MABANGIS NA LUNGSOD ni Efren R.
Abueg mga kamay at hiwatig ng pagwawalang-bahala, ang
Ang gabi ay mabilis na lumatag sa mga
gusali, lumagom sa malalaki’t maliliit na
lansangan, dumantay sa mukha ng mga taong
pagal, sa mga taong araw-araw ay may
bagong lunas na walang bisa. Ngunit ang gabi ay
waring manipis na sutla lamang ng
dilim na walang lawak mula sa lupa hanggang sa
mga unang palapag ng mga gusali. Ang
gabi sa kalupaan ay ukol lamang sa dilim sa
kalangitan sapagkat ang gabi sa kalupaan ay
hinahamig lamang ng mabangis na liwanag ng mga
ilaw-dagitab.
Ang gabi ay hindi napapansin ng lalabindalawahing
taong gulang na si Adong.
Ang gabi ay tulad lamang ng pagiging Quiapo ng
pook na iyon. Kay Adong, ang gabi’y
naroroon, hindi dahil sa may layunin sa pagiging
naroroon, kundi dahil sa naroroon
katulad ng Quiapo. Sa walang muwang na isipan ni
Adong, walang kabuluhan sa kaniya
kung naroon man o wala ang gabi- at ang Quiapo.
Ngunit isang bagay ang may kabuluhan kay Adong
sa Quiapo. Alisin na ang
nagtatayugang gusali roon, alisin na ang bagong
lagusan sa ilalim ng lupa, alisin na ang
mga tindahang hanggang sa mga huling oras ng
gabi’y mailaw at mabawasan ang mga
taong pumapasok at lumalabas doon, dahil sa isang
bagay na hinahanap sa isang marikit
na altar. Sapagkat ang simbahan ay buhay ni
Adong.
Kung ilang hanay ang mga pulubing naroroon at
mga nagtitinda ng tiket ng
sweepstakes, ng kandila, ng kung anu-anong ugat
ng punongkahoy at halaman. At sa mga
hanay na iyon ay nakatunghay ang simbahan,
naawa, nahahabag. At nakatingala naman
ang mga hanay na iyon, kabilang si Adong. Hindi sa
simbahan kundi sa mga taong may
puso pa upang dumukot sa bulsa at maglapag ng
konting barya sa maruruming palad.
Napapaiyak na si Adong. Ang tingin niya tuloy sa
mga ilaw-dagitab ay parang
mga piraso ng apoy na ikinakalat sa kalawakan.
Kanina pa siyang tanghali sa loob
ng marusing na bakuran ng simbahan, nagsawa na
ang kaniyang mga bisig sa wala
pang tunog ng katuwaan. Bagkus ang naroon ay
bahaw na tunog ng babala. Babalang
ipinararamdam ng pangangalam ng kaniyang
sikmura at sinasapian pa ng takot na
waring higad na gumagapang sa kaniyang katawan.
“Mama... Ale, palimos na po.”
Ang maraming mukhang nagdaraan ay malalamig
na parang bato, ang imbay ng
hakbang ay napapahalaga ng
pagmamadali ng pag-iwas.
“Palimos na po, ale... hindi pa po ako
nanananghali!” Kung may pumapansin man sa
panawagan ni Adong, ang nakikita niya ay irap,
pandidiri, pagkasuklam. “Pinaghahanapbuhay ‘yan
ng mga magulang para maisugal,”
madalas naririnig ni Adong. Nasasaktan siya,
sapagkat ang bahagi ng pangungusap
na iyon ay untag sa kaniya ni Aling Ebeng, ang
matandang pilay na kaniyang katabi sa
dakong liwasan ng simbahan.
At halos araw-araw, lagi siyang napapaiyak, hindi
lamang niya ipinahahalata kay Aling
Ebeng, ni kanino man sa naroroong nagpapalimos.
Alam niyang hindi maiiwasan ang
paghindi sa kaniya ng limang piso, sa lahat. Walang
bawas.
“May reklamo?” ang nakasisindak na tinig ni Bruno.
Ang mga mata nito’y nanlilisik
kapag nagpatumpik-tumpik siya sa pagbibigay.
At ang mga kamay ni Adong ay manginginig pa
habang inilaladay niya sa masakim
na palad ni Bruno ang salapi, mga baryang matagal
ding kumalansing sa kaniyang bulsa,
ngunit kailan man ay hindi nakarating sa kaniyang
bituka.
“Maawa na po kayo, Mama.. Ale.. gutom na gutom
na ako!”
Ang mga daing ay walang halaga, waring mga patak
ng ulan sa malalaking bitak
ng lupa. Ang mga tao’y naghihikahos na rin. Ang
panahon ay patuloy na ibinuburol ng
karukhaan.
Ang kampana ay tumutugtog at sa loob ng
simbahan, pagkaraan ng maikling sandali,
narinig ni Adong ang pagkilos ng mga taong
papalabas, waring nagmamadali na tila ba sa
wala pang isang oras na pagkakatigil sa simbahan
ay napapaso, nakararamdam ng hapdi,
hindi sa katawan, kundi sa kaluluwa. Natuwa si
Adong. Pinagbuti niya ang paglalahad
ng kaniyang palad at pagtawag sa mga taong
papalapit sa mga taong sa kaniyang
kinaroroonan.
“Malapit nang dumating si Bruno...” ani Aling
Ebeng na walang sino mang
pinatutungkulan. Manapa’y para sa lahat na
maaring makarinig.
Biglang-bigla, napawi ang katuwaan ni Adong.
Nilagom ng kaniyang bituka ang
nararamdamang gutom. Ang pangambang
sumisigid na kilabot sa kaniyang mga laman
at nagpapantindig sa kaniyang mga balahibo ay
waring dinaklot at itinapon sa malayo ng
isang mahiwagang kamay. Habang nagdaraan sa Sumandal siya sa poste ng ilaw-dagitab. Dinama
kaniyang harap ang mga taon malamig, niya ang tigas niyon sa pamamagitan
walang awa, walang pakiramdam-nakadarama siya ng kaniyang likod. At sa murang isipang iyon ni
ng kung anong bagay na apoy sa Adong ay tumindig ang tagumpay ng
kaniyang kalooban. Aywan niya kung bakit gayon isang musmos na paghihimagsik ng paglayo kay
ang nararamdaman niya matapos mapawi ang Bruno, ng paglayo sa Quiapo, ng paglayo
kaniyang gutom at pangamba. Kung ilang araw na sa gutom, sa malalamig na mukha, sa makatunghay
niyang nadarama iyon, at na simbahan, sa kabangisang sa
hanggang sa ngayon ay naroroon pa’t waring mula’t pa’y nakilala niya at kinasusuklaman. Muling
umuuntag sa kaniya na gumawa ng isang dinama niya ang mga barya sa
marahas na bagay. kaniyang bulsa. At iyon ay matagal din niyang
ipinakalansing.
Ilang barya ang nalaglag sa kaniyang palad, hindi “Adong!” Sinundan iyon ng papalapit na mga
inilagay kung inilaglag, sapagkat yabag.
ang mga palad na nagbibigay ay nandidiring Napahindik si Adong. Ang basag na tinig ay
mapadikit sa marurusing na palad na wari naghatid sa kaniya ng lagim. Ibig niyang
bang mga kamay lamang na maninipis ang malinis. tumakbo. Ibig niyang ipagpatuloy ang kaniyang
Dali-daling inilagay ni Adong ang paglayo. Ngunit ang mga kamay ni
mga barya sa kaniyang lukbutan. Ilan pang barya Bruno ay parang bakal na nakahawak na sa
ang nalaglag sa kaniyang palad. At sa kaniyang bisig, niluluray ang munting lakas
kaabalahan niya’y hindi na napansing kakaunti na na nagkakaroon ng kapangyarihang maghimagsik
ang mga taong lumalabas mula sa laban sa gutom, sa pangamba at
simbahan. Nakita na naman ni Adong ang mga kabangisan.
mukhang malamig, ang imbay ng mga “Bitiwan mo ako! Bitiwan mo ako!” Naisigaw na
kamay na nagpapahiwatig ng pagwawalang bahala, lamang ni Adong.
ang mga hakbang ng nagmamadaling Ngunit hindi na niya muling narinig ang basag na
pag-iwas. tinig. Naramdaman na lamang niya
“Adong... ayun na si Bruno” narinig niyang wika ni ang malupit na palad ni Bruno. Natulig siya. Nahilo.
Aling Ebeng. At pagkaraan ng ilang sandali, hindi
Tinanaw ni Adong ang ininguso sa kaniya ni Aling na niya naramdaman ang kabangisan sa
Ebeng. Si Bruno nga. Ang malapad kapayapaang biglang kumandong sa kaniya.
na katawan, ang namumutok na mga bisig. Ang
maliit na ulong pinapangit ng suot na
gora. Napadukot si Adong sa kaniyang bulsa.
Dinama niya ang mga barya roon. Malamig.
At ang lamig na iyon ay waring dugong biglang
umagos sa kaniyang mga ugat. Ngunit
ang lamig na iyon ay hindi nakasapat upang ang
apoy na nararamdaman niya kanina
pa ay mamamatay. Mahigpit niyang kinulong sa
kaniyang palad ang mga baryang
napagpalimusan.
“Diyan na kayo, Aling Ebeng... sabihin ninyo kay
Bruno na wala ako!” mabilis niyang
sinabi sa matanda.
“Ano? Naloloko ka na ba, Adong? Sasaktan ka ni
Bruno. Nakita ka ni Bruno!”
Narinig man ni Adong ang sinabi ng matanda,
nagpatuloy pa rin sa paglalakad, sa
simula’y marahan, ngunit nang makubli siya sa
kabila ng bakod ng simbahan ay pumulas
siya ng takbo.

Lumusot siya sa pagitan ng mga dyipni na mabagal

sa pagtakbo. Sumiksik
siya sa kakapalan ng mga taong salu-salubong sa
paglalakad. At akala niya’y nawala na
siya sa loob ng sinuot niyang mumunting iskinita.