72 İKİNCİ MERTEBEDEN DİFERENSİYEL DENKLEMLER

3. BÖLÜM
İkinci Mertebeden Diferensiyel Denklemler
a 0 ( x) a1 ( x) f (x )
, ve fonksiyonlar olmak üzere ;
d2y dy
2
 a1 ( x)  a0 ( x) y  f ( x)
dx dx (1) biçimindeki bir diferensiyel denkleme ikinci
mertebeden lineer diferensiyel denklem denir.
f ( x)  0 ise (1) denklemi homogen denklem veya indirgenmiş denklem denir.

Teorem: (1) denkleminin genel çözümü homogen denklemin genel çözümü ile (1)
denklemini bir özel çözümünün toplamına eşittir.

Teorem: Eğer u1  u1 ( x) ve u 2  u 2 ( x) fonksiyonları

d2y dy
2
 a1 ( x)  a0 ( x) y  0
dx dx (2)

Homogen denkleminin çözümleri ise c1 ve c2 sabitleri göstermek üzere

y  c1 .u1 ( x)  c2 .u 2 ( x) fonksiyonu da bu denklemin bir çözümüdür.

Tanım: u1 ( x) , u 2 ( x) gibi iki fonksiyon verildiğinde c1 .u1 ( x)  c2 .u 2 ( x)  0 olacak şekilde

İkisi de aynı zamanda 0 olmayan c1 , c2 gibi iki sabit mevcut ise u1 ( x) ve u 2 ( x)

fonksiyonları lineer bağımlıdır denir.
c1u1 ( x)  c2 .u 2 ( x)  0
c1u1 ( x)  c2 .u 2 ( x)
c2
u1 ( x)   u 2 ( x)
c1

u1 ( x)  c1u 2 ( x) (lineer bağımlı c1  0, c2  0 )

Bu durumdan hareketle eğer:

c1 .u1 ( x)  c2 .u 2 ( x)  0 eşitliği ancak c1  c2  0 olması halinde sağlanırsa u1 ( x) ve

u 2 ( x) fonksiyonları lineer bağımsız olur.

Tanım: u1 ( x)veu2 ( x) fonksiyonlarının Wronskiyem’i

u1 ( x) u 2 ( x)
{u1 ( x).u 2 ( x)} 
u1' ( x) u 2' ( x)

Nurettin DOĞAN
 UYGULAMALI DİFERENSİYEL DENKLEMLER 73

 (u1 ( x).u 2 ( x)  u1 ( x).u 2' ( x)  u 2 ( x).u1' ( x)

şeklinde tanımlıdır.

Teorem: u1 ( x) , u 2 ( x) fonksiyonları lineer bağımlı fonksiyonlar ise bu fonksiyonların

Wronskiyem’ i özdeş olarak sıfıra eşittir. Karşıt olarak eğer Wronskiyem özdeş olarak sıfıra
eşit ise ve iki fonksiyondan biri tanımlı olduğu aralıkta sıfır değerini almıyorsa bu
fonksiyonlar lineer bağımlıdırlar.

Teorem: (2) homogen denkleminin herhangi bir y  y (x) çözümü lineer bağımsız olan
u1 ( x) ve u 2 ( x) gibi iki çözümün lineer kombinasyonları olarak;

y( x)  c1 .u1 ( x)  c2 .u 2 ( x)
şeklinde ifade edilebilir. Buna göre denklemin homogen kısmının herhangi bir tarzda lineer
bağımsız iki çözümü elde edilirse homogen denklemin genel çözümü bulunmuş olur.
Homogen denklemin genel çözümü bulunduktan sonra buna homogen olmayan
denklemin özel bir çözümünün ilavesiyle homogen olmayan denklemin genel çözümü elde

edilir. Eğer u (x ) ,
d2y
 a1 x   a 0  x  y  0
dy
2
dx dx

homogen denkleminin bir genel çözümü, v (x ) ise

d2y dy
 a1 ( x)  a0 ( x) y  f ( x)
dx dx
homogen olmayan denkleminin bir özel çözümü ise homogen olmayan denklemin genel
çözümü
y  u ( x)  v( x) şeklinde elde edilir.

Nurettin DOĞAN