Tolos świątyni w Delfach Świątynia Nike Apteros na Akropolu

Świątynia Hery w Paestum Teatr w Epidauros

Ołtarz Pergamoński (Wielki Ołtarz Zeusa)

Wielki Ołtarz Zeusa – rekonstrukcja

Plan Akropolu 1. Partenon
2. Stara świątynia Ateny (Hekatompedon)
3. Erechtejon
4. Statua Ateny Promachos
5. Propyleje (budowla wejściowa)
6. Świątynia Ateny Nike
7. Eleusinion
8. Sanktuarium Artemidy Brauronia
9. Chalkoteka (magazyn, skarbiec)
10. Pandroseion
11. Dom Arrefor
12. Ołtarz Ateny Polias
13. Świątynia Zeusa Polieusa
14. Sanktuarium Pandiona
15. Odeon Heroda Attyka
16. Stoa Eumenesa
17. Świątynia Asklepiosa
18. Teatr Dionizosa
19. Odeon Peryklesa
20. Temenos Dionizosa

Akropol ateński (od akropolis = górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze, na którym
już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę (samodzielna, dominująca nad miastem lub prowincją twierdza) . W okresie
późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały
zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks
świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone
rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym
(odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w
tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli
także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.

Za akropolem ateńskim znajdował barathron – rozpadlina lub dół, do którego wrzucano skazanych na
śmierć przestępców, aby ich ciała splugawiły zwierzęta padlinożerne.
 Partenon
1. Pronaos – przedsionek przedniej
części antycznej świątyni greckiej

2. Naos – najważniejsze
pomieszczenie w świątyni.

3. Posąg Ateny Partenos wysoki na

11 m, wykonany przez Fidiasza z
marmuru i złota

4. Opistodomos (Partenon) –
pomieszczenie w świątyni greckiej
pełniące czasem funkcję skarbca.

Partenon – jeden z centralnie położonych budynków ateńskiego Akropolis. Jego budowę rozpoczęto
w 447 p.n.e., a zakończono w roku 432 p.n.e. Uważa się, że budowla powstała w oparciu o plany Iktinosa i
Kallikratesa, zaś przy wykonywaniu elementów rzeźbiarskich pracować miał sam Fidiasz. Zbudowano go
z białego marmuru pentelickiego.

Zbudowany w zgodzie z porządkiem doryckim, jest uważany za najdoskonalszy jego przykład, niemniej
w świątyni znajdują się elementy porządku jońskiego.

Ściany zewnętrzne naosu i partenonu ozdobiono ciągłym fryzem jońskim (tzw. fryz Panatenajski;
przedstawia procesję podczas święta ku czci Ateny). Przyczółki Partenonu zdobiły płaskorzeźby
nawiązujące do narodzin Ateny (tympanon wschodni) oraz do sporu pomiędzy Ateną i Posejdonem o
panowanie nad Atenami (tympanon zachodni). Na belkowaniu przedstawione są sceny walki bogów i
tytanów. Ściana południowa (najlepiej zachowana) to ilustracja walk ludu tesalskiego (Lapitów) z
centaurami, ściana zachodnia przedstawia walkę Greków z Amazonkami, ściana wschodnia ukazuje
zmagania bogów z gigantami, na ścianie północnej pokazano sceny ze zdobycia Troi.

Zastosowano szereg rozwiązań technicznych, który służyć miał lepszemu wrażeniu wizualnemu całości.
Budowla jawiła się jako idealnie proporcjonalna, równa, chociaż miejscami proporcje celowo zostały
złamane. Podstawa świątyni, stylobat, jest w połowie dłuższych ścian lekko wygięty łukiem ku górze,
aby w odbiorze wzrokowym wydawał się równy, a nie zapadnięty. Narożne kolumny są lekko odsunięte
od pozostałych i są grubsze, tymczasem wydają się tej samej szerokości, co pozostałe, dodatkowo ich
poszerzenie nadaje całości wrażenie większej stabilności. Lekkie poszerzenie trzonów kolumn około
połowy wysokości i następnie zwężenie ku górze sprawia, że wydają się one mniej masywne i lekko
unoszące potężne belkowanie budowli.
 Erechtejon

1. Przedsionek wschodni
2. Sanktuarium Ateny
3. Sanktuarium Butesa
4. Sanktuarium Hefajstosa
5. Sanktuarium Erechteusa
6. Sanktuarium Posejdona
7. Ganek Kor

Erechtejon - świątynia na Akropolu poświęcona Posejdonowi i Atenie. Świątynię wzniesiono na

cześć Erechteusza, jednego z pierwszych królów ateńskich. Pierwsza świątynia została zniszczona
podczas wojen perskich, odbudowana jako prostylos w porządku jońskim w latach. Zbudowana z białego
marmuru pentelickiego.  Należy do ciekawszych rozwiązań architektonicznych. Ukształtowanie terenu
wymusiło dwupoziomowy układ świątyni. Cała świątynia złożona jest z trzech połączonych ze sobą brył,
zbudowanych na planie prostokąta. Do każdej z nich prowadziło osobne wejście. Ganek Kor oparto na
sześciu kariatydach, czyli charakterystyczna szczególnie dla porządku jońskiego podpora w kształcie
kobiety, spełniająca rolę kolumny.

Był on miejscem, w którym rzeczywista historia miasta spotykała się z jej mityczną alternatywą. To tutaj
miał się rozstrzygnąć mityczny spór Ateny i Posejdona o panowanie nad Attyką, tutaj też wyrosło
drzewo oliwne - dar Ateny i tu od uderzenia trójzębu Posejdona wytrysnęło ze skały źródło.