Professional Documents
Culture Documents
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ»
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο
«ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ»
Επιμέλεια :
Παλαιολόγου Παύλος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Στατιστική είναι ο κλάδος των μαθηματικών ο οποίος ως έργο έχει την συγκέντρωση
στοιχείων, την ταξινόμησή τους και την παρουσίασή τους σε κατάλληλη μορφή ώστε να
μπορούν να αναλυθούν και να ερμηνευτούν για την εξυπηρέτηση διαφόρων σκοπών.
Πληθυσμός λέγεται ένα σύνολο αντικειμένων (εμψύχων ή αψύχων) του οποίου τα στοιχεία
εξετάζουμε ώς προς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά.
Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την εξέταση των ατόμων ενός πληθυσμού ώς πρός
ένα χαρακτηριστικό τους, λέγονται παρατηρήσεις.
Είδη μεταβλητών :
1. ποιοτικές μεταβλητές, ονομάζονται οι μεταβλητές των οποίων οι τιμές δεν είναι
αριθμοί.
2. ποσοτικές μεταβλητές, ονομάζονται οι μεταβλητές των οποίων οι τιμές είναι
αριθμοί, και διακρίνονται σε :
διακριτές μεταβλητές, που παίρνουν μόνο «μεμονωμένες» τιμές.
συνεχείς μεταβλητές, που μπορούν να πάρουν αποιαδήποτε τιμή ενός
διαστήματος .
3. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων των φοιτητών του Μαθηματικού τμήματος στο μάθημα
της Στατιστικής ήταν τα ακόλουθα: 2, 3, 3, 4, 4, 5, 5, 5, 9.
Να βρείτε :
α) Ποιος είναι ο Πληθυσμός;
β) Ποια είναι τα άτομα;
γ) Ποιες είναι οι παρατηρήσεις;
δ) Ποια είναι η μεταβλητή και σε ποια κατηγορία ανήκει;
ε) Ποιες είναι οι τιμές της μεταβλητής;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΠΑΥΛΟΣ 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
Σχετική Συχνότητα τιμής xi μιας μεταβλητής ονομάζεται ο λόγος της συχνότητας πρός
v
το μέγεθος του δείγματος και συμβολίζεται με f i δηλαδή : f i i
v
Ισχύει πάντα : f1 f 2 ... f k 1
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1. Ρωτήσαμε ένα δείγμα 50 μαθητών της Θεσσαλονίκης ως προς την ομάδα που
υποστηρίζουν. Η απαντήσεις που πήραμε ήταν οι εξής : 22 ΠΑΟΚ, 17 ΑΡΗΣ, 3
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΣ, 2 ΑΕΚ , 1 ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ και κάποιοι από αυτούς ΗΡΑΚΛΗΣ.
i. Να βρείτε πόσοι υποστηρίζουν τον ΗΡΑΚΛΗ.
ii. Να κατασκευάσετε τον πίνακα κατανομής συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων και
σχετικών % συχνοτήτων.
Λύση :
i. Έστω xi η ποιοτική μεταβλητή : «Ομάδα» άρα x1 : , x2 : ,
x3 : , x4 : , x5 : και x6 : . Τότε οι
αντίστοιχες συχνότητες θα είναι 1 , 2 ,..., 6 και θα ισχύει :
1 2 3 4 5 6 22 17 3 2 1 6 50 6 5
v1 22
ii. f1 0,44 άρα f1 % 0,44 100 44
v 50
v 17
f2 2 0,34 άρα f 2 % 0,34 100 34
v 50
v 3
f3 3 0,06 άρα f 3 % 0,06 100 6
v 50
v 2
f4 4 0,04 άρα f 4 % 0,04 100 4
v 50
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΠΑΥΛΟΣ 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
v5 1
f5 0,02 άρα f 5 % 0,02 100 2
v 50
v 5
f6 6 0,10 άρα f 6 % 0,10 100 10
v 50
Ομάδα xi Συχνότητα i Σχετ. συχνότητα f i Σχετ. συχνοτ. f i %
ΠΑΟΚ 22 0,44 44
ΑΡΗΣ 17 0,34 34
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΣ 3 0,06 6
ΑΕΚ 2 0,04 4
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ 1 0,02 2
ΗΡΑΚΛΗΣ 5 0,10 10
Σύνολο 50 1,00 100
Αθροιστική Συχνότητα i
Σε ποσοτική μεταβλητή αθροιστική συχνότητα μιας τιμής xi λέγεται το άθροισμα των
συχνοτήτων vi των τιμών που είναι μικρότερες ή ίσες με την τιμή αυτή.
N1 v1 F1 f1 F1 % f1 %
N 2 v1 v 2 N1 v 2 F2 f1 f 2 F1 f 2 F2 % F1 % f 2 %
... ... ...
N k v 1 v 2 ... v k v Fk f1 f 2 ... f k 1 Fk % f1 % ... f k %
xi vi fi i fi % Fi %
1 2 0,1
2 8
3 8
4
Σύνολο 1 100
Πανελλήνιες 2000
Λύση :
Ισχύουν τα εξής :
2 2 2
f1 1 0,1 0,1 2 20
0,1 1
10
1 1 1 2
f1 % 100 f1 f1 % 100 0,1 f1 % 10
F1 % f1 % F1 % 10
2 1 2 8 2 2 2 6
6 3
f2 2 f2 f2 f 2 0,3
20 10
f 2 % 100 f 2 f 2 % 100 0,3 f 2 % 30
F2 % f1 % f 2 % F2 % 10 30 F2 % 40
8 4
f3 3 f3 f3 f 3 0,4
20 10
xi vi fi i fi % Fi %
1 2 0,1 2 10 10
2 6 0,3 8 30 40
3 8 0,4 16 40 80
4 4 0,2 20 20 100
Σύνολο 20 1 100
xi vi fi fi %
1 12
2
3 24 40
5 0,05
Συν.
xi vi Ni fi Fi fi % Fi %
1 20
2 10
4 15
6 5
Αθρ.
xi vi fi fi %
-5 0,05
-3
0 40
1 8 0,2
Συν.
xi vi fi Ni Fi fi % Fi %
1 8 0,4
2 10
3 0,75
4 90
5
Σύνολο
Κυκλικό Διάγραμμα
Το κυκλικό διάγραμμα είναι ένας κυκλικός δίσκος χωρισμένος σε κυκλικούς τομείς
όπου σε κάθε τιμή της μεταβλητής xi αντιστοιχεί ένας κυκλικός τομέας με γωνία
v
M i i 3600 f i 3600 i = 1,2,...,κ
v
Το κυκλικό διάγραμμα χρησιμοποιείται για τη γραφική παράσταση τόσο των ποιοτικών
όσο και των ποσοτικών μεταβλητών, όταν οι οι διάφορες τιμές τους είναι σχετικά λίγες.
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
6. Ρωτήσαμε ένα δείγμα 50 μαθητών της Θεσσαλονίκης ως προς την ομάδα που
υποστηρίζουν. Η απαντήσεις που πήραμε ήταν οι εξής : 22 ΠΑΟΚ, 17 ΑΡΗΣ, 3
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΣ, 2 ΑΕΚ , 1 ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ και κάποιοι από αυτούς ΗΡΑΚΛΗΣ. Να
κατασκευάσετε ραβδόγραμμα συχνοτήτων, ραβδόγραμμα σχετικών επί τοις εκατό
συχνοτήτων και κυκλικό διάγραμμα για τα παραπάνω δεδομένα.
Λύση :
Τα δεδομένα προέρχονται από την άσκηση 1 (βλέπε παραπάνω) οπότε έχω τον
παρακάτω πινάκα.
25
20
15
10
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
ΚΥΚΛΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
360 360
1 1 22 0,44 360 158,4
50
360 360
2 2 17 0,34 360 122,4
50
ΗΡΑΚΛΗΣ 10%
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ 2%
ΑΕΚ 4%
ΠΑΟΚ
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΣ 6%
ΑΡΗΣ
ΠΑΟΚ 44%
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΣ
ΑΕΚ
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ
ΗΡΑΚΛΗΣ
ΑΡΗΣ 34%
7. Σ’ ένα τμήμα 25 μαθητών της γ’ λυκείου δόθηκε ένα τεστ μαθηματικών από όπου
προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσματα : 11, 17, 9, 16, 5, 19, 13, 15, 16, 15, 19, 17, 10,
20, 16, 9, 13, 9, 5, 19, 19, 15, 17, 16, 10
8. Τα αποτελέσματα των εκλογών, σε ένα εκλογικό τμήμα, δίνονται από το επόμενο (ελλιπή)
πινάκα :
10. Οι βαθμοί 20 φοιτητών, στην εξέταση ενός μαθήματος, που πέρασαν το μάθημα ήταν :
5 8 6 9 5 5 7 7 6 9
7 5 8 7 7 6 7 8 7 7
α) Να κατασκευάσετε πίνακα συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων %,
αθροιστικών συχνοτήτων, σχετικών αθροιστικών συχνοτήτων, σχετικών αθροιστικών
συχνοτήτων %.
β) Πόσες βαθμολογίες ήταν άριστες ; (άριστα θεωρείται βαθμός τουλάχιστον 8 )
γ) Ποιό ποσοστό των φοιτητών έγραψε το πολύ 7 ;
δ) Πόσοι φοιτητές πήραν βαθμό μεγαλύτερο από 6 αλλά μικρότερο του 8 ;
ε) Να κατασκευαστεί το ραβδόγραμμα συχνοτήτων και σχετικών συχνοτήτων.
11. Ο αριθμός των μαθητών που υπάρχουν σε καθένα από τα 20 τμήματα ενός δημοτικού
σχολείου είναι :
25 27 24 23 25 26 24 22
25 26 23 25 26 27 24 25
27 25 24 26
4 3
Σύνολο 60
13. Οι απουσίες των μαθητών ενός μικρού επαρχιακού σχολείου το μήνα Δεκέμβριο ήταν :
2 1 0 6 7 8 9 0 5 6
0 7 0 4 5 3 2 7 1 2
0 1 2 2 0
α) Να κατασκευάσετε πίνακα vi , f i , f i %, N i , Fi , Fi %
β) Να κατασκευαστεί το ραβδόγραμμα συχνοτήτων και σχετικών συχνοτήτων %.
γ) Πόσοι μαθητές είχαν το πολύ 4 απουσίες ;
δ) Ποιό ποσοστό των μαθητών δεν απουσίασε καθόλου ;
ε) Πόσοι μαθητές είχαν τουλάχιστον 2 απουσίες ;
στ) Πόσοι μαθητές είχαν το πολύ 6 αλλά τουλάχιστον 3 απουσίες ;
7 2
Σύνολο 200
15. Ο αριθμός των παιδιών κάποιων οικογενειών φαίνεται στο παρακάτω ραβδόγραμμα :
24
22 20
20
18
16 13
14
12
10 8
8
6 4 3
4 1 1
2
0
0 1 2 3 4 5 6
90
80
70
Σχετική συχνότητα %
60
50
40
40
30
25
20
15
10 10
10
0
1 2 3 4 5
Μεταβλητή Xi
16.
Στο παραπάνω ραβδόγραμμα αποικονίζονται οι σχετικές συχνότητες % των επιβατών είκοσι
αυτοκινήτων που πέρασαν τα διόδια σε μια ώρα.
α) Να κατασκευάσετε πίνακα συχνοτήτων, αθροιστικών συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων,
σχετικών συχνοτήτων %, αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων %.
β) Να κατασκευάσετε το ραβδόγραμμα συχνοτήτων.
γ) Να κατασκευάσετε το ραβδόγραμμα αθροιστικών συχνοτήτων.
δ) Ποιό ποσοστό των αυτοκινήτων είχε τουλάχιστον 3 επιβάτες ;
Το πολύγωνο που έχει κορυφές τα μέσα των άνω βάσεων των ορθογωνίων του
ιστογράμματος συχνοτήτων ή σχετικών συχνοτήτων και τα μέσα δυο υποθετικών κλάσεων
στην αρχή και στο τέλος με συχνότητα μηδέν, λέγεται πολύγωνο συχνοτήτων ή
πολύγωνο σχετικών συχνοτήτων.
Το πολύγωνο που έχει κορυφές τα δεξιά άκρα των άνω βάσεων των ορθογωνίων και το
αριστερό άκρο της κάτω βάσης του ορθογωνίου στην αρχή του ιστογράμματος
αθροιστικών συχνοτήτων, λέγεται πολύγωνο αθροιστικών συχνοτήτων.
Στον πίνακα όταν έχουμε ομαδοποιημένα δεδομένα (κλάσεις) στην πρώτη στήλη αντί για
τη μεταβλητή xi έχουμε τα διαστήματα [α, β), δηλαδή τις κλάσεις. Τότε προσθέτουμε άλλη
μια στήλη στον πίνακα με το κέντρο K i της κάθε κλάσης. Σε αυτή την περίπτωση και στον
υπόλοιπο πίνακα όπου είχαμε xi βάζουμε τις τιμές των K i .
23. Στον παρακάτω πίνακα Δίνεται η ημερήσια δαπάνη 100 μαθητών σε ευρώ:
Ημέρες Άτομα
[7,11) 24
[11,15) 40
[15,19) 48
[19,23) 32
[23,27 16
Όταν οι παρατηρήσεις μιας μεταβλητής Χ είναι όλες διαφορετικές μεταξύ τους δηλ. της
μορφής t1 , t 2 ,..., t v , τότε για την εύρεση μέσης τιμής χρησιμοποιούμε τον τύπο :
_
t1 t 2 ... t v
x
v
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1. Οι βαθμοί ενός μαθητή της γ΄ λυκείου στα 6 μαθήματα που έδωσε εξετάσεις είναι : 15, 16,
11, 16, 18, 14.
i. Να βρείτε τη μέση βαθμολογία του μαθητή.
ii. Τι βαθμό πρέπει να γράψει στο 7ο μάθημα (ΑΟΘ) ώστε ο μέσος όρος του να γίνει
15,5;
Λύση :
_
t t ... t 6 15 16 11 16 18 14 90
i. x 1 2 15
v 6 6
ii. Έστω t 7 ο βαθμός που πρέπει να γράψει στο 7ο μάθημα (ΑΟΘ), τότε για την
καινούρια μέση τιμή ισχύει :
_
t t ... t 6 t 7 90 t 7
x 15,5 1 2 15,5 15,5 90 t 7 108,5 t 7 18,5
7 7
3. Εξετάσαμε ένα δείγμα οικογενειών ως προς τον αριθμό των υπολογιστών (laptop ή pc)
που υπάρχουν στο σπίτι. Οι αθροιστικές συχνότητες % που πρόεκυψαν φαίνονται στον
παρακάτω πινάκα. Να βρείτε τη μέση τιμή των υπολογιστών που υπάρχουν σε κάθε
σπίτι.
Αριθμός
υπολογιστών Fi %
xi
0 5
1 30
2 80
3 90
4 100
Σύνολο
Λύση :
Από τα δεδομένα του πινάκα καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να βρούμε τις σχετικές
συχνότητες f i , και μετά για να βρούμε τη μέση τιμή να χρησιμοποιήσουμε τον τύπο :
_
x x1 f1 x2 f 2 ... x f . Από τις σχέσεις : Fi % 100Fi , F1 f1 και Fi Fi 1 f i
συμπληρώνουμε τον πινάκα :
4. Ο παρακάτω πίνακας δίνει τον αριθμό των επισκέψεων 40 μαθητών σε διάφορα μουσεία
της χώρας κατά τη διάρκεια ενός έτους.
Κλάσεις Συχν.
[…,…) i
[0-2) 8
[2-4) 12
[4-6) 10
[6-8) 6
[8-10) 4
Να βρείτε τη μέση τιμή.
Λύση :
Στον πινάκα κατανομής συχνοτήτων που δίνεται θα συμπληρώσουμε δυο επιπλέον
στήλες, μια με τις κεντρικές τιμές x i και μια στήλη με τα γινόμενα xi vi . Έτσι έχω :
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3 : ΔΙΑΜΕΣΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ : Διάμεσος (δ) ενός δείγματος ν παρατηρήσεων, οι οποίες έχουν διαταχτεί σε
αύξουσα σειρά, ορίζεται ως : η μεσαία παρατήρηση αν ν είναι περιττός, ή ο μέσος όρος
(ημιάθροισμα) των δυο μεσαίων παρατηρήσεων, όταν το ν είναι άρτιος αριθμός.
t v t v2
Αν το πλήθος ν είναι άρτιος, τότε : 2 2
(π.χ. 2,3,5,8,12,15
2
t 6 t 6 2
t 3 t 4 5 8 13
2 2
6,5 )
2 2 2 2
Παρατήρηση : Αν ν περιττός, τότε η διάμεσος δ είναι μια από τις παρατηρήσεις, ενώ αν ν
άρτιος η διάμεσος δ μπορεί να μην είναι μια από τις παρατηρήσεις.
Διάμεσος από σχετικές συχνότητες : Από τον ορισμό της διαμέσου προκύπτει ότι η
διάμεσος είναι η τιμή για την οποία το πολύ 50% των παρατηρήσεων είναι μικρότερες
από αυτήν και το πολύ 50% είναι μεγαλύτερες από αυτήν. Έτσι όταν γνωρίζουμε τις
σχετικές συχνότητες, για να βρούμε τη διάμεσο, υπολογίζουμε τις αθροιστικές σχετικές
συχνότητες επί τις εκατό Fi % και αν για κάποια τιμή x ισχύει F % 50% τότε
x x 1
. Αν για καμία τιμή x i δεν ισχύει F % 50% , τότε ως διάμεσο παίρνουμε
2
την τιμή x για την οποία η F % ξεπερνά για πρώτη φορά το 50%.
5. Επτά μπασκετμπολίστες έχουν ύψη σε cm : 210, 185, 191, 205, 201, 198 , 215. Να βρείτε
το διάμεσο των υψών τους.
Λύση :
Πρώτα θα βάλουμε σε αύξουσα σειρά της παρατηρήσεις :
185, 191, 198, 201, 205, 210, 215
Ισχύει ν=7 (περιττός) άρα t v 1 t 71 t 4 201cm
2 2
6. Να βρείτε τη διάμεσο των παρατηρήσεων : 7, 1, 8, 15, 3, 13, 6, 16.
Λύση :
Πρώτα θα βάλουμε σε αύξουσα σειρά της παρατηρήσεις :
1, 3, 6, 7, 8, 13, 15, 16
t v t v 2 t 8 t 8 2
t t 7 8 15
Ισχύει ν=8 (άρτιος) άρα 2 2
2 2
4 5 7,5
2 2 2 2 2
xi vi
1 3
2 8
3 5
4 4
5 2
6 1
7 1
Σύνολο 24
Λύση :
Συμπληρώνουμε τον πινάκα :
xi vi i
1 3 3
2 8 11
3 5 16
4 4 20
5 2 22
6 1 23
7 1 24
Σύνολο ν=24 24
t 24 t 24 2
t12 t13
Ισχύει : ν=24 άρα 2 2
2 2
1,...,
1, 2 ,..., 2, 3 , 3
t1 2 t1 3 ,..., 3 , 4,..., 4,5,...,5,6,7
t1 6
1 1
16
t12 t13 3 3
Άρα : 3
2 2
xi vi
1 43
2 87
3 125
4 38
5 16
Σύνολο 309
Λύση :
Συμπληρώνουμε τον πινάκα :
xi vi i
1 43 43
2 87 130
3 125 255
4 38 293
5 16 309
Σύνολο ν=309
Ισχύει : ν=309 άρα t 3091 t155
2
1
,...,
1
,2,...,
2, 3 , 3 ,..., 3 ,4,...,4,5,...,5,6,7
t1 3 1 t1 3 2 t255
130
255
Άρα : t155 3
xi fi
2 0,10
3 0,28
5 0,05
7 0,17
8 0,25
9 0,15
Σύνολο 1,00
Λύση :
Επειδή δεν γνωρίζουμε το μέγεθος ν του δείγματος αλλά τις σχετικές συχνότητες, θα
κατασκευάσουμε πινάκα αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων % και θα βρούμε σε ποια
τιμή x i αντιστοιχεί το 50%.
10. Να βρείτε τη διάμεσο των δεδομένων που βρίσκονται στον παρακάτω πινάκα.
xi fi %
0 22
3 28
6 30
7 12
8 8
Λύση :
Επειδή δεν γνωρίζουμε το μέγεθος ν του δείγματος αλλά τις σχετικές συχνότητες, θα
κατασκευάσουμε πινάκα αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων % και θα βρούμε σε ποια
τιμή x i αντιστοιχεί το 50%.
xi fi % Fi %
0 22 22
3 28 50
5 30 80
7 12 92
8 8 100
Σύνολο 100
x 2 x3 35
Παρατηρούμε ότι F2 % 50% , άρα 4
2 2
Ποσά σε € Κεντρικές . . .
[…,…) τιμές x ii fi Fi Fi %
[0-2) 1 10 0,05 0,05 5
[2-4) 3 50 0,25 0,30 30
[4-6) 5 60 0,30 0,60 60
[6-8) 7 40 0,20 0,80 80
[8-10) 9 30 0,15 0,95 95
[10-12) 9 10 0,05 1 100
Σύνολο 200 1
Έπειτα κατασκευάζουμε το ιστόγραμμα Fi % και το αντίστοιχο πολύγωνο.
12. Η εξέταση ενός δείγματος 20 υπαλλήλων μιας επιχείρησης ως πρός τον αριθμό των
ημερών που απουσίασαν κατά τον μήνα Δεκέμβριο έδωσε τις παρατηρήσεις :
0, 1, 1, 3, 0, 0, 2, 4, 0, 1
1, 2, 0, 1, 3, 0, 0, 0, 0, 0
α) Να κατασκευάσετε πίνακα κατανομής συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων, αθροιστικών
συχνοτήτων, αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων.
β) Να υπολογίσετε την επικρατούσα τιμή.
γ) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή των παρατηρήσεων.
δ) Να βρείτε τη διάμεσο των παρατηρήσεων.
13. Οι επιδόσεις 50 υποψηφίων για την είσοδό τους σε μια σχολή είναι :
6, 7, 8, 9, 5, 1, 4, 7, 3, 9,
2, 5, 3, 8, 6, 4, 6, 3, 0, 1,
4, 9, 0, 9, 7, 8, 6, 1, 2, 3,
4, 5, 6, 4, 2, 8, 8, 7, 7, 6,
5, 5, 9, 2, 7, 7, 6, 8, 1, 3,
α) Να κατασκευάσετε πίνακα vi , f i , f i %, N i , Fi , Fi %
β) Πόσοι μαθητές έγραψαν i. το πολύ 5
ii. κάτω από 5
iii. τουλάχιστον 5
γ) Να υπολογιστούν οι παράμετροι θέσης,
δ) Η σχολή αποφάσισε να πάρει το 36% των υποψηφίων, με την καλύτερη βαθμολογία. Τι
βαθμό πρέπει να έχει γράψει κάποιος για να εγγραφεί;
14. Κάποιοι μαθητές ρωτήθηκαν πόσα λογοτεχνικά βιβλία διάβασε ο καθένας κατά τη
διάρκεια των διακοπών και οι απαντήσεις τους ήταν :
5 μαθητές δε διάβασαν κανένα βιβλίο
25 μαθητές διάβασαν 1 βιβλίο
15 μαθητές διάβασαν 2 βιβλία
5 μαθητές διάβασαν 3 βιβλία
α) Να κατασκευάσετε πίνακα συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων και αθροιστικών
συχνοτήτων.
β) Να βρείτε τη μέση τιμή
γ) Να υπολογίσετε την επικρατούσα τιμή και τη διάμεσο.
15. Ρωτήσαμε 25 καταστήματα πόσους υπαλλήλους απασχολούν και πήραμε τις εξής
απαντήσεις :
9 από αυτά τα καταστήματα απασχολούν 1 υπάλληλο, 8 καταστήματα απασχολούν 2, 7
καταστήματα απασχολούν 3 υπαλλήλους και 1 κατάστημα απασχολεί 4 υπαλλήλους.
α) Να κατασκευάσετε πίνακα συχνοτήτων για το πλήθος των υπαλλήλων.
β) Ποιά είναι η επικρατούσα τιμή και ποιά η διάμεσος ;
γ) Πόσσους υπαλλήλους απασχολούν συνολικά τα καταστήματα ;
δ) Υπολογίστε τη μέση τιμή.
ε) Πώς θα γίνει η μέση τιμή αν ανοίξουν 5 νέα καταστήματα με 4 υπαλλήλους το καθένα ;
17. Για τον έλεγχο της κατανάλωσης καυσίμου (ίδιου τύπου) δυο αυτοκινήτων Α και Β
μετρήθηκε η κατανάλωσή τους σε έξι διαδρομές για το Α και σε πέντε για το Β. Η
κατανάλωση (σε λίτρα ανά 100 χιλιόμετρα) ήταν :
Για το Α : 9, 6, 7, 9, 9, 8
Για το Β : 10, 8, 7, 8, 12
α) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο που αφορούν το αυτοκίνητο Α.
β) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο που αφορούν το αυτοκίνητο Β.
γ) Αν ένας πωλητής ήθελε να χρησιμοποιήσει τα παραπάνω δεδομένα για να πείσει έναν
υποψήφιο αγοραστή να αγοράσει το αυτοκίνητο Α και όχι το Β ποιό μέτρο θέσης ( μέση τιμή
ή διάμεσο ) θα χρησιμοποιούσε ;
α) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο των μισθών των εργαζομένων στο τμήμα Α
της εταιρίας.
β) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο των μισθών των εργαζομένων στο τμήμα Β
της εταιρίας.
γ) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή και τη διάμεσο των μισθών όλων των εργαζομένων στην
εταιρία.
Είναι εύκολο να παρατηρήσουμε ότι και οι δυο έχουν μ.ο. 15. Δηλαδή τα μέτρα θέσης δεν
μου δίνουν κάποια πληροφορία για την ομοιομορφία των βαθμών κάθε μαθητή. Τα μέτρα
διασποράς θα μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε αυτή την ανομοιομορφία που έχουν οι βαθμοί
του μαθητή Α, αλλά και την ομοιομορφία που έχουν οι βαθμοί του μαθητή Β.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 1 : ΕΥΡΟΣ R
Το πιο απλό μέτρο διασποράς είναι το εύρος R που ορίζεται ως η διαφορά της
μικρότερης παρατήρησης από τη μεγαλύτερη παρατήρηση. Δηλαδή :
Το εύρος είναι αρκετά απλό μέτρο, που υπολογίζεται εύκολα δε θεωρείται όμως
αξιόπιστο μέτρο διασποράς, γιατί βασίζεται μόνο στις δυο ακραίες παρατηρήσεις.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 2Α : ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ s2
Αν μια μεταβλητή παίρνει τις ν τιμές t1 , t2 ,..., tv που έχουν μέση τιμή x τότε
διακύμανση της μεταβλητής ονομάζεται το πηλίκο :
s 2
x t x t
1
2
2
2
... x t v
2
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 5 5 x v i i
20
2 3 6 Έχω : x i 1
2
10 10
4 1 4
5 1 5
Σύνολο ν=10 20
Θα συμπληρώσω τον παραπάνω πίνακα με τις κατάλληλες στήλες ώστε να υπολογίσω τον
παραπάνω τύπο, έτσι έχω :
xi vi xi vi x xi ( x xi ) 2 ( x xi ) 2 vi
1 5 5 1 1 5
2 3 6 0 0 0
4 1 4 -2 4 4
5 1 5 -3 9 9
Σύνολο ν=10 20 18
Άρα τελικά : s 2
1 4
10 i 1
2
1
xi x vi 18 1,8
10
Αν μια μεταβλητή παίρνει τις ν τιμές t1 , t2 ,..., tv που έχουν μέση τιμή x τότε τυπική
s
2
v1 x x1 v 2 x x 2
2
... v k x x k
2
Αν ένα δείγμα εξεταζόμενο ως πρός μια ποσοτική μεταβλητή του παρουσιάζει μέση τιμή
x και τυπική απόκλιση s, συντελεστή μεταβολής ή συντελεστής μεταβλητότητας
ονομάζεται το πηλίκο
ή ό s
CV 100%
έ ή x
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
24. Δίνεται το δείγμα Α : 3, 9, 12, 15, 21. Να βρείτε τη μέση τιμή, τη διακύμανση, την τυπική
απόκλιση και το συντελεστή μεταβολής του δείγματος Α. Στη συνέχεια να εξετάσετε αν το
δείγμα είναι ομοιογενές.
Λύση :
3 9 12 15 21 60
x 12
5 5
1 5
s 2 x ti
5 i 1
2 (12 3) 2 (12 9) 2 (12 12) 2 (12 15) 2 (12 21) 2
5
81 9 0 9 81 180
36 άρα : s s 2 36 6
5 5
s 6
CV 0,5 50% . Ισχύει ότι CV 10% , άρα το δείγμα δεν είναι ομοιογενές.
x 12
25. Οι εισπράξεις (σε χιλιάδες ευρώ) ενός δείγματος δέκα υποκαταστημάτων μιας εμπορικής
επιχείρησης κατά τον μήνα Απρίλιο του 2008 ήταν :
50, 15, 15, 20, 15
30, 15, 20, 50, 50
γ) Να υπολογίσετε το εύρος.
δ) Να υπολογίσετε τη διακύμανση και την τυπική απόκλιση των εισπράξεων.
ε) Είναι το δείγμα ομοιογενές ;
( Θεωρείστε ότι 226 15 )
32. Οι χρόνοι σε sec που χρειάστηκαν 40 μαθητές για να τρέξουν 400m είναι οι εξής :
35. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζεται η πίεση όπως μετρήθηκε σε 200 ασθενείς ενός
νοσοκομείου :
Πίεση σε
mmHg [80–100) [100– [120– [140– [160– [180–
120) 140) 160) 180) 200]
Αριθμός
ασθενών 22 68 82 14 10 4
α) Να κάνετε πίνακα συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων.
β) Να υπολογιστεί η μέση τιμή.
γ) Να βρείτε το ποσοστό των ασθενών που έχουν υπέρταση, αν γνωρίζουμε ότι για να έχει
κάποιος υπέρταση πρέπει να έχει πίεση τουλάχιστον 140 mmHg.
36. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας που παρουσιάζει τις ηλικίες των ποδοσφαιριστών μιας
ομάδας :
38. Οι βαθμοί 50 φοιτητών ενός Τ.Ε.Ι. στο μάθημα της στατιστικής ήταν :
2, 5, 5, 3, 7, 10, 4, 9, 8, 7,
6, 5, 9, 4, 4, 8, 7, 7, 10, 5,
6, 6, 6, 7, 9, 3, 4, 5, 5, 4,
8, 6, 8, 5, 3, 10, 9, 7, 7, 2,
2, 6, 6, 8, 5, 7, 9, 3, 4, 5,
5, 8, 25, 22, 9,
36, 12, 17, 20, 55,
7, 18, 24, 9, 13,
19, 26, 21, 8, 16,
40, 32, 23, 12, 10
α) Να ομαδοποιήσετε τα δεδομένα σε 5 ίσες κλασεις.
β) Να κατασκευάστε τον πίνακα συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων, σχετικών συχνοτήτων
%, αθροιστικών συχνοτήτων, σχετικών αθροιστικών συχνοτήτων, σχετικών αθροιστικών
συχνοτήτων %.
γ) Να γίνουν το ιστόγραμμα συχνοτήτων και το ιστόγραμμα αθροιστικών σχετικών
συχνοτήτων %.
δ) Με τη βοήθεια των διαγραμμάτων του προηγούμενου ερωτήματος να υπολογιστούν η
επικρατούσα τιμή και η διάμεσος.
ε) Να βρεθεί η μέση τιμή.
στ) Να υπολογιστούν το εύρος η διακύμανση και η τυπική απόκλιση (παράμετροι διασποράς)
ζ) Να βρεθεί ο συντελεστής μεταβλητότητας. Είναι ο πληθυσμός ομοιογενής ;
η) Ποιό ποσοστό των φοιτητών ξόδεψε τουλάχιστον 25 € ;
θ) Πόσοι φοιτητές ξόδεψαν το πολύ 35 € ;
ι) Πόσοι φοιτητές ξόδεψαν τουλάχιστον 25 € και λιγότερα από 45 € ;
( Θεωρείστε ότι 120 11 )
40.
xi vi xi ∙ vi fi f i % N i Fi Fi % x x i x xi
2
vi x xi
2
1 5
2 10
3 21
4 8
5 6
Σύνολο //// //// /////// ////////// ////////////
[45-55) 1
[55-65) 6
[65-75) 11
[75-85) 13
[85-95) 12
[95- 7
105]
Σύνολο //// //// /////// ////////// ////////////
42. Ένας μαθητής έχει γράψει 5 διαγωνίσματα στα μαθηματικά και ο μέσος όρος των βαθμών
του είναι 16. Να βρείτε ποιός πρέπει να είναι ο βαθμός του στο επόμενο διαγώνισμα , ώστε ο
μέσος όρος των βαθμών του να γίνει 16,5.
43. Σε μια επιχείρηση εργάζονται 50 υπάλληλοι οι οποίοι έχουν μέσο μηνιαίο μισθό 1.120€
Από τους 50 υπαλλήλους οι 20 έιναι γυναίκες και οι 30 άντρες. Αν ο μέσος μηνιαίος μισθός
των γυναικών είναι 1.000€ να βρείτε το μέσο μηνιαίο μισθό των αντρών.
44. Το μέσο βάρος 8 ατόμων είναι 82 kg. Αν έρθουν 2 άτομα με βάρος 80 kg και 94 kg να
βρείτε το μέσο βάρος όλων των ατόμων μαζί.
45. Το μέσο ύψος 7 ατόμων είναι 173 cm. Αν φύγουν 2 άτομα με ύψος 170 cm και 166 cm να
βρείτε το ύψος των ατόμων που έμειναν.
46. Ο μέσος όρος του Ά τετρμήνου σε ένα τμήμα της ΄Γ τάξης στα μαθηματικά ήταν 13,5. Αν
8 από τους μαθητές είχαν μέσο όρο 15 και οι υπόλοιποι 12,3 να βρεθέι ο αριθμός των
μαθητών του τμήματος.
47. Ο μέσος μηνιαίος μισθός των 20 υπαλλήλων μιας επιχείρησης είναι 530 €. Πώς θα γίνει
αυτός αν :
α) απολυθούν 2 υπάλληλοι που ο καθένας έπαιρνε 440 €.
β) προσληφθούν 5 υπάλληλοι με μέσο μηνιαίο μισθό 440 €.
γ) μειωθεί ο μισθός σε 3 υπαλλήλους κατά 60 € και ταυτόχρονα αυξηθεί σε 5 άλλους
υπαλλήλους κατά 30 €.
49. Σε μια τάξη το μέσο ύψος των 18 αγοριών είναι 170 cm και το μέσο ύψος των κοριτσιών
είναι 160 cm. Αν το μέσο ύψος όλης της τάξης είναι 166 cm να βρείτε πόσους μαθητές έχει η
τάξη.
50. Μια επιχείρηση απασχολεί 20 υπαλλήλους μέσης ηλικίας 40 ετών. Να βρείτε πως θα
μεταβληθεί η μέση τιμή της ηλικίας τους :
α) αν πάρει πρόωρη σύνταξη ένας υπάλληλος 59 ετών.
β) αν προσληφθούν 5 νέοι υπάλληλοι μέσης ηλικίας 30 ετών.
51. Στο παρακάτω κυκλικό διάγραμμα παρουσιάζεται η σχετική συχνότητα % από το πρωινό
ρόφημα που προτιμούν οι 200 πελάτες ενός ξενοδοχείου.
Χυμός
15%
20%
Τσάι
Γάλα
25% Καφές
40%
54. Μια μεταβλητή παίρνει τις τιμές α – 3β, α – β, α + β, α + 3β, όπου α,β πραγματικοί
αριθμοί με β > 0. Να βρείτε τη μέση τιμή και την τυπική απόκλιση της μεταβλητής.
Κλάσεις Κεντρική νi fi % Νi Fi %
τιμή Κ i
[ 400, 500 ) 16
[ 500, 600 ) 11
[ 600, 700 ) 124
[ 700, 800 ) 50
[ 800, 900 ) 268
[900, 1000 ) 15
[1000,1100) 48
[1100,
1200)
Άθροισμα ///////////////// ////////// ////////////