Jak Opanować Dowolny Język - Agnieszka Burcan-Krawczyk

Darmowa publikacja dostarczona przez
Wydawnictwo Złote Myśli
Niniejsza publikacja może być kopiowana oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
Wydawcę. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości
publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy. Zabrania się jej
odsprzedaży, zgodnie z regulaminem Wydawnictwa Złote Myśli.
Dystrybucja w Internecie, za zgodą Autora
© Copyright for Polish edition by ZloteMysli.pl

Data: 10.01.2009
Tytuł: Jak opanować dowolny język obcy?

Autor: Agnieszka Burcan-Krawczyk
Wydanie I
ISBN: 123-45-6789-123-4
Projekt okładki: Marzena Osuchowicz

Korekta: Anna Popis-Witkowska
Skład: Anna Popis-Witkowska
Internetowe Wydawnictwo Złote Myśli sp. z o.o.

ul. Daszyńskiego 5
44-100 Gliwice
WWW: www. ZloteMysli.pl
EMAIL: kontakt@zlotemysli.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone.

All rights reserved.
SPIS TREŚCI
DEDYKACJA ....................................................................................4
1. DLACZEGO WIELU LUDZI NIE OPANOWUJE JĘZYKA OBCEGO 6
Dlaczego jest tak, że jednym się udaje, a innym nie? .......................................7
Brak orientacji co do poziomów opanowania języka....................................7
Brak wystarczająco silnej motywacji ............................................................7
Nieznajomość siebie ......................................................................................8
Strach i niska samoocena ..............................................................................8
Brak wytrwałości i odkładanie na później ....................................................8
Nieodpowiedzialność ...................................................................................10
Dlaczego wielu ludzi opanowuje język obcy
i jak zostać jednym z nich?................................................................................11
2. MOTYWACJA, CZYLI PO CO CI JĘZYK OBCY.............................12
Czego chcą inni? ...............................................................................................14
Czego chcesz Ty? ..............................................................................................16
3. TWOJE MOCNE STRONY,
CZYLI SPOSOBY UCZENIA SIĘ OPTYMALNE DLA CIEBIE ............21
Jaki typ osobowości reprezentujesz i co z tego wynika? ................................22
Test 1 ............................................................................................................23
Test 2 ............................................................................................................25
Test 3 ............................................................................................................27
Test 4 ...........................................................................................................29
Test 5 ............................................................................................................31
Jakie możliwości stwarza Twój temperament? ..............................................33
Jak przyswajasz wiadomości? .........................................................................38
Czym się interesujesz? .....................................................................................43
Internet ........................................................................................................44
Słuchanie muzyki ........................................................................................44
Oglądanie filmów ........................................................................................44
Spotkania ze znajomymi .............................................................................45
4. WYTRWAŁOŚĆ I INNE SKŁADNIKI SUKCESU ..........................47
„Głąb językowy” ...............................................................................................47
O nadrabianiu zaległości .................................................................................50
Popełnianie błędów ..........................................................................................52
„Słomiany zapał” ..............................................................................................54
Jak sobie z tym poradzić? ............................................................................55
Jak wykorzystać fakt, że masz nauczyciela? ...................................................56
Systematyczność ..............................................................................................58
5. NAJSZYBSZY SPOSÓB UTRWALENIA I UPORZĄDKOWANIA . .60
DODATEK.......................................................................................63
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego ........................................63
JAK OPANOWAĆ DOWOLNY JĘZYK OBCY? — A. Burcan-Krawczyk
● str. 4
Dedykacja
Dedykacja
Dawno, dawno temu, na miesiąc przed egzaminami wstępnymi na

anglistykę, spotkałam w tramwaju moją nauczycielkę fizyki z liceum.
Po kurtuazyjnym powitaniu pani ta zadała mi równie kurtuazyjne
pytanie: „Co słychać?”.
„Zdaję na anglistykę” — odpowiedziałam.
Normalny, dobrze wychowany człowiek odpowiedziałby coś w rodza-

ju: „Życzę powodzenia”. Z ust pani od fizyki popłynęły jednak nieco
inne słowa: „Na pewno ci się nie uda. Nie tacy jak ty próbowali. Tam
jest pięciu kandydatów na jedno miejsce. Dzieci moich znajomych
będą w tym roku próbowały dostać się po raz trzeci”.
Lekko mnie zamurowało. Wprawdzie, łagodnie rzecz ujmując, nigdy

nie byłam ulubienicą tej pani, nie należałam też do orłów w dziedzi-
nie fizyki... Ale po paru latach, na miesiąc przed ważnym dla mnie
egzaminem, mogła zdobyć się na wielkoduszność i nie poczęstować
mnie jadem. Wtedy, w tramwaju, z perspektywy kilku lat, w czasie
których miałam szczęście nie spotykać się z panią od fizyki, uświado-
miłam sobie, że oto stoję oko w oko z babą, której bałam się przez
dwa lata, a która nic mi już nie może zrobić. Byłam poza zasięgiem
tej żałosnej kobiety, a jednak nadal próbowała mi dokuczyć, sprawić,
bym poczuła się malutka wobec autorytetu, który oświadcza mi, że
to, co zamierzam, na pewno się nie uda. I za co to wszystko? Nie by-
łam pyskatą, niegrzeczną uczennicą. Jedynym moim przewinieniem
było to, że fizyka nie szła mi najlepiej. Według pani od fizyki nie mo-
głam wobec tego osiągnąć niczego w jakiejkolwiek innej dziedzinie.
Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

● str. 5
Dedykacja
Stałam twarzą w twarz z kimś, kto nie lubi ludzi. Z kimś, kto nie ma
i nigdy nie miał klasy i kto w ogóle nie powinien był zostać nauczy-
cielem.
Powiedziałam: „Być może są osoby, które kilkakrotnie nie mogły się

zdać na anglistykę, ale ja zamierzam się tam dostać w tym roku. Do
widzenia”.
Na anglistykę dostałam się w świetnym stylu, za pierwszym podej-

ściem, w ścisłej czołówce. Byłam jedną z trzech osób, którym na in-
auguracji roku akademickiego rektor osobiście wręczył indeksy. Zo-
stałam studentką, później nauczycielką języka angielskiego, praco-
wałam w przedszkolu, z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym, z mło-
dzieżą (od gimnazjum po studentów), z dorosłymi (od studentów po
osoby w wieku moich rodziców). Tysiące twarzy, tysiące nazwisk,
różne charaktery, osobowości, problemy dotyczące nauki języka ob-
cego. Praca z tymi wszystkimi ludźmi utwierdziła mnie w przekona-
niu, że określenie „antytalent językowy” jest wymysłem osób o men-
talności mojej pani od fizyki, które — na nieszczęście swoich uczniów
— zostały „paniami od języka obcego”.
Książkę tę dedykuję wszystkim, którzy choć raz w życiu usłyszeli od

swojego nauczyciela, że nic z nich nie będzie albo że są zbyt głupi/tę-
pi/mało zdolni (niepotrzebne skreślić), żeby osiągnąć coś, na czym
im zależy.

● str. 6
1. Dlaczego wielu ludzi nie opanowuje języka obcego
1. Dlaczego wielu ludzi

nie opanowuje języka obcego
w stopniu, który by ich zadowalał?
Wiadomo, wszyscy uczą się języków obcych. Nie ma szkoły, w której

zabrakłoby nauczycieli języka obcego. Często dwóch lub trzech języ-
ków obcych. Są też mniej lub bardziej ciekawe lekcje: angielskiego,
niemieckiego, hiszpańskiego, francuskiego, rosyjskiego, włoskiego
(niepotrzebne skreślić, brakujące dodać). Języki obce, głównie an-
gielski, choć nie tylko, trafiły nawet do przedszkoli. Ja też na począt-
ku mojej drogi zawodowej uczyłam urocze (najczęściej) cztero- i pię-
ciolatki.
Żyjemy w świecie i czasach, w których znajomość minimum jednego

języka obcego nie tyle ułatwia życie, ile jest niezbędna. Otoczeni języ-
kami obcymi, oglądamy zagraniczne filmy. Słuchamy piosenek. Gra-
my w gry komputerowe. Surfujemy w sieci. Podróżujemy. Nawiązu-
jemy przeróżne kontakty z ludźmi na całym świecie. Czytamy publi-
kacje nieprzetłumaczone na nasz język ojczysty. Staramy się o dobrze
płatną pracę...
Żeby opanować język obcy, zapisujemy się na kursy prowadzone

przez szkoły językowe, bierzemy prywatne lekcje, uczymy się kore-
spondencyjnie, kupujemy podręczniki i płyty dla samouków, prenu-
merujemy czasopisma do nauki języka...
A jednak po pewnym czasie wielu z nas ponosi fiasko. Okazuje się, że

nam nie wyszło. A przecież mieliśmy dobre chęci...

● str. 7
Dlaczego jest tak, że jednym się udaje, a innym nie?
Dlaczego jest tak, że jednym się udaje,

a innym nie?
Według moich obserwacji, jest kilka powodów, dla których ludzie nie
odnoszą sukcesów w nauce języków obcych:
Brak orientacji co do poziomów

opanowania języka
Ludzie nie opanowują języka w stopniu ich zadowalającym, dlatego

że nie wiedzą, czego chcą. Nie wiedzą, jaki stopień opanowania języ-
ka ich zadowoli, co chcą osiągnąć po ukończeniu kursu. Co to znaczy,
ze będą średniozaawansowani, zaawansowani itd.
Jeżeli ten problem dotyczy Ciebie, rzuć okiem na stronę 63. Znaj-
dziesz tam Europejski System Opisu Kształcenia Językowego, który
pomoże Ci precyzyjnie określić, na jakim poziomie jesteś teraz i do
jakiego poziomu chcesz dojść.
Brak wystarczająco silnej motywacji
Jest to sprawa podstawowa. Bez dobrej motywacji nie udaje się nic.
Nie tylko opanowanie języka obcego. Motywacja to baza wszelkich
osiągnięć. O tym, jak zapewnić sobie dobrą motywację do nauki języ-
ka obcego, przeczytasz w rozdziale drugim. Na szczęście Twoja moty-
wacja zależy w 100% od Ciebie. Możesz zapewnić sobie dobry start,
możesz zbudować coś, co da Ci siłę, żeby kontynuować naukę bez
względu na okoliczności.

● str. 8
Nieznajomość siebie
Jeżeli nie wiesz, kim tak naprawdę jesteś, to wiele rzeczy robisz
wbrew sobie. Uczysz się, nie wykorzystując swoich naturalnych pre-
dyspozycji. Używasz niewłaściwych dla siebie metod. Sam sobie, nie-
świadomie, utrudniasz naukę języka obcego. Porównujesz się do Asi,
Basi, Tomka — i uznajesz, że im idzie lepiej, bo są zdolniejsi, mą-
drzejsi i nigdy im nie dorównasz. Tymczasem wszystko, czego po-
trzebujesz, żeby nauczyć się języka, jest w Tobie. Rozdział trzeci skła-
da się z testów, które pomogą Ci określić, jakie możliwości stwarzają
Ci: Twój temperament, osobowość, zainteresowania. Znajdziesz
w nim cenne wskazówki na temat tego, jak przyswajasz wiadomości.
Zdasz sobie sprawę z tego, że stać Cię na więcej, niż Ci się wydaje.
Strach i niska samoocena
Strach przed wypowiadaniem się w języku obcym.
Kiedy masz coś powiedzieć w klasie czy też w rozmowie z pojedynczą

osobą, zwłaszcza cudzoziemcem, może Cię boleć brzuch, serce bije
szybciej. Po drugie, boisz się, że zrobisz z siebie idiotę. Myślisz: „Co
sobie o mnie ludzie pomyślą? Że jestem głupkiem, który po tylu mie-
siącach/latach nauki języka popełnia błędy!”. Takie podejście nie jest
przypadłością nieuleczalną. Trzeba podreperować samoocenę.
W rozdziale czwartym poznasz Konrada, który uważał siebie za bez-
talencie językowe. Dowiesz się, jak praktycznie, skutecznie i szybko
poradzić sobie z tym problemem.
Brak wytrwałości i odkładanie na później
Osoba średnio zdolna, ale wytrwała jest w stanie osiągnąć o niebo

więcej niż człowiek zdolny, który sobie odpuszcza. Większość ludzi

● str. 9
zaczyna, ale nie kończy. Zapisują się na angielski, niemiecki czy wło-
ski. Na pierwsze zajęcia przychodzą wszyscy. Na ostatnich jest ich
mniej. Trochę mniej albo dużo mniej, zależy od grupy i od nauczycie-
la. Jeżeli kurs trwa ponad rok, w terminie kończą go, w najlepszym
razie, dwie trzecie tych, którzy zaczynali.
Problem nie dotyczy wyłącznie języków obcych. Tak samo jest ze

wszystkimi innymi sprawami. Zastanów się, ilu spraw, mimo szcze-
rych chęci, nie doprowadziłeś do końca? Zacząłeś uprawiać jakiś
sport, czytać książkę, zdrowo się odżywiać, pisać blog i tak dalej,
a potem Ci przeszło, odpuściłeś sobie? Spotkało to Ciebie, mnie, Elę,
Roberta i miliony innych osób. Myślę, że ludzie nie kończą tego, co
rozpoczęli, z kilku powodów. Po pierwsze — boją się porażki. Mają
podejście Kłapouchego z „Kubusia Puchatka”: „Na pewno się nie
uda”. Prawda jest jednak taka, że jeżeli nie wytrwasz, to nigdy nie
poznasz swoich możliwości. Nie dowiesz się, ile byłeś w stanie osią-
gnąć. Nie dowiesz się, jaką frajdą może być porozumiewanie się w ję-
zyku obcym. Pozostaniesz z poczuciem porażki.
Po drugie — ludzie rezygnują w przekonaniu, że zrobią to później.

Gdy jest się bardzo młodym, wydaje się, że zawsze będzie można
wrócić do przerwanego kursu, porzuconego hobby, zmarnowanej
okazji. Brutalna prawda jest taka, że „kiedy indziej” może nigdy nie
nadejść. Albo będziesz musiał nauczyć się języka pod presją, w mniej
sprzyjających okolicznościach. Na przykład wtedy, kiedy będziesz za-
grożony utratą pracy z powodu nieznajomości języka. Albo przyjdzie
Ci się go uczyć w chwili, kiedy Twoje dzieci, bliźniacze niemowlęta,
będą budziły Cię pięć razy każdej nocy. Albo będziesz po prostu dużo
starszy i umysł nie będzie już tak sprawnie przyswajał nowych wia-
domości. Te wszystkie sytuacje wydają Ci się odległe jak okręt na ho-
ryzoncie, ale wierz mi — czas płynie szybko. Niewykorzystana okazja
nauczenia się języka może się pojawić w najmniej odpowiednim mo-

● str. 10
mencie Twojego życia. Kiedy miałam kilkanaście lat, chodziłam na

kurs językowy z ludźmi w wieku moich rodziców. W tamtych od-
ległych czasach kursy języków obcych nie były tak popularne jak
dziś. Istniały grupy, w których wiek kursantów wahał się w granicach
15–55 lat. Starsze panie i panowie z grupy mówili wtedy, że za-
zdroszczą młodym tego, że uczą się języka jako nastolatki. „Nam jest
dużo ciężej” — dodawali — „nie mamy czasu, poza tym możliwości
umysłowe już nie te”. Dawałam im ściągać ode mnie na testach. My-
ślałam, że przesadzają. Nie chodzą przecież do szkoły, nie muszą od-
rabiać gigantycznych prac domowych, zdawać egzaminów... Nie
wzięłam pod uwagę, że mają dzieci, którymi muszą się zajmować,
pracę i wiele stresów dorosłego życia, o których wtedy nie miałam
pojęcia. Że najłatwiej uczyć się, kiedy jest się młodym. Że powinno
się wykorzystać okazję nauczenia się języka wtedy, kiedy ona się po-
jawia.
Nieodpowiedzialność
Niektóre osoby nie biorą odpowiedzialności za swoje wyniki w na-

uce. Przerzucają ją na nauczyciela. Innymi słowy, jeżeli nie uda im
się opanować języka, zwalają to na Kowalską, która nie umie uczyć.
Jasne, że jeśli masz doskonałego nauczyciela, wygrałeś los na loterii.
Trudniej nauczyć się języka, jeśli nauczyciel i metoda nauczania
zmieniają się co semestr. Albo masz nauczyciela, który często choru-
je i zastępują go różne osoby. Albo takiego, który, mówiąc delikatnie,
rzeczywiście nie najlepiej wykonuje swój zawód. Wiedz jednak, że
ostatecznie to, czy opanujesz język obcy, wpłynie na TWOJĄ przy-
szłość. Nauczyciel już ten język zna. Nikt, z kim będziesz rozmawiał
po angielsku, hiszpańsku czy portugalsku, nie zapyta, czy miałeś do-
brego nauczyciela. Będzie się liczyło to, czy sobie poradzisz, czy się
dogadasz, czy będziesz w stanie zrozumieć albo napisać tekst. Ty
i tylko Ty odpowiadasz za efekt końcowy. I Ty będziesz ponosił kon-

● str. 11
sekwencje tego, jaki ten efekt będzie. Zdarzają się ludzie, którzy nie
wykorzystali faktu posiadania wspaniałego nauczyciela. Są też tacy,
którzy opanowali język mimo niesprzyjających okoliczności ze-
wnętrznych. Liczy się wynik. W szkole robisz to, co musisz. Nikt jed-
nak nie może Ci zabronić uczyć się tego, czego chcesz, poza szkołą.
Dlaczego wielu ludzi opanowuje język obcy

i jak zostać jednym z nich?
Z moich obserwacji wynika, że sukces w nauce języków obcych odno-

szą osoby, które:
1. mają dobrą motywację;

2. wiedzą, kim są, i wykorzystują swoje mocne strony;
3. mają wysoką samoocenę;
4. są wytrwałe;
5. uczą się systematycznie;
5. korzystają z pomocy nauczyciela i ćwiczą poza zajęciami;
6. lubią się uczyć języków obcych i znajdują na to czas.

● str. 12
2. Motywacja, czyli po co Ci język obcy
Co powoduje, że ludzie uczą się języków? Innymi słowy, jaka jest mo-
tywacja do nauki tego czy innego języka? W jaki sposób zapada decy-
zja o tym, którego języka ktoś będzie się uczył? Jaka motywacja po-
maga, a jaka przeszkadza w opanowaniu tego języka?
Jestem zdania, że dobra motywacja to wstęp do sukcesu w nauce

czegokolwiek, również języka obcego. To podstawa wszelkich osią-
gnięć. To największa siła, jaką człowiek uczący się języka dysponuje.
Zapewne masz znajomych, którzy nie znają żadnego języka obcego.

Teoretycznie uczą się w szkole jednego, a nawet kilku języków, zali-
czają kolejne półrocza, semestry... Ale gdy przychodzi im wypowie-
dzieć się w tym języku albo przeczytać ze zrozumieniem tekst, okazu-
je się, że nie są w stanie tego zrobić.
Na przykład Zuzia. Chodzi na wszystkie zajęcia. Zalicza kolejne se-

mestry, oceny ma głównie średnie. Uczy się tego, czego wymaga zali-
czenie przedmiotu. Ściąga na testach, albo i nie. Wkłada minimum
wysiłku, byle zaliczyć semestr i mieć to z głowy. Po kilku latach takiej
„systematycznej nauki języka” okazuje się, że tak naprawdę Zuzia go
nie zna.
Gdzie leży problem? Czy Zuzia jest leniwa? Nie ma ambicji? Nie ma
zdolności językowych? A może po prostu nie zależy jej na nauczeniu
się języka?
Jeżeli jesteś Zuzią, która nie ma ochoty ani potrzeby nauczyć się ję-
zyka, zależy Ci wyłącznie na otrzymaniu zaliczenia, odpuść sobie czy-

● str. 13
tanie tej książki. Podaruj ją innej Zuzi, która chce się nauczyć, tylko
nie wie jak. Ta druga Zuzia ma problem z motywacją. Nie wie, po co
robi to, co — teoretycznie — robi. To znaczy — po co uczy się języka
obcego. Zuzia chodzi na kurs, zalicza kolejne semestry. Wykucie listy
słówek, napisanie wypracowania czy zrobienie ściągi wymaga
pewnego nakładu czasu i pracy. Zuzia wkłada w to mniej lub więcej
energii. Prawda jest taka, że ta sama ilość energii zużyta nie po to,
żeby przetrwać, ale na coś, co Zuzia chce zrobić, przyniosłaby inne
rezultaty. Zupełnie inne rezultaty. Sukces to dużo więcej niż prze-
trwanie. Żeby zmienić się z osoby, którą Zuzia jest, w kogoś, kto jest
w stanie opanować dowolny język obcy w stopniu średniozaawanso-
wanym, trzeba zacząć od pracy nad motywacją. Nie jest to praca
trudna, a jej owoce są bardzo słodkie.
Na razie Zuzia przypomina łódkę, która płynie po morzu. To tu, to

tam, miotana wiatrem, bez celu, bez kierunku. Od testu do testu, od
semestru do semestru. Może nikt jej nie powiedział, po co miałaby
się naprawdę nauczyć języka? Może nauczyciel języka zmienia się co
semestr? Może Zuzia po prostu nie widzi sensu uczenia się języka
obcego w wieku lat piętnastu? Uważa, że zdąży to zrobić później, jeśli
okaże się, że to do czegokolwiek się przyda? Przecież ciocia Krysia
nauczyła się angielskiego w ciągu jednego roku, zanim wyjechała do
pracy w Irlandii. Właśnie. Ciocia Krysia miała motywację. Język był
jej potrzebny, bo wyjeżdżała do pracy za granicę. Jeśli chciała tam
zamieszkać i pracować, musiała znać angielski.
Zuzia takiej motywacji nie ma. Chodzi do szkoły i perspektywa pracy

jest mniej lub bardziej odległa. Jak ma odnaleźć to, co da jej napęd
do nauczenia się języka obcego, a nie tylko do zaliczenia przedmiotu?

● str. 14
Czego chcą inni?
Czego chcą inni?
Na pierwszych zajęciach z nowymi grupami z reguły pytam ludzi,

dlaczego uczą się języka obcego. W przypadku wielu osób odpowiedź
brzmi: „Ponieważ nie mam innego wyjścia”. Nie mówią tego wprost,
ale taki jest ukryty sens wypowiedzi typu:
● Ten język obowiązuje w szkole, do której chodzę.

● Rodzice mnie zapisali na kurs.
● Mama mówi, że powinienem znać ten język, żeby dostać dobrą
pracę.
● Wszyscy uczą się tego języka.
● Nie mam zdolności do języków obcych, jakiś język trzeba znać,
a ten wydawał mi się najłatwiejszy.
Gdzieś między wierszami można wyczytać, że osoby te uczą się języ-

ka pod presją. Nie mają innego wyjścia. To nie one zdecydowały
o tym że będą się danego języka uczyć. Zrobiło to za nie Minister-
stwo Edukacji, władze szkoły, rodzice, przyszli pracodawcy, znajomi.
Motywacja jest dla nich czymś, co płynie z zewnątrz. Ludzie ci, choć
może nie zdają sobie z tego sprawy, zachowują się jak bezwolne try-
biki wielkiej machiny. Są jakby bez własnej woli. Pozwalają, by ktoś
inny myślał i decydował za nich. Nie brzmi to zbyt miło, prawda?
Człowiek lubi sam o sobie decydować. Jakie jest wyjście z tej przykrej
sytuacji? Zbojkotować zajęcia z języka? Uciec ze szkoły albo z domu?
Zamieszkać w lesie/na pustyni/na księżycu, z dala od wszelkich naci-
sków społeczeństwa? Wieść życie w świecie bez języków obcych?
Cóż, dla mnie brzmi to dosyć absurdalnie, ale jeśli ktoś chce spróbo-
wać...
Istnieje inna, dużo łatwiejsza droga. Trzeba tylko na nią wejść i się
jej trzymać. Osoba, która czuje się ZMUSZANA do uczenia się cze-

● str. 15
Czego chcą inni?
goś, będzie to robiła mniej efektywnie niż osoba, która dokonała

takiego wyboru. Mniej efektywnie, czyli wolniej i z gorszym skut-
kiem. Wiele osób, które czują, że uczą się języka pod przymusem, po-
nosi porażkę. To z nich rekrutują się tzw. osoby bez zdolności języko-
wych (do tej kategorii wrócę później). To są osoby, które (we wła-
snych bądź cudzych oczach) mimo lat nauki nie opanowały języka.
Są w różnym wieku, zawsze na kursach dla słabozaawansowanych
lub wręcz początkujących. Po kilku, a nawet kilkunastu latach nauki
języka!
Jeżeli jesteś jedną z takich osób, mam dla Ciebie dobrą wiadomość:
to nie jest przypadłość nieuleczalna.
Z wyjątkiem ludzi z poważnymi wadami słuchu, niektórymi innymi

problemami neurologicznymi czy chorobami psychicznymi, każda
osoba jest w stanie opanować język obcy na poziomie średnioza-
awansowanym.
Jest w stanie, czyli jest do tego zdolna.
Każda osoba jest w stanie opanować język obcy

na poziomie średniozaawansowanym.
Napisałam to jeszcze raz, żebyś dobrze zapamiętał, Jacku. Żebyś

o tym pamiętała, Zuziu.
Podstawą wszelkich osiągnięć jest motywacja.
Oczywiście można spędzić życie, robiąc rzeczy, do których motywują

nas inni. Wielu ludzi żyje w ten sposób. Robią coś, oczekując nagro-
dy z zewnątrz bądź chcąc uniknąć kary. Ale...

● str. 16
Czego chcesz Ty?
Czego chcesz Ty?
Mam do Ciebie, Czytelniku, prośbę: pomyśl chwilę, jak — zgodnie

z prawdą — dokończyłbyś poniższe zdania:
Powinienem się uczyć języka obcego, bo ............................................
Muszę się uczyć języka obcego, bo ......................................................
Nie czytaj dalej, póki nie dokończysz tych dwóch zdań.
Gotowe?
Nim skomentuję to, co napisałeś, pozwól, że przytoczę wypowiedzi

Kasi i Sebastiana.
Kasia mówi: „Powinnam się uczyć tego języka, bo w przeciwnym ra-

zie nie skończę szkoły”.
Sebastian: „Muszę się uczyć danego języka , żeby zasłużyć na miłość

rodziców i dziewczyny”.
Wielu ludzi kieruje się w życiu powinnością i przymusem. Zapisują

się na kurs języka obcego, bo myślą, że POWINNI go znać. Przecież
wszyscy ich znajomi uczą się tego języka. Albo MUSZĄ coś zrobić.
Albo BOJĄ SIĘ czegoś: że nie dostaną pracy, że rzuci ich sympatia,
że bez znajomości języka nie dadzą sobie rady w życiu etc.
Tego typu motywacja nikogo daleko nie zaprowadzi. Jeśli masz za-
miar naprawdę opanować język obcy, potrzebujesz czegoś lepszego
niż tylko przymus i powinność. Strach nie jest najlepszą motywacją.
Niszczy Twój spokój. Odbiera radość. Osłabia Cię na dłuższą metę.

● str. 17
Czego chcesz Ty?
Skuteczna motywacja nie pochodzi ze świata zewnętrznego. Jest

motywacją płynącą z Twojego wnętrza. Jest też pozytywna.
Słowo „muszę” oznacza przymus , a „powinienem” — powinność. Zo-

baczmy, co się stanie, jeśli słowa „muszę” i „powinienem” zastąpimy
słowem „chcę”. Słowo „chcę” wyraża wolę osoby, która je wypowiada.
Kasia, po namyśle, mówi: „Chcę skończyć szkołę, więc nauczę się te-
go języka obcego”.
Sebastian: „Uczę się języka, bo chcę, żeby rodzice i dziewczyna byli

ze mnie dumni”.
Te dwa zdania brzmią podobnie do poprzednich wypowiedzi, ale coś

się zmieniło, prawda? Nie ma w nich strachu: przed nieukończoną
szkołą czy też odrzuceniem ze strony rodziców i dziewczyny. Jest
chęć osiągnięcia pewnego rezultatu.
Pomyśl przez chwilę o tym, czego CHCESZ. Co chcesz osiągnąć,

ucząc się języka obcego?
Ja na przykład zawsze chciałam rozumieć, o czym śpiewają moi ulu-

bieni wykonawcy. Dlatego dawno temu chciałam się nauczyć angiel-
skiego. To było w zamierzchłej przeszłości, w czasach przed Interne-
tem, nie można było po prostu znaleźć sobie tłumaczenia tekstów
piosenek, więc była to niezła motywacja. Jeżeli masz obcojęzycznych
znajomych, na których Ci zależy i którzy nie nauczą się Twojego ar-
cytrudnego i mało popularnego języka, a nie jesteś mistrzem panto-
mimy i pisma obrazkowego, nauczysz się ich języka. Mój sąsiad przy-
gotowuje się do matury z niemieckiego. Chce ją dobrze zdać, żeby
udowodnić sobie, że go na to stać. Uczy się również po to, żeby ze
zrozumieniem przeglądać strony internetowe w języku niemieckim.
Miałam kiedyś studentkę, która zakochała się we Włochu. To stano-

● str. 18
Czego chcesz Ty?
wiło dla niej tak silny bodziec do nauki, że opanowała włoski w nie-
spełna rok. Mój kolega z liceum jako student miał okazję wyjechać
na stypendium do Francji. Nie znał ani słowa po francusku, ale bar-
dzo zależało mu na tym wyjeździe. Uczył się języka po kilkanaście go-
dzin na dobę przez sześć miesięcy. Potem wyjechał, by studiować
w języku francuskim na jednej z tamtejszych uczelni. W grupie osób
wyjeżdżających do pracy za granicę sukces w nauce języka szybciej
odnoszą ci, którzy CHCĄ, a nie MUSZĄ się go nauczyć.
O tym, czy „chcesz”, czy tylko „musisz”, decydujesz Ty sam. To jest

Twoje nastawienie, Twój wybór. To Ty wybierasz, jak reagujesz na
to, co Ci się w życiu zdarza. Nauka języka obcego może być dla Ciebie
szansą, przygodą intelektualną, odkrywaniem nowej rzeczywistości,
zdobywaniem kwalifikacji, poszerzaniem swoich horyzontów... Albo,
jeśli tak wybierzesz, może być: kieratem, jarzmem, złem koniecznym
i stratą czasu. Na co się zdecydujesz? Od Twojego wyboru zależy to,
co i w jaki sposób osiągniesz.
Zastanów się zatem, jak dokończysz zdanie:
Uczę się języka ................, bo chcę .......................................................
Uwaga! Nie pisz o tym, czego NIE CHCESZ, na przykład: „Uczę się
języka .........., bo NIE chcę oblać matury”.
Przekształć to zdanie w: „Uczę się języka ..........., bo chcę zdać matu-

rę”.
Oba zdania znaczą PRAWIE to samo. „Prawie” to jedno z najbardziej

zwodniczych pojęć: wszak denat to człowiek PRAWIE żywy.
„Nie chcę oblać matury” to prawie to samo co „chcę zdać maturę”,

a jednak różnica jest ogromna! Jak ta między pesymistą a optymistą.

● str. 19
Czego chcesz Ty?
Jak ta między strachem a nadzieją. Nie każdy musi widzieć świat

w różowych barwach, nie o to chodzi. Uwierz mi jednak, że lepiej
skoncentrować się na tym, co chcesz osiągnąć, zamiast na tym, czego
próbujesz uniknąć. Po co spędzać czas na robieniu czegoś ze
strachu? Po co mieć poczucie, że robi się coś, bo nie ma innego wyj-
ścia? Chęć zdania egzaminu to nie to samo co strach przed jego obla-
niem. Chęć dodaje Ci skrzydeł, strach Cię osłabia.
Uzupełniając zdanie:
Uczę się języka ..................., bo chcę....................................................,
pamiętaj o tym, by uzupełnić je tym, czego chcesz Ty, a nie Twoje

bliższe czy dalsze otoczenie. Nie pisz więc: „Uczę się języka ........, bo
moi rodzice chcą, żebym zdał maturę i dostał się na studia”. Napisz,
w czym TOBIE — a nie Twoim rodzicom — ma pomóc znajomość
konkretnego języka obcego. Może więc bliższe prawdy będzie stwier-
dzenie: „Uczę się języka ........, bo chcę być posłuszny moim rodzi-
com”.
Zastanów się więc i zgodnie z prawdą (bądź wobec siebie absolutnie

uczciwy!) dokończ powyższe zdanie.
Daj sobie tyle czasu, ile potrzebujesz. Pośpiech jest wskazany przy ła-
paniu pcheł. Co dobrego może dla Ciebie wyniknąć ze znajomości ję-
zyka, którego się uczysz? Co dzięki temu możesz zyskać? Pomyśl
o korzyściach materialnych, jak np. zdany egzamin, (lepsza) praca,
i niematerialnych, jak np. poznawanie nowych ludzi, rozumienie tek-
stów piosenek, możliwość zabłyśnięcia znajomością języka.
Dokończ powyższe zdanie na tyle sposobów, ile przyjdzie Ci do gło-

wy, nie oceniaj, czy są to dobre, czy złe powody. Każdy pozytywny
powód, jeśli jest prawdziwy, będzie działał na Twoją korzyść.

● str. 20
Czego chcesz Ty?
Kiedy już dokończysz zdanie: „Uczę się języka ........., bo chcę ..........”,
będziesz znał swoją prawdziwą motywację. Będziesz miał drogo-
wskaz. Będziesz miał coś, co poprowadzi Cię do opanowania języka,
którego chcesz się nauczyć. Coś, co w chwilach rozleniwienia czy mo-
mentach zwątpienia pomoże Ci stanąć na nogi albo wrócić na właści-
wy tor. Nigdy więcej nie pomyślisz: „Moje zdolności językowe to po-
rażka”, bo uznasz, że takie zdanie nie ma w ogóle sensu. Wszyscy,
którzy odnieśli sukces w jakiejkolwiek dziedzinie, mieli motywację,
która dodawała im skrzydeł. Tak będzie również z Tobą. To napraw-
dę działa. Przekonasz się.

● str. 21
3. Twoje mocne strony, czyli sposoby uczenia się optymalne dla Ciebie
3. Twoje mocne strony,

czyli sposoby uczenia się
optymalne dla Ciebie
Poznaj samego siebie.
(Sokrates, filozof grecki,

jeden z najwybitniejszych myślicieli starożytnych)
Zapewne oglądałeś pierwszą część filmu „Matrix”. Pamiętasz wątek

z Wyrocznią? Neo spotkał się z nią, by dowiedzieć się, czy jest Wy-
brańcem, który ma ocalić ludzkość. Wyrocznia zacytowała mu wła-
śnie te słowa Sokratesa: „Poznaj samego siebie”. To krótkie zdanie
jest kluczem do każdego udanego przedsięwzięcia, ba, kluczem do
udanego życia.
Ten rozdział pomoże Ci odpowiedzieć na pytanie: „Kim jestem?”. Za-

wiera on kilka testów skonstruowanych tak, żeby Cię nie zanudzić,
i wskazówki, jak wiedzę o sobie wykorzystać. Założę się, że dowiesz
się o sobie interesujących rzeczy! Wiedza ta pomoże Ci nie tylko opa-
nować dowolny język obcy. Ma ona zastosowanie w nauce WSZYST-
KIEGO. Oprócz tego — dzięki niej lepiej zrozumiesz otaczających Cię
ludzi i rozwiążesz niejeden życiowy problem.
Wszystko, czego potrzebujesz, aby opanować język obcy, jest już

w Tobie. Zatem poznaj swoje możliwości i pozwól im działać na Two-
ją korzyść.
Temu rozdziałowi poświęcisz najwięcej czasu, ale opłaci Ci się to. Ży-
czę Ci dobrej zabawy przy okazji odkrywania skarbów, jakie w Tobie

● str. 22
3. Twoje mocne strony, czyli sposoby uczenia się optymalne dla Ciebie
drzemią. Jesteś, jak każdy z nas, niepowtarzalną osobą, wyposażoną

we wszystko, czego potrzeba do opanowania języka obcego.
Jaki typ osobowości reprezentujesz

i co z tego wynika?
Osobowość to, w dużym uproszczeniu, charakterystyczny dla danego

człowieka sposób reagowania na otoczenie i wchodzenia z tym oto-
czeniem w relacje. Osobowość jest jedną z cech odróżniającą Cię od
innych ludzi.
W odniesieniu do nauki języków osobowość decyduje o tym:
● co Cię motywuje;
● jakie wartości związane z nauką wyznajesz;
● czy wolisz uczyć się samodzielnie, czy w grupie;
● jak współpracujesz z nauczycielem;
● co robisz z odczuciami pojawiającymi się w trakcie nauki (np. ze
strachem, radością etc).
Nie istnieje lepsza czy gorsza osobowość.
Każdy typ osobowości ma swoje mocne i słabe strony. Trzeba je po-

znać i skoncentrować się na tych mocnych.
Oto pięć minitestów. Pomogą Ci one określić, jak Twoja osobowość

może wpłynąć na sukces w opanowaniu języka obcego. Pamiętaj, nie
istnieją dobre i złe odpowiedzi. Bądź wobec siebie absolutnie szczery.

● str. 23
Jaki typ osobowości reprezentujesz i co z tego wynika?
Test 1
W każdym punkcie zaznacz „E” lub „I”. Możesz zaznaczyć TYLKO

JEDNĄ ODPOWIEDŹ — dotyczy to wszystkich testów.
Wolę:
1.
E naukę w grupie (w klasie, na kursie);

I naukę indywidualną (1 nauczyciel — 1 uczeń);
2.
E egzaminy ustne;
I egzaminy pisemne;
3.
E współpracę (np. przygotowywać się z kimś do testu);

I pracę samodzielną;
4.
E uczyć się na przykładach i na ich podstawie dojść do reguły,

wzoru;
I uczyć się na podstawie reguł, wzorów i następnie stosować je
w praktyce;
5.
E praktykę;
I teorię.

● str. 24
Wynik
Przewaga odpowiedzi „E” oznacza, że jesteś ekstrawertykiem, prze-

waga odpowiedzi „I” oznacza, że jesteś introwertykiem. Co się za tym
kryje i jak możesz to wykorzystać?
Ekstrawertyk
Kręci Cię bycie i praca w grupie. Najlepiej uczysz się języka, używając
go i współpracując z ludźmi, np. poprzez rozmowę, korespondencję.
Nie boisz się mówić, ale musisz być stymulowany z zewnątrz, tzn.
motywują Cię inni ludzie. Moja rada dla Ciebie: ucz się w towarzy-
stwie innych osób.
Introwertyk
Najlepiej wychodzi Ci samodzielna nauka. Twój atut to samowystar-

czalność. Zanim wypowiesz się w języku obcym, zastanawiasz się. To
dobrze, uważaj jednak, żeby strach przed popełnieniem błędu oraz
spontaniczność ekstrawertyków nie wyeliminowały Cię z udziału
w dyskusjach. Ucz się samodzielnie, ewentualnie w towarzystwie
komputera. Jest on niezłą pomocą edukacyjną dla introwertyków.

● str. 25
Test 2
Wybierz „R” lub „U”:
Jestem:
1.
R dość nieufny;
U raczej ufny;
2.
R bezstronny;
U kimś, kto oceniając ludzi i wydarzenia, kieruje się sympatią
bądź antypatią;
3.
R osobą ceniącą stanowczość i zdecydowanie;

U osobą bardziej ceniącą harmonię w relacjach z ludźmi;
4.
R fanem logiki i porządku;

U fanem przyjaźni;
5.
R kimś, kto podejmując decyzje, kieruje się faktami, analizuje

przyczyny i skutki;
U kimś, kto podejmując decyzje, kieruje się emocjami, uczucia-
mi, tym, co lubi i czego nie znosi.

● str. 26
Co wynika z tego testu?
„R” to typ racjonalny, „U” — uczuciowy.
Typ racjonalny
Podejmujesz decyzje obiektywnie, kierując się rozsądkiem, logiką.

Jesteś zdyscyplinowany. Twoją samoocenę podnoszą osiągnięcia.
Możesz bać się wypowiadania w języku obcym, bo popełnienie błędu
zaniży Ci samoocenę. W razie niezrozumienia gramatyki lub słownic-
twa zwróć się o pomoc do kolegów z grupy. Następnie uporządkuj to
po swojemu.
Typ uczuciowy
Podejmujesz decyzje subiektywnie, kierując się emocjami. Wiążesz

się emocjonalnie z nauczycielem. Jeżeli Wasze relacje są dobre, pod-
nosi to Twoją samoocenę. Wycofujesz się, gdy nie jesteś doceniany
lub w grupie toczą się konflikty. Staraj się powiązać to, czego się
uczysz, ze sobą, swoim życiem, ludźmi, których znasz. Na przykład
ucząc się przymiotników (zrównoważony/nerwowy etc.), w myślach
dopasuj je do znajomych.

● str. 27
Test 3
Wybierz „S” lub „O”:
1.
S Uczę się systematycznie.

O Uczę się niesystematycznie, tzw. zrywami.
2.
S Dążę do osiągnięcia konkretnych celów.

O Improwizuję, zdaję się na moją intuicję, nie robię konkret-
nych planów.
3.
S Wolę skończyć zadanie w wyznaczonym terminie.

O Terminy nie są najważniejsze, lepiej poświęcić zadaniu tyle
czasu, ile wymaga jego zrozumienie, przeanalizowanie.
4.
S Wolę ćwiczenia o przejrzystej strukturze, w punktach.

O Wolę ćwiczenia polegające na rozwiązaniu problemu.
5.
S Potrafię szybko podejmować jednoznaczne decyzje.

O Potrafię szybko przystosować się do sytuacji.

● str. 28
Jakie wnioski, z korzyścią dla siebie, możesz wyciągnąć

z tego testu?
Ten test dzieli ludzi na „S” (sędziów) i „O” (obserwatorów).
Sędzia
Kończysz to, co rozpocząłeś, i to w ustalonym terminie. Analizujesz

to, co robisz. Potrafisz pracować systematycznie, co jest niezbędne
do opanowania dowolnego języka. Twoja słaba strona to mała ela-
styczność. Nie tolerujesz wieloznaczności, nie lubisz odstępstw od
reguł, w które każdy język obfituje. Wyrazy współczucia, jeżeli masz
luzackiego nauczyciela, który niewiele zadaje, nie wymaga przestrze-
gania ustalonych terminów lub robi tylko jeden test — na koniec każ-
dego semestru. W takim przypadku powinieneś sam ustalać sobie
krótkoterminowe cele. Muszą być osiągalne. W ten sposób przez cały
czas będziesz w stanie widzieć, że robisz postępy.
Obserwator
Terminy, limit czasu na wykonanie jakiegoś zadania? To nie dla Cie-

bie! Rozwiązywanie zadania jest ważniejsze niż termin. Nie liczy się
tempo, liczy się jakość. Do nauki podchodzisz emocjonalnie. Twoje
mocne strony to: otwartość (nie boisz się nowych doświadczeń) i ela-
styczność (z łatwością dostosowujesz się do zmian). Nie wpędza Cię
w stres zmiana nauczyciela języka, zmiana podręcznika czy sposobu
nauczania. Potrafisz pracować z różnymi ludźmi. Gorzej, jeśli chodzi
o zadania wymagające dużego nakładu pracy w długim okresie. Wte-
dy mogą dać znać o sobie: brak systematyczności i lenistwo. Nauka
języka obcego może być świetną zabawą. Nie przesadź jednak
z luzackim podejściem. Odrobina dyscypliny to konieczność, jeśli na-
prawdę chcesz opanować język obcy.

● str. 29
Test 4
Wybierz „P” lub „A”:
1.
P Wolę konkrety, fakty, rzeczy namacalne.

A Wolę idee, abstrakcje, symbole.
2.
P Wolę uczyć się na pamięć szczegółów (np. dat, wzorów).

A Wolę zrozumieć, o co chodzi.
3.
P Uczę się nowych rzeczy po kolei, według podręcznika.

A Uczę się nowych rzeczy na swój własny sposób.
4.
P Wolę mieć podaną regułę, wzór.

A Wolę sam wydedukować regułę, wzór na podstawie przykła-
dów.
5.
P Uczę się czegoś po to, by osiągnąć konkretny cel.

A Kręci mnie samo uczenie się.

● str. 30
Co o Twoich możliwościach mówi wynik powyższego testu?
Jesteś typem praktycznym („P”) czy artystycznym („A”) ?
Typ praktyczny
Uczysz się na podstawie zaobserwowanych faktów, przeczytanych ar-

tykułów. Lubisz i potrafisz uczyć się systematycznie i dużo. Jesteś
dokładny. Gubisz się, jeśli nie wiesz co KONKRETNIE masz zrobić.
Albo jeśli kurs językowy nie ma KONKRETNEJ, przejrzystej struktu-
ry. Także wtedy, kiedy nie wiesz, w jakim celu masz coś zrobić. „Sztu-
ka dla sztuki” to według Ciebie strata czasu. Rady dla Ciebie? Odra-
biając prace domowe, poświęć uwagę wszystkim aspektom języka:
gramatyce, słownictwu, dialogom. Zaplanuj czas na powtórki. Jeśli
nie rozumiesz, co masz zrobić, nie wahaj się zapytać nauczyciela.
Typ artystyczny
Uczysz się, używając wyobraźni, ogarniasz problemy całościowo. Nie

przywiązujesz wagi do szczegółów. Miewasz olśnienia: nagle, niespo-
dziewanie wpadasz na rozwiązanie zadania. Twoją mocną stroną jest
umiejętność odgadywania znaczenia słów na podstawie kontekstu.
Masz twórcze podejście do uczenia się. Niestety, bywasz niedokład-
ny. Twoja niechęć do detali sprawia, że możesz przeoczyć WAŻNE
szczegóły (oprócz całej masy tych mniej istotnych). Nie zakopuj się
w ćwiczeniach z gramatyki. Poznaj teorię i ruszaj dalej!

● str. 31
Test 5
Wybierz „A” lub „B”:
Wolę uczyć się:
1.
A przed południem;
B po południu lub wieczorem, w nocy;
2.
A na stojąco, siedząco, leżąco (gdzie?);

B w ruchu, np. chodząc;
3.
A mając porządek dookoła;

B w moim własnym bałaganie;
4.
A przy oświetleniu jaskrawym;

B przy oświetleniu stonowanym;
5.
A w ciszy;
B z muzyką w tle;
6.
A w przyjemnym cieple;
B w przyjemnym chłodzie;
7.
A jedząc i pijąc;
B w trakcie nauki nie jem i nie piję.

● str. 32
Ten test miał Ci uświadomić rzeczy oczywiste, na które być

może nigdy nie zwróciłeś uwagi.
Wykorzystaj go i postaraj się uczyć w optymalnych dla siebie warun-

kach. Jeśli na przykład wolisz się uczyć do południa, nie przesiaduj
do późna w nocy. Wstań o 4:00 rano i przygotowuj się do testu. Jest
mnóstwo osób, które uczą się w ten sposób.
Myślę, że po rozwiązaniu powyższych testów znasz siebie trochę le-

piej. Możliwe też, że zdałeś sobie sprawę z błędów, które popełniałeś
do tej pory, ucząc się języka. Na przykład jesteś ekstrawertykiem,
który zawsze uczył się sam. Albo jesteś typem artystycznym, który
trafił na praktycznego nauczyciela. Może uczyłeś się o nieodpowied-
niej porze bądź w niesprzyjającym otoczeniu. Wyciągnij wnioski z te-
stów, które rozwiązałeś. Niektórych rzeczy nie jesteś w stanie zmie-
nić, np. nauczyciela, który nadaje na innych falach niż Ty. Zmień to,
co da się zmienić, dostosuj metody nauki do swojej osobowości.
Działaj w zgodzie z tym, kim jesteś. Nie próbuj na siłę zmieniać sie-
bie. Wykorzystaj swoje mocne strony. Poczujesz się lepiej i zaczniesz
osiągać lepsze wyniki.
I ostatnia sprawa. Obserwuj siebie. Ręczę, że dowiesz się o sobie wie-

lu cennych rzeczy. Kiedy jesteś na zajęciach z języka obcego, zasta-
nów się, co Ci się w nich podoba, a co nie — i dlaczego. Co Cię intere-
suje? Co nudzi? Co Ci najbardziej, a co najmniej odpowiada w pod-
ręczniku czy materiałach przygotowanych przez Twojego nauczycie-
la? Dlaczego?
Zastanów się nad tym i wyciągnij wnioski. Nikt nie zna Cię tak do-
brze, jak Ty sam.

● str. 33
Jakie możliwości stwarza Twój temperament?
Jakie możliwości stwarza

Twój temperament?
Angielski psycholog H.J. Eysenck podzielił ludzi na cztery grupy:

choleryków, sangwiników, melancholików i flegmatyków.
Rozwiąż poniższy test, a dowiesz się, który typ temperamentu repre-

zentujesz.
Zaznacz określenia, które odnoszą się do Ciebie, zarówno te pozy-

tywne, jak negatywne. Jak w każdym teście zamieszczonym w tej pu-
blikacji, nie ma odpowiedzi gorszych i lepszych. Twoje odpowiedzi
mają być zgodne z prawdą.
Typ A Typ B
1. Towarzyski; 1. Przedsiębiorczy
2. wylewny (umie załatwiać sprawy);
(okazuje uczucia); 2. samodzielny;
3. rozmowny 3. śmiały, pewny siebie;
(gaduła); 4. zdecydowany;
4. kontaktowy 5. lider, wódz, szef;
(łatwo nawiązuje kontakty); 6. dominujący
5. optymista (lubi rządzić);
(„wszystko będzie dobrze”); 7. uparty;
6. zmienny; 8. niewspółczujący;
7. zapominalski; 9. wyniosły
8. chaotyczny, roztargniony; (wywyższający się).
9. krzykliwy, głośny.

● str. 34
Typ C Typ D
1. Wrażliwy; 1. Spokojny, zrównoważony;

2. planujący; 2. ugodowy
3. wierny; (dąży do porozumienia);
4. idealista; 3. życzliwy;
5. myśliciel; 4. tolerancyjny, wyrozumiały;
6. wstydliwy; 5. konsekwentny
7. pesymista (robi to, co postanowił lub obiecał);
(„na pewno się nie uda”); 6. niezdecydowany;
8. samotnik; 7. obojętny;
9. podejrzliwy i mściwy. 8. powolny;
9. leniwy.
Policz, ile odpowiedzi dla typu A zaznaczyłeś. Ile dla typów B, C i D?

Jeżeli masz 5 lub więcej odpowiedzi danego typu, to w jakimś stop-
niu określa on Ciebie. Jeżeli np. masz 8 odpowiedzi A, 5 odpowiedzi
typu C i po 2 B i D, to Twój temperament jest typu A, z elementami
typu C. Jak wynik tego testu odnosi się do nauki języków obcych?
Typ A to sangwinik
„Sanguis” to po grecku „krew”, sangwinik oznacza więc człowieka

krewkiego.
Sangwinicy to dusze towarzystwa, obdarzone poczuciem humoru.

Umieją rozbawić otoczenie. Nie sposób się z nimi nudzić. Urodzeni
aktorzy. Szczerzy i spontaniczni. Żyją chwilą i mają zmienne usposo-
bienie.
W szkole, na uczelni i w pracy zgłaszają się na ochotnika, wymyślają

nowe działania. Są twórczy i energiczni. Zachęcają innych, by się

● str. 35
przyłączyli. Łatwo zawierają znajomości. Nie chowają urazy, szybko

przepraszają.
Zwykle lepiej wypadają na egzaminach ustnych niż pisemnych.
Uwaga! Jeżeli masz możliwość wyboru między egzaminem pisem-

nym a ustnym, wybieraj ustny, sangwiniku. Mówienie jest Twoją
mocną stroną. Na zajęciach z języka obcego chętnie pracujesz w gru-
pie i jesteś pełen twórczych pomysłów. Twoje słabe strony to ga-
dulstwo i niecierpliwość.
Sangwinik musi popracować nad doprowadzaniem tego, co rozpo-

czął, do końca. Nauka języka obcego wymaga wytrwałości, której czę-
sto mu brakuje. Jeżeli sangwinik przygotowuje się w grupie do egza-
minu, często zamiast się uczyć, trwoni czas na rozmowy.
Sangwinik nie jest też najlepszym słuchaczem, łatwo się rozprasza.

Dlatego nie wypada najlepiej w testach na rozumienie ze słuchu. Jest
natomiast świetnym mówcą. Nie boi się wypowiadać w języku ob-
cym, nie boi się, że powie coś niepoprawnie. Zależy mu na tym, żeby
przekazać to, co ma na myśli Ze względu na łatwość nawiązywania
kontaktów, typ A najłatwiej da sobie radę w rozmowie w języku ob-
cym za granicą.
Typ B to choleryk
„Chole” to po grecku „żółć”. Cholerycy to, potocznie, ci, których żółć

zalewa. Apodyktyczni, impulsywni, manipulanci... No cóż, każdy ma
jakieś słabe strony...
Cholerycy są uparci i nie rezygnują — nawet gdy przegrywają. Kiedy

pracują w grupie, stają się jej liderami. Każdy zespół ludzi potrzebuje
przywódcy.

● str. 36
Uwaga! Choleryku, pamiętaj, że przywództwo nie oznacza, że możesz

traktować koleżanki czy kolegów niegrzecznie. Masz skłonności do
dominacji i decydowania za innych. To może być nawet mile widzia-
ne — pod warunkiem, że nie trafisz na innego choleryka. Na przykład
swojego nauczyciela. Czy miałeś kiedykolwiek kłopoty z nauczyciela-
mi? Postaraj się popracować nad swoją porywczością. Brzmi to pro-
sto, ale proste nie jest. Ale przecież Ty jak nikt inny lubisz wyzwania!
Twoje mocne strony to aktywność, silna wola i zdecydowanie. Kiedy

podejmujesz decyzję, że coś osiągniesz, np. opanujesz język obcy, nie
odpuścisz, dopóki nie wykonasz zadania. Jesteś nastawiony na osią-
ganie celów, dobrze zorganizowany i praktyczny. Działasz i osiągasz
sukces. Przeciwności Cię nie zniechęcają. Wręcz przeciwnie — uwiel-
biasz je pokonywać, to daje Ci kopa. Tak trzymaj, wiesz, że dasz so-
bie radę.
Typ C to melancholik
„Melanos chole” to „czarna żółć”. Melancholik jest człowiekiem rów-

nie niespokojnym jak choleryk, ale zachowuje się zupełnie inaczej.
Najczęściej widzi wszystko w czarnych barwach. Pesymistycznie za-
patruje się na przyszłość. Poważny i refleksyjny, dąży do obranego
celu. Ze wszystkich czterech typów będzie najdłużej analizował wyni-
ki testów zamieszczonych w mojej publikacji. Zwróci uwagę na szcze-
góły. Na pewno przeczyta wszystko do końca, niewykluczone, że kil-
ka razy. Melancholik jest wytrwały i dokładny. To perfekcjonista
o wysokich wymaganiach. Działa według planu.
Jeśli jesteś melancholikiem, wykorzystasz wiedzę zawartą w tej

książce w 200% (te dodatkowe 100% to będą Twoje przemyślenia).
Melancholik to indywidualista, chętniej pracuje samodzielnie niż

w grupie. Z dwóch ćwiczeń językowych, łatwego i trudnego, wybierze

● str. 37
to trudne. Wymaga wiele od siebie i od innych. Woli egzaminy pi-

semne. Zazwyczaj nie robi błędów ortograficznych.
Melancholiku, czytaj artykuły i książki w języku, którego się uczysz.

Prowadź dziennik w języku obcym. Nawiąż korespondencję z obco-
krajowcami o podobnych zainteresowaniach. Uwielbiasz dzielić z in-
nymi swoje pasje, możesz to robić w języku, którego się uczysz.
Wielu ludzi o zdolnościach muzycznych to melancholicy. W nauce ję-

zyków obcych dobry słuch to prawdziwy skarb. Wykorzystaj to, me-
lancholiku.
Największym wyzwaniem jest dla Melancholika kwestia braku wiary

w siebie. To jest to, nad czym MUSISZ popracować. Jeśli uda Ci się
tę słabość pokonać, sukces jest tylko kwestią czasu.
Typ D to flegmatyk
„Phlegein” znaczy „śluz”. W czasach studenckich miałam kolegę

o imieniu Przemek. Spokojny, zrównoważony, życzliwy i uprzejmy.
Wszyscy go lubili, bo był miły i z każdym potrafił znaleźć wspólny ję-
zyk. Przemek zadziwił mnie dwa razy. Pierwszy raz w czasie sesji,
przed dosyć trudnym egzaminem pisemnym. Nasza koleżanka me-
lancholiczka jak zwykle płakała, że go nie zda (potem, jak zwykle, do-
stała najwyższą ocenę). Natomiast Przemek ze stoickim spokojem
stwierdził: „Dostanę trzy i pół, bo na tyle się nauczyłem”. Tak się rze-
czywiście stało. Drugi raz Przemek zadziwił mnie, kiedy wytypowano
go do udziału w przedstawieniu teatralnym. Brakowało aktorów,
mężczyzn, więc pani profesor wytypowała Przemka. Sam w życiu by
się nie zgłosił, „bo po co?”. Ale w tym przedstawieniu zagrał napraw-
dę dobrze.

● str. 38
Tacy właśnie są flegmatycy. Unikają angażowania się w pracę. Raczej

obserwują. Gaszą entuzjazm innych. Wolą obserwować niż działać.
Nie stoją, kiedy mogą usiąść, i nie siedzą, kiedy mogą poleżeć. Ale je-
śli już coś chcą zrobić, robią to rzetelnie i porządnie.
Flegmatycy dobrze pracują w grupie, bo ukrywają emocje, dobrze

znoszą naciski i unikają konfliktów. Są dobrymi słuchaczami i obser-
watorami. Mają jednak problemy z motywacją. Jeśli jesteś flegmaty-
kiem, zastanów się dłużej nad rozdziałem pierwszym tej publikacji.
To rozwiąże Twoje problemy z nauką języka obcego. Powodzenia!
Jak przyswajasz wiadomości?
Oto test 13 słów. Jest bardzo prosty. Zajmie Ci niewiele czasu,

a wnioski okażą się bardzo przydatne.
1. Weź czystą kartkę i podziel ją pionowo na trzy części.

2. Na górze po lewej stronie napisz „widzę”, na środku „słyszę”, po
prawej stronie „czuję, dotykam”.
3. Przeczytaj pierwsze słowo z listy.
4. Zapisz je w kolumnie, do której ono według Ciebie pasuje. Nie za-
stanawiaj się zbyt długo.
5. Zrób to samo z pozostałymi słowami.
6. Policz, ile słów wpisałeś w kolumnę „widzę”, ile w „słyszę”, a ile
w „czuję, dotykam”.
Oto lista 13 słów:
✔ deszcz,
✔ pies,
✔ szkło,

● str. 39
✔ egzamin,
✔ szkoła,
✔ morze,
✔ samochód,
✔ buty,
✔ miasto,
✔ las,
✔ ludzie,
✔ sklep,
✔ noc.
Gotowe? W którą kolumnę wpisałeś najwięcej wyrazów? Ludzie

rzadko są „czystymi” typami. Mało kto wpisuje 11 lub więcej wyrazów
w jedną kolumnę. Z reguły jednak jedna kolumna dominuje nad po-
zostałymi. Albo też jedna jest wyraźnie krótsza niż pozostałe.
Jak więc Ty przyswajasz informacje?
Wzrokowiec
Łatwiej Ci się nauczyć tego, co możesz przeczytać, zobaczyć. Są dwa

rodzaje wzrokowców:
● ci, którzy uczą się, pisząc/czytając tekst;

● ci, którzy wolą używać zdjęć, rysunków, wykresów.
Często masz wrażenie, że jeśli czegoś nie zapiszesz, nie narysujesz, to

się tego nie nauczysz. W porządku, pamiętaj jednak, że język to nie
tylko tekst. Oprócz czytania i pisania, trzeba się nauczyć rozumieć to,
co słyszysz. I, oczywiście, nauczyć się mówić. Chyba że wiesz na 100
procent, że nie będziesz nigdy rozmawiał w języku obcym.

● str. 40
Jak wykorzystać fakt, że jesteś wzrokowcem? Efekty nauki języka

staną się widoczne, jeśli zastosujesz się do poniższych rad:
1. Zapisuj słówka, których się uczysz, na kartkach: po jednej stronie

słówko/zwrot w języku obcym, po drugiej polskie tłumaczenie
(może być też definicja, przykłady użycia nowego słówka/zwrotu
w zdaniu).
2. Podziel nowe słówka i zapisuj je w grupach tematycznych, np.:
Wakacje Szkoła Sport
wycieczka lekcja piłka nożna

słońce zeszyt koszykówka
leniuchowanie tablica narciarstwo
rozrywki uczeń pływanie
czas wolny test tenisówki
3. Przepisuj nowe słówka na komputerze.

4. Żeby lepiej zrozumieć nagranie w języku obcym, najpierw posłu-
chaj go, śledząc tekst, a dopiero za drugim razem tylko słuchaj.
5. Jeśli stresuje Cię sytuacja, w której Twój nauczyciel mówi: „Za-
mknijcie książki i powtarzajcie”, postaraj się wcześniej kilkakrot-
nie przeczytać to, co masz powtórzyć za nauczycielem. Najlepiej
wcześniej poprosić nauczyciela, żeby dał czas na zobaczenie no-
wych słówek i zwrotów.
6. Zakreślanie, podkreślenia, stosowanie Twoich oznaczeń (gwiazd-
ki, kwiatki, serduszka czy cokolwiek chcesz) pomogą Ci uporząd-
kować materiał, który masz opanować.
7. Większość wzrokowców najlepiej uczy się samodzielnie, nie
w grupie. Nie znaczy to, że są nietowarzyscy. Nawiąż korespon-
dencję z kimś, kto uczy się tego samego języka lub go zna, a nie
zna polskiego.

● str. 41
Słuchowiec
Informacje przyswajasz uszami. Są dwa rodzaje słuchowców:
● ci, którzy uczą się, słuchając wykładów, płyt, filmów;

● ci, którzy uczą się języka, mówiąc, np. rozmawiając z nauczycie-
lem lub z grupą osób.
Jeżeli jesteś słuchowcem, łatwiej niż inni opanujesz język mówiony.

Posłuchaj moich rad:
1. Recytuj nowe słówka, zwroty, dialogi. Spróbuj się nagrać i odsłu-

chuj nagrania.
2. Spróbuj uczyć się z kimś z klasy/grupy. Daje to możliwość poroz-
mawiania o tym, czego się uczycie. Mówisz i słuchasz — i w ten
sposób automatycznie się uczysz.
3. Słuchaj radia, oglądaj audycje telewizyjne i filmy w języku, które-
go się uczysz. Uwaga! Niech to będzie mniej więcej na poziomie,
na którym jesteś. Im bardziej zaawansowany jesteś, tym łatwiej
znajdziesz tego typu pomoce naukowe. Jeżeli jesteś początkujący
lub słabozaawansowany, też jest to możliwe. Wypróbowana meto-
da to oglądanie bardzo prostych filmów dla dzieci. Oczywiście
w języku, którego się uczysz. Znam kilkuletnią dziewczynkę, która
zaczęła swoją przygodę z językiem angielskim, oglądając „Teletu-
bisie”. Jej mama zaczęła się uczyć w ten sposób razem z nią.
4. Znajdź kogoś, z kim będziesz mógł porozmawiać w języku obcym.
Możesz w tym celu wyjechać za granicę. Istnieją też dużo tańsze
metody. Nawiąż kontakt mailowy z kimś z innego kraju (kto nie
mówi po polsku i zna język, którego się uczysz). Potem przerzuć-
cie się na rozmowy, np. za pomocą Skype. Inny sposób to rozmo-
wa z kimś, kto uczy się tego samego języka na mniej więcej tym
samym poziomie. Umówcie się na konwersacje w języku obcym,

● str. 42
ani słowa po polsku! Wymaga to dyscypliny, ale daje dobre rezul-

taty.
Typ kinestetyczny
Proces uczenia się jest u Ciebie związany z działaniem, ruchem. Pe-

chowo dla tego typu słuchaczy metody nauczania języków obcych
stosowane na kursach dostosowane są do wzrokowców i słuchow-
ców. Nie ma jednak sytuacji bez wyjścia. Oto co możesz robić, żeby
ułatwić sobie opanowanie języka obcego:
1. Kiedy uczysz się nowego czasownika, wykonuj czynność, którą on

oznacza. Na przykład czasownik „siadać” Mówisz: „Ja siadam”
i siadasz. Czasami może być to duże wyzwanie, ale także świetna
zabawa, bo jak np. pokazać czasownik „stygnąć”? Na szczęście ki-
nestetycy mają wrodzone zdolności pantomimiczne i łatwiej niż
inni poradzą sobie z tym zadaniem.
2. Kiedy uczysz się nowego rzeczownika, dotknij rzeczy, którą on
oznacza, np.„telefon”. Jeśli jest to niemożliwe, np. w przypadku
słowa „odrzutowiec”, narysuj to.
3. W przypadku rzeczowników abstrakcyjnych, np. „radość”, pokaż
lub narysuj znaczenie tego słowa.
4. Zaproponuj czasami zabawę w kalambury na lekcji języka obcego,
jeżeli Twój nauczyciel na to nie wpadł.
5. Kiedy uczysz się przymiotnika (który przecież opisuje
rzeczownik), narysuj przedmiot/osobę, którą ten przymiotnik
opisuje, np. „duży dom” — narysuj duży dom obok małego domu
Warto uczyć się nowych przymiotników parami, tzn. razem z ich
antonimami (przymiotnikami o przeciwnym znaczeniu), np.: cie-
pły — zimny, dobry — zły itp. Metoda ta to nic innego, jak podwo-
jenie liczby słów, które opanowałeś. Jest łatwa i „bezbolesna”.
Ucząc się antonimów, opanowujesz od razu dwa słówka zamiast

● str. 43
jednego. Przy okazji zajmuje to mniej czasu niż nauczenie się

dwóch niepowiązanych ze sobą znaczeniowo słów.
6. Przepisywanie na komputerze bądź odręczne może pomóc Ci
w zapamiętaniu słówek, zwrotów, zdań, a nawet całych dialogów
czy krótkich tekstów.
7. Kiedy tylko masz okazję, używaj w praktyce tego, czego się uczysz.
Ma to zastosowanie, kiedy jesteś za granicą. Idź do sklepu i zapy-
taj o coś, kup coś, zapytaj o drogę itp.
Czym się interesujesz?
Twoje zainteresowania to potężny oręż w nauce języków obcych. Czy

masz jakąś pasję? Jakieś hobby? Co lubisz robić w wolnym czasie?
Zastanów się i wymień pięć takich rzeczy. Wielu ludzi uważa, że nie
ma żadnych zainteresowań, nie mówiąc już o pasji. A jednak każdy
jakoś spędza wolny czas lub, jeśli brakuje wolnego czasu, jest coś, co
chciałby robić, gdyby go miał.
Oto sposoby spędzania wolnego czasu najczęściej wymieniane przez

moich uczniów i studentów, którzy twierdzą, że nie mają żadnego
hobby:
1. Internet;
2. słuchanie muzyki;
3. oglądanie filmów;
4. spotkania ze znajomymi.
Przyjrzyjmy się bliżej każdemu punktowi z tej listy.

● str. 44
Internet
Jeżeli kupiłeś tę publikację, to znaczy, że masz dostęp do Internetu.

Jak możesz ten fakt wykorzystać, żeby szybciej i skuteczniej opano-
wać język obcy? Odwiedzaj obcojęzyczne strony internetowe. Czytaj
to, co Cię interesuje w języku obcym, czatuj, koresponduj, wypowia-
daj się na forach...
Możliwości są prawie nieograniczone. Wszystko zależy od Ciebie. In-

ternet to potężna dźwignia, jeżeli dobrze ją wykorzystasz, Twoja zna-
jomość języka, którego się uczysz, ulegnie znaczącej poprawie. Twoje
tempo nauki zwielokrotni się. Tak naprawdę niewiele osób docenia
ten sposób nauki języka. A szkoda. Bądź jedną z osób, które połączą
przyjemne z pożytecznym. Uwaga! Internet przydaje się wtedy, kiedy
początkową fazę nauki języka mamy już za sobą.
Słuchanie muzyki
Sprawa dotyczy piosenek w językach obcych. Teksty piosenek to źró-

dło nowego słownictwa. Oczywiście najłatwiej o piosenki z tekstami
w języku angielskim. Tu wybór jest ogromny. Ale dla chcącego nic
trudnego — ja na przykład, dawno temu, znalazłam piosenki Beatle-
sów po niemiecku!
Oglądanie filmów
Oczywiście filmów w oryginalnej wersji językowej, bez dubbingu.

W początkowej fazie nauki języka można sobie pomóc napisami w ję-
zyku polskim, później napisami w języku oryginalnym. W następnym
etapie napisy przestaną być Ci potrzebne.

● str. 45
Spotkania ze znajomymi
Jesteś osobą towarzyską? Świetnie, wykorzystaj to, żeby poprawić

swoją znajomość języka, którego się uczysz. Nawiąż znajomości z ob-
cokrajowcami mówiącymi tym językiem. Może mieszkasz blisko gra-
nicy i uczysz się języka któregoś z naszych sąsiadów? Może w Twoim
otoczeniu są przyjezdni obcokrajowcy? Może nawiążesz kontakt
przez Internet? Możecie sobie wysyłać maile i gawędzić używając
Skype’a lub któregoś z komunikatorów. Jeżeli nie masz żadnej z wy-
mienionych możliwości, możesz umówić się z koleżanką, która uczy
się tego samego języka, że np. raz w tygodniu będziecie ze sobą
rozmawiały WYŁĄCZNIE w języku obcym.
To, co napisałam, to zaledwie kropla w morzu. Ludzie mają wiele za-

interesowań.
Powyższa lista ma za zadanie uzmysłowić Ci, że w gruncie rzeczy na-

wet najbardziej typowe sposoby spędzania wolnego czasu można wy-
korzystać do nauki języka obcego. Bo tak naprawdę nauka języka
może być przyjemnością.
Jakie są Twoje zainteresowania? Przeanalizuj je pod kątem nauki ję-

zyka obcego. W szkole musisz „przerobić program”, ale poza nią mo-
żesz się uczyć takiego języka, jakiego chcesz. Na przykład jeżeli inte-
resujesz się sportem, naucz się języka sportu. Jeżeli piszesz dziennik,
po kilku miesiącach nauki języka zacznij go pisać w tym nowym języ-
ku. Zaskoczy Cię liczba słówek i zwrotów, jakie przy okazji przyswo-
isz.
Uczenie się języka obcego zgodnie ze swoimi zainteresowaniami to

niezłe rozwiązanie w naszych czasach. W czasach, kiedy na wszystko
brakuje czasu. Rozsądne jest uczenie się w dziedzinie, której potrze-
bujesz, i w obrębie Twoich zainteresowań. Przecież na te tematy bę-

● str. 46
dziesz rozmawiał, korespondował, czytał. Podręczniki dają z reguły

tzw. ogólną znajomość języka. Istnieją co prawda te specjalistyczne.
Niekoniecznie zaspokajają one Twoje zapotrzebowanie na KON-
KRETNY obszar języka. Często zdarza się, że szybko stają się nieak-
tualne. Tak jest na przykład z podręcznikami języka angielskiego dla
informatyków. Poza tym — nikt nie zna Cię tak dobrze, jak Ty sam.
Nikt lepiej od Ciebie nie wie, czego potrzebujesz. Poszukaj wokół sie-
bie materiałów do nauki języka i ludzi o tych samych zainteresowa-
niach. Czytaj czasopisma, książki, artykuły w Internecie. Korespon-
duj z ludźmi o podobnych zainteresowaniach. Oglądaj zagraniczne
kanały TV i słuchaj stacji radiowych kraju, którego języka się uczysz.
Nauka stanie się wtedy prawdziwą przyjemnością. Po pewnym czasie
zorientujesz się, że nie tylko poprawiłeś znajomość języka obcego, ale
również rozwinąłeś zainteresowania i poznałeś nowych ludzi. Może
się też okazać, że dzięki nauce nowego języka zdobędziesz nowe
zainteresowania. Dzięki temu, co znajdziesz w sieci, albo dzięki
ludziom, których poznasz.
Jedyny problem to znalezienie na to wszystko czasu. Trudna sprawa.

Doba ma 24 godziny — i ani godziny więcej! Pamiętaj jednak, że to
Twoje życie i Twój czas. To Ty ustalasz priorytety. To Ty decydujesz,
czy obejrzysz po raz dziesiąty ten sam świetny film, czy pogadasz
przez Skype po angielsku. Jeśli chcesz odnieść sukces w jakiejkol-
wiek dziedzinie, musisz za to zapłacić. Ceną jest czas. Twój czas. De-
cyzja, co z nim zrobisz, należy do Ciebie.

● str. 47
4. Wytrwałość i inne składniki sukcesu
4. Wytrwałość i inne składniki sukcesu
Dzisiaj żeglowaliśmy na zachód, ponieważ taki jest nasz

kurs.
(Krzysztof Kolumb)
„Głąb językowy”
Ilekroć słyszę kogoś, kto określa samego siebie jako „osobę bez zdol-
ności językowych”, przypomina mi się Konrad. Właśnie zaczęłam
pracować w szkole języków obcych. Konrad był moim dwunastolet-
nim uczniem. Rodzice posłali go na popołudniowy kurs języka obce-
go. Razem z Konradem zapisało się jego dwóch kolegów. Wyglądało
na to, że chłopak przychodzi na zajęcia wyłącznie ze względów towa-
rzyskich. Nie zabierał głosu. Pytany, z reguły odpowiadał: „Nie
wiem”. Wyniki testów pisemnych były bardzo słabe. Nie odrabiał
prac domowych. W skrócie: miał to w nosie. Po miesiącu zadzwoni-
łam do mamy Konrada. Umówiłyśmy się na spotkanie w szkole, po
zajęciach. Okazało się, że ją również niepokoją słabe stopnie syna
i jego brak chęci do nauki języka. Powiedziała, że Konrad każdą wol-
ną chwilę spędza przed telewizorem lub przy komputerze. Kiedy za-
pytała go o kurs językowy, stwierdził, że to strata czasu, bo nie ma
zdolności, jest głąbem i nic z tego nie będzie.
Po tej rozmowie świeżo upieczona nauczycielka i mama „głąba”

umówiły się, że przeprowadzą eksperyment. Wiesz, co zrobiłyśmy?
Postanowiłyśmy popracować nad samooceną Konrada. Czyli nad
tym, co myśli o sobie. Przyjęłyśmy, że chłopak po prostu nie wierzy,

● str. 48
że jest w stanie nauczyć się języka. Mama miała poza tym pilnować,
żeby odrabiał lekcje. Ograniczyła też chłopakowi oglądanie telewizji
i czas spędzany przy grach komputerowych. Ja chwaliłam Konrada
przy każdej nadarzającej się okazji. Kiedy tylko zapytany, poprawnie
coś powiedział, chwaliłam go. Nie minęło wiele czasu, a przestał się
bać mówienia po angielsku. Teraz zawsze miał odrobione lekcje. Wy-
niki testów poprawiały się z tygodnia na tydzień. W ciągu czterech
miesięcy chłopiec, który bał się odezwać po angielsku, rzadko zaliczał
testy i uważał siebie za głąba, stał się niezłym uczniem. Pod koniec
roku szkolnego był już najlepszy w całej grupie.
Jedyne, czego potrzebował, to zachęta w postaci pochwał i pomoc

(mamy) w tym, żeby część czasu spędzanego dotąd przed ekranem
poświęcał na odrabianie lekcji.
Ponieważ nadrobił wszystkie zaległości i nie narobił sobie nowych,

nauka języka przestała być nieprzyjemna i trudna. Wystarczyło sys-
tematycznie odrabiać to, co zadane, i dodatkowo poświęcić językowi
godzinę na powtórkę przed testem. Nauka języka stała się łatwa
i wkrótce była wręcz powodem do dumy. Konrad uwierzył w siebie.
Wkrótce zaczął pomagać swoim kolegom, którzy narobili sobie zale-
głości. Został grupowym „ekspertem od anglika”. Na tym polegała je-
go przemiana z „głąba” w „geniusza językowego”. Okazało się, że an-
gielski przydał się Konradowi do rozwijania jego zainteresowań. Nie-
dawno spotkałam go przypadkiem na uczelni. Za rok skończy poli-
technikę. Był na stypendium naukowym za granicą. Oczywiście uczył
się tam w języku, z którym kiedyś, jako dwunastolatek „bez zdolności
językowych”, miał problemy.
Jeżeli uważasz siebie za głąba niezdolnego do nauczenia się języka,

spróbuj pójść „drogą Konrada”:

● str. 49
● Nadrób zaległości: sam lub z pomocą kolegi, koleżanki, korepety-

tora.
● Odrabiaj to, co zadaje nauczyciel.
● Bądź systematyczny. Systematyczność to oszczędność czasu. Po-
święć nauce języka godzinę dziennie. Za jakiś czas wystarczy pół
godziny.
● Chwal siebie za najmniejsze sukcesy. Jeżeli wytrwasz, już nigdy
więcej nie pomyślisz, że nie masz zdolności językowych.
● Jeśli masz dobry kontakt z nauczycielem języka, porozmawiaj
z nim na ten temat. Dobry nauczyciel może Ci bardzo pomóc.
Poza tym — samodzielnie popracuj nad podniesieniem samooceny.

Jak? Przez jeden dzień staraj się myśleć i mówić o sobie wyłącznie
dobrze. Zacznij w tej chwili. Co dobrego możesz powiedzieć o sobie
w tym momencie? Wypisz na kartce wszystkie swoje zalety, nieko-
niecznie związane z nauką. Może to być ładny podbródek, umiejęt-
ność zrobienia pysznej jajecznicy, spostrzegawczość albo łatwość na-
wiązywania kontaktu z dziećmi. Cokolwiek dobrego, co możesz na
swój temat napisać. Co Ci się dzisiaj udało? Co zrobiłeś dobrze? Po-
chwal się za to! Wykonuj to ćwiczenie każdego dnia. Wieczorem,
przed snem, przypomnij sobie wszystkie rzeczy, za które możesz się
pochwalić. Na przykład: „Wyprowadziłem rano psa, choć nie chciało
mi się wstać (=jestem odpowiedzialny), przyszedłem punktualnie do
szkoły (= jestem punktualny), od ubiegłego tygodnia schudłem o pół
kilo (jeśli się odchudzasz) + zaliczyłem skok przez kozła na WF (= je-
stem w dobrej formie), dogadałem się z Tomkiem i Kaśką + pożyczy-
łem płytę od Jacka (= umiem się dogadywać z ludźmi), samodzielnie
odrobiłem wszystkie lekcje (= jestem obowiązkowy i samodzielny),
przestałem wyciskać pryszcze (= dbam o swoje ciało)”.
Zacznij od drobiazgów, staraj się doceniać sprawy na pozór oczywi-

ste. Rób to każdego dnia, doceń siebie, pochwal się w myślach. Nie
mów o sobie źle. To nie znaczy, że musisz od razu trąbić wszem wo-

● str. 50
bec, że jesteś świetny, bo nie spóźniłeś się do szkoły! Po prostu mów

o sobie dobrze, neutralnie albo wcale. Nie pozwól, by ktokolwiek Cię
obrażał. Obracaj się w towarzystwie ludzi, którzy Cię szanują. Ty też
szanuj innych i bądź dla ludzi uprzejmy. Zasługujesz na szacunek,
dlatego że jesteś człowiekiem. Zasługujesz na wszystko, co najlepsze.
Niezależnie od tego, co myślą i mówią o Tobie inni ludzie!
O nadrabianiu zaległości
Równolegle do pracy nad poprawą samooceny, zajmij się językiem,

z którym masz problemy. Podstawa to nadrobienie zaległości. Wszyst-
kich zaległości.
Pierwszy krokiem jest ustalenie, co konkretnie masz do nadrobienia.

Na przykład: nie „gramatykę języka angielskiego”, tylko „czasy Pre-
sent Perfect i Past Simple, stopniowanie przymiotników i przysłów-
ków, słownictwo z rozdziałów 3 i 4 podręcznika”. STWÓRZ LISTĘ
KONKRETÓW. Zapisz, co konkretnie masz do nadrobienia, a na-
stępnie zastanów się, jak to zrobisz.
Być może zastanawiasz się, kiedy powinieneś zacząć. Odpowiedź

brzmi: jak najszybciej. Nie trać czasu. Najważniejsze to zacząć. Kiedy
już zaczniesz, będzie coraz łatwiej. Zacznij, jeśli to możliwe, już w tej
chwili. Odłóż książkę i zrób listę konkretów. Wrócisz do czytania,
kiedy już wykonasz ten pierwszy krok ku nadrobieniu zaległości.
Następny krok to przejście od teorii do praktyki, czyli np. telefon do

koleżanki, korepetytora, pożyczenie książki, notatek, płyt. Możesz
nadrabiać zaległości samodzielnie. Pójdzie Ci znacznie szybciej i ła-
twiej, jeśli ktoś Ci pomoże. Ktoś, kto dobrze zna język i potrafi swoją

● str. 51
wiedzę przekazać. Może to być kolega albo koleżanka. Pod warun-

kiem, że będziecie się razem uczyć, a nie plotkować.
Osobą, która pomoże Ci nadrobić zaległości, może być również dobry

korepetytor. Dobry — to znaczy sprawdzony. Taki, który pomógł ko-
muś, kogo znasz, nadrobić zaległości. I to tak, że ten ktoś dobrze so-
bie teraz radzi z językiem obcym bez niczyjej pomocy. Uwaga! To
ostatnie zdanie jest bardzo ważne! Twój znajomy dzięki pomocy ko-
repetytora powinien teraz samodzielnie radzić sobie z językiem ob-
cym. Zdarzają się nieuczciwi lub niekompetentni korepetytorzy.
Szkodzą zamiast pomagać. Na przykład odrabiają za Ciebie lekcje.
Albo wykładają Ci teorię gramatyki i nie sprawdzają Twojej wiedzy
praktycznej. Są i tacy, których lekcje sprowadzają się do konwersa-
cji... w języku polskim. To wszystko prowadzi oczywiście donikąd,
choć nie wymaga od Ciebie wysiłku. Z takim korepetytorem nie uda
Ci się nadrobić zaległości. Jeśli zdarzy Ci się brać korepetycje u ko-
goś takiego, bierz nogi za pas. Szkoda pieniędzy i czasu. Wysiłek jest
niezbędny, jeśli chcesz nadrobić zaległości. W zależności od rozmia-
ru zaległości, od Twojej samooceny i nastawienia do języka — będzie
to wysiłek mniejszy lub większy. Jeżeli jednak chcesz osiągnąć to, co
osiągnął Konrad, musisz zabrać się do pracy.
Krok trzeci to nauka. Im prędzej przejdziesz od punktu pierwszego

do punktu trzeciego, tym lepiej dla Ciebie. Czas jest cenny. Zwłaszcza
gdy zbliża się koniec semestru, egzamin, wyjazd za granicę.
Dużych zaległości z języka nie da się nadrobić w ciągu trzech dni.

Dlatego im wcześniej zaczniesz, tym mniejszy stres Cię czeka. Nawet
jeśli lubisz pracować pod presją, jeśli jesteś „mistrzem ostatniego se-
ta”, pamiętaj, że w ciągu dwóch nocy możesz wkuć listę słówek, reguł
gramatycznych czy nawet cały artykuł, ale nie nauczysz się posługi-
wać językiem obcym.

● str. 52
Kiedy już nadrobisz zaległości, Twoja samoocena automatycznie się

poprawi, co z kolei wpłynie pozytywnie na Twoje osiągnięcia.
Oto sekret Konrada:
1. On sam i jego otoczenie (mama, nauczycielka) pomogli mu popra-

wić samoocenę.
2. Nadrobił zaległości. Były one niewielkie, bo problem został wykry-
ty i wyleczony w stadium początkowym.
3. Po nadrobieniu zaległości Konrad nie dopuszczał do powstania
nowych. Wystarczyło, że systematycznie się uczył. Jego samooce-
na była wysoka, język obcy przestał być katorgą, stał się łatwy
i przyjemny. Nie wymagał dużego nakładu czasu i wysiłku.
Popełnianie błędów
Małe dziecko ucząc się chodzić, a potem jeździć na rowerze, wielo-

krotnie się przewraca. Gdyby po pierwszym upadku zaniechało dal-
szych prób, nigdy by się nie nauczyło. Wyobraź sobie ludzkość złożo-
ną z istot, które jako niemowlęta zaniechały prób chodzenia! Planetę
raczkujących dwudziesto-, czterdziesto-, sześćdziesięciolatków! Do
tej pory nie wyszlibyśmy z jaskini! Ba, dawno byśmy wyginęli!
A wszystko to ze strachu przed śmiesznością! Ze strachu przed po-
rażką!
Z nauką języka jest tak jak z nauką chodzenia czy jazdy na rowerze.
Najpierw uczymy się języka, którym mówi nasze otoczenie. Poobser-
wuj małe dzieci. Zauważysz, z jaką dumą wypowiadają pierwsze
w życiu słowo. Usłyszysz, jak zniekształcają wymowę. Mówią na
przykład „wujet” zamiast „wujek”, „łołetja” zamiast „łyżeczka”, ale
cieszą się, że mama rozumie, kogo lub co mają na myśli. Ucząc się ję-
zyka, dzieci popełniają masę błędów. „Jak ty się nazywasz się?”, „Ma-

● str. 53
Popełnianie błędów
mo, weźmięłam misia”, „Jutro byłem u babci”. Na takie teksty oto-

czenie często reaguje śmiechem, a jednak dzieci nie zrażają się i na-
dal uczą się mówić. Nikomu nie przyjdzie do głowy, żeby w takiej
sytuacji powiedzieć trzy-, czterolatkowi: „Ty idioto! Jak możesz być
tak głupi i przekręcać wyrazy! Gadasz głupoty! Mylisz pojęcia! Powi-
nieneś mówić literacką polszczyzną! Jeśli masz robić takie błędy, to
lepiej się nie odzywaj!”. Niestety, jest to sposób, w jaki wielu doro-
słych karci siebie w myślach za popełnianie błędów w nowym języku,
którego się uczą!
Co się stanie, jeśli się pomylisz? Jeśli coś przekręcisz? Czy pomyłka
oznacza , że jesteś głupi? Błąd w wypowiedzi w języku obcym nie jest
końcem świata. Chyba że jest to sytuacja ekstremalna, w której naj-
mniejsza pomyłka grozi dożywotnim więzieniem lub wręcz karą
śmierci!
Jak mawiała moja polonistka w liceum: „Człowiek jest zwierzęciem

stadnym”. W pewnym stopniu każdemu zależy na opinii innych lu-
dzi. Uważam, ze istnieje jedna sprawdzona metoda radzenia sobie
z lękiem przed mówieniem: mówić. Robiąc to, czego się boisz, prze-
zwyciężasz swój lęk. Stajesz się silniejszy.
Bądź więc jak dziecko. Ucz się aktywnie. Ucz się na własnych błędach
(na cudzych też się możesz uczyć!). Ucz się radośnie, jak wtedy, kiedy
uczyłeś się mówić w swoim pierwszym języku. Ucz się jak dziecko,
mimo że — jak mawiała moja córka w wieku lat trzech — nie jesteś
„dzieckiem malutkim, tylko człowiekiem dużutkim”.
I jeszcze jedno: pamiętaj, że ludzie nie lubią osób, które nigdy nie
popełniają błędów. „Chodząca doskonałość” to ktoś, od kogo więk-
szość ludzi stroni. Nie obawiaj się więc, że jeżeli popełniasz błędy
ucząc się języka obcego, nikt nie będzie Cię lubił. Wręcz przeciwnie!
Pod warunkiem, że nie przesadzisz w drugą stronę!

● str. 54
„Słomiany zapał”
Są osoby, takie jak Hirek, które raz po raz zapisują się na kurs tego
samego języka obcego. Wiedzą, że znajomość tego języka im się przy-
da. Hirek zapisuje się więc na kurs. Na początku systematycznie cho-
dzi na zajęcia, odrabia prace domowe. Jest pełen entuzjazmu.
W pewnym momencie coś się w jego życiu wydarza. Łapie grypę. Al-
bo pies mu choruje. Albo właśnie się zakochał i nie ma głowy do na-
uki. Opuszcza więc zajęcia po raz pierwszy. Kiedy wraca po przerwie,
ma zaległości. Kseruje więc czyjeś notatki, uczy się z nich w domu
i na następne zajęcia idzie przygotowany. W drodze na zajęcia wpada
na dawno niewidzianego znajomego lub na całą paczkę, która propo-
nuje wypad do pubu, centrum handlowego albo czyjegoś domu.
„A niech tam!” — myśli Hirek — „Świat się nie zawali, jeśli opuszczę
zajęcia. Znów pożyczę notatki i nadrobię zaległości”. Spędza więc mi-
ło czas i zapomina o kursie. Na następnych zajęciach czuje, że nicze-
go nie rozumie. Zaległości są już spore, pobyt na kursie nie sprawia
przyjemności. Okazuje się, że brakuje czasu na odrobienie pracy do-
mowej albo nauczyciel niczego nie zadał. Kolejne zajęcia to już męka.
Hirek siedzi jak na tureckim kazaniu. Jego pytania, wynikające z za-
ległości, kwitowane są uśmieszkami innych kursantów. W końcu Hi-
rek znajduje sobie kolegę, Marcina. Ten jest równie niezorientowany
w temacie jak Hirek. Przez całe zajęcia rozmawiają sobie na różne te-
maty. Od tej pory Hirek pojawia się na zajęciach w celach towarzy-
skich. Nauka języka schodzi na dalszy plan. Coraz częściej zamiast na
kurs, koledzy idą gdzie indziej. W końcu chodzenie na „te bezna-
dziejne zajęcia” traci sens. Hirek postanawia, że zapisze się na kurs
w przyszłym roku.
Co się stało? Czy kurs był nudny, a nauczyciel wredny? Tego nie da
się stwierdzić. Nie ma o tym pojęcia nawet sam Hirek. Nie miał oka-
zji tego sprawdzić. Czy Hirkowi brak zdolności językowych? Cóż, jeśli

● str. 55
kilka razy sytuacja się powtórzy, on sam może dojść do takiego wnio-
sku. Niesłusznie, ale o tym pisałam przy okazji historii Konrada. Czy
Hirek miał pecha, bo złapał grypę? Każdemu z nas zdarzają się różne
nieprzyjemne rzeczy, a jednak nie wszyscy z tego powodu zaczynają
sobie odpuszczać. Czy to koledzy spotkani w drodze na kurs są winni
całej sytuacji? Nie, Hirek mógł się z nimi umówić w innym terminie
i pójść na zajęcia. Czemu więc to, co tak dobrze się zaczęło, skończyło
się porażką?
Hirkowi zabrakło wytrwałości. Może zawinił brak silnej motywacji.

Gdyby Hirkowi bardziej zależało, nie odpuściłby sobie tak łatwo.
A może w głębi duszy Hirek nie wierzy, że może się nauczyć tego ję-
zyka? Dlatego każdy pretekst jest dobry, żeby dać sobie z tym
spokój? Chłopak nie zdaje sobie z tego sprawy. Co gorsza, jeżeli sytu-
acja kilkakrotnie się powtórzy, całkiem się podda. Uwierzy w to, że
języki obce nie są dla niego.
Jak sobie z tym poradzić?
Jeżeli jesteś „Hirkiem”, po prostu musisz się wziąć w garść! Nie wy-
mawiaj się słabym charakterem, temperamentem sangwinika czy
błędami wychowawczymi Twoich rodziców albo tym, że wszyscy tak
się zachowują. Zapytaj siebie, czy rzeczywiście chcesz się nauczyć ję-
zyka, czy tylko udajesz. Jeżeli rzeczywiście chcesz, jesteś w stanie to
osiągnąć. Znałam człowieka, który po 40 latach palenia rzucił je
z dnia na dzień. Miał bardzo silną motywację — chciał żyć. Jeżeli
chcesz wytrwać w nauce języka obcego, musisz przestrzegać jednej
reguły. Brzmi ona: „Nie czekaj na natchnienie, na właściwy moment,
nie odpuszczaj sobie zajęć tylko dlatego, że pada deszcz i nie chce Ci
się wychodzić z domu”. Bądź ponad tłum, który szybko rezygnuje.
Osiemdziesiąt procent ludzi nie kończy tego, co zaczęło. Pozostałe
dwadzieścia procent to ludzie, którzy odnoszą sukcesy w różnych

● str. 56
dziedzinach. Nie odkładaj na jutro tego, co ma być zrobione dziś.

Nagradzaj się za wytrwałość. Rób to, co powinieneś, każdego dnia.
Tylko trochę, ale każdego dnia. Idź na zajęcia, nawet jeśli jesteś
w złym humorze albo chce Ci się spać. Zmuś się, nawet jeśli wolałbyś
w tym czasie robić coś innego. Albo nie zawracaj sobie i innym gło-
wy. Rób coś dobrze albo wcale.
Jak wykorzystać fakt, że masz nauczyciela?
1. Nauczyciel to „wykwalifikowane ucho”. Ktoś, z kim możesz poroz-

mawiać w języku obcym. Ktoś, kto dobrze ten język zna. Kto zna
poprawną wersję języka i jest w stanie wychwycić Twoje błędy.
Bierz aktywny udział w zajęciach. Zgłaszaj się do odpowiedzi. Na
zadawane pytanie NIGDY nie odpowiadaj: „Nie wiem”. Nauczy-
ciele języków obcych tego nie lubią. Wyobraź sobie, ze pytasz swo-
jego ucznia: „Co lubisz robić w wolnym czasie?”. Albo: „Wymień
trzy rzeczy, które zrobiłeś wczoraj”. Uczeń odpowiada: „Nie
wiem”. W Twojej głowie rodzi się myśl, że uczeń nie rozumie py-
tania. Albo nie chce mu się odpowiadać, czyli lekceważy Ciebie.
Albo nie potrafi odpowiedzieć, bo brakuje mu znajomości odpo-
wiedniego słownictwa i gramatyki.
Po pierwsze, lepiej przyznać się, że się nie rozumie pytania, niż

odpowiedzieć „nie wiem”. Po drugie, nie lekceważ swoich nauczy-
cieli. Nawet jeśli lekcja języka jest ostatnią tego dnia, chce Ci się
spać, a jutro czekają Cię trzy testy: z biologii, chemii i fizyki, od-
powiedz cokolwiek, np.: „W wolnym czasie lubię spać” albo:
„Wczoraj cały dzień spałem”. Po trzecie, jeśli brakuje Ci słów, któ-
rymi chciałbyś odpowiedzieć na pytanie, zastąp je tymi, które
znasz. Na przykład jeżeli nie wiesz, jak powiedzieć: „Wczoraj
przez cały ranek łowiłem ryby w pobliskim stawie. Udało mi się

● str. 57
złapać trzy spore karpie”, powiedz: „Wczoraj rano siedziałem nad

wodą”.
Czasem jest tak, że rozumiesz pytanie, ale nie wiesz, co odpowie-

dzieć. Nie potrafiłbyś odpowiedzieć nawet w języku ojczystym. Na
przykład nie pamiętasz, co robiłeś o tej porze tydzień temu. Albo
nie wiesz, co będziesz robił w przyszłym roku. A może wiesz, tylko
nie chcesz o tym mówić. Zadając Ci takie pytanie, Twój nauczyciel
najprawdopodobniej nie chciał nakłonić Cię do zwierzeń. Chciał,
żebyś przećwiczył struktury gramatyczne, czas przeszły i przyszły.
Nie interesuje go to, że tydzień temu o tej porze drapałeś się pra-
wą ręką w lewe ucho. Chodzi o to, żebyś powiedział coś na temat
w języku obcym. „Tydzień temu o tej porze oglądałem film”.
„W przyszłym roku o tej porze będę się uczył japońskiego”. Chodzi
o to, żebyś mówił. Mówiąc, uczysz się znacznie więcej niż tylko
słuchając cudzych wypowiedzi.
Jeżeli na pytanie swojego nauczyciela odpowiesz „nie wiem”, stra-

cisz cenną okazję wypowiedzenia się w języku obcym. Nauczyciel
jest po to, żeby pomóc Ci w opanowaniu języka obcego w mowie i
piśmie. Mów więc, korzystając z tego, że słucha Cię ktoś kompe-
tentny. Ktoś, kto wychwyci i poprawi Twoje błędy w warunkach
„laboratoryjnych”, a nie np. na lotnisku czy w miejscu pracy za
granicą.
2. Testy, klasówki, kolokwia mierzą stopień, w jakim opanowałeś

dane zagadnienie. Nie są miernikiem Twojej wartości. Ani
miernikiem Twojej inteligencji. Ani miernikiem Twoich zdolno-
ści. Pokazują, na ile opanowałeś to, co było testowane. Pokazują,
nad czym powinieneś popracować. Nauczyciel sprawdza stopień
opanowania przez Ciebie tego, czego miałeś się nauczyć. Pamię-
tasz Konrada, który zaczął od najniższych, a skończył na najwyż-

● str. 58
szych stopniach? Przez cały czas był tym samym człowiekiem. Po

prostu coraz lepiej opanowywał język.
3. Jeżeli zapisujesz się na nieobowiązkowy kurs lub bierzesz lekcje

prywatne, wybierz sobie nauczyciela, który Ci odpowiada. Nauka
u kogoś, kogo sposobu bycia i nauczania nie znosisz, jest stratą
czasu i pieniędzy.
Systematyczność
Najlepsze wyniki w nauce języków obcych osiągają osoby, które po-

trafią pracować systematycznie. Jeżeli chcesz opanować język obcy,
nie wystarczy uczyć się zrywami. Czekanie na natchnienie czy odpo-
wiedni moment nie jest najlepszą strategią. Opanujesz język obcy, je-
śli Twój mózg będzie systematycznie otrzymywał jego dawkę. Wiedzą
o tym wszyscy, a jednak wiele osób nie stosuje tej prostej prawdy
w życiu.
Jak to zrobić? W jaki sposób możesz stać się osobą uczącą się syste-
matycznie?
1. Nie rób zaległości. Ucz się tyle, ile w danym momencie powinie-
neś. Rób to, co powinno być zrobione — wtedy, kiedy powinno to
być zrobione. Jeśli zdarzy się, że masz zaległości, nadrób je jak
najszybciej.
2. Każdego dnia naucz się jednego nowego słówka lub zwrotu. Ma to
być coś, czego nie uczysz się w szkole. Twój zasób słownictwa
wzrośnie o 365 dodatkowych słów/zwrotów rocznie, ponad tysiąc
w ciągu trzech lat! Nawet bardzo zapracowana osoba jest w stanie
nauczyć się dodatkowo jednego słówka dziennie. Chodzi o syste-
matyczność, o wyrobienie w sobie nawyku uczenia się dodatko-

● str. 59
Systematyczność
wych słów. Jedno słowo lub zwrot dziennie zamiast 30 słów/

zwrotów wykutych w ciągu doby. Robisz to dla siebie, a nie dla ro-
dziców, nauczycieli czy ocen.
3. Ucz się nawet wtedy, kiedy nie masz ochoty. Ucz się nawet wtedy,
kiedy nie masz czasu. Ucz się nawet wtedy, kiedy źle się czujesz,
jesteś chory, masz problemy. Mogą to być słówka związane z Two-
im problemem lub wręcz przeciwnie — takie, które poprawią Ci
nastrój lub są przeciwieństwem tych związanych z Twoim proble-
mem. Np. ból głowy — spokojna głowa, mieć problem — rozwią-
zać problem, być chorym — wyzdrowieć, tryskać zdrowiem.

● str. 60
5. Najszybszy sposób utrwalenia i uporządkowania
5. Najszybszy sposób utrwalenia

i uporządkowania
tego, czego się nauczyłeś
Na pewnym etapie nauki języka obcego człowiek ma poczucie, że już

go do pewnego stopnia zna. Dla różnych osób jest to różny poziom
języka, w zależności od potrzeb. Statystycznie jednak najwięcej osób
zaczyna odczuwać komfort związany ze znajomością języka, gdy opa-
nuje go na poziomie B1, czyli średniozaawansowanym (patrz tabela
na stronie 65). Taka osoba jest w stanie w miarę sprawnie porozu-
mieć się w języku obcym. Wiele osób w tym momencie zaprzestaje
nauki. Tu kryje się pułapka. Zna ją każdy, kto uczył się w życiu choć
jednego języka obcego i dotarł do poziomu B1, a następnie stracił
kontakt z językiem. W takim przypadku człowiek stopniowo zapomi-
na prawie wszystko, czego się nauczył.
Opanować język — to jedno. Utrwalić go, sprawić, by był dla nas do-
stępny przez lata — to drugie.
Oto lista metod utrwalenia i uporządkowania tego, czego się nauczy-

łeś. Zakreśl tę, która jest według Ciebie najbardziej efektywna.
1. Stałe uczęszczanie na kursy języka, którego się nauczyłeś, np.

konwersacje, przygotowanie do egzaminu międzynarodowego, ję-
zyk specjalistyczny. Masz dzięki temu stały kontakt z językiem.
2. Zapisanie się na kurs innego języka obcego, pokrewnego z tym,
którego się nauczyłeś, np. kolejny język germański, romański, sło-
wiański. W ten sposób, porównując „nowy” obcy język z tym, któ-
ry już znasz, utrwalisz sobie ten znany Ci.

● str. 61
3. Wyjazd na stałe za granicę, gdzieś, gdzie ludzie na co dzień posłu-

gują się znanym Ci językiem obcym.
4. Poślubienie obcokrajowca i porozumiewanie się z tą osobą w języ-
ku, którego się nauczyłeś.
5. „Otaczanie się językiem”. Czyli: słuchanie i czytanie w tym języku,
oglądanie filmów w oryginale, nawiązanie znajomości z osobami,
z którymi możesz się porozumieć WYŁĄCZNIE w tym języku.
6. Dopisz swój pomysł.
Myślę, że każdy z powyższych sposobów jest dobry. Który najlepszy

— to sprawa indywidualna. Nie musisz poślubiać obcokrajowca tylko
po to, żeby szlifować język obcy. Nie każdy marzy o tym, żeby na sta-
łe wyjechać za granicę. Nie każdy ma możliwość zapisania się na kurs
językowy.
Jest jeszcze inny sposób utrwalenia sobie języka obcego. Nie wymaga
on nakładów finansowych. Wręcz przeciwnie, może przysporzyć Ci
gotówki. Albo przyjaciół. Albo jednego i drugiego. Daje przy tym wie-
le satysfakcji i dowartościowuje.
Sposób ten jest dostępny dla każdego. Jedyne, czego wymaga, to

znajomość języka obcego na poziomie B1 lub wyższym, dobre chęci
i czas.
Ta metoda to przekazanie swojej wiedzy innej osobie. Znam to z au-

topsji. Zaczęło się od kuzyna, który narobił sobie poważnych zaległo-
ści w szkole. Spotykaliśmy się dwa razy w tygodniu na kilka godzin
i po paru miesiącach nie było śladu zaległości. Rok później mój ku-
zyn zdał maturę z angielskiego na 5. Za te wszystkie lekcje, które cza-
sami trwały po 3–4 godziny, nie wzięłam od niego ani grosza. Zyska-
łam jednak coś bezcennego: ugruntowałam i uporządkowałam to,
czego się wcześniej nauczyłam.

● str. 62
Dlaczego i jak to działa? Kiedy masz nauczyć czegoś inną osobę, mu-
sisz to znać sam. W trakcie pracy pojawia się szereg pytań, na które
musisz odpowiedzieć. Jeśli czegoś nie wiesz lub nie pamiętasz, mu-
sisz to znaleźć, przeczytać, zrozumieć i w końcu wytłumaczyć. Za-
wsze istnieją słówka, zwroty, których nie znasz, wyjątki od reguł gra-
matycznych. Język to worek bez dna. Ucząc kogoś, pogłębiasz więc
swoją wiedzę. Jeżeli wykonasz rzecz dobrze, wzrośnie Twoje „poczu-
cie kompetencji językowych”. Poza tym — miło mieć poczucie, że się
komuś pomogło, że jest się w stanie coś przekazać.
W moim przypadku sprawa nie skończyła się na pomocy kuzynowi.

Po kuzynie były koleżanki, potem zajęcia z angielskiego w przedszko-
lu, szkołach, na uczelni... Język obcy stał się moim chlebem powsze-
dnim, a raczej sposobem zarabiania na tenże chleb.
Nie zachęcam Cię, żebyś został zawodowym nauczycielem. Ale kiedy

zakończysz pewien etap nauki języka obcego, spróbuj przekazać swo-
ją wiedzę innej osobie. Warto. Pod warunkiem, że się przyłożysz.
Powodzenia!
Agnieszka Burcan-Krawczyk

● str. 63
Dodatek
Dodatek
Europejski System Opisu

Kształcenia Językowego
(Common European Framework
of References for Languages)
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego (Common Euro-

pean Framework of References for Languages) został opracowany
w celu ujednolicenia oceny znajomości języków obcych wśród oby-
wateli Unii Europejskiej. Głównym celem tego dokumentu jest stwo-
rzenie takich samych wymagań określających konkretne poziomy za-
awansowania znajomości języków, tak by certyfikaty językowe wyda-
wane np. we Francji czy Holandii odpowiadały tym wydawanym
w Polsce czy w Czechach. Głównym narzędziem wdrażania Systemu
jest dokument zwany Europejskie Portfolio Językowe, indywidualny
zapis umiejętności językowych każdego uczącego się. Portfolio jest
dokumentem zaświadczającym o poziomie opanowania języka, któ-
rym możesz posługiwać się na terenie całej Unii Europejskiej.
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego wyróżnia trzy

główne poziomy zaawansowania językowego: poziom podstawowy,
poziom samodzielności językowej oraz poziom biegłości. Poniższe ta-
bele przedstawiają krótki opis umiejętności językowych na poszcze-
gólnych poziomach.

● str. 64
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego
Poziom podstawowy:
Użytkownik początkujący
Potrafi zrozumieć i stosować wyrażenia z języka co-

dziennego oraz wyrażenia potoczne, jak również
bardzo proste wypowiedzi mające na celu zaspoko-
jenie konkretnych potrzeb. Potrafi przedstawić sie-
bie lub inną osobę oraz zadać jej pytania dotyczące
np. miejsca zamieszkania, jej znajomych, posiada- A1
nych przez nią rzeczy etc. Może także odpowiedzieć
na pytania tego samego typu. Potrafi porozumiewać
się z innymi w prosty sposób, jeśli jego rozmówcy
mówią wolno i wyraźnie oraz wykazują chęć współ-
pracy.
Potrafi zrozumieć pojedyncze zdania oraz wyrażenia

często używane i związane bezpośrednio z życiem
codziennym (np. dane o sytuacji osobistej i rodzin-
nej, zakupy, najbliższe otoczenie, praca). Potrafi się
porozumieć w trakcie wykonywania zadań prostych,
codziennych, wymagających jedynie bezpośredniej A2
i prostej wymiany informacji na znany temat. Potra-
fi opisać za pomocą prostych środków swoje wy-
kształcenie, swoje bezpośrednie otoczenie i wypo-
wiadać się na tematy związane z niezbędnymi po-
trzebami.

● str. 65
Poziom samodzielności językowej:

Użytkownik samodzielny
Potrafi zrozumieć zasadnicze punkty rozmowy, gdy

używany jest język jasny i standardowy, a rozmowa
dotyczy spraw znanych związanych z pracą, szkołą,
czasem wolnym etc. Potrafi sobie poradzić w więk-
szości sytuacji, jakie spotyka w podróży w regionie
języka docelowego. Potrafi wypowiedzieć się w spo-
B1
sób prosty i zwięzły na tematy z życia codziennego
i dotyczące własnych zainteresowań. Potrafi opowie-
dzieć wydarzenie, przeżycie osobiste lub sen, wyra-
zić nadzieję lub cel, jak również przedstawić krótko
uzasadnienie lub wyjaśnienie dotyczące projektu lub
pomysłu.
Potrafi zrozumieć zasadnicze aspekty problemów

konkretnych lub abstrakcyjnych przedstawionych
w tekstach złożonych, w tym dyskusję specjalistycz-
ną dotyczącą własnej tematyki zawodowej. Potrafi
porozumieć się na tyle swobodnie i spontanicznie,
że rozmowa z rdzennym użytkownikiem języka wol- B2
na jest od napięć, tak w przypadku jednej, jak i dru-
giej strony. Potrafi wyrazić się w sposób jasny
i szczegółowy na wiele tematów, wyrazić opinię na
dany temat, wykazując pozytywne i negatywne stro-
ny różnych (proponowanych) wyborów.

● str. 66
Poziom biegłości:
Użytkownik zaawansowany
Potrafi zrozumieć szeroką gamę długich i trudnych

tekstów oraz zrozumieć ukryte w nich podteksty.
Potrafi wypowiedzieć się spontanicznie i biegle, nie
zastanawiając się zbytnio nad doborem słów. Potrafi
posługiwać się językiem skutecznie i swobodnie
C1
w życiu społecznym, zawodowym lub w czasie stu-
diów. Potrafi budować wypowiedzi złożone, jasne,
o wyraźnej strukturze i wykazać się opanowaniem
narzędzi językowych służących organizacji i we-
wnętrznej spójności dyskursu.
Potrafi zrozumieć bez wysiłku praktycznie wszystko,

co czyta lub słyszy. Potrafi odtworzyć fakty i argu-
menty z różnych źródeł pisemnych i ustnych, stresz-
czając je w sposób zwięzły i spójny. Potrafi wypo- C2
wiedzieć się spontanicznie, bardzo płynnie i precy-
zyjnie oraz uwydatnić niuanse znaczeniowe tekstów
o złożonej tematyce.

POLECAMY TAKŻE PORADNIKI:
Mowa zależna jest prosta! – Anna Kowalczewska
Jak przekazywać poprawnie sens czyichś

słów, nie zawsze ich używając, stosując
poprawnie następstwo czasów?
Twój stres opadnie, problemy zmaleją, a na swoje pytania

dotyczące gramatyki uzyskasz jasne odpowiedzi właśnie
w tej książce. Oprócz wykładu teoretycznego zyskasz wiedzę
praktyczną, najpierw obserwując przykłady zastosowań
wszelkich aspektów mowy zależnej, a potem - wykonując
szereg ćwiczeń. Poprawność swoich odpowiedzi
będziesz mógł sprawdzić w kluczu.
Więcej o tym poradniku preczytasz na stronie:

http://mowa-zalezna.zlotemysli.pl
"To świetna książka dla uczących się języka ang. Naprawde przydaje się
podczas konwersacji. Takiej książki na rynku jeszcze nie było!"
- Adrian Piontek,
Szybka nauka dla wytrwałych – Paweł Sygnowski
Poznaj skuteczne techniki pamięciowe,

dzięki którym zapamiętasz bez trudu to,
czego potrzebujesz do nauki, czy pracy
Czy wiesz, że istnieją naukowo udokumentowane, łatwe

w użyciu sposoby na zwiększenie sprawności pamięci,
szybszą i łatwiejszą nauką? Teraz i Ty możesz je poznać, gdy
przeczytasz e-booka pt. "Szybka nauka dla wytrwałych"
Więcej o tym poradniku przeczytasz na stronie:

http://szybka-nauka.zlotemysli.pl
"Co do tej książki, to brak mi słów, no po prostu wymiata. Wiedza, którą

powinien mieć każdy w zasięgu ręki. Po jej przestudiowaniu nie ma mowy
o nieosiągniętym sukcesie, polecam gorąco."
Kamil M. dwudziestolatek, student z Lublina
Zobacz pełen katalog naszych praktycznych poradników

na stronie www.zlotemysli.pl

Jak Opanować Dowolny Język - Agnieszka Burcan-Krawczyk

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jak Opanować Dowolny Język - Agnieszka Burcan-Krawczyk

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Darmowa publikacja dostarczona przez

Wydawnictwo Złote Myśli

Niniejsza publikacja może być kopiowana oraz dowolnie

Dystrybucja w Internecie, za zgodą Autora

© Copyright for Polish edition by ZloteMysli.pl

Tytuł: Jak opanować dowolny język obcy?

Projekt okładki: Marzena Osuchowicz

Internetowe Wydawnictwo Złote Myśli sp. z o.o.

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Dawno, dawno temu, na miesiąc przed egzaminami wstępnymi na

„Zdaję na anglistykę” — odpowiedziałam.

Normalny, dobrze wychowany człowiek odpowiedziałby coś w rodza-

Lekko mnie zamurowało. Wprawdzie, łagodnie rzecz ujmując, nigdy

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Powiedziałam: „Być może są osoby, które kilkakrotnie nie mogły się

Na anglistykę dostałam się w świetnym stylu, za pierwszym podej-

Książkę tę dedykuję wszystkim, którzy choć raz w życiu usłyszeli od

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

1. Dlaczego wielu ludzi

Wiadomo, wszyscy uczą się języków obcych. Nie ma szkoły, w której

Żyjemy w świecie i czasach, w których znajomość minimum jednego

Żeby opanować język obcy, zapisujemy się na kursy prowadzone

A jednak po pewnym czasie wielu z nas ponosi fiasko. Okazuje się, że

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Dlaczego jest tak, że jednym się udaje,

Brak orientacji co do poziomów

Ludzie nie opanowują języka w stopniu ich zadowalającym, dlatego

Brak wystarczająco silnej motywacji

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Strach i niska samoocena

Strach przed wypowiadaniem się w języku obcym.

Kiedy masz coś powiedzieć w klasie czy też w rozmowie z pojedynczą

Brak wytrwałości i odkładanie na później

Osoba średnio zdolna, ale wytrwała jest w stanie osiągnąć o niebo

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Problem nie dotyczy wyłącznie języków obcych. Tak samo jest ze

Po drugie — ludzie rezygnują w przekonaniu, że zrobią to później.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

mencie Twojego życia. Kiedy miałam kilkanaście lat, chodziłam na

Niektóre osoby nie biorą odpowiedzialności za swoje wyniki w na-

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Dlaczego wielu ludzi opanowuje język obcy

Z moich obserwacji wynika, że sukces w nauce języków obcych odno-

1. mają dobrą motywację;

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

2. Motywacja, czyli po co Ci język obcy

Jestem zdania, że dobra motywacja to wstęp do sukcesu w nauce

Zapewne masz znajomych, którzy nie znają żadnego języka obcego.

Na przykład Zuzia. Chodzi na wszystkie zajęcia. Zalicza kolejne se-

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Na razie Zuzia przypomina łódkę, która płynie po morzu. To tu, to

Zuzia takiej motywacji nie ma. Chodzi do szkoły i perspektywa pracy

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

Czego chcą inni?

Na pierwszych zajęciach z nowymi grupami z reguły pytam ludzi,

● Ten język obowiązuje w szkole, do której chodzę.

Gdzieś między wierszami można wyczytać, że osoby te uczą się języ-

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Agnieszka Burcan-Krawczyk

goś, będzie to robiła mniej efektywnie niż osoba, która dokonała

Z wyjątkiem ludzi z poważnymi wadami słuchu, niektórymi innymi

Jest w stanie, czyli jest do tego zdolna.

Każda osoba jest w stanie opanować język obcy

Napisałam to jeszcze raz, żebyś dobrze zapamiętał, Jacku. Żebyś