DRŽAVNO TAKMIČENJE

OSNOVNA ŠKOLA

Autorka/autor testa .....................................................

Recenzentkinja/recenzent ........................................................

Podgorica, ............................. 2012. godine

2
 Upustva za takmičare

1. Svi zadaci nose jednak broj poena (20), tako da maksimalan broj
poena iznosi 100.

2. Vrijeme rada je 150 minuta.

3. Svaka ispravno napisana formula ili zaključak koji je u vezi sa rješenjem

zadatka se boduje prema jedinstvenom kriterijumu.

4. Molimo takmičare da pišu rješenja sa komentarima pregledno i jasno,

da numerišu formule koje koriste prilikom izvođenja, da bi ocjenjivači lako
i brzo mogli da prate postupak njihovog rješenja.

5. Prilikom rješavanja treba obavezno koristiti oznake navedene u

formulaciji zadatka.

6. Poželjno je da se prilikom rješenja svi zadaci ilustruju odgovarajućim

crtežom, na kojem su ukazane relevantne fizičke veličine (brzine, sile,
rastojanja, ...)

7. Zadatke treba riješiti tako da se dobije konačni analitički izraz tražene

fizičke veličine u funkciji od veličina datih u formulaciji zadatka. Na kraju
treba i izračunati i brojnu vrijednost, za što se može koristiti i džepni
kalkulator.

3
4
ZADACI

1. Od homogene provodne žice napravljen je tetraedar. Koliki je otpor

tetraedra između dva tjemena, ako je otpor svake ivice tetraedra 1Ω.
Kolika struja teče kroz svaku ivicu tetraedra, ako je napon između dva
tjemena 6V?

Tetraedar – piramida sa četiri jednakostranična trougla

Rješenje:

Zbog simetrije, tjemena 3 i 4 imaju iste potencijale, pa kroz provodnik koji

ih spaja (3-4) ne teče struja. Taj provodnik nema nikakvu ulogu, pa se
može izbrisati i dobija se jednostavnija shema; Ako projektujemo u ravan
crteža, dobija se: ... (4 boda)

… (10 bodova)

5
Na shemi se jasno vidi veza otpornika, pa je:

... (2 boda)

... (1 bod)

... (1 bod)

... (1 bod)

... (1 bod)

2. Iz mjesta M istovremeno polaze automobil, brzinom i biciklista,

prema mjestu N iz koga je u isto vrijeme krenula grupa pješaka ka
njima(prema M). Rastojanje između M i N iznosi 20 km. Nakon 15 min
automobil je naišao na pješake, promjenio smjer i povezao pješake
prema mjestu M istom brzinom kojom je došao do njih. 12 min nakon
promjene smjera automobil je sreo biciklistu. Odrediti brzinu bicikliste i
pješaka. Predtsaviti grafički zavisnost puta od vremena za sve učesnike.

Rješenje:

Na osnovu I susreta (automobila i pješaka) pišemo:

... (3 boda)

6
 ... (1 bod)

... (1 bod)

... (2 boda)

Za II susret imamo jednačinu:

... (3 boda)

Zamjenom brojnih vrijednosti, dobijamo:

... (1 bod)

... (1 bod)

... (1 bod)

... (2 boda)

... (5 bodova)

7
3. * Šant – (povećanje opsega ampermetra postiže se dodavanjem
paralelno vezanog otpornika ampermetru, tzv. šanta)
Koliki šant treba vezati sa miliampermetrom unutrašnjeg otpora 50 Ω da
bi se mjerni opseg miliampermetra povećao 6 puta?

Rješenje:

... (8 bodova)

- Miliampermetrom može prolaziti maksimalna struja ;

- Napon na paralelno vezanim otpornicima je isti

- Struja prema prvom

Kirhofovom pravilu
jednaka je zbiru struja
kroz miliampermetar i
šant

.........(1) ...(2 boda) => ...(2 boda)

=> ...(2 boda) => ...(1 bod)

=> ..........(2)
Iz (1) i (2)

8
 => ...(2 boda)

=> ...(1 bod)

...(1 bod)

...(1 bod)

4. Od željezničke kompozicije koja se kreće ravnomjerno po

horizontalnoj pruzi, otkači se poslednji vagon, koji se nastavlja kretati
ravnomjerno usporeno, dok se preostala kompozicija dalje kreće
nepromjenjenom brzinom. Kako se odnosi pređeni put otkačenog
vagona do njegovog zaustavljanja, prema putu koji u isto vrijeme pređe
preostala kompozicija voza?

Rješenje:

Put otkačenog vagona:

Put (za isto vrijeme) voza:

Odnos puteva vagona i voza:

Kako se radi o ravnomjerno usporenom kretanju otkačenog vagona,

možemo kombinovati jednačine:

i ...(5 bodova)

( -brzina voza)

...(5 bodova)

...(5 bodova)

...(2 boda)

...(2 boda)

9
ili ...(1 bod)

5. Kada se za donju površinu valjkastog plovka koji pliva na vodi objesi

komad gvožđa mase , tada je visina plovka iznad površine vode
. Koliko će plovak biti iznad površine vode, ako se isti komad gvožđa
stavi na plovak? Poluprečnik valjkastog plovka je , a gustina gvožđa
.

Rješenje:

...(3 boda)

Kada je gvožđe obješeno za plovak, djeluje sila potiska:

(1) ...(2 boda)

i (2) ...(2 boda)

(3) ...(2 boda)

(1) ... ...(1 bod)

10
( - sila potiska koja djeluje na potopljeni dio plovka)
Fp

Qg H-x

Qp

...(3 boda)

- Kada gvožđe stavimo na plovak, povećava se sila potiska na plovak

koji je uronjen za dubinu X.
Sila potiska je tada jednaka:

...(4) ...(1 bod)

pošto gvožđe više nije u vodi.

...(5) ...(1 bod)

- Kako se ukupna težina plovka i gvožđa nije promjenila iz (3) i (5) slijedi
...(1 bod)

...(1 bod)

...(1 bod)

11
 ...(1 bod)

Plovak tada viri iz vode visinom:

...(1 bod)

12