συνέχισαν τάς πειραμα­
τικός των έρευνας επί τοΰ εύρέος πεδίου τής άλχυμείας, ώστε το όνομα
τοΰ άλχυμιστοΰ συνεδέετο μέ τό όνομα τοΰ ροδοσταύρου. Όμως οι άλχυ­
μισταί δέν έπεζήτουν αποκλειστικώς και μόνον τό μέσον τής μεταστοιχει­
ώσεως τών αγενών μετάλλων προς χρυσόν, αλλά και τήν ούσίαν τών πρα­
γμάτων. «Τα πάντα γεννώνται εκ τής σκέψεως τοΰ ΕΝΟΣ. Έξ αύτοΰ προ­
έρχονται πάσαι αί προσαρμογαί». Ή δοξασία αΰτη, είναι και ή διδασκαλία
τοΰ Έρμου τοΰ τρισμεγίστου, ήτις αναγράφεται εις τον «Σμαράγδινον
πίνακα» (Tabula Smaragdina). Ή αρχή αΰτη είναι τό αξίωμα τόσον τών
άλχυμιστών όσον και τών χημικών. Ό Δρ Hartmann αναφέρει εις τό έργον
του «In the Pronaos of the Temple», ότι τα αναγκαία αξιώματα δια τήν προ­
ετοιμασίαν τής «φιλοσοφικής λίθου» είναι: Ιον. ή άνακάλυψις τής αληθεί­
ας, «prima materia», ήτις τυγχάνει μία ζώσα ΰλη, 2ον. ή χρησιμοποίησις τοΰ
έρυθροΰ αίματος τοΰ «Έρυθροΰ Λέοντος» και τής λευκής και αγνής γλου­
τίνης τοΰ «Άετοΰ», άτινα συμβολίζουν τήν αγνότητα τών σκέψεων και τήν
δύναμιν τής θελήσεως, 3ον. ή παραγωγή τοΰ ίεροΰ πυρός, ήτις δέν δημι­
ουργείται ύπό τών ανθρώπων, 4ον. ό πολλαπλασιασμός και ή μεγέθυνσις,
δια τα όποια πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι δίσκοι τοΰ ζυγοΰ τής δικαιο­
σύνης και τής λογικής και 5ον. ή εφαρμογή επί τών μετάλλων άνευ
τεχνητής βοηθείας.
Τό μυστικόν τής μεταστοιχειώσεως δέν συνίσταται μόνον εις μίαν
μέθοδον συνθέσεως προσδιωρισμένων στοιχείων, αλλά, ταυτοχρόνως, και
δια τής χρησιμοποιήσεως τοΰ παγκοσμίου ζωτικοΰ στοιχείου και τής προ­
βολής αύτοΰ επί τοΰ μετάλλου τοΰ μέλλοντος να μεταστοιχειωθή. Ταΰτα
δέ, δια μέσου τής δυνάμεως τής θελήσεως και υπό τον απόλυτον ορον τής
άγνότητος τοΰ σκοποΰ, διό και ή σχέσις μεταξύ τής αρχής τών Πραγμά­
366 Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα

των, τοΰ Φωτός και τοϋ θείου Πυρός, τυγχάνουν μεγίστης σημασίας (ϊδε
Fludd εις το «Tractatus Apologetici^»). Ούτως ή έμφάνισις της Tabula
Smaragdina Hermetis (ο Ερμητικός Σμαράγδινος Πίναξ) συντελείται κατά
την περίοδον της ακμής των Τοδοσταύρων, και έχει ώς είσαγωγήν τα
ακόλουθα: «Με πραγματικήν άγάπην προς την άλήθειαν, άνευ 'ψεύδους
και εξ ολοκλήρου τα πάντα φιλαληθέστατα, άπαντα είναι όμοια ώς τα
"Ανω, ταύτα δέ όμοια ώς τα Κάτω, και ώς έκ τούτου δύνασαι να επιτυχής
και να εκτέλεσης θαυμαστά έργα τοϋ Ενός και Μοναδικού 'Όντος».
"Ηδη, διαπιστούται, ότι τα πάντα πρέπει να διέπωνται υπό των πρω­
ταρχικών ιδιοτήτων τοϋ Θεοϋ, ώς είναι και ή αλήθεια. Αυτό πρωτίστως
αναζητεί ό Αλχυμιστής καί τοϋτο είναι αύτη αύτη ή άποκάλυψις τοϋ
Θεοϋ. Διό καί απαιτείται καθαρά καί αγνή σκέψις, κεκαθαρμένη έκ παν­
τοίων ταπεινών καί ανήθικων ελατηρίων. Τα "Ανω είναι όμοια τοις Κάτω,
δηλαδή μικρόκοσμος καί μακρόκοσμος είναι εν καί το αυτό. Το Άνω είναι
το θείον Πνεύμα, ο θείος λόγος, όστις κατέρχεται προς τα Κάτω, δηλαδή
προς τον Άνθρωπον, τον όποιον θα έξαγνίση καί θα φώτιση, ώστε να τον
μυήση έν συνεχεία εις τήν θείαν άποκάλυψιν, καθιστών τούτον κοινωνόν
τοϋ θείου Πνεύματος, πλήρη αληθείας καί αγάπης. Τοϋτο σημαίνει τα
«όμοια». Δια πάν έπιτελούμενον έργον είναι απαραίτητος ή θεία Επικοι­
νωνία. Πρέπει δέ να τονισθή ότι αϊ προσπάθειαι τών Τοδοσταύρων, δέν
επιτελούνται προς Ιδιον όφελος, άλλα δια τους συνανθρώπους, τή βοήθεια
τοϋ Θεοϋ. Ούτως, σαφώς καθορίζεται εις το κείμενον τοϋ Πίνακος ή
έννοια τοϋ «Όντος»: «Το 'Όν τοϋτο είναι ή πρωταρχή απάντων τών τελει­
οτήτων, τών ευρισκομένων επί της Γης. Ή δύναμις αυτού είναι τελειότα­
τη... Έ σ ο προσηνής προς αυτά, μέ μεγάλην κατανόησιν καί μετριοφροσύ­
νην. Τοϋτο ανέρχεται έκ της Γης προς τον Ονρανον καί εξ αυτού πάλιν
προς τήν Γήν, συγκρατούν μεθ' εαυτού τήν δύναμιν τοϋ 'Ανω καί τοϋ
Κάτω».
Αντιλαμβάνεται τις τήν ύψίστην σημασίαν τοϋ Όντος. Το 'Όν είναι ό
Θεός, όπως καί το κείμενον σαφώς αναφέρει. Είναι ή πρωταρχή, ό
Δημιουργός, το θείον Πνεύμα, απάντων τών εκδηλώσεων της Φύσεως, τήν
οποίαν αντιλαμβανόμεθα δια τών αισθήσεων μας καί καθημερινώς ύμνοϋ­
μεν καί δοξάζομεν. Έκ της Γης ανέρχεται ό ύμνος καί ή καθαρά σκέψις
προς τον Ονρανόν. Τοϋτο όμως δια να έπιτευχθή, απαιτείται ή τελεία
πνευματική ενωσις προς το 'Όν, μέ έξηγνισμένον καί καθαρόν το πνεύμα
καί επί πλέον μέ μετριοφροσύνην. Διότι ό άνθρωπος είναι μέρος τοϋ
παγκοσμίου ρυθμού, μέρος τοϋ Σύμπαντος μέ δυνάμεις περιωρισμένας καί
απεριόριστους ταυτοχρόνως. Ή αλαζονεία καί επαρσις είναι απαράδεκτοι
δια πάσαν ένέργειαν καί σκέψιν αυτού. Μή λησμονώμεν καί τάς σοφάς
αλληγορίας της Ελληνικής Μυθολογίας. Ό "Ικαρος πίπτει εις τον ύδάτι­
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 367

νον τάφον, διότι ή επιθυμία του ήτο να πετάξη πλησίον τοΰ Ηλίου. Ό μ ω ς
και ό Φαέθων, ό θνητός νιος τον Ηλίου, φέρει την καταστροφή ν τόσον εις
τον εαυτόν όσον και επί της Γης, θέλων και άπαιτών να οδήγηση το άρμα
τοϋ πατρός του. Πάρα πολλά είναι τα αναφερόμενα και οι άλληγορισμοί
της Ελληνικής Μυθολογίας. Ό Άνθρωπος αύτοκαταστρέφεται και κατα­
στρέφει, όταν υπερύψωση εαυτόν εις Θεόν. Διότι τότε γίνεται κακή χρήσις
της δυνάμεως και τοΰ θείου πνεύματος. Ή παγκόσμιος αρμονία διατα­
ράσσεται, και iva μή έπέλθη ή καταστροφή, ό διαταράττων πρέπει να
έξαφανισθή. Ό Άλχυμιστής­Τοδόσταυρος το γνωρίζει και ερμηνεύει τήν
ευσεβή χριστιανικήν πίστιν, ασκών τήν μίμησιν τοΰ Θεοΰ, έπαναλαμβάνων
μυστικώς εντός τοΰ εργαστηρίου τήν έ'ξοχον και θείαν πράξιν της Δη­
μιουργίας. 'Άνευ της πίστεως και της ηθικής είναι αδύνατος ή Δημιουργία.
Παλαιός Άλχυμιστής προειδοποιεί: «Δέν είναι ολίγοι εκείνοι, οϊτινες έχουν
χαθή εντός τοΰ έργου ημών». Τοΰτο δέ, διότι πολλοί έπίστευον, ότι δια της
φιλοσοφικής λίθου και τοΰ έλιξηρίου τής ψυχής κατεΐχον τήν θεϊκήν δύνα­
μιν, ϊνα ελέγχουν τον Χρόνον και τήν Δημιουργίαν. Και τότε, εάν δέν δι­
έθετον ύψηλόν βαθμόν νοημοσύνης, ολοκληρώσεως και αυτοκυριαρχίας,
ήτο εν έπικίνδυνον έργον, διότι έπίστευον ότι ήδύναντο να τελειοποιήσουν
τήν φύσιν δια τών ιδίων χειρών των.
Ή άλχυμεία άπό της αρχής αυτής ήτο σύμμαχος τής φιλοσοφίας και
τής θρησκείας. Ό μεγάλος άλχυμιστής Petrus Bonus έδιδε έμφασιν εις τήν
πνευματικήν φύσιν τής «χυμικής» εν γένει τέχνης. Είχεν, ­ώς ύπεστήρι­
ζεν­, άποκαλυφθή υπό τοΰ Θεοΰ, ουχί δια τήν πνευματικήν εύημερίαν
αύτοΰ. Ή τέχνη αύτη δέν ήσκεΐτο χάριν τοΰ χρυσοΰ, άλλα δια τό κάλλος
και τήν ενόρασιν, ην χαρίζει εις τα πράγματα τοΰ ήθικοΰ κόσμου.
Δεδομένου ότι ό χρυσός συμβολίζει τον Ήλιον και τό θείον δημιουργικόν
Πΰρ, τιμάται κατά τους Έλληνας ώς «Φοίβος Απόλλων». Ούτως ή προσ­
πάθεια παρασκευής τοΰ χρυσοΰ εν τή πραγματικότητι, δια τους
Άλχυμιστάς­Τοδοσταύρους, είναι ή άπόκτησις και καλλιέργεια τής ηθικής
συνειδήσεως και ή τάσις τοΰ Άνθρωπου, όπως συνταυτισθή μέ τον Θεόν.
Σύν τω χρόνω ή άλχυμεία στρέφει τό ενδιαφέρον αυτής προς τα πνευ­
ματικά προβλήματα. Τό πραγματικόν μέρος άφίεται εις χείρας τών αμύη­
των τεχνιτών. Ή Αλχημεία μεταφέρεται εκ τοΰ εργαστηρίου εις τό κελλίον
τοΰ μοναχού ή εις τον φιλοσοφικόν θάλαμον (δρα «Φάουστ» τοΰ J.W.
Goethe, lov μέρος). Ή πνευματική άλχυμεία τής Δύσεως φθάνει εις τό
αποκορύφωμα κατά τήν διάρκειαν τοΰ δεκάτου έκτου και δεκάτου εβδό­
μου αιώνος, συμπίπτει δέ μέ τήν κατάρρευσιν τής θρησκευτικής άνορθο­
δοξίας και τής κοινωνικής οργανώσεως κατά τήν διάρκειαν τής Ανα­
γεννήσεως. Ή πνευματική άλχυμεία έκάλυψε τάς θρησκευτικάς άνάγκας
μιας εποχής κλυδωνιζομένης εντός μιας θαλάσσης αντιμαχομένων ίδεολο­
368 Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα

γιων. Ό Παράκελσος εξέφρασε την θρησκευτικήν άπογοήτευσιν της

εποχής αύτοΰ, όταν συνέκρινε τον Λούθηρον και τον Πάπαν με δύο πόρ­
νας, αϊτινες συνεζήτουν περί τοϋ θέματος της άγνότητος. Την έποχήν ταύ­
την, αναφαίνεται και ή Tabula Smaragdina, δι' ης οι Άλχυμισταί τονίζουν
τας ήθικάς απαιτήσεις τής τέχνης των. Ό Άλχυμιστής οφείλει να είναι
υγιής, ταπεινός, αγνός, ενάρετος, πιστός, αισιόδοξος, φιλεΰσπλαγχνος,
υπομονετικός, συγκρατημένος, με κατανόησιν και έπιμονήν δια το έπιτε­
λούμενον έργον. Ό Petrus Bonus ομοίως συμβουλεύει τους άναγνώστας
τοϋ σμαραγδίνου πίνακος να εξετάσουν τήν καρδίαν και τον νουν αυτών,
πριν ή αποφασίσουν να συνδεθούν με τήν «Έρμητικήν Αδελφότητα».
Έάν δεν έχαρακτήριζε τούτους ή ηθική, τότε θα άπετύγχανον: «Έάν είσαι
άξιος, εάν διαθέτης ενεργητικότητα και πνεύμα έγκαρτερήσεως, εάν είσαι
έτοιμος να μελετήσης επιμελώς, ήμέραν και νύκτα, εάν θέσης τον εαυτόν
σου υπό τήν καθοδήγησιν τοϋ Θεοϋ, τήν στιγμήν πού θέλει ό Θεός, θα
εύρης τήν επιθυμητήν γνώσιν». Εις τήν «Κατάθεσιν» τοϋ «Σμαραγδίνου
Πίνακος» τονίζεται ιδιαιτέρως, ως παραινετική εισαγωγή, το έξης:
«Γνώρισε σύντροφε προσβλέπων τα άσχημα και περιφρούρησον, κρατών
δια σε το Μέγα και Σπονοαϊον Πράγμα. Τοιούτος μυστικός δεσμός οφείλει
να αναλαμπή εντός σου, όστις είναι ό ύψιστος θησαυρός τοϋ Κόσμου... Εις
τον χρόνον τον άπαντα, θα είναι εις κυρίαρχος και ουδέποτε θα κερδίση
χρήμα. Το πνεύμα αυτού θα ευρίσκεται εις εν έξηγνισμένον σώμα, τό
όποιον θα άνανεώνη αυτό εις άπαντα τον βίον». 'Αντιλαμβανόμεθα εξ
αυτών τήν παραίνεσιν προς τον μύστην Τοδόσταυρον τής Άλχυμείας,
όπως «περιφρούρηση» τον ηθικόν του κόσμον, απορρίπτων τον βέβηλον
τοιούτον. 'Ατενίζων τον έσωτερικόν αυτού κόσμον θα «κράτηση» τάς
ύψηλάς ήθικάς αξίας και να έ'χη υπ' όψιν του πώς δεν πρόκειται να εϋρη
τήν επιθυμητήν γνώσιν αποβλέπων εις τό χρηματικόν και ύλικόν κέρδος.
'Εάν ό άλχυμιστής δέν παρατήρηση τα τρία βασικά πράγματα με έλευθέ­
ραν σκέψιν, δηλαδή τον άετόν, τον λέοντα και τό αστρον, δέν θα άντιλη­
φθή τήν περιπόθητον έννοιαν τοϋ μήλου τής γνώσεως, ουδέ θα απόκτηση
άπάσας τάς ιδιότητας αυτού. Διότι ό αετός, πέραν τοϋ βασιλικού συμβό­
λου και κατ' έπέκτασιν τό σύμβολον τής «Βασιλικής Τέχνης», είναι και εν
αίθερικόν σύμβολον, εν θείον πνεύμα, ίπτάμενον εις τα ύψη, και έλέγχον
τα πάντα. Όμοίως και ό λέων, όστις είναι τό κατ' εξοχήν σύμβολον τής
ισχύος, κατ' έπέκτασιν τής πνευματικής ισχύος ην πρέπει ό μύστης να
κατέχη. Τό άστρον είναι τό τηλαυγές μυστηριακόν θείον φώς, ό φωτοβό­
λος αστήρ, ό καταυγάζων δια τών άκτίνων του τήν άνθρωπίνην ψυχή ν και
τό πνεύμα, εν αρμονία μετά τών πέντε αισθήσεων, και τυγχάνει ό κατ'
εξοχήν αρμονικός ποδηγέτης τοϋ μύστου. Είναι τό σύμβολον τής αποκα­
λυπτόμενης θείας φύσεως και θείας Γνώσεως. Τό μήλον τής γνώσεως,
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 369

πέραν της αλληγορικής αύτοϋ σημασίας και ταυτοποιήσεως προς τον

Ίησοΰν, είναι και ή συμβολική άρσις τοϋ προπατορικοί αμαρτήματος και
ή άναβίωσις τοϋ «Χρυσοΰ Γένους» των ανθρώπων. Διό και ό μύστης, πρέ­
πει να άποβάλη πασαν άνίερον σκέψιν και πράξιν, και μέ καθαράν συνεί­
δησιν να άσχοληθή μέ το «Μέγα "Εργον».
Τα μέταλλα εις τήν άλχυμείαν είναι επτά, δσαι at ουράνιοι σφαΐραι
κατά τον Πυθαγόρα, δσαι at ήμέραι τής Δημιουργίας, δσαι at ήμέραι της
εβδομάδος. Το «επτά» κατά τους Πυθαγορείους είναι 'ιερός αριθμός, συμ­
βολίζων, πέραν των άλλων και τήν πνευματικήν Ίσχύν. Επίσης, οι αναφερ­
θέντες αετός, λέων και αστήρ, αντιστοιχούν και προς τάς τρεις βασικάς
σφραγίδας, at όποϊαι κατά τήν Tabula Smaragdina εννοούνται ώς εν άθροι­
σμα, άλας, θείον και υδράργυρος και αποτελούν τάς τρεις αρχάς τής ΰλης,
άλληγορικώς δε ταυτίζονται μέ τήν Τριάδα. Ό Reaplay γράφει εις τό έργον
του «Σύνθεσις άλχυμείας»: «ΤΩ ένότης εις τήν οΰσίαν καίΤριάς εις τήν
Θεότητα, ώς δημιουργούσα τα πάντα εκ του χάους, χάρισόν μοι τήν
'ικανότητα να εξελίξω τον ίδικόν μου μικρόκοσμον, εκ τής μιας ουσίας
προς τάς τρεις όψεις, τής Μαγνησίας, τοϋ Θείου και τοϋ Υδραργύρου».
Ή φιλοσοφική λίθος αντιπροσωπεύει τάς τριαδικάς όψεις αυτής, ώς
σώμα, ψυχή και πνεύμα δια τήν φιλοσοφίαν. Ή μεταστοιχείωσις των
μετάλλων κατά τήν Tabula Smaragdina είναι ή άπολύτρωσις έκ τής αμαρ­
τίας, τη βοήθεια τοϋ θείου Πυρός. Το Πϋρ κατά τάς έλληνικάς δοξασίας,
μεταμορφώνει και εξαγνίζει τήν ΰλην. Το «γαία πυρί μιχθήτω» αυτήν τήν
σημασίαν έχει. Ή θεία Δημήτηρ επιτυγχάνει να καταστήση τον Τριπτό­
λεμον σχεδόν Άθάνατον δια τοϋ πυρός. Όμοίως και ή Θέτις τον 'Αχιλλέα.
Ούτω, τό πϋρ εξαγνίζει και ό κεκαθαρμένος άνθρωπος είναι ώς ό χρυσός.
At επτά λέξεις, αί άντιστοιχοϋσαι δι' εκαστον των επτά μετάλλων και
άλληγορικώς, ώς προς τους επτά πλανήτας, φέροντες τα ονόματα των
ελληνικών θεοτήτων, χαρακτηρίζονται έκαστη ώς εν φρούριον. Τοϋτο
άλληγορικώς συμβολίζει τα πνευματικά εμπόδια, άτινα ό άλχυμιστής
οφείλει να υπερνίκηση ϊνα φθάση εις τον άντικειμενικόν σκοπόν τής
τέχνης αύτοϋ. Ό μεμυημένος και κεκαθαρμένος εΐναι ό μόνος ικανός, ϊνα
άνοιξη τήν θύραν τοϋ «φρουρίου», άλλα πρέπει να διέλθη ύπό σειράς
καθάρσεων, δοκιμασιών και τελικού εξαγνισμού, ϊνα επιτυχή τοϋ σκοπού
αύτοϋ.
Δια να φθάση ό Άλχυμιστής­Τοδόσταυρος εις τό κέντρον τοϋ «φρου­
ρίου», πρέπει να είναι καθαρός τη καρδία, πιστός, σιωπηλός και ευλαβι­
κός. Αί ιδιότητες αύται δεικνύουν πόσον κυρίαρχον είναι τό πνευματικόν
στοιχεΐον εις τήν άσκησιν τής «άλχυμικής τέχνης». Ή μελέτη τών άλχυμι­
στικών συμβόλων και δή τής άλχυμιστικής μονάδος θα δώση εις τον άλχυ­
μιστήν μίαν πνευματικήν μεταμόρφωσιν. Ύμνεΐ τον Θεόν, διότι επιτρέπει
370 Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα

εις τους ανθρώπους να αποκτήσουν μέσω της μονάδος την σοφίαν και
τους καθιστά τελείους Μύστας, ικανούς να αντιληφθούν και κατανοήσουν
τα Μυστήρια της Φύσεως.
Το επτά, ώς μυστηριακός αριθμός, είναι λίαν σημαντικός, ιδία εις τους
γνωστικούς. Μόνον δια της ανόδου μέσω των επτά σφαιρών της γνώσεως
δύναται να έκφύγη ό άνθρωπος εκ τοΰ ύλικοΰ κόσμου και να έπιστρέψη
εις τον ούρανόν. Ό άνθρωπος είναι εις σπινθήρ της θεότητος, όστις έπεσεν
εις τον κόσμον της άγενοΰς ΰλης. 'Απώλεσε ­προσωρινώς­ την θείαν του
φύσιν, άλλα δύναται να συνειδητοποίηση ταύτην, δια της μετανοίας και
τοΰ «γνώθι σαυτόν». Ό Νους εξηγεί προς τον Έρμήν τον Τρισμέγιστον,
την δυνατότητα ην έχει, δια να ανάκτηση πάλιν την θείαν αύτοΰ φύσιν:
«"Ιδε, ποίαν δύναμιν, ποίαν ετοιμότητα διαθέτεις. Πάντα ταΰτα, ϊνα
συλλαβής τον Θεόν. Το πάν, περικλείεται εντός αύτοΰ, ώς σκέψις τοΰ
Κόσμου, τον εαυτόν του, τό πάν. Δέν θα έξισωθής με τον Θεόν, έάν δεν
δυνηθής να κατανόησης Τοΰτον. Διότι τό ομοιον είναι κατανοητόν μόνον
υπό τοΰ ομοίου. Καλλιέργησον εντός σου τό μεγαλεΐον, πέραν παντός
μέτρου. Δι' ενός άλματος έλευθέρωσον τον εαυτόν σου εκ τοΰ σώματος.
Άνύψωσον αυτόν, πέραν παντός χρόνου. Γίνου αίωνιότης. Τότε θα κατα­
νόησης τον Θεόν. Πίστεψον, ότι ουδέν είναι αδύνατον δια σέ. Φαντάσου
τον εαυτόν σου άθάνατον και ίκανόν, ϊνα κατανόηση τα πάντα, πάσας τάς
τέχνας, τάς έπιστήμας, την φύσιν παντός οντος. Ύψώθητι πέραν της
ύψηλοτέρας κορυφής. Κάτελθε εις τα μεγαλύτερα βάθη. Άπορρόφησον
τάς αισθήσεις παντός δημιουργημένου πλάσματος, πύρινου, υδατίνου,
ξηροΰ και ύγροΰ, συναισθανόμενος ότι ευρίσκεσαι παντοΰ επί της γης,
εντός της θαλάσσης, εις τον ούρανόν, ότι δέν έχεις εισέτι γεννηθή, ότι
ευρίσκεσαι εις την μήτραν. Είσαι έφηβος, γέρων, νεκρός, πέραν τοΰ θανά­
του. Έάν έναγκαλισθής δια της σκέψεως σου άπαντα τα πράγματα ταυτο­
χρόνως, χρόνους, τόπους, υποστάσεις, ιδιότητας, ποσότητας, θα δυνηθής
να κατανόησης τον Θεόν». Τοιουτοτρόπως, ή Tabula Smaragdina καθίστα­
ται διαχρονική. Αϊ έπιταγαί αυτής προς τον Μύστην­Άλχυμιστήν δέν είναι
προσωπικά! προς αυτόν. Είναι έπιταγαί προς πάντα Άνθρωπον, προς
πάντα Έσωτεριστήν, Φιλόσοφον, Επιστήμονα, Θεολόγον. Είναι ή
πεμπτουσία της Ηθικής. Είναι ή υψηλή ίδιότης τοΰ «ηθικώς» ελευθέρου
'Ανθρώπου. Είναι ό πρώτος ηθικός επιστημονικός κώδιξ. Έκ τών υψηλών
εννοιών, άτινας ή Tabula Smaragdina περικλείει, πρέπει να διακατέχεται ό
πραγματικός Μύστης. "Οχι μόνον ό Τοδόσταυρος­Άλχυμιστής τοΰ
Μεσαίωνος, άλλα και ό σύγχρονος 'Άνθρωπος. Και καθίσταται άντιλη­
πτόν ποίας τεραστίας σημασίας, είναι αϊ θεΐαι αύται έπιταγαί, κυρίως δια
την σύγχρονον έποχήν, ένθα μία αλματώδης τεχνική έξέλιξις παρεμέρισε
τήν άνθρωπιστικήν διάνοιαν και την φιλοσοφικήν σκέψιν και ήθικήν τών
 Tò άλχυμιστικον κίνημα και ή Tabula Smaragdina 371

Ελλήνων και των επιταγών τοΰ θείου Ίησοΰ. Έρμαιον τοϋ ανταγωνιστι­
κού κύματος ό σύγχρονος άνθρωπος, παραβλέπει την ευγενή άμιλλαν. Το
υπ' αύτοΰ δημιουργηθέν «τέρας», ή μηχανή και ό υπολογιστής, τον έκυρί­
ευσε, τον κατέστησε ύποχείριόν του. Ή ανθρώπινος ζωή είναι το εύθηνόν.
Ή Τέχνη, ή ευγενής και υψηλή, μετρείται μέ τήν εις «ίππους δυναμικότη­
τα» και τήν άντιστοιχίαν εις χρήμα. Και διερωτάται τις. Εντός αύτοΰ τοΰ
παραλόγου κυκεώνος, των υλικών παρορμήσεων και ηδονών, τών σκο­
τεινών σκέψεων, πότε θα ίσχύση ό νόμος τοΰ άντιπεπονθότος; Μέχρι πότε
ή 'Αδράστεια και ή Ειμαρμένη θα σιγοΰν; Δέν είναι έκδικητικόν πνεΰμα τα
αναφερόμενα. Είναι ό δια τοΰ θείου Πυρός, τών Άλχυμιστών, εξαγνισμός
και ή κάθαρσις. Ή αναδημιουργία τών Τοδοσταύρων δέν είναι δυνατή. Ό
κύκλος της παρουσίας αυτών έ'κλεισεν ανεπιστρεπτί. Παραμένουν τα
κελεύσματα των, ή βαθεΐα αυτών χριστιανική πίστις και ό βαθύς εσωτερι­
σμός των. Πάντα ταΰτα αναφαίνονται άνά πάσαν στιγμήν. Ή έλπίς δέν
άπέθανεν. Ή άνακάλυψις της «φιλοσοφικής λίθου» ευρίσκεται εις τήν
ψυχήν παντός άνθρωπου. Ή δημιουργία τοΰ χρυσού εξ αγενών μετάλλων
δέν είναι άλλον τι, ει μή ό εξαγνισμός αύτοΰ τούτου τοΰ άνθρωπου, όστις
άλληγορικώς εξευγενίζεται, καθιστάμενος ή είκών και όμοίωσις τοΰ Θεοΰ
και βάσει τοΰ νόμου της αλληλεξαρτήσεως και αρμονίας ωθεί και τους
πλησίον του ανθρώπους προς τήν άτραπόν της θείας χάριτος και
Άποκαλύψεως. Ό πνευματικός σκοπός τον όποιον έπεδίωκον οι Άλχυ­
μισταί­Τοδόσταυροι ήτο πολύ ανώτερος και άπεδόθη δια πολλών συμβο­
λισμών. Σκοπός είναι ή μύησις εις μίαν άνωτέραν ζωήν, ή ολική ηθική
άναμόρφωσις τοΰ άνθρωπου, δια μέσου αύτοΰ πού έχει όνομασθή «δευτέ­
ρα γέννησις». Αυτό πρέπει να έπιτύχωμεν και δια τήν σύγχρονον έποχήν.
Πρέπει να επιβάλλωμεν τους εαυτούς ημών εις πλήρη αύταπάρνησιν, και
ούτω να κατανοήσωμεν τό Δελφικόν «ΕΙ».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Fr. Wittemans, 'Ιστορία τών Τοδοσταύρων, έκδ. «Ύδροχοϊκή Εποχή», Αθήναι, 1982.
Alexander Roob, Il Museo Ermetico. Alchimia et Mistica, Benedikt Taschen Verlag, 1997.
Αγνώστου, Geheime Figuren der Rosenhreuzer aus dem 16en und 17en Jahrhundert, Altona, 1785.
Τ. Γκόντγουϊν, Ρόμπερτ Φλονντ. 'Ερμητικός φιλόσοφος και χωρομέτρης όνο κόσμων, έκδ.
«Πύρινος Κόσμος», Αθήναι, 1982.
Α. Κόουντερτ, Άλχνμεία. Ή φιλοσοφική λίθος, έκδ. «Πύρινος Κόσμος», Αθήναι, 1982.
Σπυρίδωνος Μ. Παρασκευα, «Χημεία και Αλχημεία» Παρνασσός, τ. 36 (1994), σσ. 118­131.
J. Caries, Μ. Granger, Ή Άλχνμεία, έκδ. ΑΣΤΑΡΤΗ, Αθήναι, 1982.