RADNO PRAVO

(Crvena pitanja se odnose na seminar –pitanja koja pita Valerija Gali

*prema priru niku iz 2016. god.)

1
 ZA K ON O DR A V NOJ SL U BI U I NSTI TUCI JA MA BiH

(odnosi se na ministarstva i stru ne slu be u sastavu ministarstava)

1. Koji propisi reguli u radno pravni status u institucijama na nivou BiH?

- Zakon o radu u institucijama BiH i Zakon o dr avnoj slu bi u institucijama BiH.
- U R S Zakon o dr avnim slu benicima i Zakon o radu R S.
- U FBiH Zakon o dr avnoj slu bi u FBiH i Zakon o radu FBiH.

2. Koji zakoni reguli u radnu oblast u entitetima?

- R S - Zakon o radu, Zakon o penzijskom i invalidskom osig uranju i Zakon o dr avnim
slu benicima.

3. ta reguli e Zakon o dr avnoj slu bi u institucijama BiH? –str. 191

4. Ko su dr avni slu benici/ko se smatra dr avnim slu benikom?

- Dr avni slu benici su osobe koje su aktom nadle nog org ana (upravnim aktom) postavljene
na odre eno radno mjesto u dr avnoj slu bi.

5. Principi/na ela za zapo ljavanje u dr avnoj slu bi? –str. 191

- Na elo zakonitosti, transparentnosti i javnosti, odg ovornosti, efikasnosti i ekonomi nosti
i profesionalne nepristrasnosti. Ovi principi va e za sve nivoe u BiH.

6. Kategorije/vrste dr avnih slu benika/radna mjesta u dr avnoj slu bi prema ovom zakonu? –str. 192
i 193

- Na dr avnom nivou imamo:

1. R ukovode e dr avne slu benike i
2. Ostale dr avne slu benike.

- Ko su rukovode i – Sekretar i sekretar sa posebnim zadatkom, pomo nik ministra,

pomo nik direktora i g lavni inspektor.
- Ko su ostali – ef unutra nje org anizacione jedinice, stru ni savjetnik, vi i stru ni saradnik
i stru ni saradnik. –(za Valeriju treba samo znati nabrojati koje su vrste dr avnih slu benika)
- Specifi nost sekretara sa posebnim zadatkom –nema mog u nost trajne slu be na tom
radnom mjestu (maksimalno 10 g odina).
- Mo e li sekretar biti ponovo biran –mo e (bira se na 5 godina a ukupno mo e biti 10 godina).
- Ko vr i kategorizaciju radnih mjesta u dr avnoj slu bi – K ateg orizacija radnih mjesta u
dr avnoj slu bi utvr uje se aktom koji donosi Vije e ministara.

2
7. Na koga se ovaj zakon ne odnosi tj. ne primjenjuje/ko nije dr avni slu benik? –str. 191

8. Da li su savjetnici dr avni slu benici? (obavezno nau iti savjetnike) –str. 191
- Nisu, oni su osobe koje su u slu bi rukovodica institucije (u ministra) i oni su vezani za njegov
mandat.

9. Nespojivost du nosti dr avnog slu benika (nabrojati neke)? –str. 193 i 194 ( l. 16)

10. Popunjavanje upra njenih radnih mjesta u dr avnoj slu bi/na in zapo ljavanja? - str. 194, 195 i 198
- INT ER NO og la avanje putem premje taja dr avnog slu benika zaposlenog na sli nom radnom
mjestu u instituciji (oglas za zaposlene samo u okviru Institucije), vr i g a rukovodilac institucije.
- EK ST ER NI premje taj, putem Agencije za dr avnu su bu, prekobrojnog slu benika koji je
zaposlen na sli noj poziciji u drugoj instituciji, vr i g a Ag encija za dr avnu slu bu na prijedlog ili
saglasnost rukovodica.
- JAVNI K ONK UR S.
- Kod internog i eksternog premje taja uvijek mora biti u pitanju isto ili sli no radno mjesto, dok
kada su u pitanju rukovode i organi uvijek mora biti u pitanju isto radno mjesto.

- Da li se raspisuje javni oglas za sva mjesta –ne.

- Za koja se ne raspisuje –za dr avnog slu benika koji se preuzima iz dr avne slu be FBiH ili
R S.
- Javno ogla avanje –str. 195
- Najkra i rok za prijavu na oglas –21dana od dana upu ivanja teksta og lasa instituciji.

11. Prava i stalni status dr avnih slu benika? –str. 193 ( l. 15 )

12. Op ti uslovi za postavljanje dr avnih slu benika? (obavezno nau iti) –str. 195 ( l. 22)

- Da bi bilo postavljeno na mjesto dr avnog slu benika, lice mora da ispunjava sljede e op te
uslove:

a) da je dr avljanin Bosne i Herceg ovine;

b) da je starije od 18 g odina;
c) da ima fakultetsku diplomu i druge obrazovne ili akademske kvalifikacije najmanje VII
stepena stru ne spreme, odnosno visoko obrazovanje prvog, drugog ili tre eg ciklusa
bolonjskog sistema studiranja;
d) da je zdravstveno sposobno za vr enje odre enih poslova predvi enih ovim polo ajem;
e) da nije navr ilo zakonski propisanu starosnu g ranicu za penzionisanje, odnosno da nije
ostvarilo pravo na li nu penziju po bilo kojem osnovu;

3
 f) da nije otpu teno iz dr avne slu be kao rezultat disciplinske mjere na bilo kojem nivou vlasti
u Bosni i Hercegovini, odbijanja polaganja zakletve, samovoljnog napu tanja dr avne slu be ili
davanja neistinitih i neta nih podataka prilikom prijema u dr avnu slu bu u roku od tri godine
prije dana objavljivanja upra njenog radnog mjesta;
g) da se protiv njega ne vodi krivi ni postupak;
h) da nije obuhva eno odredbom lana IX.1Ustava Bosne i Herceg ovine.

13. Ko organizuje javni konkurs i sprovodi proceduru?

- Ag encija za dr avnu slu bu koja imenuje posebne komisije za izbor koje bi trebale biti
nezavisne i nepristrasne.

14. Javni konkurs za dr avne slu benike – ta sadr i? –str. 196

- Agencija za dr avnu slu bu utvr uje karakter i sadr aj javnog konkursa.
- Javni ispit (va i za sve nivoe ako se polo i) i stru ni ispit (u okviru radnog mjesta za koje se
aplicira).

15. Ko postavlja dr avnog slu benika? (ovo je dovoljno) –str. 196

- Dr avnog slu benika (ostale) postavlja Ag encija u skladu sa rezultatima koje je kandidat
postigao u izbornom procesu.
- R ukovode e dr avne slu benike imenuje nadle na institucija po prethodno pribavljenom
mi ljenju Agencije za dr avnu slu bu sa liste uspje nih kandidata koji su pro li javni konkurs.
- Kojim aktom se vr i postavljanje dr avnog slu benika –Aktom o postavljanju - rje enjem.

16. Radni odnos na odre eno vrijeme –kada (treba objasniti zbog ega dolazi do njega i itav postupak)
? –str. 196 i 197
- Najdu e 9 mjeseci osim u slu aju bolovanja ili porodiljskog bolovanja ali ne du e od 2 g odine.
- Hitno popunjavanje radnog mjesta –str. 196

17. Probni rad –koliko traje? –str. 197

- 12 mjeseci osim ako zakonom nije druga ije utvr eno, izuzetno rukovodilac mo e da produ i
probni rad na jo 6 mjeseci.
- ta nakon isteka probog rada –Neposredno nadre eni ocjenjuje rad dr avnog slu benka.
- Ocjenjivanje rada/ocjene i posljedice – zadovoljavaju a (nadle na institucija za postavljanje
potvr uje postavljanje dr avnog slu benika) i nezadovoljavaju a (razre ava se du nosti i
prestaje mu radni odnos bez prava na otpremninu).
- Ima li pravo albe na to rje enje i kome –Ima, Odboru za albe u roku od 8 dana.

18. Ocjena rada i unapre enje dr avnih slu benika (ko ocjenjuje i ocjene)? –str. 197 i 198
- Neposredno nadre eni ocjenjuje rad dr avnih slu benika najmanje svakih 6 mjeseci.
- Unapre enje se isklju ivo vr i preko internog ili javnog konkursa.

19. Direktno preuzimanje dr avnih slu benika? –str. 199

4
 - Isklju ivo na isto ili sli no radno mjesto, uz pismeni sporazum izme u institucije BiH i
entitetskog org ana, kao i uz sag lasnost dr avnog slu benika. Tako e saglasnost daju
Ag encija za dr avnu slu bu BiH i ag necija entiteta. Mo e biti i obrnuto preuzimanje od strane
entitetskih organa dr avne slu be iz institucija BiH.

20. Prekobrojnost i kada nastaje? –str. 199

- Isklju ivo posljedica reorg anizacije ili smanjenja obima poslova institucije, kao i u slu aju
ukidanja institucije. Dr avni slu benik se premje ta na sli no upra njeno radno mjesto u
instituciji ili privremeno penzioni e, ako to nije mogu e razre ava se du nosti uz otpremninu.
- Uloga agencije- Ag encija prog la ava dr avnog slu benika prekobrojnim na prijedog
institucije.

21. Odsustva i godi nji odmori dr avnog slu benika? –str. 200 i 201
- Nepla eno odsustvo –uslovi se ure uju podzakonskim aktom.
- Pla eno odsustvo –5 dana u g odini.

22. Prestanak radnog odnosa dr avnog slu benika (neke nabrojati)? –str. 201i 202

23. Disciplinska odgovornost? (obavezno sve nau iti) –str. 202 i 203
- Povrede slu bene du nosti –te e i lak e. T e e se uvijek utvr uju zakonom a lak e mog u
zakonom i aktom o disciplinskoj odg ovornosti. (treba navesti naj e e te e povrede)
Odgovornost za KD ili prekr aj ne isklju uje disciplinsku odgovornost!
- Ko mo e podnijeti inicijativu protiv dr avnog slu benika –svi dr avni slu benici i zaposleni u
instituciji, kao i ministar i zamjenik ministra. Protiv akta o pokretanju DP ne mo e se
izjaviti alba ni upravni spor protiv kona ne odluke o disciplinskoj mjeri.
- Kakva mora biti prijava –diskretna i potkrepljena dokazima.
- Kako se pokre e postupak –zahtjevom za disciplinski postupak org anu nadle nom za
postavljanje u instituciji.
- Kako se provodi i disciplinska komisija–Disciplinsku komisiju formira Ag encija. Mo e se
zatra iti izuze e nekog od lanova. Ako su u pitanju te e povrede sa propisanim
stro ijim merama onda se predmet prosle uje Ag enciji. U postupak je uklju en
ombudsman, odr ava se javna rasprava sa izvo enjem dokaza, dr avni slu benik ima
pravo na branioca, odluka se donosi ve inom g lasova lanova komisije.

24. Disciplinske mjere/sankcije –koje su? –str. 203

25. Suspenzija i preventivna suspenzija? –str. 204

- U kojim slu ajevima je obavezna suspenzija (obligatorna suspenzija) –vidi priru nik.
- Kakva prava imaju lica pod suspenzijom –ima pravo na punu platu (osim naknade za prevoz i
topli obrok).

5
 - Ako je u toku KP pokrenut disciplinski postupak on e se suspendovati do pravosna ne odluke
suda.
- Ako se dr avni slu benik oslobodi u KP on se vra a na svoje radno mjesto i njegov li ni dosije ne
smije da sadr i podatke o KP ili preventivnoj suspenziji u vezi sa tim postupkom, niti se mo e
voditi disciplinski postupak povodom istih injenica za koje je oslobo en u KP.
- Ako se odbije optu ba protiv dr avnog slu benika onda se mo e na osnovu istih injenica
pokrenuti disciplinski postupak.
- Ako su istovremeno pokrenuti i KP i disciplinski postupak, disciplinski se suspenduje do kona ne
odluke suda (dakle, pokrene se pa se suspenzuje). Ovo je bitno kod redovnih radnih odnosa
zbog zastare disciplinskog postupka, ali ovim zakonom nije previ ena zastara za disciplinski
postupak dok Zakonom o radu u institucijama BiH jeste.
- Ne mo e voditi upravni spor protiv kona ne odluke o izre enoj disciplinskoj mjeri pismene
opomene, ukora i javne opomene (tj. za lak e povrede slu bene du nosti).

26. Upravljanje dr avnom slu bom - Jedinica za implementaciju i ombudsman? –str. 204

27. Agencija za dr avnu slu bu? –str. 204

- Ko vodi postupak izbora dr avnih slu benika –K omisija za izbor.
- Ko postavlja dr avnog slu benika –Ag encija za dr avnu slu bu.
- Ko rukovodi Agencijom –Direktor.
- ta je Agencija /njen stastus–samostalna upravna org anizacija sa svojstvom pravnog lica.
- Zadatak/nadle nost Agencije – realizacija procesa zapo ljavanja dr avnih slu benika,
realizacija kadrovske politike institucija, obuka i razvoj dr avne slu be, podnosi g odi nje
izvje taje i plan o radu za narednu g odinu Vije u ministara i sl.
- Na koji period se bira direktor –5 g odina (jo jednom mo e biti izabran).
- Ko imenuje direktora Agencije - Vije e ministara.
- Kakav status ima direktor Agencije –sekretar sa posebnim zadatkom.

28. Odbor dr avne slu be za albe? –str. 205

- Koliko lanova ima odbor –3 lana, a odbor osniva Vije e ministara.
- Mogu li se preispitati njegove odluke –mog u, podlije u sudskom preispitivanju
- Kakav je karakter odluka odbora –One su kona ne.

29. Zabrana diskriminacije u dr avnoj slu bi i diskriminacija kao povreda slu bene du nosti?
- Prilikom organizovanja javnog konkursa Agencija obezbje uje da se prilikom izbora ne e vr iti
diskriminacija, tako e svaki oblik diskriminacije ili nasilja po osnovu pola ili polne orjentacije i
uznemiravanje po tom osnovu predstavlja povredu slu bene du nosti.

6
 ZA K ON O R A DU U I NSTI TUCI JA MA BiH

(reguli e radno-pravni status zaposlenih koji nisu dr avni slu benici)

30. ta se reguli e ovim zakonom? (obavezno nau iti) –str. 170

- Koji zaposlenici su regulisani ovim zakonom/na koga se primjenjuje –zaposleni u institucijama
BiH i njenim org anima a koji nisu dr avni slu benici, u institucijama BiH koji su izri ito
izuzeti iz Zakona o dr avnoj slu bi, zaposleni u javnim preduze ima, pravnim subjektima
koje osniva BiH, udru enjima, fondacijama, me uentitetskim korporacijama i sl.
- Ko je ovdje poslodavac –institucije BiH, njeni org ani i drug a pravna lica i drug e institucije
navedene ovim zakonom, koje zapo ljavaju odre eno lice na osnovu ug ovora o radu.
- Kada nastaju obaveze i prava po Zakonu o institucijama BiH –zaklju ivanjem ug ovora o radu
izme u poslodavca i zaposlenog .

31. Kako se zasniva radni odnos/prijem? –str. 171

- Zaklju ivanjem UGOVOR A O R ADU izme u poslodavca i zaposlenog na osnovu javnog oglasa.
- Ko donosi odluku o potrebi prijema radnika u radni odnos –poslodavac na osnovu odluke o
potrebi prijema zaposlenika.
- Javni og las za prijem u radni odnos i gdje se objavljuje –obavezno se raspisuje u najmanje
jednim visokotira nim novinama.
- ta sadr i –str. 171
- Rok za podno enje prijave –ne mo e biti kra i od 8 dana.
- Du nosti komisije za prijem zaposlenih –razmatra prijave i utvr uje ispunjenost op tih i
posebnih uslova iz og lasa, provodi testiranje i dostavlja poslodavcu listu uspje nih
kandidata na dalje postupanje. K omisiju imenuje poslodavac.

32. Za koje poslove se ne raspisuje javni oglas? –str. 171

- Za zaposlenike koji se raspore uju na upra njeno radno mjesto kod istog poslodavca, koji
se na osnovu pismenog sporazuma poslodavca i saglasnost zaposlenog raspore uje na rad
kod drug og poslodavca, prijem u radni odnos zaposlenika na odre eno vrijeme do 3
mjeseca i za zaposlene koji su odlukom poslodavca stavljeni na raspolag anje.

7
33. Razlike izme u ovog zakona i zakona o dr avnoj slu bi?
- Agencija za dr avnu slu bu nema ingerencije u odnosu na ove ostale zaposlene u institucijama
BiH.
- Dr avni slu benici moraju imati visoku kolsku spremu.
- Dr avni slu benici se primaju slu bu na osnovu akt - rje enja institucije dok zaposleni zaklju uju
ugovor o radu.
- Probni rad za dr avne slu benike je 1godina a za zaposlene 6 mjeseci.
- Disciplinski postupak za lak u/te u povredu slu bene du nosti kod zaposlenih u institucijama
zastarijeva za 6/12 mjeseci od dana injenja/saznanja za povredu dok kod dr avnih slu benika
nije predvi ena zastara.
- Za vrijeme suspenzije dr avni slu benici imaju pravo na punu platu a zaposleni na 60% plate,
razlike postoje i kod razloga za obaveznu suspenziju (vidi priru nik).

34. Op ti uslovi za prijem u radni odnos/uslovi za zasnivanje radnog odnosa? –str. 172
- Nesposobnost za obavljanje poslova u institucijama BiH –ne mo e se primiti u radni odnos niti
biti u radnom odnosu lice koje u mjestu ivljenja obavlja samostalnu profesionalnu
djelatnost, tj. koje ima zanatsku radnju ili sopstvenu firmu.
- ime su propisani op ti uslovi za prijem u radni odnos –zakonom, dok se posebni uslovi
propisuju Pravilnikom.

35. Kojim aktom se odre uje prijem zaposlenika u organe uprave? –str. 172
- Ug ovorom o radu.
- ta je ugovor o radu i ta sar i –ug ovor koji se zaklju uje izme u poslodavca i zaposlenog
kojim se zaposleni prima u radni odnos i sadr i sve one elemente koje sadr i ug ovor o
radu prema Zakonu o radu.
- Oblik –pismeni oblik.

36. Ugovor o radu na odre eno i na neodre eno vrijeme? –str. 173
37. ta se ne smatra prekidom ugovora o radu/koja odsustva sa rada se ne smatraju prekidom? –str.
173
38. Probni rad? –str. 173

39. Radno vrijeme? –str. 173 i 174

- Puno radno vrijeme –40 sati sedmi no.

40. ta se smatra no nim radom?

- Rad u vremenu izme u 22 h nave e i 06 h slede eg dana.

41. Odmori? –str. 174

8
 - Odmor u roku radnog dana od min. 30 minuta, dnevni odmor od najmanje 12h izme u dva
uzastopna radna dana, sedmi ni odmor od najmanje 24 h neprekidno, pla eni g odi nji
odmor od min. 18 –30 radnih dana.

42. ta se ne smatra prekidom rada?

- Odsutnos zbog privremene nesposobnosti za rad, porodiljskog odustva, vojne vje be i
druge odustnosti koje nisu zasnovane na volji zaposlenog.

43. Godi nji odmor i kori enje u djelovima? –str. 175

- Koristi je u jednom ili dva dijela. Prvi dio se koristi bez prekida min. 10 dana a drugi dio najkasnije
do 30 juna naredne godine. Zaposleni mo e da koristi 1dana GO kada god to eli uz obavezu da
o tome obavijesti poslodavca 3 dana ranije.

44. Pla eno odsustvo? –str. 175

- Do 7 radnih dana godi nje zbog stupanja u brak, poro aja supruge, te e bolesti ili smrti lana
u e porodice, zadovoljavanja jerskih/tradicionalnih potreba i sl.

45. Nepla eno odsustvo? –str. 175

- Utvr uje se aktom poslodavca.

46. Koji podaci se ne mogu tra iti od ene?

- Podaci o trudno i.

47. Prava ene za vrijeme trudno e? –str. 176 i 177

- Poslodavac ne mo e odbiti da zaposli enu zbog njene trudno e ili joj zbog toga otkazati ugovor
o radu ili je rasporediti na druge poslove. Ima pravo na odsutnos uz naknadu plate. ena ima
pravo na poro ajno odsustvo od 12 mjeseci neprekidno, koje mo e biti i kra e ali ne kra e od 42
dana nakon pora aja. ena sa djetetom do 1 godine ivota ima pravo da radi polovinu punog
radnog vremena…

48. Koji uposlenici u ivaju posebnu za titu? –str. 177

- ena za vrijeme trudno e i nakon poro aja i njege djeteta, zaposleni koji je pretrpio povredu
na radu ili koji je obolio od profesionalne bolesti .

49. Plate i naknade (obavezno o naknadama)? –str. 178

50. Pripravnici i volonteri? –str. 180

- Ko su volonteri –volonter je osoba primljena na stru no osposobljavanje za samostalan
rad u instituciji BiH, bez zasnivanja radnog odnosa, na odre eno vrijeme a najdu e do 1
g odine, koje za vrijeme ima sva prava i pod istim uslovima kao i redovno zaposlena
osoba.

9
51. Stru ni ispit i ko ga je obavezan polagati? –str. 180 i 181
52. Zabrana takmi enja zaposlenog sa poslodavcem? –str. 181

53. Povrede slu benih du nosti? –str. 181i 182

- Kada e zaposleni odgovarati poslodavcu –zbog povrede jedne ili vi e slu benih du nosti
propisanih zakonom kada je povreda rezultat njeg ove li ne krivce.
- Koje su te e povrede - iste kao kod dr avnih slu benika (vidi priru nik).

54. Disciplinski postupak? –str. 182

- Ko ga pokre e –svaki zaposleni mo e poslodavcu da podnese disciplinsku prijavu protiv
bilo kojeg zaposlenog .
- Kako se sprovodi –pred disciplinskom komisijom na na in i u skladu sa Pravilnikom o
disciplinskoj odg ovornosti.
- Zastara pokretanja –za lak u povredu za 6 mjeseci od dana injenja/saznanja za povredu a
za te u za 12 mjeseci.
- Ko formira komisiju – imenuje je poslodavac na period od 4 g odine najdu e, ini je 5
lanova (i prvostepenu i drugostepenu).

55. Disciplinske mjere i kazne/sankcije i suspenzija? –str. 182 - 184

- Mjere kod te ih povreda –suspenzija i obustava plate od 2-30 dana, nov ana kazna do 30%
plate do 6 mjeseci, suuspenzija pove anja plate do 2 g odine, deg radiranje na ni e radno
mjesto, prestanak radnog odnosa.
- Mjere kod lak ih povreda –opomena i javna opomena.
- Prava zaposlenog pod suspenzijom –ima pravo na 70% plate dok je pod suspenzijom (60%
kod obligatorne suspenzije –kada ga odmah obavezno suspenzuje)
- Kada je zaposleni du an poslodavcu naknaditi tetu – kada na radu ili u vezi sa radom
namjerno ili krajnjom nepa njom prouzrokuje tetu poslodavcu.
- Ko izri e suspenziju i kada je mo e ize i –poslodavac kada je protiv radnika pokrenut
disciplinski postupak zbog te e povrede slu bene du nosti (mo e ali ne mora, a postoji i
obavezna suspenzija odre enim slu ajevima).

56. Kako prestaje radni odnos u institucijama BiH? –str. 184-186

57. Oblik i trajanje otkaznog roka? –str. 186

- Otkazni rokovi – min. 15 dana ako otkaz daje zaposleni a min. 30 dana ako otkaz
zaposlenom daje poslodavca.
- Kada se mo e zaposleni otpustiti bez otkaznog roka –ako je zaposleni zate en u vr enju
krivi nog djela.

58. Otkaz sa ponudom izmijenjenog ugovora o radu? –str. 186

10
59. Za tita prava iz radnog odnosa? –str. 187
- Mo e li se podnijeti tu ba –mo e, Sudu BiH.
- ta ako istovremeno postoji tu ba a sprovodi se arbitra a –prekida se sudski postupak do
odluke o arbitra i??

60. Zabrana diskriminacije –tu ba i rokovi? (isto sve kao to je predvi eno Zakonom o radu? –str. 187
-189
61. Stavljanje zaposlenog na raspolaganje? (sve treba nau iti) –str. 189
62. Pravilnik o radu? –str. 189

63. Kolektivni ugovor? –str. 189

- Kako se zaklju uje kolektivni ugovor –u pisanom obliku, za odre enu oblast jednog ili vi e
posodavaca ili udru enja poslodavaca.
- Ko su pregovara i – na strani radnika mo e biti jedan ili vi e sindikata, na strani
poslodavaca mo e biti jedan ili vi e poslodavaca ili udru enje poslodavaca.

64. Reprezentativni sindikat? –str. 189 i 190

- Da li postoji sindikat na nivou BiH – da, to je samostalni sindikat dr avnih slu benika i
zaposlenih u institucijama BiH.
- Koji sindikat se smatra reprezentativnim na nivou BiH –onaj sindikat koji je reg istrovan na
nivou BiH, ili dva i vi e sindikata koji zajedni ki nastupaju, ije lanstvo ini ve ina
zaposlenih jednog poslodavca u sjedi tu poslodavca.
- Ko potvr uje reprezentativnost –Vije e ministara na prijedlog Ministarstva pravde.

65. trajk? –str. 190

66. Ko vr i nadzor nad primjenom propisa o radu? –str. 190

- Upravni nadzor i inspekcijski nadzor vr i Ministarstvo pravde –Upravni inspektorat.
- Ministarstvo finansija kada su u pitanju odredbe o platama i naknadama.

67. Ocjenjivanje zaposlenika?

- Obavezno se vr i svake g odine u januaru za prethodnu godinu, s tim da se ne ocjenjuju
zaposleni koji u radili manje od 6 mjeseci.
- Ocjene su: ‘ ’
ne zadovoljava’ ’
,‘
’ ’
,‘
zadovoljava’ ’ ’
uspje an’i‘
’ ’
naro ito uspje an’
.
- Koja ocjena pretpostavlja prestanak radnog odnosa – ‘ ’
ne zadovoljava’’dvije g odine
uzastopno.

11
 ZA K ON O DR A V NI M SL U BENI CI MA U R S

68. Koji zakon reguli e radno-pravni status dr avnih slu benika u RS i ta on reguli e? –str. 319
- Zakon o dr avnim slu benicima.

69. Ko obavlja poslove organa uprave/ko je dr avni slu benik? –str. 319-321

- Dr avni slu benik je osoba sa visokom stru nom spremom koja je zaposlena u organu
republi ke uprave i obavlja poslove osnovne djelatnosti.

- Namje tenik je osoba koja je zaposlena u republi kom organu uprave koja obavlja
administarstivne, ra unovodstvene-finansijske ili pomo no-tehni ke poslove (nema status
dr avnog slu benika).

70. R adna mjesta u organima uprave i ko postavlja dr avne slu benike? –str. 325 (razlika u FBiH)
- R ukovode a radna mjesta (postavljaju se na 5 g odina), za ije postavljanje na osnovu javnog
konursa i razre enje je nadle na Vlada, su:

a) Pomo nik ministra,

b) Sekretar ministarstva,
c) R ukovodilac republi ke uprave, republi ke upravne org anizacije i njihovi zamjenici i
pomo nici,
d) Glavni republi ki inspektor i
e) Sekretar u Ag enciji za dr avnu slu bu.

- R ada mjesta dr avnih slu benika, za koje je nadle an rukovodilac org ana, su:

a) Pomo nik ministra, sekretar ministarstva, rukovodilac republi ke uprave i republi ke

upravne org anizacije,
b) Zamjenik i pomo nik rukovodioca republi ke uprave i republi ke upravne
org anizacije, g lavni republi ki inspektor i sekretar u Ag enciji.
c) Inspektor,
d) Interni revizor,
e) Stru ni savjetnik,
f) R ukovodilac unutra nje org anizacione jedinice,
g) Vi i stru ni saradnik i
h) Stru ni saradnik.

71. Da li se dr avni slu benici postavljaju na odre eni period?

- U RS da, na period od 5 godina a u FBiH ne.

12
72. Op ti i posebni uslovi za prijem? –str. 326

73. Zasnivanje radnog odnosa? –str. 326-329

- Putem javnog konkursa.
- Agencija za dr avnu slu bu imenuje komisiju za izbor kandidata od 5 lanova.
- Kada nije uspio javni konkurs/interni oglas –str. 328 i 329

74. Popunjavanje upra njenih radnih mjesta (ukratko o svakom)? –str. 329-331

· Internim og la avanjem
· Napredovanjem u slu bi
· R aspore ivanjem i
· Premje tajem.

75. Ugovor o radu na odre eno i neodre eno? (obavezno nau iti sve) –str. 331
76. Probni rad? –str. 331
77. Stru ni ispit? –str. 334
78. Razre avanje postavljenih dr avnih slu benika? –str. 332
79. Ocjenjivanje? (obavezno sve nau iti) –str. 332 i 333
80. Nespojivost sa obavljanjem du nosti? –str. 320
81. Povreda slu bene du nosti –disciplinski postupak, mjere i zastara? –str. 335-337
82. Suspenzija –vrste i odnos sa krivi nim postupkom (suspenduje se disciplinski)? –str. 336 i 337
83. Prestanak radnog odnosa u organima dr avne slu be? –str. 338-339
84. Status neraspore enih dr avnih slu benika? –str. 340

13
 ZA K ON O R A DU R S

85. ta reguli e ovaj zakon? –str. 273

- Radno –pravni status zaposleni –reg ulisan je Zakonom o radu, kolektivnim ug ovorom,
op tim aktima poslodavca i ug ovorom o radu.

86. Ko je radnik a ko poslodavac? –str. 274

- R adnik je fizi ko lice koje je zaposleno na osnovu ug ovora o radu koji je zaklju io sa
poslodavcem.
- Poslodavac je fizi ko ili pravno lice koje radniku daje posao na osnovu ug ovora o radu.

87. Razlika izme u ugovora o radu RS i FBiH?

- Ugovor o radu na odre eno vrijeme u RS mo e trajati najdu e 24 mjeseca a u FBiH do 3 godine.

88. Na koga se primjenjuje ovaj zakon? –str. 273 (razli ito u FBiH, u RS je ira primjena u odnosu na
subjekte)

89. Zabrana diskiriminacije – za tita i pravo na vo enje krvi nog i g ra anskog postupka?
(obavezno nau iti – detaljno je obra eno u Ustavu!) – str. 277-279 (Zakon FBiH detaljnije
obra uje za titu)

14
 - ta je mobing –Specifi an oblik pona anja na radnom mjestu, kojim jedna ili vi e osoba
sistematski i u du em periodu, psihi ki zlostavlja ili poni ava drug u osobu sa ciljem
ug ro avanja njeg ovog ug leda, asti, ljudskog dostojanstva i integ riteta.
- ta je nasilje na osnovu pola – bilo koje djelo koje nanosi psihi ki, fizi ku, seksualnu ili
ekonomsku tetu ili patnju, kao i prijetnje takvim djelima koje ozbiljno sputavaju osobe
da u ivaju u svojim pravima i slobodama na principu ravnopravnosti polova, u radu i/ili u
vezi sa radom.
- ta je seksualno uznemiravanje –svako verbalo ili fizi ko pona anje koje ima za cilj ili
predstavlja povredu dostojanstva osobe koja tra i zaposlenje, kao i radnika u sferi
polonog ivota, a koje izaziva strah ili stvara poni avaju e ili uvredljivo okru enje.
- ta se ne smatra diskriminacijom –pravljenje razlike u odnosu na prirodu posla i uslovima
pod kojima se obavlja, kao i pru anje posebne za tite odre enim kateg orijama radnika u
skladu sa zakonom, kolektivnim ug ovorom i ug ovorom o radu.
- Teret dokazivanja –na poslodavcu da nije bilo diskriminacije!

90. Zasnivanje radnog odnosa/prijem u radni odnos? –str. 273

- Radni odnos se zasniva:

a) Zaklju ivanjem ug ovora o radu,

b) Odlukom o prijemu,
c) Odlukom o izboru i imenovanju i
d) Drugim pravnim osnovom na osnovu posebnog zakona.

91. ime se jo osim ugovorom reguli u prava radnika? –str. 273 i 274
- K olektivnim ug ovorom i pravilnikom o radu.

92. Koji poslodavac je du an da donese pravilnik o radu? –str. 274

- Onaj poslodavac koji ima vi e od 15 radnika.

93. Me usobni odnos zakona, kolektivnog ugovora, pravilnika o radu i ugovora o radu? –str. 275

94. Zaklju ivanje ugovora o radu i uslovi za zaklju enje? –str. 279-280
- Mininalna starosna granica/pod kojim uslovima se mo e zaposliti lice od 15-18 godina – 15
g odina uz sag lasnost zakonskog zastupnika i pod uslovom da ima op tu zdravstvenu
sposobnost.
- Ko ne mo e zaklju iti ugovor o radu u smislu godina –lice mladje od 15 g odina.
- Posebni uslovi za prijem radnika prema Zakonu o radu – nisu predvi eni ali mog u biti
predvi eni posebnim zakonom, op tim aktom poslodavca, aktom o sistematizaciji ili
posebnom odlukom poslodavca.
- Uslovi za zasnivanje radnog odnosa (op ti) - R adni odnos mo e da zasnuje lice koje ima
najmanje 15 g odina iodg ovaraju u zdravstvenu sposobnost.
- Kojim momentom je zaklju en ugovor o radu/kada se smatra da je zaklju en –momentom
potpisivanja radnika i osobe ovla ene za zastupanje i predstavljanje poslodavca.

15
95. ta je ugovor o radu, trajanje, oblik/forma i sadr ina? –str. 280 i 281
- Vrijeme zaklju enja ugovora o radu/trajanje ugovora o radu – na neodre eno vrijeme
(pravilo) i na odre eno (izuzetak).
- Ako se ne nazna i koji je ugovor, ta se smatra –da je ug ovor na neodre eno.
- ta ukoliko radnik ne stupi na rad kada je to predvi eno –smatra se da nije zasnovao radni
odnos, osim ako je sprije en iz opravdanih razlog a ili ako se radnik i poslodavac drug a ije
dog ovore.

96. Probni rad i ta nakon isteka roka? –str. 281i 282 (razli ito odre en rok u FBiH 6 mjeseci)

97. Ugovor o radu na odre eno vrijeme? –str. 282 (razli ito u FBiH)
- Najdu i period zaklju enja ugovora na odre eno - Poslodavac i radnik mog u zaklju iti jedan
ili vi e ug ovora o radu za period koji sa prekidima ili bez prekida ne mo e biti du i od
ukupno 24 mjeseca. (uz zakonske izuzetke kada mo e du e). Prekid kra i od 30 dana ne
smatra se prekidom.

98. Radni odnos sa nepunim radnim vremenom? –str. 283

- Mo e li se zaklju iti ugovor o radu na nepuno radno vrijeme –mo e.
- Prava radnika u tom slu aju – ima sva prava iz radnog odnosa srazmjerno vremenu
provedenom na radu.

99. Prijem pripravnika i volontera i trajanje pripravni kog? –str. 284

100. Status direktora? –str. 284
101. Podaci koji se ne mogu tra iti i za tita podataka? –str. 280

102. Radno vrijeme? –str. 285-288

- Puno radno vrijeme –40 sati sedmi no (mo e biti kra e ali ne kra e od 36 sati).
- Nepuno radno vrijeme –kra e od punog radnog vremena/kra e od 40 tj. 36 sati.
- Puno radno vrijeme za maloljetnike –35 sati sedmi no i ne du e od 8 sati dnevno.
- ta je i kome je zabranjen prekovremeni rad –radnicima mla im od 18 g odina, trudnicama,
majkama djeteta do 3 g odine i samohranom roditelju ili usvojicu djeteta mla eg od 6
g odina (mo e samo na njihov pisani zahtjev).
- ta se smatra no nim radom –rad izme u 22-06h, za maloljetnike od 19-06h.
- Rad u smjenama –org anizacija rada kod poslodavca prema kojoj se radnici na istim radnim
mjestima smjenjuju prema utvr enom rasporedu.

103. Odmori i odsustva? –str. 288-290

- U koliko djelova se koristi godi nji odmor - R adnik, u pravilu, koristi g odi nji odmor bez
prekida, ali, na zahtjev radnika, a uz sag lasnost poslodavca, g odi nji odmor mo e se
koristiti u dva ili vi e dijelova.
- Radnik koji se prvi put zaposlio kada sti e pravo na godi nji odmor - R adnik koji prvi put
zasniva radni odnos ili ima prekid radnog odnosa du i od 30 radnih dana sti e pravo na
kori enje g odi njeg odmora poslije est mjeseci neprekidnog rada kod poslodavca
16
104. Pla eno i nepla eno odsustvo? –str. 290 i 291

105. Odsustva sa rada koja se ne smatraju prekidom ugovora o radu?

- Odsustva za vrijeme g odi njeg odmora, privremene sprije enosti za rad, poro ajnog
odsustva, drug a odsustva u skladu sa zakonom, kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu,
period izme u otkaza ug ovora o radu i dana povratka na radno mjesto na osnovu odluke
suda ili drugog organa, odsustva uz sag lasnost poslodavca i sl.

106. Koja lica/radnici u ivaju posebnu za titu?

- Maloljetnici, ene, bolesni radnici i invalidi.
- Na kojim poslovima ne smije raditi maloljetnik –na poslovima sa pove anim rizikom ili na
naro ito te kim fizi kim poslovima, na radovima koji se obavljaju pod zemljom ili vodom
kao i na drug im poslovima koji bi mog li da predstavljaju pove an rizik po njeg ov ivot,
zdravlje i psihofizi ki razvoj.

107. Za tita ena i materinstva? –str. 293-295

- Koji podaci se ne mogu tra iti od ene –podaci o porodi nom/bra nom stanju, planiranju
porodice, test na trudno u.
- Pravo ene za vrijeme trudno e –ne mo e dobiti otkaz ug ovora o radu i ima pravo na
porodiljsko odsustvo u trajanju od g odinu dana neprekidno (ostalo pro itati).
- Kada otac mo e koristiti porodiljsko –nakon steka roka od 60 dana od dana ro enja djetata,
ako dijete majka djeteta umre ili napusti dijete, kako i kada iz drug ih razlog a nije u stanju
da se brine o djetetu i da g a njeg uje.
- Porodiljsko/poro ajno odsustvo - Za vrijeme trudno e, poro aja i njeg e djeteta ena ima
pravo na porodiljsko odsustvo u trajanju od g odinu dana neprekidno, a za blizance i svako
tre e i naredno dijete u trajanju od 18 mjeseci neprekidno.

108. Prava radnika sa promijenjenom radnom sposobno u? –str. 295 i 296

109. Otkaz ugovora o radu radniku sa promijenjenom radnom sposobno u (uz iju
saglasnost/mi
ljenje)? –str.
295 i 296
110. Otpremnina kod otkaza ugovora o radu zbog nemogu nosti osiguranja odgovaraju eg posla? –str.
296

111. Plate i naknade?

- Najni a plata i ko je odre uje/ ime – Odre uje je Vlada R S na prijedlog Ekonomsko –
socijalnog savjeta u poslednjem kvartalu teku e za narednu g odinu. T o je najni a
zag rantovana plata u R epublici Srpskoj.

17
112. Kada e radnik odgovarati poslodavcu? –str. 300
- Ako je povredom radnih obaveza pri injena materijalna teta poslodavcu ili tre im osobama,
ili je u injeno krivi no djelo ili prekr aj. Radnik je odgovoran materijalno, krivi no i prekr ajno.

113. Sankcije za povredu radnih du nosti? –str. 300 i 301

- Pismeno upozorenje, nov ana kazna i prestanak radnog odnosa. Ako postoje olak avaju e
okolnosti onda nov ana kazna u visini 20% od plate i pismeno upozorenje sa najavom
otkaza ug ovora o radu.

114. Kako se pokre e postupak odgovornosti radnika?

- Na inicijativu bilo kojeg radnika koji ima saznanje o povredi radne du nosti i u iniocu iste.

115. Kada je radnik poslodavcu du an nadoknaditi tetu? –str. 301

- Kada na radu ili u vezi sa radom namjerno ili krajnjom nepa njom pri ini materijalnu tetu
poslodavcu.

116. Odgovornost prema tre im licima? –str. 301

117. Zabrana konkurencije poslodavcu (zabrana takmi enja)? –str. 304

118. Prestanak ugovora o radu?

- Radni odnos prestaje:

1. Istekom roka na koji je zasnovan,
2. Kada radnik navr i 65 g odina ivota i najmanje 15 g odina radnog sta a,
3. Sporazumom izme u radnika i poslodavca,
4. Otkazom ugovora o radu od strane radnika ili poslodavca,
5. Odlukom suda,
6. Na zahtjev roditelja/staraoca radnika mla eg od 18 godina,
7. Smr u radnika,
8. U drug im slu ajevima utvr enim zakonom,
9. Ako kod radnika do e do g ubitka radne sposobnosti,
10. Ako je radnik osu en na bezuslovnu kaznu zatvora/mjeru bezbjednosti/vaspitnu ili
za titnu mjeru u trajanju du em od 6 mjeseci i
11. U slu aju prestanka rada poslodavca.

119. Otkaz ugovora o radu? –str. 304 - 307

- Otkazni rokovi ugovora o radu –najmanje 15 dana ako otkaz daje radnik a 30 ako otkaz daje
poslodavac.
- Kada mo e otkaz bez po tovanja otkaznog roka –ako je otkaz posljedica pravosna ne
presude za K D na radu ili u vezi sa radom, ako se radnik nije u roku od 5 dana vratio na
posao posle mirovanja radnog odnosa, ako odbije da izvr ava radnu obavezu, u slu aju
kra e ili namjernog o te enja, imovine i sl.

18
 - ta mora poslodavac dokazati pred sudom –postojanje razlog a za otkaz ug ovora o radu.
- ta mo e nalo iti sud poslodavcu koji je nezakonito otkazao ugovor –da radnika vrati na rad
na isto radno mjesto ili radno mjesto koje odg ovara njeg ovim stru nim i radnim
sposobnostima, kao i da mu isplati naknadu na ime izg ubljene plate i drug ih primanja na
koje je radnik imao pravo.

120. Otpremnina? –str. 306 i 307

121. Prava radnika u slu aju nezakonitog otkaza? (obavezno nau iti) –str. 307

122. Otkaz sa ponudom izmjenjenog ugovora o radu (RS aneks)?

- Poslodavac mo e radniku da ponudi izmjenu sadr aja ug ovora o radu (aneks):

a) Radi rasporeda na drug o radno mjesto ili premje taja u drug o mjesto rada kod istog
poslodavca,
b) Radi upu ivanja na rad kod drug og poslodavca,
c) Ako radnika koji je vi ak premje ta na druge poslove ili kod drugog poslodavca, u slu aju
prekvalifikacije i dokvalifikacije, nepunog radnog vremena,
d) Ako je do lo do promjena u plati, nov anim naknadama i drug im primanjima i
e) U drug im slu ajevima utvr enim op tim aktom i ugovorom o radu.

123. Za tita prava iz radnog odnosa? (obavezno nau iti) –str. 307 i 308

124. Zastara nov anih potra ivanja i subjektivni i objektivni rokovi?

- U Zakonu o radu FBiH postoji jasna odredba da nov ana potra ivanja iz radnih odnosa
zastarjevaju u roku od 3 g odina, dok u R S ne postoji pa se primjenjuje rok zastare predvi en za
podno enje tu be za za titu prava iz radnog odnosa od 6 mjeseci od dana saznanja za
povredu ili dana u injene povrede.

125. Mirno rje avanje radnih sporova? –str. 308

126. Mo e li se podnijeti tu ba sudu ukoliko se prethodno radnik nije obratio za mirno rje avanje?
- Mo e.

127. Rad izvan radnog odnosa –privremeni i povremeni poslovi? –str. 308 i 309

128. Ugovori van radnog odnosa? –str. 309

19
 - Ug ovor o djelu, ugovor o stru nom osposobljavanju i usavr avanju i ugovor o dopunskom
radu.

129. Reprezentativni sindikat i udru enje poslodavaca? (osnovno) –str. 309-318

- Kada sindikat reprezentativan –str. 311
- Uslovi za reprezentativnost udru enja poslodavaca –str. 311i 312

130. Mirno rje avanje kolektivnih radnih sporova?

- Kolektivni radni spor mo e biti:

a) pravni - spor povodom primjene va e eg kolektivnog ug ovora i drug ih op tih akata
poslodavca i
b) interesni kolektivni radni spor – spor povodom zaklju ivanja, izmjena i dopuna ili
otkaza kolektivnog ug ovora, ostvarivanje prava na sindiklano org anizovanje, trajk i
drug ih kolektivnih prava.

- Poslove mirnog rje avanja individualnih i kolektivnih radnih sporova obavlja Ag encija za mirno
rje avanje radnih sporova u skladu sa Zakonom o mirnom rje avanju radnih sporova.

131. Organizacija trajka?

- Ure ena je Zakonom o trajku. (nije u programu pravosudnog ispita)

132. Radna knji ica? –str. 318

133. Upu ivanje radnika na rad u inostranstvo?

- Posodavac mo e radnika uputiti na rad u drugu zemlju u kojoj poslodavac obavlja dio svoje
djelatnosti , pod uslovom da poslovi koje radnik treba da obavlja odg ovaraju stru nim i
radnim sposobnostima i da se sa radnikom sporazumije o trajanju rada u drugoj zemlji,
uslovima smje taja, valuti u kojoj e radniku ispla ivati platu i druga primanja, uslovima
odlaska i povratka sa rada.

134. Na ta se odnose zadnje izmjene zakona o radu Republike Srpske (2018 godine)?
- Odre eno je ta se smatra platom radnika –Plata radnika je plata prije oporezivanja porezom
na dohodak. Bruto plata je plata uve ana za doprinose.

ZA K ON O PENZI JSK OM I I NV A L I DSK OM OSI GUR A NJU R S

135. ta se ure uje ovim zakonom? –str. 344

20
136. Koja su prava iz Zakona o PIO/vrste penzija i njihov karakter? (treba re i ukratko o svakom) –str.
349 - 354

- Pravo na:
a) Starosnu penziju (posebno kada se sti e/uslovi!) –za slu aj starosti,
b) Invalidsku penziju, prekvalifikaciju, dokvalifikaciju i raspore ivanje/zaposlenje na
drug o radno mjesto i pravo na nov anu naknadu u vezi sa smanjenom radnom
sposobno u –za slu aj invalidnosti i
c) Porodi na penzija - za slu aj smrti osiguranika/korisnika penzije(samo osnovno nau iti).

- Uslovi za starosnu penziju/kada se sti e –str. 350

- Prijevremena penzija –str. 350
- Prava po osnovu umanjene radne sposobnosti –str. 351
- Uslovi za porodi nu penziju i ko ima pravo na nju –str. 352-354
- Kada roditelj ima pravo na porodi nu penziju –ako g a je osig uranik ili korisnik li ne penzije
izdr avao da svoje smrti.
- Koji akt se donosi kod penzije –rje enje.

137. Op ta na ela o pravima iz Zakona o PIO? - str. 347

- Po prirodi su to li na prava koja se ne mog u prenositi na drug e osobe, niti se mog u
naslje ivati.
- Ne zastarijevaju ali mogu zastariti dospjela a neispla ena primanja, a takva primanja se
mogu i naslijediti.
- Dospjela nov ana potra ivanja koja nisu ispla ena mogu li se naslje ivati –mog u.
- ta ukoliko nema nasljednika –pripadaju Fondu.
- Zastara nov anih potra ivanja –zastarijevaju dospjela a neispla ena potra ivanja.

138. Od ega zavisi obim prava?

- Obim prava zavisi od du ine penzijskog sta a osiguranika i visine plate i osnovice osig uranja
na koje je pla en doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje.
- Kako se ra una visina starosne penzije - Visina starosne penzije odre uje se tako to se li ni
bodovi osig uranika pomno e sa vrijedno u op teg boda na dan ostvarivanja prava.

139. Prestanak prava iz Zakona o PIO? –str. 355

21