ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ
ΕΠΙΜΕΝΙ∆ΟΥ 19-ΑΝΩ ΠΟΛΗ Τ.Κ 54633 Τηλ. +30.2310.240.665, e-mail: ellet.thess@gmail.com

Θεσσαλονίκη, 13 / 9 / 2019 Αρ. πρωτ. 27

ΠΡΟΣ:
τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη

Κοιν: Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη

Υπουργό Υποδομών κ. Κώστα Καραμανλή

ΘΕΜΑ: Αρχαιότητες στο σταθμό του μετρό Βενιζέλου Θεσσαλονίκης

Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ

Το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και

Πολιτισμού παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία την επαναφορά του θέματος της κατά
χώραν διατήρησης ή απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων που
αποκαλύφθηκαν στο σταθμό του μετρό της Βενιζέλου, θέμα που πυροδότησε σειρά
αντιπαραθέσεων, ιδιαίτερα μετά την εξαγγελία σας στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Η Θεσσαλονίκη είχε την τύχη να αποκαλυφθεί, το 2012, κατά τη διάρκεια των εργασιών
εκσκαφής του σταθμού, το κοινωνικό και το εμπορικό κέντρο της αρχαίας πόλης, το
«απόλυτο κέντρο» της πολεοδομικής οργάνωσής της για 5 αιώνες, από την ύστερη
αρχαιότητα έως και τη μέση βυζαντινή περίοδο (4ος – 9ος αι. μ.Χ.). Τα εντυπωσιακά
ευρήματα που αποκαλύφθηκαν είναι μοναδικά, καθώς αποκαλύπτουν τη δομή της
βυζαντινής πόλης και τεκμηριώνουν το σημαντικό ρόλο που έπαιξε η Θεσσαλονίκη στο
πέρασμα των αιώνων. Παρόλο που η αποκάλυψη αυτή θα έπρεπε να ενώσει φορείς και
κατοίκους της πόλης, με πρωταγωνιστή το Υπουργείο Πολιτισμού, για την κατά χώραν
διατήρηση και ανάδειξη, προκάλεσε σειρά αντιπαραθέσεων και τεράστιες καθυστερήσεις
με θεατή μια ολόκληρη πόλη, «εγκλωβισμένη στις λαμαρίνες του μετρό».
Τα τελευταία χρόνια, το θέμα μπήκε σε μια σειρά. Εγκρίθηκαν από το ΚΑΣ οι μελέτες και
βγήκαν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις για την κατά χώραν διατήρηση, όπως
αποδεικνύεται από τις σχετικές αποφάσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί, τη βέλτιστη
δηλαδή επιλογή, στην οποία δεν θα μπορούσε κανείς να διαφωνεί και ξεκίνησαν οι
εργασίες. Το 2019, 7 δηλαδή χρόνια μετά την αποκάλυψη των αρχαιοτήτων, έχουμε
πλέον χρονοδιαγράμματα για τη λειτουργία του μετρό και ένα έργο που προχωράει, με τις
όποιες δυσκολίες, αγκυλώσεις και καθυστερήσεις, και έχουμε ημερομηνία περαίωσης.
Εκεί λοιπόν που η πόλη ελπίζει, μπαίνει ξανά το θέμα από την αρχή και μάλιστα με
οικονομικά κριτήρια («η πιο οικονομική λύση») και με χρονικούς προσδιορισμούς
λειτουργίας (να λειτουργήσει με τον σταθμό Βενιζέλου το 2023, τη στιγμή που χωρίς
αυτόν μπορεί να λειτουργήσει νωρίτερα), χωρίς να γίνεται καμία αναφορά για τις σοβαρές
συνέπειες που θα έχει η απόσπαση στην κατάσταση διατήρησης των ευρημάτων, την
απώλεια μεγάλου ποσοστού της αυθεντικότητας και την απαξίωση του συνόλου. Η
εμπειρία της επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο είναι συγκλονιστική, καθώς ο
επισκέπτης μένει έκθαμβος σε αυτό που του αποκαλύπτεται, η καρδιά δηλαδή της
βυζαντινής πόλης, ένας ολόκληρος κόσμος που έζησε και μεγαλούργησε στην περιοχή.
Είναι σαφές ότι όλη αυτή ατμόσφαιρα θα χαθεί οριστικά.
Όσον αφορά στα τεχνικά ζητήματα, η πρόταση για την απόσπαση και επανατοποθέτηση
δεν αναφέρεται τεκμηριωμένα σε κόστος και χρονοδιαγράμματα. Σε νεότερες ακόμα
ανακοινώσεις, πληροφορούμαστε ότι, σύμφωνα με κάποιες απόψεις, δεν είναι εφικτή η
υλοποίηση της κατατεθείσας στατικής μελέτης που αναφέρεται στην κατασκευή του
σταθμού με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων.
Κύριε πρωθυπουργέ
Από τα μέχρι στιγμής δημοσιεύματα, δεν έχουμε αντιληφθεί εάν η απόσπαση των
αρχαιοτήτων είναι η οικονομικότερη και ταχύτερη λύση, με τα σημερινά δεδομένα. Επίσης,
δεν είμαστε ειδικοί για να κρίνουμε το εφικτόν ή μη της μελέτης. Γνωρίζουμε όμως ότι η
διεθνής αλλά και η ελληνική εμπειρία έχουν αντιμετωπίσει με επιτυχία αντίστοιχα θέματα.
Γνωρίζουμε επίσης ότι, εφόσον γίνουν αποδεκτές οι ενστάσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες
του ΥΠΠΟ, αποφανθεί θετικά το ΚΑΣ και βγει η σχετική Υπουργική Απόφαση για την
απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, θα ακολουθήσει νέος κύκλος μελετών,
εγκρίσεων και ανασκαφικών εργασιών, που θα προκαλέσουν σοβαρές καθυστερήσεις και
πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση του έργου.
Αποτελεί πεποίθησή μας ότι, όταν αναφερόμαστε σε τόσο σημαντικές αρχαιότητες, τα
παραπάνω επιχειρήματα αποδυναμώνονται, καθώς υπεισέρχονται και άλλα κριτήρια, με
πρώτο την αξία των αρχαιοτήτων αυτών σε διεθνές επίπεδο, καθώς διασώζουν την
εντυπωσιακή τοπογραφία της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, της βυζαντινής πόλης. Ακόμα, την
εποχή που το “city branding”, για την ανταγωνιστικότητα των πόλεων, αποτελεί ζητούμενο
και θέμα διερεύνησης και στις μικρότερες ακόμα πόλεις, σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής
κρίσης, η Θεσσαλονίκη έλαβε από τους προγόνους της ένα ανεκτίμητο δώρο, τις
σημαντικότατες αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες ανασκαφής σε πολλούς
σταθμούς του μετρό, με προεξέχουσες αυτές της Αγ. Σοφίας και της Βενιζέλου. Αντί όμως
αυτό να το εκτιμήσει, να το κάνει σημαία της που θα την απογειώσει, μετατρέποντάς την σε
παγκόσμιο τουριστικό προορισμό, λαμβάνοντας υπόψη και τα σημαντικότατα βυζαντινά
μνημεία που διαθέτει, μνημεία κηρυγμένα από την UNESCO, ως μνημεία παγκόσμιας
πολιτιστικής κληρονομιάς, μπήκε σε μια διαδικασία αντιπαραθέσεων και μιζέριας.
Το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού,
με τα εξειδικευμένα μέλη του και τη διεθνή εμπειρία της Europa Nostra που διαθέτει,
αγωνίζεται από το 2013 για τη διατήρηση κατά χώραν των αρχαιοτήτων στον σταθμό της
Βενιζέλου. Σε έκτακτη συνεδρίαση της ∆ιοικούσας Επιτροπής, πιστό στις θέσεις του, εμμένει
στην άποψή του και σας κάνει έκκληση να προχωρήσετε στις απαιτούμενες ενέργειες, ώστε
οι εργασίες να συνεχισθούν προς την κατεύθυνση αυτή.

Με εκτίμηση

Η Πρόεδρος της ∆Ε Η Γραμματέας της ∆Ε

Κλεοπάτρα Θεολογίδου Άννα Σαραϊδάρη