ŠIFRA

DRŽAVNO TAKMIČENJE

IX razred
UKUPAN BROJ OSVOJENIH BODOVA

Test pregledala/pregledao

........................................................

........................................................

Podgorica,............................. 2010. godine

1. Sa visine h=3m pusti se jedna kuglica da slobodno pada. U
istom trenutku, sa iste visine, bačena je druga kuglica vertikalno
naviše. Početna brzina joj je takva da u momentu kada se ona
vrati na početnu visinu, prva kuglica padne na tlo. Koje će vrijeme
proteći izmedju udara o tlo prve i druge kuglice? Zanemariti trenje
sa vazduhom.

Rješenje:

- Prva kuglica padne za vrijeme:

g ⋅ t12 2⋅h
h= ⇒ t1 =
2 g
. . . 3 boda
2 ⋅ 3m
t1 = = 0.6s 2 = 0.77 s
m
10 2
s

- Druga kuglica za polovinu vremena t1 ,

dostigne maksimalnu visinu:
. . . 2 boda

t1
t 2 (hmax ) = = 0.39 s
2

pa je njena početna brzina v0: . . . 2 boda

vk = v0 − g ⋅ t 2
. . . 1 bod
vk = 0
v0 = g ⋅ t 2 . . . 1 bod

m m
v0 = 10 2
⋅ 0.39 s = 3.9
s s
- Maksimalna visina (u odnosu na h=3m) je:
. . . 3 boda

vk2 = v02 − 2 ghmax

vk = 0
v02 . . . 2 boda
v02 = 2 ghmax ⇒ hmax =
2g
hmax = 0.75m

- Vrijeme padanja druge kuglice je t3 :

h u = h + hmax . . . 1 bod
g ⋅t 2
2 ⋅ hu
hu = ⇒ t3 =
3
. . . 2 boda
2 g
hu = 3m + 0.75m
hu = 3.75m
2 ⋅ 3.75m
t3 = = 0.87 s . . . 1 bod
m
10 2
s

- Vrijeme proteklo između udara o tlo prve i druge kuglice

t1
t x = t3 −
2
t x = 0.87 s − 0.39 s = 0.48s . . . 2 boda
2. U tjemenima pravilnog šestougla stranice a=10 cm redom su
raspoređena tačkasta naelektrisanja q, 2q, 3q, 4q, 5q i 6q (q=0,1µC).
Naći silu koja djeluje na tačkasto naelektrisanje q koje leži u ravni
šestougla i podjednako je udaljeno od svih njegovih tjemena.

q 6q

2q 5q

3q 4q

Rješenje:

q 6q
4F 3F
5F q 2F 5q
2q
F
6F

4q
3q
. . . 6 bodova

Vektorskim sabiranjem po dvije sile suprotnih smjerova dobija se da na

naelektrisanje u centru šestougla djeluju tri jednake sile po 3 F, kao na
slici
 1

2q 3F 5q
3F 60 ◦

60◦
2

3F
3 . . . 6 bodova

Sila 1 i 3 su istog intenziteta a ugao između njih je 120◦, pa je njihova

rezultanta intenziteta 3F. Njihova rezultanta ima isti pravac i smjer sa silom
2 pa je ukupna rezultanta:

R = 6 F1 . . . 4 boda

q2
R = 6∗ K . . . 2 boda
a2

R = 9 ∗ 10 9 ∗
(
N ∗ m 2 0,1 ∗ 10 −6 C )2

∗ 6 = 54 ∗ 10 −3 N = 54mN . . . 2 boda
C2 (0,1m )2
3. Balon mase M=20 kg, spušta se konstantnom brzinom. Koliku masu
balasta (tereta) treba oduzeti da bi se isti balon podizao istom brzinom?
Sila potiska je 150 N.

Rješenje:

Pri spuštanju balona sa konstantnom brzinom, zbir sila koje djeluju na

balon jednaka je nuli:

Fp

V=const
F0
. . . 2 boda

Mg

r
Fp sila potiska
r
F0 sila otpora sredine

Mg − F0 − F p = 0 (1) . . . 3 boda

Pri podizanju balona

. . . 3 boda
 ( M − m) g + F0 − F p = 0 (2)

Iz (1) i (2) izrazimo silu otpora:

Mg − F p = F0 . . . 2 boda
Iz (1):
. . . 2 boda
Iz (2): F p − ( M − m) ⋅ g = F0

F0 = F0 ⇒ . . . 2 boda

⇒ Mg − F p = F p − ( M − m) ⋅ g . . . 2 boda

Mg + ( M − m) ⋅ g = 2 F p
2Mg − mg = 2 F p
2Mg − 2 F p = mg
2( Mg − F p )
m= . . . 2 boda
g
m
2 ⋅ (20kg ⋅10 − 150 N )
m= s2
m
10 2
s
100 N . . . 2 boda
m= = 10kg
m
10 2
s

4. Na izvor jednosmjerne struje elektromotorne sile i unutrašnje

električne otpornosti r priključuju se na dva načina n istih termogenih
otpornika električnih otpornosti od po R. Prvo se n termogenih
otpornika međusobno redno poveže i priključi na dati izvor
jednosmjerne struje. Zatim se otpornici isključe sa izvora, pa se svaki
sa svakim paralelno poveže i ponovo tako paralelno vezani priključe
na isti izvor. Odrediti unutrašnju električnu otpornost r izvora, tako da
ukupna električna snaga, koju izvor jednosmjerne struje predaje
otpornicima bude ista u oba slučaja vezivanja otpornika.

Riješenje:

Elektromotorno kolo sa n otpornika mozemo zamjeniti prostim

ekvivalentnim kolom (slika 1)

1 2 n nR

R R R

ε I1 ε I1

r r

Slika 1
. . . 3 boda

- Redna veza n otpornika

. . . 2 boda
Re = n ⋅ R

- Po Omovom zakon

I1 =
ε =
ε
r + Re r + n⋅R . . . 2 boda

- -Električna snaga koju izvor jednosmjerne struje predaje

otpornicima:
 ⎛ ε n ⋅ R ⋅ε
2
⎞
2
P1 = Re ⋅ I = n ⋅ R ⋅ ⎜
2
⎟ = . . . 2 boda
⎝r + n⋅R⎠ (r + n ⋅ R) 2
1

- Kada su paralelno vezani na isti izvor (slika), paralelnu vezu n

otpornika takođe možemo zamjeniti prostim ekvivalentnim
kolom:

Slika 2

2 R/n

n ε I2

R
r

. . . 3 boda
ε I2

- Paralelna veza n otpornika

R
Re = . . . 2 boda
n
- Po Omovom zakon

I2 =
ε =
ε . . . 2 boda
r + Re R
r+
- n

- Električna snaga koju izvor jednosmjerne struje predaje

otpornicima:

2 2
⎛ ⎞ ⎛ ⎞
R ⎜⎜ ε ⎟⎟ R ⎜⎜ ε ⎟⎟ R ⎛ ε ⋅n ⎞ R ⋅ε 2 ⋅ n2
2

P2 = Re ⋅ I 2 = ⋅
2
= ⋅ = ⋅⎜ ⎟ =
n ⎜ R⎟ n ⎜ rn + R ⎟ n ⎝ r ⋅n + R⎠ n ⋅ (r ⋅ n + R) 2
⎜r+ ⎟ ⎜ ⎟
⎝ n⎠ ⎝ n ⎠
 R ⋅ε 2 ⋅ n
P2 = . . . 2 boda
(r ⋅ n + R) 2

- Prema uslovima zadataka snage P1 i P2 su jednake:

P1 = P2

n ⋅ R ⋅ε 2 R ⋅ε 2 ⋅ n
= . . . 1 bod
(r + n ⋅ R) 2 (r ⋅ n + R) 2

r + n⋅R = r⋅n+ R
r − n⋅r = R − n⋅R
r (1 − n) = R(1 − n)
r=R . . . 1 bod

za n>1

5. Masa suda napunjenog vazduhom iznosi m0=0.1288 kg. Ako se isti

sud napuni ugljendioksidom masa je m1=0.1295 kg, a kad se napuni
vodom masa je m2=1.148 kg. Naći gustinu ugljendioksida, zapreminu
suda i masu praznog suda. Gustina vazduha je 1.29 kg/m3, a gustina
vode je 1000 kg/m3
Riješenje: m0 − m s
ρ vaz = (1)
V

m1 − ms
ρ CO = ( 2)
2
V

m2 − m s
ρ vode = (3) . . . 5 bodova
V

Pa iz (1), (2) i (3) slijedi:

m0 − m s
V= (1' )
ρ vaz

m1 − ms
V= ( 2' )
ρ CO 2

m2 − ms . . . 5 bodova
V= (3' )
ρ vode

Iz (1’) i (3’) slijedi:

m0 − m s m2 − m S
= . . . 2 boda
ρ vaz ρ vode

ρ vode ⋅ m0 − ρ vaz ⋅ m2
ms = . . . 2 boda
ρ vode − ρ vaz

kg kg
1000 3
⋅ 0.1288kg − 1.29 3 ⋅1.148kg
ms = m m . . . 2 boda
kg kg
1000 3 − 1.29 3
m m
ms = 0.1275kg
Iz (1’)
m0 − m s 0.1288kg − 0.1275kg
V = =
ρ vaz kg
1.29 3
m

V = 0.001m 3 = 1dm 3 = 1l . . . 2 boda

Iz (2’)
m1 − ms 0.1295kg − 0.1275kg
ρ CO = =
2
V 0.001m 3

kg
ρ CO = 2 . . . 2 boda
2
m3