ΑΡΧΑΙΑ (Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ)

ΚΕΙΜΕΝΑ

Α. Ακούσας ταυτα ο Θηραµένης, ανεπήδησεν επί τήν εστίαν καί ειπεν: «Εγώ δ’ έφη, ω άνδρες,
ικετεύω τά πάντων εννοµώτατα, µή επί Κριτία ειναι εξαλείφειν µήτε εµέ µήτε υµων όν άν
βούληται, αλλ’ όνπερ νόµον ουτοι έγραψαν περί των εν τω καταλόγω, κατά τουτον καί υµιν καί
εµοί τήν κρίσιν ειναι.
Καί τουτο µέν, έφη, µά τούς θεούς ουκ αγνοω, ότι ουδέν µοι αρκέσει όδε ο βωµός, αλλά
βούλοµαι καί τουτο επιδειξαι, ότι ουτοι, ου µόνον εισί περί ανθρώπους αδικώτατοι, αλλά καί
περί θεούς ασεβέστατοι. Υµων µέντοι, έφη, ω άνδρες καλοί καγαθοί, θαυµάζω, ει µή βοηθήσετε
υµιν αυτοις, καί ταυτα γιγνώσκοντες ότι ουδέν τό εµόν όνοµα ευεξαλειπτότερον ή τό υµων
εκάστου».

(Ξενοφώντας, Βιβλ. 2, Κεφ. 3)

Β. Μετά δέ τήν ναυµαχίαν οι Κερκυραιοι τρόπαιον στήσαντες επί τη Λευκίµµη της Κερκυραίας
ακρωτηρίω τούς µέν άλλους ούς έλαβον αιχµαλώτους απέκτειναν, Κορινθίους δέ δήσαντες
ειχον. Ύστερον δέ, επειδή οι Κορίνθιοι καί οι ξύµµαχοι ησσηµένοι ταις ναυσίν ανεχώρησαν επ’
οίκου, της θαλάσσης απάσης εκράτουν της κατ’ εκεινα τά χωρία οι Κερκυραιοι, καί πλεύσαντες
ες Λευκάδα τήν Κορινθίων αποικίαν της γης έτεµον καί Κυλλήνην τό Ηλείων επίνειον
ενέπρησαν, ότι ναυς καί χρήµατα παρέσχον Κορινθίοις.

(Θουκυδίδης, Βιβλ. 1, Κεφ. 30)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Να µεταφραστούν τα παραπάνω αποσπάσµατα

2) Ποιές ήταν οι αφορµές και ποιά η κυριότερη αιτία για να ξεσπάσει ο Πελοποννησιακός
πόλεµος;

3) Αφού µελετήσετε το πρώτο απόσπασµα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις :

α) Τί γνωρίζετε για τον κατάλογο τον τρισχιλίων;
β) Τί θέλει να αποδείξει ο Θηραµένης στο σύντοµο λόγο του προς τους βουλευτές;

4) Αφού µελετήσετε το δεύτερο απόσπασµα να αναφέρετε γιατί οι Κερκυραίοι έκοβαν τα δέντρα

στη Λευκάδα

5) ειπεν, ειναι, παρέσχον : να γίνει χρονική αντικατάσταση

6) έλαβον : να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση και να κλιθεί η οριστική του παρακειµένου Μέσης
Φωνής

7) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθµού των ουσιαστικών (εκτός των
κυρίων ονοµάτων) που βρίσκονται στην πρώτη παράγραφο του πρώτου αποσπάσµατος
8) Να αναγνωριστούν συντακτικώς : τήν κρίσιν, γιγνώσκοντες, ευεξαλειπτότερον, απάσης,
επίνειον

9) Να βρεθούν και να αναγνωριστούν οι εµπρόθετοι προσδιορισµοί του πρώτου αποσπάσµατος

10) Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες προτάσεις του δευτέρου αποσπάσµατος

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Α) Μόλις άκουσε αυτά ο Θηραµένης, πήδησε στο βωµό της Εστίας και είπε: «Εγώ, είπε, άντρες
(Αθηναίοι), (σας) ικετεύω, σε ό,τι πιο δίκαιο υπάρχει να µην έχει ο Κριτίας το δικαίωµα να
διαγράφει (από τον κατάλογο) ούτε εµένα ούτε όποιον από εσάς θέλει, αλλά να δικαζόµαστε
τόσο εσείς όσο κι εγώ σύµφωνα µ’ αυτόν τον νόµο, τον οποίο ακριβώς αυτοί έγραψαν γι
αυτούς που περιλαµβάνονται στον κατάλογο.
∆εν αγνοώ βέβαια, µα τους θεούς, είπε, και τούτο, ότι δηλαδή αυτός εδώ ο βωµός δε θα µε
ωφελήσει σε τίποτα, αλλά θέλω να αποδείξω και αυτό, ότι δηλαδή αυτοί είναι όχι µόνο πάρα
πολύ άδικοι απέναντι στους ανθρώπους αλλά και ασεβέστατοι προς τους θεούς.
Παραξενεύοµαι όµως µε εσάς, είπε, άντρες καλοί και έντιµοι, αν δεν βοηθήσετε τους εαυτούς
σας και µάλιστα ενώ γνωρίζετε ότι το όνοµά µου δε σβήνεται καθόλου πιο εύκολα από το
όνοµα καθενός από εσάς».
Β) Μετά τη ναυµαχία οι Κερκυραίοι, αφού έστησαν τρόπαιο στη Λευκίµµη, το ακρωτήριο της
Κέρκυρας, φόνευσαν τους άλλους που συνέλαβαν αιχµαλώτους, ενώ κρατούσαν
φυλακισµένους τους Κορινθίους. Ύστερα, όταν οι Κορίνθιοι και οι σύµµαχοί τους νικηµένοι
αναχώρησαν µε τα πλοία για την πατρίδα , οι Κερκυραίοι κυριαρχούσαν στη θάλασσα σ’ όλη
εκείνη την περιοχή και, αφού έπλευσαν στη Λευκάδα, που ήταν αποικία των Κορινθίων,
έκοβαν τα δέντρα και έκαψαν την Κυλλήνη, το επίνειο των Ηλείων, γιατί έδωσαν στους
Κορινθίους πλοία και χρήµατα.

2) Οι αφορµές για το ξέσπασµα του πολέµου ήταν : α) Η επέµβαση των Αθηναίων στη διένεξη
Κορινθίων και Κερκυραίων β) Η επέµβαση των Κορινθίων στη Χαλκιδική υπέρ των κατοίκων
της Ποτείδαιας που αποστάτησε από την αθηναϊκή συµµαχία γ) Το «Μεγαρικό ψήφισµα δ) Η
κατάληψη της Αίγινας από τους Αθηναίους. Η τελική αφορµή ήταν η επέµβαση των Θηβαίων
στις Πλαταιές
Η κυριότερη αιτία ήταν ο φόβος που προκαλούσε στους Σπαρτιάτες η συνεχής ανάπτυξη της
οικονοµικής και στρατιωτικής δύναµης των Αθηναίων

3) α) Ο κατάλογος είχε δηµιουργηθεί από τους τριάντα τυράννους και περιελάµβανε τρεις χιλιάδες
ονόµατα πολιτών, µόνο των οπαδών των ολιγαρχικών. Αν κάποιος από αυτούς που ανήκαν
στον κατάλογο είχε κατηγορηθεί, δίκαια ή άδικα, για ανατρεπτικές ενέργειες, για να
καταδικαστεί σε θάνατο έπρεπε να το αποφασίσουν οι πεντακόσιοι βουλευτές. Για τους
«εκτός καταλόγου» αποφάσιζαν οι Τριάκοντα.
β) Ο Θηραµένης, αφού κατηγορεί τους Τριάκοντα, ως ανθρώπους πάρα πολύ άδικους αλλά και
πολύ ασεβείς, προσπαθεί να πείσεις τους βουλευτές να µην επιτρέψουν στον Κριτία να τον
διαγράψει από τον κατάλογο. Τους προειδοποιεί ότι αν µείνουν απαθείς είναι πιθανόν κάποιοι
από τους ίδιους να έχουν την ίδια τύχη µε αυτόν, αφού οι Τριάκοντα δεν σέβονται κανένα.
4) Οι Κερκυραίοι έκοβαν τα δέντρα για να στερήσουν από τους Λευκαδίους την πρώτη ύλη για την
ναυπήγηση πλοίων και ακόµα για να τους εκδικηθούν για τη βοήθεια που παρείχαν στους
Κορινθίους.

5) ΕΝΕΣΤ. λέγει ειναι παρέχουσι

ΠΑΡΑΤΑΤ. έλεγε ----- παρειχον
ΜΕΛΛ. λέξει, ερει έσεσθαι παρέξουσι, παρασχήσουσι
ΑΟΡΙΣΤ. έλεξε, ειπε(ν) γενέσθαι παρέσχον
ΠΑΡΑΚ. είρηκε γεγονέναι παρεσχήκασι
ΥΠΕΡΣ. ειρήκει ----- παρεσχήκεσαν

6) ΟΡΙΣΤ. ελαβον ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Μ.Φ.

ΥΠΟΤ. λάβωσι είληµµαι
ΕΥΚΤ. λάβοιεν είληψαι
ΠΡΟΣΤ. λαβόντων, λαβέτωσαν είληπται
ειλήµµεθα
είληφθαι
ειληµµένοι εισίν

7) ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ της εστίας του ανδρός του νόµου του καταλόγου

∆ΟΤΙΚΗ τη εστία τω ανδρί τω νόµω τω καταλόγω
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τήν εστίαν τόν άνδρα τόν νόµον τόν κατάλογον

ΓΕΝΙΚΗ της κρίσεως

∆ΟΤΙΚΗ τη κρισι
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τήν κρίσιν

ΠΛΗΘΥΝΤ. ΑΡΙΘΜΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ των εστιων των ανδρων των νόµων των καταλόγων

∆ΟΤΙΚΗ ταις εστίαις τοις ανδράσι τοις νόµοις τοις καταλόγοις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τάς εστίας τούς άνδρας τούς νόµους τούς καταλόγους

ΓΕΝΙΚΗ των κρίσεων

∆ΟΤΙΚΗ ταις κρίσεσι
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τάς κρίσεις

8) τήν κρίσιν : υποκείµενο στο τελικό απαρέµφατο ειναι

γιγνώσκοντες : εναντιωµατική µετοχή
ευεξαλειπτότερον : κατηγορούµενο στη λέξη όνοµα
απάσης : κατηγορηµατικός προσδιορισµός στη λέξη θαλάσσης
επίνειον : παράθεση στη λέξη Κυλλήνην

9) επί τήν εστίαν : εµπρόθετος προσδιορισµός που δηλώνει τόπο

επί Κριτία : εµπρόθετος προσδιορισµός που δηλώνει εξάρτηση
περί των εν τω καταλόγω : εµπρόθετος προσδιορισµός που δηλώνει αναφορά
εν τω καταλόγω : εµπρόθετος προσιορισµός που δηλώνει τόπο
κατά τουτον : εµπρόθετος προσδιορισµός που δηλώνει συµφωνία
 περί ανθρώπους-περί θεούς : εµπρόθετοι προσδιορισµοί που δηλώνουν αναφορά

10) ούς έλαβον αιχµαλώτους : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο τούς
άλλους. Εισάγεται µε την αναφορική αντωνυµία ούς και
εκφέρεται µε οριστική γιατί δηλώνει το πραγµατικό.
Επειδή οι Κορίνθιοι … οίκου : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται µε τον χρονικό
σύνδεσµο επειδή και εκφέρεται µε οριστική γιατί δηλώνει το
πραγµατικό.
ότι ναυς ….. Κορινθίοις : δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται µε τον
αιτιολογικό σύνδεσµο ότι και εκφέρεται µε οριστική γιατί
δηλώνει το πραγµατικό.
 ΕΚΘΕΣΗ (Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Όσοι νοµίζουν, πως η γλώσσα είναι µονάχα ένα χρηστικό όργανο, που διευκολύνει τη
συνεννόηση, πέφτουν σε µεγάλο λάθος. Η γλώσσα εκφράζει τον άνθρωπο. Και περ’ από τον
άνθρωπο το λαό, τη φυλή, µια µεγάλη ανθρώπινη οµάδα. Η γλώσσα εκφράζει τον πολιτισµό ενός
τόπου και µιας εποχής. Όλοι οι καιροί της ακµής υπήρξαν και περίοδοι γλωσσικής καλλιέργειας.
Αν προσέξουµε καλύτερα, θα ιδούµε, πως και µόνο από τη σπουδή της γλώσσας ενός λαού
µπορούµε να καταλήξουµε σε βέβαια συµπεράσµατα για την ιδιοµορφία και για το βαθµό του
πολιτισµού του. Ο Βήλαντ έγραφε στα 1782: «Η γλώσσα είναι κόρη της ανάγκης και τρόφιµος των
κοινωνικών σχέσεων⋅ και ο µεν σχηµατισµός και ο πλουτισµός της είναι έργον του χρόνου, ο δε
καλλωπισµός της ανήκει στην καλαισθητική αγωγή». Έτσι σιγά-σιγά κατορθώνεται, ώστε το
βάρβαρο όργανο να λειανθεί, ν’ αποκτήσει λεπτότητα και χάρη κι ευγένεια, να εκφράσει όχι µόνο
την απλή ανάγκη της καθηµερινής συνοµιλίας, αλλά και τις πολυπλοκότερες εννοιολογικές
κατασκευές των προχωρηµένων και των γυµνασµένων πνευµάτων. Να γίνει δηλαδή υψηλή µορφή
πολιτισµού. Ο Βάιζε έγινε ο ιστοριογράφος των γλωσσικών πεπρωµένων της λατινικής φυλής.
Πήρε τη γλώσσα από τις ρίζες της, για να την παρακολουθήσει έως τα καλλιτεχνικότερα
επιτεύγµατά της, έως τις ακραίες µορφές, όπου, µε βοηθό την ελληνική παράδοση, την ανύψωσε η
ρωµαϊκή ποίηση και πεζογραφία. Το συµπέρασµα: τέτοιος λαός, τέτοιος πολιτισµός, τέτοια εποχή,
τέτοια γλώσσα. Λαοί βάρβαροι βάρβαρες γλώσσες µιλούν. Άνθρωποι απαίδευτοι φτωχό λεξιλόγιο
χρησιµοποιούν. Πολιτισµοί θεµελιωµένοι επάνω στην πνευµατική εγρήγορση έχουν άφθονες
αφηρηµένες και λέξεις και εκφράσεις. Πρακτικότεροι πολιτισµοί έχουν πλουσιότερο λεξιλόγιο του
συγκεκριµένου. Ακόµη και ο σύγχρονος πολιτισµός µας προσφέρει ένα πειστικό παράδειγµα: όσο
πληθαίνουν οι εφευρέσεις, όσο η τεχνική πρόοδος προχωρεί, τόσο αφθονότεροι όροι αναφερόµενοι
σε πρακτικές ανάγκες µπαίνουν µέσα στο σώµα της γλώσσας.
Ας φανταστούµε τώρα τον άνθρωπο, που θα επιχειρήσει να σπουδάσει τη γλωσσική µας
πραγµατικότητα. Και όχι µόνο στο στόµα του λαού. Αλλά και στα σύγχρονα κείµενα. Που θα
προσπαθήσει να βγάλει µια γραµµατική, ένα συντακτικό κι ένα λεξικό από την καθηµερινή οµιλία
µας. Αν δεν παραφρονήσει, θα σηµαίνει, πως έχει πολύ γερό µυαλό. Εδώ δεν πρόκειται πια για µια
ή δυό γλώσσες. Πρόκειται για ένα, καθώς τον έχω ονοµάσει ήδη, γλωσσικό πολτό, που µαρτυρεί
αναρχία και ασυδοσία. Λέξεις λόγιες, λέξεις κοινόχρηστες, λέξεις ιδιωµατικές, λέξεις ξένες,
µεταποιηµένες ή αµεταποίητες, συνταιριάζονται συχνά κατά τον αδεξιώτερο και βαρβαρότερο
τρόπο. Όσοι πιστεύουν, πως όλο αυτό το θολό ποτάµι της γλωσσικής µας ζωής οδηγείται σιγά-σιγά
προς κάποια βέβαιη κοίτη, φρονώ, πως είναι υπερβολικά αισιόδοξοι. Ο γλωσσικός πολτός και η
λεξιλογική πενία έχει µεταφερθεί, καθώς είναι πολύ φυσικό, από την καθηµερινή οµιλία στο
γραπτό λόγο, τον επιστηµονικό και τον καλλιτεχνικό.
Ο τόπος σήµερα κατοικείται από λαό αδιάφορο προς το γλωσσικό θέµα. Άνθρωποι µε
διπλώµατα και πτυχία ανωτάτων σχολών ολοένα βαρβαρίζουν και σολοικίζουν. Κοινοβουλευτικοί
ρήτορες «αποσκυβαλίζουν» τη γλώσσα και σωρεύουν το ένα επάνω στ’ άλλο τ’ ανανταπόδοτα.
∆ηµοσιογράφοι (και δεν πρέπει να λησµονούµε, πως η εφηµερίδα είναι το αληθινό σχολείο του
πολλού λαού) χρησιµοποιούν στα κείµενά τους τύπους, που δεν ανήκουν σε καµιά γλωσσική
µορφή και που αποτελούν καθαρόαιµα γλωσσικά εξαµβλώµατα. Η γλωσσική τερατογονία είναι το
φαινόµενο της κάθε στιγµής. ∆ηµόσια έγγραφα-είναι κανόνας, δεν είναι εξαίρεση- προσφέρουν
λαµπρά υποδείγµατα ασυνταξίας και γλωσσικής ασυναρτησίας. Και οι δρόµοι µας είναι γεµάτοι
επιγραφές, που διαιωνίζουν τις κωµικότερες και τις φρικτότερες ανορθογραφίες. Και δεν έχει
ακόµη δηµιουργηθεί µια υπηρεσία ελέγχου επιγραφών και προστασίας της κοινής καλαισθησίας,
µια υπηρεσία µε µόνο εφόδιο ένα λεξικό-τίποτα άλλο δεν χρειάζεται!

(Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Να συνταχθεί περίληψη του κειµένου

2) Να συµπληρώσετε το Σωστό ή το Λάθος στις παρακάτω προτάσεις :

α) Η γλώσσα είναι ένα όργανο που χρησιµεύει µόνο στην επικοινωνία
β) Η γλώσσα δεν έχει καµία αντιστοιχία µε τον πολιτισµό ενός λαού
γ) Η ανάπτυξη στον τεχνικό τοµέα συνεπάγεται και δηµιουργία καινούριων όρων
δ) Γλωσσικός πολτός ονοµάζεται από τον συγγραφέα η ανάµειξη δύο γλωσσών
ε) Το γλωσσικό πρόβληµα φαίνεται ότι είναι πολύ δύσκολο να λυθεί
στ) Οι µορφωµένοι άνθρωποι χρησιµοποιούν σωστά τη γλώσσα

3) Να βρεθούν τα συνώνυµα των παρακάτω λέξεων ή φράσεων: συνοµιλία, σπουδάζω, λεξιλογική

πενία, σωρεύω, λησµονώ

4) Να βρεθούν τα αντώνυµα των παρακάτω λέξεων ή φράσεων : πνευµατική εγρήγορση, θολό

ποτάµι, αισιόδοξοι, αληθινό, καλαισθησία

5) Τι σηµαίνει η φράση : «Η γλώσσα είναι κόρη της ανάγκης και τρόφιµος των κοινωνικών
σχέσεων: και ο µεν σχηµατισµός και ο πλουτισµός της είναι έργο του χρόνου, ο δε
καλλωπισµός της ανήκει στην αισθητική αγωγή»

6) « Η σπουδαιότητα της γλώσσας είναι αναµφίβολη. Παρόλη όµως την τεράστια σηµασία της,
στις µέρες µας παρατηρούνται φαινόµενα κακοποίησης αυτής.
α) να επισηµανθούν αυτά τα φαινόµενα
β) να αναφερθούν οι αιτίες που τα προκαλούν
γ) να προταθούν λύσεις για την αντιµετώπισή τους»

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Η γλώσσα εκφράζει τον άνθρωπο ως άτοµο και ως λαό. Γι αυτό από τη σπουδή της γλώσσας
ενός λαού µπορούµε να καταλήξουµε σε βέβαια συµπεράσµατα για την ιδιοµαρφία και τον
βαθµό του πολιτισµού του. Οι λεγόµενοι πνευµατικοί άνθρωποι έχουν άφθονες αφηρηµένες
έννοιες, ενώ οι «πρακτικοί» έχουν πλουσιότερο λεξιλόγιο συγκεκριµένων εννοιών. Έτσι, η
σηµερινή τεχνική πρόοδος δηµιουργεί συνεχώς όρους αναφερόµενους σε πρακτικές ανάγκες. Η
σηµερινή όµως νεοελληνική γλώσσα έχει γίνει ένας γλωσσικός πολτός που µαρτυρεί ασυδοσία
και αναρχία. Λέξεις παντός είδους συνταιριάζονται κατά τον αδεξιότερο και βαρβαρότερο
τρόπο. Η δε γλωσσική κρίση επιτείνεται συνεχώς και σύντοµα θα καταλήξει σε γλωσσικό
αδιάξοδο. Όλοι λοιπόν έχουµε ευθύνη για τους απαράδεκτους γλωσσικούς σχεδιασµούς. Η
λεξιλογική πενία έχει µεταφερθεί από τον προφορικό και στον γραπτό λόγο. Ωστόσο ο
Ελληνικός λαός αδιαφορεί για τη γλώσσα του. Πτυχιούχοι και δηµοσιογράφοι σολοικίζουν και
βαρβαρίζουν. Τα δηµόσια έγγραφα και οι επιγραφές είναι λαµπρά υποδείγµατα γλωσσικής
τερατογονίας.

2) α: Λ, β: Λ, γ: Σ, δ: Λ, ε: Σ, στ: Λ

3) συνοµιλία : κουβέντα, συζήτηση

σπουδάζω : µελετώ
 λεξιλογική πενία : λεξιλογική φτώχεια
σωρεύω : συγκεντρώνω, συναθροίζω
λησµονώ : ξεχνώ

4) πνευµατική εγρήγορση :αβελτερία

θολό ποτάµι : καθαρό, διαυγές ποτάµι
αισιόδοξοι : απαισιόδοξοι
αληθινό : ψεύτικο, πλαστό
καλαισθησία : ακαλαισθησία

5) Οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να επινοήσουν τη γλώσσα, η οποία συντηρείται και διατηρείται από

τις µεταξύ τους σχέσεις. Ο σχηµατισµός, η αύξηση των λέξεων και η επινόηση συνεχώς νέων
συνδυασµών µεταξύ τους συντελείται µε την παρέλευση του χρόνου ενώ η ωραία διάταξη των
λέξεων µέσα στις προτάσεις και η σαφήνεια και ωραιότητα στην έκφραση είναι θέµα
πνευµατικής καλλιέργειας και ευαισθητοποιήσεως των ανθρώπων στην εκτίµηση του ωραίου.

6) Για την ανάπτυξη του θέµατος θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν τα εξής στοιχεία:

Πρόλογος : Η γλώσσα δηµιουργήθηκε από την ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνήσουν

µεταξύ τους. Παρόλα αυτά οι λειτουργίες της επεκτάθηκαν και κατέληξαν να καλύπτουν το
ευρύ φάσµα όλων των ενδιαφερόντων του ανθρώπου καθώς και των συναισθηµατικών του
αναγκών. Ωστόσο σήµερα ανησυχητικά προβάλλει η κρίση της γλώσσας και η συνακόλουθη
αυτής πολιτιστική κρίση.

Ορισµός : Γλώσσα είναι ένας συµβατικός κώδικας έκφρασης που µας επιτρέπει να
σκεφτόµαστε και να επικοινωνούµε µεταξύ µας. Με τη βοήθειά της πραγµατοποιείται η γνώση
του κόσµου ενώ µέσω αυτής δεν περιγράφουµε απλώς την πραγµατικότητα, ταξινοµούµε τον
κόσµο και σκεπτόµαστε.

Αξία γλώσσας :
α) Αποτελεί όργανο επικοινωνίας (ανταλλαγή ιδεών, πληροφορίες, ενηµέρωση…)
β) Είναι ο κύριος φορέας της ανθρώπινης σκέψης, τις οργανώνει, τις µετατρέπει σε
συγκροτηµένο λόγο και τις εκφράζει
γ) Αποτελεί µέσο έκφρασης συναισθηµάτων
δ) Είναι παράγοντας κοινωνικοποίησης
ε) Συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισµού αφού η πνευµατική δηµιουργία στηρίζεται σ’ αυτή
στ) Συµβάλλει στην επικοινωνία των λαών
ζ) Παρέχει στο άτοµο τη δυνατότητα να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τη φιλοµάθειά του
η) Βοηθά στην βίωση και µετάδοση της παράδοσης και αναδεικνύεται σε φορέα µνήµης και
ιστορίας σε παράµετρο της εθνικής ταυτότητας και συνείδησης

Στοιχειοθέτηση γλωσσικής υποβάθµισης :

α) Λεξιπενία, φτωχό λεξιλόγιο
β) Βαρβαρισµοί
γ) Αδυναµία ακριβούς διατύπωσης, λόγος αποσπασµατικός, άχρωµος και επίπεδος
δ) Βωµολοχίες, ροπή προς τη χυδαιότητα
ε) Περιορισµός ζωντανού προφορικού λόγου
στ) Καταιγισµός ξένων λέξεων
ζ) Γλωσσικός λαϊκισµός

Αίτια της κρίσης :

 α) Η παιδεία έχει χάσει το ανθρωπιστικό της περιεχόµενο. Υπάρχει περιορισµός γλωσσικών
µαθηµάτων ενώ στο σύνολό της αυτή έχει γίνει καθαρά αποµνηµονευτική
β) Η αποµάκρυνση από την παράδοση που οδηγεί σε άκριτη υιοθέτηση ξένων λέξεων
γ) Ο ρόλος της εικόνας που αποµακρύνει από το γραπτό λόγο και τη γνωριµία µε τη γλώσσα ενώ
προσφέρει συχνά χαµηλού γλωσσικού επιπέδου ερεθίσµατα
δ) η µαζικοποίηση και η συνθηµατολογία (οι άνθρωποι µαζεύονται στις πόλεις και λειτουργούν
οµοιόµορφα, χωρίς ταυτότητα. ∆εν υπάρχει διάλογος)
ε) Εκχυδαϊσµός και εκβαρβαρισµός της γλώσσας στην πολιτική και στη διαφήµιση που στηρίζει
τη λειτουργία της και την αποτελεσµατικότητά της στο λόγο σλόγκαν και στη µηχανική
επανάληψή του
στ) Η οικονοµία χρόνου

Μέτρα-προτάσεις :
α) Αναβάθµιση της γλωσσικής διδασκαλίας στα σχολεία και σύνδεση της Νέας Ελληνικής µε την
Αρχαία γλώσσα
β) Σωστή χρήση του λόγου των ΜΜΕ και ανάδειξη του τύπου σε µέσο σωστής γλωσσικής αγωγής
γ) ∆ραστηριοποίηση των πνευµατικών ανθρώπων αλλά και των ειδικών φορέων για τη γλωσσική
καλλιέργεια
δ) Λήψη µέτρων για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας
ε) Συµβολή της οικογένειας µε την παροχή σωστών προτύπων και την προσπάθειά της να πείσει το
παιδί να διαβάζει

ΣΤΟΧΟΣ : Η γλωσσική ευαισθητοποίηση όλων µας