Nastavnik: Hasaković Amir

Predmet: Fizika
Školska godina: 2013 / 2014

PISMENA PRIPREMA ZA NASTAVNI ČAS

Škola: Srednja mješovita škola „Žepče“ Žepče

Nastavni predmet: Fizika
Razred: III (treći) Odjeljenje: 4
Redni broj časa: 18 Datum: 18.10.2013.

Nastavna tema: Optika

Nastavna jedinica: Sferna ogledala
Cilj: Upoznati učenike sa sfernim ogledalima.

Zadaci nastave
Kognitivni:
- Naučiti karakteristične zrake kod sfernih ogledala,
- Naučiti kako se zrake odbijaju kod sfernih ogledala.

Funkcionalni:
- Razvijati sposobnosti izgradnje fizikalnih misonih modela,
- Razvijati sposobnost primjene stečenog znanja u pojedinim situacijama,
- Razvijati kod učenika kritičko razmišljanje,
- Podsticanje radoznalosti i ispoljavanja kreativnosti.

Odgojni:
- Podsticati radoznalost i maštu,
- Pobuditi interes za proučavanjem,
- Podsticati usvajanje jezika fizike,
- Izgraditi naučni stav o materijalnosti svijeta.

Tip časa: Obrada novog gradiva

Lokacija rada: Kabinet za fiziku
Metode rada: Izlaganje i rasprava, demonstracijski ogledi, istraživanje.
Oblik rada: Frontalni
Nastavna sredstva i pomagala: Nastavna sredstva.
Literatura za učenike: Šalaka Z., Dervišbegović S., Milošević D.,(2000.), Fizika za III razred
srednjih škola, IP “Svjetlost“, Sarajevo

III VREMENSKI PLAN NASTAVNOG ČASA

Uvod: 5 minuta
Glavni dio: 30 minuta
Završni dio: 10 minuta
IZVOĐENJE NASTAVNOG ČASA
STRUKTURA I SADRŽAJ ČASA

Uvodni dio

Nakon što upišemo čas i provjerimo da li su svi učenici prisutni na času, provjerimo
domaću zadaću i ukoliko učenici nešto nisu znali, izvodimo jednog učenika na tablu i zajednički
analiziramo zadatak.

Glavni dio

Nakon što su učenici odgovorili na pitanja, obavještavamo ih da ćemo raditi novu

nastavnu jedinku, te zapisujemo naslov:

Sferna ogledala

Snop zraka paralelnih sa optičkom osom, nakon refleksije od površine sfernog ogledala.
će se sijeći u jednoj tački na osi koja se zove glavna žiža F .

F - fokus ili žiža ogledala

f - fokusna ili žarišna daljina

Kod izdubljenog ogledala (konkavnog) ogledala, u ovom slučaju, reflektovani stvarni zraci su
konvergentni i sijeku se u jednoj tački, pa je žiža realna. Ako zraci padaju na ispupčeno
(konveksno) ogledalo, oni poslije odbijanja postaju divergentni i žiža je u presjeku zamišljenih,
produženih pravaca tih zraka iza ogledala, pa je žiža imaginarna. Rastojanje žiže od tjemena je
žižna daljina f . Krak FC je jednak kraku AF . Ako je A blizu tačke O , onda je AF  OF
, tj. OF  FC , žiža je na polovini udaljenosti centra od tjemena , pa je f  R / 2 , tj. R  2 f .
Karakteristične zrake kod sfernih ogledala

Jednačinu sfernog ogledala dobijemo:

y ' s ' f
 
y f
y' f
 
y s f
s ' f f

f s f
ss ' fs ' fs  f 2
 f 2

ss '  fs  fs '
1 1 1
 
f s s'

Ako je predmet normalan na optičku osu,

onda je u oblasti praksijalnih zraka i lk
normalan na osu. Odnos visine lika L i
visine predmeta P se naziva poprečno
(transferzalno) uvećanje U :
 L s'
U  
P s

Vrste slika
Kada se predmet nalazi ispred centra
krivine izdubljenog ogledala, tada je:
s  0 , f  0 i s'  0 , lik je realan, nalazi
se između žiže i centra krivine, obrnut
je i umanjen.

Kada se predmet nalazi između žiže i

tjemena izdubljenog ogledala, tada je:
s  0 , f  0 i s'  0 , lik se nalazi iza
ogledala, uvećan je, uspravan i
imaginaran.

Kada se predmet nalazi ispred ispupčenog

ogledala, tada je:
s  0 , f  0 i s'  0 , lik se nalazi s druge
strane ogledala, imaginaran je, uspravan i
umanjen.
Primjer: Na zastoru udaljenu 1,2 m , od tjemena sfernog ogledala želimo dobiti dvostruko
uvećanu sliku predmeta. Koliki mora biti poluprečnik zakrivljenosti ogledala?
Rješenje:
s '  1,2 m
y '  2 y

y' s' 1 1 1
  
y s f s s'
 2y s' 1 s ' s
  R  2 f  2  0,4m
y s f ss '
R  0,8m
s ' 1,2m ss '
s  f   0,4m
2 2 s ' s
s  0,6 m

Primjer 2: Predmet i realna slika međusobno su udaljeni 60 cm . Slika je 2 puta veća od

predmeta. Kolika je žižna daljina ogledala? O kojem je ogledalu riječ?
Rješenje:
y' s'

y s 1 1 1
 
 2y s' f s s'
s ' s  60 cm 
y s 1 s ' s
y '  2 y 
s'  2s f ss '
f ?
2 s  s  60cm ss '
f   40 cm
s  60cm s ' s
s '  120cm

Završni dio

U završnom dijelu sa učenicima ponavljamo gradivo postavljajuči pitanja.

Zadatak 1. Predmet visok 4 cm nalazi se 10 cm ispred konkavnog sfernog ogledala radijusa
zakrivljenosti 60 cm . Odredite računski i grafički položaj i veličinu slike. Je li slika realna ili
imaginarna, obrnuta ili uspravna?
Zadatak 2. U retrovizoru oblika konveksnog zrcala vidi se slika automobila koji je udaljen
100 m od tjemena ogledala. Koliko je linearno uvećanje ako je radijusa ogledala 10 m ?