Elektronik Elemanların Sağlamlık Kontrolü

DİRENÇ

Ölçü aleti’nin kademesi direncin üzerindeki renk kodlarına bağlı olarak uygun biçimde ayarlanır
( X1 , X10 , X1K ...) ve ibre sıfırlanır. Ölçü aletinin problarından biri direncin bir ucuna bağlanır
ve diğer probla beraber elimiz direncin diğer ucuna dokundurulur. Direnç üzerindeki renk
kodları ile ibredeki direnç değeri aynı ise direnç sağlamdır. Ölçü aleti sonsuz direnç gösterirse
direnç bozuktur.

POTANSİYOMETRE VE TRİMPOT

Ölçü aleti direnç kademesine getirilir. Bu elemanların üzerinde yazılı olan direnç değerleri ile
ohmetrede ölçülen direnç değeri yaklaşık aynı görülmelidir.

( Problar potun kenar uçlarına dokundurulur) ve 2. Olarak problardan biri elemanın kenar ucuna
diğer prob elemanın orta ucuna bağlanır. Ve elemanın değeri değiştirilir. Ölçü aletinin
gösterdiği değer pot ayarlandıkça değişiyorsa eleman sağlamdır.

LDR

Ohm metre direnç konumuna alınarak (X1) problar LDR’nin bacaklarına dokundurulur. LDR ‘nin
ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü aletinde sonsuz bir direnç değeri gözükür.(ŞEKİL A) LDR
‘nin üzeri açılıp ışık görmesi sağlandığında küçük bir direnç değeri gözükmelidir.(ŞEKİL B )
Ayrıca LDR karanlıkta küçük yada ışıkta sonsuz direnç değeri gösteriyorsa LDR bozuktur.

PTC ( Pozitif Isı Katsayılı Direnç )

Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Problar PTC’nin bacaklarına dokundurulur. Ölçülen değer
PTC üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır. Ve ayrıca PTC ‘ye ısı verildiğinde direnç değeri
artmalıdır. Tersi bir durumda PTC bozuktur.

NTC ( negatif Isı Katsayılı Direnç )

Ölçü aleti direnç konumuna alınır.Problar NTC’nin bacaklarına dokundurulur.Ölçülen değer NTC
üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır.Ve ayrıca NTC’ye ısı verildiğinde direnç değeri azalmalıdır.

KONDANSATÖR
Elektrolitik kondansatör uçlarına ohmmetre bağlandığında ibre sağa doğru sapıp tekrar sola
doğru geliyorsa kondansatör sağlamdır. İbre sapıp kalıyorsa yani sürekli küçük direnç
gösteriyorsa kondansatör bozuktur.Küçük kapasiteli kondansatörlerde ölçü aletinin ibresi
kademe hangi durumda olursa olsun ( X1,X10, X100 , X1K ) sapmaması gerekir.

FOTO DİYOD
Foto diyodun üstü kapatılar. Ölçü aleti X1 -konumuna alınır. Doğru polaritede sonsuz direnç ,
ters polaritede küçük ( 15 ) direnç göstermesi gerekir. Ancak diyot ters polarize edilip sonsuz
direnç20 gösterdiği anda üstü açılıp ışık aldığında direnç değeri azalmalıdır.
ZENER VE DOĞRULTMA DİYOTLARI
Ölçü aleti X1 konumuna alınır. Doğru polaritede ) direnç göstermesi- 20sonsuz direnç , ters
polaritede küçük ( 15 gerekir

RÖLE
Rölenin bobin uçlarına ohmmetre bağlanır. ) gibi bir değer ölçü aletindeRölenin bobin direnci
kadar ( 75- 100 ) normalde açık kontağı isegörülür.Rölenin normalde kapalı kontağı sıfır ( 0
sonsuz direnç gösterir. Bunların dışındaki ölçüm sonuçları rölenin bozuk olduğunu
göstermektedir.

DİYAK

Sağlam bir diyakta her iki yönde de sonsuz direnç gözükür. Elemanın özelliğide çift yönlü akım
geçirmesidir.

TRANSFORMATÖR
Sağlam bir trafoda giriş sargısı ince telden çok sipirli sarılmıştır. Bu nedenle orta değerde bir
direnç gösterir. Çıkış sargısı ise kalın telden az sipirli sarılmıştır. Bu nedenle küçük bir )
gösterir.direnç ( 4-6

Beseleme transformatörünün giriş sargısı çok küçük direnç gösterirse kavrulmuş sonsuz direnç
gösterirse yanmış , sonsuz direnç gösterirse kopmuş demektir.
Transformatörlerin giriş sargısı ile çıkış sargısı arası sargılardan birisi ile demir nüve arasının
sonsuz direnç göstermesi gerekir. Aksi halde sargılar arasında veya sargılardan birisi ile nüve
arasında kısa devre var demektir.
TRİYAK
a) Sağlam bir triyağın A2- A1 uçları her iki yönde de sonsuz direnç gösterir.
b) Gate- A2 arası her iki yöndede sonsuz direnç gösterir.
Gate –A1 uçları arası her iki yönde de küçük ) gösterir.( 15 – 20

TRANSİSTÖR
Transistörün tipi belirlendikten sonra ;

NPN ise ;
a) Kollektör – Emiter arası arasının her iki yöndede büyük direnç göstermesi gerekir.
Kollektör- emiter arası küçük direnç gösteriyorsa transistör bozuktur.
b) Beyz – Emiter ve Beyz- Kollektör arası doğru polarize edildiğinde küçük direnç
) göstermelidir. Sonsuz(15- 20 direnç gösteriyorsa bozuktur.
c) Beyz- Emiter ve Beyz- Kollektör arası ters polarize edildiğinde sonsuz direnç
göstermelidir. Küçük direnç gösteriyorsa bozuktur.

PNP ise ;
a) Pnp transistörün Kolektör – Emiter uçları arası her iki yöndede sonsuz direnç göstermesi
gerekir.
b) Beyz- Emiter ve Beyz –Kollektör uçları doğru polarize edildiğinde küçük direnç gösterir.
(15- 20 ). Aksi halde transistör bozuktur.
c) Beyz – Kolektör ve Beyz – Emiter uçları ters polarize olduğunda sonsuz direnç
gösteriyorsa sağlamdır.
UJT

a ) Sağlam bir UJT ‘de B2 – B1 uçları arası her iki yönde de yaklaşık direnç göstermesi
gerekir.5K
b) Ayrıca UJT’nin Emiter – B1 ve Emiter – ) , diğer yöde ise sonsuzB2 uçları arası her iki yönde
de küçük ( 15 – 20 direnç gösterir.

PUT

Sağlam bir Put ‘ da Anot – Katot ve Gate – Katot uçları her iki yöndede sonsuz direnç gösterir.
Anot- Gate arası bir yönde küçük küçük direnç , diğer yöde de sonsuz direnç göstermelidir.

TRİSTÖR ( SCR )

Sağlam tristörün Anot –Katot uçları arası her iki yöde de sonsuz direnç gösterir.

Ayrıca tristörün Gate – Anot uçları arası her iki yönde de sonsuz direnç göstermesi gerekir.

SUS (TEK BİLEŞENLİ SLİKON ANAHTAR )

SUS’un anoduna + , katod ve gate uçlarına – gerilim uygulandığında veya gate ucuna gerilim
uygulandığında çalışır.Diyod gibi tek yönlü alım geçiren bir elemandır.Anod-katod arasına
uygulanan gerilim zener kırılma geriliminin altında olduğunda T1 ve T2 transistörleri
yalıtımdadır, anoddan katoda doğru akım geçişi olmaz.

a) Transistörlerin Kolektör – Emiter uçları arası her iki yöndede sonsuz direnç göstermesi
gerekir.
b) Beyz- Emiter ve Beyz –Kollektör uçları doğru polarize edildiğinde küçük direnç gösterir.
Aksi halde bozuktur.
c) Beyz – Kolektör ve Beyz – Emiter uçları ters polarize olduğunda sonsuz direnç
gösteriyorsa sağlamdır.

FET
Sağlam Fet Transistörün Kaynak – Oluk uçları ( D –S ) arası her iki yönde de küçük direnç
gösterir.

Ayrıca Sağlam bir Fet GATE – DRAİN ve GATE –SOURCE uçları arasında bir yönde küçük direnç
diğer yönde sonsuz direnç göstermesi gerekir.

LED DİYOT

Led diyot da diğer normal diyotlar gibi ölçülür. Fakat üzerinde çizgi yoktur. Kısa uç
(katot ) , uzun bacak ise anot olarak kabul edilir. ) gibi bir direnç değeri gösterirken diğer
yönde sonsuzBir yönde ( 12- 13 direnç göstermesi gerekir.

Ayrıca elimizdeki ölçü aletinin diyot kademesi varsa led bu konumda iken + prob anota
– prob katota dokundurulmak suretiyle ledin yanık olup olmadığı denenebilir.
FOTO TRANSİSTÖR

Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Foto transistörün ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü
aletinde sonsuz direnç gözükür. Foto transistörün üzeri açıldığında yani ). Bunlarınışık
aldığında ölçü aletinde küçük bir değer okunur. ( 15 – 20 dışındaki durumlarda foto transistör
bozuktur.

MOSFET

a) Ölçü aleti direnç konumuna alınır. + prob Drain ucuna – prob ise source ucuna dokundurulur.
Ölçülen değer yaklaşık sıfır olmalıdır. Ve problar yer değiştirdiğin de de aynı değer okunmalıdır.
b) + probDrain ucuna , - prob Gate ucuna bağlanır. Ve ölçü aletinde okunan direnç değeri
yaklaşık 7 – 8 okunmalıdır.
c) + prob Source ucuna , - prob Gate ucuna dokundurulur. Ölçü altinde 7- 8 ohm’luk bir direnç
değeri okunmalıdır.

TRANSİSTÖRÜN AVOMETREYLE SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Ohm metrenin X1 konumunda veya yüksek güçlü transistör test ediliyorsa X1K konumunda siyah
uç transistörün beyz ucuna kırmızı uç ise ilk önce emiter ucuna daha sonrada kollektör ucuna
bağlandığında düşük direnç gösteriyor ve kırmızı uç beyz ucuna siyah uç ise önce kollektöre
sonrada emitere bağlandığında yüksek direnç gösteriyorsa ayrıca emiter-kollektör arası ölçü
aletinin her iki yönünde de yüksek direnç gösteriyorsa transistör sağlamdır

DİYODUN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Ölçü aletinin Ohm metre konumunda kırmızı uç diodun bir ucuna siyah uç diğer ucuna bağlanır.
Bu durumda eğer Ohm metre düşük direnç gösteriyorsa ölçü aletinin uçları ters çevrilerek
bağlandığında yüksek direnç göstermelidir. Eğer bu şekilde bir ölçüm yaptıysanız diyod
sağlamdır ve düşük direnç okunan durumda kırmızı ucun bağlı olduğu yer diodun anot ucudur.
Eğer her iki durumda da düşük direnç veya yüksek direnç okunuyorsa diyod arızalıdır.

DİRENCİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Direncin artısı eksisi yoktur avometre uçlarını ne tarafa tutarsak tutalım değer gösterir,
gösterdiği değer direncin kendi değeridir.

KONDANSATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Kondansatörün sağlamlık kontrolü Ohm kademesinde yapılır. İlk önce kondansatörün iki ucu kısa
devre edilir daha sonra avometre Ohm kademesine alınır. Avometrenin kırmızı ucu
kondansatörün eksi ucuna, siyah ucu ise kondansatörün artı ucuna bağlanmalıdır. Sağlam
kondansatörde ibre önce sapar sonra tekrar geri döner. Küçük değerli kondansatörlerde sapma
ve geri gelme hızlı, büyük değerli kondansatörlerde ise daha yavaştır.

BOBİNİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Avometre direnç kademesine alınır, bobine uçları değdirilir eğer ibre sapıyorsa bobin sağlamdır.
TRANSFORMATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Transformatörün sağlamlık kontrolü avometre kullanılarak yapılır. Bunun için önce analog
avometre X1 konumuna alınır ve sıfır ayarı yapılır. Sağlam bir transformatörde primer tarafı ile
sekonder tarafı arasındaki ölçmede avometre hiç sapmamalıdır primerin iki ucu ve sekonderin
iki ucu ölçülürken ise avometre sapmalıdır.

LDR’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Herhangi bir devreye ihtiyaç duymadan doğrudan ölçü aletinin Ohm metre kısmı kullanılarak
sağlamlık kontrolü yapılabilir. Ohm Metre foto direncin uçlarına yön fark etmeksizin bağlanıp
ışığa tutulduğunda ışığın şiddeti arttıkça değeri düşer. Işık alan pencere tam olarak
kapatıldığında hemen hemen açık devre gösterir yani iç direnç maksimum değere (10 Mohm ve
üzeri) ulaşmıştır. Ölçüm esnasında foto direnç bunların haricinde bir davranış gösteriyorsa
arızalıdır.

PTC VE NTC’NİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Ohm metre X 100 konumuna alınır ve uçlar yön fark etmeksizin termistöre bağlanır ve termistör
ısıtılır. Eğer termistör PTC ise direnci düşer, NTC ise direnci azalır. Bu şekilde davranan bir
termistör sağlam demektir.

TRİSTÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ

Ölçü aleti X1 konumuna alınarak siyah ucu tristörün anoduna bağlanır. Kırmızı uç ise katoda
bağlanır. Bu durumda ölçü aletinde herhangi bir değer okunmaması gerekir. Eğer düşük bir
direnç veya kısa devre gözleniyorsa tristörün anot-katot arası kısa devre olmuş demektir ki bu
da tristörün arızalı olduğunu gösterir. Eğer bu ölçümde bir hata yoksa şimdi sıra gate ucunun
sağlamlığını ölçmeye geldi. Kırmızı ve siyah uçlar tristöre bağlı iken siyah uç anottan
ayrılmadan aynı anda gate ucuna değdirildiğinde tristör tetiklenmiş olur ve ölçü aletinde çok
düşük bir direnç hatta kısa devre görülür. Bu durumda tristör tetiklenmiştir, anot-katot arası
iletken olmuştur ve gate ucu sağlamdır. Şimdi gate ucuna değdirilen siyah uç ayrılır ve ölçü
aletinde hala aynı sapmanın olduğu görülür. Bu da tristörün bir kez tetiklendikten sonra
tetikleme kesilse bile iletimde kaldığını gösterir. Eğer gate ucu ayrıldığında ölçü aletide yüksek
bir direnç veya açık devre gösteriyorsa tristör arızalıdır veya gate ucu değdirildiği halde ölçü
aletinde bir sapma olmuyorsa tristör yine arızalıdır