Μυθολογία

Σύμφωνα με την μυθολογία, η Aρτεμις, θεά του κηνυγιού, συνήθιζε να περιπλανιέται

στα πράσινα δάση της Ζακύνθου ενώ ο αδελφός της ο Απόλλωνας έπαιζε τη λύρα κάτω από
τα δαφνόδεντρα για να υμνήσει την ομορφιά του νησιού.
Η λατρεία και αφοσίωση προς την Αρτεμη και τον Απόλλωνα, στην αρχαιότητα, ώθησε
τους κατοίκους του νησιού στην οργάνωση θεαμάτων και αγώνων.
Σύμφωνα με τον Όμηρο, ιδρυτής του νησιού ήταν ο Ζάκυνθος, γιός του Δαρδάνου,
βασιληά της Τροίας που φεύγοντας με τον στόλο του από την πόλη Ψοφίδα έφτασε στο
νησί και ίδρυσε την ακρόπολή του.
Ο Ζάκυνθος, ως ιδρυτής του νησιού, υπήρξε θέμα πολλών νομισμάτων και του συμβόλου
που εκπροσωπεί ολόκληρο το νησί. Σ'αυτό το σύμβολο ο Ζάκυνθος κρατά στο χέρι ένα
φίδι, γιατί σύμφωνα με κάποιο θρύλο, ελευθέρωσε το νησί από τα φίδια που το
κατέκλυζαν.
Υπάρχει επίσης μια θεωρία σύμφωνα με την οποία οι Αρκάδες έφτασαν στο νησί κατά την
πρώτη χιλιετία π.Χ. με σκοπό να ιδρύσουν νέες αποικίες και σε μαρτυρία αυτής της
καταγωγής έρχεται το ταλέντο των κατοίκων στην μουσική και η λατρεία της θεάς
Αρτέμιδας, χαρακτηριστικά της Αρκαδίας.
Στη συνέχεια οι Αρκάδες ίδρυσαν στις ακτές της Ισπανία την αποικία της Tζακάντα,
που ήκμασε για περισσότερα από χίλια χρόνια, μέχρι το 218 π.Χ., όταν την
κατετρόπωσε ο Αννίβας.
Αργότερα η Ζάκυνθος, περνώντας από την δυναστεία του Αρκίσιου, βασιληά της
Κεφαλονιάς, κατέληξε να υπάγεται στην κυριαρχία του Οδυσσέα, βασιληά της Ιθάκης.
Μαζί με άλλες χώρες που ήταν κάτω από την κατοχή του Οδυσσέα, και η Ζάκυνθος έλαβε
μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο, πόλεμο που αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα. Όταν
τελείωσε ο πόλεμος της Τροίας και επέστρεψε ο Οδυσσέας στην Ιθάκη, υπήρξε η θρυλική
εξόντωση των "μνηστήρων της Πηνελόπης", μεταξύ των οποίων ήταν και είκοσι νέοι από
την Ζάκυνθο. Αυτό το μυθολογικό γεγονός που μας διηγείται ο Όμηρος στην Οδύσσεια,
μοιάζει να ανταποκρίνεται σε μια επανάσταση των νησιών του Ιονίου, που εκτός του
ότι ήταν αποφασιστική για το τέλος της κυριαρχίας του Οδυσσέα, είχε σαν αποτέλεσμα
την σύνταξη μιας ιδιαίτερης συνθήκης, στην οποία για πρώτη φορά αναγνωριζόταν το
δικαίωμα σε μια δημοκρατική διακυβέρνηση.

Η βυθισμένη πολιτεία της αρχαίας Ζακύνθου

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
Στη θαλάσσια περιοχή του Αλικανά Ζακύνθου εντοπίστηκε καθ' υπόδειξη ιδιώτη ένα
τεράστιο δημόσιο οικοδόμημα. Υστερα από υποβρύχια έρευνα που διενήργησαν οι
αρχαιολόγοι της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, διαπιστώθηκε ότι σε βάθος 2 έως 6
μέτρων και σε μικρή απόσταση από την ακτή είναι ορατό ένα πλακόστρωτο, πολλές
βάσεις κιόνων και διάσπαρτο δομικό υλικό.

Τα αρχαία κατάλοιπα καταλαμβάνουν έκταση περίπου 30 στρεμμάτων. Μετρήθηκαν συνολικά

20 βάσεις κιόνων που βρίσκονται διάσπαρτες στο χώρο. Η παρατήρηση ότι οι βάσεις στο
κέντρο τους φέρουν μεγάλη οπή, κυκλικής διατομής περίπου 34 εκατοστών δείχνει πως
πιθανότατα οι κίονες ήταν ξύλινοι, όπως μας είπε η προϊσταμένη της Εφορείας
Αγγελική Σίμωσι, η οποία θεωρεί το εύρημα «μοναδικό».

Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμη προχωρήσει και οι αρχαιολόγοι είναι επιφυλακτικοί
στο να το ερμηνεύσουν, είναι πιθανόν το κτήριο αυτό να σχετίζεται με το λιμάνι της
αρχαίας πόλης. Χερσαία αρχαιολογικά ευρήματα δεν υπάρχουν στην περιοχή και το
μυκηναϊκό νεκροταφείο στο Καμπί (ο μοναδικός αρχαιολογικός χώρος στο νησί) απέχει
πολύ από εκεί, όπως μας εξήγησε ο προϊστάμενος της ΛΕ' Εφορείας Αρχαιοτήτων
Ζακύνθου Ανδρέας Σωτηρίου. «Δυστυχώς η Ζάκυνθος δεν έχει ερευνηθεί αρχαιολογικά. Η
Εφορεία μας σκοπεύει σε συνεργασία με το Ολλανδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο να
οργανώσει μια επιφανειακή έρευνα. Να περπατήσουμε κάποιες περιοχές και να δούμε τι
υπάρχει και τι δεν υπάρχει», πρόσθεσε.

Πάντως αυτή τη στιγμή η απουσία κεραμικής στο χώρο καθιστά επί του παρόντος αδύνατη
και τη χρονολόγηση των ευρημάτων. Ωστόσο το μέγεθος του κτηρίου υποδηλώνει την
ύπαρξη σημαντικού αρχαίου οικισμού στην περιοχή του Αλικανά. Σύμφωνα με τις πρώτες
εκτιμήσεις, πιθανολογείται ότι εκεί βρισκόταν η αρχαία Αρκαδία. Πρόκειται για την
πρώτη πόλη του νησιού, η οποία βυθίστηκε ολόκληρη ή ένα τμήμα της. Μόνο περαιτέρω
ανασκαφική έρευνα μπορεί να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό αυτό. Γι' αυτό οι έρευνες θα
συνεχισθούν σε συνεργασία με το Δήμο Ζακύνθου ο οποίος κάλεσε την Εφορεία Εναλίων
Αρχαιοτήτων για να εξετάσει κατά πόσον έχει βάση η υπόδειξη του Π. Βούτου. Πρώτο
μέλημα των αρχαιολόγων θα είναι η αποτύπωση του αρχαιολογικού χώρου, όπως μας είπε
η Μάγδα Αθανασούλα που έκανε την επιτόπια έρευνα. Ενδεχομένως έτσι να δοθούν
απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με την τοπογραφία και την ιστορία της
αρχαίας Ζακύνθου.

Ο Ομηρος έχει δώσει την αρχαιότερη μαρτυρία για το νησί της Ζακύνθου. Στην ένατη
ραψωδία της Οδύσσειας την αποκαλεί «υλήεσσα», δασώδη. Η πρώτη κατοίκησή της όμως
ανάγεται στη μέση παλαιολιθική εποχή. Γνώρισε μεγάλη εμπορική και πολιτιστική
άνθηση στους αρχαίους χρόνους, αλλά η σημαντικότερη περίοδος της Ζακύνθου, σύμφωνα
με τα ευρήματα σε διάφορες περιοχές του νησιού (Γέρακας, Καμπί, Κερί, Μαριές),
θεωρείται η μυκηναϊκή. Οπως προκύπτει από τη μυθολογική παράδοση, το όνομά της το
πήρε από τον Ζάκυνθο, γιο του βασιλιά των Τρώων Δάρδανου, ο οποίος το 1537 π.Χ.
εποίκισε το νησί.

Οι Ζακύνθιοι πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο στο πλευρό του Οδυσσέα, καθώς το νησί
τελούσε υπό την εξουσία του βασιλιά της Ιθάκης. Αργότερα επαναστάτησαν και από το
650 π.Χ. ώς το 404 π.Χ. έζησαν ελεύθεροι σε δημοκρατικά πολιτεύματα όπου ανέπτυξαν
έναν αξιοσημείωτο πολιτισμό. Οταν όμως κατελήφθησαν από τους Αχαιούς, εγκαθιδρύθηκε
πάλι η ολιγαρχία. Δεν αναμείχθηκαν στους Περσικούς Πολέμους, αλλά κατά τον
Πελοποννησιακό Πόλεμο συμμάχησαν με τους Αθηναίους.