Professional Documents
Culture Documents
Palaestra Latina 81
Palaestra Latina 81
MCMXLlli
S U M M A R I U M
HiimMimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMimiiimii
Bibliographla,
(Mir. J iménez, T ejedor)
August us, I mp e ra t or pacis?
(Jiménez)
I maguncul ae Claretianae,
(Marcus )
De Georgli erratione,
(Avenarius)
E ch a rt ar io scholastico,
(Mir)
C o m m e r c i u m Epistulare,
(G arcía, M esa, Ai.ba , J oannes ,
S tephanus Joseph )
Per O r b e m ,
(Mesa)
Cu r i os a et Jocosa.
(N ugator )
www.culturaclasica.com
B i b l i o g r a p h i e s
90
www.culturaclasica.com
f
IH£ ZXZZ2CZ3CZ2CZ2C=ZXZZ2CZZXZZ:CZZ2CI 3 r ^ g " 3 g 'Jg 31»
r'
u
r
M
SANATORIUM
U Nostin’ novos medicationis naturalis prodoctus? ( jg^ []
M
Formulae sunt Rdl. Dris. J. Garcia Roca
H
Contra Arthritisrmim;
Li
n S a n a to r iu m D ep u ra tiv u m .
0
Contra affectiones gastricas: []
u S a n a to r iu m E u rep ticu m . []
Contra restrictionem ejusque causas:
u
r' S a n a to r iu m P u rg a n s. []
M‘
"
Contra phthislm in omnibus morbi periodis; []
u
S a n a to r iu m R eg e n e r a tiv u m
r' Contra anaemiam, cloroslm et organicas feminarum perturbationes;
M S a n a to r iu m P ilu la e F erru g in ea e.
Veneunt in pharmacopolis et specificorum sedibus
mg—3 g — a g - 3e r ^ 3 r - ^ ;
u
J A U S IO
h
PROVENZA, 3 7 6 U
u B A R C E L O N A
>4
g — g - ae Jl· -!g— g -ÎE—3grT 3 r-^! 2111
u
IHCZZ2Z: zscz2 :
C o n v e n i e t i s , PAL'AESTRAW LATINAM’n u n t l a n t i b u s r e f e r e t i s
www.culturaclasica.com
T e x to s P a la e s tra
P re p a ra d o s p o r P P . M isioneros del C orazón de M aría
www.culturaclasica.com
AN. XIII. - N. 81 S E PT E M B R I - O C T O B R I AN. D. MCMXLIII
PA LAESTRA LATIN A
Pretium subnotationis annuae, solutione antelata, est io pesetarum in Hispania et Lusitania, n pes. in America et Philippinis insu-
Im, et ia pes. in reliquis civitatibus - Pretium mittatur oportet ad A dm in it tr a ts r cm , Lauria, 5 - Barcinsnt · Apart. 104 »
6 Ib. IV, 8 .
91
www.culturaclasica.com
5) B. A t t i a n u m , in q u o n av a l i p r o e l i o , ita in s e r u m d i m i c a t i o n e p r o t r a &a ut
in n a v e A u g u f t u s p e r n o & a v e r i t , A n t o n i u m a p u d A & i u m vi c i t. 1 ·
6) B . N o r i c u m et I l l y r i c u m . N o r i c o s per D r u s u m p e r p a c a v i t ; i p s e v e r o Illy
ricos im peravit. 2
7) B. S e r v o r u m in q u o S i c i l i a m et S a r d i n i a m o c c u p a t a s recuperavit servos
q u e « q u i f u g e r a n t a d o m i n i s s ui s et arma c o n t r a rem publicam c e p e r a n t , t r i gi n t a
fere mi l i a c a pt a et D o m i n i s ad s u p p l i c i u m s u m e n d u m t r a d i d i t » . 3
8) B. A e t h i o p i c u m , q u o d j u s s u et a u s p i c i o Caesaris incoeptum eft duobus
e x e r c i t i b u s «in A e t h i o p i a m et in A r a b i a m q u a e a d p d l l at u r e u d a e m o n » d u & i s .4
9) C e te r a b e lla . In P a n n o n i o s d o m a n d o s V i n n i u m mi tti t, in Dalmatas V i
b i u m , in G e r m a n o s D r u s u m ; D a c o s ultra D a n u v i u m perpellit, Sarmatas pr ohibet
Danuvio; M usulanos atque Gaetulos Cosso duce compescit; Marmaridas atque
G a r a m a n t a s Q u i r i n i o s u b i g e n d o s dat; co nt ra A r m e n i o s C . C a e s a r e m nepotem mit
tit; C a n t a b r o s et A f t u r e s i p s e d o m a t c o e r c e t q u e . 5
1 Flor. IV, 1 1 . —3 Ib. 12 —3 Mon. Ancyr. 25. 27. —4 Ib. 27. —5 Flor. IV, 12. —6 Suetoo., Aug 15
- 8 Ib. 13. - 9 Ecl. I, 70-72. - 10 Suet. Aug. 27. — 11 Ib 67. - 12 td. Aug. 67.
92
www.culturaclasica.com
c) C u m de i nopi a et caritate vini populus quereretur s e v e r i s s i ma c o e r c ui t
voce: €$atis p r o v i s u m a g en e ro suo A g r i p p a p e r d u i l i s p l u r i b u s a q u is , ne h o m in e s s i
tir e n t» . 1
( 3. I n m a n i s in v a t e s et m a g i s t r a t u s ; a) O v i d i u m N a s o n e m di s c e d e r e jussit fi
n ib u s e x t r e ma e A n s o n i a e , qui n fere s e r v o r u m copia nec c o m i t u m , nec apta veile
o p i b u s v e p r o f u g o uti l i c u i s s e t . 3
b) R u f um, q u e m ad c o n s u l a t u m u s q u e et C o r n e l i u m G a l l u m , q u e m ad pr a e
fectu ram A e g y p t i p r o v e x e r a t , d a m n a n d o s tradi dit. 3 Il i e G a l l u s ita V e r g i l i o car i s si
mu s fuit ut ei e c l o g a m X di caveri t, e j u s q u e l au d e s s u b finem I V G e o r g . libri, uti
f er u n t , ab e o c e l e br a t a e fuerint. S e d po£t ejus n e c e m jus su A u g u f t i s u b l at a e , qui
b u s Ari st aei fabul a s u b f e c i t .
q.. I m p i u s in suos; a) Julias, filiam et n e p t e m, o m n i b u s probri s c o n t a mi n a t a s ,
rel egavi t; A g r i p p a m n e p o t e m o b i n g e n i um s o r d i d u m ac f erox a d d i c a v i t s e p o s u i t q u e
S u r r e n t u m. «
b) P ro s c r i ps i t C. T o r a n i u m t ut o re m s u u m et c o l l e g a m patri s O & a v i i a e d i l i
tate. 5
c) A g r i p p a m g e n e r u m , antea ad s u m m o s h o no r e s e v e i t u m , in i n s u l a m t r a ns
p or t a v i t s a e p s i t q u e i n s u p e r c u f t od i a mi l i tu m. C a v i t e ti am s. c. ut e o d e m loci in
perpetuum contineretur.6 # ·
1. Ma g i s t r a tu s a t q u e h o n o r e s et ante t e m p u s et q u o s d a m n o v i g e n e r i s per-
p e t u o s q u e cepit . ?
2. A n n o s u n d e v i g i n t i na t us e x e r c i t u m p r i v a t o c o n s i l i o et p r i v a t a impensa
c o m p a r a v i t . *8
3. C o n s u l a t u m v i c e s i m o aetatis a n n o i nv a s i t a d mo t i s hostili ter ad urbem
l e g i o n i b u s m i s s i s q u e q u i sibi n o m i n e e x e r c i t u s deposcerent. 9
q,. D e r e d d e n d a re publ i c a etsi bis c o g i t av e r i t , t a me n reputans se p r i v a t u m
n o n si ne p e r i c u l o fore et i l l am p l u r i um arbit rio te me r e c o m m i t t i , in r e t i ne n d a pe r
s e v e r a vi t . 10
S e d unde fut uri pericul i ti mor? N o n d u m post tot t a n t a s q u e vi&ortas summus
d u x et i m p e r a t o r ad c i v i u m c o n s e n s i o n e m p er v e n e r a t ? N e q u a q u a m , s e d erant q ui
r u i nam ipsi et i ns i d i as mo l i e b a n t u r ; i d e o q u e s e n a t ui p r a e s e d i s s e s c i mu s lori ca s u b
v e i t e mu n i t u s f e r r o q u e c i n i t u s , d e c e m v a l e n t i s s i mi s se n a t or i i o r d i n i s ami cis sel lam
suam c i r c un f t a n t i bu s . Et Cordus C r e m u t i u s scri bit ne admissum q u id em · tunc
q u e m q u a m s e n at o r u m nisi s o l u m et p r a e t e m p ta t o si nu. 11
N u n c e r g o recte i n t e l l e g e s C a e s a r i s r e s p o n s u m T i b e r i o d a t u m v i o l e n t i u s a|*ud
se per e p i s t u l a m c o n q u e r e n ti : « A e t a t i tu a e n o li in h a c re in J u lg e r e et n i m i u m in d ig -
nctri q u e m q u a m esse, q u i de m e m a le l o q u a t u r ; s a tis e it e n im si hoc h a b e m u s ne q u is
n o b is m a l e f a c e r e p o s s i t * . 13
1 Suet. Aug 42. —2 Trist. I. 3. —3 Suet. Aug. 6 6 . —4 Ib. 65. —5 Ib. 27, —6 Ib 65. —7 Ib 26. —
8 Mor, Ancjrr. I, 1. —9 Suet. Aug. 26 —10 Ib. 28. —11 Ib. 35. 12 Ib. 51.
93
www.culturaclasica.com
Q u a e c u m ita si nt O & a v i u m C a e s a r e m A u g u S t u m pac i s imperatorem merito
adhuc dicemus?
***
Q u o d o m n e s mi ra n t u r , q u o d o m n e s q u o q u e s i ne dubitatione confitentur hoc
eSt: i m p e r i u m A u gu S t i t e m p o r e ad e u m g r a d u m p r o s p e r i t a t i s irnmo et t r a n q u i l l i t a t i s
p r o v e £ t u m e s s e ut, quia condidisset imperium, Romulum vocare voluerint; sed
s a n c l i u s et r e v e r e n t i u s visum eSt A u g u s t u m adpellare. 1 Id eo q u e compertum e St
A u gu S tu m , cum ex H is p an ia G al li a q u e, rebus in his provinciis prospere geStis,
R o m a m re.liit, A r a m p a c i s A u g u s t a e , e x s e n a t u c o n s u l t o c o n s e c r a s s e . Q u o tempore
« J a n u m Q u i r i t u m q u e m c l a u s u m esse m a j o r e s n o H r i v o l u e r u n t — ita fert a u & o r a t u m
M o n u m e n t u m A n c y r a n u m ( i 3 ) — c u m per t o t u m imperium populi Romani terra
m a r i q u e e s s e t parta v i c t o r i i s p a x , c u m p r i u s q u a m n a s c e r e r a c o n d i t a u r b e bis o m n i
n o c l a u s u m fu is s e p r o d a t u r m e m o r i a e , ter 3, m e p r i n c i p e s e n a tu s , c l a u d e n d u m esse cen-
su it» .
Et t u n c u b i q u e certa jam a t q u e c o n t i n u a totius generis huma ni aut pax fui t
aut pa£ti o. P o t u i t e r g o V e n u s i n u s h ae c c anere:
J a m fid e s et P a x et H o n o r P u d o r q u e
p r i s c u s et neg letd a r e d ir e v i r t u s
a u d e t , a d p a r e t q u e b e a t a p le n o
C opia cornu. 3
E r g o c ur n o n A u g u r i u m , p a c i s i m p e r a t o r e m d i c a m u s ?
Q u o d si s ui s et c i v i b u s q u a n d o q u e i n h u m a n i t e r f u i s s e v i d e t u r , n e s c i m u s C i c e
ronem de Caesare Au guSto s o m n ia s s e 4 puerum f aci e liberali a· c a e l o demissum
e i q u e J o v e m f l ag e l l um t r a d i di s s e ?
M o r e s q u i d e m vi c o e r c u i s s e v e r u m eSt. S e d n o n n e plura p e s s i m a e x e m p l a in
p e r n i c i e m p u b l i c a m a u t e x c o n s u e t u d i n e l i c e n t i a q u e b e l l o r u m a ut per pacem sub-
repseraint?
P l u r a q u o q u e bel l a pe r se g e s s i t , s e d n u n q u a m s i n e juStis et n e c e s s a r i i s c a u s i s ,
t a n t u m q u e a fu i t a c u p i d i t a t e q u o q u o m o d o i m p e r i u m v e l b e l l i c a m g l o r i a m a u g e n d i
ut q u o r u n d a m b a r b a r o r u m p r i n c i p e s in a e d e M a r t i s U l t o r i s jurare c o e g e r i t m a n s u
ros se in fide ac p a c e q u a m p e t e r e n t : 3
C e t e r u m exStant p l u r i m a c l e m e n t i a e et civilitatis ejus magna documenta. 6
1) P l e b e i R o m a n a e virititn H S t r e c e n o s n u m e r a v i t ex t e s t a m e n t o pa t r i s et
H S quadringe nos ex bellorum manibiis consul quintum dedit... et consul undeci
m u m d u o d e c i m f r u m e n t a t i o n e s f r u m e n t o p r i v a t i m c o e m p t o e m e n s u s eSt. ?
2) A e d e s sa c r a s vetu.ttate c o l l a p s a s aut i n c e n d i o a b s u m p t a s r e f e c i t, f e c i t q u e
n o v a o p e r a : a e d e m M a r t i s , J ovi s d o n a n t i s , A p o l l i n i s , d i v i Julii, Q u i r i n i , M i n e r v a e ,
Jtt noni s R e g i n a e , Jovi s L i b e r t a t i s , L a r u m , deum Penatium et Juventutis. 8
3) S p e d ta cu l a p o p u l o de di t : ter m u n u s g l a d i a t o r u m , quibus depugnaverunt
h o m i n u m circ i t er d e c e m milia; l u d o s feci t q u a t e r ; v e n a t i o n e s be Sti ari um s e x i e n s et
t Mon. Ancyr 34. —2 Templum Jani gemini bis ante Augustum clausum fuerat sub Numa Pege (cfr.
Liv. I. 19) et victa primum Carthagine (cfr. Flor Eplt. II. 34). —3 Hor. Carm Saec. 57. —4 Cfr, Suet. Aug.
94. 9. —5 lb. 20-21. —6 Suet. Aug. 51 et Mon. Ancyr. —7 Mon Ancyr, ¡J5 - 8 Ib. VI, 2.
94
www.culturaclasica.com
v i c i e n s , q u i b u s c o n f e & a s un t b e f t i a r u m circiter tria milia et q u i n g e n t ae ; naval i s
pr oe l i s p e & a c u l u m , trans T i b e r i m in q u o l oc o nunc nemus eft C a e s a r u m, p o p u l o
detjit c a v a t o s o l o in l o n g i t u d i n e m mi ll e et o & i n g e n t o s pe d e s , in l a t i t u d i n e m mille et
duc e nt o s . In q u o t ri ginta rostratae n a v e s t ri remes aut b i r e me s , plures a ut e m m i n o
res inter se c o nf l i xe runt . Q u i b u s in c l a s s i b u s pugnaveiunt praeter r e mi ge s milia
h o m i n u m tria circiter. ’
Q u i d e r g o mi ru m si in rest i tut i one Pa l at i na e domus, incendio consumptae,
o m n e s , t um ve t er ani , turr de c u r i a e a t q u e tri b u s , t um s i ng u l i ci ve s l i benter et pro
f ac ul t a t e q u i s q u e p e c u n i a s c o nt ul e r i t ? 2
q) I n g e n i a sui s a e c ul i S u e t o n i u s o m n i b u s mo d i s f o v i s s e testatur, 3 V e r g il i us
e j u s l a u d e s pass i m c e l e br a t , 4 H o r a t i u s q u o q u e g r a t o a n i mo scribit:
Q u i s sib i res g e s ta s A u g u s t i scribere s u m it?
b ella q u is et p a c e s l o n g u m d i f f u n d i t in a e v u m ? 5
Q u o d si A u g u s t u s e x to r r e m O v i d i u m fecit G a l l u m q u e damnandum tradidit,
t a me n ea fui t ani mi c o mi t a t e ac h u ma n i t a t e ut, audit a Ga l l i nece, il lacri mass e fertur.
5) C e t e r u m vi &or o m n i b u s s u p e r s t i t i b u s pepercit, e x t e r n a s q u e g e n t e s , qui
b u s t u t o i g n o s c i potui t, c o n s e r v a r e q u a m e x c i d e r e mal ui t. 6
U n d e L iv i us si cut de p o p u l o R o m a n o ita de A u g u s t o di cere p ot u i t p l u s eum
p ae n e p a r c e n d o vi&is q u a m v i n c e n d o h of t es i mp e r i u m a u x i s s e . 7
J. JlMENEZ D fLGADO, C. M . F.
Imagunculae Claretianae
VII angelorum comes
R ure, n iv a li c o n ted u s velam ine, C L A R E T ,
L a t u r u s p o p u l i s v e r b a s a lu tis , a d i t .
N i l nisi n i x ' et c a e r u lu s u n d iq u e c e r n itu r qether;
O b r u t a n a m g e lid o v e lle re cu n c ta ja c e n t.
« Q u a n a m - d ix i t- e a m , ne certo t r a m i t e a b e r r e m ? .
N u l l a h o m i n u m p a r e n t , n u l l a q u e sig na bou m » .
C o n f e i l i m p u b e r r o g i t a n t i a d p a r e t eun ti
S e co m item p r a e b e n s ipse d u c e m q u e v i a e .
S a n e de caelo m issu s; v e s iig ia q u ip p e
N u l l a p e d u m l iq u i t, n u l l a q u e sig n a n ive.
N e c s i m u l h u m a n a f a c ie d ela p su s ah a lto ,
A n g e l u s a n g elico g a u d e t adesse v i r o .
L U D O V IC U S M A R C U S , C. M . F
%
Tucumani in Argentina. t1
1 Cfr. Mon. Aucyr 2223 - 2 Suet Aug. 57. —3 .Suet. 89. - 4 Eel. I. IV: Vlj Geor. III et IV; Aen.
1; 286; VI. 891; VIII, 675; cet. - 5 Hor. Eplst. 1. 3. 8. - 6 Mon. Aocyr. 3 .-7 Livius XXX, 43. 17.
95
www.culturaclasica.com
De erratione Georgii Pelleterii pueri
96
www.culturaclasica.com
s o l i t u d i n e , q u am e x c i t a b a t in q u o c u b a b a t le&us, n i m i u m, ab! di s s i mi l i s leCto illi,
q u e m paratura f u i s s e t mat ertera, et r e c o r d a i i o n e matris suae, q u a m fingebat tum
illic in c a s u l a i m p os i t a col l i plac i de d o r m i e n te m i gnorare G e o r g i o l u m s u u m. . .
ht vi di t in s om n i s m a m m a m . V i d e b a t u r sibi, si cut s o l eb a t , c o g er e in edi t ae
h e r b o s a e q u e plani ti ei u mbr a s circiter me r i di a n am hor am vaccas. Ma t e r illa, quac
de casa d e s c e n d e b a t se mi ta, per c a m p u m H i s p a n u m t e n de b at u s q ue ad ipsam p l a n i
ti em. G e o r g i u s vaccas a g e b a t ve r sus matrem; sed hae r e p e n t i no per cul s ae ti more
i m m u g i u n t et ad tor r e nt e m di f fugi unt . C u m his a udi t longum t on i tr um bombum
q u e , et pof t ea, ecce, h o r r e n d a caligo! A u d i t u s q u e in illis tenebri s v o c e m mat ris se
c l a m a n t e m n e q u e c e s s a t ' a d e am currere; sed illa pl ani ti es vallis infinita fafta erat,
in q u a q u o c i t i us c u r r e b a t e o r e s o n a b a t v o x mat ris t e nu i or . T u m ei ev en i t , ut ne
curr ere q u i d e m poss e t . Ferrea m a n u s p r e h e n s o brathi o ita t e n e b at i m m o t u m ut si
c o m p r i m e r e t u r s u b p r e l o c o ih l e a . Ht si mul nigra q u a e d a m e u m i n va d i t figura, veri
facies c u i l o d i s publ i c i . G e o r g i u s l u&atur, lacrimat; s u p p l i c a t illi c uf t od i , ut se p a
tiatur abire li ber um; sed ille i m m e m o r c l em e n t i ae r e l uf t a n t e m t rahebat v e r s u s m u
rum, in q u o c o n s p i c i e b a n t u r f u s c o c o l o r e cl at ri , carcerem. Et vi de t in eo mu r o
aperiri c ance l l os et se i ps u m i ncl udi in o b s c u r a et ma gn a camera, cujus p a vi m e n t u m
i n c e r n e b a t u r vietis foliis, q u a l i b u s in sui s ¿tabulis pro b e C i a r u m c u b i l i b u s co n s u e s -
sent uti agricol ae. H i c s o m n i a t o r excl amat : O me mi s er um! in ta nt am qui deje&us
si m mi se ri am, ut c u b e m , q u e m a d m o d u m c u b e n t C a b u l i mei beCiae! Sed hui c c l a
mor i ejus il li co r e s p o n d i t terribilis l a t ra t u s v e g r a n d i s canis, q ui acu t i ss i mi s p r a e d i
tus d e n t i b u s e x a m b o b u s oculis mi t t e b a t ignes. O rem t r eme ndam! Georgiolus
r eti net s p i ri t u m v o c e m q u c . S e d illa b e l u a pergi t latrare et ita latrat, ut t o t us per^
s o n e t carcer et vel ut i terrae mo t u e x c u s s u s c o n t r e mat . T a n t o t a m e n f ragore m o t u q u e
e x p e r g is c i t ur . U b i a p e r u i t o c u l o s , a l i q u am d i u ¿tat a n c e p s , u bi na m sit l o c o r u m. Jam
a l i q u i d luci s i mmi t t e b a t u r per l a t i s s i mos l i g n e a e c o m p a g i n i s hi at us, q u a m p ro pt e r
c o a c e r v a b a n t u r ea folia, q u a e ei praebuerant l e &um. For t un at u s sibi· v i d e b a t ur
puer, q u o d n e q u e ille carcer erat, n eq u e ull us illic latrabat c anis. Dissipatae erant
terrificae i ma g i n e s s o mn i i e x c e p t o f u s c o q u o d a m e x l o n g i n q u o mu r mu r e , q u o a d h u c
¿tridentes t r e me b a n t asseres. G e o r g i u s a d m o t o v u l t u fenes tel l ae ligneae c o n sp i c i t
su pr a, a p a uc i s metris,, rem ni gram, e d u o b u s o c u l i s ra di a nt e m i g n e m , e v i s c e r i b u s
m o n t i s p r o g r e s s am sibi a p p r o p i n q u a n t e m . Ex t e rre f a&us exsi li t ex foliis v e r s u s · exi '
t um loci, ut f u g am peteret; sed nondum eti am re mo v e r a t frondeum tegumentum
c um e x f er rovi ar i o t r a mi n e si b i l us , rerum ei e x h i b u i t ver i t a t em; · erat e ni m supra
i l lu d vil e t u g u r i u m , a paucis metris viae ag ge r ferratae: et jam c u m s i bi l o tradtoriae
machi nae a g me n in p r o x i m u m m o n t e m i n s i n u ab a t .
A s p e r i o r e aura ma t ut i n a fadtum cSl ut p e n i t u s expergisceretur p ue r tri ftem-
q u e , q u a e ei o b t i ge r a t , sortem, per se nt i r e t . Campi adhuc involvebantnr umb r i s
c r e p u s c u l i et G e o r g i o l u s diu ¿letit p r o s p e r a n s , si forte inter d en t at a l i ne a me nt a
i l lor um m o n t i u m d e p r e h e n d e r e t , u n d e l o c o ru m s i t u m a g n o s c e r e t . Fru^ra. I ns o l i t us
ille erat a d s p e c t us m o n t i u m et c a m p o r u m et aedif ici orum jam p r o p e et p r o c u l cla
rescentium A d n i x u s c i p p o il li us viae p ri n ci p a l i s , ad q u am reverterat , ne i l l u d
97
www.culturaclasica.com
q u i d e m satis d i f t i n g u e b a t e x q u a par t e p r i d i e v e n i s s e t , a d e o o mn i a mutavtrat al
b e s c e n s .dies, n e q u e a n i m a d v e r t e b a t par o c u l o r u m , qui e u m a m i c e o b s e r v a b a n t . Et
e rant o cul i cate l l i , q u e m Ci e o r g i u s t u m d e m u m a n i m a d v e r t i t , c u m il le, ut se n e g l e c
t u m v i di t, l a c o n i c o lat ratu s e o b t u l i t . Erat ut si l at r at u p u e r u m i n t e r r o g a r e t canis:
Q u i s es tu? G e o r g i u s , q u i p r i n c i p i o r e c o r d a t u s c a n e m s o m n i i sui i nh o r r u i t , brevi,
i n t e l l e & o b e f t i a m se s e r e n i s a r g u t i s q u e o c u l i s c o n t e m p l a r i et movere caudam, su
b r i d e n s ei b l a n a e q u e a l l o q u e n s ad se v o c a t . C a n i s a c c ur r i t u l u l a n s et o d o r a n s q u a m
p ue r p or r i g i m a n u m ; p o f t e a c u m e t i a m ma j o re a u d a c i a p o . d e r i o r i b u s a n n i s u s pedi
b u s a l t e r u m e x a n t e r i o r i b u s p e d i c u l i s p o r r i g e n s s e r i am j u S l a m q u e p u e r o salutatio
n e m fecit. B o m b a x ! e x c l a m a t G e o r g i u s , q i i am e g r e g i e i n s t r u c t o s c a n e s habet regio
hae c ! et a r r e p to p e d i c u l o t e s t a t u r c a t e l l o a d m i r a t i o n e m . Se r e p p e r i s s e rarus a m i c u m
h u c d e s i g n a t s o c i u m sui ad lar e m s u u m r e d i t i o n i s: D u o si e r i m u s , i n q u i t , p l u s erit
u t r i q u e ani mi et l a e t i o r e s i b i m u s . S i c l o q u i t u r in via p r o c e d e n s cum cane p u e r et
addit : V e l i e m p r a e d i t u s et tu l o q u e l a e s s e s . S e d v i x d u m h a n c v o c e m p r o t u l er a t c u m
p r o c u l s c u t i c a e iit c r e p i t u s et i n d e a met ri s ci rci ter q u a d r a g i n t a admovetur longis
s i ma r h a e d a d u o b u s junct a e q u i s , q u o r u m q ui insidebat al t eri , scutica crepabat,
q u o a p p a r e b a t c a n e m r e v oc a r i . . . ·
Q u i prospiciens p au lum puerum, pa ulu m lo n g i n q u a m ad h u c rhaedam incertus
e s s e v i d e b a t u r , a l t e r u m u tr u m s e q u e r e t u r o f f i c i u m , fi del i tati s an ami ci t i ae ; v i n c e n t e
t a m e n f i deli tate s u b s u l t i m recurri t ad c u r r u m i d e n t i d e m se c o n v e r t e n s ad Georgio-
l u m t a m q u a m si i d e n t i d e m j u b e r e t v a l e r e . S e d p u e r i o c u l i h a e r e b a n t in il l o m o n s t r o
c u rr u s, qui s a l t i t a n d o p r o c e d e b a t c u m p u l s u u n g u l a r u m d u o r u m caballorum. Erat
i l l u d m a g n o r u m c a r r o r u m g e n u s , q u o s G e o r g i u s jam v i d e r a t in pa g i s u i l o c o prin*
c i p e , c u m ad p a g a n a l i a a c c e s s e r a t, u n u m e x il li s p l a u f t r i s h a b i t a b i l i b u s q u i b u s c i r
c u l a t o r e s et c i ng a r i a r t i um s u a r u m i n f t r u m e n t a t o t a s q u e f a mi l i as s u a s c o m p o r t a n t .
Q u o d ea n o n s e m e l v i d i s s e t in patri a e t i am c o n f i d e n t i u s H a t u i t i n t e r r o g a r e h o m i n e s
p r i m o s si bi i n ea vi a o c c u r r e n t e s , d a r e t n e ea via in p at r i am r e d i t u m n e c n e .
Is q u e m i n s e d i s s e e q u o d i x i m u s c u m v i d i s s e t a d s e p r o c e d e r e p u e r u m , b e f t i a s
i n h i b e t , e x e q u o d es i l i t , c a t e l l u m s u i s se i n t e r s e r e n t e m p ed ib u s intercipit bra£hii s,
p u e r u m q u o n a m illa hora t e n d e r e t i n t e r r o g a t .
A ndreas H aberl, S. V . D . ·
• (sequar)
NUNC PRODIIT
H is to r ia e S a c r a e C o m p en d iu m (2.a edición)
E p ito m e H is to r ia e G r a e ca e (3.a edición)
L i b r o s de t r a d u c c i ó n e s c o l a r para l ó s p r i m e r o s c u r s o s de
latín p r e p a r a d o s p o r el R . P . J o s é J i m é n e z ,, C. A i. F.
96
www.culturaclasica.com
E c h a rta rio scholastico
Relationes loci f / 'r o a lu m n is m etitis}
Q u o n i a m ca q u a e ra t i o ne et usu d i s c u n t u r altius in m e n t e i n ha e r e nt , h od i e in
p a v i m e n t o creta c hartam g r a p h i c a m H i s p a n i a e v o b i s d e p i n x i ; uti, q u a n d a m pe r e gr i
n a t i o n em qu a s i p e r a g e n t e s , n u n q u a m me mo ri a e x c i d a t quo modo r e la tio n e s, q u a e
d i c u n t u r loci, c o m p o n e r e opor t e at .
A u s p i c e m u r igi tur. Tu , D n e Feli x, si£te p e d i b u s in u rb e G adibus. Dic mihij
ubi es? — S u m in H i s p a n i a , n o b i l i g e n t e et i n g e n u a , in q u a natus — m a x i ma s D e o
g r a t i a s — i m b u t u s s u m cathol i ca r e l i g i o ne et a mo r e . P e d i b u s s i s t o G a d i b u s , q ua e ad
u lt er i o r e m r o m a n o r u m Hispaniam pe rti nui t: e£t p o r t u s niari a t l an t i c o a b l u t us .
H a u d m u l t u m di&at ur b s H i s p a l i s .quae Baeti fluvio i rri gatur, et si par um i nde
p ro c e s s e r i s Italicae et M u n d a e m e m o r a n d a s r u i n a s aspi c i as.
— Be ne no s t r um Felicem! i nt e l l e g o te n on modo l a t i num s e r m o n e m , sed et,
g e o g r a p h i a m et his tori am patri am o p t i m e call ere. Be ne cSt. S e d pe r g e al i q u a t e n u s :
exi G a d ib u s.
— Ex e o , D o m i n e , G a d i b u s , et vel a u t o m o l o patri s mei terra p e r v e n i o Calpem^
vel e m a r i a t l a n t i c o , p e r v e n i o in m e d i t e r r a n e u m s e u I b e r i c u m pe r t r a n s i e n s p e r F r e
t u m G a d i t a n u m . S u m igi tur C a l p e , h od i e « G i b r a l t a r », — si mi hi pe r A n g l o s licet.
►r 0 a H ia n f);
igr d o m u r o p a t r i / ,
r r » p e t o G g r u n d a m
OCEANUS
T r a j e c i m o n tes P y r e n a e o / ,
p a r w o n f t / P y r e n a e o / ,
t o t » T a r r a c o p e ; ¿3, ^
G e ru o d S · T a r r a c ^ n ^ m ^ r , \
m a r i ite r /J O
--------------1 <y
R e d e o a d H i/P ftn ifrtn .
V algntianfriSff; p e t r a m .
frtra n / q r g A / f t / / u m f l u m e n Q '
uM 1b a r u r o . ^ Q
9^
„o Ca rt h a q No v a r o,
d Cttrtbexq Novt>m com m i " a ,
H a b i t o i o H i/p & n
d o m u i w , d o m u m m g &ro
Hupc e r a m i n b o r t e
mum Ciceroni/
G a d ib u /, ru ri, dom i x e o G a d i b u / T
dorpi r p e a e /io dorno /omo.je) domo"p a t r i / ,
p a t r i/. o b u r b e G a d ib u /,
G a d i b u s a b u r b g n o b i l i ,
www.culturaclasica.com
Hic duae Herculis colum nae positae dicebantur, C a lp e a l t era, A b y l a e altera
in a d v e r s o A f r i c a e p r o m u n t u r i o . H i n c mari et v i a e d e n u o m e c o m m i t t o et pc r t r a n -
s i e n s a d C a r t e j a m (p o r lo s a lr e d e d o r e s de T a r i f a J , p r o s p i c i o M a l a c a m et A l m e r i a m
et s i C o C a r t h a g i n e N o v a q u a m tanti r o m a n i n o b i l i t a v e r u n t .
— B e n e se h a b e t , r e q u i e s c e ibi p a r u m p e r . T u , D n e Albine, iter aggredi Ge
r u n d a ut c u m Fe l i c e c o n v e n i a s .
— S i C o p e d i b u s G e r u n d a e , s u m in u r h e G e r u n d a c u j u s g e n s nomine, v i r t ut e ,
f o r t i t u d i n e o b s i d i o n i b u s q u e c e l e b r a t a . Et G e r u n d a e x i e n s B a r c i n o n e m pervenio, in
q u a u rb e p a r e n t e s , me p u e r o , c o m m o r a t i s u n t et p u l c h r a et jucunda m i hi de ea
p r i n c i p e ur be n a r r a v e r u n t : de m o n u m e n t i s , de a e d i b u s , sac r i s et p u b l i c i s , de viri
dar i i s, q u a e l oca p u b l i c a o r n a n t , d e a n i m a l i u m v i v a r i i s in q u i b u s et e l e p h a s et c a
m e l u s et l e o n e s d e t i n e b a n t u r . S e d e g o , p r o d o l o r ! c u m i l l uc recreandi a n i mi c a u s a
q u a d a m di e d e v e n i s s e m , q u a s i r e l i g a tu s a d p o r t u m detentus sum cum sociis ve
n i a m q u e c i v i t a t e m i n g r e d i e n d i n o b i s d e n e g a t a e x n i m i a f ort e c i v i u m frequentia et
perturbatione.
— V i d e b i s , si s, p r o x i m a a e C a t e , n a m a l u m n i fere o m n e s e x c u r s i o n e m sc i e nt i -
ficam i l l u c p e r a g e r e o p ta n t .
— A i n ’ v e r o?
— Ea e C m e n s .
— I nt e r e a e p o r t u B a r c i n o n e n s i , scapha ve£tus motoria m ari M ed iterra n eo
T a r r a c o t i e m a p p e l l o . EC e x v e t u s t i s H i s p a n i a e u r b i b u s f aci le p r i n c e p s . H a b e t moe"
nia q u a e c y c l o p e a v o c a n t u r a b i b e r i s f o rt e e x C r u & a . Ea urbe potitus eC a. 218
a n t e C h . n. P. C o r n e l i u s Scipio Africanus Major cum Hispaniam, bellum cum
P o e n i s et H a n n i b a l e d u & u r u s , a p p u l i t . D e i n d e c a p u t Hisp a n ia e citerioris exCitit
m a x i m u m q u e i n c r e m e n t u m et m o m e n t u m t e m p o r i b u s dicionis romanorum habuit,
s e d e s f ui t p r o c o n s u l i s , c i r c o , f o r o , b a s i l i ci s a l i i s q u e m o n u m e n t i s o r n a t a .
— T u mi hi v i d e r i s T a r r a c o n e n a t u s , a d e o i l l i us u r b i s h i C o r i a m c a l l e s .
— M i n i m e v e r o , D n e . , s e d in p e r i c u l i s H i s t o r i a e d e e o o p p i d o p lu r a sum i n.
t e r r o g a t u s et i d e o me n t i i n h a e s e r u n t ac p r a e t e r e a a v u n c u l u s e x ea urbe adveniens
p lu r a mi hi rett ul i t . T a r r a c o n e de fl e&ens D e r t o s a m e t n o b i l e S a g u n t i n o r u m o p p i d u m
r e c o r d o r , c u j u s n o m e n et f o r t i t u d i n e m s u m m i s l a u d i b u s Titus L i v i u s a mpl i f i c avi t :
t a n d e m V a l e n t i a m p e r v e n i o . H a u d p r o c u l a ‘V a l e n t i a i n s u l a e B a l e a r e s d i C a n t : M a
jori ca, M i n o r i c a , E b u s u s , P i t u y s a e . . .
— B e n e se ha b e t : b e n e e t h i C o r i c o n o C r o . V o s Fe l i x et A l b i n e , a m b o ‘V a l e n t i a ,
et C a r t h a g i n e N o v a i n t e n d i t e i t er M a t r i t u m u bi c o n d i s c i p u l u s Aloisius commora
tur et v o s p r a e c o l a t u r . T r e s e Ci s c o n d i s c i p u l i et c o l l u s o r e s : i n t e r v o s c o n s a l u t a t e :
— B e n e v o b i s , F e l i x et A l b i n e .
— S a l v e et tu, A l o i s i . *
— U n d e veniCis?
F elix: — L o n g u m itineris spat ium emensi sumus, ego commoratus G a d ib u s,
C a l p e , M a l a c a e , C a r t h a g i n e N o v a , i t e r q u e f e c i · terra, equo insidens eoque saepe
c o n c i t a t o , a u t o m o l o , m a r i s c a p h a v e i l u s ac d e n i q u e p e d i b u s e t i a m .
100
www.culturaclasica.com
A l b i n u s : — Kgo fui G e r u n d a c , pertransii B a r c i n o n e m , T a r r a c o n e m , ‘V a l e n t i a m .
A lo i s i a s : — N u n c e r g o t an d e m M a t r i t i e£tis, q u o d eft c a p u t t o t i u s H i s p a n i ae ,
v o b i s q u e grati as a go m a x i m a s q u o d me d o m u m s a l ut a t u m conveniris. Sed video
c a e l u m a d m o d u m t e p es c e n s s u d u m q u e esse, ac si pl acet , d o m o e x e a m u s deambula
t um ut qu a e s u nt c o n s p e & u d i g n i s s i ma in liac pr i nc i pe urbe et vos intueri e i s q u e
dele&ari pos s i t i s. V i s e r e licet M u s e a , Ar chi va, M o n u m e n t a , Palati a, A e d e s Minis
t eri ales, U n i v e r s i t a t e m C e n t r a l e m , C i v i t at e m Universitariam, Academias l i ng u a e
H i s p a n i c a e , Hi ál o r i ae , A r t i u m, . Bi b l i o t h e c a m N a t i o n a l e m , c e l e br e m Por t am Soli s,
A m p l a m V i a m , R e g a l e P r a e d i u m « £ / P a r d o » et R e c e s s u m in q u o P a l a t i um C r y s
t a l li nu m et D o m u m Pi scat ori s v i d e b i t i s , ac si t e m p u s s u p p e t a t e l e t t r i v e há in R e g a
le Praedi uni et M o n a f l e r i u m Hs curi al ense nos c o n f e r e m u s : A t . . . ub i n a m s u mu s?
A l b i n u s : — N i s i fal lor in aul a latini tati s et si ne Magiori venia hinc exire
n on licet.
M a g i i l e r : A u d i o v o s c o l l o q u e n t e s , al u mn i , et s u m m a d e x t e r i t a t e latine c o n f a
b u l a n t e s , c u m q u e v o s i m p i g ro s v i d e a m in e d i s c e n d i s l edi i oni bus, et veniam ultro
c o n c e d o ut d e a m b u l a t i o n e m p er agat i s si t amen non p e r M a t r i t u m , ubi q u i d e m vo
bis l o c u s et t e m p u s s u p p e t a t . Id tamen sp e ro , v o s s e m p e r in poilerum relationum
loci m e m o r e s . Séhola p o me r i d i a n a vacat. V a l e t e , pueri.
D i s c i p u l i : — V a l e a t et ma g i f t e r n o c e r i
101
www.culturaclasica.com
r u r i , h u m i , m ilitia e ( d o m i m i lit ia e q u e ) , Phorm. 363 . A e s t a te ruri, d o m i v ita m
belli, ( d o m i b e lliq u e ) [orbi, T i b u r i , C a r a g er e.
th a g in i , A n x u r i } .
N C u m p ossessivis et a lie n u s et a d N . D o m i meae, d o m i tu a e , alie n a e,
jecto genitivo po ss e ss or i s h a b e t u r et ia m d o m i P o m p e ji , C ice ro n is; | i n ] d o m o mea,
a b la tivu s: p r a e p o s i t i o o m i t t i valet At |in] d o m o C ic e ro n is, In d o m o a m p l i s s i
c u m ceteris adjectivis a d h ib e n d a est p r a e ma.
posi t i o.
IV. N o m i n a u r b i u m o p p i d o r u m , i n IV . S u m C arth a g in e N ova, B a rc in o
s u l a r u m qua e per p r i m a m et s e c u n d a m ne, B u r g i s . «E sse A t h e n i s tuis», CiC., Att.
d e c l i n a t i o n e m n o n fl ec tu n tu r et p l u r a l i a , 1 6 , 6 , 2 . « S i sta tim n a v ig a s, nos Leucade
in ab lativo casu p o n u n t u r . co nsequere». Cic , Fa m 1 6 , 1 , 2 .
V. V e r b a a u t l o c u ti o n e s quietis V. Ad. ( a p u d ) R o m a m , ( u r b e n , s il
qua e v ic in ia m significant, a ccu sa tivo cum va m i |,Y. a d p a t r e m — en casa de mi pa-
a d , a p u d (en los a l r e d e d o r e s ) exigunt. dre] m o r a r i , c a s tr a f a c e r e ; P u g n a ad
C a n n a s facta , « P u g n a n a v a lis ad Tene-
dutn», Cic. P. Arch, 9 . 2 1 .
Q u o . — I. . Ve rb a vel l o c ut io n e s q u a e Q u o . — I. Ad C i c e r o n e m , in u r b e m ,
m o t u m significant a c c u s a ti v u m exi gunt in Ita lia m ; « C u m fa c ib u s ad C u r i a m c u
ad je ct a p r a e po s i t i on e in , a d, c u m no mi - c u r r e r u n t ., , Cic. P. Mil. 3 3 . g i . «In M a
102 .
www.culturaclasica.com
nibus c o m m u n i b u s et propriis regionum, ced on l am an G n . P o m p e ji castra venit»,
m a j o ru m i n su la ru m. Cic P. Lig. g, 2 7 .
N. E x c ip e : i nv eni unt ur sine p r a e p o N. Proficisci Cr et am, Aegyptum,
sitione non nullae i nsulae maj ores et Ch e r so n e s um , «Cum se ille eripuisset et
regiones, fere n o m i n e graeco insignitae. Bosforum co nfugisset», Cic P Mur ¡ 6 ,
34-
II. Praeit etiam pr aeposi t i o urbium II. T r e s viae, s u n t ad (que llevan a)
n o mi n i b u s cum vicin ita tem n o t a m u s vel Mutinam. Cic. Phil 1 2 , 9. 2 2 , M a r i u s
d ire c tio n e m . ad Z a m a m p er ve n it (a los alrededores);
«A d u le s c e n tu lu s miles ad C a p u a m p r o f e c -
tu s sum », Cic. C. M. 4 , / 0.
III. Efferun tur accusat i vo sin e p r a e I II . a ) Proficisci R o m a Athenas.
positione: a) n om i n a m i no r u m i n s u l a « E p istu la s Syracusas c o m m o d iu s m itte re
r um et urbi um, b) d o m u s et rus, c) si potero», ClC Att. 1 6 , i t , 7 . b ) Proficisci
possessiva vel genitivus possessoris ac d o mu m, rus; d o m u m reduces «Rus ibo»,
cusat i vo d o m u m adj ungi t ur saepius T e r . Eun. 1 8 7 . c ) Proficisci d o m u m
deest praeposi t i o, sed et p r os t a t quan. me am vel in d o m u m m e a m , d o m u m Ci
doque; d) cum adjectivis non possessivis ceronis vel in d o m u m iceronis. «Do
a ut c u m vox d o m u s respondet fa m ilia e , mo s suas discedere» Nep. Them. 4 , 2 .
a d h ib e n d a est p r a e p o sitio ; e) u s u r p a t u r vel « V e n i r e in M. Leccae d o mu m» , Cic. Cat.
o mi t t i t u r praeposi t i o in ap p o si ti on e et 1 , 4 8 : d ) In d o m u m a mp l a m, Octavius
a t t ra ct io n e cum n om i n i b u s u r bi um et in d o m u m (familiam) su a m c o n s u la tu s
m i n o r u m in su la ru m. in tulit, e) P roficisci R o m a m , (in) u rb e m
a m p lis s im a m : p ro ficisc i in a m p lis s im a m
u rb e m R o m a m .
Q ua . — I. A b l a t i v u m p o s t u l a t si Q ua . — I, Recta linea d e o r s u m f e r
viam seu di rect i onem p e r q u a m m o tu s ri; P a d o (por el Poo) f r u m e n t u m ad vehe
fit vel tr a n s itu s , significamus sive n o m i re; Cicero Laodicea iter fe cit I n tr a r e Coi
ni bus propriis sive c o m m u n i b u s et in lina porta, Aurelia via. Terra 'M a c e d o
pr imi s c um vocibus te rra m a r i et lotus. n ia m petere. Mari navigatio.
II. C u m a u t e m t r a n s i t u m ( a través II. Per Gal l i am. Ita lia m petere. Itet
d e ) aperte n o t a r e v o l u m u s p r a e p o s i t i o fa c e r e per Alpes, « E q u o per Babyl ona
nem per usurpamus. vectus», Curt. 3 , 3 3 .
J M.a M ir , C M. F.
Jaiti diu est, c u m ad v o s s cri bere a f f e&a ba mus, sed aut q u i a nulla s u c c u r r e b a t
ma g ni m o m e n t i res, aut q u i a v o s s t u d i o s i s s i m o s et p e r i t i s s i mo s l i n g u a e l atinae s c i e
b a m u s , id m i n i me p e r f e c i m u s. N u n c a u te m c u m ep i f t u l a r u m commercium n o n sit
i n t e r c l u s u m, de a l i q u i b u s vo s certi ores fa c i mu s . N o s a d u l e s c e n te s litteris vacamus
b i s p a ni s , latini s et g r a e c i s , ut his e x c u l t i ad alt i ores s a c e r d o t al e s d i s c i p l i n a s d e v e
n i a m u s . P r o p e C a e s a r a u g u f t a m (in H i s p a n i a ) Alabonae gymnasium noflrum eft,
a l u m n o r u m v er o n u m e r u s ad 1 0 ^ a s cen d i t . H u m a n i t a t i s c u r r i c u l um ^ annis apud
103
www.culturaclasica.com
n os c o m p l e t u r . P r i m o c u r s u i 21 a l u m n i s u n t , s e c u n d o a u t e m 2 3 , t e r t i o 2 3 , quarto
2 4 , in q u i n t o t a n d e m 12 s u m u s . In n o P r i s s i h o l i s l i t t e r a r i i s a m a g i o r i s praeclaris
s i m i s e d o P i s u m u s , q u o r u m q u i d a m v o b i s n o t i e r u n t pe r n o P r a m P alaestram L a
tinam ( m e n P r u u m de latinitate com m entar ium ): ut magiPer noPer Iosepbus M .a
M i r C o r d i s M a r i a e Fi l i us. I11 p r o m p t u h a b e o « J u v e n t u t e s » a l i q u a s v e s t r a s , et mi hi
o m n e s m a g n o p e r e p l a c e n t , v e l o b puldhras e f f i g i e s, v e l propter venuPatem suam.
S e d p l u r i b u s v e r b i s ad v o s s c r i b a m , c u m p l u s ot i i n a P u s ero. Jam li tter as vePras
s p e P a m u s . D o m i n u s et V i r g o M a r i a v o b i s b e n e d i c a n t , ut o p t i m i c i v e s e f f i c i a mi ni .
V e P e r in D o m i n o :
A lbinus G a r c ia , C. M. P . 1
A l a b o n a e - K a l . Febr. M C M X L I I I .
1 C laretiani quoque vocamur a Bto. Fundatore Claret.
P o p u l a n t e s A l a b o n e n s e s F r a t r i b u s P o s t u l a n t i b u s S e g o n t i n i s S . P. D .
P o s t u l a n t e s S e g u n t i n i F r a t r i b u s P o s t u l a n t i b u s A l a b o n e n s i b u s S . P.
Litteras vestras accep imu s, q ua e magna nos perfuderunt laetitia. Dies vero
p r o f u g e r e v e l o c i t e r et a d h u c n o n p e r s o l v i m u s eis. I g n o s c i t e . U n a c u m li tteris, dul
c i s s i m i f r at r es , d i l e P i o n e m n o s t r a m a c c i p i t e , s i m u l q u e p i n e t u m s e g u n t i n o r u m auras
saluberrimas.
O c u l is a n i m i s q u e l i t t e r a s l e g i m u s a t q u e perlegimus vestras. Sane, perlePis,
ni hi l e s t q u o d d u b i t e m u s et n o s et v o s i i s d e m s e n s i b u s , iisdem studiis propositis
que esse imbutos. N o s quoque s a n P u m cogitamus tirocinium, quod nobis p an s i s
foribus cxpeP at; nos q u o q u e sacerdotium vehementer suspiramus et i m o pePore
104
www.culturaclasica.com
Chri st i carit atem, ad s a l ut e m u n i v e r s o m u n d o per Co r I mma c u l a t um suae Ma t r i s
aff erendam, no s u r g e n t e m s e n t i mu s .
U t i n ani, pl ace at D e o , tanta c o n s e q u a m u r pro po s i t a ! Q u a e n o b i s felicitas! Kam
ad i n vi c e m e x o p t e m u s . N o s v o b i s sic fe rve nt er d e s i de r a mu s . Deumque, ut ita fiat,
pr e c i bu s pr e c a mur . V o s q u o q u e D e u m rogate pro S e g o n t i a e P o s t u l a n t i b u s , ma x i m e
v e r o pro m e , qui n o m i n e o m n i u m v o b i s s a l u t e m sc r i bo. V a l e t e .
J osephus M esa, C. M. P.
S e g o n t i a e . I V Idu s Junias. '
«
C a r i s s i m i s f r a t r i b u s L u s i t a n i s , P o s tu la n t e s A la b o n e ttse s V C u r s u s s a lu te m
p l u r i m a m in D o m itio dicu n t:
L u s i t a n i P o s tu la n t e s a d m o d u m d ile c tis s im is f r a t r i b u s A la b o n e n s ib u s , 5 . P. D .
105
www.culturaclasica.com
N c c D e m o s t h e n i s H o m é r iq u e lingua it em q u e B o ss u et despicitur.
C a r r i s s i m e Fel i x, s a l u t e m di c f r a t r i b u s o m n i b u s praesertimque Patribus si n-
gulatimque P raefed o R ed o riq u e.
N u m q u a m n o s v e r e a n t e V i r g i n e m a F a t i ma v e d r i o b l i v i s c e m u r . Et i a m atque
etiam valete.
E mmanuel Joannes U reira, C . M . P.
(E V cunu)
S a n d i V i n c e n t i , p ri d i e i d u s M a r t i a s A . D . M C M X L I I I .
( a d p o r t u m in L u s i t a n i a ) .
P. S t e p h a t t u s a S . J o s e p h , O . C . D . « P a l a e s t r a e L a t i n a e » M o d e r a t o r i , s a l u t e m .
P r ae l e c t or in h u m a n i o r u m l i t t e r a r u m c o n l e g i o ex o b o e d i e n t i a f a d u s , pe r p lu r e s
ann os hu manitatis studia ardenti q u id em amore sum p ro sec ut us. Difficile ed didu
quantam condantiam adhibuerim diligentiamque ad discipulos in his disciplinis
i n f o r m a n d o s . N e s c i o an p r o f e d u s obtenti maximi sint: sed certo scio ex tant a
a s s i d u i t a t e m a x i m u m e r g a l i t t e r a s l at i n a s a m o r e m mi h i p r o v e n i s s e .
C u m h a b e n d i prae o c u l i s c o m m e n t a r i u m « P a l a e s t r a m Latinam» mihi ofccasio
da t a e d , e u m l eg i i t e r u m a t q u e i t er u m! Et c u m v i d e a m hodie maximas quas tum
s d i o l a r e s a d u l e s c e n t e s t u m i ps i p r a e l e d o r c s e x h u j u s l e d i o n e possent afferre utili
t at e s, e u m h a b e r e v e h e m e n t e r c u p i o .
A te, i g i t u r , h u j u s c l a r i s i m i c o m m e n t a r i i M o d e r a t o r e , p o d u l o ut o m n i a e x e m -
-pl aria a n n o p r o x i m e e l a p s o e d i t a et quae in poderum edantur ad me quampri
m u m mittere velis.
V o l o e t i a m ut mi h i si gn i f i ce s s u b n o t a t i o n i s a n n u a e p r e t i u m .
Sum totus tuus,
P. S tephanus a S. J oseph.
D a t u m V i l l a f r a n c a e in N a v a r r a V K a l e n d a s S e p t e m b r e s .
J o s e p h u s M . a J i m e n e z , , C . M . F , R d o . P . S t e p h a n o a S t o . J o s e p h , O . C . D . , S . P.
106
www.culturaclasica.com
VINOS d e MISA
J. DE MDLLER, $. 4.
TARRAGONA
Casa Fundada en 1851
Medalla de O ro en la
Exposición Vaticana de 1888 (S. S. León XIII)
Proveedores de Sus Santidades
Pío X, Benedicto XV, Pío XI y Pío XII
iw fcV.£:w<! sw SV>-S!í·-^,
C u m e m e t i · , PALAESTRAM LATINAM n u n t i a n t i b u s r e f e r e t i s
www.culturaclasica.com
HIJO DE QUINTIN RUIZ DE GAUNA
V e la s L itú r g ic a s p a r a e l C u lto jj
:· :j
j: Economía increíble usando mis velas especiales con el jj
jj CAPITEL GAUNA patentado. \\
: j LAMPARA DE CERA «GAUNA» para alum brado del Tabernáculo, de cuatro j :
11 días de duración. JLIMPIEZA ABSOLUTA! jTRANQUILIDA COMPLETA! jj
H V I T O R I A (Alava) j|
......................
•· . ............... ......................................... .............................................. ...............................»............ :.s
..... ........................................................................................................................................................5.1
Lapiceros M ecánicos y de
FOTOGRABADOS cuatro colores
Plum illas oro 14 k.
y chapadas
Casa
Tefl o c a n
PLUMAS Estilográficas
Aribao, 9, interior > Teléfono, 3 0 2 5 5
Ventas al Mayor
F o n tan ella, 10, 2.°, 2 .a
BARCELONA K
x ::
T eléfono 2 3 7 5 0
BARCELONA
www.culturaclasica.com
Per Orbem
U s u s l i n g u a e l a t i n a e . — I. A pud libros in us um scholarum c omp o s u e ru n t
Boiohoemicos. usque ad an. 1939 quo edi coept a est
In Boi ohoemi a. nunc G e r m a n i a e o b «Bibliotheca graeca et latina».
noxia, latine docetur. Pe rpauca r o ma no ru i n scripta bulga
a) Apud gvm nasia classica, in q u i rice conversa sunt, q u o r um non minima
bus linguae ac litteris latinis d a tu r o p e pars ex linguis aliis ac latina, uti Vergi
ra a classe tertia ad octavam, idque lii Horatiique opera ex graeco, gallico
senis horis h eb d om a d al ib u s in singulis i m m o et russico sermone.
classibus, praeter o ct avam cui qui nque P os t r e mo l a u d a nd a est industria
m o d o horae dest i nant ur. G ra ec ae au t em «Societatis a mi co r um classicae eruditio
linguae a classe q ui nt a ad o c tavam nis» cujus ephemeri s n o mi ne0 " P rome-
s t u de tu r theus» jam inde ab an. 1936 condita,
b) Apud gym nasia realia, in quibus veterum res gestas, religiones, civilem
graece non discitur, at latinae linguae cultum, litterarum at que o p t im a r um
s t ud et ur a tertia classe ad octavam, h o art i um m o n u m e n t a bulgaris aperire
r ar um n um e r o gr ad at im decrescente, studet.
c) Apud gym nasia realia emen lata, C ultorum litteraru m conventus
—h or um perexiguus est n u me ru s — in Alabonae apud Conlegium Claretia-
quibus per quad r ie nn iu m, sc. a qui nt a nu m, alter de ingenuis disciplinis c o n
classe ad oct avam, quiTiae quat ernaeve ventus a die I augusti ad XIV h a bi tu s
horae in h e b d o m a d e latinae linguae est, decem et septem professoribus e tri
dest i nant ur. bus hi spani s provinciis congregatis eo
O m n i u m frequentissima s u n t g y m p r opos i t o ut selectioribus de re graeca,
nasia realia. q u o r u m a l um n i s discenda latina hi sp a na qu e o mn e t empus, ut re
p r o p o n u n t u r exempla s u m m o r u m poe vera factum, conferrent.
t a ru m s c ri pt or umq ue r o m a no r ui n , t um Consilium ergo h u m a n is s i mi s verbis
et iam a u c t or u m medii et renascentis i nchoat um significavit Dr. Ar ct hur us
aevi ( Piccolomini et Bracciolini) qui Tabera, C. M. F. qui supr emi studi or um
rer um b o io h oe m ic a ru m m e m o r i as p r o Rectoris vices gerebat; scholis vero p r a e
diderunt. fuit m o d e r at o r R. P. Daniel Ruiz, Insti
II. A pud Bulgaros. tuti sa lmant i censi s nobilis professor qui
Linguae latinae mi n i ma , vel pot i us graecas quaest i ones ill ust r andas s us ce
nulla, —nisi in publicis sc ho li s— cura pit. De litteris latinis egerunt Joseph M.
fuit apud bulgaros, q u or u m gens per pe Jimenez et Joseph M. Mir, uterque P a
tuo ac diu Ori ent al i Ecclesiae addicta la estrak Latinae collaborator.
fuit- Anno 1879 quo qui dem ea gens li Ternae horae singulis diebus discipli
bert at em adepta, S op hi ae p r i m u m g y m nis tri buebant ur ; q u a r t a vero rationi
na si um ad b on as litteras pert i nens c o n seu praxi i ngenuas artes docendi ita ut
d it um est. n os t r at es laetos, et, quod o p t a n d u m ,
G. St ame no v, pr imus gymnasii pr aeuberiores s t u d i o r u m fructus percipere
fectus. celeriter enchiridion c o m po s u i t possint. Rmus, P. Nicolaus Garci a, I ns
tironibus satis utile, nec m u l to post (a. tituti Super ior Generalis, q u a m s emper
1881) g r a m ma t i c a m q u a n d a m pot i s s i ma in litteras contulit et benevolentiam et
p ra ec ep ta c on ti ne nt em. vol unt at em, eam o r n at is s i ma epi st ul a
Dr. Serov qui de latina lingua apud docentibus simul ac discentibus reddita,
bulgaros agit plures recenset auct or es d e nu o mani f es t am voluit.
qui g r am m a t ic a s, dictionaria, aliosque .C arolus E. Mesa , C. M F.
187
www.culturaclasica.com
Curiosa e t Jocosa
—Militaris p e r a (m o ch illa ) domine
mi.
26. M a g n a ja c t u r a .
Villicus q u i d a m s u m m a f r u m en t i c a
ri t at e c o ac t us de die in d i e m m o d i u m
asino attenuat. D emum pabulum nul
l um fere a p p o n i t . Mo r ie n te d e n i q u e
j a m a s i n o prae f ame, ille:
21. In t e r poetam et ju d ic e m c r it i —Ma gn a m, heu! feci j a c t u r a m . C u m
cu m —Legistine c a r m i n a m e a ?
. e ni m n o n c o m e d e r e di di cer at , t u n c a s i
—E equi d n o n ? n u s m o r t u u s est.
—Conf ido te ul t r o pr of lu e nt ia ea i n
venisse: m i n i m o e ni m mi hi c o n s t a n t .
—E q u i d e m n u l l u m p r e t i u m h a b e n t . 27. C r e d it o r d e b it o r i.
—Salve, b o n e vir!
—Ave, o p t u m e ; g a ud eo q u i d e m tibi
22. S e r v u s n a v u s —E hu s tu. C r i s occur ri sse, in eo e r a m ut te c o nv en i r em .
pe, c ur a u t cras a n t e l u c a n a h o r a q u a r t a
m e s o m n o excites; mi hi e ni m proficis Q u o t a est h o r a ?
c e n d u m ' mo x est. — H o r a solvendi.
—T r a n q u i l l o fruere s o m n o , mi d o m i —Ni mi s igitur i m m a t u r a a d h u c Se
ne, a t q u e s e c u r u m tene, me, ubi p r i m u m ri us te i n v is a m. Vale.
t i n t i n n a b u l u m ( t i m b r e ) p ul s aver is , sta-
tim e v o l a t u r u m a d s o m n o s t u o s a b r u m 28. E b r i o su s q u i d a m m o r i t u r u s m o
p e n d os . n e t u r ut v o l u n t a t e m c o m m o n s t r e t c u m
h o s t i b u s in g r a t i a m re ve rt en di , T u m ille
flebiliter.
23. A d m i m t u m s t a t i o n e m . —D e c u
—Pr a eb e , igitur, q u a e s o , c y a t h u m a-·
rio, jus ( c a l d o ) ho c nihil sapit.
q uae.
—Facile con ce do ; o b l it u s e n im s u m
c a r n e m in p u l t a r i o poner e. Vi s ne ali
q u a n t u l u m salis tibi p r a e b e a m ? 29. C r i s p u s de H i s t o r i a N a t u r a e p e
r ic u lu m subit:
M a g i s t e r , — I ndi ces m ih i ma mi fe -
24. Joci v er b o r u m . r u m a n i m a l d e n t i b u s carens.
F on t i ne l l u s m o r i e n s quaerentibus — C r ispu s. — F a c i l l i m u m q ui de m:
q u o m o d o se haber et : av i am m e a m .
— « E g o j a m n o n m e h a b eo , i n qu it , sed
abeo».
30. Mal us pi ct or i m a g i n e m S u m m i
Pontificis penni cel l o q u o n d a m i ne pt e
25, C e n t u r i o a ds c ri pt iv os milites r eddi di t , q u e m enixe r o g a b a t ut s us c ri p-
( r e c l u t a s ) i n s t i t u e n s i nt e rr og a t . t i o n e m s u a m c u m a l i q u o s a cr o ver si cu
—H e u s tui Si in c o n s p e c t u s e pt e m- lo t a b u l a e d i g n a re t ur a p p o n e r e . T u m
t r io ne s h ab es , ad d e x t e r a m o r i e nt e m S u m m u s Po n t if ex a r r e p t o c a l a m o . —
so le m, ad l a ev am o c c i de n te m , qui d tibi « E g o s u m , scripsit, n o lite tim e re» .
est p o n e u m e r u m ? N ugator.
www.culturaclasica.com