You are on page 1of 20

Skrypty Becka

Tatiana Chauvin
Tomasz Stawecki
Piotr Winczorek

Wstęp do
prawoznawstwa
9.wydanie
SKRYPTY BECKA

Wstęp do prawoznawstwa
W sprzedaży:

J. Oniszczuk
FILOZOFIA I TEORIA PRAWA, wyd. 2
Studia Prawnicze

T. Maciejewski
HISTORIA POWSZECHNA USTROJU I PRAWA, wyd. 4
Studia Prawnicze

M. Błachut, W. Gromski, J. Kaczor


TECHNIKA PRAWODAWCZA
Podręczniki Prawnicze

W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka
PRAWO RZYMSKIE. INSTYTUCJE, wyd. 6
Podręczniki Prawnicze

T. Maciejewski
HISTORIA USTROJU I PRAWA SĄDOWEGO POLSKI, wyd. 4
Podręczniki Prawnicze

M. Droba
PODSTAWY PRAWA. PRAWOZNAWSTWO. PRAWO KONSTYTUCYJNE.
PRAWO ADMINISTRACYJNE
Plansze Becka

E. Gniewek, P. Machnikowski (red.)


ZARYS PRAWA CYWILNEGO
Studia Prawnicze

www.ksiegarnia.beck.pl
Wstęp do prawoznawstwa

dr Tatiana Chauvin
adiunkt Uniwersytetu Warszawskiego

prof. dr hab. Tomasz Stawecki


profesor Uniwersytetu Warszawskiego

prof. zw. dr hab. Piotr Winczorek


profesor Uniwersytetu Warszawskiego

9. wydanie
poprawione i uzupełnione

WYDAWNICTWO C.H.BECK
WARSZAWA 2014
Wydawca: Aneta Flisek

© Wydawnictwo C.H.Beck 2014


Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: PanDawer


Druk i oprawa: Perfekt, Warszawa

ISBN 978-83-255-6488-9

ISBN e-book 978-83-255-6489-6


Spis treści

Wykaz skrótów ............................................................................................................ XI


Wykaz podstawowej literatury .................................................................................. XV
Przedmowa ................................................................................................................... XVII

CZĘŚĆ I. Prawo jako przedmiot nauk prawnych


Rozdział I. Podstawowe koncepcje prawa ................................................................ 3
§ 1. Koncepcje prawnonaturalne . ............................................................................... 5
§ 2. Pozytywizm prawniczy i jego ewolucja .............................................................. 8
§ 3. Prawo jako fakt społeczny. Realizm prawny ....................................................... 11
§ 4. Koncepcje hermeneutyczne, argumentacyjne i komunikacyjne ......................... 13
ROZDZIAŁ II. Wieloznaczność terminu „prawo” . ............................................... 17
§ 5. Prawo w znaczeniu prawniczym . ........................................................................ 17
§ 6. Podstawowe cechy prawa ..................................................................................... 18
§ 7. Różne sposoby użycia terminu „prawo” .............................................................. 20
ROZDZIAŁ III. Prawo jako przedmiot badań naukowych ................................... 23
§ 8. Podstawowe problemy nauk prawnych ................................................................ 23
I. Nauki dogmatyczne . .................................................................................. 25
II. Nauki ogólnoteoretyczne – filozofia prawa, teoria prawa,
jurysprudencja ............................................................................................. 26
III. Nauki historyczne . ...................................................................................... 27
IV. Nauki empiryczne ....................................................................................... 27
§ 9. Naukowość prawoznawstwa. Status wstępu do prawoznawstwa ........................ 29
§ 10. Metody badawcze w prawoznawstwie ............................................................... 30
ROZDZIAŁ IV. Prawo a inne regulatory zachowań ............................................... 32
§ 11. Prawo i wartości ................................................................................................. 32
§ 12. Wielość systemów normatywnych . ................................................................... 34
§ 13. Systemy normatywne inne niż prawo ................................................................ 35
I. Normy moralne . .......................................................................................... 35
II. Normy religijne . .......................................................................................... 37
III. Normy obyczaju . ......................................................................................... 37
IV. Normy organizacji społecznych i politycznych .......................................... 38
§ 14. Normy moralne a normy prawne – podstawowe różnice .................................. 39
XII Wykaz skrótów

RPEiS ����������������������������� Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny


SI ������������������������������������ Studia Iuridica
SP-E ������������������������������� Studia Prawno-Ekonomiczne
ZNUJ ����������������������������� Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego

3. Inne skróty
ang. ��������������������������������� angielski (-a, -e)
art. ��������������������������������� artykuł (-y)
cz. ���������������������������������� część
ETPC ������������������������������ Europejski Trybunał Praw Człowieka
fr. ������������������������������������ francuski (-a, -e)
gr. ����������������������������������� grecki (-a, -e)
GUS �������������������������������� Główny Urząd Statystyczny
itp. ��������������������������������� i tym podobne
łac. ���������������������������������� łaciński (-a, -e)
m.in. ������������������������������ między innymi
n. ����������������������������������� następny (-a, -e)
NATO ����������������������������� Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic
Treaty Organization)
NBP �������������������������������� Narodowy Bank Polski
NIK �������������������������������� Najwyższa Izba Kontroli
np. ���������������������������������� na przykład
Nr ����������������������������������� numer
NSA �������������������������������� Naczelny Sąd Administracyjny
OECD ����������������������������� Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organi-
zation for Economic Co-operation and Development)
ONZ ������������������������������� Organizacja Narodów Zjednoczonych
pkt ���������������������������������� punkt
p.n.e. ������������������������������� przed naszą erą
por. �������������������������������� porównaj
post. ������������������������������� postanowienie
poz. �������������������������������� pozycja
ppkt �������������������������������� podpunkt
pt. ���������������������������������� pod tytułem
red. �������������������������������� redakcja
red. nauk. ���������������������� redakcja naukowa
rozdz. ���������������������������� rozdział
RM ��������������������������������� Rada Ministrów
s. ������������������������������������ strona
SA ���������������������������������� sąd apelacyjny
SN ���������������������������������� Sąd Najwyższy
SN (7) ����������������������������� Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów
tekst jedn. ���������������������� tekst jednolity
TK ���������������������������������� Trybunał Konstytucyjny
tj. ����������������������������������� to jest
tzn. �������������������������������� to znaczy
Wykaz skrótów XIII

tzw. �������������������������������� tak zwany (-a, -e)


UE ���������������������������������� Unia Europejska
USA �������������������������������� Stany Zjednoczone
ust. ��������������������������������� ustęp
w. ������������������������������������ wiek (-i)
w zw. ����������������������������� w związku
z. ������������������������������������ zeszyt
ze sprost. ����������������������� ze sprostowaniem
ze zm. ���������������������������� ze zmianami
zob. �������������������������������� zobacz
A. Bator, W. Gromski, A. Kozak, S. Kaźmierczyk, Z. Pulka, Wprowadzenie do nauk prawych.
Leksykon tematyczny, wyd. 3, Warszawa 2010
I. Bogucka, Funkcje prawa. Analiza pojęcia, Kraków 2000
B. Brożek, J. Stelmach, Metody prawnicze. Logika – Analiza – Argumentacja – Hermeneu-
tyka, wyd. II, Kraków 2006
B. Brożek, Normatywność prawa, Warszawa 2012
T. Chauvin, Sprawiedliwość: między celowością a bezpieczeństwem prawnym. Ewolucja
poglądów Gustawa Radbrucha, SI 1999, Nr XXXVII
R. Dworkin, Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998
L. L. Fuller, Moralność prawa, Warszawa 1978
T. Gizbert-Studnicki, Język prawny a język prawniczy, ZNUJ 1972, z. 55
T. Gizbert-Studnicki, Zasady i reguły prawa, PiP 1988, z. 3
W. Gromski, Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000
H. L. A. Hart, Pojęcie prawa, Warszawa 1998
F. A. von Hayek, Konstytucje wolności, Warszawa 2012
H. Izdebski, Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007
J. Jabłońska-Bonca, O prawie, prawdzie i przekonywaniu, Koszalin 1999
J. Jabłońska-Bonca, Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1994
A. Jamróz, Wprowadzenie do prawoznawstwa, Warszawa 2008
M. Kordela, Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012
W. Lamentowicz, Państwo współczesne, Warszawa 1996
L. Leszczyński, Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków
2001
D. Lyons, Etyka i rządy prawa, Warszawa 2000
M. Matczak, Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007
L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian,
wyd. 4., Warszawa 2003
L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, wyd. XII, Toruń 2009
L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2006
J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa, Katowice 1999
K. Pałecki, Prawoznawstwo – zarys wykładu. Prawo w porządku społecznym, Warszawa 2003
C. Perelman, Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984
T. Pietrzykowski, Wsteczne działanie prawa i jego zakaz, Kraków 2004
J. Raz, Autorytet prawa. Eseje o prawie i moralności, Warszawa 2000
XVI Wykaz podstawowej literatury

W. Sadurski, Teoria sprawiedliwości. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1988


M. Safjan, Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa 2007
R. Sarkowicz, J. Stelmach, Teoria prawa, Kraków 1996
W. Staśkiewicz, Demokratyczne państwo prawne w Polsce lat dziewięćdziesiątych: eufunk-
cjonalność teorii i dysfunkcjonalność praktyki, [w:] Prawo i ład społeczny. Księga jubi-
leuszowa dedykowana Profesor Annie Turskiej, Warszawa 2000
T. Stawecki, O praktycznym zastosowaniu hermeneutyki w wykładni prawa, [w:] Teoria
i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005
T. Stawecki, Precedens jako zadanie dla nauk prawnych, [w:] Precedens w polskim systemie
prawa, red. A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski, Warszawa 2010
J. Stelmach, Kodeks argumentacyjny dla prawników, Kraków 2003
J. Stelmach, Współczesna filozofia interpretacji prawniczej, Kraków 1995
J. Stelmach, R. Sarkowicz, Filozofia prawa XIX i XX w., Kraków 1999
M. Szyszkowska, Teorie prawa natury XX wieku w Polsce, Warszawa 1982
Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005
Z. Tobor, Teoretyczne problemy legalności, Katowice 1998
R. A. Tokarczyk, Współczesne kultury prawne, Warszawa 2008
P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
1997 roku, Warszawa 2008
P. Winczorek, Nauka o państwie, wyd. 4, Warszawa 2011
P. Winczorek, Polska pod rządami Konstytucji z 1997 roku, Warszawa 2006
S. Wronkowska, M. Zieliński, Komentarz do zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca
2002 r., Warszawa 2004
S. Wronkowska, Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, wyd. III, Poznań 2007
S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Warszawa 1997
J. Wróblewski, Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław–Warszawa 1990
J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988
Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Instrumentalizacja prawa, red. A. Kozak, Wrocław 2000
M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, wyd. 5, Warszawa 2010
Z. Ziembiński, Desuetudo, PiP 1994, z. 11
Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
M. Zirk-Sadowski, Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000
Oddajemy do rąk studentów kolejne, poprawione wydanie podręcznika „Wstęp do pra-
woznawstwa” z nadzieją, że będzie dobrze im służył jako źródło podstaw wiedzy o prawie
i praktyce prawniczej.

 Tatiana Chauvin
Tomasz Stawecki
Piotr Winczorek
CZĘŚĆ I

You might also like