Professional Documents
Culture Documents
6-Hafta Ders - Notu PDF
6-Hafta Ders - Notu PDF
21
TABLO-3.3 Komşu hacim ve döşeme sıcaklıkları (T0 dış tasarım sıcaklığı)
TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri
22
İçindeki Isınma ısısı,Kcal/kgK Donma ısısı Ön soğutma odaları
Gıda Muhafaza Oda Muhafaza su Donma (kJ/kgK) kcal/kgK için
maddesi sıcaklığı nemi süresi miktarı noktası Donmadan Donmadan (kJ/kgK) Soğutma Yükleme
(0C) (%) (% (0C) önce sonra C süresi katsayısı
ağırlık) C1 C2 (saat)
Ahududu- 0(-) 90-95 2-3G 84 -0,5 0,87 (3,64) 0,45(1,88) 67,8(283,87) - -
taze
Armut-kış- -1,5/-0,5 90-95 2-7H 83 -1,6 0,87 (3,64) 0,45(1.88) 66,5(278,43) 24 1,25
sert
Armut- 0 90-95 1-2H 74 -1 0,79 (3,30) 0,42(1.75) 59,4(248,7) 24 1,25
normal-yeşil
Ananas- +7 85-90 2-4H 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,3(285,97) 3 1,50
olgun-taze
Ayva 0(-) 90 2-3A 85 -2 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,1(285,13) 24 1,50
Bal <+10 - 1Y(+) 18 - 0,34 (1,42) 0,26(1,08) 13,6(56,94) - -
Balık-taze -1/+2 90-95 5-51G 60-80 -2,2 0,7-0,9 - 50/68,3(209,35 - -
(2,93-3,76) /285,97)
Balık- -23/-29 90-95 6-12A 62-85 - - 0,38/0,45 50/68,3(209,35 - -
dondurulmuş (1,59/1,88) /285,97)
Balık- +4/+10 90-95 10-12A - - 0,76 (3,18) 0,41(1.71) 56(234,47) - -
salamura
(tuzlu)
Balkabağı +10/+13 70-75 2-3A 91 -1 0,93 (3,89) 0,48(2) 72,8(304,81) 18 1,43
Bamya-taze +7/+10 90-95 7-10G 90 -2 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72(301,46) 18 1,43
Bezelye-yeşil 0 95 1-3H 74 -0,6 0,80 (3,35) 0,42(1.75) 59,2(247,87) 20 1,50
Bira-fıçı +2/+4 - 3-8H 90 -2 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72,1(301,88) - -
Bira-şişe/kutu +2/+4 <=65 3-6H 90 - - - - - -
Böğürtlen 0(-) 95 3G 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(284,71) 20 1,50
üzümü
Brüksel 0 90-95 3-5H 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,3(285,97) 24 1,25
lahanası
Ciğer-taze 0/+1 90 1-5G 70 -1,7 0,76 (3,18) - 56(234,47) 18 1,43
Ciğer- -12/-18 90-95 2-4A 70 -1,7 - 0,41(1.71) 56(234,47) - -
dondurulmuş
Çikolata -18/+1 40 6-12A 1 - 0,21 (0,88) 0,20(0,83) 0,8(3,34) - -
çeşitleri
Çilek-taze 0(-) 90-95 5-7G 90 -0,8 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 72,1(301,88) - -
Domates- +13/+21 85-90 1-3H 93 -0,6 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(311,93) 34 1,0
yeşil
Domates- +7/+10 85-90 4-7G 94 -0,5 0,95 (3,97) 0,48(2) 75,2(314,86) 34 1,0
kızarmış
Dondurma -25/-29 - 3-20A 63 -5,6 0,71 (2,97) 0,39(1,63) 50,4(211,02) 8 1,33
Darı- 0/+4 85 4-6H 10 - 0,28 (1,17) 0,23(0,96) 8,1(33,91) - -
patlamamış
Elma-golden -1/+4 90 3-8A 84 -1,1 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,36) 24 1,50
Ekmek- -18 - 3-13H 32-27 - 0,48 (2,0) 0,31(1,29) 25,6/29,6(107,18 - -
ambalajlı /123,93)
Enginar 0(-) 90-95 1-2H 84 -1,6 0,87 (3,64) 0,45(1.88) 67,2(281,36) 18 1,43
Erik 0(-) 90-95 3-4H 86 -0,8 0,89 (3,64) 0,46(1.92) 68,9(288,48) 20 1,50
Et-sığır-taze 0/+1 88-92 1-6H 62-77 -2 0,7/0,8 - 49,6/61,6 18-24 1,50
(2,93/3,34) (207,67/257,91)
Et-sığır- -18/-23 90-95 9-12A - - - 0,39/0,43 49,6/61,6 - -
donmuş (1,63/1,80) (207,67/257,91)
Et-sığır- -12 90-95 4-10A - - - 0,39/0,43 49,6/61,6 - -
donmuş (1,63/1,80) (207,67/257,91)
Et-kuzu-taze 0/+1 85-90 5-12G 60-70 -2 0,68/0,76 - 48/56 5 1,33
(2,84/3,18) (200,97/234,47)
Et-kuzu- -18/-23 90-95 8-10A - - - 0,38/0,41 48/56 - -
donmuş (1,59/1,71) (200,97/234,47)
Et-kuzu- -12 90-95 3-6A - - - 0,38/0,41 48/56 - -
donmuş (1,59/1,71) (200,97/234,47)
Et-domuz- 0/+1 85-90 3-7G 32-44 -2 0,46/0,55 - 25,8/35,3 14-18 1,50
taze (1,92/2,3) (108,02/147,8)
Et-domuz- -18/-23 90-95 4-6A - - - 0,30/0,33 - - -
donmuş (1,25/1,38)
23
TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri (devam)
İçindeki Isınma ısısı, (kJ/kg) Donma ısısı Ön soğutma
Gıda Muhafaza Oda Muhafaz su miktarı Donma (kJ/kg) odaları için
maddesi sıcaklığı nemi a süresi (% ağırlık) noktası Donmadan Donmada C Soğut Yüklem
(0C) (%) (0C) önce n sonra ma e
C1 C2 süresi katsayı
(saat) sı
Et-dana-taze 0/+1 90-95 5-10G 64-70 -2 0,71/0,76 0,39/0,41 51,5/56 6 1,33
(2,97/3,18) (1.63/1,71) (215,63
/234,47)
Greyfurt +10/+16 85-90 4-6H 89 -1,1 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3 (298,53) 22 1,43
Havuç- 0 98-100 4-6H 88 -1,4 0,91(3,81) 0,46(1.92) 70,5 24 1,25
ambalajlı (295,18)
Hindiba 0 95 2-3H 93 0(-) 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
Hindistan cevizi 0/+2 80-85 1-2A 47 -1 0,58(2,428) 0,34(1,42) 37,6(157.5) - -
Hurma 0 65-75 6-12A 20 -16 0,36(1,50) 0,26(1,08) 16,2(67,87) - -
Ispanak 0 95 10-14G 93 0(-) 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
İncir-kuru 0/+4 50-60 9-12A 23 - 0,39(1,63) 0,27(1,13) 18,4(77,09) - -
İncir-taze 0(-) 85-90 7-10G 78 -2,5 0,83(3,47) 0,44(1,84) 62,5(261,8) - -
Istakoz +5/+10 Deniz Uzun süre 79 -2,2 0,84 (3,51) 0,44(1,84) 63,2(264,8) - -
suyu
Japon inciri -1 90 3-4A 78 -2,2 0,84 (3,51) 0,43(1,80) 62,7(262,7) - -
Kabuklu deniz +0,5 95-100 5-8G 80-87 -2,5 0,84/0,90 - 64-70 - -
hayvanları-taze (3,51/3,76) (268-293)
Kabuklu deniz -18/-29 90-95 3-8A - - - 0,44/0,46 64-70 - -
hayvanları- (1,84/1,92) (268-293)
donmuş
Kara lahana 0 90-95 1-2H 87 0,5 0,89 (3,64) 0,46(1.92) 69,5(291,2) 18 1,43
Karides 95-100 12-14G 76 -2,2 0,81 (3.39) 0,43(1,80) 60,8(254,7) - -
Karpuz +4/+10 80-90 2-3H 93 -0,4 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kabak 0/+4,5 85-95 5-14G 94 -0,5 0,96(4,02) 0,48(2) 75,3(315,5) 18 1,43
Kayısı-zerdali 0 90 1-2H 85 -1,1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(285) 20 1,50
Karnabahar 0 95 2-4H 92 -1 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,8) 24 1,25
Kavun +7/+10 90-95 3-4H 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kavun-kışlık +7/+10 90-95 4-8H 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kereviz 0 95 2-4A 94 -0,5 0,95 (3,97) 0,48(2) 75,6(316,7) 18 1,43
Kiraz-sert -1 90-95 2-3H 80 -2 0,84 (3,51) 0,44(1,84) 64(268) - -
Kuru yemişler- 0/+10 65-75 8-12A 3-6 - 0,24 (1,00) 0,22(0,92) 2,4/4,8 - -
çiğ (10/20)
Kurutulmuş 0/+4,5 65-75 6-9A 12 - 0,30 (1,25) 0,24(1,0) 9,5 (39,8) - -
biber
Kuşkonmaz 0/+2 95 2-3H 93 -0,6 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 24 1,10
Kuşüzümü-taze 0(-) 90-95 10-14G 85 -1 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,5) 20 1,50
Krema/kaymak -26 - Birkaç ay 73 - 0,78 (3,26) 0,42(1.75) 58,2(243,8) - -
Lahana 0 90-95 3-4A 92 -1 0,94 (3,93) 0,47(1,96) 73,9(309,6) 24 1,25
Limon 0/+10 85-90 1-6A 89 -1,4 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,2(298,3) 20 1,0
Mandalina 0/+3 85-90 2-3H 87 -1,1 0,90(3,768) 0,46(1.92) 69,7(292) 22 1,43
Mantar-taze 0 90 3-4G 91 -1 0,93(3,89) 0,47(1,96) 72,8(305) 18 1,43
Margarin +2 60-70 1Y(+) 16 - 0,33(1,38) 0,25(1,04) 12,8(53,6) - -
Marul 0 95 2H 95 0(-) 0,96(4,02) 0,48(2) 76,2(319,2) 18 1,43
Maydanoz 0 95 1-2A 85 -1 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68(284,9) - -
Maya (hamur) 0(-) - - 71 - 0,77(3,22) 0,42(1.75) 56,8(237) - -
Mısır (taze) 0 95 4-8G 74 0,6 0,79(3,30) 0,42(1.75) 59,2(248) 24 1,25
Meyve kuruları 0 50-60 9-12A 14-26 - 0,31/0,41 0,26(1,08) 11-21 - -
(1,29/1,716) (46-88)
Meyve- -18/-23 90-95 6-12A - - - - - - -
dondurulmuş
24
TABLO-3.6 Gıda maddeleri için uzun süreli soğuk oda muhafazası verileri (devam)
Gıda maddesi Muhafaza Oda Muhafaza İçindeki su Donma Isınma ısısı, Kcal/kg (kJ/kg) Donma Ön soğutma odaları için
sıcaklığı nemi süresi miktarı noktası ısısı
(0C) (%) (% ağırlık) (0C) Donmadan Donmadan (kJ/kg) Soğutma Yükleme
önce sonra süresi katsayısı
(saat)
Muz +15 85-95 8-10G 75 -1 0,8(3,35) 0,43(1.80) 60,5(253,5) 12 10,0
Nebati yağlar +21 - 1Y 0 - - - - - -
Nar 0 90 2-4H 82 -3 0,86(3,6) 0,45(1.88) 65,7(275,2) - -
Pancar (kök) 0 95 4-6A 88 -1 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,5(295,4) 24 1,25
Patates-taze +10/+13 90 2A 81 -0,6 0,85(3,55) 0,44(1.84) 65(272,35) - -
Patates-son ürün +3/+10 90-95 5-8A 78 -0,7 0,83(3,47) 0,44(1,84) 62,4(261,5) - -
Patlıcan +7/+10 90-95 7-10G 93 -1 0,95 (3,97) 0,48(2) 74,5(312,1) 18 1,43
Portakal 0/+9 85-90 3-12H 87 -1 0,90(3,76) 0,46(1.92) 69,7(292) 22 1,43
Portakal suyu -1/+2 - 3-6H 89 - 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) - -
Peynir -1/+4 65-70 6-12A 30-60 -10/-15 0,50(2,09) 0,31(1,29) 30(125,7) - -
Pırasa 0 95 1-3A 85 -0,7 0,88 (3,68) 0,46(1.92) 68,1(285,3) 18 1,43
Salatalık +10/+13 90-95 10-14G 96 -0,5 0,97(4,06) 0,49(2,05) 76,8(321,8) 24 1,0
Sarımsak kuru 0 65-70 6-7A 61 -1 0,69(2,88) 0,39(1,63) 48,8(204,5) - -
Sebze- +18/+23 - 6-12A - - - - - - -
paketlenmiş
Sebze tohumu 0/+10 50-65 10-12A 7-15 - 0,29(1,21) 0,23(0,96) 8,8(36,87) - -
Soğan-kuru 0 65-75 1-8A 88 -1 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,4(295) 24 3,3
Soğan-taze 0 95 3-4H 89 -0,9 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) - -
Sosis 0 85 1-3H 56 -1,7 0,65(2,72) 0,37(1,55) 44,8(187,7) 2 1,0
Süt-pastörize 0/+1 - 2-4G 87 -0,6 0,90(3,76) 0,46(1.92) 70(293) 10 1,18
Süt tozu +7/+21 Düşük 6-9A 2-3 - 0,22(0,92) 0,22(0,92) 2,4(10) - -
Şalgam kökü 0 95 4-5A 92 -1 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,3) 24 1,25
Şeftali 0(-) 90 2-4H 89 -1 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) 24 1,60
Şekerlemeler 0/+9 50 6-12A 6-10 - - - - - -
Şerbetçiotu -1,7/0 50-60 3-4A - - - - - - -
Tatlı patates +13/+16 85-90 4-7A 69 -1,3 0,76(3,18) 0,41(1.71) 55,2(231) - -
Tavşan eti-taze 0/+1 90-95 1-5G 68 - 0,75(3,14) - 54,5(228,3) - -
Tavşan eti- -18/-23 90-95 6A - - - 0,41(1.71) 54,3(227,5) - -
donmuş
Tavuk/hindi-taze 0 85-90 1H 74 -3 0,80(3,35) - 59,3(248,4) 5 1,0
Tavuk/hindi- -18/-23 90-95 8-12A - - - 0,42(1.75) 59,3(248,4) - -
donmuş
Taze fasulye +4/+7 90-95 8-10G 89 -0,7 0,92 (3,85) 0,47(1,96) 71,3(298,7) 20 1,50
Tereyağı +4 75-85 1A 16 -2 0,33(1,38) - 12,8(53,63) - -
Tereyağı -23 70-85 1Y 16 - - 0,25(1,04) 12,8(53,63) - -
Turp-kış 0 95-100 2-4A 95 -0,7 0,97(4,06) 0,49(2,05) 76,1(318,8) - -
Üzüm-taze -1 90-95 3-6A 82 -2,1 0,86(3,60) 0,44(1,84) 65(272,35) 20 1,25
Vişne -1/0 90-95 3-7G 84 -1,7 0,88 (3,68) 0,45(1.88) 67,2(281,5) - -
Yeşil biber +7/+10 90-95 2-3H 92 -0,7 0,94(3,93) 0,48(2) 73,7(308,3) - -
Yumurta -2/0 80-85 5-6A 66 -2,2 0,73(3,05) 0,40(1,67) 52,8(221,2) 10 1,18
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 74 - 0,80(3,35) 0,42(1.75) 59,2(248) 24 1,50
donmuş-bütün
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 55 - 0,64(2,68) 0,38(1,59) 44,2(185,2) - -
donmuş-sarısı
Yumurta- <=-18 - 1Y(+) 88 - 0,91(3,81) 0,47(1,96) 70,5(295,4) - -
donmuş-beyazı
Zeytin-taze +7/+10 85-90 4-6H 75 -1,7 0,80(3,35) 0,42(1.75) 60(251,4) - -
25
3.2.2 İNFİLTRASYON ( HAVA DEĞİŞİM ) ISISI
Soğuk oda kapısının her defa açılıp kapanmasında bir miktar harici sıcak hava soğuk odaya girerek
ek bir soğutma yükü oluşturur. Harici havada daha fazla olan su buharı da bu soğutma yükünün bir
parçasını oluşturur. Bu yükün sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi gerçek kullanma durumunun
bilinmesi ile mümkündür. Bu ise çoğu zaman kullanılan ısı tutumuna göre değişmektedir. Bu sebeple
enfiltrasyon ısısının tam olarak hesaplamak zordur. İnfiltrasyon ısısı (Qi) (3.3) denkleminden
hesaplanır.
İnfiltrasyon ısısı = Hava değişimi x Oda net hacmi x ( h d-hi)* h (kW) (3.3)
Soğuk oda herhangi bir maksat ve sebep ile bir havalandırma sistemi ile havalandırılıyorsa bu
takdirde havalandırma sisteminin hava debisi ile infiltrasyon hava değişimi karşılaştırılarak büyük
olan değerleri kullanmak sureti ile infiltrasyon ısı kazancı hesaplanır. Soğuk oda yükünün
küçümsenmeyecek bir bölümünü teşkil eden infiltrasyon ısısı, harici havanın soğuk havaya girmesini
yavaşlatmak suretiyle azaltılabilir bu maksatla oda girişine hava perdesi, ön giriş holü, otomatik
açılıp kapanan kapı gibi önlemler alınmaktadır.
26
3.2.3 MAL ISISI (ÜRÜNLERDEN GELEN ISI KAZANCI)
Soğuk odaya muhafaza edilmek üzere konulan değişik türden malların meydana getirdiği ısı zaman
zaman soğutma yükünün en önemli ve en büyük bölümünü teşkil etmektedir. Ayrıca soğuk odaya
konan mal cinsi önceden belirli olduğu halde birim zamandaki hareket miktarı kullananın ihtiyaç ve
isteğine göre değişebilmektedir. Bu sebeple soğuk oda yükünün hesabı ile buna bağlı olarak soğutma
makine ve aksanının seçiminin mal hareketinin uygulamadaki durumunda mümkün olduğunca yakın
bir uyum içersinde yapılması çok büyük bir önem taşımaktadır.
Tablo 2.6 da ön soğutma odaları için verilen soğutma süreleri uygulama alanındaki ortalama değerler
olup malın hasat, toplama, kesim sıcaklıklarından sonra konulacağı uzun süreli muhafaza
odalarındaki sıcaklıklara düşürülmesi için gereken ortama zamanın uzunluğudur.
Yükleme kat sayısının anlamı ise ön soğutma odalarına konan malın ilk andaki sıcaklığı ile oda
sıcaklığı arasındaki büyük farklılıklar nedeni ile ilk yüklemeden hemen sonra soğutma cihaz ve
ekipmanı, üzerinde aşırı bir ısı yükü meydana gelir. Halbuki soğutma yükü hesaplanırken mal yükü
zamana göre eşit şekilde dağıtıldığı kabul edilir. Bu durumu gerçektekine yaklaştırmak üzere
hesaplanan mal yüküne bir yükleme kat sayısı uygulanıp soğutma ekipmanının daha büyük seçilmesi
sağlanır. Ve dolayısıyla ön soğutma odasına konan malın ilk saatlerde oda sıcaklığının aşırı derecede
yükselmesi ve soğutma süresinin uzaması önlenmiş olur.
Yapılan araştırmalar sonucu soğuk odalara muhafaza edilmek üzere konulacak meyve, sebze, et, süt,
yumurta gibi maddelerinin tabi kaynaklardan alındıktan sonra bir ön soğutmaya tabi tutulup süratle
soğutulması ve daha sonra uzun süreli muhafaza odalarına konulması bu maddelerin soğuk odada
muhafaza süresini uzatmaktır.
Mal ısısı ile ilgili olarak önemli olan diğer bir ısı kaynağı da olgunlaşma ısısıdır. Bütün sebze ve
meyveler hayatiyeti olan ve bunu soğuk muhafaza sırasında hatta pazarlama sırasında da devam
ettiren maddelerdir. Bunun anlamı meyvelerin ve sebzelerin bir solunum yaptığı ve bu esnada
havadaki oksijeni alıp yerine karbondioksit ısı neşretti demektir. Meyvelerde buna olgunlaşma denir
ve elma, muz gibi bazı meyvelerde bir seviyeye kadar istenen bir durumdur.
Soğuk odaya konan malların meydana getirdiği soğutma yükünü dört safhaya ayırmak
gerekir.
m x C1 x (t2-t1)
Q1 = x Yükleme katsayısı ( KW ) (3.4)
Soğutma zamanı (sn)
27
2- Donma sırasında alınacak ısı :
mxC
Q2 = (kW) (3.5)
Donma zamanı (sn)
m x C2 x (t donma –tm)
Q3 = (kW) (3.6)
Soğutma zamanı (sn)
28
TABLO-3.8 Meyve ve sebzelerin muhafaza sıcaklıklarına göre günlük ürettikleri olgunlaşma (solunum)
ısıları
Meyve ve sebzenin Verilen muhafaza sıcaklığında 1000 kg.ının günde ürettiği ısı (Kcal/tonx24saat) (W/kg)
cinsi 0 0C +5 0C +10 0C +15 0C
Armut (değişik türleri) 150-375 (2000-5000) 280-860 430-1180 840-2970
(4000-12000) (6000-16000) (11000-40 000)
Ayva 250(4000) 395 (5000) - 1609 (21000)
Bamya - 3045 (41000) 4820 (65000) 8050 (108000)
Bezelye 2270 (31000) - - 10960 (147000)
Brüksel lahanası 860-1325 1775-2670 3475-4670 5270-5900
Biber 764 - - 2394
Çilek 675-975(9000-13000) 900-1030 2710-5230 3925-5100
(12000-14000) (36000-70000) (53000-68000)
Domates - - 785(11000) 1475(20000)
Elma (değişik türleri) 190-225(3000) 280-395(5000) 766-1140(15000) 765-1720(22000)
Enginar 1250-2485 1755-3310 3000-5435 4280-8000
(17000-34000) (24000-44000) (40 000-73000) (57000-108000)
Erik 110-170(2000) 225-505(3000-7000) 505-635(7000-9000) 655-690(9000)
Fasulye (yeşil) 1320(18000) 1890-1925(25000) 3000-3215(42000) 4700-5160(68000)
Greyfurt - 289 375-500 640-710
Havuç 860(12000) 1085(15000) 1740(24000) 2190(30000)
Hurma (taze) 186 247 475 -
Ispanak - 2540(15000) 6110(82000) 10000(134000)
İncir (taze) - 600-730(9000) 1215-1270(17000) 2710-3500(40000)
Kayısı 280-320(14000) 355-500(20000) 620-1050(34000) 1180-2000(54000)
Karnabahar 990-1330 1140-15145 1870-2700 2540-4520
Kavun 280-320(4000) 490-560(7000) 860(12000) 1870-2130(27000)
Kabak 655-710 785-1030 1925-2020 4150-5000
Karpuz - 170-225(3000) 410(5000) -
Kiraz 225-300(4000) 525-785(8000) - 1380-2500(33000)
Kuşkonmaz 1515-4430 3000-7530 5025-16850 8800-18120
Lahana 225-750(10000) 525-1180(13000) 675-1610(20000) 1235-3160(40000)
Limon 170(2000) 280(4000) 620(8000) 880(12000)
Mantar 1550-2410 3925 5550 -
Marul 1270(16000) 1625(21000) 2170(28000) 3475(46000)
Mısır (tatlı) 2335 4300 6185 9000
Muz - - 1215-2170(27000) 1625-3065(40000)
Pancar 743 1135 - 2000
Portakal 170-220(3000) 260-355(5000) 655-750(10000) 710-1250(16000)
Pırasa 525-900 1085-1610 2950-3755 4580-6465
Patates - 320-375(5000) 375-560(7000) 375-655(8000)
Salatalık - - 1270-1610 1325-1830
Sarımsak 170-600 320-540 500-545 600-1515
Soğan (taze) 580-1235 955-3755 2000-3250 3645-5380
Soğan (kuru) 130-170 190-375 395 615
Şeftali 210-355(4000) 355-505(7000) 860(11000) 1830-2335(30000)
Tatlı patates - 970 - -
Üzüm (taze) 75-130(2000) 170-320(4000) 450(6000) 560-655(8000)
Vişne 320-730(7000) 710-730(10000) - 1515-2765(34000)
(1 Kcal/tonx24 saat = 48.46 W/kg)
29
3.2.4 DİĞER ISI KAZANÇLARI
Soğuk oda içinde zaman zaman çalışan insanlardan, elektrik motorlarından, aydınlatmadan ,for-lift
gibi makinelerden ve kar eritme (defrost) işlemlerinde açığa çıkan ısılar göz önüne alınmalıdır.
Günlük çalışma süreleri göz önüne alınarak aydınlatma lambalarının, vantilatör elektrik motorlarının,
varsa fork-lift motorlarının güçleri doğrudan (W) olarak ısı kazancı şeklinde hesaba katılır.
Bilhassa büyük hacimli soğuk muhafaza depolarında soğutulan hacme forklift, vinç, motorlu
bataryalı nakil arabaları vs. gibi elamanlar sokulmaktadır. Bunların meydana getireceği ısı yükü bu
elamanın türüne ve soğutulan hacimdeki kalan süreye göre hesaplanıp soğutma yüküne ilave
edilmektedir.
Yapılan işe göre insanlardan çıkan ısı değişebilmesine rağmen , soğuk oda içinde sıcaklığa bağlı
olarak Tablo 2.9 ’ da verilen ortalama değerler alınabilir. İnsanlardan gelen ısı kazancı (3.7)
eşitliğinden hesaplanır.
W: Lambanın gücü
30
TABLO-3.10 Elektrik motorlarından gelen ısı yükü (Kcal/h x BG)
Motor gücü (BG) Motor ve tahrik Tahrik edilen Motorun bulunduğu
edilen eleman soğuk elemanın bulunduğu hacim (ayrı)
oda içinde hacim (ayrı)
1/8-1/2 1070 640 430
½-2,0 930 640 290
3,0-20,0 740 640 100
1kW=1.36 BG (1BG=0,736 kW)
Qed = n x W x ZO x F (3.10)
n: adet
W: watt
ZO: Zaman oranı (saat /24 saat)
F:buz çözme faktörü 0,5
ÖRNEK: 4 adet 750 W’lık ısıtıcı bulunan bir evaparatör günde toplam 2 saat buz çözme yapıyorsa
elektrikli buz çözmeden dolayı meydana gelen ısıyı hesaplayınız.
Qed = n x W x ZO x F
Qed = 4x750 x 2/24 x 0,5
Qed = 125 W
Elektrikli buz çözme sisteminde olduğu gibi yine bir buz çözme faktörü uygulanmalıdır. (F) sıcak
gazlı sistemler için F = 0,4 olabilir.
ÖRNEK: -10 evaparatör sıcaklığı ve 30 C kondenser sıcaklığı şartlarından R-12 tipi soğutucu
akışkan ile 5000 W’lık soğutma kapasitesine sahip bir evaporatöre günde toplam 1 saat sıcak gazlı
buz çözme uygulanıyor ise buz çözme ile verilen ısı yükünü bulunuz.
31
TABLO-3.11 Rakım seviyelerinin soğutma kapasitesine etkisi
Rakım (m) Hava Kapasite çarpanı(1) Rakım (m) Hava Kapasite çarpanı(1)
yoğunluk Soğutucu Havalı yoğunluk Soğutucu Havalı
oranı (a) evaporatör(b) kondenser(2) oranı(a) evaporatör(b) kondenser(2)
-300 1,04 1,03 1,005 +1525 0,83 0,85 0,969
-150 1,02 1,02 1,002 +1830 0,80 0,82 0,960
0 1,00 1,00 1,000 +2135 0,77 0,79 0,955
+150 0,98 0,98 0,995 +2440 0,74 0,76 0,946
+300 0,96 0,97 0,990 +2745 0,71 0,73 0,939
+600 0,93 0,94 0,985 +3050 0,69 0,71 0,930
+900 0,90 0,91 0,980 +3660 0,64 0,66 0,910
+1220 0,86 0,875 0,975 +4270 0,59 0,61 0,880
Soğutma yükü hesaplandıktan sonra bundan asıl maksat olan ekipman seçimine geçilir. Ekipmanın
kapsamı kompresör, kondenser, evaparatör, genişleme vanası, solenoid vana, filtre kurutucu, boru
tesisatı, basınç ayarlayıcı vanalar, sıvı deposu ve diğer soğutma aksamıdır. Bu elemanların seçiminde
aşağıdaki bilgilerin bilinmesi gerekir.
1- Oda sıcaklığı ve nem seviyesi
2- Oda sıcaklığı-evaparatör sıcaklık farkı
3- Emme hattı basınç kaybını karşılamak için gerekli sıcaklık
4- Yoğunlaşma sıcaklığı
5- Kompresörün günlük çalışma süresi
6- Evaparatör fanlarının günlük çalışma süresi
Günlük toplam çalışma süresinden en başta kast edilen husus soğutma kompresörünün çalışma
süresidir. Ve bu oda sıcaklığı ile evaporatör sıcaklıklarından ve günde yapılması gereken buz çözme
süresine bağlıdır.
Tek tek soğutma yükleri hesaplandıktan sonra bu değerler aşağıda verilen ısı kazançları hesap
tablosuna taşınır. Böylece işlemler sistematik yapılmış olur. Bu şekilde hem soğutma yükleri arasında
bir karşılaştırma , hem de gözden kaçan bir soğutma yükü önlenmiş olur.
32
TABLO 3.12 Soğutma yükü hesap tablosu
Tarih .... / ..... / 20..... I S I K A Z A N Ç L A R I H E S A B I (kW) Oda No
Hesabı Yapan PROJE DONELRİ İÇ DIŞ KOMŞU HACİM SICAK. oC
33
34
Mimari ön projesi aşağıda verilen bir soğuk hava deposunda elma saklanması
düşünülmektedir. Odayla ilgili diğer bilgiler aşağıda verildiğine göre bu soğuk hava
deposunun soğutma yüklerinin hesabını yapınız.
15 m
Kompresör
Dairesi
10m h=4m
Elma
2C
Koridor
34
35
1- Mahal : BALIKESİR
2- Dış Mahal Verileri:
. Kuru termometre sıcaklığı Tab.2.2 = 38C
. Yaş termometre sıcaklığı Tab2,2 =27C
. Bağıl nem psikrometrik diy. = 0,45
. Dış hava entalpisi = 85,5 kj/kg
. Dış havanın yoğunluğu = 1,11 kg/m3
3-İç Mahal Verileri:
. İç sıcaklık Tab.2,6(-1 ila +4) = +2 C
. İç bağıl nem Tab.2,6 = 0,90
. İç havanın entalpisi psik diy. = 12,5 kj/kg
4- Komşu Hacim Sıcaklıkları (Tab.2,3)
. Kompresör dairesi (su soğ T0) = 38C
. Koridor T0 – 5 = 33 C
. Toprak döşeme sıcaklığı = 25 C
. Tavan sıcaklığı (iç hacim) T0 – 5 = 33 C
5- Güneş Işınları Etkisi (Tab2.6)
. Batı cephesi (açık renk) = +3 C
35
36
ÇÖZÜM:
Malzeme K (w/m2K)
Yalıtım malzemesi 0,041
Dolu tuğla 0,7
Sıva 0,87
Beton 1,51
Blokaj 1,74
Mozaik ve moz harcı 1,74
Dış sıva
D. Tuğla
Styropor
İç sıva
3 10 23 3
İÇ VE DIŞ DUVAR
DIŞ DUVAR
1 1 0,03 0,10 0,23 0,03 1
= + + + + +
KDD 9 0,87 0,041 0,7 0,87 23
36
37
İÇ DUVAR
Betonarme
10
3 Sıva
10 Styropor
3 Sıva
hi=6 W/m2 h
TAVAN
hi=8 W/m2 h
3 Karo mozaik
3 Harç
7 Grobeton
10 Styropor
10 Grobeton
15 Blokaj
hd=
TAVAN
1 1 0,03 0,03 0,07 0,10 0,10 0,15 1
= + + + + + + +
KDÖ 8 1,74 1,74 1,51 0,041 1,51 1,74
37
38
Hava değ.say.
QE = x oda hacmi x ( hd- hi ) x ( KW)
86400 Sn (24 saat)
3,4
QE = x 600x (85,5- 12,5 ) x 1,11 = 1,91 KW
86400
m x C1x (t2-t1)
Q1 = (KW)
Soğutma zamanı(Sn)
Q2 = m x Colg
38
39
4
QA= 8 (Ad) x 100 (W) x ---- ( ZO) = 133 W= 0,133 KW
24
B-İnsanlardan Gelen Isı Kazancı
4
Qİ= 4 (Kişi) x 275 (W) x ----- ( ZO) = 183 W = 0,183 KW
24
24
QV= 3 (Ad) x 750 (W) x ---- ( ZO) = 2250 W= 2,250 KW
24
Odada 4 adet 1500 W’lık elektrikli ısıtıcıyı bir evaporatör günde toplam 1 saat
buz çözme işlemi için
Çalıştırıyor.
QE = n x W x F x ZO (W)
1
QE = 4x 1500 x 0,5 x ---- = 125 W = 0,125 KW
24
n= Buz çözme faktörü 0,5
39
40
Oda hacmi (V) :..600. [m3 ] x.3,4... [defa hava değ./ 86400 s] x (hd :85,5... - hi : .12,5....) x : ...1,11....... = 1,91
III-ÜRÜNLERDEN GELEN ISI KAZANÇLARI (Qm)
İşlem Türü Malın Türü Ağırlık T Özgül ısı (kJ/kg.K) Soğutma Ürün ısı kazancı
(kg) (oC) Donma Isısı(kJ/kg) Süresi (kW)
Solunum ısısı (W/kg) (Saniye)
Donmadan önce Elma 5625 31 3,68 86400 7,42
Donma
Donduktan sonra
Olgunlaş. ve Soluma Elma 112500 10x10-3 1,125
Mallarla ilgili yan ısı Kasa, kutu, vs
Diğerleri
Ürünlerden gelen toplam ısı kazancı [kW] 8,545
IV-ODA İÇİNDEKİ DİĞER ISI KAZANÇLARI (Qd)
a) İnsan ......4...... (Kişi) x ..275.. (W) x ...4./24...... (zaman oranı) / 1000 = 0,183
b) Aydınlatma ....8.... (Tane) x.......100..... (W) x ..4/24... (zaman oranı) / 1000 = 0,133
c) Motor ....3........ (Tane) x ......750... (W) x ..24/24. (zaman oranı) / 1000 = 2,250
d) Elektrik Buz çözme ....4....... (Tane) x .....1500... (W) x .1/24.... (zaman oranı)x 0,5 / 1000 = 0,125
e) Sıcak Gaz Buz ............ (Tane) x ................ (W) x …....... (zaman oranı) / 1000 =
çözme
f) Diğerleri ................................... ........(W) x ....……( zaman oranı) / 1000 =
Oda içindeki diğer ısı kazançları toplamı (kW) 2,691
TOPLAM ISI KAZANCI (QT ) [kW] 18,415
EMNİYETLİ TOPLAM ISI KAZANCI (QET= 1.1 QT ) [kW] 20,250
40