Το τέταρτο πρόβλημα με την μεταμορφική θέση είναι πως παραγνωρίζει την χρονική

ή χρονολογική διαδοχή ως οντολογική αιτία και ως εκ τούτου πέφτει στο σόφισμα

«κατόπιν τούτου, άρα εξαιτίας τούτου». Ούτε ο μεταφυσικός ούτε ο θεολόγος
αρνούνται, ούτε και χρειάζεται να αρνηθούν, ότι τα απολιθωμένα υπολείμματα
ενόργανης ζωής εμφανίζονται στο γεωλογικό μητρώο κατά τάξη αύξουσας
πολυπλοκότητας. Ούτε θα πρέπει να θέσει κάποια εξαιρετική πράξη του Θεού
δυνάμει της οποίας αυτό το μητρώο φτιάχτηκε για να φαίνεται ως έχει εξαιτίας μίας
θαυματουργής «προ-κατασκευής», κατά τον συρμό ορισμένων «επιστημονικών
δημιουργιστικών» σχημάτων. Αντί αυτού αποδέχεται, μολονότι a priori κι όχι από
επαγωγή, ότι τα διάφορα είδη φυτών και ζώων εμφανίστηκαν διαδοχικώς ανά τον
χρόνο, με την αισθητή εκδήλωση της ανθρωπότητας ελθούσα προς στο τέλος της
πορείας. Όμως, η εμφάνιση είναι ένα πράγμα και η Πραγματικότητα ένα όλως άλλο.
Το να παραδεχτείς πως τα ερπετά περιπλανούνταν στην γη πριν την εμφάνιση των
θηλαστικών, ή, με μεγαλύτερη ακρίβεια, ότι εισήλθαν στην υπόσταση των φυσικών
σωμάτων πριν από τα θηλαστικά, δεν συνεπάγεται ότι τα τελευταία, μέσω των
οποιωνδήποτε χρονικών και βιολογικών διαύλων θελήσει να προκρίνει κανείς, ως εκ
τούτου προήλθαν από τα πρώτα, αν και κατά μία έννοια θα μπορούσαν να προέλθουν
δια αυτών, όπως θα προτείνω παρακάτω. Τουναντίον ο μεταφυσικός διδάσκει, και
εντελώς αντίστροφα, ότι η τάξη κατά την οποία τα ποικίλα είδη αναπτύχθηκαν στο
πέρασμα του χρόνου, και έτσι η εξελικτική ακολουθία του εγκλεισμού τους στην ύλη
ως φυσικών οργανισμών, είναι απλώς το αντίθετο από την «αρχική» τους τάξη ως
αρχετύπων ή ως Θεϊκών ιδεών. Στο μέτρο που ο κόσμος είναι η αντανάκλαση του
Θεού, και στο μέτρο που οι ανακλάσεις αντιστρέφονται, αυτό είναι ακριβώς αυτό που
θα περίμενε κανείς – ένα είδος χιαστικού αναδιπλασιασμού του ανώτερού στο
κατώτερο. Είναι, φυσικά, ουσιώδες να θυμόμαστε ότι η πρόοδος του κόσμου από τον
Θεό είναι αιώνια, όθεν σε χρονικούς όρους τόσο συνεχής όσο και στιγμιαία. Όταν
λέγεται ότι η εμφάνιση του ανθρώπου προς το τέλος της κοσμολογικής «διαδικασίας»
είναι η ανεστραμμένη αντανάκλαση του θεολογικού και μεταφυσικού του πρωτείου
στον Θείο Λόγο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτό το πρωτείο αναφέρεται στην
«χωρική» υπεροχή των ανθρωπίνων όντων επί των ζώων με μία καθαρά οντολογική,
στατική και κάθετη έννοια, και όχι στο ότι είναι το αρχικό αποτέλεσμα σε μία σειρά
διαδοχικών δημιουργικών πράξεων. Το πρωτείο του ανθρώπου είναι αυτό του
μικρόκοσμου, ενός «δοχείου» σε σχέση με το «περιεχόμενο» του.