See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/316656145

Sualti Kaynagi-Underwater Welding

Thesis · December 2016

DOI: 10.13140/RG.2.2.24826.49605

CITATIONS READS

0 2,633

1 author:

Samet Bekar
Erzincan University
1 PUBLICATION   0 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Underwater Welding View project

All content following this page was uploaded by Samet Bekar on 03 May 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

LİSANS BİTİRME PROJESİ

2016-2017 Güz Yarıyılı

PROJE ADI
SUALTI KAYNAĞI

HAZIRLAYAN

SAMET BEKAR

DANIŞMAN

YRD. DOÇ. DR. ÖZGÜ BAYRAK

ERZİNCAN
2016
 i

ÖZET

Sualtı kaynağı, modern petrol platformlarında, boru hatlarında, gemilerde ve yüzer

cisimlerin onarım ve bakımda özel bir rol oynamaktadır. Bu yazıda, sualtı kaynağının
bir sınıflandırması yapılmaktadır ve çeşitli su altı kaynağının avantajları ile
dezavantajları anlatılmaktadır. Ayrıca sualtında kullanılabilen kaynak
tekniklerinden, sualtı kaynağının tarihçesinden, kullanılan ekipmanlar, uygulama
alanları, çalışma prensibi, zorlukları ve sualtı kaynağıyla ilgili problemlerden
bahsedilmiştir. Her alanda olduğu gibi sualtı kaynağında da güvenlik çok önemlidir,
bunun için sualtı kaynağında alınması gereken güvenlik önlemleri hakkında bilgi
verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kaynak, Sualtı kaynağı, Kuru sualtı kaynağı, Islak sualtı
kaynağı, Sualtı kaynağı çalışma prensibi
 ii

ABSTRACT

Underwater welding take special role in modern offshore facilities, pipelines, ships
and floating objects repair and maintenance. In the present paper, a classification of
underwater welding is made and the advantages and disadvantages of the various
types of underwater welding are described. Besides,the techniques which can be used
underwater, history of underwater welding, equipments used, application
areas,working principle, working difficulties, and the problems concerning
underwater welding are mentioned. Security in underwater welding is very important
like it is in all the other fields, thus information is given about the safety measures
which should be taken for underwater welding.

Keywords: Welding, Underwater welding, Dry underwater welding, Wet underwater

welding, Working principle of underwater welding
 iii

TEġEKKÜR

Yapmış olduğum lisans tezi sualtı kaynağını, kullanım alanlarını, çalışma prensibini
ve sualtı kaynağının zorluklarını kavramamda bana yardımcı oldu ve deneyim
kazandırdı.

Tez çalışmam süresince bana destek olan, bilgi ve deneyimlerini benimle paylaşan
değerli hocalarım Prof. Dr. Adnan ÖZEL, Doç. Dr. Mehmet KAYA, Yrd. Doç. Hadi
GANJEHSARABİ, Yrd. Doç. Dr. Aslıhan KURNUÇ SEYHAN, Yrd. Doç. Dr.
Özlem BARAN ve danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Özgü BAYRAK’a teşekkürlerimi
sunarım.

Eğitim hayatımızda bana olan inançları ve sonsuz desteklerinden dolayı aileme ve

değerli hocalarıma teşekkürlerimi sunarım.

Samet BEKAR

Aralık, 2016
 iv

ĠÇĠNDEKĠLER

ÖZET............................................................................................................................ i

ABSTRACT ................................................................................................................ ii

TEġEKKÜR .............................................................................................................. iii

ĠÇĠNDEKĠLER ......................................................................................................... iv

ġEKĠLLER LĠSTESĠ................................................................................................ vi

1.GĠRĠġ ....................................................................................................................... 1

1.1.Kaynağın Tanımı.................................................................................................. 1
1.2.Kaynak ĠĢleminin Sınıflandırılması ................................................................... 2
2.SUALTI KAYNAĞI ............................................................................................... 3

2.1 Tarihçe .................................................................................................................. 3

2.2 Tanım .................................................................................................................... 5
2.3. Sualtı Kaynağının Kullanım Alanları ............................................................... 7
2.4. Sualtı Kaynağının Sınıflandırılması .................................................................. 7
2.4.1. Islak Sualtı Kaynağı ......................................................................................... 7
2.4.1.1. Islak Sualtı Kaynağı Çalışma Prensibi .................................................. 10
2.4.1.2 Islak Sualtı Kaynağı Avantajları ............................................................. 11
2.4.1.3. Islak Sualtı Kaynağı Dezavantajları ...................................................... 11
2.4.2. Kuru Sualtı Kaynağı ...................................................................................... 12
2.4.2.1. Kuru Habitat Kaynağı ............................................................................ 13
2.4.2.2. Kuru Oda Kaynağı ................................................................................. 13
2.4.2.3. Kuru Nokta Kaynağı .............................................................................. 14
2.4.2.4. Bir Atmosfer Basınç Altında Kuru Kaynak........................................... 15
2.4.2.5. Hiperbarik Kaynak................................................................................. 16
2.4.2.6. Kuru Sualtı Kaynağı Çalışma Prensibi ................................................. 17
2.4.2.7. Kuru Sualtı Kaynağının Avantajları ...................................................... 17
2.4.2.8. Kuru Sualtı Kaynağının Dezavantajları ................................................. 18
2.5. Sualtı Kaynağında Kullanılan Kaynak Teknikleri ........................................ 18
2.5.1. Elektrik Ark Kaynağı ................................................................................ 18
 v

2.5.2. MIG Kaynağı ............................................................................................ 18

2.5.3. TIG Kaynağı ............................................................................................. 19
2.6. Sualtı Kaynağına Hazırlık ................................................................................ 19
2.7. Sualtında Elektrik Arkı .................................................................................... 21
2.8. Kaynağı Etkileyen Parametreler ..................................................................... 22
2.9. Sualtı Kaynağında Kullanılan Ekipmanlar .................................................... 23
2.9.1. Güç Kaynağı ............................................................................................. 23
2.9.2. Dalgıç Başlığı ........................................................................................... 24
2.9.3. Dalış Takımı ............................................................................................. 25
2.9.4 Dalış Aksesuarları ...................................................................................... 25
2.9.5. Elektrotlar ................................................................................................. 26
2.9.6. Elektrot Tutucu ......................................................................................... 27
2.9.7. Kaynak Kablosu........................................................................................ 28
2.9.8. Ark Kablosu .............................................................................................. 29
2.10. Emniyet Kaideleri ........................................................................................... 29
2.10.1. Sualtında Çalışırken Mevcut başlıca tehlikeler ...................................... 29
2.10.2. Dalış Platformunda Alınacak Emniyet Tedbirleri .................................. 30
2.10.3. Sualtı Elektrot Tutucu ve kesme torcu emniyet kaideleri ....................... 30
2.10.4. Elektrik Kablosu ve Kablo Bağlantıları İçin Emniyet Kaideleri ............ 30
2.10.5. Emniyet Şalteri İçin Emniyet Kaideleri .................................................. 31
2.10.6. Kullanılan Oksijen İçin Emniyet Kaideleri ............................................ 31
2.10.7. Elektrik Tutuşturucuları İçin Emniyet Kaideleri .................................... 31
2.10.8. Dalgıç/Kaynakçı İçin Emniyet Kaideleri................................................ 31
KAYNAKLAR ......................................................................................................... 32
 vi

ġEKĠLLER LĠSTESĠ

ġEKĠL 1.1: Kaynak Yapımı ........................................................................................ 2

ġEKĠL 2.1: Geçmiş Bir Zamanda Sualtı Kaynağı İçin Hazırlık ................................ 4

ġEKĠL 2.2: Geçmiş bir Zamanda Sualtı Kaynağı Denemesi ...................................... 5

ġEKĠL 2.3: Sualtında Yapılan Bir Kaynak ................................................................. 6

ġEKĠL 2.4: Sualtı Kaynağı Ekipmanları ve Sualtı Kaynağı Yapımı ......................... 8

ġEKĠL 2.5: 100 m Derinlikte Islak Sualtı Kaynağı ve Röntgen Görüntüsü ............... 9

ġEKĠL 2.6: Tipik bir Sualtı Kaynak Diyagramı ......................................................... 9

ġEKĠL 2.7: Su Geçirmez Elektrotla Yapılan Islak Sualtı Kaynağı ......................... 11

ġEKĠL 2.8: Kuru Habitat Kaynağı Yapımı .............................................................. 13

ġEKĠL 2.9: Kuru Oda Kaynağı Yapımı .................................................................... 14

ġEKĠL 2.10: Kuru Nokta Kaynağı Yapımı............................................................... 14

ġEKĠL 2.11: Bir Atmosfer Altında Yapılan Kaynakta Kullanılan Koferdam ......... 16

ġEKĠL 2.12: Hiperbarik Kaynak Yapımı ................................................................. 17

ġEKĠL 2.13: Sualtı Kaynağına Hazırlık ................................................................... 20

ġEKĠL 2.14: Sualtı Kaynağına Hazırlık ................................................................... 20

ġEKĠL 2.15: Sualtı Kaynağında Metal Damlaları ve Buhar Habbeleri .................... 21

ġEKĠL 2.16: Sualtı Kaynağında Kullanılan Güç Kaynağı ....................................... 24

ġEKĠL 2.17: Sualtı Kaynağında Kullanılan Dalgıç Başlığı ...................................... 24

ġEKĠL 2.18: Sualtı Kaynağı Dalış Takımı ............................................................... 25

ġEKĠL 2.19: Sualtı Kaynağında Kullanılan Elektrot ................................................ 27

ġEKĠL 2.20: Elektrot Tutucu .................................................................................... 28

ġEKĠL 2.21: Kaynak Kablosu .................................................................................. 28

ġEKĠL 2.22: Ark Kablosu......................................................................................... 29

 1

1.GĠRĠġ

19. yüzyılın sonuna dek, sadece demircilerin kullandığı ısıtma ve dövme yolu ile
metallerin birleştirildiği kaynak yöntemi biliniyordu. Elektrik ark kaynağı ve oksi-
gaz kaynağı yüzyılın sonunda gelişen ilk yöntemlerdir, bunları direnç kaynağı
izlemiştir. Kaynak teknolojisi 20. yüzyılın erken dönemleri esnasında (I. Dünya
Savaşı ve II. Dünya Savaşı sonralarında) artan talebi karşılayabilmek için hızla
gelişerek güvenilir ve ucuz yöntemler arasına katılmıştır. Savaşların ardından,
manuel metotlar (manuel metal ark kaynağı), yarı-otomatik ve otomatik yöntemleri
(gazaltı metal ark kaynağı vb.), içeren çeşitli modern kaynak teknikleri gelişmiştir.
Gelişmeler, yüzyılın ikinci yarısında da lazer ışın kaynağı ve elektron ışın kaynağının
bulunması ile devam etmiştir. Bunlara ek olarak sualtı kaynağı I. Dünya Savaşı
yıllarından itibaren büyük önem kazanmıştır. (Anık, 1991) O dönemde sualtı
kaynağına savaş gemilerindeki hasarların, delikleri geçici olarak onarılmasıyla
başlanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte denizlerde petrol ve doğal gaz
aramak için sondaj platformlarının, sualtı yapılarının, sualtındaki boruların ile
hatların yapımı ve tamirinde sualtı kaynağı büyük bir rol oynamaktadır. Sualtındaki
yapılar ve tamirler için büyük bir öneme sahiptir.

1.1.Kaynağın Tanımı

Genel olarak kaynak olayını, parçaların ısı veya basınç uygulaması ile ya da her
ikisinin yardımıyla birleştirilmesi veya yüzeylerin ilave bir metalle örtülmesi olarak
tanımlanabilir. Bu işlemlerin yapılmasında ilave metallerin kullanılıp kullanılmadığı
uygulamaları görmek mümkün olmaktadır. Kaynak işlemini makroskobik ve
mikroskobik olmak üzere iki şekilde tarif etmek mümkündür. Makroskobik olarak
kaynak, iki veya daha çok malzemenin dışardan enerji verilerek dolgumaddesi
kullanarak veya kullanmadan sürekliliğin sağlanacağı şekilde birleştirilmesi
işlemidir. Mikroskobik anlamda kaynak, birleştirilecek parçaların atomlarının
karşılıklı çekme bölgelerine getirilmesidir.
 2

ġekil 1.1

Kaynak yapımı (www.ankarakaynak.com)

1.2.Kaynak ĠĢleminin Sınıflandırılması

Kaynak işlemi, kaynak usulü bakımından; el ile, yarı mekanize, tam mekanize ve
otomatik olarak sınıflandırılabilir. Diğer bir sınıflandırma, enerjinin kaynak yerine
veriliş şekline göre yapılmaktadır. Kaynak işleminde gerekli enerji, kaynak yerine
pratikte ısı, basınç veya her ikisi birlikte olacak şekilde verilir. Yani yapılan işlemin
cinsine göre kaynak işlemleri iki gruba yarılır;

a) Ergitme kaynağı: Bu kaynak yönteminde kaynak yerine enerji, ısı enerjisi

şeklinde verilir.
b) Basınç kaynağı: Bu yöntemde enerji, kaynak yerine basınç veya ısı ve basınç
birlikte olmak üzere verilir.
Bu iki grup altında da birçok kaynak tipleri toplanmaktadır. Pratikte en çok
kullanılan kaynak tipi, ergitme kaynağının bir parçası olan elektrik ark
kaynağıdır. Burada kaynak işlemi için gerekli enerji kaynak makineleri
sayesinde temin edilir. Bu iki gruba giren kaynak yöntemleri;

A. Ergitme kaynağı yöntemleri

1. Direnç ergitme kaynağı
2. Elektrik ark kaynağı
 3

a) Karbon arkı ile kaynak

b) Metal arkı ile kaynak
c) Koruyucu gazla kaynak (Gazaltı Kaynağı)

• TIG kaynağı

• MIG/MAG kaynağı

d) Tozaltı kaynağı

e) Elektron bombardımanı ile kaynak

f) Lazer ışını ile kaynak

B. Basınç Kaynağı Usulleri

1. Ultrasonik kaynak
2. Sürtünme kaynağı
3. Elektrik direnç kaynağı

2.SUALTI KAYNAĞI

2.1 Tarihçe

20. yüzyılın başlarında bir dalgıcın su içerisinde elektrik arkı oluşturması intihar
olarak düşünülürdü. Profesyonel dalgıçlık resmileşmiş bir endüstri olmasına rağmen
su altı kaynağı değildi. Sovyet mühendislerinden Konstantin Khrenov, su altında
metalleri birleştirmek ve kesmek için bir yöntem icat ettiğinde hepsi değişti.
(İnternet, www.waterwelders.com)
 4

ġekil 2.1

Geçmiş bir zamanda sualtı kaynağı için hazırlık (İnternet, www.waterwelders.com)

Sualtı kaynağı ilk olarak 1.Dünya Savaşı sırasında İngiliz savaş gemilerindeki
hasarları donanma görevlilerin geçici olarak onarmasıyla kullanıldı. Bu onarımlar
gemi gövdelerinin sızdıran perçinlerinden oluşuyordu. Önceleri sualtı kaynak
işlemleri kurtarma operasyonları ve sadece acil durum tamirleriyle sınırlıydı.
Ayrıca yalnızca 10 metre derinlikle sınırlıydı.

Sualtı kaynak işlemi, 1946 yılında Vander willigen tarafından yapılan özel su
geçirmez elektrotların kullanılmasıyla geliştirilmiştir. Sualtı kaynaklarının ilk
aşamasında, kaynak ve yama gibi tamir yapılırdı. Zaman geçtikçe daha fazla tecrübe
kazanıldıkça, hırslı bireyler ve şirketler alınan sonuçları geliştirmek ve daha
ulaşılabilir özellikler oluşturmak için çalışmalarda bulundular. (Chhaniyara, 2014)
 5

ġekil 2.2
Geçmişten bir zamanda sualtı kaynağı denemesi (İnternet, www.waterwelders.com)

2.2 Tanım

Genellikle, liman inşaatı ve onarımlarında, köprü ayaklarının yapımında, kanal

havuzlarının inşaatında, gemi ve denizaltıların onarımlarında, su altındaki boru
hatlarının bağlantı yerlerinin yapım ve onarımı gibi yerlerde su altı kaynağı
kullanılır. Su altında kaynak özellikle A.B.D. Bahriyesi ve kurtarma şirketleri
tarafından geniş ölçüde uygulama alanına sokulmuştur. Başlıca kullanıldığı yerler
gemilerin acilen tamiri olmakla birlikte denizlerde petrol ve doğal gaz aramak için
sondajların gelişmesiyle, sondaj platformları ve bunlara bağlı donanımın imal ve
bakımında da yer almaktadır. Bu tür kaynak, tamamen ıslak ortamda veya su içinde
ancak noktasal olarak sudan korunmuş yerlerde ya da yine su içinde kuru ortamda ve
yüksek basınç altında yapılır. Sualtı kaynağı atmosferik koşullarda yapılan kaynağa
nazaran özellikle elastisite açısından düşük mekanik özellikler vermeye meyillidir.
Bu nedenle, son zamanlara kadar sualtı kaynağı yalnızca geçici onarım ve kurtarma
operasyonlarında kullanılmaktadır. Günümüzde kullanılmakta olan sualtı kaynakları,
örtülü elektrot ile yapılmaktadır. (Tan, 2008)
Örtülü elektrotla su altında kaynak birçok bakımdan çekici olmaktadır. Her ne kadar
konstrüksiyon çeliği kaynağının kalitesini sağlayan temel kaideler burada ihlal
edilmiş gibiyse de, hızlı bir tamirin gereklerinin fiilen yerine getirilmiş olması
koşuluyla bunun üzerinde çoğu kez durulmaz. Mükemmellik, elverişlilik lehine feda
 6

edilebilir. Kaldı ki geçici-eğreti işlerin genellikle mükemmel olmaları gerekmez.

Esas olan, tamirin hızla yapılmasıdır.
Gerçekten su altında kaynak birçok durumda basit tamirleri az masrafla yapmak
olanağını vermekte olup elde edilen sonuçlar "kullanılmaya elverişlilik" prensibinin
lehinde olmaktadır. (Oğuz, 1989)
Açık denizlerde hidrokarbonlarının araştırılması ve bulunması petrol endüstrisini
daha da geliştirmiştir. Petrol, yeni arayışlarla beraber artık 1000 metre derinlikten
çıkarılıyor, ve daha derinlerdeki petrolü çıkarmaya yönelik geliştirmeler
yapılmaktadır. Sualtı kaynak ve muayene teknolojisinin önemi birçok donanma
objesinin kurulumu, onarımı ve bakımı ile kanıtlanmıştır. Dahası, petrol ile gazın
işletilmesi ve daha derinlere inildikçe, sualtı kaynak tekniğinin daha fazla gelişmesi
için yatırımlar artırılmıştır. Gelişme düzeyinin, bu teknolojilerin uygulanmasının
mümkün olduğu ve farklı durumlarda uygulanabilecek noktaya gelindiği açıktır.
Sualtı kaynağı son zamanlarda, su altı yapıları, boru hatları, gemi ve diğer pek çok
uygulamada, deniz platformlarında ,imalat sanayiinde önemli bir araç haline geldi.
Bazı yapıların ise normal kullanımı sırasında fırtınalar çarpışmalar gibi
öngürülmeyen kazalar ve arızalanmalarla karşılanabilir. Bu aksiliklerin tamiri için su
altı kaynağı yapılır. ( Garašić ve Kožuh, 2016)

ġekil 2.3
Sualtında yapılan bir kaynak (İnternet, www.waterwelders.com)
 7

2.3. Sualtı Kaynağının Kullanım Alanları

Sualtı Kaynağı şu amaçlar için kullanılır:

 Kıyıdan uzak deniz yapılarının, denizaltı boru hatlarının ve liman
tesisatlarının yeni inşaatı ve montajı
 Bakım ve onarım
 Kıyıdan uzak petrol platformlarında oluşan kazalar ve hasarların onarımı
 Hasar gören denizaltındaki boruların onarımı veya değiştirilmesi
 Gemi gövdelerindeki deliklerin onarılması
 Limanlardaki tesislerde korozyon hasar onarımı
 Genellikle gemilerin, kıyıdan uzak petrol platformlarının ve boru hatlarının
onarımı
 Sualtı kaynağı genellikle çelikler, paslanmaz çelikler, bakır ve alüminyum
malzemelerinde kullanılır. (Chhaniyara, 2014)

2.4. Sualtı Kaynağının Sınıflandırılması

Sualtı kaynağı iki ana türe ayrılır.

1. Islak sualtı kaynağı
2. Kuru sualtı kaynağı
Islak kaynakta kaynak, doğrudan doğruya ıslak ortamda suyla arasında herhangi bir
koruma olmadan gerçekleştirilen kaynak türüdür.
Kuru kaynakta, kaynak yapılacak alanın etrafında kuru bir hazne oluşturulur ve
kaynakçı, haznenin içinde kaynak yapar. (Garg ve Verma, 2012)

2.4.1. Islak Sualtı Kaynağı

Doğrudan sualtı basıncında, kaynakçı koruyuculu özel elektrot kullanarak ve su ile

kaynak arkı arasında herhangi bir fiziksel bariyer olmadan gerçekleştirilir. Özel bir
elektrot kullanılır ve kaynak, açık hava kaynağında olduğu gibi elektrik ark kaynağı
ile yapılır. (Kumar ve Singh, 2015)
 8

Kaynak yapılacağı zaman sudan korunmak için özel önlem alınmalıdır. Islak sualtı
kaynağı için herhangi bir karmaşık kurulum gerekmez, ekonomiktir ve suyun
tahliye edilmesinin gerekmediği için acil durumlarda ve kazada derhal uygulanabilir.
Yüksek hareket özgürlüğü, verimi ve ekonomik olması ıslak kaynağın önemli
avantajlarındandır. Bununla birlikte, suda görünürlüğün az olması, suyun iletken
olması, suda oluşan kabarcıklar, düşük kaynak kalitesi, kaynak işleminin zorluğu
belirgin dezavantajlarındandır.( Majumdar, 2006)

ġekil 2.4
Sualtı kaynağı ekipmanları ve sualtı kaynağı yapımı (Arcair, 2008)
Dalgıç-kaynakçı ve elektrik ark doğrudan su ortamında olup, sadece kaynak kalitesi
için değil aynı zamanda kaynakçı güvenliği için de olumsuz etkilere neden
olmaktadır. Bu problemler derinlik ile orantılı olarak ortaya çıkmaktadır ve bu
nedenle ıslak kaynak prosedürlerini operasyonel erişilebilirliği göz önünde
bulundurduğunuzda derinlik sınırlayıcı bir faktördür. Öte yandan, ekipman ve diğer
teknik tesisler, sualtı kuru kaynak yöntemlerine kıyasla karmaşık değildir ve daha
ucuzdur, bu nedenle su altı ıslak kaynağı, su altı yapılarının bakımı ve gemilerin
onarımı için daha çok tercih edilir. (Alajmi, 2016)
FCAW örtülü elektrotlarla ıslak kaynak doğrudan su ortamında 100 m'ye kadar
gerçekleştirilebilir. Su ortamında ıslak kaynaklarda soğuma oranı kuru kaynakta elde
 9

edilenlerden çok daha yüksektir. 800 ila 500 ° C arasındaki sıcaklık aralığında
415'den 56 ° C / s'ye değişebilir. Bu, kaynak metalinin ve ısıdan etkilenen bölgenin
süneklik kaybına neden olur. Sualtı ıslak kaynakların ayrıca yüksek miktarda
porozite içerdiği bilinmektedir. Porozite moleküler hidrojen, karbon monoksit ve su
buharı ile oluşabilir. (Fydrych vd., 2008)

ġekil.2.5
100 m derinlikteki ıslak sualtı kaynağı (a) ve röntgen görüntüsü (b) (Fydrych
vd.,2008)
Kaynak güç kaynağı, kablolar ve hortumlar vasıtasıyla dalgıç / kaynakçı ile bağlantılı
olarak yüzeyde bulunur. Islak kaynakta elektrik ark kaynağı kullanılır.

ġekil 2.6
Tipik bir sualtı ıslak kaynak diyagramı (Joshi,…)
Kullanılan güç kaynağı: DC
 10

Polarite: -Ve Polarite

DC Güç kaynağı +ve polaritesi ile kullanıldığında, elektroliz gerçekleşir ve elektrot
tutucudaki metalik bileşenlerin hızlı bozulmasına neden olur. Islak kaynak için
elektriksel güvenlik ve su altında sürekli bir ark oluşmasında güçlük oluşacağı için
AC kullanılmaz. Güç kaynağı 300 veya 400 amper olarak bir doğru akım makinası
olmalıdır. Kaynak makinesi topraklanmış olmalıdır. Kaynak devresi, pozitif bir
anahtar, genellikle bir bıçak şalteri içermek zorundadır; bu bıçak şalteri, yüzey
üzerinde çalıştırılır ve kaynakçı dalgıç tarafından komuta edilir. Kaynak devresi, bir
bıçak tipli şalter içermek zorundadır; bu bıçak tipli şalter, yüzeyde çalıştırılır ve
kaynakçı dalgıç tarafından kontrol edilir. Elektrot devresindeki bıçak tipli şalter,
kaynak akımını kesebilir. Güvenlik nedeninden dolayı kullanılır. Su altı kaynak
elektrot tutucusu, elektrotu tutmak için bükümlü bir kafa kullanmaktadır. İki boyutta
elektrot barındırır. Elektrotlar su geçirmez olmalıdır. Su, metal parçalarla temas
etmemesi için tüm bağlantılar iyice izole edilmelidir. Yalıtım sızıntı yaparsa, deniz
suyu metal iletkeni ile temas edecek ve ark oluşmayacaktır. Buna ek olarak, sızıntı
noktasında bakır kabloda hızlı bir bozulma olacaktır.( Joshi,…)

2.4.1.1. Islak Sualtı Kaynağı ÇalıĢma Prensibi

Sualtı ıslak kaynak işlemi aşağıdaki şekilde gerçekleşir:

Kaynak yapılacak iş parçası bir elektrik devresinin bir tarafına ve metal elektrot diğer
tarafa bağlıdır. Devrenin bu iki kısmı bir araya getirilir ve daha sonra hafifçe ayrılır.
Elektrik akımı boşluğu doldurur ve metali eriten bir kaynak havuzunu oluşturan
sürekli bir ark oluşturur. Aynı zamanda, elektrotun ucu erir ve kaynak havuzuna
metal damlacıkları çıkıntılar oluşur. Bu işlem sırasında, elektrotu kaplayan akı, ark
sütununu stabilize etmek ve aktarılan metali korumak için kullanılan bir koruyucu
gaz sağlamak için erir. (Gopal ve Kaviyarasan, ….)
 11

ġekil 2.7
Su geçirmez elektrotla yapılan ıslak sualtı kaynağı (Arcair, 2008)

2.4.1.2 Islak Sualtı Kaynağı Avantajları

1. Islak kaynağın çok yönlülüğü ve düşük maliyeti, bu yöntemi son derece

tercih sebebi yapar.
2. Diğer yararlar arasında, işlemin gerçekleştirildiği hız da vardır.
3. Kuru kaynakla karşılaştırıldığında daha az maliyetlidir.
4. Kaynakçı, kıyıdan uzak yapıların diğer yöntemlerle kaynak yapılamayan
bölümlerine ulaşabilir. (Kumar ve Singh, 2015)
5. Koruma alanı gerektirmez ve kaynak yapılacak yapılar için zaman kaybı
teşkil etmez. Hazır bulunan standart kaynak makinesi ve ekipmanları
kullanılır. Islak kaynağın yapılması için gerekli olan ekipman azdır.

2.4.1.3. Islak Sualtı Kaynağı Dezavantajları

1. Kaynak metalini çevreleyen su hızlı bir şekilde söndürmesi söz konusudur.

Söndürme, kaynağın çekme mukavemetini arttırmasına rağmen, kaynağın
süneklik ve darbe mukavemetini azaltır, gözeneklilik ve sertliği arttırır.
2. Hidrojen gevrekliği-Kaynak işlemi sırasında oluşan yüksek sıcaklıkların etkisi
ile malzeme yüzeyinde bulunan, nemli elektrotta bulunan veya kaynak
atmosferinde bulunan hidrojen atomlarının metale absorbe olması. Hidrojen,
sıcaktan etkilenen bölgede ve kaynak metalinde çözünür, bu da
 12

gevrekleşmeye, çatlaklara ve mikroskobik çatlaklara neden olur. Çatlaklar

büyüyüp ve yapının arızasına neden olabilir.
3. Bir diğer dezavantaj kötü görüş netliğidir. Bu sebepten dolayı kaynakçı bazen
düzgün bir şekilde kaynak yapamaz. (Gopal, Kaviyarasan,…)

2.4.2. Kuru Sualtı Kaynağı

İşlemin yapılması için çalışma alanı çevresindeki suyun olmaması gerekir. Bu

kaynak kontrollü bir atmosfer ve basınçta bir odanın kullanılmasıyla yapılır. Islak
sualtı kaynağı ile karşılaştırıldığında daha kaliteli sonuçlar verir, ancak daha çok
ekipman ve maliyet gerektirir. Birçok durumda kuru kaynakların, su üzerinde
gerçekleştirilen benzer kaynaklara eşit mekanik özellikleri vardır. Kuru sualtı
kaynaklarında tamir için tahmini maliyet ve zaman, ıslak kaynaklı onarımlara kıyasla
iki kat daha fazladır. Kuru koşullarda neredeyse tüm standart kaynak yöntemlerini
kullanma imkânı vardır. 300 metreye varan derinliklerde kaynak yapılabilir.
(Łabanowski vd., 2008)
Ayrıca, hidrojen içeriğini azaltmak veya kaynak özelliklerini iyileştirmek için ön
ısıtma veya kaynak sonrası ısıl işlem yapmak mümkündür. Kuru sualtı kaynağı
uygulanırken, normal açık havanın görünürlüğünü sağlanır ve kaynakçılar ile diğer
çalışanlar arasındaki iletişim, işin ilerleyişini ve güvenliğini büyük ölçüde arttırır.
Ayrıca, ekipmanın ve çalışma parçalarının tutuş kabiliyeti, yüzey temizleme ve
kaynak hazırlama için daha iyi koşullar vardır. Kaynağın yapılmaya başlamasından
itibaren ıslak kaynağa kıyasla daha kısa sürede tamamlanır. Kırılmaya eğilimli
kırılgan mikroyapı gibi su altı ıslak kaynağı kullanılarak normal olarak beklenen bu
problemlerin tamamen önüne geçilir. Öte yandan kuru sualtı kaynağında kullanılacak
malzeme ve teçhizatın kurulması ile uygun koşulların hazırlanması ıslak sualtı
kaynağına kıyasla hem daha çok zaman alır hem de daha maliyetlidir. Islak sualtına
kıyasla daha çok çalışana ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, su altındaki kuru kaynak
su altı yapılarının bakım ve montajında yaygın olarak kullanılmaktadır.
( Garašić ve Kožuh, 2016)

Kuru sualtı kaynağı çeşitli yollarla yapılabilir.(Oates, 1996) Bunlar:

1. Kuru Habitat Kaynağı (Dry habitat welding)
 13

2. Kuru Oda Kaynağı (Dry chamber welding)

3. Kuru Nokta Kaynağı (Dry spot welding)
4. Bir Atmosfer Basınçta Kuru Kaynak (Dry welding at one atmosphere)
5. Hiperbarik Kaynak (Hyperbaric welding)

2.4.2.1. Kuru Habitat Kaynağı

Kaynak yapılacak iş parçası özel dizayn edilen sızdırmaz geniş bir oda içine alınır ve
bütün su çekilir. Ortamın basıncında kaynakçı hiçbir dalgıç ekipmanı kullanmadan
kaynak yapar. Şekilde gösterildiği üzere kaynakçılar tamamen kuru ortamdadır ve
normal koşullarda yapılan kaynak yapılır. Bununla birlikte alanın düzeltilmesi ve
kaynak için hazırlanması zaman alır. Bu işlem kuru habitat kaynağı olarak
adlandırılır. ( Majumdar, 2006)

ġekil 2.8
Kuru habitat kaynağı yapımı (Garašić ve Kožuh, 2016)

2.4.2.2. Kuru Oda Kaynağı

Kaynak yapılacak iş parçası küçük susuz bir oda içine alınır. Dalgıç/Kaynakçı en
azından kafası ve omuzları odanın içinde olacak şekilde gerekli bütün dalgıç
ekipmanlarını giymiş vaziyette kaynak yapar. Dalgıç/Kaynakçı kısmen su içerisinde
olabilir fakat kaynak kuru ortamda gerçekleştirilir. Ortam kuru habitat kaynağından
daha küçük ve daha az karmaşıktır. Ortamın daha küçük olmasından dolayı kaynak
 14

öncesi hazırlığı ve diğer yapılacak işlemlerin maliyeti kuru habitat kaynağından daha
düşüktür. (Garg ve Verma, 2012)

ġekil 2.9
Kuru oda kaynağı yapımı (Garašić ve Kožuh, 2016)

2.4.2.3. Kuru Nokta Kaynağı

Bu tür kaynak; ortam basıncında küçük, şeffaf, gaz ile dolu bir haznede suyun
içindeki dalgıç/kaynakçı tarafından yapılır. Kaynak kuru haznenin içerisindedir ve
dalgı./kaynakçı kaynak alanının dışındadır. Dış ortamdaki su basıncına bakılmaksızın
basıncın yaklaşık bir atmosferde tutulduğu bir kapta kaynak yapılır. Kaynak alanı
fiziksel olarak şeffaf bir bariyer ile bölünmüştür. Ekipman, kuru habitat ve oda
kaynağın çok daha küçüktür, ancak kaynak dumanları ve görünürlük problemleri
yaşanabilir.(Garašić ve Kožuh, 2016)

ġekil 2.10
Kuru nokta kaynağı yapımı (Garašić ve Kožuh, 2016)
 15

2.4.2.4. Bir Atmosfer Basınç Altında Kuru Kaynak

Bu tür kuru sualtı kaynağı; kaykançının, bir koferdam içerisinde bulunduğu susuz
kuru bir ortamda yapılan işlemdir. Su ile iç ortamın izolasyonunu sağlamak için
kullanılan bu kutu benzeri yapıda malzeme olarak daha çok alüminyum kullanılır.
(Majumdar, 2006) Bu kutudan deniz yüzeyinin üstüne doğru hava giriş bacası/borusu
vardır. Dolayısıyla kaynak işlemi deniz yüzeyi açık hava basıncında yapılır. Böylece
dalış problemleri artan basıncın etkisi ve kaynağı etkileyen diğer parametreler
ortadan kaldırılır. Koferdam kaynak yapılacak yapıya sabitlenir ve işlem onun içinde
yapılır. Sualtındaki montajdan önce, koferdamın köşelerine ve temas yüzeylerine
polimerik köpük sürülür, su girişi engellenir. Koferdam yerleştirilip sabitlendikten
sonra,koferdamın içinden su özel bir pompa sayesinde dışarı atılır.( Garašić ve
Kožuh, 2016) Gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra kuru ortamda kaynağı
yapacak olan kişiler bacadan koferdamın içine indirilir. Böyle dar bir alanda
çalışmanın özel bir problemi ise patlayıcı ve zararlı gazların oluşma ihtimalidir. Bu
nedenle yeter havalandırma sistemi temiz hava desteği olmalıdır.
Islak sualtı kaynağıyla kıyaslanırsa bu işlemin en büyük avantajları daha iyi kalite,
kaynak teknolojisindeki prosedür seçiminde esneklik ve daha yüksek çalışma
güvenliğidir. Dezavantajları ise koferdamın yapılması ve konumlandırılması
maliyetlidir diğeri ise yapının sızdırmazlığı konusunda ortaya çıkan problemdir. Bu
konsept sıklıkla kullanılır ve bu teknolojinin uygulandığı örnek vardır.
Koferdamı kurduktan sonra bir gözetim sisteminin sigortalanması veya su sızıntısını
tespit etmek için uygun sensörlerin kurulması ve suyun pompalanması için bir sistem
kurulması gereklidir. Çoğu zaman sızdırmazlık problemleri oluşabilir. Bu
koferdamın tasarımına yapım aşamasına ek olarak maliyetine ve yatırımcının
sorumluluğuna bağlıdır. Öte yandan kaynak açısından ıslak sualtı kaynağına kıyasla
daha üretken kesme ve kaynak işlemlerinin uygulanabilmesi açısından daha
uygundur. Elektrik ark kaynağının yanı sıra, MAG ve özlü tel kaynağı da göz önünde
bulundurulabilir. Fakat ayrı besleyici tel kullanılması ve çalışma ortamına koruyucu
gaz bulaşması gibi problemler ortaya çıkabileceği için elektrik ark kaynağı tavsiye
edilir. Koferdam kullanılacağı zaman dalış aletlerinin hazırlanır montajı yapılır ve iş
 16

bittikten sonra sökülür. Bunula birlikte kontrol faaliyetlerinin dışarıdan devamlılığını

sağlamak için koferdamın yerleştirilmesinde, sabitlenmesinde oluşan sızdırmazlık
problemlerin tespiti dalgıç tarafından yapılır. ( Garašić ve Kožuh, 2016)

ġekil 2.11

Bir atmosfer altında yapılan kaynakta kullanılan koferdam (Garašić ve Kožuh, 2016)

2.4.2.5. Hiperbarik Kaynak

Hiper barik kaynak diğer örneklerdeki gibi kaynak yapılacak yapının bir hazne ile
kapatılmasıyla yapılır. Hazne mevcut basınçta bir gaz (genellikle 0.5 bar oksijen
içeren helyum gazı) ile doldurulur. Hazne nefes alabilen boru hattı ile bağlanır,
kaynağın yapılacağı ortam basıncında veya biraz üzerinde oksijen ve helyum ile
doldurulur. Bu yöntem ile röntgen ve herhangi yönetmelik gereksinimini sağlayan
yüksek kaliteli kaynak bağlantıları üretilir. Bu işlem için TIG kaynak yöntemi
kullanılır. Çalışma ortamının alt kısmı suya açıktır. Böylece kaynak deniz suyunun
çevrelediği çalışma ortamının hidrostatik basıncı ile yapılır. (Kumar ve Singh, 2015)
 17

ġekil 2.12

Hiperbarik kaynak yapımı (www.quora.com)

2.4.2.6. Kuru Sualtı Kaynağı ÇalıĢma Prensibi

Suya maruz kalmadan yapılan bu sualtı kaynağı fiziksel bir bariyerle kaynak
yapılacak parçayla deniz suyu ayrılmıştır. Kaynak odası, diğer yapısal elemanlara
uyacak şekilde tasarlanmış özel olarak yapılmıştır. Oda genelde çelikten yapılır,
ancak kontrplak, su geçirmez tente veya başka herhangi bir malzeme kullanılabilir.
Odanın boyutu, biçimi, geometrisi gibi parametreler kaynak yapılacak alanın ve
kaynak yapacak çalışanın sayısına bağlıdır. Çalışma sahasındaki su derinliğine ve
basıncına bağlı olarak, hava veya uygun bir gaz karışımı odaya salınır. Odanın
yüzdürme kuvveti, balast, mekanik bağlantılar veya ikisinin kombinasyonu ile
dengelenir. (Gopal, Kaviyarasan,…)

2.4.2.7. Kuru Sualtı Kaynağının Avantajları

1. Dalgıç/Kaynakçı güvenliği - Kaynak, okyanus akıntılarına ve deniz

hayvanlarına dayanıklı bir odasında gerçekleştirilir. Sıcak ve kuru ortam iyi
aydınlatılmış olup kendi çevre kontrol sistemine sahiptir.
2. Yüksek kalitede kaynaklar – Bu yöntemle açık hava kaynaklarına kıyasla
aynı kalitede kaynak yapılabilir. Çünkü kaynağı söndürebilecek su ortamda
yoktur.
 18

3. Görme kabiliyeti – Ortamda su olmadığı için parçaların hazırlanması,

kaynağın yapılması, numune kontrolleri vb. gibi ıslak sualtı kaynağına
kıyasla yapılması daha kolaydır.
4. Tahribatsız muayene – Ayrıca tahribatsız muayene için kuru ortam daha
elverişlidir. (Garg ve Verma, 2012)

2.4.2.8. Kuru Sualtı Kaynağının Dezavantajları

1. Çalışma ortamı ıslak sualtı kaynağına kıyasla daha komplekstir. Daha fazla
miktarda ekipman gerektirir. Oda/hazne son derece karmaşıktır.
2. Oda/haznenin içinde yapılacak kaynakların derinliği arttıkça maliyeti de
artar. Kaynak yapılacak olan bölgenin derinliği bu durumu büyük miktarda
etkiler. Ayrıca derinlik artıkça ark oluşumunu da etkiler bunun sonucunda
yüksek voltaja gereksinim duyulur. İşlem oldukça pahalıdır, bir kaynak işi
ücreti 80 bin dolar civarındadır. Aynı oda/hazne yalnızca bir işe özgüdür
başka bir kaynak işinde kullanılmaz. (Garg ve Verma, 2012)

2.5. Sualtı Kaynağında Kullanılan Kaynak Teknikleri

Sualtı kaynağında uygulanabilen kaynak teknikleri aşağıdaki gibidir:

1. Elektrik Ark Kaynağı

2. MIG Kaynağı
3. TIG Kaynağı

2.5.1. Elektrik Ark Kaynağı

Elektrik ark kaynağı sualtı için ekonomik bir işlemdir ve bu işlem her pozisyonda
yapılabilir. Kullanılan DC kaynak ekipmanları, her kaynakçı için 300 amperlik bir
kapasiteye sahip olmalıdır. Kaynak temiz suda yapılsa dahi açık havada ugulanandan
daha yavaştır. (Khan vd., 2016)

2.5.2. MIG Kaynağı

Yüksek maliyetli dalış işlemlerinden ötürü, MIG kaynağı minimum sürede kaynağı
tamamlamak için arzu edilir. Tel çeşitli oksitleyici ve indirgeyici elementleri içerir,
korucu olmadan bile iyi sonuçlar verir. Koruyucu gaz olarak karbondioksit ve argon
 19

gazı kullanılır. MIG, TIG kaynağından daha ucuz ve daha hızlıdır. MIG kuru
kaynağı, tatmin edici kaynaklar elde etmek için MIG ıslak kaynağına tercih edilir.
(Khan vd., 2016)

2.5.3. TIG Kaynağı

TIG kaynağı sürekli ark elde etmek ve daha az gözenekli kaynak üretme avantajına
sahiptir. Bununla birlikte bu işlem nispeten yavaştır. TIG kaynağında derinlik ve
basınç arttıkça:

 Ark için gerekli olan voltaj artar.

 Tungstenin ucu aşınmaya başlar. Bu da kaynak dikişini ve nüfuzunu olumsuz
etkiler. Bu işlem yüksek basınçta gerçekleştiğinde, ucun aşınmasına ve arkın
istikrarsızlığına neden olur.
 Arkın başlaması zorlaşır. (Khan vd., 2016)

2.6. Sualtı Kaynağına Hazırlık

Yüzey hazırlığı ve parçaların alıştırılması, sualtı kaynağında son derece önemlidir.

Sağlam kaynak kalın boya, pas veya deniz yosun ve saire tabakası üzerinde elde
edilemez. Keski-çekiç, raspa ve tel fırça kuvvetle uygulanacaktır. Bu yolda havalı
aletler yardımcı olabilir.
Gemi teknelerinde, eğimden dolayı alıştırma, çoğu kez sorun olur. Yama levhası
mümkün olduğu kadar teknenin eğimine uydurulacaktır. Kalacak aralık tamamen
yok edilemediği takdirde bu aralık mümkün olduğu kadar az olacaktır 1.6 mm aralık
bir müsaade edilebilir maksimum olarak alınacaktır. (Oğuz, 1989)
Dalgıç/kaynakçıya oynamaz bir çalışma sahanlığının saplanması istenir. Suyun kaba
dalgalı ve işin bekletilmesinin mümkün olduğu hallerde bu alternatif seçilmelidir.
Platformu kaynak edilecek gemiye bağlamak onu dalgıç platformuna, kurtarma
gemisi veya şamandıraya bağlamaya tercih edilir.
Sualtı kaynağında çeşitli nedenlerle elektrotun idaresi oldukça zor olup bunun
üstesinden gelmek üzere elektrotu, "kontakt" elektrotlarda olduğu gibi,
birleştirme yerinin dibine kuvvetle bastırmak gerekir. Gerçekten "kendi kendini
tüketen" bu çekme (kontakt) tekniği, sualtı kaynağında tercih edilir.
 20

Ark bir kez tutuşunca, elektrot iş parçasına, "kendi kendini tüketme" ye imkan
vermeye yetecek bir basınçla bastırılır. Bu teknikle 5 mm'lik bir köşe kaynağı,
5mm'lik bir elektrotla tek pasoda yapılabilir; elde edilen kaynak az çok üç pasolu
kaynakla aynı mukavemeti haiz olur. Bunun faydaları zamandan kazanma,
pasolar arasında dikiş temizleme işinin olmaması ve birleştirme boyunca elektroda
yol göstermek üzere bir oluşun idamesine gerek kalmamasıdır. Birinci dikişten sonra
bu yol gösterici oluk kaybolduğundan çok pasolu kaynak gerçekten
güçtür. Yerde küt alın kaynağı yapıldığında aralık açıklıktı V kaynağından
kaçınılacaktır zira bunda uygun bir kök pasosu çekme olanağı bulunmaz; bunun
yerine şekil 2.13 'deki hazırlık şekillerinden biri uygulanacaktır.
Kaldı ki işin, elde edilecek mekanik mukavemetle bağdaşması durumlarında, bu küt
alın kaynağının yerini bindirmeli kaynak tutabilir; ancak bindirmenin aşağıya doğru
olması halinde (şekil 2.14 a), gazlar iyi çıkamayıp kaynakçıyı rahatsız edeceklerdir.
Bu takdirde yeterince açık bir kaynak ağı açılacaktır (şekil 2.14 b).

ġekil 2.13 ġekil 2.14

Sualtı kaynağına hazırlık (Oğuz, 1989)

Yukardan aşağı dik kaynak takviye edilmekte olup uygulanması rahattır; aşağıdan
yukarı dik kaynakta ise ergimiş metal, ana metala tutunmayan topaklar halinde
toplanır. Aynı güçlüklerle tavan kaynağında karşılaşılır. Havada kaynakta elektrotun
meyli, arkın plazma basıncının etkisiyle ergimiş metali birleşme yerinin dışına
atmama gereğiyle saptanır, şöyle ki elektrot çok dik olacak olursa, elektrotun ucu çok
bol bir banyoya dalmış hale gelir. Durum su içinde de aynı olmakla birlikte burada
ark daha derine nüfus ettiğinden, daha fazla bir eğim arzu edilir. (Oğuz, 1989)
 21

2.7. Sualtında Elektrik Arkı

Su altında ark, havada olduğu gibi elektrotla parça arasında temasla tutuşur, ancak
onu bu halde tutmak çok daha güçtür. Ergime halindeki elektrotun ucunda, havada
oluşandan daha derin bir krater meydana gelir ki, böyle kısmen ergimiş bir elektrotun
yeniden tutuşturulması hayli güç olur. Ark da su altında daha derine nüfus eder ve
tutuşturmadan dolayı oluşan izler, gerçek çukurlar halini alır. (Khan vd., 2016)
Su altında arkın esas özelliği, etrafında bir gaz, duman ve buharlardan oluşan bir
cebin meydana gelmesi olup bu cepten sürekli olarak yüzeye çıkıp, burada patlayan
küçük veya iri kabarcıklar yükselir. Buharlar küçük beyaz dumanlar da kahverengi
veya kurşuni bulutlar hasıl ederler. Bazı kabarcıklar, çatlarken, suyu tedrici olarak
bulandıran katı zerrecikler çıkarırlar. Buharlar, arktan itibaren dikey olarak doğruca
su yüzeyine yükselirler.

ġekil 2.15
Sualtı kaynağında metal damlaları ve buhar habbeleri (Oğuz, 1989)

Havada olduğu gibi, ama bu kez çok daha fazla olmak üzere su altında ergimi_ metal
püskürmeleri hasıl olur. Bu damlacıklardan bazıları, birleştirme yerinden 15 ile 20
mm mesafede saça yapışırlar. Bunlar ancak keski ile sökülebilirler.
Şekil 2.15 'de (a), bir buhar kabarcığı ile çevrili bir metal damlacığıdır. Damlacığın
çapı birkaç mikronla yaklaşık bir mm arasında değişir. Keza yine kırmızı damlacıklar
da, iri bir gaz kabarcığı (b) içinde, yüzeye doğru sürüklenir, Damlacıklar kabarcık
içinde hızla hareket ederler. Damlacığın kabarcığın cidarıyla her teması muhtemelen,
damlacığı iten biraz meydana getirir (c) gibi bazı damlacıklar doğruca ergime
banyosuna varırlar ama bazen de, içine düşmeden ergimiş bölgenin üzerinde
 22

yuvarlanırlar. Bu sonuncular, elektrotun önünde birikip kaynakçıyı, rahatsız eden

bilyeler halinde (d) toplanırlar. Bu olgu, sadece bazı elektrotlarla olur.
Ayrıca elektrotların yalıtkan üst kaplamasından hasıl olan ve yavaş hareket eden
hafif zerrecikler görülür. (Oğuz, 1989)

2.8. Kaynağı Etkileyen Parametreler

Dikişin altında ya da ergimiş metalde soğukta çatlamanın bulunmaması başlıca

kaynak edilecek çeliğin bileşimi, su alma hızı, ergimiş metalde ve ısıdan etkilenmiş
bölgede hidrojen oranı ve parçaları tespit şekline bağlıdır. Çok alçak karbonlu
çeliklerin kaynağı dışında, bu prensiplerin uygulanması, kalın kesitli konstrüksiyon
çeliklerinin kaynağında iyice kuru alçak hidrojenli elektrotlar kullanmaya ve çoğu
kez de daha sıcakken hidrojenin birleştirmenin dışına çıkmasını teşvik etmek üzere
parçaları ön ısıtmaya götürmüştür. Ancak su altında bu gerekleri karşılamak mümkün
değildir. Gerçekten su altında hidrojen oranı çok artıyor ve su akma hızı o denli
yüksek oluyor ki kalınlık etkisi neredeyse işlemez hale geliyor. Kimyasal bileşim ısı
girdisi ve su alma hızı vb.leri, açık havada kaynakta olduğu kadar sualtı kaynağında
da aynı derecede önemli etkenler olmaktadır. Tespit tertibatı civarında soğukta
çatlamadan kaçınmak için yaklaşık 1.5 kJ/mm ısı girdisiyle suyun altında kaynakta,
müsaade edilebilen maksimum eşdeğer karbon değeri % 0.3 kadar gibidir. Öbür
yandan, bu koşullarda çatlaktan kaçınmak için östenitik elektrotlara başvurulmuşsa
da bundan her zaman iyi sonuç alınmamıştır. Böyle bir çözüm çoğu kez % 0.4'ten
fazla eşdeğer karbonlu çeliklerin su altı kaynağı için teklif edilmiştir. Tespit
tertibatının zorlaması ve bu tipte homojen olmayan birleştirmelerde kaçınılması güç
bir kırılgan birleştirme bölgesinin varlı ı dolayısıyla, en elverişli koşullarda bile
çatlaklar meydana gelmiştir. Hidrojenin bunda etkili olmuş olması da olasıdır.
(Oğuz, 1989)
Bu sonuçlara göre, su altında kullanılan örtülü elektrotla el kaynağının, sadece çok
alçak eşdeğer karbonlu çeliklerin kaynağı için tespit zorlamalarının zayıf olmaları
kaydıyla kabul edilebileceği meydana çıkar. Pratikte bu denli elverişli koşullara sık
rastlanır. Buna karşılık, bugün elimizde bulunan elektrotlarla yüksek mukavemetli
çeliklerin sualtı kaynağı, özellikle önemli tespitin mevcut olduğu hallerde, ciddi
soğukta çatlama tehlikelerini arz eder. (Oğuz, 1989)
 23

2.9. Sualtı Kaynağında Kullanılan Ekipmanlar

Dalgıç/Kaynakçılar işlerini doğru, verimli ve güvenli bir şekilde yerine getirmek için
uygun ekipmana ihtiyaç duyar. Sualtı kaynağının düzgün bir şekilde yapılabilmesi
için aşağıdaki ekipmanlara ihtiyaç vardır. (İnternet, www.waterwelders.com)

1. Güç Kaynağı
2. Dalgıç Başlığı
3. Dalış Takımı
4. Dalış Aksesuarları
5. Elektrotlar
6. Elektrot Tutucu
7. Kaynak Kablosu
8. Ark Kablosu

2.9.1. Güç Kaynağı

Sualtı kaynağı , tüm kaynak ekipmanları, alternatif akım değil doğru akım ile
beslenmelidir. Doğru akım, sabit yönde sürekli akım sağlar. Sualtında doğru akım,
alternatif akıma göre daha iyi bir alternatiftir. Kaynakçı dalgıçlar elektrot tutucu için
daha uzun ömür sağlayan polarite kullanırlar. (İnternet, www.waterwelders.com)
Sualtı kesme, kaynak işleminde minimum 300 A DC akım sağlayacak güç kaynağına
ihtiyaç vardır.Güç kaynağı yalnızca iyi ark oluşumu için değil dalgıç/kaynakçı
gücenliği de göz önünde bulundurularak ayarlanmalıdır. Kaynak makinesinin, zemin
üzerine iyi oturduğundan ve topraklama hattı ile elektrik bağlantılarının iyi
yapıldığından emin olunmalıdır. Güç kaynağı, kuru tahta, izole edilmiş metal vb.
üzerinde bulunmalı ve zemine direkt etmemelidir. Güç kaynağı komütatörünün
kıvılcım çıkarmasını önlemek için, makine ve elektrik donanımı iyi durumda
olmalıdır. Kaynak sırasında elektrik akımının potansiyel bir tehlike olduğu
unutulmamalıdır. Güç kaynağı periyodik bakımları aksatılmadan
yapılmalıdır.(İnternet, www.actkaynak.com)
 24

ġekil 2.16

Sualtı kaynağında kullanılan güç kaynağı (İnternet, www.waterwelders.com)

2.9.2. Dalgıç BaĢlığı

Sualtı kaynakçılarının çalışırken güvenilir bir dalgıç başlığı kullanması gerekir.

Normal kaynakta, kaynak kaskları kaynak işleri sırasında kaynakçının gözlerini ve
yüzünü korur. Sualtı kaynak kaskları da bu amaca hizmet eder, bunun yanında
kaynakçıların nefes almasını sağlar. Buna ek olarak; sualtı kaynağı için özel
yapılmış kaynak camı vardır. Bu kaynak camı kaynağın oluşturacağı çeşitli
etkilerden korur. Ayrıca ayarlanabilir kaynak yapılacağı zaman kararırtılıp, iş
bittikten sonra aydınlatılabilir.(İnternet, www.waterwelders.com)

ġekil 2.17

Sualtı kaynağında kullanılan dalgıç başlığı (İnternet, www.waterwelders.com)

 25

2.9.3. DalıĢ Takımı

Çoğu kaynakçı su geçirmez dalış takımları kullanır. Su geçirmez dalış takımları

değişken iklim şartlarında daha kullanışlıdır. Dalış yapacağınız yere göre dalış
takımını kauçuk veya dışı kabuk olabilir. Bununla birlikte bazı kaynakçılar ek bir
koruma olarak dalış takımının üstüne tulum giyer. Herhangi eriyik metal dalış
takımına direkt olarak temas ederse yanabilir. Tulumlar bu yanmayı engeller. Ellerini
korumak için; dalgıç/kaynakçılar, lateks eldivenin üzerine kalın kauçuk eldiven
giyer. Suyun eldivenlerden içeri girmesini engellemek için, bilek kısmının etrafına
bir lastik bant takılır. ( İnternet, www.waterwelders.com)

ġekil 2.18

Sualtı kaynağı dalış takımı (İnternet, www.divingheritage.com)

2.9.4 DalıĢ Aksesuarları

Dalış başlığı ve dalış takımına ek olarak dalgıç/kaynakçılar aşağıdaki aksesuarları da

kullanırlar:

 Dalış bıçağı: Çeşitli durumlar ve acil durumlarda kesmek için kullanılır

 26

 Göbek bağı: Burası su yüzeyinin üzerinden dalgıçlara havanın pompalandığı

yerdir.
 Koşum takımı: Kaynakçıların çalışma esnasında sabit tutulması ve iş bittikten
sonra su yüzeyine çekilmek için kullan aksesuardır.
 Hava paneli ve kompresör: Görevli ekipler gaz göstergesini kontrol edip
kaynakçıya hava gitmesini sağlar. Kontrolü kolay ve sınırsız hava temini
sağlayabildiği için daha çok düşük gaz basıncı kullanılır.
 Bıçak tipi şalter: Dalış bıçağıyla aynı değildir. Bıçak tipi şalter tek hareketle
elektriği kesebilecek şekilde dizayn edilmiş bir aksesuardır. Bıçak tipi şalter,
torcun bağlı olduğu kablo ile kaynak makinesi arasında bulunur. Şalter,
dalgıcın isteği doğrultusunda telefoncu tarafından kullanılabilir.
( İnternet, www.actkaynak.com)

2.9.5. Elektrotlar
Elektrot, kaynak için malzeme sağladığı, sualtı kaynakçı araçlarının tartışmasız en
önemli parçasıdır. Normal kaynak elektrotu ile sualtı kaynak elektrotu arasındaki en
önemli fark kaplamasıdır. Sualtı elektrotları suya son derece dayanıklı olmalıdır.
Bazı kaynakçılar kendi elektrotlarını kaplar, ancak çoğu birkaç saat sürer. Kaplanmış
olan bu örtülü elektrotlar su içerisinde 24 saate kadar su geçirmeden durabilir. 10,5
metreye kadar bozunmadan çok iyi çalışabilir. Daha fazla basınç yapısal bütünlüğüne
zarar verip gözeneklerin açılmasına neden olabilir. (İnternet, www.actkaynak.com)

Kullanılan elektrot tipler şöyledir:

 Selülozik Elektrot
 Asit Elektrot
 Rutil Elektrot
 Oksidasyon elektrot
 Demir-Tozu Elektrot
 27

ġekil 2.19
Sualtı kaynağında kullanılan elektrot (Gopal ve Kaviyarasan, ….)

2.9.6. Elektrot Tutucu

Sualtında kullanılacak elektrot tutucuları özel olarak imal edilmiştir. Elektrot

tutucular üzerinde gerektiğinde dalgıcın iki elini aynı anda kullanmasına imkan veren
ve elektrot tutucunun aşağı düşmesini önleyen askı mapası vardır. Kaliteli bir
elektrot tutucu şu özelliklere sahiptir:

 Yalıtılmış: Tuzlu su, yüksek bir elektrik iletkeni olup kaynakçılar,

alınabilecek tüm güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyar. Elektrot tutucu iyi izole
edilmişse 200 amperlik akım bile kaynakçı tarafından hissedilmez.
 Ergonomi ve hafiflik: Kaynak projesi büyüdükçe sualtı kaynakçılarının uzun
süre çalışabileceği rahat bir elektrota ihtiyaç vardır.
 Doğru açık: Sualtı kaynakçıların elektrotun yerleştirileceği kusursuz bir
elektrot tutucu deliğine ve çentiğe ihtiyacı vardır.
 28

ġekil 2.20
Elektrot tutucu (İnternet, waterwelders.com)

2.9.7. Kaynak Kablosu

Sualtı kesme veya kaynağında kullanılan kablo, ekstra esnek olmalıdır. Derin sularda
voltaj kaybının önlenmesi için geniş çaplı kablo kullanılması ve jeneratör çıkış
amperinin artırılması göz önünde bulundurulmalıdır. Bağlantı noktaları ile ek kablo
kullanımı da yine akım düşmelerine neden olmaktadır Kablo ve bağlantı
izolasyonlarının iyi olması güç kaynağı komütatöründe minimum sparklanma sağlar.
Zayıf izolasyonlar elektrik çarpmalarına ve çok hızlı elektrolizlere neden olur.
Kablonun sualtı bağlantı noktaları çok iyi izole edilmelidir Kaynak kablolarının
kırılmamasına özen gösterilmelidir. Kablolar kuru ortamda ve gres vb. yağlardan
uzakta bulundurulmalıdır. (İnternet, www.actkaynak.com)

ġekil 2.21

Kaynak kablosu (İnternet, www.actkaynak.com)

 29

2.9.8. Ark Kablosu

Kaynak makinesi ile kesme veya kaynak işleminde parça ile devreyi tamamlayan
kablodur. En az kaynak kablosu kadar sağlam, esnek ve yeterli özellikte olmalıdır.
Kaynak yapılacak parçaya kolayca bağlanmasını sağlayacak mengene olmalıdır.

ġekil 2.22

Ark kablosu (İnternet, www.actkaynak.com)

2.10. Emniyet Kaideleri

Bir sualtı kesme ve kaynak işinde dalış amiri, dalgıç veya yardımcı olarak çalışırken
eğer gerekli emniyet kaidelerine uyulmuyorsa, kendi hayatınız, dalış arkadaşınızın
hayatı ve tabi ki gemi tehlikede demektir. ( İnternet, www.actkaynak.com)

2.10.1. Sualtında ÇalıĢırken Mevcut baĢlıca tehlikeler

1. Elektrik akımı
2. Kesilen parçaların düşme tehlikesi
3. Patlayıcı gazların birikmesi
4. Patlayıcı gazların birikmesi
 Herhangi bir patlama ihtimalini ortadan kaldırmak için bölmenin
yetkili bir kişi tarafından ventile edilmesi şarttır.
 Gazların kaçabilmesi için uygun yerlere delikler açılmalıdır.
 30

2.10.2. DalıĢ Platformunda Alınacak Emniyet Tedbirleri

1. Kaynak makinesinin arızalanmadığından emin olunmalı

2. Her iki bağlantı ucu da bağlı olmalıdır.
3. Daima tahta veya lastik bir taban üzerinde durulmalı
4. Elektrot tutucu, torç, kablo veya makineyi tutarken daima lastik veya lastik
branda eldiven kullanılmalı
5. Kaynak makinesi komütatörü temiz olmalıdır

2.10.3. Sualtı Elektrot Tutucu ve kesme torcu emniyet kaideleri

1. Özellikle sualtı için dizayn edilmiş elektrot tutucu ve torç kullanılmalı

2. Tutucu ve torcun akım taşıyan bölümlerinin yalıtkan bir materyal ile izole
edilmiş olmalı.
3. Standart su üstü tutucuları sadece acil durumlarda kullanılmalı
4. Daima yaysız tip elektrot tutucu kullanılmalı
5. Çalışmaya başlamadan önce tutucu ve torçları aşınmaya ve kırıklara karşı
muayene edilmeli
6. Elektrot değiştirme ve sıkıştırma işlemini sadece akım OFF durumunda iken
yapılmalı
7. Elektrot veya tutucuyu kaynakçı asla kendine çevirmemeli
8. Kaynakçı kendisine veya dalış takımına tutucunun izole edilmemiş hiçbir
kısmını dokundurmamalı
9. Dalış takımını herhangi bir metal parçasının işine değmemesine dikkat
edilmeli

2.10.4. Elektrik Kablosu ve Kablo Bağlantıları Ġçin Emniyet Kaideleri

1. Kablonun suya giren bütün parçaları izole edilmeli

2. Çalışma öncesi kabloyu ve bağlantıları muayene edilmeli
3. Sadece uygun ve esnek kaynak kablosu kullanılmalı
4. Kablo bağlantıları en az kabloların yük kapasitesinde olmalıdır
5. Bütün bağlantı yerleri sıkı ve yalıtkan bir materyal ile izole edilmiş olmalıdır
6. Sualtında kullanılan kaynak kablosu su üstü işlerinde kullanılmamalıdır
7. Uzun kablolar mümkün olduğu takdirde askıya alınmalıdır
 31

2.10.5. Emniyet ġalteri Ġçin Emniyet Kaideleri

1. Daima 300-400 amperlik tek hareketli emniyet şalteri kullanılmalı

2. Yegane uygun olanı, bıçak tipi emniyet şalteridir
3. Kesme veya kaynak işlemi haricinde elektrik daima OFF durumunda
olmalıdır
4. Yanıcı bir ortamda şalter ile oynanmamalıdır
5. Şalterin bir paraleli olmalıdır

2.10.6. Kullanılan Oksijen Ġçin Emniyet Kaideleri

1. Tüplerde yüksek basınç bulunduğundan yuvarlanmamalı ve

düşürülmemelidir
2. Yağ, gres vb. şeyler oksijenden uzak tutulmalıdır

2.10.7. Elektrik TutuĢturucuları Ġçin Emniyet Kaideleri

1. Tutuşturucu kullanmadan önce hazırlanmalı

2. Tutuşturucu devresi yalnızca dalgıç istediği zaman yardımcı tarafından
kapatılmalıdır
3. Kullanmadan önce izolasyon yıpranmalarına ve bozulmalarına karşı bütün
kablolar kontrol edilmelidir.

2.10.8. Dalgıç/Kaynakçı Ġçin Emniyet Kaideleri

1. Dalgıç her zaman için kendini elektrik şoklarından koruyacak en ince

önlemleri bile almalıdır
2. Dalgıç elbiselerinin elektrik şoklarına karşı en iyi korumayı sağladığına emin
olunmalıdır
3. Sualtı kesme ve kaynakları için daima tek hareketli emniyet şalteri
kullanılmalıdır
4. Hiçbir dalgıç elbiseleriyle, hava hortumu ile, tulumba hortumu vb. ile açık
alev irtibatı olmamalıdır.
5. Yanar durumda bir torç asla ihmal edilmemelidir veya sallanıp hortumlara
dolaşacak bir şekilde bırakılmamalıdır.
( İnternet, www.actkaynak.com)
 32

KAYNAKLAR

 Khan M., Vaibhav, Alam S. and Siddiqui N. “Review paper on Underwater

Welding State-of-Art” International Journal of Engineering Research and
Development (2016)
 Majumdar J. “Underwater Weldıng –Present Status and Future Scope”
Journal of Naval Architecture and Marine Engineering (2006)
 Aksoy M. “Basınç Kaynağı ve Uygulama Alanları” Zonguldak Karaelmas
Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü (2000)
 Oğuz B. “Sualtında Arkla Kaynak ve Kesme ” OERLIKON Yayını (1989)
 Anık S. “Kaynak Tekniği El Kitabı” Gedik Eğitim Vakfı
 Łabanowski J., Rogalski G. and Fydrych D. “Underwater Welding- A
Review” Gdańsk University of Technology, Faculty of Mechanical
Engineering, Department of Materials Technology and Welding (2008)
 Joshi A. “Underwater Welding” Mechanical Engineering Department
Indian Institute of Technology
 Gopal E. and Kaviyarasan “Ultimate Underwater Welding Technology”
V.R.S college of engineering and technology
 Kumar K. and Singh R. “A Revıew On Under Water Weldıng Process”
IJRDO-Journal Of Mechanical And Civil Engineering (2015)
 Verma K. and Garg H. “Underwater Welding-Recent Trends and Future
Scope” International Journal on Emerging Technologies 3(2): 115-120
(2012)
 Alajmi E. “Underwater Welding techniques” Int. Journal of Engineering
Research and Applications (2016)
 Chhanıyara A. “Underwater Weldıng” Trrans Stellar (2014)
 Garašić I. and Kožuh Z. “Underwater Welding and Cutting” Advanced
Production Technologies (2016)
 İnternet: www.waterwelders.com
 İnternet: www.actkaynak.com
 İnternet: www.divingheritage.com

View publication stats