Projektovanje asfaltne

mješavine BB 11s
 Analiza mješavine
• Vrsta asfaltne mješavine (BB11s)
• Grupa prometnog opterećenja
• Odabir odgovarajućeg materijala:
– Odabir materijala prema zahtjevima tehničkih
uvjeta ili
– Materijali koji se zahtjevaju narudžbom ili
projektom.
 Materijali za projektovanje sastava asfaltne
mješavine
• Mineralna mješavina
1. Agregat (kombinacija frakcija i međufrakcija 0/2, 2/4, 4/8 i
8/11 mm)- uvjet za BB11s-eruptivnog porijekla i
odgovarajućim osobinama prema TU,
2. Punilo (filer-kameno brašno) odgovarajući sastav i
karakteristike prema TU i
3. Vezivna komponenta:
Obični bitumen ili polimerno modificirani bitumen, vrsta mora
zadovoljavati TU i zahtijeve upotrebe za prometno opterećenje.
4. Dodaci za stabilizaciju veziva ili sl. prema zahtjevu ili projektu.
 Mineralna mješavina za BB 11s
• Agregati za asfaltnu mješavinu moraju da
zadovolje zahtjeve TU za upotrebu u mješavini
BB 11s (eruptivno porijeklo i granulometrijski
sastav), za projektovanje sastava i analizu
spravljene mješavine neophodno je poznavati i
gustoću ulaznih materijala.
 Punilo-kameno brašno (filer)

• Zahtjevi TU :
Granulometrijskog sastava filera (BAS EN 933-1:2012)

Prividna gustoća prema (BAS EN 1097-7:2009)........................ 2,739 Mg/m3

 Bitumen
⇒ Crna, polukruta ili kruta ljepljiva masa potpuno
rastvorljiva u ugljendisulfidu (CS2)
⇒ Dijele se na:
• Prirodne (čisti ili pratioci krečnjaka i pješčara)
• Vještačke (tzv.naftni bitumeni):
postupak atmosferske ili vakum destilacije (izdvajanje
benzina,
kerozina i uljnih komponenti)
postupak puhanja ili deparafinacije (deasfaltizacije)
 Sastav bitumena
• Elementarni sastav bitumena:
• Ugljenik (C) 70-80%
• Vodonik (H) 10-15%
• Sumpor (S) 2-9%
• Kiseonik (O) 1-5%
• Azot (N) 0-2%
• ⇒ Tri osnovne grupe jedinjenja:
Ulja (45-60%): tečno agregatno stanje,γs<1000kg/m3
Smole (15-30%): čvrsto ili polučvrsto agregatno stanje,γs=1000kg/m3
Asfalteni (5-30%): čvrsto agregatno stanje,γs>1000kg/m3

parfini (<2,5%): čvrsto agregatno stanje u uljnoj frakciji,smanjuju ljepljivost

 Neophodna ispitivanja kod bitumena za
upotrebu pri spravljanju asfaltne mješavine
PmB 50/90 (PmB4)
Zahtjevi za asfaltnu mješavinu BB 11s
PTU Smjernice 2005
Granulometrijski sastav:
 Proračun granulometrijskog sastava
mineralne mješavine (agregat i filer)
Granulometrijski sastav ulaznih Kvantitativno ućešće u mješavini
materijala

Projektovana kriva
100 100.0
( % ) prolaza

mineralne mješavine 96.7

90

80
77.0
70

60

50 50.4

40
34.9
30

20 18.8
10 11.3
7.2
0 # otvori sita (mm)
Postupak spravljanja mješavine u laboratorijskim
uslovima (BAS EN 12697-35)
Određivanje potrebnih količina
materijala za jednu mješavinu

Odabir broja mješavina u odnosu na

količinu bitumena
Priprema ulaznih materijala Mješanje ulaznih komponenti
• Zagrijavanje • Prije početka miješanja, zagrijati posudu ili
izvaganih količina kutiju miksera do odredišne temperature
agregata ±5°C. Ako se ručno vrši miješanje, postavite
vruću platu(rešo), ispod posude miksera.
• Zagrijavanje
• Istresi izvagani agregatni uzorak, sa filerom,
bitumena u posudu miksera. Ako je potrebno,
Odredišna izmješaj zrna agregata zajedno. Dodaj
temperatura 150°C vezivo, kontrolirajući tačno količinu veziva
vagajući posudu do ±1% od mase tokom
dodavanja. Izmješaj komponente u posudi
za miješanje.
 Smjesa nakon mješanja se priprema
prema BAS EN 12697-30 Zbijanje spravljene asfaltne mješavine
• Bitumenizirana smjesa se priprema • Zbijanje zagrijane asfaltne smjese
dodatno temperiranjem na
vrši se na Marshall-ovom nabijaču
odredišnoj temperaturi koja je
potrebna za zbijanje, tokom
prema standardu BAS EN 12697-
ograničenog vremena sa pažnjom na 30.
smanjenje mehaničke degradacije
agregata (segregacija). Odredišna
temperatura zavisi od vrste bitumena
( za naš PmB 150°C).
 Određivanje prividne gustoće spravljenih mješavina
prema BAS EN 12697-5
• Postupak A: Volumetrijski
postupak
• Postupak B: Hidrostatski
postupak
• Postupak C: Računski postupak
Kod projektovnja se najčešće primjenjuje
računski postupak ulaznih komponenti:
mc = 100 ,
mc
(pa /asmjese
je maksimalna gustoća
)+(podređena
b/b) proračunom, u
megagramima po kubičnom metru (Mg/m3) zaokruženo na
0,001 Mg/m3;
pa je postotak agregata u smjesi zaokruženo na 0,1 (% mas.);
 
a je prividna gustoća agregata, u megagramima po metru
kubnom (Mg/m3) zaokružena na 0,001 Mg/m3;
pb je postotak veziva u smjesi zaokruženo na 0,1 (% mas.);
b je gustoća veziva na 25 C, u megagramima po metru
kubnom (Mg/m3) zaokružena na 0,001 Mg/m3;
pa + pb = 100 % mas.
 Ispitivanja fizičko mehaničkih osobina
spravljenih asfaltnih uzoraka
Određivanje prostorne mase asfaltnih
proba prema BAS EN 12697-6
• a) prostorna masa – suha ( za
uzorke sa vrlo gustom površinom)
• b) prostorna masa – zasićena
površinski suha (SSD) ( za uzorke
guste površine)
• c) prostorna masa – brtvljeni
uzorci ( za uzorke otvorene ili
krupno zrnate površine
• d) prostorna masa prema
dimenzijama ( za uzorke s pravilnom
površinom i geometrijskih oblika,
npr. kocke, prizme, valjci itd.).
• Za prva tri postupka volumen uzorka
određuje se vaganjem uzorka na zraku i
pod vodom. U suhom postupku masa u
vodi određuje se bez prethodnog
tretiranja. U SSD – postupku uzorak se
prvo zasiti vodom, nakon čega se
njegova površina osuši brisanjem
vlažnom jelenskom kožom. Za
postupak brtvljene uzorka, uzorak je
brtvljen prije uranjanja u vodu da
spriječi pristup vode u šupljine uzorka.
Za četvrti postupak prema
dimenzijama volumen uzorka dobije se
mjerenjem njegovih dimenzija.
Određivanje šupljina u asfaltnim uzorcima prema
BAS EN 12607-8
• Udio zračnih šupljina asfaltnog Određivanje ispunjenosti šupljina u
uzorka proračunava se koristeći mineralnom agregatu
maksimalnu gustoću smjese i
prostornu masu uzorka.

VFB postotak šupljina u mineralnom agregatu

Vm udio šupljina zraka smjese u 0,1%
procenata volumena (v/v);
m maksimalna gustoće smjese u
kilogramima po kubnom metru (Mg/m3);
b prostorna masa uzorka u kilogramima
po kubnom metru (Mg/m3).
ispunjenom vezivom u 0,1% (v/v);
B postotak veziva u uzorku (u 100% smjesi) u
0,1% (v/v);
ρb prostorna masa uzorka u 1 Mg/m 3;
 
ρB gustoća veziva u 1 Mg/m 3.
 
VMA je udio šupljiina u mineralnom agregatu u
0,1 % (v/v):
 Određivanje stabilnosti i tečenja prema BAS EN
12697-34
Ispitivanje uzoraka na Marshall-ovoj
Priprema uzoraka u vodenom kupatilu presi
• Marshall-ovi uzorci
temperiraju se na 60°C u
vremenu od 40 min.
• Neophodno je održavati
temperaturu vode u
kupatilu na (60  1) C.
 Analiza rezultata ispitivanja asfaltnih
mješavina BB 11s sa razlićitim udjelom
bitumena PmB
 Analiza fizičko mehaničkih osobina
Prostorna masa uzoraka Stabilnost uzoraka

Prostorna masa Mg/m3

2.600 15.0 Stabilnost kN

f(x) = − 0.54 x² + 3.14 x + 10.22

2.525 12.5
f(x) = − 0.02 x² + 0.2 x + 1.94

2.450 10.0

2.375 7.5

2.300 5.0
3.7 4.2 4.7 5.2 5.7 3.7 4.2 4.7 5.2 5.7

% bitumena % bitumena
Tečenje-deformacija Marshalov koeficient

Marshall-ov količnik kN/mm

Tečenje-deformacija mm
5.0 9.0

f(x) = − 3.07 x + 19.99

4.0 f(x) = 1.32 x − 3.59 7.0

3.0 5.0

2.0 3.0

1.0 1.0
3.7 4.2 4.7 5.2 5.7 3.7 4.2 4.7 5.2 5.7

% bitumena % bitumena
 Ispunjenost šupljina u agregatnoj
Udio šupljina u asfalnim uzorcima mješavini

Ispunjene šupljine vezivom %

Šupljine %
100.0
10.0

8.0 85.0
f(x) = − 2.82 x + 19.13 f(x) = 15.6 x − 6.76

6.0 70.0

4.0 55.0

2.0 40.0

0.0 25.0
3.7 4.2 4.7 5.2 5.7 3.7 4.2 4.7 5.2 5.7

% bitumena % bitumena
Usvajanje optimalnog udjela bitumena u odnosu
na zahtjeve PTU Smjernice 2005
Hvala na pažnji!