NOKTA YÜK DENEYİ İLE MEVHİBE İNÖNÜ TÜNELİNDE

BETON DAYANIMLARININ BELİRLENMESİ

Prof.Dr.Müh. Ergin ARIOĞLU

İ.T.Ü. Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
Y.Müh. Başar ARIOĞLU
Yapı Merkezi İnşaat A.Ş Genel Müdür Yard.
Y.Müh. Ali YÜKSEL
Yapı Merkezi İzmir Metro Şantiyesi
Dr.Müh. Canan GİRGİN
Yapı Merkezi AR-GE Bölümü

1. GİRİŞ ve ÇALIŞMANIN AMACI

Nokta yük indisini tanımlayan “Nokta Yük Deneyi” ilk defa 1972 yılında “Uygulamalı Kaya
Mekaniği Disiplini”nde kayacın bir anlamda çekme dayanımından hareketle basınç dayanımının
belirlenmesine yönelik olarak geliştirilmiştir. Nokta yük deneyinin, üniversal test makinasında
gerçekleştirilen tek eksenli basınç dayanımı deneyine kıyasla daha basit, pratik ve ekonomik
olması anılan deneyin en belirgin üstünlüklerini oluşturmaktadır. Nokta yük deneyinde, deney
için numune uçlarının kesilmesi, düzgün yüzey elde edilmesi ve deney başlıklarının hazırlanması
gibi zaman alan ve zahmetli olan “ön hazırlık işlemleri yoktur”. Bu da ön hazırlık işlemlerinden
kaynaklanacak deney içi değişkenlikleri büyük ölçüde azaltabilir. Örneğin, bir tünel şantiyesinde
yerinde alınan karot hiç bir ön hazırlık işlemine tabi tutulmadan nokta yük deneyinde doğrudan
kullanılabilir. Ayrıca, kırılan parçalar daha sonra “eksenel yükleme” altında test edilerek “nokta
yük indisi” büyüklüğünü, daha açık bir anlatımla, kayaca ait büyüklükleri (nokta yük indisi,
basınç dayanımı vb.) belirli bir numune hacmi ile ekonomik bir şekilde yerinde-şantiyede-
belirleme olanağı mevcuttur. Bu özellik ise “deney ekonomisi” açısından önemlidir. Ayrıca;
yerindeki çalışma koşulları altında mühendisin tasarım projesine ilişkin olarak “zamanında”
karar üretme imkanı sağlanabilmektedir. Yukarıda kısaca belirtilen hususlar yerli teknik
literatürümüzde ilk defa Arıoğlu,Ergin ve Bilgin (1978) kaynağında belirli bir ayrıntı içinde
incelenmiştir.

Kaya Mekaniğinde deneyin sahip olduğu avantajların yaygınlaşması sonucunda deney, beton
teknolojisinde de ilgi görmüş ve ilk defa Robins (1980) tarafından beton karotların
dayanımlarının saptanması amacı ile uygulanmıştır. Daha sonra beton teknolojisinde nokta yük
deneyinin laboratuvar ölçeğinde Robins (1984) ve Richardson (1989) tarafından kullanıldığı
görülmektedir.

Bu araştırma makalesinin temel amacı, “nokta yük indisi” nin betonun “basınç dayanımı” gibi
mekanik bir büyüklük olduğunu ortaya koymak ve deneyin avantajlarından maksimum ölçüde
yararlanarak tamamen “şantiye koşulları”nda “kalite kontrol” büyüklüğü olarak (nokta yük indisi
veya nokta yük indisinden basınç dayanımını kestirmek yolu ile) kullanılabileceğini
göstermektir. Bu projede kullanılan nokta yük deney aleti Yapı Merkezi mühendisleri tarafından
tasarlanmış olup Mevhibe İnönü Tünel Şantiyesinin atölyesinde imal edilmiştir.

©
 2. MEVHİBE İNÖNÜ TÜNELİNİN KISA TANITIMI
Bu makale çerçevesinde teknik bütünselliğin sağlanması amacı ile Mevhibe İnönü Tüneline
ilişkin mühendislik bilgileri bu bölümde kısaca sunulmuştur.
Mevhibe İnönü Tünelinde 9.6 km’lik güzergahın km 6+108 ile 7+585 arasındaki bölümü
derin tünelle geçilmiştir. Bu bölümün başlıca şu nedenlerden dolayı “derin tünel” ile
geçilmesi zorunlu olmuştur :

O Şehrin ana arterini oluşturan E-5 karayolunun güzergahı birçok noktada kesmesi
O Yoğun bir yapılaşma alanından geçilmesi
O Hat geometrisi ve topoğrafik koşullar

Tünel yapım çalışmalarına 5 Mayıs 1993 tarihinde başlanmış, kazı ve ön sağlamlaştırma

işleri toplam 293 işgününde, 6 Mayıs 1994’de tamamlanmış, son kaplama betonu yapımı ise
12 Eylül 1994’de bitirilmiştir.
Tünel Yeni Avusturya Tünel Açma Metodu ile üç kademeli olarak açılmış, ön
sağlamlaştırma Püskürtme beton + Çift kat çelik hasır + Çelik kafes iksa + Kaya bulonu’ndan
oluşan iksa sistemi ile yapılmıştır. Tünelin kazı genişliği 10.76 m, kazı yüksekliği 8.35 m,
toplam kazı kesit alanı 71.68 m2 dir.
İlerleme adımları, tünel aynasının jeomekanik koşulları gözetilerek 0.80-1.30 m arasında
tutulmuş, 20-25 cm kalınlığında püskürtme beton uygulaması yapılmıştır. Yine tabakaların
jeomekanik koşullarına göre tünel kemerinde birbirleri arasında 30-35 cm mesafede toplam
sayısı 10-35 arasında, 3 m uzunluğunda φ 26 ‘lık nervürlü çelik çubuklar “önsüren” olarak
kullanılmıştır.
“Doğu Tüneli”nin km 6+108 ile 6+400’ler arasında tünel aynasında orta dayanımlı
Kireçtaşlarının hakim olduğu bölümlerde kazı işlemi kollu kazıcı tünel açma makinası
(Westfalia Lünen 178/300 H model, 80 ton, 436 kW) ile gerçekleştirilmiş, hakim olarak siltli
kil ve kil tabakalarının bulunduğu “Doğu Tüneli”nin diğer bölümlerinde ve “Batı Tüneli” nde
kazı, tünel uyumlu ekskavatör (Liebherr R 942 HD ve R 912 HD) ile yapılmıştır.
Ön sağlamlaştırma işleminden sonra tünelin “Son Kaplama” sı çift kat hasır çelik donatılı, 40
cm kalınlığında BS 30 betonu ile yapılmıştır.

Anılan tünel hakkında daha ayrıntılı teknik değerlendirmeler yerli mühendislik

literatürümüzdeki Arıoğlu,B,Yüksel,Arıoğlu,Ergin (1995) ve Arıoğlu,B,Yüksel, Arıoğlu,
Ergin (1994) kaynaklarından temin edilebilir. Mevhibe İnönü Tünelinde kaplama betonunun
kalite kontrolu ile ilgili ayrıntılı değerlendirmeler Arıoğlu, Ergin, Girgin (1998) kaynağında
yer almaktadır. Mevhibe İnönü Tüneli ile ilgili bazı karakteristik büyüklükler (Çizelge 1)’de
topluca verilmiştir.

3. NOKTA YÜK DENEYİNİN KISA TANITIMI

3.1 Nokta Yük Aleti Kullanımı

Tasarımı yapılan nokta yük aletinin teknik özellikleri, kullanımına ilişkin bilgiler ve aletin
genel görünümü topluca Çizelge-2’ de belirtilmiştir. Aletin genel görünümü Şekil a da,
çapsal yükleme deneyinin (φ 10x15 cm boyutlu) bir silindirik beton numunesi üzerinde
uygulanması Şekil b de görülmektedir. Deney sonucunda gözlenen tipik kırılma modu Şekil-
b’da keza fark edilmektedir.

©
Çizelge 1 Mevhibe İnönü Tüneline Ait Bazı Karakteristik Büyüklükler
Parametre
• Derin Tünel Uzunluğu
• Aç Kapa Tünel Uzunluğu
• Tünel Kazı Genişliği
• Tünel Kazı Yüksekliği
• Tünel Tipi
• Kesit Alanı
• Örtü Kalınlığı
• Formasyon Cinsi
• Geodezik Ölçümler
• Geoteknik Ölçümler
• Kazı Destekleme Yöntemi
• Kazı Destekleme Sistemi
• İç Kaplama
• Üretim Hızı
• Kazı Başlangıcı ve Bitimi
• Çalışılan Toplam İş Günü
• Yapımcı Firma
Değeri
1340 m
68 m
10.76 m
8.35 m
Atnalı, Tek Tüp, Çift Hat
Kazı : 71.68 m2, Net : 52.63 m2
Ortalama: 11 m, Maks/Min : 20 m / 8 m
Siltli Kil, Kireçtaşı, Marn
Lazer ile Doğrultu ve Enkesit Kontrolu
Konverjans Bulonları, Ekstansometre ve
Basınç Hücreleri ile Oturma, Yanal
Deplasman ve Gerilme Ölçümleri
Yeni Avusturya Tünel Metodu
Püskürtme Beton (t=20-25 cm) BS20 +
Çelik Kafes İksa+Çelik Hasır (2 kat)
Kaya Bulonu + Önsüren Çubuk
t= 40 cm, Su Geçirimsiz, BS30 Betonu +
Çift Kat Hasır Çelik (Q 589/378) Donatı
Ortalama : 5.5 m/gün, Maks : 9.9 m/gün
5 Mayıs 1993 – 6 Mayıs 1994
293
Yapı Merkezi-ABB Konsorsiyumu
©
Çizelge 2 Yapı Merkezi Nokta Yük Deney Aleti Teknik Özellikler ve
Kullanım Kılavuzu
Teknik Özellikler
• Tipi Tek eksenli, taşınabilir, hidrolik el presli nokta yük deney aleti

• Hidrolik pres El pompalı, 5 ton kapasiteli, düşey depolu, dikey silindirli

Çalışma basıncı 700 bar (maks.)
Bağlantı hortumu Otomatik rakorlu
• Manometre φ 100 mm 0-600 bar
• Boyutları 22 x (65-80) cm
• Ağırlığı 34 kg.
Kullanımı
O Bağlantı hortumunu takınız.
O Yükleme başlıklarını yeteri kadar açınız.
O Örnek boyutlarını ölçünüz ve kayıt formuna kaydediniz.
O Deney numunesini başlıklar arasına yerleştiriniz.
O Üst kolu çevirerek numuneyi yükleme başlıkları arasında hafifçe sıkıştırınız.
O Yağ vanasını sağa çevirerek kapatınız.
O Manometrenin kalıcı ibresini sınırlayınız.
O Pompa kolunu takınız ve yavaş hareketlerle basıncı arttırınız. Numune ortalama
olarak 10-60 sn içinde kırılmalıdır.
O Kırılma değerini manometrenin kalıcı ibresinden okuyunuz. Kırılma yükü % 5
hassasiyetle okunmalıdır.
O Deney bitiminde yağ vanasını sola doğru çevirerek açınız ve pistonu aşağıya itiniz.

a b

©
3.2 Nokta Yük İndisi ve Eşdeğer Çap Kavramı
Nokta yük aleti ile numuneye iki tür yükleme uygulanabilir :
O Çapsal yükleme
O Eksenel yükleme
Çizelge 3’de yükleme türleri ve buna bağlı olarak tanımlanan “nokta yük indisi” büyüklüğüne ait
bağıntılar, deney numunesi ile ilgili yükleme doğrultusu bazında “geometrik boyut sınırlamaları”
ile birlikte verilmiştir. Deneyin en önemli yararlarından biri aynı zamanda düzgün olmayan
geometrili numunelere de uygulanabilmesidir. Nokta yük deneylerinde gözlenebilecek kırılma
modları Çizelge 4’ de gösterilmiştir. Hatalı kırılma modu gözlenen deneyler değerlendirme
analizinin dışında tutulmuştur.

Çizelge 3 Yükleme Doğrultusuna Bağlı Olarak Gerçekleştirilen Nokta Yük

Deneyleri ve Nokta Yük İndis Büyüklüklerinin Hesaplanması
Deney türü Yükleme Şekli ve Boyut Limitleri Nokta Yük İndisi
L P P P
I= =
Çapsal L ≥ 0.5 D D e2 D2
D
P
P P P
I= , F= D.A
D e2
Eksenel D
0.3A < D < A D e = 4F / π = 1.128 D.A
F
P P D=A ise De= 1.128 D
A
L P P
I=
L ≥ 0.5 D D e2
Blok D
0.3 A < D < A D e = 1.128 D.A
A P
L L ≥ 0.5 D P
P I=
0.3 A < D < A D e2
Şekilsiz A1 A=(A1+A2) / 2
D D e = 1.128 D.A
P
A2
I = Nokta yük indisi
P = Kırılma yükü [kgf]
D = Numune çapı (çapsal yüklemede) , numune yüksekliği (eksenel yüklemede) [cm]
De= Eşdeğer çap [cm]
F = Yükleme noktalarından geçen minimum kesit alanı
A = Numune genişliği
L = Yükleme başlığının kenara uzaklığı

©
Çizelge 4 Nokta Yük Deneylerinde Gözlenebilecek Kırılma Modları
Yükleme Tipi Doğru Kırılma Modları Hatalı Kırılma Modları

Çapsal

Eksenel

Blok

3.3 Nokta Yük Deneylerinin Değerlendirmesi

Nokta yük deneyleri Yapı Merkezi Mevhibe İnönü Tüneli Şantiyesinde kaplama betonunda
kullanılan beton karışımından alınan 3, 7 ve 28 gün kür edilen silindirik numuneler üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Deneylerde iki yükleme türü kullanılmıştır. Çapsal yüklemede
(φ10x15cm) boyutunda silindirik örnekler deneye tabi tutulmuştur. Eksenel nokta yük indisi
ile çapsal nokta yük indisi arasında bir regresyon bağıntısı bulmak amacı ile çapsal nokta yük
deneyi sonucunda kırılan “parçalar” üzerinde eksenel nokta yük deneyi uygulanmıştır.
Deneylerde elde edilen ve hesaplanan tüm büyüklüklerin (basınç dayanımı, nokta yük indis
değerleri) ortalama değerleri istatistiksel büyüklükler ile birlikte Çizelge 5 de topluca
verilmiştir. Deneylerde “değişkenlik katsayısı” (V), genelde %10’un altında kalmış olup, bu
sonuç deneylerin özenli bir şekilde yapıldığına işaret etmektedir. İlginçtir ki, bu deneyde
bulunan değişkenlik katsayıları Robins (1980) kaynağında kırmataşın kullanıldığı betonlara ait
D= 10 cm lik numunelerin çapsal nokta yük indisi değerlerine ait % 7.3 lük değişkenlik
katsayısı değeri ile uyumlu görünmektedir. Aynı kaynakta, küçülen karot çaplarında
değişkenlik katsayısının arttığı belirtilmektedir. Şöyle ki, kırma taşlı D=3.9 cm çaplı karot
numunesinin nokta yük deneyinde değişkenlik katsayısı % 14 mertebesinde çıkmıştır. Bu
değerlendirmelerin ışığında, D < 10 cm çaplı numunelerin kullanılması durumunda deney içi
değişkenliklerin azaltılması amacı ile numune sayısının arttırılması gerekmektedir (Arıoğlu,
Ergin, Arıoğlu, Nihal, 1998).

Çizelge 5’ de hesaplanan çapsal ve eksenel nokta yük indisi büyüklükleri ile 15 cm boyutlu
küp basınç dayanımları arasında regresyon analizi ile kurulan bağıntıların değişimleri
nomogram düzeninde Şekil-1 de gösterilmiştir. Çizelge 6’da ise sözü edilen regresyon
analizinde araştırılan modeller hesaplanan korelasyon katsayıları ile birlikte yer almaktadır. En
iyi korelasyon,
fb=A (I) B (1)
şeklinde ifade edilen üstel bağıntı ile elde edilmiştir. Nokta yük indisinin malzemenin bir
anlamda “çekme dayanımı” büyüklüğü ile ilintili olduğu göz önünde tutulduğunda basınç
dayanımı fb ile nokta yük indisi I arasında en iyi ilintinin (1) nolu eşitlik ile ifade
edilebileceği görülür. Ayrıca eksenel nokta yük indisi büyüklüğü Ie ile çapsal nokta yük
indisi Iç arasında pratik şekilde
Ie ≅ 1.15 Iç (2)
ile ifade edilebilecek bir ilişki belirlenmiştir.

©
 Çizelge 5 Basınç Dayanımı ve Nokta Yük Deneylerinde Elde Edilen Büyüklüklerin
İstatistiksel Değerlendirmesi
Büyüklük Kür Σn [X] [Min-Maks]
2
[S] [V ]
süresi [kgf/cm ]2 [kgf/cm ] 2
[kgf/cm ] [%]
3 20 268 211-333 27.4 10.22
[fb] 7 20 336 291-353 15.3 4.55
[kgf/cm2] 28 8 422 389-473 27.4 6.50
3 20 16.70 14.04-19.40 1.77 10.60
[Iç] 7 20 19.75 15.50-22.50 1.68 8.51
2
[kgf/cm ] 28 8 22.18 18.90-24.60 1.63 7.35
3 20 18.60 15.70-21.59 2.02 10.86
[Ie] 7 20 21.72 17.13-26.35 1.94 8.93
2
[kgf/cm ] 28 8 28.21 23.11-30.86 2.56 9.07
fb= 15 cm lik küp numune basınç dayanımı
Iç = Çapsal nokta yük indisi (φ10 silindirik numune)
Ie = Eksenel nokta yük indisi
X = Kür süresi bazında deney sonuçlarının ortalaması
S = Kür süresi bazında deney sonuçlarının standart sapması
V = Kür süresi bazında deney sonuçlarının değişkenlik katsayısı
Σn = Analizde yeralan numune sayısı

Şekil 1 ve Çizelge 6 birlikte incelendiğinde şu sonuçlar göze çarpmaktadır :

• Gerek çapsal, gerekse eksenel nokta yük indisi beton basınç dayanımı ile istatistiksel bakımdan
çok anlamlı kabul edilebilecek üstel bir model ile ifade edilebilir. A, B regresyon katsayılarının
numune boyutu ve kullanılan agrega cinsi ile ilintili olabileceği belirtilebilir (Robins, 1980). Bu
anlamlı bağıntı yardımı ile kalite kontrol amacına yönelik olarak beton basınç dayanımları kabul
edilebilecek yakınsamalarla kestirilebilir.

• Her iki nokta yük indisi Iç ve Ie arasında anlamlı sayılabilecek bir bağıntı mevcuttur.
Uygulama açısından pratik öneme sahip olabilecek nokta yük indisi = f (birim hacim ağırlığı)
ilintisinin belirlenmesi konusunda, eksenel ve çapsal nokta yük indisi ile 3,7,28 günlük
numunelerin birim hacim ağırlıkları arasında yapılan regresyon analizi sonucunda

Iç = 127 γ - 294 [kgf/cm2] , r = 0.782 , n = 40 (3)

Ie = 133 γ - 308 [kgf/cm2] , r = 0.844 , n = 40
bağıntıları elde edilmiştir (Yapı Merkezi,1994). Birim ağırlığın “γ” (gr/cm3), şantiyede
kolaylıkla ölçülebilen bir büyüklük olduğu göz önünde tutularak kurulan bu regresyon
yardımı ile nokta yük indisini, nokta yük indisi ile basınç dayanımı arasındaki bağıntılardan
da betonun basınç dayanımını belirli bir istatistiksel hata ile kestirme olanağı ortaya
çıkmaktadır. Yine aynı kaynakta deneyde ölçülen ve hesaplanan çapsal nokta yük indisleri
arasındaki ortalama sapma miktarları yaklaşık
∆= % ± 6
olarak rapor edilmiştir.

©
 fb= 18 [Ie]0.95 fb= 10.5 [Iç]1.18

Basınç Dayanımı [fb] [kgf/cm2]

r= 0.952, n= 40 r= 0.944, n= 40

Eksenel Nokta Yük İndisi [Ie] [kgf/cm2]

Eksenel Nokta Yük İndisi [Ie] [kgf/cm2] Çapsal Nokta Yük İndisi [Iç] [kgf/cm2]

Ie= 1.15 [Iç]

Kontrol datası oluşturmak
amacı ile regresyon analizinde Ie= 1.40 [Iç]-4.52
2

kullanılmayan veriler r= 0.823, n= 40

Şekil 1 Nokta Yük Deney Sonuçlarının Basınç Dayanımları (15 cm küp) İle İstatistiksel İlişkileri

Çizelge 6 Regresyon Analizinde Kullanılan Matematik Modeller

ve Hesaplanan Korelasyon Katsayıları
Bağıntılar Σn A B r
fb = A.I ç + B 40 20 50 0.938
B .( I )
fb = A.e ç 40 99 0.065 0.929
fb = A.(I ç )B 40 10.5 1.18 0.944
log fb = A. log I ç + B 40 2.34 1.02 0.921
fb = A.( γ .I ç ) + B 40 7.45 -24 0.833
B .( γ .I ç )
fb = A.e 40 99.2 0.025 0.847
fb = A.( γ .I ç )B 40 5.12 1.080 0.872
log fb = A. log ( γI ç ) + B 40 1.080 0.709 0.892
log fb = A. log γI ç + B 40 2.16 0.709 0.894
fb = A.I e + B 42 14.55 24.45 0.942
B .( I e )
fb = A.e 42 131 0.042 0.927
B
fb = A.(I e ) 42 18 0.95 0.952
fb= 15 cm lik küp numune basınç dayanımı [kgf/cm2]
Iç = Çapsal nokta yük indisi (φ10 silindirik numune) [kgf/cm2]
Ie = Eksenel nokta yük indisi [kgf/cm2]
γ = Birim ağırlık [gr/cm3]
Σn = Toplam numune sayısı
A, B = Regresyon katsayıları
r = Korelasyon katsayısı

©
4. SAYISAL ÖRNEK
Mevhibe İnönü tüneli iç kaplama betonu üzerinde gerçekleştirilen araştırma projesi çerçevesinde
28 günlük φ10x15 cm 2 adet silindir numune “çapsal nokta yük deneyi” ’ne tabi tutulmuştur.
Deney sonuçları aşağıda verilmiştir :
Kırılma yükü P= 2232 kgf ve 2265 kgf
Çapsal nokta yük indisi değerini hesaplayarak 28 günlük beton basınç dayanımını-15 cm küp-
kestiriniz.
• Nokta yük indisi
P
I ç = 2 (Çizelge 3)
D
2232
I ç ,1 = 2
= 22.32 kgf/cm2
10
2265
I ç,2 = 2
= 22.65 kgf/cm2
10
• Ortalama nokta yük indisi
I ç ,1 + I ç , 2 22.32 + 22.65 44.97
Iç = = = = 22.48 kgf/cm2
2 2 2
• 28 günlük beton basınç dayanımı-15 cm lik küp
f b = 10.5 (I ç )1.18 [kgf/cm2] (Şekil-1) 14 kgf/cm2 < Iç < 25 kgf/cm2
220 kgf/cm2 < fb < 500 kgf/cm2
f b = 10.5 ( 22.48)1.18 ≅ 418 kgf/cm2
olarak kestirilebilir.

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Bu çalışma kapsamında incelenen konulardan elde edilen belli başlı sonuçlar şöyle
özetlenebilir :
• Nokta yük deneyi gerek basitliği ve ekonomikliği gerekse şantiyede uygulanabilme
özellikleri ile son derece kullanışlı bir deneydir. Uzun yıllar uygulamalı Kaya Mekaniği
disiplininde başarı ile kullanılan bu deney 1980’lerden itibaren sahip olduğu yararları nedeni
ile beton teknolojisinde de “laboratuvar” ölçeğinde kullanılmıştır.
• Türk beton teknolojisinde ilk defa, Yapı Merkezi Mevhibe İnönü Tüneli şantiye
çalışma koşullarında nokta yük deneyine (Çizelge 2) ait indis büyüklükleri (Çizelge 5) ile
beton basınç dayanımı arasındaki korelasyonlar ortaya konmuş , “nokta yük indisi”
büyüklüğünün beton kalite kontrolunda uygulanabileceği gösterilmiştir.
• Nokta yük indisi büyüklükleri ile betonun tek eksenli basınç dayanımı arasında
anlamlı istatistiksel bağıntılar söz konusudur (Çizelge 6, Şekil 1). En yüksek korelasyonla
sonuçlanan bağıntı üstel bir modeldir. Richardson (1989) kaynağına göre bağıntıdaki “üs
değeri” büyük ölçüde beton karışımında kullanılan agreganın cinsi ve maksimum dane çapı
tarafından kontrol edilmektedir. Verilen agrega cinsi ve maksimum agrega boyutunda karot
veya silindir boyutlarının nokta yük indisleri üzerindeki etkisi özellikle D < 10 cm lik
numuneler için sistematik deneylerle ortaya çıkartılmalıdır.
• Nokta yük aleti kullanılarak, ayrıca, blok şeklinde (parke taşı ve şekli düzgün olmayan
beton moloz (Çizelge-3)) numuneler üzerinde basınç dayanımı ile nokta yük indisi arasında
çıkartılacak referans korelasyon bağıntıları yardımı ile beton basınç dayanımları kabul
edilebilir yaklaşıklıkla kestirilebilir (Çizelge 6).

©
 TEŞEKKÜR
Yazarlar araştırmanın yapılmasında gösterdikleri ilgi ve akademik destek için Yapı Merkezi
Holding A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Sn.Dr.Müh. Ersin ARIOĞLU 'na, Yapı Merkezi
Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sn. Y.Mimar. Köksal ANADOL'a, Yapı Merkezi Yönetim
Kurulu Üyesi Sn.Y.Müh.Ülkü ARIOĞLU’na,Yapı Merkezi İnşaat A.Ş Genel Müdürü Sn.
Y.Müh. Emre AYKAR 'a, nokta yük aletinin tasarımını yapan Mak.Müh. Levent ALPERGİN
ve çalışmada emeği geçen Y.Müh. Oğuzhan ODBAY’a teşekkür ederler. Burada ileri sürülen
görüş ve değerlendirmeler doğrudan doğruya yazarlara aittir, ilgili kuruluşları bağlamaz.

KAYNAKLAR

Arıoğlu, Ergin, Bilgin, N. “Nokta Yük Deneyi ve Uygulaması” İ.T.Ü Dergisi, Cilt 36, Sayı 2,
1978.
Arıoğlu, Ergin, Arıoğlu, B., Alpergin, L., Yüksel, A “Yapı Merkezi Nokta Yük Deneyi İle
Beton Dayanımlarının Belirlenmesi Araştırma Projesi Raporu”, Yapı Merkezi Raporu, Mayıs
1994.
Arıoğlu, B, Yüksel, A, Arıoğlu, Ergin, “ İncirli-M.İnönü Tüneli Yapım Çalışmaları ve
Üretim Parametreleri” T.M.M.O.B Maden Mühendisleri Odası, Ulaşımda Yeraltı Kazıları
I.Sempozyumu, 1-3 Aralık 1994, Maçka, İstanbul, s.145-163.
Arıoğlu, B., Yüksel, A., Arıoğlu, Ergin, “ İncirli-M.İnönü Tünelinde Su Geliri ve Yapım
Çalışmalarına Etkisi” , T.M.M.O.B Maden Mühendisleri Odası, İstanbul Su Kongresi ve
Sergisi, İstanbul, 1995.
Arıoğlu, Ergin, Arıoğlu, Nihal Üst ve Alt Yapılarda Beton Karot Deneyleri ve
Değerlendirilmesi, Evrim Yayınevi, 1998, İstanbul.
Arıoğlu, Ergin, Girgin, Canan “Mevhibe İnönü Tünelinde Beton Kalite Kontrol
Değerlendirmesi” Beton Prefabrikasyon Dergisi, Sayı 48, Ekim 1998, pp. 5-11.
Brook, N. “The Measurement and Estimation of Basic Rock Strength” Comprehensive Rock
Engineering , edited by J.A Hudson, Pergamon Press, 1993.
Richardson, D.N “Point-Load Test for Estimating Concrete Compressive Strength”, ACI
Materials Journal, V.86, No.4, July-August 1989.
Robins, P.J “Point-Load Strength Test for Concrete Cores” Magazine of Concrete Research,
Vol.32, No. 111, June 1980, pp.101-111.
Robins, P.J “Point-Load Test for Tensile Strength Estimation of Plain and Fibrous Concrete”
In-Situ / Nondestructive Testing of Concrete, SP-82, American Concrete Institute, Detroit,
1984, pp.309-325.
Yapı Merkezi “İstanbul LRTS – III Aşaması Mevhibe İnönü Tüneli’nde Buluşma Töreni”,
Mayıs 1994, Çamlıca, İstanbul.