9

Araling Panlipunan
Ikalawang Markahan

GAWAING PAGKATUTO

1
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION II – CAGAYAN VALLEY

COPYRIGHT PAGE
ARALING PANLIPUNAN
Learning Activity Sheets
(Grade 9)

Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500

“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior
approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit.”

This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the Curriculum
and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational purposes and the
source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited version, an
enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are acknowledged and
the copyright is attributed. No work may be derived from this material for commercial purposes and
profit.

Consultants:
Regional Director : ESTELA L. CARIÑO EdD, CESO IV, DepEd R02
Assistant Regional Director : RHODA T. RAZON EdD, CESO V, DepEd R02
Schools Division Superintendent : FLORDELIZA C. GECOBE PhD, CESO VI, SDO Quirino
Asst. Schools Division Superintendent : MARY JULIE A. TRUS PhD, SDO Quirino
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG PhD, DepEd R02
Chief Education Supervisor, CID : JORGE G. SADDUL, SR..
Development Team
Writers: JOSALIE R. ULEP, T-III, San Isidro Integrated School
DOMINGO G. RADAM, MT- I, Aglipay High School
JESTER A. TUKLING, T-III, Cabaruan Integrated School
YSMAEL G. VILLAMOR, MT-I, Maddela Comprehensive High School
NARCISO R. CARDENAS, JR., T- III, CNSAT
Content Editor: RODOLEO C. ESPIRITU, PhD, Education Program Supervisor–AP, SDO Quirino
DOMINGO G. RADAM, MT- I, Aglipay High School
Language Editor: SHERLY C. CAINGUITAN PhD, Education Program Supervisor - English,Quirino
FE G. BUCCAHAN PhD, Education Program Supervisor -Filipino, SDO Quirino
Illustrator: DOMINGO G. RADAM, MT-I, Aglipay High School
Focal Persons: MIRAFLOR D. MARIANO, Education Program Supervisor–Araling Panlipunan,
DepEd R02
RODOLEO C. ESPIRITU PhD, Education Program Supervisor–AP, SDO Quirino
FELIMENDO M. FELIPE, Education Program Supervisor – LRMS

Printed by: Curriculum and Learning Management Division

DepEd, Carig Sur, Tuguegarao City

2
 Table of Content
Page
Compentency
number
Natatalakay ang konsepto at salik na nakaaapekto sa
demand sa pang araw-araw na pamumuhay 1
...............................
Natatalakay ang konsepto at salik na nakaaapekto sa
14
suplay sa pang araw-araw na pamumuhay ..............................
Naipapaliwanag ang interaksyon ng demand at
27
suplay sa kalagayan ng presyo at ng pamilihan ...............................
Nasusuri ang kahulugan at iba’t ibang istraktura ng
34
pamilihan ................................
Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan ng
pamahalaan sa regulasyon ng mga gawaing 43
pangkabuhayan ................................

3
AP9 MELC Q2.1 Natatalakay ang
konsepto at salik na nakaaapekto
sa demand sa pang araw-araw na
pamumuhay

ARALING PANLIPUNAN 9

4
Pangalan: ________________________________ Lebel: ______
Seksiyon: ________________________________ Petsa: _______

GAWAING PAGKATUTO

ANG KONSEPTO NG DEMAND

Panimula (Susing Pagkatuto)

Sa unang yunit napag-aralan ang kakapusan, pangangailangan at kagustuhan, pagkonsumo,

produksyon at iba pa. Sa ikalawang yunit mauunawaan ang mas malawak na perspektibo tungkol
sa paano gumagalaw at naaapektuhan ng mga salik ang desisyon ng indibidwal sa kanyang pang-
araw-araw na pamumuhay.
Sa pagbili o pagkonsumo mo ng mga produkto o serbisyo, iyo bang isinaalang-alang ang
apat na pangunahing katanungan upang maibsan ang kakapusan? Inuuna mo na ba ang
pangangailangan kaysa sa kagustuhan? Ilan lamang yan sa mga katanungan upang gabayan ang
iyong sarili sa pamahala ng iyong paggasta. Sa mga gawaing iyong sasagutan mas mauunawaan
moa ng kahalagahan ng pagiging matalino sa pagdedesisyon.

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Natatalakay ang konsepto at salik na nakaaapekto sa demand sa pang-araw-araw na
pamumuhay. (AP9MYKIIa-1)

Gawain 1: Kaya Mo Ba ‘To?

Pagkagaling mo sa paaralan, ikaw ay inutusan ng iyong ina na bumili sa malapit na talipapa
o tindahan at ang ibinigay na pera ay 250.00

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang nakaaapekto sa kakayahan ng mamimili base sa larawan sa itaas?

5
 2. Ano ang maaari mong gamiting pamamaraan upang magkasya ang binigay na halaga sa
iyo at mabili mo lahat? At ano ang iyong dapat isaalang-alang sa pagdedesisyon?
3. Ipakita ang iyong ginawa upang magkasya ang iyong pera. Bakit ito ang naging desisyon
mo?
4. Kung patuloy ang pagtaas ng presyo ng bigas, ano ang maaaring pamalit na makikita sa
inyong bakuran o produktong mas mura ang halaga?
5. Sa dami ng gustong bilhin, ano ang mga napanood o nakikita mong ginagawa ng iba upang
mabili ang hinahangad na produkto o serbisyo? Ikaw naranasan mo na ba ito?

Gawain 2: Demand Curve o Demand Schedule

A.1. Panuto: Ilapat sa demand schedule at iguhit sa demand curve ang datos mula sa
napagbentahan ng milk tea. Kumpletuhin ang mga datos

Presyo ng Bilang ng mga bumili

milk tea
40 50
45 40

50 35
55 30
65 25

1. Demand __________ (1 puntos) 2. Demand ___________(1 puntos)

Presyo Qd

*Tig-isang punto bawat sagot (1 & 2)

A.1.2. Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang napansin mong pagbabago sa quantity demanded mula sa Php. 40.00 hanggang
sa Php. 65.00? Ipaliwanang ang sagot
2. Ano ang mga salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity demanded? Ipaliwanag ang
sagot.
3. Bilang isang mag-aaral, ano ang iyong batayan sa pagbili ng produkto ang presyo ba o
ang kalidad? Bakit?
Gawain 3: Talasan ang Isipan
6
 A. Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot at isulat sa patlang bago ang bilang.
___1. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyo na gusto at kayang bilhin ng mamimili sa
iba’t ibang presyp sa isang takdang panahon.
A. Batas ng Demand C. Quantity Demanded
B. Demand D. Income Effect
___2. Ang mga sumusunod ay maaaring gamitin upang ipakita ng ugnayan ng presyo at quantity
demanded ng isang produkto maliban sa isa.
A. Demand Schedule C. Demand Curve
B. Demand Formula D. Demand Function
___3. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng paggamit ng substitution effect?
A. Bumili si Carlo ng ibang brand ng sardinas na katumbas ng presyo ng dati niyang
binibili.
B. Bumili ng mas mahal na brand si Carlo kaysa sa dati niyang bnibili
C. Naghanap ng mas murang halaga ng sardinas at bumili si Carlo dahil tumaas ang
presyo ng dati niyang binibili
D. Mas maraming binili si Carlo sa mas murang halaga na hindi nakasaad sa kaniyang
badyet
___4. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng ugnayan ng presyo at quantity demanded?
I. D P III. D P
II. D P IV. D P
A. I & IV C. I & III
B. II & III D. II & IV
___5. Sa Batas ng Demand ang ugnayan ng presyo at quantity demanded ay may _______ na
ugnayan.
A. Direkta C. Infinite
B. Equal D. Magkasalungat

B. Panuto: Basahin at unawain ang bawat pahayag. Iguhit ang ( ) kung tataas ang demand at ( )
kung bababa ang demand sa isang produkto.

Produkto Sitwasyon Demand Epekto

(1
puntos)
1. Bakuna Pagdami ng pasyente ng
COVID 19
2. Bigas Nag-angkat ang bansa ng
bigas sa bansang Vietnam
3. Langis Ipinatupad ang Enhanced
Community Quarantine sa
buong bansa
4. De lata Nagkaroon ng malawakang
kalamidad
5. Karne ng Paglaganap ng African
baboy Swine Fever sa bansa

7
Gawain 4: Add to Cart
Panuto: Magtungo sa inyong kusina o banyo, isulat ang limang (5) produkto na maraming
pagpipilian sa merkado.
Produkto Brand Presyo Dahilan ng pagpili/pagbili

Gabay na tanong:
1. Ano ang napapansin mo sa mga presyo na iyong nailista?
2. Sa iyong palagay, ano ang basehan ng pagpili at pagbili ng mga produktong iyong
itinala?
3. Bilang isang mag-aaral, paano mo maisasagawa ang pagiging matalinong mamimili kung
ikaw ay binigyan ng salapi na maaari mong igasta?

Gawain 5: #onlineshopping
Panuto: Gumawa ng slogan na may kinalaman sa pagbili o pakikipagtransaksiyon ng mga
produkto gamit ang online na may temang “Online Buying: Maging Mapanuri at Matalinong
Mamimili”. Isula sa loob ng kahon ang iyong paliwanag sa ginawang slogan.

Paliwanag:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
__

*Rubrik para sa pagtataya ng slogan

Pamantayan Deskripsiyon Puntos Puntos ng
mag-aaral

8
 Kaangkupan sa Tema Ang mga salita/pahayag na ginamit 10
ay angkop sa tema
Orihinalidad/ Sariling disenyo at naipapakita ang 10
Pagkamalikhain pagiging malikhain na na-aangkop
sa tema
Kabuuang Puntos 20

Pamantayan sa pagatataya
5 na puntos- Nailalahad ang kabuuang diwa at malinaw ang pagpapaliwanag sa mga punto ng mga
katanungan.
4 na puntos- Mahusay ang pagkakalahad ng diwa ngunit hindi buo at naipapaliwanang ang mga
punto ng mga katanungan.
3 na puntos- Nailahad ang diwa at naipalaliwanang ang mga punto ngunit kulang
2 na puntos- Kung sangkapat ang paglalahad ng mga punto ng mga katanungan
1 na punto- Kung mali o walang kaugnayan sa mga katanungan ang sagot

Gawain 5: Repleksyon
Panuto: Isulat ang iyong repleksyon mula sa mga gawain.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Sanggunian
Aklat:

Ekonomiks Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral

Websites
www.slideshare.net/sirarnelPhhistory

Susi ng Pagwawasto
Gawain 1
Pamprosesong Tanong
1. Presyo at Perang pambili
Gawain 2
A.1.

9
1. Demand Schedule 2. Demand Curve
Presyo Qd P
40 50 65
55
45 40 50
50 35 45
55 30 40
65 25 25 30 35 40 50

A.1.2.
2. Presyo
Gawain 3
Qd
A. B.
1. B 1.
2. B 2.
3. C 3.
4. C 4.
5. D 5.

Inihanda ni:

JOSALIE R. ULEP
May-akda

10
 ARALING PANLIPUNAN 9
Pangalan: ________________________________ Lebel: ______
Seksiyon: ________________________________ Petsa: _______

GAWAING PAGKATUTO

ANG KONSEPTO NG DEMAND

Panimula (Susing Pagkatuto)

“Add to cart, pm is the key, may sale, may discount, buy one take one”, ilan lamang sa mga
nakikita, naririnig or sinasambit natin kung tayo ay interesado sa isang produkto o serbisyo. Presyo
ang unang tinitingnan kung bibili pero may mga salik na nakaaapekto sa demand ng isang tao.
May mga produktong mataas ang demand kahit patuloy na tumataas ang halaga nito o may mga
produkto na mataas ang demand kung napapanahon.
Ang paggawa ng desisyon sa kung ano ang bibilhin ay ang mismomg mamimili. Ikaw,
bilang isang mag-aaral ano ang mga nakaaapekto sa iyo? May nagbago ba sa pamamaraan mo ng
pagbili ng mga produkto o serbisyo? Sa mga sumusunod na gawain ay matatalakay ang iba’t ibang
salik na nakaaapekto sa demand ng isang tao. Magnilay kung ikaw ba ay matalinong mamimili o
dapat magbago ang iyong pamamaraan?

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Natatalakay ang konsepto at salik na nakaaapekto sa demand sa pang-araw-araw na

pamumuhay. (AP9MYKIIa-2)
Gawain 1: Demand Ko, Demand Mo
Panuto: Pumili ng isang miyembro ng iyong pamilya at paghambingin ang inyong binibili.
Isulat ang inyong kasakutan sa loob ng kahon. Sa kaliwa (Ikaw) sa kanan (ang iyong napiling
kapapanayamin).

Sa Fastfood: Sa Fastfood:
Ano ang binibili mo sa

Footwear: Footwear:

11
Pamprosesong Tanong:
1. May pagkakaiba ba kayo sa inyong bibilhin? Anong salik ang nakaaapekto sa sa pagpili o
pagbili ng inyong produkto?
2. Ikaw ba ay napapasama sa tinatawag na bandwagon effect? Madalas, paminsa-minsan o
hindi? Pangatwiranan ang iyong sagot.
3. Magbigay ng sitwasyon na kung saan ang mga mamimili ay naeenganyong bumili ng
produkto na minsan kahit hindi pa kailangan?
4. Bumibili ka ba ng produkto dahil itoy ginagamit ng iyong paboritong artista o dahil sa
rebyu ng isang vlogger? Oo o Hindi? Ipaliwanag ang sagot.
5. Sa panahon ngayon, malakas ang hatak ng online shopping. Bilang isang mag-aaral,
paano mo maiiwasan ang pagkahumaling sa mga shopping app? Ipaliwanag ang iyong
sagot.

Gawain 2: Sitwasyon-suri
Panuto: Unawain ang bawat sitwasyon at piliin ang tamang sagot sa loob ng kahon para
masagutan ang ikalawang kolum, sa ikatlong kolum, ipaliwanag ang iyong sagot.

*Kita *Presyo ng magkaugnay na produkto sa pagkonsumo

*Dami ng mamimili *Inaasahan ng mga mamimili sa presyo sa hinaharap
*Panlasa

Sitwasyon Salik na Paliwanag

nakaaapekto sa
Demand
1. Naibalita na may darating
na Super Typhoon sa
inyong lugar.
2. Naging patok sa takilya
ang panood na Hello,
Love, Goodbye
3. Nakapagrocery si Naida
ng pang 2 linggo dahil sa
katatanggap na Bonus
4. Paboritong agahan ni
Carlo ang Longsilog kaya
kahit tumaas ang presyo
ng longganisa bumibili pa
rin siya.
5. Nakasanayan ng
magbabarkadang Jo, Joey
at Jojo ang pagkain ng
barbeque tuwing hapon
galing sa paaralan

12
Gawain 3: Larawan-suri
Panuto: Tignan at unawain ang nasa larawan at isulat ang iyong naunawaan sa loob ng kahon

Pagpapakahulugan:
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________
Gawain 4: Taas, Baba, Kanan, Kaliwa
Panuto: Basahin ng mabuti ang sitwasyon, sa ikalwang kolum isulat kung tataas o bababa ang
demand at sa ikaltong kolum iguhit kung saan tutungo ang kurba sa kaliwa o kanan.
Sitwasyon Tataas o Bababa Direksiyon ng Kurba
1. Pagpapatupad ng total P
lockdown sa sususnod na
lingo
Qd
2. Naging patok sa takilya P
ang panood na Hello,
Love, Goodbye
Qd
3. Nakapagrocery si Naida P
ng pang 2 linngo dahil sa
katatanggap na Bonus
Qd

13
 4. Paboritong agahan ni P
Carlo ang Longsilog
ngunit tumaas ang presyo
ng longganisa. Qd
5. Nakasanayan ng P
magbabarkadang Jo, Joey
at Jojo ang pagkain ng
barbeque tuwing hapon Qd
galing sa paaralan lalo na
at nagmura ang presyo

Gawain 5: Balita-suri
Panuto: Unawain ang balita at sagutan ang pamprosesong tanong.
DTI Chief: Di kailangang mag-panic buy ng alcohol, mga pagkain
Hindi kailangang bumili ng publiko ng bulto-bultong alcohol, face mask at mga pagkain, sabi
ngayong Martes ni Trade Secretary Ramon Lopez sa harap ng tumataas na bilang ng mga kaso ng
coronavirus disease (COVID-19) sa bansa.

Ito ay matapos sumugod noong Lunes ng ilang Pilipino sa mga pamilihan para bumili ng mga
pagkain at mga panlinis kasunod ng mga ulat na posibleng isailalim sa lockdown ang Metro Manila
dahil sa dami ng mga kaso ng COVID-19 doon.

“Ang dami pang laman ng mga grocery. Hindi kailangang mag-stockpile,” sabi ni Lopez sa mga
mamamahayag sa Senado.

“Huwag mag-panic at huwag ubusin iyong laman ng grocery,” dagdag niya.

Bagaman naniniwala rin si Lopez na hindi pa kailangang magpatupad ng lockdown sa Metro

Manila, sinabi niyang magiging sapat pa rin ang supply ng mga bilihin sakaling mangyari iyon.

“’Pag sinabing lockdown, limited man ‘yong movement, makakalabas ka pa rin kung
kinakailangan... Gusto naman ng mga grocery na magbenta pa rin sila,” sabi ng kalihim.

Tiniyak din ni Lopez na walang kakulangan sa suplay ng alcohol at face mask.

Hindi rin maaaring magtaas ng presyo ang mga pangunahing bilihin sa merkado bunsod ng “price
freeze” matapos magdeklara ng gobyerno ng public health emergency dahil sa tumataas na bilang
ng mga kaso ng COVID-19, ayon kay Trade Undersecretary Ruth Castelo.

Inabisuhan na rin umano ng Department of Trade and Industry (DTI) ang kanilang mga tauhan sa
mga rehiyon na tiyaking nakapako ang presyo ng mga pangunahing bilihin.

Umabot na sa 33 tao ang naiulat na nagpositibo sa COVID-19 sa Pilipinas, base sa huling ulat ng
Department of Health.- Ulat nina Katrina Domingo at Alvin Elchico, ABS-CBN News

14
Pinagkuhanan: https://news.abs-cbn.com/business/03/10/20/dti-chief-di-kailangang-mag-panic-buy-ng-alcohol-mga-pagkain
March 10, 2020

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang salik na nakaaapekto sa demand ng mg tao?
2. Kung patuloy ang panic buying, ano ang maaaring mangyari sa presyo ng ibang bilihin?
3. Sa iyong palagay, ano ang maaaring mong gawin upang matugunan ang demand ng iyong
pamilya lalo na sa pagkain?
4. Ayon sa artikulo, ang pamahalaan ay nagpatupad ng price freeze sa mga pangunahing
bilihin. Magbigay ng limang (5) pangunahing bilihin. Ano ang price freeze?
5. Sa gitna ng krisis o pandemic, ano ang dapat isa-alang-alang sa pagbili ng mga produkto o
serbisyo?
Pamantayan sa pagatataya
5 na puntos- Nailalahad ang kabuuang diwa at malinaw ang pagpapaliwanag sa mga punto ng mga
katanungan.
4 na puntos- Mahusay ang pagkakalahad ng diwa ngunit hindi buo at naipapaliwanang ang mga
punto ng mga katanungan.
3 na puntos- Nailahad ang diwa at naipalaliwanang ang mga punto ngunit kulang
2 na puntos- Kung sangkapat ang paglalahad ng mga punto ng mga katanungan
1 na punto- Kung mali o walang kaugnayan sa mga katanungan ang sagot

Repleksyon
Panuto: Isulat ang iyong repleksyon mula sa mga gawain.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Sanggunian
Aklat:
Ekonomiks Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral
Websites
https://news.abs-cbn.com/business/03/10/20/dti-chief-di-kailangang-mag-panic-buy-ng-alcohol-mga-
pagkain

Susi ng Pagwawasto

15
Gawain 2:
1. Inaasahn ng mg amamimili sa presyo sa hinaharap
2. Dami ng mamimili
3. Presyong magka-ugnay na produkto sa pagkonsumo
4. Kita
5. Panlasa
Gawain 4
Pangalawang kolum
1. Tataas
2. Tataas
3. Tataas
4. Bababa
5. Bababa
Ikatlong kolum
1. P 2. P

Qd Qd

3. P 4. P

Qd Qd
5. P

Qd

Inihanda ni:

JOSALIE R. ULEP
Writer/May-akda

16
 AP9 MELC Q2.2 Natatalakay ang
konsepto at salik na nakaaapekto sa suplay sa
pang araw-araw na pamumuhay

17
 ARALING PANLIPUNAN

Pangalan: ________________________________________ Baitang: _____________

Seksyon: _________________________________________ Petsa: _______________

GAWAING PAGKATUTO

Suplay
Panimula (Susing Konsepto)
Bilang isang prodyuser, nais mong magprodyus ng mga produkto at serbisyo
natinatangkilik ng konsyumer. Dahil ito ay maaring magpalaki ng iong kita. Kung ang konsyumer
ay nawawalan ng ganang bumili kapag mataas ang presyo ang prodyuser naman ay may
kabaliktarang reaksyon sa sitwasyong ito. Sapagkat para sa kanya, ang mataas na presyo ay
katumbas ng mataas na kita.
Sa puntong ito mas mabibigyang diin at mas mapapalalim ang kahulugan at konsepto ng
suplay at mabibigyang pansin ang mga salik na makaaapekto sa dami ng suplay sa pamilihan.
Naway pagbutihin ang bawat gawaing inihanda para sa inyu upang magkaroon ng katuturan at
maging repleksyon ito para sa riyalidad.

Kasanayang Pampagkatuto at Koda:

Natatalakay ang konsepto at salik na nakaaapekto sa suplay sa pang araw-araw na
pamumuhay (AP9 MELC Q2.2)

Gawain 1: Tuklasin!
Punan ng tamang letra ang bawat linya upang mabuo ang salitang inilalarawan.
“Suplyan mo ang aking Pagkukulang”
1. S __ P __ __ __ = tu,utukoy sa dami ng mga produkto at serbisyo na gusto at kayang
ipagbili ng mga prodyuser sa pamilihan sa isang takdang panahon sa iba’t ibang presyo.
2. I __ K __ D __ __ __ N__ S __ P __ __ __ = Talaan o talahanayan ng presyo at dami ng
suplay.
3. B__T__ __ N__ S__P__ __ __ = ayon ditto, habang ang presyo ay tumataas ang suplay
ay tumataas din, samantalng kapag ang presyo ay bumaba, ang supplay naman nito ay
bababa rin.
4. K__R__ __ N__ S__P__ __ __ = grapikong representasyon ng tuwirang relasyon ng
presyo at dami sa pamilihan.
5. E__W__S__ __ __ N__ S__P__ __ __ = paggamit ng mathematical equation upang
Makita ang relasyon ng presyo at dami ng suplay.
6. T__K__O__ __ __ I__ A = makabagong bagay na layunin ay mapabilis ang produksyon
ng mga produkto at serbisyo.
7. P__ E__ __O = halaga ng podukto at serbisyo.

18
 8. S __ P__ __Y__ __ = iba pang katawagan sa kapitalista, entreprenyur, o prodyuser na
nangunguna sa produksyon.
9. D__T__ __M__N__ __T = tawag sa presyo bilang pinakamahalagang sukatan ng dami
ng suplay.
10. P__S__T I__O__ __ U__N__Y__N = Ugnayan sa presyo at dami ng produkto at serbisyo
na ipinapahayag ng batas ng suplay.

Gawain 2: Iguhit MO!

Ilipat sa graph ang mga punto na makikita sa iskedyul ng suplay sa kaliwa upang mabuo
ang kurba ng suplay.
Presyo sa bawat
Dami ng Suplay
Piraso (Php)
10 50
15 100
20 150
25 200
30 250
35 300
40 350
45 400
50 450

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang quantity supplied sa presyong Php50? Ano ang iplikasyon nito?
2. Ano ang nangyari sa quantity supplied nang bumaba ang presyo sa Php10? Ipaliwanag.
3. Paano inilalarawan ng supply curve ang batas ng supply.

Gawain 3: Mag-kompyut Tayo!

Kompyutin ang sumusunod na talahanayan gamit ang datos na nasa ibaba.
A. Supply Function: Qs = 0 + 5P
Presyo (PhP) Dami ng
Suplay

20
6
40

19
 10

B. Supply Function: Qs = -100+20P

Presyo Dami ng
(Php) Suplay
5

100

15

300

25

Gawain 4: Graphic Organizer

Isulat sa loob ng kahon ang angkop na salik upang mabuo ang organayser.

Mga Salik na
Nakaaapekto
sa Suplay

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang dalawang pangunahing salik na nakaiimpluwensiya sa supply?
2. Bukod sa sariling presyo, ano-ano pa ang mga salik na nakaaapekto sa supply?
3. Paano nakaiimpluwensiya ang mga pagbabago sa salik ng supply sa desisyon ng mga
prodyuser ukol sa dami na gagawing produkto?

Gawain 5: Pagsubok sa Kaalaman

Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1. Isinasaad ng Batas na ito na ang isang suplayer ay nawawalan ng ganang gumawa ng
mga produkto kapag ang presyo ay mababa.

20
 a. Batas ng Demand c. Batas ng Suplay
b. Batas ng lumiliit na pakinbang d. Batas ng Elastisidad
2. Ayon sa batas ng suplay, nagbibili ang prodyuser ng maraming produkto at
makapagpapaloob ng maaming serbisyo kung ang presyo ay_____________.
a. Mababa b. Mataas c. Pabago-bago d. Walang pagbabago
3. Ang pagdami ng tao sa isang lugar ay nag-uudyok sa mga prodyuser na gumawa ng
maraming produkto sapagkat marami ang inaasahang mamimili. Ang salik na ito na
nakapagpapabago sa kurba ng suplay ay ____________________.
a. Presyo ng produkto b. Populasyon c. Panahon d. Kapaligiran
4. Ang karamihan ng mga bansa sa daigdig ay hindi kayang magprodyus ng mga produkto
na kinakailangan ng kanilang mga mamamayan. Ang sitwasyong ito ang nagbunsod sa
mga bansa na magpakadalubhasa at magkaroon ng kasanayan sa paggawa ng isang
produkto. Ito ay tinatawag na _______.
a. Espesyalisasyon b. Alokasyon c. Produksyon d. Implasyon
5. Ang presyo ng produkto at serbisyo ay nagsisilbing hudyat sa mga prodyuser kung
gagawa o hindi ng mga produkto o serbisyo. Ang mataas na presyo ng isang produkto
o serbisyo ay makahihikayat sa mga negosyante dahil _____________.
a. Lalaki ang kapital
b. Mabilis na maipagbibili ang mga produkto
c. Lalaki ang kita niya
d. Mapapadali ang gawa
6. Nakabili ng bagong traktora si Mang Juan na ginamit nya sa kanyang taniman. Hindi
na siya nangangailangan ng maraming katulong sa bukid. Ano ang hindi mabuting
epekto nito?
a. Bumagal ang trabaho dahilsa kawalan ng katulong sa bukid
b. Marami siyang naiprodyus
c. Naging makasarili si Mang Juan
d. Maraming mga kababaryo niya ang nawalan ng trabaho
7. Ito ang tinuturing na independent variable sa konsepto ng suplay.
a. Presyo b. Dami c. Punto d. Ekwasyon
8. Alin sa mga sumusunod ang nakapagpapataas sa antas ng produksyon ng suplay ng
mga produkto?
a. Paggamit ng angkop na teknolohiya c. Pagmahal ng salik ng produksyon
b. Pagdami ng bilang ng mga mamimili d. Pagtaaas ng demand para sa produkto
9. Sa tuwing magkakaroon ng mga bagyo, inaasahang ang pagkasira ng mga panamin ang
dahilan upang bumaba ang suplay. Ano ang maaring mangyari sa halaga ng mga
produktong apektado ng bagyo?
a. Magkapareho lamang dahil ang dami ng suplay ay walang epekto sa presyo
b. Dadami ang konsumo, bababa ang presyo
c. Ang suplay ay lalong dadami, tatas ang presyo
d. Ang suplay ang bababa, at ang presyo naman ay tataas

21
 10. Kung ang karamihan ng mga manggagawa sa pabrika ng asukal ay nagwewelga, ano
ang maaaring mangyari sa suplay ng asukal?
a. Tataas ang suplay c. walang pagbabago sa suplay
b. Bababa ang suplay d. tataas ang demand

Gawain 6: Arrow ‘Ika Mo?

Paglalarawan sa pagbabago ng suplay. Piliin ang wastog represntasyon sa ngababago sa
kurba sa bawat sitwasyon. Isulat ang titik ng wastong sagot sa patlang.

a b c
________ 1. Pagbibigay ng subsidiya ng pamahalaan sa mga magsasaka. Epekto sa suplay ng
produktong pang agrikultura.
________ 2. Nangibang bansa ang pangulo upang manghikayat ng mga mamumuhunan sa bansa,
epekto sa suplay kapag nakahikayat ang pangulo.
________ 3. Dumaan ang mga bagyong nagdulot ng pagkasalanta ng mga pananim, epekto sa
suplay ng produktong pang-agrikultura ng bansa.
________ 4. Tumaas ang sinisingil na buwis ng pamahalaan, epejto sa suplay.
________ 5. Epekto ng lokal na produksyon ng damit sa bansa sa pagdagsa ng tindahang ukay -
ukay na damit.
________ 6. Ang dami ng tao sa isang lugar ay nag-uudyok sa mga prodyuser na magprodyus ng
mga produkto. Epekto sa suplay ng mga produkto sa pamilihan.
________ 7. Tumaas ang presyo ng gulay sa palengke.
________ 8. Ipinagbabawal ng pamahalaan ang hoarding o pagtatago ng paninda ng mga
prodyuser dahil ito ay nagdudulot ng pagbabago ng suplay ng produkto sa pamilihan.
Paano nag-iiba ang kurba ng suplay kapag may hoarding?
________ 9. Mataas ang ekspektasyon na bababa ang presyo ng petrolyo sa hinaharap.
________ 10. Maraming mga cellphoneng galing India ang ibinibenta sa pamilihan.
Gawain 7: EX-BOX (Explain Inside the Box)
Ipakita sa pamamagitan ng graph ang naging epekto ng pagbabago ng mga salik sa supply
ng isang produkto. Iguhit ang supply curve na lumipat sa kanan kung dumami ang supply at iguhit
naman ang kurba na lumipat sa kaliwa kung ito ay bumaba. Lagyan ito ng arrow kung saan ang
direksyon ng pagbabago. Ilagay ang paliwanag sa kolum na inilaan para rito.

Produkto Sitwasyon Graph Paliwanag

1. Palay Karagdagang
subsidiya ng
pamahalaan para sa
mga magsasaka

22
2. Sapatos Pagtaas ng presyo
ng balat na gamit sa
paggawa ng sapatos
3. Asukal Inaasahan ng mga
nagbebenta ng
asukal ang pagtaas
ng presyo nito sa
susunod na lingo
4. Tilapya at Makabagong
Bangus teknolohiya sa
pagpaparami ng
tilapia at bangus
5. Manifactured Pagtaas ng presyo
Goods ng salik sa paggawa
ng manufactured
goods
6. Patis at Toyo Inaasahan ng mga
prodyuser na
bababa ang presyo
ng patis at toyo sa
susunod na linggo.
7. Bigas Makalumang
pamamaraan ng
pagtatanim ng palay
ang sinusunod ng
nakararaming
magsasaka sa
bansa.
8. Produktong Sunod-sunod na
Agrikultural kalamidad tulad ng
bagyo at banta ng El
Niño.

Gawain 8: Pagpapalalim ng Kaalaman

Sagutin ang mga sumusunod na katanungan

1. Ano ang suplay?

________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Ipaliwanag ang batas ng Suplay

23
 ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Paano naaapektuhan ng presyo ang dami ng suplay?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
4. Ipaliwanag ang kahulugan ng paglilipat at pgkilos ng kurba ng suplay.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Bukod sa presyo, ano-ano pang salik ang nakaaapekto sa suplay?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________

Gawain 9: Go Negosyo!
Isipin na ikaw ay isang entreprenyur o suplayer sa pamilihan, mag-isip ng isang produktong
nais mong ipagbili. Punan ang mga speech balloon ng mga salik na kailangan mong isaalang -
alang para sa iyong produkto. Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

24
Pamprosesong Tanong:

1. Bilang isang prodyuser, ano pa ang basehan mo sa pagsaalang-alang ng mga salik na iyong
isinulat sa speech balloon?
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. Paano mo masasabing ikaw ay isang makabayang suplayer?
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. Ano ang obligasyon mo bilang suplayer upang mapangalagaan ang iyong negosyo at
maging ang kapakanan ng mga mamamayan?
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Ano ang posibleng pinakamatinding suliraning maaaring dumating sa iyo bilang suplayer
sa iyong kompanya? Bakit at paano mo ito susulusyonan?
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

25
Gawain 10: NEGOSYANTENG TAPAT

Bumuo ng isang islogan na may temang “Ang Mapanagutang Prodyuser”. Upang

maipakita ang wastong pagtugon ukol sa konsepto at wastong kaalaman sa mga salik na
nakaaapekto sa suplay ng mga produkto at serbisyo. Bigyang-puna ang pagmamarka ng islogan.
Maaaring gumamit ng ibang papel upang maisagawa ang gawaing ito.

RUBRIK PARA SA ISLOGAN

Natamong
Pamantayan Pananda Puntos
Puntos
Mayaman sa katuturan ukol sa paksang
Nilalaman “Mapanagutang Prodyuser” at mapanghikayat 20
sa mambabasa ang islogan na ginawa
Gumamit ng mga angkop na salita at
Pagkalalikhain sa estratehiya sa pagsulat ng tugma, metapora, at
15
Pagsulat patudyong salita upang maging kaaya-aya ang
islogan.
Angkop ang islogan sa tema na “Ang
Tema 15
Mapanagutang Prodyuser”
KABUUAN 20

Repleksyon:

Panuto: Isulat ang iyong repleksyon batay sa mga napagaralan sa aralin ito at sa mga
Gawain inihanda at natapos mong sagutan.

Sa araling ito natutunan ko na ____________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Bilang isang mag-aaral, _________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Mga Sanggunian:

26
MGA AKLAT

Bon, Charo B., at Bon, Rosa Belle R., Ekonomiks sa Makabagong Panahon, JO-ES Publishing
House Inc., 388 McArthur Highway,Dalandanan, Valenzuela City, Philippines: 2015

Balitaw, Bernard R., Buising, Martiniano D., Garcia, Edward D.J., De Guzman, Apollo D.,
Lumibao Jr., Juanito L., Mateo, Alex P. at Mondeja, Irene J., EKONOMIKS Araling
Panlipunan – Modyul para sa Mag-aaral, Vibal Group, Inc., 5th Floor, Mabini Building,
DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines: 2015

MGA WEBSITES

https://www.youtube.com/watch?v=QYPSaZri-i8
https://www.youtube.com/watch?v=AhYHuZ9OX_0
https://www.youtube.com/watch?v=xNxcoH8NAZc
https://www.youtube.com/watch?v=emRdjqGrxlM
https://www.slideshare.net/sirarnelPHhistory/aralin-10-supply-at-ang-bahay-kalakal
https://www.techpopop.com/2015/08/ang-konsepto-ng-supply.html
https://www.techpopop.com/2015/08/iba-pang-mga-salik-na-nakaaapekto-sa.html

Inihanda ni :

NEIL MARC G. TOMAS

May-akda

Susi ng Pagwawasto:
Gawain 1: Tuklasin
1. Suplay 6. Teknolohiya
2. Iskedyul ng Suply 7. Presyo
3. Batas ng Suplay 8. Suplayer
4. Kurba ng Suplay 9. Determinant
5. Ekwasyon ng Suplay 10. Positibong Ugnayan

Gawain 2: Iguhit Mo! Kurba ng Suplay

60

40
PRESYO

20 27

0
50 100 150 200 250 300 350 400 450
Gawain 3: Magkompyut Tayo!
A. Supply Function: Qs = 0 + 5P

Presyo Dami
(PhP) ng
Suplay
10
2 10 8
4 20 6
4
6 30
2
8 40
10 20 30 40 50
10 50

B. Supply Function: Qs = -100+20P

Presyo Dami ng
(Php) Suplay
5 0 25
10 100 20
15
15 200 10
5
20 300
100 200 300 400
25 400

28
Gawain 4: Graphic Organizer

Halaga o presyo ng
mga salik sa
input/produksyon

Presyo Dami ng Prodyuser

Ekspektasyon sa Presyo
Mga Salik na
Nakaaapkto
sa Suplay Teknolohiya Presyo ng Kaugnay ng
produkto

Panahon at Kalamidad
Gawain 5:
1. C 6. D
2. B 7. A
3. B 8. A
4. A 9. D
5. C 10. B
Gawain 6:
1. A 6. A
2. A 7. A
3. B 8. B
4. B 9. A
5. B 10. A
Gawain 7:
1. 5.

2. 6.

3. 7.

4. 8.

29
Rubrik para sa pagbibigay ng marka sa mga pamprosesong tanong at sa mga katanungang
pasalaysay
5 points – Kung wasto at napunan ang katanungan ng mga mahahalagang impormasyon na
kinakailangan o hinihingi. Maayos ang pagkakalahad ng bawat ideya.
4 points- Kung wasto ngunit may mga ideyang hindi nakaakma sa katanungan. Maayos ang
pagkakalahad ng bawat ideya.
3 points – may koneksyon ang ideya ngunit hindi sapat upang mapunan ang hinihinging
kasagutan sa katanungan.
2 points - ang mga ideya ay may punto ngunit malayo sa dapat tema ng katanungan.
1 point – kung ang mga sadyang magulo at wala sa punto ang mga ideyang isinagot sa
katanungan.
0 point – Kung walang isinagot.

30
AP9 MELC Q2.3 Naipapaliwanag ang
interaksyon ng demand at suplay sa
kalagayan ng presyo at ng pamilihan

31
 ARALING PANLIPUNAN
Pangalan: ________________________________________ Lebel: 9
Seksyon: _________________________________________ Petsa: ____________

GAWAING PAGKATUTO

Demand at Suplay

Panimula (Susing Konsepto)

Ang mga sumusunod na gawain ay sadyang ginawa upang lalo pang mahasa ang iyong
mga kasanayan sa Araling Panlipunan 9. Ang batayang konsepto ay unang ipakikilala ng guro sa
klasrum. Ang mga gawain ay iyong gagawin sa bahay sa tulong ng iyong magulang kapatid o
sinumang may kaalaman na aalalay sa iyo. Pagbutihin mo upang maging bihasa sa competency
upang mabilis ang iyong pagsulong. Mag-enjoy sa mga gawain. May mga lakip na babasahin
upang kaigaigaya ang iyong pag-aaral. Kung merong di maintindihan pwedeng magtext kay
teacher. Pagbalik sa paaralan dalhin ang activity sheets.

Ang aralin ay tungkol sa Interaksyon ng Demand at Supply at kung paanong ang

interaksyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon ng prodyuser
at consumer tungo sa pambansang kaunlaran, nakapaloob dito ang mga aralin ukol sa Ang
Ekwilibriyo sa Pamilihan, Disekwilibriyu, at Shortage at Surplus.

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Naipapaliwanag ang interaksyon ng demand at suplay sa kalagayan ng presyo at ng

pamilihan - AP9 MELC Q2.3

Gawain 1- LARAWAN KO RIN ITO!

Panuto: Suriin ang larawan; sagutin ang mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ipinapahayag ng larawan?
2. Nasubukan mo na bang bumili sa tindahan
kasama ang iyong magulang?
3. Nasubukan mo rin bang nakipagtawad sa
presyo ng bibilhin mo?
4. Ikwento ang karanasan sa pakikipagtawad a
palengke

32
Gawain 2 – BASA AT UNAWA TAYO

Pamprosesong tanong:
1. Paano nagiging batayan ng parehong konsyumer at prodyuser ang interaksiyon ng
demand at supply tungo sa pambansang kaunlaran.
2. Kelan nagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan
3. Bakit mayroong surplus at shortage ng mga produkto sa pamilihan?

Interaksiyon ng Demand at Supply

Ang Ekwilibriyo sa Pamilihan

Ayon kay Nicholas Gregory Mankiw (2012) sa kanyang aklat na Essentials of Economics,
kapag naganap ang ekwilibriyo ay nagtatamo pareho ang kasiyahan ng konsyumer at prodyuser.
Ang mga konsyumer ay nabibili ang kanilang nais at mga prodyuser naman ay nakapagbebenta ng
kanilang mga produkto.
Ang ekwilibriyo ay isang kalagayan sa pamilihan na ang dami ng handa at kayang bilhing
produkto o serbisyo ng mga knsyumer at ang handa at kayang ipagbiling produkto at serbisyo ng
mga konsyumer ay pareho ayon sa presyong kanilang pinagkasunduan. Ekwilibriyong presyo ang
tawag sa pinagkasunduang presyo ng konsyumer at prodyuser at ekwilibriyong dami naman ang
tawag sa napagkasunduang bilang ng mga produkto o serbisyo.
Kapag pinagsama ang kurba ng supply at demand, lumilitaw ang konsepto ng ekwilibriyo,
Ito ay ang kalagayan ng pamilihan na magkatugma ang pwersa ng demand at supply. Maari ring
makuha ang ekwilibriyo sa pamamagitan ng paggamit ng demand at supply function sa bawat
pagtaas ng presyo (P) ay siya namang pagbaba ng dami ng demand o quantity demanded (Qd).

Halimbawa ng Iskedyul ng Demand at Supply ng isang produkto

Presyo ng produktong X Dami ng supply ng Dami ng demand ng

produktong X produktong Y
5 50 10
4 40 20
3 30 30 Ekwilibiryo
2 20 40
1 10 50

33
Halimbawa ng kurba ng pinaghalong Demand at Supply

Ang halimbawang kompyutasyon ng demand at supply function.

Qd = 60-10P Qs = 0+10P
Qs = Qd Qd = 60 - 10P Qs = 0 + 10P
0 + 10P = 60 – 10P = 60 – 10(3) = 0 + 10 (3)
10P + 10P = 60 – 0 = 60 – 30 = 0 + 30
20P = 60 = 30 = 30
20 20
P=3

Shortage at Surplus
Sa grapikong presentasyon ng shortage at surplus mapapansin ang punto na nagsalubungan
ang linya ng demand at supply ay ekwilibriyo, kapag mataas ang presyo sa mababang demand at
mataas din ang dami ng supply tinatawag itong surplus, kapag mababa ang presyo ng supply ngunit
mababa ang presyo sa dami ng demand tinatawag itong shortage. Upang magkaroon ng
ekwilibriyo pilit na ibaba ang surplus at itataas ang shortage upang magkasalubong sa punto ng
dalawa.

Halimbawa ng kurba ng Shortage at Surplus

Gawain 3- LIWANAG SA KURBA

Panuto: Isulat sa patlang ang paliwanag ng bawat kurba

34
 1. _______________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

2. _______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
________________________

3. _______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
________________________

Gawain 4. MAG-KURBA
Panuto: Punan ang mga blangko sa iskedyul sa pamamagitan ng pagamit ng demand at supply
function. Pagkatapos mabuo ang suliranin ay ilapat sa grapo o graph ang iskedyul.

Qd = 180 – P Qs = - 40 + 3
25 155 35
35 145 65
95

55 125
65 155
115
75 185

35
Gawain 5- Repleksyon
Panuto: Isulat ang iyong repleksyon sa mga gawain mo ngayon, itala ang mga bagay at
impormasyon na iyong natutuhan sa aralin.
_____________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________.

Sanggunian

MGA AKLAT

Kagawaran ng Edukasyon.,EKONOMIKS Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral. 159-

174
Evelina M. Viloria., Nilda B. Cruz., Julia D. Rillo., Alice L. Lim., Ekonomiks Batayang Aklat sa
Ikaapat na aton

MGA WEBSITES

www.economichelp.org

Susi ng Pagwawasto

Gawain 1- LARAWAN KO RIN ITO!

Ang mga sagot ay maaring mag-kakaiba
Gawain 2- BASA AT UNAWA TAYO
Ang sagot sa pamprosesong tanong ay maaring mag-kakaiba
Gawain 3- LIWANAG SA KURBA
1. Ang supply at demand ay magsasalubong upang magkaroon ekwilibryo
2. Ang paglipat ng ekwilibriyu mula sa E1 patungong E2 ay nagpapakita ng pagbabago
ng supply curve mula sa E1 at E2
3. Ang paglipat ng demand curve mula sa D1 patungong D2 at parho parin ang supply ay
nagkakaroon ng labis na demand o shortage sa pamilihan.

Gawain 4. MAG-KURBA
Presyo Qd = 180 – P Qs = - 40 + 3
25 155 35
35 145 65

36
 45 135 95
50 130 110
55 125 125
65 115 155
75 105 185
85 95 215

Gawain 5. REPLEKSYON
Sagot ay magkakaiba

Inihanda ni:

NARICISO R. CARDENAS, JR.

May-akda

37
AP9 MELC Q2.4 Nasusuri ang
kahulugan at iba’t ibang estruktura
ng pamilihan

38
 Araling Panlipunan
Pangalan: ____________________________________________ Lebel: _____
Seksiyon: ____________________________________________ Petsa: ___________

GAWAING PAGKATUTO

Mga Estruktura ng Pamilihan

Panimula (Susing Konsepto)

Ang pamilihan ay mahalagang bahagi ng buhay ng produsyer at konsyumer. Ito ang
nagsisilbing lugar kung saan nakakamit ng isang konsyumer ang sagot sa marami niyang
pangangailangan at kagustuhan sa pamamagitan ng mga produkto at serbisyong handa at kaya
niyang ikonsumo.
Ang pamilihan ay may iba’t ibang katangian at estruktura. Mayroong dalawang estruktura
ng pamilihan,ang ganap na kompetisyon at di-ganap na kompetisyon.

sa mga iba’t ibang gawain kung ano ang katangian ng isang ganap na kompetisyon.
Kasanayang Pagkatuto at Koda
• Nasusuri ang kahulugan at iba’t ibang istruktura ng pamilihan (AP 9-MELC Q2.6)

Gawain I: IL BAISMAHA (Interaktibong Larong Bawat Isa May Halaga)

Panuto: Tukuyin ang katumbas na letra ng mga numerong nasa loob ng kahon nang mabuo
ang salitang nakapaloob dito.
Hal. 14 2 7 2 24
M A H A L
A B C D E F G H I J K L M
2 9 16 20 21 25 11 7 1 26 8 24 14
N O P Q R S T U V W X Y Z
22 13 12 15 6 23 5 4 3 17 19 18 10

12 2 14 1 24 1 7 2 22
__ __ __ __ __ __ __ __ __

Gawain II: PIKTO-SURI

39
1. Ano ang inilalarawan ng ilustrasyon?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Pamilyar ka ba sa mga sitwasyon o logo na nasa larawan?

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Gawain III: Teksto Ko! Basahin Mo!

Panuto: Basahin ang mga talata at sagutin ang mga katanungan sa ibaba sa pamamagitan ng
pagbilog sa loob ng kahon.

GANAP NA KOMPETISYON
Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang sinumang negosyante ay
walang kapangyarihang palitan o baguhin ang presyo sa pamilihan. Ang ganap na kompetisyon ay
nagtataglay ng limang katangian ito ay ang mga sumusunod.
1. Magkakatulad ang mga produkto

Ang mga produkto sa pamilihan ay magkakatulad(homogenous)tulad ng madalas na

nakikita natin sa palengke.Walang pagkakakilanlan ang mga ito katulad
gulay,isda,itlog,asukal atbp.

2. Marami ang mamimili at tindera ng produkto

Dahil marami ang mamimili at nagbebenta ng kanilang produkto at madalas ang mga
negosyante sa ganap na kompetisyon ay mga maliit na negosyante lamang kaya hindi nila

40
 kayang kontrolin ang pamilihan. Bunga nito,hindi sila maaring makapagtakda ng mataas
na presyo.

3. May kalayaan sa paglabas at pagpasok sa negosyo

Ang sinumang negosyante ay may kalayaang makapamili ng mga produkto na nais niyang
ibenta. Madali para sa mga ito ang lumabas sa industriya sa kadahilanang karamihan sa
mga negosyante dito ay maliliit lamang.
4. Malayang paggalaw ng mga salik ng produksiyon
Dahil walang direktang may kontrol sa mga salik ng produksiyon, marami ang
mapagkukunan ng mga sangkap para makabuo ng mga produkto.

5. Sapat na kaalaman at impormasyon

Dahil ang sistema ay malaya, ang pagdaloy ng impormasyon lalo na sa pagtatakda ng
presyo at dami ay bukas para sa kaalaman ng lahat. Malayang makagagawa at
makapagbebenta ang isang produsyer sa pamilihan.

Panuto: Bilugan ang sagot sa loob ng kahon.

I M P O R M A S Y O N
A P R O D U S Y E R G
S L E U M A R A M I T
K O S I N N P I R M S
S J Y O P A R U T N A
S H O M O G E N O U S

1. Anong kompetisyon ang inilalarawan ng malayang galaw ng mga salik ng produksiyon?

2. Ano ang hindi kayang itakda ng tindera sa ganap na kompetisyon?
3. Ilan ang nagtitinda at bumubili sa ganap na kompetisyon?
4. Ano ang naglalarawan sa mga produkto sa pamilihan ng ganap na kompetisyon?
5. Gumagawa ng produktong kailangan ng mga konsyumer

Gawain IV: Tilamsik ng Diwa

Panuto: Sagutin ang tanong.
Bakit kailangang magkaroon ng ganap na kompetisyon sa pamilihan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________.
Gawain V: Repleksyon
Panuto: Isulat ang iyong repleksyon sa gawain mo ngayon.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

41
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________

Mga Sanggunian:
MGA AKLAT

Balitao,Bernard R.,Martiniano D. Buising,Edward D.J. Garcia,Apollo D. De Guzman Juanito

L.Limibao Jr.,Alex P. Mateo at Irene J. Mondejar. Araling Panlipunan 9(DepEd-IMCS) 5th floor
Mabini Building, DepEd Complex, Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600

Consuelo M. Imperial,Eleanor D. Antonio,Evangeline M. Dallo,Maria Carmelita B. Samson,Celia

D. Soriano KAYAMANAN EKOMIKS batayn at sanayang aklat sa Araling Panlipunan,856
Nicanor Reyes,Sr. St. Recto Manila.

WEBSITE

www.slideshare.com

Susi ng Pagwawasto sa mga Tanong

Gawain I. IL BAISMAHA
Sagot: Pamilihan
Gawain III. Teksto Ko! Basahin Mo!
Sagot:
1.Impormasyon
2.Presyo
3.Marami
4.Homogenous
5.Produsyer
Inihanda ni:

PHAEBE R. EUGENIO
May-akda

42
 ARALING PANLIPUNAN 9

Pangalan: ____________________________________________ Lebel: _____

Seksiyon: ____________________________________________ Petsa: ___________

GAWAING PAGKATUTO

Mga Estruktura ng Pamilihan

Panimula (Susing Konsepto)

Ang katangian ng hindi ganap na kompetisyon ay malaki ang pagkakaiba sa ganap na
kompetisyon.Sa pagkakataong ito,may kumokontrol sapresyo,may hadlang sa pagpasok ng
negosyante at tinder
Sa pagkakataong ito, ating alamin ang mga iba’t-iabang pamilihan na nasa ilalim ng di-
ganap na kompetisyon.

Kasanayang Pagkatuto at Koda

Nasusuri ang kahulugan at iba’t ibang istruktura ng pamilihan (AP 9-MELC Q2.7)

Gawain I: Tuklasin
Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod
Malaki ang pagkakaiba ng ganap na kompetisyon sa di-ganap na kompetisyon. Kung sa ganap na
kompetisyon ay walang kakayahang maimpluwenisyahan ang presyo ng isang produkto dito sa di-
ganap na kompetisyon ang mga prodyusyer ay may kakayahang impluwensiyahan ang presyo sa
pamilihan. Ang mga sumusunod ang bumubuo sa hindi-ganap na kompetisyon.

Monopolyo-Ito ay uri ng pamilihan na iisa lamang ang produsyer na gumagawa ng produkto o

nagbibigay ng serbisyo kung kaya ang mga ito ay may kapangyarihanng magtakda ng presyo o
tinatawag ding price taker. Ang mga ito rin ay may kakayahang hadlangan ang kanilang kalaban
sa negosyo. Ang mga produkto dito ay may patent at copyright upang hindi gayahin. Ang patent
ay lisensiya na ipinagkakaloob ng pamahalaan sa isang indibidwal o negosyo na magkaroon ng
karapatang gumawa, gumamit at magtinda ng isang produkto. Ang copyright naman ay pagtatalaga
ng karapatan sa isang kompanya na maglathala at magpalabas ng isang makasining na gawain.
Pinagkakalooban din sila ng prangkisa upang mamuhunan sa mga gawaing pambayan.Ang
franchise ay pahintulot mula sa pamahalaan na walang ibang negosyante ang maaring magbili sa
mga produkto na kanilang pinagbibili.

Monopsonyo- Ito ay ang kabaliktaran ng monopolyo. Dito marami ang pwedeng lumikha ng mg
produkto at mayroon lamang iisang mamimili. Dito may kapangyarihan ang mamimili na pababain
ang itinakdang presyo.

43
Oligopolyo-Ito ang estruktura ng pamilihan na kakaunti ang prodyuser. Halos magkakapareho ang
produkto at serbisyo na ipinagbibili ngunit magkakaiba lang ng brand name. Nag-uugnayan ang
mga prodyuser sa pagtatakda ng presyo.

Monopolistikong kompetisyon-Sa ilalim ng ganitong uri ng estruktura ng pamilihan, maraming

kalahok na prodyuser ang nagbebenta ng mga produkto sa pamilihan subalit marami rin ang mga
konsyumer. Gayunpaman, may kapangyarihan pa rin sa pamilihan ang mga produsyer na
magtakda ng presyo dahil sa tinatawag na product differentiation. Na ang katangian ng mga
produktong magkakapareho ngunit hindi eksaktong magkakahawig. Sila ay nagkakaiba-iba sa
packaging. labeling, presentasyon at maging sa lasa o flavor.

Gawain II: Kuha Mo?

Panuto: Ayusin ang mga halo-halong titik sa loob ng mga bilog. Isulat ang titik ng tamang
sagot sa patlang.
A B C D E

PAIR P TN ONM OCPR CHEN

KECR PYOO THYG FIRSA
TEA
EM LO I

____1. Ito ay pahintulot ng pamahalaan sa isang kompanya upang isagawa ang negosyo.
____2. Ito ang turing sa mga monopolista.
____3. Ito ay pagtatalaga ng karapatang-ari sa isang kompanya o indibidwal upang maglathala ng
isang lathalain o gawaing makasining.
____4. Ito ang lisensya na mula sa pamahalaan upang bigyang-karapatan ang isang negosyo na
magprodyus ng isang produkto.
____5. Ito ang pamilihan na iisang prodyuser na nagdedesisyon sa mga produkto at serbisyo na
gagawin at ipamamahagi batay sa kanilang tradisyon at kagawian.

Gawain III. Oh I See

Panuto: Paghambingin ang ganap na kompetisyon at di-ganap na kompetisyon sa pamamagitan

ng venn diagram.

44
Gawain IV: May Tama Ka!
Panuto: Lagyan ng tsek ang hanay na nagpapakita ng saloobin mo sa mga ito.

Uri ng pamilihan Gustong gusto Malapit sa Puso Inaayawan Ko Babalikan Ko

Ko Ko
Ganap na
Kompetisyon
Monopolyo
Oligopolyo
Monopolistikong
Kompetisyon

Sagutin ang mga tanong.

1. Anong uri ng pamilihan ang gustong-gusto mo at bakit? ___________________________
__________________________________________________________________________
2. May inaayawan ka bang uri ng pamilihan?Kung meron,bakit?_______________________
_________________________________________________________________________
3. Alin sa mga uri ng pamilihan ang malapit sa puso mo at gusto mong balik-balikan?Bakit?
_________________________________________________________________________

Gawain V: Talasan ng Pang-unawa

Panuto: Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Tawag sa prodyuser at negosyante na may kapangyarihang magtakda ng presyo
a.impormasyon b.revenues c.price maker d.price taker
2. Ito ay katangian ng isang pamilihan na may ganap na kompetisyon na kung saan ito ang dahilan
ng kawalan ng pwersa o kapangyarihang magtakda ng presyo
a.malayang paggalaw ng mga salik ng produksiyon
b.walang malapit na kapalit ang produkto
c.marami ang mamimili at tindera ng produkto
d.may kalayaan sa paglabas at pagpasok na negosyo
3. Ang ibang tawag sa produkto na magkatulad sa ganap na kompetisyon
a.homogenous products
b.magkatulad ang mga produkto
c.monopsonyo
d.ang pag-anunsyo ay mahalaga
4. Ang lisensiya na ipinagkaloob ng pamahalaan sa isang indibidwal o negosyo na magkakaroon
ng karapatan na gumawa gumamit at magbenta ng isang produkto
a.pamilihan b.patent c.brand name d.revenues

45
5. Ang pamilihang may ganap na kompetisyon ang sinasabing pinakamodelong estruktura ng
pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer.Ang sumusunod ay katangian ng
estrukturang ito maliban sa
a.malayang kalakalan sa pamilihan
b.may kakaibang produkto
c.maraming prodyuser at konsyumer
d.malayang paggalaw ng mga sangkap pamproduksiyon

Repleksyon
Panuto: Isulat ang iyong repleksyon sa mga gawain mo ngayon.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________

Mga Sanggunian:
MGA AKLAT

Balitao,Bernard R.,Martiniano D. Buising,Edward D.J. Garcia,Apollo D. De Guzman Juanito

L.Limibao Jr.,Alex P. Mateo at Irene J. Mondejar. Araling Panlipunan 9(DepEd-IMCS) 5th floor
Mabini Building, DepEd Complex, Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600

Consuelo M. Imperial,Eleanor D. Antonio,Evangeline M. Dallo,Maria Carmelita B. Samson,Celia

D. Soriano KAYAMANAN EKOMIKS batayn at sanayang aklat sa Araling Panlipunan,856
Nicanor Reyes,Sr. St. Recto Manila.

WEBSITE
https://quizlet.com

Susi ng Pagwawasto:

Gawain II. Kuha Mo?

Sagot: 1. E 2. A 3.D 4.B 5.C
Gawain V. Talasan ng Pang-unawa
Sagot: 1. C 2. B 3. A 4.B 5.B
Inihanda ni:

PHAEBE R. EUGENIO
May-akda

46
AP9 MELC Q2.5 Napahahalagahan ang
bahaging ginagampanan ng pamahalaan
sa regulasyon ng mga gawaing
pangkabuhayan

47
 ARALING PANLIPUNAN 9
Pangalan: _______________________________________ Lebel:____________
Seksyon : ________________________________________ Petsa: ____________

GAWAING PAGKATUTO

UGNAYAN NG PAMAHALAAN AT PAMILIHAN

Panimula (Susing Konsepto)

Napakahalaga ang papel na ginagampanan ng pamahalaan sa regulasyon ng mga gawaing

pangkabuhayan tulad na lamang sa mga pamilihan.
Ang pamahalaan ay isang mahalagang institusyon sa ating bansa.Alinsunod sa itinatadhana
ng Artikulo II Seksyon 4 ng 1987 Konstitusyon ng Pilipinas, pangunahing tungkulin ng
pamahalaan na paglingkuran at pangalagaan ang sambayanan.
Hindi nakaiiwas ang Pilipinas at iba pang bansa na mapasailalim sa pamilihan sa
panghihimasok ng pamahalaan. Maliban sa pagtatakda ng buwis at pagbibigay ng subsidy,
nagtalaga ang pamahalaan ng presyo ng mga produkto at serbisyo. Upang mapatatag ang presyo
sa pamilihan ipinatupad ang price stabilization program at maiwasan ang mataas na inflation. Ang
pagkontrol ng pamahalaan sa presyo ng pamilihan ay nahahati sa dalawang uri: ang price ceiling
at price floor.
Ano ang price ceiling? Ito ay kilala rin sa katawagan bilang maximum price policy o ang
pinakamataas na presyo ng maaaring ipagbili sa isang prodyuser ang knayang mga produkto. Ano
ang price floor?Ito ay kilala rin bilang price support at minimum price policy na tumutukoy sa
pinakamababang presyo ng na itinakda ng batas sa mga produkto at serbisyo.

Kasanayang Pampagkatuto
Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan ng pamahalaan sa regulasyon ng mga
gawaing pangkabuhayan.(AP9 MELC Q2.5)

Gawain 1: Pagtukoy sa LOGO

Panuto: Piliin kung alin sa mga sumusunod na mga ahensya ng pamahalaan ang may kaugnayan
sa isa’t isa.

1. 2.

48
 3. 4.

5.

Pamprosesong Tanong
1. Batay sa iyong ginawang pagpili, anong mga ahensya ng pamahalaan ang may kaugnayan sa
isa’t isa?
2. Ano ang iyong naging batayan sa pagpili ng mga ito?
Gawain 2:
Panuto: Bigyang pansin ang mga produktong larawan na nasa ibaba.

Pamprosesong tanong:
1. Ano ang iyong napansin sa bawat larawan?
2. Sa mga pamilihang napuntahan mo, ganito rin ba ang iyong nakita o napansin? Oo o Hindi?
Bakit mahalaga ito sa pamilihan?

Gawain 3:Tukuyin Mo!

Panuto: Batay sa iyong naging kasagutan sa Gawain 1, tukuyin ang ginagampanan ng bawat
ahensya ng pamahalaan sa mga gawaing pangkabuhayan.
Ahensya ng Pamahalaan Gawain
Halimbawa: Department of Agrarian Reform, Ang Kagawaran ng Repormang
o DAR Pansakahan ng Pilipinas (Ingles: Department of
Agrarian Reform, o DAR) ay isang kagawarang
tagapagpaganap ng Pamahalaan ng Pilipinas na

49
 itinakdang magsagawa ng lahat ng mga
programang reporma sa lupa (partikular
ang repormang pansakahan) sa bansa, na may
layuning itaguyod ang katarungang panlipunan
at industriyalisasyon.
1.

2.

3.

4.

Gawain 4: Share -To- Me- Your Opinion

Panuto: Ilahad ang iyong sariling opinyon tungkol sa tanong na nasa loob ng bilohaba.

Mahalaga
Hindi,dahil______________
Oo,dahil________________ ba ang ________________________
________________________ papel ng ________________________
________________________ pamahalaan ________________________
____________ sa _______
pamilihan?

RUBRIKS - Batayan sa pagbibigay ng puntos

5 puntos 4 na puntos 3 puntos 2 puntos 1 puntos
Nilalaman Nailahad nang Nailahad nang Nailahad ang Di-gaanong Hindi
mabuti ang mabuti ang sariling nailahad ang nailahad ang
sariling sariling opinyon at sariling sariling
opinyon at opinyon at nakapagbigay opinyon opinyon.
nakapagbigay nakapagbigay ng
ng sapat na ng halimbawa.
halimbawa. halimbawa.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ugnayan ng pamahalaan at pamilihan?

50
Gawain 4: Tungkulin Ko, Tungkulin Mo Isasagawa Natin Ito!
Panuto: Basahin at unawain ang ang liriko ng awiting “Trabaho, Negosyo, Kabuhayan Kaya natin
‘Yan “ng DTI. Maari ring panoorin at pakinggan ang music video sa website na
https://www.youtube.com/watch?v=C5dj74-AaCI, pagkatapos sagutin ang mga tanong sa
ibaba.
Trabaho, Negosyo, Kabuhayan Kaya natin ‘Yan “ng DTI

Pap parap pap pap pararap kaya natin yan

Kung nais mong umasenso, humanap ng trabaho
O di kaya’y subukang magnegosyo
Lumikha ng produkto’t sikaping lumago
Inspirasyon mong pagkabigo
Katuwaang ang gobyerno sa’yong tagumpay
Iisa ang ating hangarin
Pag may abilidad at oportunidad
Tiyak na ang lahat ay uunlad.
Korus:
Trabaho, negosyo, kabuhayan
Kaya natin ‘yan (walang iwanan)
Go lang nang go mga kaibigan
Trabaho, negosyo, kabuhayan
Kaya natin ‘yan (Sulong Pilipinas)
Go, go, go kababayan.

Pap parap pap pap pararap kaya natin yan(2X)

Kaya wag magtipid sa iyong mga pangarap
Sige, sige sa pagsisikap
Asenso’y sigurado sa hinaharap
Manalig lang palagi sa sarili
(Ulitin ang Korus)
Pap parap pap pap pararap kaya natin yan(2X)

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang nilalaman ng awiting iyong binasa o pinakinggan?
2. Ayon sa awit ano-ano ang mga dapat gawin upang ang isang tao ay umasenso?
3. Paano mo maipakikita ang pagpapahalaga sa mga bahaging ginagampanan ng pamahalaan sa
regulasyon ng mga gawaing pangkabuhayan?

Gawain 5: Hula- Letra

Panuto: Punan ng tamang letra ang bilohaba upang mabuo ang salita. Naibigay na ang ilang
letra na magsisilbing gabay.

1. p o

51
 - ang nakatakdang halaga ng isang kalakal o paglilingkod. Ito ay nagsisilbing tagapag-ugnay
upang maging ganap ang palitan sa pagatin ng konsyumer at prodyuser.

2. r c c l g
i
- ang pinakamataas na presyo na itinakda ng pamahalaan para sa isang produkto.

3. p m h

- tumutukoy sa lugar o mekanismo kung saan ang konsyumer at prodyuser ay nagkakaroon

ng transaksyon upang magkaroon ng bentahan.

4. i e o r

- tumutukoy sa pinakamababang presyo ng na itinakda ng batas sa mga produkto at

serbisyo.

5. p h n

- pangunahing tungkulin nito na paglingkuran at pangalagaan ang sambayanan.

Repleksyon
Panuto: Kompletuhin ang pahayag.
Ang natutunan ko sa aralin ay________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________.

Susi ng Pagwawato:
Gawain 1: 1, 2, 3, 5
Gawain 3: Gamiting basehan ang nasa ibaba.
Ahensya ng Pamahalaan
Department of Trade and Industries (DTI)
Department of Agriculture (DA)
Gawain
Ang Kagawaran ng Kalakalan at Industriya
ng Pilipinas o Department of Trade and
Industry, DTI ay isang kagawaran ng sangay
tagapagpaganap ng Pamahalaan ng Pilipinas na
inaatasang palawigin ang kalakalan at
industriya sa Pilipinas sa pamamagitan ng
paggawa ng mga bagong hanapbuhay at
magtaas sa kinikita ng mga Pilipino.
Ang Kagawaran ng
Agrikultura[2] (Kagawaran ng

52
 Pagsasaka, Ingles: Department of Agriculture,
DA) ay ang departamentong tagapagpatupad
ng Pamahalaan ng Pilipinas na responsable sa
pagpapayabong ng kita ng
mga magsasaka ganun na din ang pagpapababa
ng insedente ng kahirapan sa mga sektor na rural
ayon na rin sa nakasaad sa Katamtamang
Terminong Plano ng Pamahalaan ng Pilipinas.
National Economic and Development Ang Pambansang Pangasiwaan sa
Authority (NEDA) Kabuhayan at
Pagpapaunlad (Ingles: National Economic
and Development Authority), dinadaglat
bilang NEDA, ay isang independiyenteng
ahensiyang may antas ng gabinete
ng Pamahalaan ng Pilipinas na responsable sa
pagpaplanong pangkabuhayan at pagpapaunlad.
Department of Labor and Ang Kagawaran ng Paggawa at Empleo ng
Employment o(DOLE) Pilipinas (Ingles: Department of Labor and
Employment o DOLE) ay isang departamentong
tagapagpatupad ng Pamahalaan ng Pilipinas na
responsable na gumawa ng mga polisya,
magsagawa ng mga program at serbisyo, at
maging ugnayan ng pamahalaan sa paggawa at
empleyo.

Gawain 4:
Tanong 3: 1. Mapanagutan - tamang pagbabayad ng buwis
2. makialam
3. maabilidad - bumuo o sumali sa kooperatiba
- pagnenegosyo
4.makabansa --pakikilahok sa pamamahala ng bansa
-pagtangkilik sa mga produktong Pilipino
5. maalam - pagpapatupad at pakikilahok sa mga proyektong pangkaunlaran sa
komunidad
Gawain 5:
1. Presyo
2. Price ceiling
3. Pamilihan
4. Price floor
5. Pamahalaan
Sanggunian:
Aklat:
Ekonomiks Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral
Ekonommiks Mga Konsepto at Aplikasyon - Batayang Alat sa Araling Panlipunan

53
 Ikaapat na Taon

Websites
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d5/Logo_of_the_Department_of_Agricultur
e_of_the_Philippines.jpg
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kagawaran_ng_Kalakalan_at_Industriya_(Pilipinas)
https://en.wikipedia.org/wiki/Department_of_Labor_and_Employment_(Philippines)
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kagawaran_ng_Agrikultura_(Pilipinas)
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kagawaran_ng_Paggawa_at_Empleo_(Pilipinas)

Inihanda ni:

MARELYN T. DAQUIOAG
May-akda

54