WYDAWNICTWO MINIST[!

tSTWA OBRONY ~L~RODO E

0"' .... 1,'3""10' .. " .... ~"I."'"'' M .. M W,.U

•

•

TYPY BRONI I I:IZBIlOJENIA

~ .. ~!rt:W~:y~h v!!\:'o:;~~'~i.,:,:~~i.

fY,,,nblmi i zdl'lciami;

•

zajmujq,a .""ia, w kt6'''j kat. e\! ~'1':r:yf ~"'wiGr~ cropi. wyb"anj)g~ typ~ .omolotu boi<>wego, cQkieiy,

:~~j;U rad~~:'::j~"~i ,~ul:~u, Iok~~:O·i~~:

dliotailp

I<ONTRTORPEDOWI EC

BURZA

Po odzvskcnlu nie.podleglollci w 1918 r, Polska Ilia miato ies:zcze dostl;pu do Boltyku. W I'roktaeie ,pokojowym opl'%.6widywano iedynietakQ ewentuolno~t. No skutek

~\:P6~~j~~ nd~~ut~1~~:i~~ro~g~~ac;~~~~

OQsz0i;l0 krciu kcsztem Niemiec, chcc te ostotniO wywolaly I woin~ swiatowq i dobrze daty sill wei znaki Wielkiei BrytoniidlvAO odwlekano zctctwienie tei sprcwv. Pclskc otrzymo'o VI !coneu iedynie wqski skrewek wybr:zeia battyckiego. Nie bylo komu 'POpierot! dqzen i eetrzeb Pclekew. Nie vi~o si~ zo nomi dostotecznie mocno tradycyjnie 4I:apnviatniona z nami Francia. No I'rzyznanym odeinku wybrzeza dtugoici 72 km i p6l'wyspie hehkim nie bylo ani jed- 110go portu nodtliqcego si." do przyjmowanie statk6w. UHldowiony bowiem u uikio

T':S~\~~~ij~ii ~~e~ ~~~~~i~ ~d~:~i~ lc~o7-

.s[i6, nie :r:o.stat pr:tyznonv Polsce, lee! ogloszcno go Wolnym MioJlem.

Wspominomy 0 tym dlatoQo, obyicie wiedzieli, lcko bylo sytuacio w ckresie twerzenic marynarki polskiei. Nle. melee wtasnego portu - ele mo:i:no by to ro~iia~ ani

'~~~i,apw~~~w:~b~~~i I~m P~~k:~~i t;:~:

lIym doi.tciem wtr6d mielizn. nie nodowo' .sit;: do lego celu. Nlecravicme Polsce ad lI'omego poczqtku Walne Miosto Gdallslc niechetnie wjdziolo rozwoi noszej mcryncrki handlowej, kt6ro :r:agroiotaby jego lnteresom, e tym bordziei morynorki wojennej. Senet Gdofuka inspirowany z Niemiec roblt .wi«;c: r6zne utrvdnienio, aby ..we dopu!cit,. o W ostatecznym przypadku op6fnit wzrost mccaenie Polski no mcrzu.

D:lllaia d.iobo.... aURtv kalibru 130 ~m

Nic wi~c d:r:iwnego. ze w tel sytuocji zollodto w 1924 r. decyzia abvdcwcnic wtcsnego pertu h(lndlow~go. rybac.kie!il~ i wo-

~;cnk~goGd~~~~rkt~~~ le~~':~~ t:;~~~: ~a:

powiodoiq~m wymogom budowy port ... pelnomordaego. Wysitkiem cclego nerodu

~~z~ocGd:~i~ bkud~:~U t~1or.(]~u~~wl~O~:

W wynilw fJowstol no Boltyku wielki. nowe-

~~~%itz~~~ ~~~~~hs~z~ts~~ z: $:!i~~ ni~rJy ~ez c~;.~i :i~~~~~ zalqiki portu _

przystqpiono do fworzer.ia l:)eJnowarl'osc:iowei marynarki wciennel. kterc strzee,oby

~brz~i:uNi~k n~~~}:t~ ~f'e~~ fe~l~ i~:I~

mete [ednostki - rprzerlarzale pcniemieckle torpedowc:e. z: okreau 1 woiny ~.,.,ialowei, Ickle Potsko otrzvmofo w rcmeeh cdszkcdowen 'Woiennyc.n Z oodzfctu kclsercwskle] tCrii'lgsm(:lrlne. Przez (pierwsze 10 IQI niepodlegto!ci nie srot 1105 by to, niestetv, no wi~ksze i ncwcczesnieisxe ckrety.

R6z.ne byly preiektv budowy polskiej floty wciennei. Niektere smioht plany przewidywoty newet bvdowoQ 3 krq;i:owmk6w. 4 .dywiz:jon6w kentrtereedeweew po 3 okr~ty w koidym dvwizicnie, 12 okre-

Wldgk ir6da"lclCl BUm' x wpbpotlo'lll'anym 110 pl.rwayM ptoni., P0I'I'I.,."III no'flfloaevlnV'" I ",ant ... IYlllnllllowv.

tow podwodnych i 36 malych iedncetek przybrzeinych. Niestety, wyn'iS7czoflY we]. nq krcl. 1ct6ry doplerc dtwigo' silt 21!l swei ponod 150-letniej niewcli. Vol dodotku klerowany przez ludzi nie reerezentuiqcveh szercklch mes lvdcwvch. lecz interesy wqskle] grupy obu-(lrnlk6w i kapitolisl6w, nie m6gt podofo~ tvm zomierzeniom. Z liczflych projekt6w wybrcno ,program minimum, kt6ry przewidywal budowEj 2 kontrtcrpedcwcow 0 wvoornoecl co oketo, 1500 ton, 0 w da!sz:oj perspektywiO' 3: okr«ltcw codwodnvch.

Osrctecmc de-cyzio w tei sprowle zcpodfa w 1926 r. Budow~ okrlllt6w powie. rzcno frcncusklel stoemi Chantiers Nevels Fr(]nll;Ois w Blchwllle kclc Celen. nod kcnolem Le MandIe.

No wyb6r stoczni frcncusklei ztozyto si~ wiele przyt;z.yn. Po pierw,5ze. mlJsieli~mr pcwierzyt budcwe tych ckretew stO(:2:nt %0- granicz.nej, poniewai w tvm czcsle nie byro

k~I!:lkki~o~:~~t~6r~Q~gf~~~i:k~lP~~~:it ~a~e lecl;~i. c~~siedk~~i~r~~1~or3~~i ~~fJ;~~~~ko~ ~tt1~0 gr;;;~~:bYI~c::d~:

lit no buclow~ okrfllt6w odpowiednie'i 1'0- iyc.zki, ~otnel w dlugoterminowych roo

..

Wldblo IrWo ...... clCI BURrI! od d.ollY , .... fy I: wytktponowanq 110 pi., ..... ayrn IIh:anl. trnrllrGWCI wynutniq lorpn, IImlluucmq w osl qmmil Du.tu

tech. Po trzecle. Prcnc]e, (I kenkeetnie towarzysl'wo stccznicwe Chcntlers Navols Fran~oI$ miato opinilll: stecxnl budujq<:cj dobrze i .szybko okrlltty tckich typ6w, loki. nQ$ intc'C'$owah'.

Z przedtoionyt:h erolekrew r6tnych typ6w kontrtorpedowc6w wybrQPO ieden :z. ncjncwoczemlelszvch no owe (zos')', wzorowony no frcncusklei iednostce tel klos:y noszqeei nozw~ BOURRASQUE Nesi raeczcmowcr postowlll dccctkowe worunki technic.zne, oby nowo budawane ekrerv Ick nclbcrdzlei odpowiodoty werunkem ~~ru~a stosunkowo zimnym ,i burzliwym

Nowo budcwe nvm kcntrtcrpedcwcom a: 961";' nadana naz:wy~ BURZA ; WICHER. Pod tyml nczwcml przeszty one do historf ncszet marynorki wojenne].

Budow«I kOr'ltrtorpedowcQ BURZA rcepceaeto w 1927 r.; wodcwenie kcdtobe nc.slqp'ito 16 kwietnio 1929 r .. ole wcielenle do sl'uzby odbyto si~ dopiero 10 lipcc 1932 r.

~a~~=ok~r~~~~~:::~e z:;:~:;CI U~~Q~6:e~

nie tlis.z.czycielami. Dlatega tez. cbv nle by· ~o rozbieznusci % dzisici obowiqzujqc:q ter-

:l~~~~~~\~I.~~RZ~ b~dzje.my dalej nczvwcll

Artyleria MO_ IUUY ltaIibRt 1:30 .....

OANE TAKTYCZNDT.CHNICZNIi:

Nil plerwuym plllnl, Mil IUIZY :x minllmi kiln· laktoW\lmi no patilidli.

~:;~.r~:~6u~!~.Oj:~t'~\::~h :~~i~":rt~puo-Ja~~61:r

przyp.Pl8WLJ

W wyniku tyell, co crcwde dtugo trwejqcych, prcc, spowodowanych zrosztq rylilo-

pt;JZki:rym~e;~:rkPon~~ien~:ied~~e~~c~~~

pr.zcz cely ems przy budcwle, powstat okr'lt, mOlqey na$tflPui~ee dane tektycmclec:hniczne:

-e- w v p o r no s c- standard 1540 ton; bcicwc 1920 ton;

- wylm i a ry: dtugost 100.2 m; s:z.eroko~~ 10,2 nu zenuraenle 3,1 m.

- u a b r cl e n l er z ccledvncae dzialo kcllbru 130 mm e kqcle wmieslenle

~~Ta!l::~~;~~r~i~~a~~ P~i~~:

matrii akrlltu;

2 ccledvncze dziatka clot kclibru AO mm typu Vickers-ArmmQOQ 0 kqcie wzniesienia 85°;

2 podwclne ncicietsze karabiny meszynowe oplot kolibru 13,2 mrn typu Hotchkiss 0 kccle wmiesienio 850)

BURZY

2 'potr6jn6 cbreeelne wyrzl,Ifnie torpedowe kalibru 5!iO mm ustewicne w ali s'ymetrii okrtltu milfdzy tylnym kominem i tylnym m(ls%tem;

~ 'G;utnie bomb et~binowych po

ho~i~;~~:R. b:ain~f~~~~~~w~~h Z~~

ec obu burtceh,

60 min kotwlcznvch. wt.6r 08 l.hfowiQ. nvch no dw6ch torcch minowych w cz"!.ki rvfowei Okr'l;N;

- nala';.~~sa2 0 tu~~~~ fj(]c.WweKMY{~~n~

pcrcwe opolane ropq. kterel zuiy-

~io m~~~~'~&i 1~(z~i;/h~~ro~6.:r~

no mhwte (przy biegu wstecanvm - 225 obr,~min};

-ros·ift9 ptywania, 3000 Mm przy pr'l;dko!!ici ekcncrnlczoe] 15 w"lzt6w;

- z:otoga: 155 ludzi.

Wn"ru kllbln., flllwllllllCyln'l IUllY

• BURZA .!!....:LU-2.'-. -

00 rnccierevsteac porte - Gdvnl EHJR:tA przybyla pod pohkq bcnderq i z oolskq zologq w dniu 19 sierenic W32 f. i od rozu

~~f~~~QI\ -;;Jiq~~~~~ dta ,,;;ii~i in~~~~~r~~

nvch. Jui: 24 tegoz: miesiqco eURZA udcje si~ wroz z innymi po!skirni ckretcml Z of icjclnq wizytq do Sztckhelmu.

ok~e~itd~ls~y~a~o~i~~~. s~r'k~~~~~B{irdA

wolczy 0 prymot pierwszeflstwo w straele-

~\~z:z~~i:r~~i.zbU::~~~~~i:rn m~'~2Y~~r~~i

sq sklodone wizyty w r6invch portceh 2Qgranicznyc;h. W' ktcrvch BURZA w wi~k~ sz:o!t:i bierae l1dziot Dzieki temu widzieli [q w 19'34 r. mieszl((lllcY Le.ningradu, w 1935 r, - Kalanii, Helsinek 'i Tntlinn. W 1937 r. blerae udziol w wietkie] poredale morlkiei zcracnizowcnei u wybrzl!'lzy Wj~lkjoi Bryfanii z ckcaii kcrcncc]i kr610 ongielskiaao Edwarda VIII. Tego!: roku sldada leszcze wlzvte w Tollinie i Rydze.

ZOQsirzajqca $il; ccraz bcedzie] sytuocja

~:;i~~~kiChe Ni:'::.i:c ~o;~:~!Y~rer~~~~~~

Morynarki Wolennej do postawionia okr~tv ju i. w morcu 1939 r. w sten gotowo~c:i be-

l~';';~~zY~~;~h ni~iz~r.sla~~iniQ °wi!~radG~~

wtcsku.

W ncrnletnvm wrzesnlu 1939 r. zobrckto

~~z~~ d~:6;~~~h w Bp~:~d~ie~h7~:r~~~

$k:i~ nopaSci 'no Polske, ccuszczc Gdynit;

W:C~e. ~\OMd; an~~i~is~~~e~~mi ~Yi~~h

kele Edynburgo, do ktorego wc~dzj wieeaeeem 1 wraemle.

wvbuch wojny zcstcle BURl!; no Morzu P6tnocnym. Od t!;li ~hwili I1(J okrttcie ogtQSlana alarm bolowv. Dokontoktu z nieprzyjocielem lednck nie dcchodzl i okn:rty dcciercjq bez przes'Zk6d do brze.gow ~~~?~i!ki~.dzie ju z oczekuiq no nle okrEtty

po~~k~~~eo 'P~~b7ze~~m~~~~o3nOnaire~:~eze~~:

wodne Qkn;ty boiowe W okresie ;zbliiajq-

~:~o $;~ ~t:;~;~~~1Qo i z~c~~~:l1i~ ~~Z=

2:onego edcinkc. Prowdo lest ie~nok irma. Kierownicy polityki Polski erredwraemlowei wldzte!l gt6wnego wrORO w ZSA:R. W tym tei. kierunku s.'Zfy zbroienio, budowo umocnlen, fcrmowcnle iednostelc. wcjskcwvch. W witl'kszosci monewrOw przewidywono wolkll; ze lwiqzkiem iRadzieekim. N'le dostrzeqcnc nlebercieczenstwc groiqcego Zy..... ctnvm interescm Polski ze strony odrodzciqceqe sle w savbkim lem.,i& militoryzmu nlemieckieac kierowanego prze:z:: Hi-

Dziobo_ wid. ortyl.ryjdli .. BURlY z dlilll/G",1 11111;b" 1311 m ...

-Ngl;~iRr- ""bin -IIUlUJllIII_" kalibnr. 1 U mm

na pOlIadtl. BUIIY[W neczjwstcsc!- dZlatko 40mm vlckers-Armstronq wI.28 ·przyp

GI6wny dolr"lln IURI.,.' ftOltWGlajqcy na ob'lrwaci~ c.llI I II'rowadz.nl, oani!! .grtyl.n[lki'a,o na l1li1. "lol~ do 20 km

tlere. Dotyt:zy/o to r6wniez plonow uzycio

~Ii~ty d~O~~!'n~~~i:~~~~~o~:~i~ ~I~d;

rcdzteckiel.

Rzeczywistost by/a iednok inna. Niabezpiecze nstwc przyu:lo nie ze wschodu, lecz .z zochodu.

Gdy w 1938 r. nostcolto oewne otrzefwienie _. byte jui: zo p6fno no generolng amicne polityki i ccteco. lctcmt wvprocoi~~ego planu ul:ycia wclsk. I~tnidwa

W zolstnlctel svtuocll odeslanie do Anglii 3 ncjbcrdeie] wortokiowych jednostek Pelskiej Marynorki ,Wojen-nei by/a zfem ncllepszym. Obecncsc tvch 3 nistczYl;;ieli no

~~~Y~br~~y wfoTskt~~y :;b~~~l~iew~o :::e~~

niu 1939 r., wcbec mioi::dzqcej przewo~i flo-ty hitltHowskiei. Natomiosl wy~~(jnle trzech okn:16w do Anqlii i uzycie ich tam od cierwszvcb dnl wybuchu w()iny do walki % Nlemeemi mletc swcie meezente colityczne i wpfyw morulnv Ina wszvstklch Polak6w, tych w kroju i tveh licznie rozproszonvch oo cctvm swtecie. Widzieli onl W ckretcch Polskiel Morynorki Woiennei symbol nieugifjh'lj wclki z hitletowskim no[ef.dzcq, Okr'tty Ie wolCZ'flv i w wi~ltszoici przetrwaty cz do chwili catkowilej Itl~ski fcszydowskich tNiemiee. Moiemy dzi~ki temu smia~o oowiedziec, ie marynarz pol. ski ani na moment nie pr;;erw(lt walki, ClZ do ostetecaneec zwvelestwe.

.:::'K'. BURlY-

lC:hDf~~a6Ji!iJjs~i!~~~onbooi°kr~~h ~~!leYk ~ ~~~~~r~o1~~e:~eiii: c:~~~sm~~t~~;

kaz woiniejS%ych publikecji no ten tomat oodcie ';1; 'II zctqczenlu. Trudno tutoj belWiem dgt pe'nieiuy eels tvch wydorzen. ;Z bogO'fei historii SUkC8S6w bojowych BURZY wybrano tyllc:o kilku nolwomiejszych: 6.9.1939 r.

21.11.1939 r.

7.3.1940 r.

rna; 1940 r.

BURZA wvebedz! ro:r:em z lnnvrn! eclskhni okretomi no pierwuy patrol wzd!ui: wvbraezv Anglii i m;utli;pnego dnio spolykc niemiecki olerEl' pod,wodny; rozem z BtYSKAWICA wykonuje ctck bombomi 9/~hinowymi usrkcdzoioc okr!it wroqo. Wydol'zenie to lesl god· ne ecdkreeleeie, Qdyz: by! to cierwszv Icontokl bojowy okr"ltow aliencdch z flotQ bltlercwskq w H woinie ~wiotowej.

- 20tOQ'O BURZY rc'tuje zalegit on!lielskiego niszcevcielc GIPSY, Ict6ry zotonQI no minie mognetycznej LJ wyjic:io z portu Hart.,....ich_

BURZA. ptynql': z Hertwlch do Ycrmoutb, rotcpia no Morzu P6tnocnvm hltlerowski ckret ccdwcdnv Us..4. -

- BURZA bierze udzial w konwcicch i Iwallcach w okresle inwazli Niemcow '"c Norwegi~. 0 w dniu 3.5.1940 r. wssodao descot froncuskic:h strzelc6w oloeiskich w Ncrweaii W Grotangenfiordzie.

24_5.1940 r. - pierwsze powainiejne

uSlkodzenie BURlY przc%. bembcwce hitlerowskie w czcsie ostrzeliwcnic iOiernieckich kolumn amotcrvzowcnvcb pod Colois. dckonulqcvch inwa%ii no Ftonejl!i:. Arty. lerlo BURlY niszczy 1 bcmbcwlec, a drugi usakedee. Z uszkodzonym nrzez bcenbe dziobam, poned .4-metrowq wyrwq) BURZA. sklerowano rufq nccreod, wroce do Dover.

8.8.1940 r. - W czcsie prIejkia do

Scepc Flow nc zapraw"l: bolowc-rnorskq BURZA ctekuie nie mieckl okeet eedwednv no wysokoici West Hcrtleoocl, zcdcjqc mu powcz.ne usakcdaenio.

10-1U0.1940r.-EJURZA bierze udziot ¥II

~s~~f;!iwa;~u b~;Jr!~~t.~~

ccrcie Cherbcurq, redo-

26.10.1940 r. _ !(fR~e~~~[e st2t1. TOZbitk6w Z 0 Ibrzym iego kanadyjskiego trenspertcwco wclsk EMP,RESS of BR'lTAIN, ,trofionego bombomi hitlerewsklch scmclotow.

3.'2.1942 r. BUIUA. ctokuje i prowdocodcbnle niS2Czy nle-

22.2.1943 r. _ d~!~ki ~~~~t ~~~~;X;

BURZA torceduie i topi unkodzonv i opuuczony "rzez zalDg~ stetek norweskl. wieczcrem wykonu ie skuteczny ctck bombami gl~binowymi no nlemleckl ckret codwodny U...606, zmuszojqc gC1 do wvncrzenic SIll; 00- stt;:pni e ckret U-6OcS Z()-

11.3.1943 ,.

stele o!trzelony i storenowany crzez ornerskcnski es:kortowioec CANlPBELl, ktory dcmeie przy tym clezklch vszkodzen. .sURZA oprzyimuje ng poHod cz~~t 2olog i acto-

k~~~k,re~o U·~$~e~::~~

co czvm asy:stuie CAMp· BELLOWI ccdeecs jego cowrctu do .portu.

- BURZA rczem z GAR· tANDEM bierze udziaf w wielkiei blrwle z nle-

:~eJ:~~ii !k~ttr~~ie ~~~=

wc]u HX-228.

- w kolejnym kcnwcju,

ldcc do ofrykCln~k.iego cortu w Lenos w Nigerii, BURZA ioko ,pierws~ polski okret wOlenny w ncsze] hfstcril prZekT(]CZO rewnlk.

- BURZA. craechcdz i do

~~slt r~~:~~:: ~~

trwc do listopcdc tegoi roku. Po crzebvdcwle pelni Tol~ okretu szketeniowego i wresacte do lesleet 1946 T. - hazy okr"ll16w oodwcdnvch.

12.7.1943 r_

7.4.19.14 ,.

VXt...,EJEWSKI

W czosle woinv nazczvciel BURZA crzeby~ 'CJcznie 9'8750 Mm czYli z:nacz:nie wiljeel nil:. ciWUKrotna 1z[Ynillcie dookola kuli

:!~~;k~~'~~~w~:fljQk Z:~:~~~:i t~j~t~ r~~= ~: ~~~d~f:~o\n~e:;~~~~~l T~:ei~(lr~~~[

za iek to bywa w czasie woj(lY, CZ~$to traebc by to fOF50wa~ mouyny no mohymalovch pn;dkotciach. do teac przy sltnle wzburz<>nym morzu.

W latoch woirw BURZA brt;llto udziol

~ ~ lP~~~~~~~~~lrrra2C;' :~b~~:Z~~~~ ~~d:~~~~i~7 19o~~;o!c~rni~e~lm~;~ie~

rowslcim cruz 3 rczv z bateriami ncdbrzeznymi. Zatopllo [eden niomiec:ki okret podwodny no pl;tWnO, ieden prawdopodobnie I us:zkod!ila dwo delsae. Artyleria BURlY zestrzeli/<:I 2 scmolctv "0 cewno, 0 <fwo dclsze prowdopodobnie. uszkcdzoiqc wiele lnnvch. ZaloQg BUm wvratQWola ad nie.(:hybnei smierci ccncd 500 morynarzy. 10tnik6w i eesezerow z zatapioflycn statk6w, okr~t~w i scmolot6w.

8

..... nz.RO~EN'" BURZY -

W cacsle ied'nego .:z lieznvch remcntow, taki& BURZA oprzechodzito na skutek roznych kolizii i uszkodzen doznonych 'IN CZOOsie walki i ntorm6w. ccstcncwicnc praezbroie .okt~t, przystosowujqc go do nowych iZodai\ eskortowvch. Mielo to rmelsce w lu-

~~~9~ ~"ofo!~~~Zb~thdz~~or~ tOm~mr~,c~

no 2). wymonfowono lednq trzyru rowq wyrzutni-:;: tcrped, Q drvgq zomieni-ono e nietyp.owegc> dla Anglik6w koHbnJ 550 mm no 533 mm oroz zmieniono uzbroienie przeciwlotnicze,

Po zokonc:z:.oniu 'prze-twdoW'( i remcnfv, co csteteemle Mstqp-ifo 14 wr:zetnio 1942 r., uzbrcienie BURlY sklodalo Jill Z:

:2 poiedync:zych dzial kalibru' 130 mmr 1 dziola plot .kalibrv 76 mm;

1 cztl!lrolufowego dz:iolkD plot kolibru .40 mm;

'" pojcdynczych dzkllok plot kallbru

20, ~~rurowei wyrzutni torpcd;

2 wyrnrtni bomb gillbinowych;

mlcteeac gl~binowy~h ecciskow, t1:w. "jeta".

Bran to byta wlelckrotnie ieszcze wykorzystywanc w ("Zasic sluiby patrolow~i i w estenle kcnwejew, w [eklch 9URZA brctc udzia~ w 1943 i 1944 r.

.~BURZY~

Zdawaloby sit;, ie z chwifq zckonczenrc wojny wSZY$tk,il)' okn;ty ptywajqce pod palskq bonderq powinny nctychmioJt wr6cit do kroju. No skutek iednok s2tuc~nfC' wYtwcraonei sytuocii !)olityezn.ej przez ewceeeny rzqd emigracyjny.. majqcy siedzibfl: w Artglii - wroso noslowiony do przemion politycz:nych j scotecmvch. jckie zcszty no ziemioch polsklch PO lch cswcbcdze-r'liu sped ckupecji niemieekiej - powr6t polskich ckretew przedlui.ot sie. Nie cbvre

silt to bez cichego eeeere!e wlad%. brytyiskich, ktore pod r6Znymi eczcraml eraetrz),mywo'y polskie okr~ty w swoich pertach.

R6z.ne byty los,. ,polskich okn;:f{)w wcienevch, ktere w najci-:;:iszych dlo Anglii chwiloch bronity ioi wybrzciy i trcnspcrfv mer,skiego, %Wolezoly nieprzyjociela no mOtzu, lqdzie i w eewietrau. BURZA nclezola do tvch, ktcre wr6dty nojp6':tniej do swego macierzystego portu - Gdyni. bo ai: docierc w lipcu 19S1 r.

Misia Polsklel Morynorki Woiennej. 'l<t6,,0 udctc silt w 1947 r. de) Anglii w sprcwle ~rotu pczostctvch ckretow, zcstctc J3URZ~ w takim stcnle. is nie bylo mowy, by mogla ono 0 wta.snych $i'och przei~c nc Boftyk. Okr~t pozostot wi.;e"IN HoaI'W,ieh.. Nle dokowany i nie kenserwcwenv przedstewial io'asn,. wldck, gdy wicsnq 195' r. zapodlo decvzic prze'holowonia okr~tu do Gdyni. Zadanie fa cowieraonc gdynskiemu holownikowi SWAROZVC. ktory wykonal [e z rtajwittkszq stCltor'irtOieiq.

• I

• ::-:::ENNA BURZY

~p~~iafn~wrk;~is~~ri%%~~a k~ai~o~~~~~~

ovch of ice rOw moryncrki wolermel, w tvm r6wniez tycn, kt6n.y 'ptywoli no BURlY w lctoch woirw. Orzacze nie komisji brzmiofa: uwaza sit;. zo celowe crzeprcwcdzenie remontu kapitclMgo i uruchomienie BURZY iDko;

'bl d~~~~o~~oeci;~;;;~::~~~~O;! d~b~e:al:

czcnic okretcw codwodnsch.

10

Ostatecznie zdecydowano. ie BUR:ZA petni~ bqdzie fvnkcie okretu orzeciwlotnicze:i cbrcny wybrzeio. Po odpowietdnic:n crzvcctcwcnlcch DOS2.0 Dna do doku no gruntowny remont zdezelowonego kodlubd, cZE;kiowq, wvmicne uzbrclentc. zQodnie ze swym ncwym praemcezeniern. oruz szerequ innych prz_yrzqd6w i I;zc:lci wypost;lzeniQ. Postenewlcno iednocze!nie zmienie i unowoczesnfc wyglqd okretv ,pOl)l'l.e2: lfkwi~ CiE; iednecc komino.

Prcce remontowe trwctv do. rneree 1955 r., no c:o zto.zyto sie: wiele przyczyn, !POWOdowanyc:h potrzebq wymiony wi!l:kszei cz~ki element6w kOI-.slrukcyinyc:h, pOlzycia i wypo~azenio. niz to elerwetnle przewldvwcno.

Zmodernizoweny niQ.czyoiel SURZA

wszedt oonownle do .sluibv 3 kwiernlo 1~ r. i zOlitet wclelonv do Morynorki Woiermci PRl [eke okr~t II rong~. pod uzupetnicjqcq nazwq: o'kr~t obrony przeciwlotniczel .

• BURZA ::DKflNIZAC ...

Przebudowc i modemtzocic zmienily znacznie wyglqd zew~trzny BUR.Z'f_ W mieisce dl'1lgiego i trzec:iego komino .powslo' jeden komin znccznie S.HtrnYJ wymieniene konstrukcjfi tqC2.qcq me sat przed-

nl z nodbudowkq pcmcstu .orcz zainstclowane newe reie no mcszcie. No glQwnym poktodzie pomif;dzy obu kotniMmi tostelty ustewione dwle ~odzie~ no lawai burcie - rnotorowa, no crewe! - szesclowiostowcr wsccsozono ckret w 10 trotw wraz. z urzqdzeniem do lic:;h wyrzucof)ic. crzesvnietc trap burtowy bordziei ku dziobowi.

Zmieniono lei POwolnie ozbeojenie. No istniejqcych pcdstcwcch gt6wnei arfylerii, "0 kt6rej daly kiedv~ dziola kolibru 130 mm, a polem no mieiscu dzictc nr! 1 - .. lez", a nd mieiscu dzictc or 3 ~ czterolvfowe dzialko przeciwrotnicze, zostaty vstcwicne -4 ,poiedvnc;:zoe dziola vniwersalne (creeciw eelem meesklm i tpowietl'"%.nym) kolibru 100 mm. Zainslalowone zo.staty .4 dwululowe dziolko plot kcllbru 37 mm - dwo no ccmcscte sygnolizacyjnym i dwc no rufie. Tvm scmvm, iako okret obrony przeciwlotniczej, BURZA. dyspc;JnoWQto duzq eltq ognio.

Nil2cryci.1 BUllA lato ookr4t obrony prucl..,lotnlcz.

Niezcleznle od togo BURl!; wvpcsezonc w wyrzutoio bomb gtlQbinoW)'ch nowego typu i ~%.I!jkiowo rmieniono wyposazenie .stuzqee do transportu i stewlenle min. Wszystkie te zmionvnodafv BURZY nowq .sylwetke;:.

Rozpoczt:~y siEl zn6w crccowlte dnl BURlY. lntensvwne szkclenle newel zalogi, .t)d~iat w Swi~c;:ie MOfl:a 1955 r. i w poradzie mol'sldej w Gdyni, a nastllpnie. w Seeeeelnte. We wrzetniu 1955 t. ni$%e~eiel BU!UA poptynql razem z BlYSKAWICA do Anglii z; W:irytq kurtuaryinq. Ncsze okr«:;ty byty wi lane z. wielkim entcaicamem przez mi!m::kc;:u'l'CQW Portsmculh - ecrfv, W kt6· rym dobn::e byl.,. mcne % let wojny. Wizyty eywilnej ludnosci, morvncrzv i oflcerow, kt6rzy mieli' wlele wsccmnien zwiqzanych .z tymi okretcmi, ick r6wniei: oficiclnvch crsedetcwicief Admiro licli 'Brytyjskitllj ,p17.:O:dluiaty sie znccznie ooze limit czcsv przewidziony p.oczqtkowym progromem.

pftKiwlOlcticni IOltal WYIl'O,aiony '" na'Wll uyblto$lneln. dlillthl tfKit.21£WSKl

II

Przakroja w,dluz glownych frogmentow kontrtorpedowco BURZA

KonOWNIA, 1 _ hcllnl .. ~r"ll!!wG; z_ lnI~jol 1IIII.oWT _dnarutko..,.: l_ !'IV

Lala 1956-1959 rile chcrcktervaowctv sill nic~ym specialnym w i.yciu -BURlY. Ot po prostu ncrmclnc stvzbo, iakq pelni koi::dy ckret.

Niestety, wiek i latg ;Ivzby BURlY coral berdele] dowoty silt we xncki, s.z.czeg6lnie zctodze mOJizynowni. Coral: cz~§ciei mcwicno 0 nieopl!;l!;Qlnotci ciqgtych remont6w Gdy wiec llano Marynarko Wojenna wzbogacilc .5i~ 0 nowe nlszcarclele cfrzjmone cd Zwiq"lku Radzieckiego, kt6rym nadono 1radycyjne na%wy GROM i WICHER, zcpudlo w W59 r. decY2:iCl wvcofonio BURlY ze :stuiby crynnej.

Frllllll",' I; twiq:.11 no nin:a;yo;l.tu IUIUA., pn.,. lIolowallilll do do_ionia min lIonlolrtowwcli

rota: J. VKI.ll:JEWSKI

• au RZA =::::::'_:UM--

Od csteteemei likwidocii wyrotowalo

re~~~ ~~O~~Z~~~lui~~O:Ui ~Junf;~~ ~d: b~~~~~ ~~i:n:~~re~z~~s~~u~~kvnz:i~~;d~:i ~~~rn;It k~o~~~r'j~~P~~~a"ok~t;~j%j.

eeum BURZA. ktory zojql sift cprcccwonlem kcncepcji przystosowonia ckrefv do newel ref oroz czesclowe! przebudowy iego pc~je$zcz.eo zQodnie 1: ncwvm przeznnczeniem'. Ustelcnc rown-iei problem mlelscc 4totego usytuowonio iednos1ki. oby nie bylo t~dnoki z. dclcedem, dolsclem i zwledzcruem.

,Z dniem 31 maio 196Q r. B-UA:ZA, 2:ostalo oficiolnie przemianowono no Okr~t.Muzeum z: miejscem pcstoiu w Gdvnl, a od 20 czerwca 1960 r. udcsteenlone zwiedzc[qcvm. Umleszczono iQ W miejscu najbor4 dz:iei de tega odpowiednim. a mlcncwlcie w bosenle przv Nabrzeiu Pemorskim. W pp. bli;i:u przystani teglugi 'Prz.ybrzei::nej. Usta· lana, ie Okrl!lt-Muzeum b~d7Jie, udcstepnicoy do zwiedzenic corocanle W caosle ad 1 maio do 12 pafdziernika (Dzie~ Woisko

~~!~~d'~l:vw~n:ozd~O~Y:'r~kre~~iebn~~~~

W eelu konserwoc:ji kcdlvbc 1 IPomieszczE"l'i,

~~~qZ ;:i~~nV$t~~~o~i~~~ieodP::ii:jz~ia~

eye" bqdq pcbierene o-ploty, podabnie iok przy zwiedzcniu innvch mueeew,

we~etYp~kr~c~cto~~~~~ m~~:~~~~ c~~~~;~~ zw~d~~q~~i ~r~t~MOu~e~~o~$~~ep1o ~ei~~

ooktod. Do tego ezosu, kaidego roku prze-

;~~i:!~' ~;::~r$tkf! !qG~~~ i ~o~~ ~~~t

miliono oscb. 10 li~cc 1964 r. wilollo na ccktcdaie milionowego. 0 w dniu 8 mojo 1969 r, - dwurnilionowego goh;io zwiedzc-

~~I~~~ ~k~q~O~~~~~or~eu~~~~~:iQfd!~fi

walki kcidego z n(l-" kt6ry urodzil siC! milt· rZ&~~~')'kiem i Korpalomi, mi~dzy Sugiem

Kcidy :t wcs, kic-dy bedele w Gdyni, .skleruje no pewno rHoie krekl kv morzu. Idqc Skwerem Kokiun:ki. patr:%qc Vol lewo, ~ dclekc zoboczv wvsoki mont sygn%wy i znonq ze zdit;c i rysunk.6w iylwelkll BURZY. Na pewno 10m pcdqzycie, by zwied:li~ t~ llidoryczl'lq ju:i. iakie lntereeujqcq liednostkt;, i oby I'Ia pokladrie lego OcretvMuzeum cddce hold tvm. kl6rzy w stano· toW)'ch munduroch wclczvll i ginEtIi %CI rzecz nom wszvstkim noidroiszq - nlepodlegtq Pol~kq Ludowq.

LITERATURA UZUPElNIAJI\CA

E I too, W ... "," prz.c~9<.I~ 'If .10111PQ>ZYlIh. OR/, JlURZA ~ItItIm-munum. D~il8Mik Baltydtl. nr 1201Jl961J.

·

K05i<HZ: e., 0""', kI<iry .,<>11" .yml>ollm W<lJti. Pr .... ylqd

mo"'ki, nrlo/1960.

•

Kc~;.,.:z: E. i WiI.ow.ki L 8VilA 0""'"""",,,,,,, P!u.

'"9dnik. Gdynia 19U.

•

Peri"!.;: J.: Dwj. INdo"")' OR! BUllA P'legqd rnordl, ... 7--811963

· Porl.kLNiu.c:zrOel.WICHElti8IJRZA.,polski • .,h''Yro.

jenn.., r""",,, 15'21)...!9<5.Gdyrlicr1959.

·

Per t II k J., Pitlrnr (hi.~ IlO BUm. Bondera, nr 26/196-1.

P. rle k J., Wi.lk .. dni .. al.j Ilo'Y' Wyd. V, Pozno~ 1962

·

P'",ca Ibi""owo, Pol""" ncr mor~u. Wo",.,wa 1~35.

P. r t. k L tllJRZA,wet<omn aJloMydjeh nlakdw. Gdynio 196~. •

Rylk. 1<,.. 0.;./." o~ .... tu. Gdy"iQ 1?67.

·

·

w",lnicwicz J_, Hi5torio ,'.dMgO ok~u. Morn, nr 611!162.

"_'""";"~-:-.'-'='': ~

~":i:."":"~:",.;; ~::;;:;ioo;;a-;:E.E~:::t-=

W kaidym zesrvcte nowei $erii Wydawniclw(]

TYPY BRONI I UZBROJENIA

TYTUlV PIERWSZYCH ZESZVTOW

• CZOtG SREDNI T 14

• SAMOlQT MVmWSKI PILP_24

• KONTRTORPEDOWIEC •. 8URZA"

• RAICIElA "WOSTOK"

• SAMOlOT BOMBOWY PZL P·37 •• ecs-

• WYIUUTNIA Ii;AKIElOWA .,KATIU5ZA"

• NISICZYClEL "BtYSKAWICA"

• [)llAtO PANCERNE SU-ijS

I ,..:

N g

U