JOCN® PAJAUM'h, APXMENMMCKON U MUTPOMOUIMT KAPJIOBAUKM MU TIATPMJAPX CPIICKM Tlosogom 170. ioguurouye Majcxe cxyiminune u ciieapatoa Bojeogune Cpiicxe (1848-2018) yBOL Y reorpacpexu pactpecitt9j cprickoj ucro- pujit Honora pexa, Kana je HaqMoHanHy cno- Soay mocae ycranaka 1804. 1 1815. rommne NOCTHraO camo Aeo Hapona ~ MHOrH Jora- baju ocrajy Hexaxo ysrpea 1 ustHit ce HexO- RomHO TIpHMeheHm t yxMOMHEHH y HeMHHY ucropujckor s6itBarba. JIpkaBoTBopHa Mjte~ ja M Hapoana cect noctojana je jako 13- PaKeHa Hy AeNOBHMA HAPOAA KojHt je jouL yaex So og xa636y puuKOM 1 OCMaHCKOM. srauthy. [lox je, ca jenue crpane, HIpaso- cnapna upKwa cpickor Hapoma - [ehxa na- tpHjapunnja konaano yxunyta 1776. ronuEe Ha mpocropuma jyaxHo og Cane m Jlynana = note je jaka exancujanna opranusanstja Cpa, ca cHaXKHUM cpemtoneKoBHuM Tpa- auuujama (AMTyprH4KuM, JOrMaTcKHM, Ka- HOHCKO-npaBHuM M MucHjcKUM), pumaro- heria joayuie Apkasnom oxBUpy Xaba5yp- like MoHapxuje, mpexunena cenepHo of Be peKe, y cpesiboeRportcKuM WRHTHIa- unjckum oKBupuma. Oprancke Bese HOBO- nacrane Kapnonaake mirrportomusje (on mp- ne nononMne XVIII peKa) ca wctopujcKum upkrenum cequurrem y Hehkoj narpujap- uj OBO/HO cy Harnamanane. Mnax, nocedan xpononourkst oxenp, je- JlaH HoBM TIonecHM %KMBOT CpricKa MpaBo- cranna upkna y XababypurKoj Monapxstju (on 1867. y Aycrpo-Yrapckoj) saysuma 1 2KUBH TocTe BenuKHX ceoba 1690, 1 1737. roqune. Hus KapnonayKux Murpononura ynornyten je y XIX pexy mmexnma yi Upksene yrpane 4 cneurtene cny>KSe Beni Kor dbopmara 1 gaposa Kao urro cy: Creda Crpatumuposuh (1790-1836), Jocud Pa- jawth (1842-1861) # Teopruje Bpanxonuh (1890-1907). Jocud Pajaunh, apxumanppur TOMMPCKH, EHMCKOM Aa/IMaTHHCKH, AOU je W BpwayKH, apxmeruckou m MitTporto- mut KapTORauKHt, rloHeo je sabopawyeny ucropujck onpasmany THTyny datipujap- xa epitckoi 1. Maja 1848, ronnie. LUPKBEHA CJIYKBA JOCU@A PAJAMA TPE M3BOPA. 3A MUTPOTOJIMTA KAPJIOBAYKOT VM TIPEY3MMAIbE HOBE TYXKHOCTM 1842. Jocu) Pajauuh ce mpe mowamKor m10- crpura 38a0 Minuja, a pober je 20. jyna 1785. ronuney JIy4ansMma Koy, BpHtba, y Taauits0j Bojuoj Kpajunu. Hberonn mpenit cpomunt- 1 omy cy Y ayerpujcKna rpannap- cKHM jeauniuana y Bpitsckoj Kommanuja Orynuncke perumente (nyxosnsje). Vian- jum oat 5uio je cneurrenm JIyka,a Man My ce sana Bacumuja. Y cBojoj AymoSuoipa- guju Joon) Pajauuh je sanncao neuro # 0 CBoM nlopoguniom nopexny. Yerupx Spara, 011 Kojitx ce Hajcrapyja 3Ba0 Pajak, kpenysM cy oxo 1690, rogue 13 oKOnMHe Baraity- ke Ha aanag m Hacennnn Kpajese onycrene Y uperxonusm parosuma nsmeby Benedu- ra u Kanene. Ta iserons mpaoun Hacensimt cy ceBeposanana mika Mecta Kao rTo cy Tiyan, lpoxnxe, Kyra Jloxsa, Bojnonyuia Mt oKomuia. Buna cy To Teuka Bpemena icnyreHa enickom cyporomihy. Jeqnor Pajaxosor 6pa- ra Typun cy yxparivit 4 Ha6wiu Ha Komalt, mune y cBojoj AyioSuoipaguju Jocuc Pa- jauh, ann cy ra Spaha ocweruia ncrakas- 129UPKBA 2018. umn rnase TypcKHx sapoSmensKa Ha TBpha- aut Coxonary Kos, Buxaha. Jeqan reroe mpe- dak, Crevan Pajasuth, napounro ce uctaKao 20. jyna 1790. roaune, kaga je Mnuja umao caMo Her roguHa, mpiuinko 3ayseha Typ- cxe tephase Lerma kon Lermarpana. Max, reum Syayher narpujapxa Jocudpa Pajaunha nucy 5114 camo parHuK, jep je yityK Pa. jakos JaHKo So cBeutrennx, a yHyk JanKon Tlyka Taxobe npawocnanum cBeurrenux, Ko- ju je oran namer penuxana. Maan Vanja Pajaiuh ce uionoBao y MECHIM HeMa4KHM rpaharickHM mKOs1aMa, a sarum je Hayke HacraBuo y Sarpeby, Kap: nopyuma u Cerequny. Y Cerequny je Kon nujapucra saspumo npsy u apyry roquny «punosoduje. Jame yuusepanre auje je Hacrasuo y Beyy (sarmicKn jesnk 4 cnoSoue BeITMHe ~ meme yMeTHocTH), asin je Mopao fa ux mpexune sS0r Hano- neonose Hajesge. Tone 1809, Kana cy ce pannysn npuSawKun Besy, crynmo je y hau Saramon. 3amonauten je 10. anpu- ma 1810. ronune y Manactupy Tomupje, 50 je cneurrenomonax y Tamouribem Sparcrey, a 3aTHM 4 nporociuben y EnmckoncKom asopy y Tnauikom. 3a apxumanppura ro- MupeKor je npoussegen 20. genemSpa 1811. rogune. Kao apxumangpur romup- ckst TpyAHO Ce fla yHaNpeH AYXOBHH 3K BOT H eKOHOMMjy MaHacTupa Koj je uMao BaXKHY yNOTy y KUBOTY NpaBocnaBHMx Cp. 5a Bojre Kpajmue, Hajnpe Kao uypap wi- XOBOr AYXOBHOF M UCTOpHjcKor mjeHTH- tera, Apxumanpur Joc Pajash 510 je M aammuncrparop Enapxnje naxpauKe, a 5u 24, jyna 1829. roxmue 50 xuporoun- cant 3a enuckona janmaruucKor y CaSop- Hoj KapwoBa4Koj UpKBM Of MUTponoAMTa kaposaykor Credara Crparumaponuha. Kao envckon qanmatunckn Joc Paja- uuth ce yenteuo SopHo npotus yHHoHN- cTHMKHX Hacpraja PumoxaTonMKe UpKHe, cTeKaBIIM MoBeperbe Ht AonaTHe cuMMaTHje KoA MuTportommta Credana Crparasn- ponitha. Hajsaq je ca5opum nytem, y jy ny 1833. roqune, usabpan a ycrommuen 3a enuickonla BpukaKor. cke cry 130 Tlatapujapuujeru goop u Cabopra upKea y Cpemcxum Kapnoeuuma Tlocne cmprn murpononura Credbatia Crparumuposuha 1836, rogue Cpickom Lpksom y XaS35ypurkoj Monapxsjn ynp: Brann cy aqmmuncrpatop Crenax Cran- Kopith yo 31. jyna 1841. rogune u Teopruje Xpanucnas jo nsSopa Jocupa Pajauuha sa Kapnobaukor murrpontonura, Ms5opum ca- Sop y Cpemcknam Kaposia je caspan 31. aprycra 1842, roqune, noveo je pay 7. cen TeMOpa, a j{Ba Nata Kacuuje, 9. cerrremSpa, uaSpan je mormasap. Ha panujum usd0p- num cadopuma murpononmT je jenHoria cHo Supan, a onora nyra macopn cy Swe Hogemenn nameby Tpojsne Kanqugara: Jo- cu) Pajaunh, enuckon ppurauKi, uMao je 48 racona; [lanrenejMon )Kusxosuh, te- MMuLBapcKM enMcKon, 24 rnaca; 1 HaaTou Aranayxosuth, Syaumekm enuckon, 3 ra-ca. Y onaknoj curyanujn uapeKm KoMecap je mpocneguo usReuraj uapy, Kojst je umao Tpazo Aa Of TPojmue MMeHyje jeAHOr a yap epawnany (1830-1848) 27. cenremdpa 1842. rogue onadpao je m norspauo Jo- cuba Pajayuha, Moxpa s5or Tora u1To je yueerBonao y oxSpann Besa m 5opuo ce 3a ‘Aycrpujy y Hanoneonosum patosnma MAJCKA CKYTIITMHA Mt TIPOPJIALIEHE IATPHJAPHIMJE 1848, PesonynnonapHo spetbe Koje je no4er0 y Tlapuay 1 saxsatuno Espory 1848. roqune npoumpuno ce Ha Xada5ypurky Mowap- xutjy. 3aompanamn cy ce onHocH Hemana 1 Mabapa, na jeaHoj, kao m Crtonera « Maha- pa, y ,semibama Kpyne Creror Crespana’, 1a apyroj crpanu. Ono je Suna npuanka u 3a CpBe ya Konauno usqejcrsyjy KaKny-raxay nomuTuaky m Tepwropyjamy ayToHoMnjy i noceBuoer, Cpnexn ¢baxtop je napounro duo sanuvous Xababypauma y Sopdu ca Mahapckum nauonamsMom, [Ipencrasnit- UM cpiickor Hapoga, HapownTo uNTenMreH- uuja 1 TpropayKH cranexk, usamiaK cy mpes, Mupononira Jocupa Pajasuha ca saxre- BuMa H usejom na aa Syayhu upKBeno-na- ponu cadop, MororoRo y Honowactanum MpwawKama, yorurre nuje norpedua 70- ne M HajylekHor MMHH- aBona Mahapcxe tn crapcrna. CrapoM Murrporiommry oxyrvbeHit cpricku nppanit cy pexnm: ,Xohemo Hapon- Hy ckynuruny Koja he Suparu sojsoay u narpujapxa.* Ha Cxymurriui saxasanoj 1 onpxaioj 1. Maja 1848, roqume apcKst my- 131I UPKBA 2018, kook Crevan [ynmuxay je npornamen BOjBONOM, MUTpoNOANT KapnoBaukH Jocud Pajauh narpsijapxom, a npoxamosan je ‘Tepntopnjaman oncer Cprickor Bojpoacrsa y Xadady puro} monapxisjy, Koje je oByxBa- ‘ano: rpanmyapcKH 1 HuBHTH Cpem, Ba- pairy a Bauky ca Toruckum quctpuKtom u Ilajkankum Saramouom, Kao M rpann- uapeku uuu Baar, Taxsa Cprcka Bojsogmna je Suna nocedva noawrauKo- TepuTopujamna jenunuua y semana KPy- ne Creror Crepana* ox Xabsbypsuma, a uneja je Bia na Byne . Teco yjenurbena ca Xpuarckom, Crasonnjom 1 Jlanmaujost® at na sum ybyayhe noceban jyakHocwoBeHcKst TOnMTHAKH eHTHTeT. ‘Takea npok/amopaia naeja je Swvra unax HeurTo fama on MonuTHKe peamHocTH. Me- byru, navkna je wimsenmma fa je nap ySp- 30 chojuM noceSuum nareHTom mpH3Hao Cpneky Bojaopisny y aanarum rpaninama, ca nojnogom Cresanom Illympitkiyem, a Mit tponomuty Jocuy Pajauhy, HapoqHom akmamanurtjom, qonemexo je narpujapauko nocrojancrso. Verna, Hako# cmpru Cre- nana Iynonxua Ttyny Bojpone je noneo renepan Majepxorpep, a npemeriom # cam wap, HOK KoHawHO AyKaBa Se4Ka nonmTH- ka nuje Bojnoauny Cpncky ykunysa 1860, ronune. Pasnore npornamera Jocucpa Pa- jauuha narpyjapxom Majcka ckymmrrana je oBpaszarasia 4itrbermoM sa je TO caso TO- Bparak Halle MHTportomuTy crapor 10- crojanctaa’,a uapeKn narent of 15. neniem- Spa 1848, rogue Karke na je ,AocTojancrBo narpijapxa™ Kon BIINX HPKReHMX BnacrH YCTAHOB/HEHO O1AKO KAO UNTO je y Mpeba- tsa Bpemena rrocrojato", Kapnopauka MuTpontoanja Kao upksena odnacr cprickor Hapoga noctojana je y 3e- Mama apena ayCrpujckux it KpasbeBa yrap- CCKIX, 2/1 Ha KAHOHCKO-MpanHoj H jypUCAUK- unjcko} Teputopyjm cpricksex narpujapaxa us Hehu. Hoautusxa Sopa Xabsbypra ca Mahapuma penykonama je cpncka Hapon y Tojo} Monapxujn npena KoMnpomsicHun noamuitjama, Ha KojimMa cy ce HCTOpHjcKa He xoguurra Heperko saBopannana, a cpricKo 132 uctopnjcko mpaso pebe Kopucruno, ¥ 3a- BucHOCTH Of NomTHsKHX adpuxuTeTa (npO- SeuKn 11 npomabapcKn), nporpunucamn cy Ce cTaBOBH CPICKHX pKBeHO-KaHOHCKHX TAcaNa, Koja cy HoHeKa, sadopanmam a je Kapnonaxa Murporiomitja camo McropujeKst creneH, To ject, ocTaTak McTopujcke cpricke upknene aytoKedpantocra. Tlpoknamart- ja cpricke naponue ckynurrune y Cpemcxum Kapnonunata 0 1. Maja. uapexs arent on 15, jenemBpa 1848, romune Kojum ce oa Bia 1 OM [pKase notephyje narpujapusis)- cko HocrTojaHicrBO y Tanaursoj) CpcKoj Lip- nit ~ cneqoun yreMemeny ncTopiijeky cBect 1 ApyusTBeHy OfroBOPHOCT MOMMTINKHX Ae- jaTHMKa Hauler Hapoga y Kpajenunma cenepHo oy Cane u [lyHana Tora spemena, Mp Pagowan Tununosuh Tlsrepatypa Casa Bykosuh, enuckon inymaysjckn, Cpi- cxu jepapcu og gesettioi go geagecetiot sexa, Beorpan, Toqropuua, Kparyjenan, 1997. TbySo Baaunh, Joc Pajasuh Kao nana runckn ermcKon’, Fnactux Hetopujcxot gpyuttiea y Hosom Cagy, VI, Hosn Can, 1934. Toptea Kpajuna uau Kapnosauxo enaguuan- ciueo (Jluxa, KpSaea, Taya, Kaiiercko, Kopgyn u Banuja), npnpeano Mutant Pa- neka, 3arped, Yapy2kere mpasocnannor ceemtecra CP Xpsarcxe, 1975. Manojno TpSuh, Kaprosayxo snaguuan- cilieo (apea, gpyia u mpeha xruia), To- nycko, 1990. (penpuit opurnamor 13- ata uz 1891, 1 1893. ronune) Pagocnar [pyjuh, Hpasocnasna cpitcka up- Kea, Beorpam, 1921. Bojutt JlaSuh, Bojxa xpajuna (Kapnosauxu ienepanaia 1530-1746), Beorpan, Creva Apxujepejcku Cuiox Cpncxe Tpaso- cnasue Lpxse, 2000. Karl Kazer, Slobodan seljak i vojnik, t. II, po- vojaceno drustvo (1754-1881), preveo Jo- sip Brkié, Zagreb, 1997.Teja Muxanima, Cpiicxa tonuimuxa y Boj- eogunu 1526-1918, Honn Cap, 2017 Fikret Midzié, Tvrdava Sokolac, Drustvo ar. hivskih radnika Unsko-sanskog kantona, Bihaé, 2011 Cwexania Opnopith, Manacizup Fomupje (mo- noipagiuja), Beorpay-Kapnonat, 2011 Topaaxa [erkosuh, Maimpujapx Jocugs Paja- uh (1785-1861), Beorpast, 2009. Buxentuje Mponanon, ,Lpksa y Syn Jlo- Sposomauku inachux - opran Yapy2kera parix qo5ponomana 1912-1918, tixo- BUX HOTOMaKa M nourToBanaua, 8, 11, Be- orpayt, 1998, erp. 49-57. Jonax Panonuh, Cauxe us uciiopuje u Krou- aeeenociau, Beorpan, 1938. Joan Payounh, AyioSuoipaduja taimpu japxa Jocupa Pajauuha (xpuiiuuxa oue- na), Beorpan, 1951 Drago Roksandié, Srbi u Hrvatskoj od 15. stoljeéa do nasih dana, Zagreb, Naklada »Vjesnik’, 1991 Drago Roksandi¢, Etnos, konfesija, toleran- cija, Zagreb, Srpsko kulturno drustvo »Prosvjeta’, 2004. Tumurpuje Pysapau, ,O Karuxusucy Jo- cua Pajawiha, apxumaxapura ro- mupckor og, 1817. roamne’, Cpiicxu Cu- ow - aBaHuvaH mcr Ipasociasnor cpnickor apxujepejckor cuHona Mu- Tpontonmnje KapMOBAYKE 3a YXOBHE, LP- knene 1 jepapxujcke crsapu, ron. XV, 6p. 25, Cpemcku Kapnosun 1904, crp. 718-719. Tusuxpuje Pysapau, ,O Karuxusscy Jocst- a Pajauuha apxumangputa romupcKor og 1817. rogue’, Apxue 3a ucitopujy Cpiicke iipasocnasne Kapnosauxe mu- Mpotlonuje, roy. LV, cp. 3, Cpemcxn Kap- mopiytt 1904, erp. 250-256. oko Canjenuesnh, Mciopuja Cpiicke tipa- socnasne upkee, Kr. II, Og towetka XIX Bexa go xpaja J[pyioi ceeilickot pana, Muuxen, 1966. 133