zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie - 1 -

IV. KONSTRUKCJE ZŁOŻONE.

TARCIE
4.33 (4.32 – niema)
Wyznaczyć reakcje podporowe w
A, B, C i reakcje w przegubie D
złożonej belki, narysowanej na
rysunku razem z obciążeniem

X A = −2,83 kN, YA = −4, 43 kN, YB = 22, 26 kN,

YC = 5 kN, X D = 0, YD = ±5 kN.

Myślowo rozdzielimy złożoną belkę w przegubie D na dwie części<

zamieniając działanie jednej części na drugą i odwrotnie niewiadomymi
′ = XD
siłami reakcji X D ′′ , YD′ = YD′′ , przeciwnie skierowanymi. Ważne, że w
przegubie nie ma momentu. Rozważamy równowagę każdej z części
oddzielnie.
I. Dla pierwszej części równania równowagi dają:
Rx ≡ X D′ = 0 → XD ′ = XD ′′ = 0, (1)
R y ≡ YD′ + YC − 5q = 0 → YD′ = 5 ⋅ 2 − YC = 10 − YC , (2)
M Dz ≡ 5 ⋅ YC − 5q ⋅ 2, 5 = 0 → YC = q ⋅ 2,5 = 5 kN (3)
i teraz z równania (2)
YD′ = YD′′ = 10 − YC = 10 − 5 = 5 kN (4)
II Dla drugiej części równania równowagi dają:

2
Rx ≡ X A + P cos 45 = 0 → X A = − P cos 45 = − P = −2 2 ≈ −2,83 kN (5)
2
R y ≡ YA − P sin 45 + YB − 5q − YD′′ = 0 →
(6)
2
YA + YB = P + 5 ⋅ 2 + YD′′ = 2 2 + 10 + 5 = 2,83 + 15 = 17,83 kN
2
M Az ≡ − P sin 45 ⋅ 8 + YB ⋅ 10 − q ⋅ 5 ⋅ 12,5 − YD′′ ⋅ 15 = 0 →
2 (7)
10YB = 5q ⋅ 12,5 + 8P + 15Y ′′ = 125 + 22, 63 + 75 = 222, 6 → YB = 22, 26 kN
2
Teraz z uwzględnieniem (6)
YA = −YB + 17,83 = −22, 26 + 17,83 = −4, 49 kN .
 zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie - 2 -

4.38 (4.37 – 149)

Most składa się z dwóch
poziomych belek połączonych
przegubem A i przymocowanych do
podłoża sztywnymi prętami 1, 2, 3, 4 z
których skrajne są pionowe, a
środkowe tworzą kąty α = 60 .
Odpowiednie wymiary wynoszą
CB = 6 m, AB = 8 m . Wyznaczyć siły
w prętach i reakcje przegubu A , jeżeli most
dżwiga pionowe obciążenie P = 15 kN w
odległości a = 4 m od punktu B .
S1 = −6, 25 kN, S 2 = S3 = −5, 78 kN,
S1 = 1, 25 kN, X A = ±2,89 kN, YA = ±3, 75 kN.
Myślowo rozdzielimy złożoną belkę w
przegubie A na dwie części< zamieniając
działanie jednej części na drugą i odwrotnie
niewiadomymi siłami reakcji
X ′A = X ′′A , YA′ = YA′′ , przeciwnie skierowanymi.
Ważne, że w przegubie nie ma momentu.
Rozważamy równowagę każdej z części
oddzielnie.
I. Dla pierwszej części równania
równowagi dają:
Rx ≡ X A − S3 cos α = 0 → X ′A = X ′′A = S3 cos α ,
′ (1)
R y ≡ YA′ + S3 sin α + S4 = 0 → YA′ = − S3 sin α − S4 , (2)
S3 sin α
M Az ≡ S3 sin α ⋅ 2 + S 4 ⋅ 8 = 0 → S4 = − (3)
4
i teraz z równania (2)
S3 sin α 3 3
YA′ = − S3 sin α − S 4 = − S3 sin α + = − S3 sin α → YA′ = YA′′ = − S3 sin α . (4)
4 4 4
Porównywanie (1) i (4) daje możliwość otrzymać relację
3 sin α 3 sin α
YA′ = YA′′ = − X ′A = − X ′′A . (*)
4 cos α 4 cos α
II. Dla drugiej części równania równowagi dają:
Rx ≡ − X ′′A + S2 cos α = 0 → X ′A = X ′′A = S2 cos α , (5)
R y ≡ S1 − P + S2 sin α − YA′′ = 0 (6)
M Az ≡ − S1 ⋅ 8 + P ⋅ 4 − S 2 sin α ⋅ 2 = 0 → 8S1 = 4 P − 2 S 2 sin α → 4 S1 = 2 P − S 2 sin α (7)
i teraz (7) podstawiamy w (6):
(7)
(6) → 4 S1 − 4 P + 4 S 2 sin α − 4YA′′ = 0 →
2 P − S 2 sin α − 4 P + 4 S 2 sin α = 4YA′′ →
(5) sin α (*)
−2 P + 3S 2 sin α = 4YA′′ → − 2 P + 3 X ′′A = 4YA′′ →
cos α
 4 
−2 P + 3  − YA′′  = 4YA′′ → − 2 P − 4YA′′ = 4YA′′ → 8YA′′ = −2 P →
 3 
P 15
YA′ = YA′′ = − = − = −3, 75 kN .
4 4
Teraz
 zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie - 3 -

4 YA′′ 4 ⋅ 3, 75
z (*) X ′A = X ′′A = − = ≈ 2,89 kN ;
3 tgα 3 3
X ′A
z (1) S3 = = 2 X ′A = 5, 78 kN;
cos α
X ′′A
z (5) S 2 = = 2 X ′′A = 5, 78 kN;
cos α
S sin 60
z (4) S4 = − 3 = −1, 25 kN;
4
1 1 5, 78 3
z (7) S1 = P − S 2 sin α = 7,5 − = 7, 5 − 0, 722 ⋅ 1, 73 = 6, 24 kN .
2 4 4 2
5.8 (2.64 – niema)
Trzy ciężary A, B, C (10 N, 30 N, 60 N)
NC leżą na równi pochyłej nachylonej do poziomej
C płaszczyzny pod kątem α . Ciężary związane
FC linami tak, jak to wskazane na rysunku.
NC
NB Współczynniki tarcia równe są
B µ A = 0,1; . µ B = 0, 25; µC = 0,5 . Wyznaczyć kąt
FB
NB GC α , przy którym ciężary są w ruchu jednostajnym.
NA Wyznaczyć także siły rozciągania lin.
A
GB α = arctg0,38; TAB = 2, 7 N, TBC = 6,5 N .
FA NA
Na ciało A działają:
α GA siła natężenia nici TAB do góry;
składowa siły ciężkości, która ciągnie do dołu
FA = G A sin α ;
NA TAB dwie o przeciwnych zwrotach prostopadłe do równi siły: składowa
A siły ciężkości G A cos α i siła reakcji N A równi pochyłej o
TA jednakowych wartościach N A = G A cos α ;
FA NA maksymalna siła tarcia TA = N A µ A .
Równanie równowagi granicznej dla ciała A w rzucie na oś ruchu
α GA ma postać
x FA − TAB − TA = 0 →
TBС
NB TAB = FA − N A µ A = G A sin α − G A cos αµ A = G A ( sin α − µ A cos α )
B TB TAB = G A ( sin α − µ A cos α ) (*)
FB
NB Na ciało B działają:
TAB siła natężenia nici TAB do dołu;
x α siła natężenia nici TBC do góry;
GB składowa siły ciężkości, która ciągnie do dołu FB = GB sin α ;
dwie o przeciwnych zwrotach prostopadłe do równi siły: składowa siły
ciężkości GB cos α i siła reakcji N B równi pochyłej o jednakowych wartościach
N B = GB cos α ;
maksymalna siła tarcia TB = N B µ B .
Równanie równowagi granicznej dla ciała B w rzucie na oś ruchu ma postać
TAB + FB − TBC − TB = 0 →
TBC − TAB = FB − N B µ B = GB sin α − GB cos αµ B = GB ( sin α − µ B cos α )
TBC − TAB = GB ( sin α − µ B cos α ) . (**)
 zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie - 4 -
NC
Na ciało C działają:
C TС
FC siła nici TBC do dołu;
TBС NC składowa siły ciężkości, która ciągnie do dołu FC = GC sin α ;
dwie o przeciwnych zwrotach prostopadłe do równi siły: składowa siły
x α ciężkości GC cos α i siła reakcji NC równi pochyłej o jednakowych
GC wartościach NC = GC cos α ;
maksymalna siła tarcia TC = NC µC .
Równanie równowagi granicznej dla ciała C w rzucie na oś ruchu ma postać
TBC + FC − TC = 0 →
−TBC = FC − NC µC = GC sin α − GC cos αµC = GC ( sin α − µC cos α ) ;
−TBC = GC ( sin α − µC cos α ) (***)
Dodajemy częściami równania (*), (**) i (***):
TAB + ( TBC − TAB ) − TBC =
= G A ( sin α − µ A cos α ) + GB ( sin α − µ B cos α ) + GC ( sin α − µC cos α ) →
0 = ( G A + GB + GC ) sin α − ( G A µ A + GB µ B + GC µC ) cos α →
G A µ A + GB µ B + GC µC 10 ⋅ 0,1 + 30 ⋅ 0, 25 + 60 ⋅ 0,5 1 + 7,5 + 30
tgα = = = = 0,38 →
G A + GB + GC 10 + 30 + 60 100
α =arctg0,38=20,81 .
Ponieważ
1 1 1 1
cos α = = = = = 0,934,
1 + tg 2α 1 + 0, 382 1,144 1, 07

sin α = 1 − cos 2 α = 1 − 0,9342 = 0,127 = 0,356,

to z (*) dostajemy
TAB = G A ( sin α − µ A cos α ) = 10 ( 0,356 − 0,1⋅ 0,934 ) = 2, 63 N ,
a z równania (**) –
TBC = TAB + GB ( sin α − µ B cos α ) = 2, 63 + 30 ( 0,356 − 0,35 ⋅ 0,934 ) = 2, 63 + 3, 67 = 6,30 N .

5.21 (4.59 – 171)

Do wału przyłożono parę sił o momencie M = 100 Nm . Na wale
zaklinowany jest bęben hamulcowy, promień którego wynosi
r = 25 cm . Obliczyć, z jaką siłą Q należy dociskać do bębna klocki
hamulcowe, aby unieruchomić wał, jeżeli współczynnik tarcia
statycznego klocków po bębnie µ = 0, 25 .
Q = 800 N .

Dla unieruchomienia wału para sił tarcia T , powstająca od przyciskania bębnów hamulcowych, musi
rozwinąć moment równy
T ⋅ 2r = M .
M 100
A ponieważ siła tarcia T = Q µ , to Q µ ⋅ 2r = M → Q = = = 800 N .
2 µ r 2 ⋅ 0, 25 ⋅ 0, 25
 zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie - 5 -

Zadanie 1. (Nizioł – 2.10). Dla hamulca taśmowego wyznaczyć siłę P potrzebną do zahamowania
bębna, jeżeli są dane moment napędzający, promień
bębna, współczynnik tarcia taśmy o bęben, parametry
geometryczne mechanizmu M , R, µ , a, b, c oraz kąt
opisania α .

Odpowiedź: P =
(
M ceαµ + b ).
aR ( eαµ − 1)

Jeżeli bęben obraca się, to siły tarcia taśmy o

bęben osiągnęli wartość maksymalną, a dla tego by
bęben zatrzymał się trzeba, żeby siły przyłożone do bębna były zrównoważone. Obrotu nie będzie, jeżeli
będzie spełniony warunek momentów (równości momentu głównego zeru) względem osi Oz
(prostopadłej do płaszczyzny rysunku i przecinającej punkt O . Ponieważ moment reakcji podporowej
R O względem tej osi jest równy zeru, to warunkiem momentów jest
− M − S1R + S 2 R = 0 .
Z tego wzoru widać, że wartość siły napięcia liny S 2 jest większa od siły najęcia liny S1 . Dlatego
ze wzoru Eulera
S 2 = S1eαµ .
Po wyrugowaniu z warunku momentów S 2 otrzymują

( )
− M − S1R + S1eαµ R = 0 → M = S1R eαµ − 1 → S1 =
M
( )
.
R eαµ − 1
Dla mechanizmu hamującego warunek momentów względem osi Az (prostopadłej do płaszczyzny
rysunku i przecinającej punkt A . Ponieważ moment reakcji podporowej R A względem tej osi jest równy
zeru, to warunek momentów w tym przypadku jest następujący
− Pa + S1c + S 2b = 0 .
Podstawiając do tego równania otrzymane wartości S1 i S 2 ,

(
M c + beαµ) M ( c + beαµ )
αµ
− Pa + S1c + S1e (
b = 0 → Pa = S1 c + beαµ
) = R eαµ − 1 → P = aR eαµ − 1 .
( ) ( )
Файл: zad_sta_4_konstrukcje_zlozone_tarcie
Каталог: C:\Users\Sulym\Desktop\statyka-kinematyka
Шаблон: C:\Users\Sulym\AppData\Roaming\Microsoft\Шаблоны\Normal.dot
Заголовок: PUNKTU
Содержание:
Автор: Sulym
Ключевые слова:
Заметки:
Дата создания: 05.10.2003 13:27:00
Число сохранений: 30
Дата сохранения: 01.04.2014 20:27:00
Сохранил: Sulym
Полное время правки: 711 мин.
Дата печати: 01.04.2014 20:27:00
При последней печати
страниц: 5
слов: 4 736 (прибл.)
знаков: 2 700 (прибл.)