You are on page 1of 512

© giorgi leoniZis saxelobis qarTuli literaturis

saxelmwifo muzeumi, Tbilisi, 2015

Titsian Tabidze
© Giorgi Leonidze State Museum of Georgian Literature
Tbilisi, 2015

misamarTi: giorgi Wanturias quCa 8


www. literaturemuseum.ge
üåä.: +995 322 93 20 45
info@literaturemuseum.ge

gamomcemeli laSa baqraZe


redaqtori Tea TvalavaZe
Semdgeneli eka grigolia
koreqtori marina xubuluri
amkrefi eliso kalmaxeliZe
damkabadonebeli irine amiriZe
fotoreproduqciebi mirian kilaZe
yda fati gagulia

literaturis muzeumi madlobas uxdis saqarTvelos kulturisa


da ZeglTa dacvis saministros gamocemis dafinansebisTvis

daibeWda Sps gamomcemloba samSobloSi

ISBN 978-99940-28-39-9 (yvela wigni)


ISBN 978-99940-28-46-7 (pirveli wigni)
tician tabiZe

wigni I

poezia
Targmanebi

Tbilisi, 2015
4
leqsebi
muzas

dee, icinon bednierebma,


edemaT aCndeT es brma sofeli,
me ki ar viTxov mxiarulebas,
Cemi satrfoa Savi naRveli.

Jams mas mZimesa cxovrebaSia,


ros kaeSani guls daibudebs,
Seni CurCuli, nazi CurCuli
mxolod erTiRa me masuldgmulebs.

muzav, RvTaebav! gemudarebi,


CemTan iyavi, nu damSordebi,
Torem ar ZalmiZs, mwirs miusafars,
avsulT _ vismende kvlav uRvTo xarxars.

1909
quTaisi

7
is ki mzakvrulaT iRimeboda

martoT viyavi, mwared movsTqvamdi,


Cems martoobas, sulis oblobas.
vswyevlidi soflis ukuRma trials,
mis siduxWires, daundoblobas.

TiTqo Seekra CemTan kavSiri,


zecac CemsaviT icremleboda,
oriv vstirodiT, vafrqvevdiT cremlebs,
`is ki mzakvrulaT iRimeboda~.

Savs sarecelzed, sikvdilis mlode


vegde beCavi, suli mxdeboda.
damaSvral TvalTgan cremlebi rboden,
`is ki mzakvrulaT iRimeboda~.

1909
quTaisi

8
yvavili

gadamxmars mdelos, Semodgomis pirs


hyvavoda ucxo nazi yvavili.
CumaT mosTqvamda gul-CaTxrobili,
namis magier pirs banda rTvili.

xedavda, rogor misi moZmeni


Zils eZleoden, stovebden sofels
da naRvliani cremlebs afrqvevda,
akvirdeboda ra gamxmars foTels.

`aRar dagindob, Cagklav, gagaqrob,


Seni dReebi daTvlili ari~ _
usisinebda, ar asvenebda
Tav-zar-damcemi boroti qari.

`Sors gadavstyorcne Seni mgosani,


mis guls mgznebares aw miwa faravs,
Cemi xar, Cemi da sikvdilisgan
TviT zesTa Zalic ver dagifaravs~.

esmis yvela es obol yvavilsa


da cremlebi sdis umwed STenilsa.

[1909]

9
***

niavi daqris, nazi zefiri,


danamuls mdelos Tavzed evleba;
nazi sumbuli, eSxiT damTvrali,
mgosans yurs ugdebs da icremleba.

cisa tatnobzed mTvare kaSkaSebs,


gars axvevia varskvlavT laSqari,
Tavs dastrialebs mZinar samyaros
da ciur nanas umRers damtkbari.

mTani maRalni, caT astyorcnili,


janySi xveulni fiqrs miscemian
da mSobel mxares mcvelaT, darajaT,
viT gvelveSapni zed Semortymian.

yvela netarebs, `dRiT feTqavs raca~,


molxeniT aris `miwac da caca~,
mxolod buCqis Zirs gul-CaTxrobili
kvnesis mgosani, oblad STenili.

[1910]

10
meliton CogovaZis xsovnas

bneli Ramea, viT fiqri Savi


zlazvniT mimovlen caze Rrublebi,
martod-marto var, ar mesveneba,
vgodeb da movTqvam, cremlebad vsdnebi.

gadmoswolia samyaros nisli,


xevSi nakadi mwared qviTinebs:
`sofliT ganiltvo, gamoitireT!~
avi demoni uRvTod xiTxTebs.

rad migvatove, saiT waxveli?


rad migvanebe bedkrulni sofels?
magas velodiT, gana Cven Sengan
rom ase male agvaRebdi xels?

magram Cven tirils ar varT Cveuli,


da bedis wera ver SegvaSinebs,
Sengan dawyebul saqmes ganvagrZobT,
dee, Tund bedi nu gagviRimebs...

Sors siZabune! ar minda cremli,


is ar momkvdara da arc mokvdeba,
guls amCnevia, ar waiSleba,
imisi saxe, misi xateba.

[1910]

11
melodia

miyvars me Rame, gulCaxveuli,


ros RrubelT gundi daCrdilavs mTvares,
odes niavi Cumad qviTinebs,
idumaloba moicavs ares.

roca bulbuli, sevdiTa kruli,


mgloviare xmiT dakvnesis sumbuls,
nazi zefiri nanas umReris,
Tavzed evleba mdelos danamuls;

naZvi maRali, CayviTlebuli,


cad atyorcnili, ros Cumad stiris
da martoobas, mudam oblobas
gulCaTxrobili zecas SesCivis;

maSin simRera mesmis mwuxare,


xma kaeSnisa vels efineba
da Cemi Cangic mosTqvams, qviTinebs,
akvnesebuli cremlebad sdneba.

mudam tirili xvedria Cemi,


vaglax, didebis ar var mcnobeli;
dabadebidan wilad mSTenia,
aRar mSordeba Savi naRveli.

[1910]

12
***

wynari Ramea, dumili sufevs,


cis kabadonze Zlivs mosCans mTvare,
gars axvevia varskvlavT laSqari
da gzas ganagrZobs mWvunvar-mwuxare.

angelozT gundi caSi mimofrens,


Zirs Camoismis maT simTa JRera,
qebaTa qebas asmens Semoqmeds,
ukvdavebaa maTi simRera.

nu, nu SeswyvitavT samRTo musikas,


grZnobiT daukaT daviTis qnari,
Cem moklul gulsa Tu gaacocxlebs
isev Tqveni xma, nazi, narnari.

ox! rom SemeZlos _ bedkruls am Jamad,


SemouerTde Tqvens RvTiur krebas,
movswyde qveyanas _ codvis savanes,
sasizmro mxares gavyve ocnebas.

magram amao, fuWi natvraa,


ocneba isev ocnebad rCeba,
gulis wiaRSi mefobs naRveli
da suls miSfoTebs kvlav mwuxareba.

[1910]

13
***
hoi, Canguro, netavi odes
xma mxiaruli SengniT msmenodes!
n. baraTaSvili

Camovkar Cangurs... aTrTolda simi,


samgloviaro gaisma hangi.
oh, turfav! swored Senma cremlebma
moajadoves es Cemi Cangi.

axla sada xar, romelsa mxares,


nugeSs rad ar mcem tanjuls, mwuxares,
da, nu Tu marTla sicocxliTve mkvdars,
martod mistumreb Sav-bnel samares?..

vrceli udabno... cremlis xeoba...


vdgevar, mikvnesis oboli suli,
guls kaeSanma daisadgura,
Cangic qviTinebs acremlebuli.

xarobs buneba, galaRebuli,


cis kabadonze mTvare kaSkaSebs,
varskvlavTa xomli nelad cimcimebs,
me-ki wyvdiadi miburavs Tvalebs.

martod-marto var, Senze mlocveli,


Cem win ganrTxmula Savi samare,
da moklul gulis mware Civilsa
kvnesiT bans aZlevs samSoblo mxare!

[1910]

14
elegia

bneli Ramea. cis kabadonzed


ar mosCans mTvare, arc varskvlavT kreba;
qveynad aCrdilni aRtyinebulan,
ca, moRrubluli, cremlaT iRvreba.

gadmoswolia samyaros nisli,


CasZinebia xevSi nakaduls,
glovobs bulbuli, xma Cakmedili
da cremlebi sdis mis satrfo sumbuls.

neli niavi CumaT sisinebs,


rionic gahyefs, godebs, dudunebs...
sCans, rom naRveli Semoswolia
da an warsul dros kvnesiT igonebs.

cad kaeSani gamefebula,


zlazvniT mimovlen Savi Rrublebi,
kavkasiis mTas, caSi agragnils,
Sav-fiqrTgan pyrobils, mosavs ZaZebi.

samSoblo mxare, veranaT qmnili,


mwareT qviTinebs, kvlav icremleba...
ox! RmerTo, RmerTo! amden cremlT frqvevas,
netav, sazRvari ar daedeba?

[1910]

15
nugeSaT damrCa cremli mduRare!!!

I
tanjva-vaebiT, codviT naSeni,
cvalebadia cru es sofeli;
erTxel mec midga Jami Svebisa,
guls ar miRrRnida Savi naRveli.

magram ubolo _ sxva raa qveynad?


gahqra, wavida, viT moCveneba.
uRvTod daimsxvren ocnebis frTebi,
damepatrona sevda-vaeba.

II
erTxel hyvaoda Cemi mamuli,
Turme ki udga masac zafxuli;
umweod qmnili, SvilTgan gmobili,
exla cremls afrqvevs gul-CaTxrobili.

CrdiloeTidan susxavs zamTari,


vnebis grigali Tavs daRrialebs _
rioni, CumaT qviTinebs Cveni,
ZaZa CaucvamT mTisa mwvervalebs.

III
mec myavda satrfo! uJRerdi simebs,
exla sadRaa?! faravs samare,
magram am soflad ar var oblaTa,
nugeSaT damrCa cremli mduRare!

masSi vaduReb me sulis tkivils,


masSi vpoulob Tavdaviwyebas;
bednieri var, Tu ki rom isic
aRar SeSurda CemTvis gangebas.

[1910]

16
medeias simRera

Sua Ramea. Zrwis qariSxali,


zRva boboqari kvnesis, Rrialebs,
sCans _ paseidon ganrisxebula
da adamis ZeT warRvnas uqadebs.

zvirTi zvirTs misdevs, kldes exeTqeba,


veraras aklebs, zRvas ubrundeba,
mTa ki maRali, caT aziduli,
sdgas, viT titani, cas ebjineba.

vici, axloa CemTan sikvdili,


Tavs damcimcimebs misi aCrdili,
mec imas veZeb... ox! modi, talRav!
gulSi Camikar, oblaT STenili.

ar menaneba, minda davtovo


mcdari, amao sawuTroeba;
sikvdili iyo CemTvis cxovreba,
sxeul Sesxmuli amaoeba.

zRvisa wiaRSi moveli saflavs,


mxolod iq vpoveb Tav-daviwyebas;
ase sabralo, Tu viqnebodi,
gauCenivar risTvis gangebas?!

Cemi ltolvani ver daitia,


meviwroeba cru es sofeli;
sikvdils geZaxi, nu igvianeb,
Cemi Txovnaa... ukanaskneli.

[1910]

17
dedav bunebav!

bediT tanjuli, sofliT devnili,


urwmuno fiqrTgan borot-Relvili,
deda-bunebav! Cemo RvTaebav!
Sensken moviltvi, usasoT qmnili.

tanjva-vaebas veRar gavuZel,


suli moiTxovs mSvid navTsayudars,
ver miveTvise adamiansa _
sul-mdabal monas, uRmerTos, mzakvars.

miyvars eg Seni mSveniereba,


ukvdavebisa gamomxatveli,
odes SenTan var, raRas damaklebs
gulis damwveli, Savi naRveli?

tanjvaT savane aris sofeli,


amaoeba _ Cveni cxovreba,
magram me Svebad isic meyofa,
rom TviT samare SenTan meqneba...

[1910]

18
Zrwode, valtasar!

daTvlili ari dRe Sen mefobis,


Tavs dagtrialebs sikvdili Savi,
Zrwode, valtasar... axloa Jami,
gaxval soflisgan, gSTangTqavs saflavi.

ox! ubeduro, male godebaT!.


Sen Segecvleba tkbili simRera,
ara ra aris ucvleli qveynaT,
sikvdils gimzadebs dRes bediswera.

Sursa iZiebs... Surs ieRova,


veRar aicden bedis ganaCens,
ukvloT gahqrebi da TviT Sen ferflsac
qari RrialiT velaT gaabnevs.

Semcdari iyav, odes fiqrobdi


soflis vaebis RvinoSi Cakvlas,
amao cdaa... vervin Sescvalos,
win ver aRudges gangebis Zalas.

Zrwode, valtasar... modis kirosi,


babilonisa irRveva zRude
da mis laSqarma unda amofxvras
uRvTo mtarvalis codvili bude.

[1910]

19
muzas

ra memRereba! de, man imReros,


visac uRimis bedniereba,
me-ki ar vici, ra aris Sveba,
Savi naRveli guls ar eSveba.

caT kaeSani gamefebula,


Zili swveviaT mTisa mwvervalebs,
mwuxris zewarSi gamoxveuli
xevSi nakadi hgodebs, valalebs.

sZinavs samyaros, nisliT daburuls,


gaumWvirvale Ramea bneli,
aRtyinebulan saflaviT mkvdrebi,
daZrwis, gangaSebs Zirs belzebeli.

boroti RimiT pirzed satana


ganadgurebas uqadis sofels,
risTvis dastove, muzav, parnasi,
risTvis daSordi RmerTTa samyofels?

daswyden simebi... Cangic mdumarebs,


vera, monobas veRar umRerebs!
amao aris, muzav! Rimili,
epatroneba sofels sikvdili.

[1910]

20
gaswi, demono!!

mudam mwuxare, Svebis ar mcnobi,


rwmenis saflavTan suli valalebs;
avi demoni pirze RimiliT
aryofnis ufskruls mas miaqanebs.

nu daisveneb, gaswi, demono!


elvis siswrafiT daSordi sofels,
iq jojoxeTSi moelis suli
Tav-Sesafarsa da navT-sayudels!

dee, movtyuvde viT vtyuvdebodi,


CemTvis pirveli es ar iqneba!
qveynad ra damrCa, rom davubrunde?
suls aaSfoTebs TviT mogoneba.

satrfo mRalatobs... satrfo macduri,


gars momaxvia kaeSnis bade,
deda cremls afrqvevs... ox! RmerTo, RmerTo!
ase sabralo risTvis dambade?

gaswi, demono! _ gaSale frTebi,


sadac Sen waxval, mec iq mogyvebi!
neta, sad aris aryofnis kuTxe,
Cemi edemi... Cemi samoTxe.

[1910]

21
mgzavris simRera
(mibaZva getesi)

caT kaeSani gamefebula,


sZinavs samyaros, nisliT daburuls,
Savi ZaZebi Caucvams myinvars,
maRla atyorcnils, cad ayudebuls.

Cemi qviTini, moTqma, godeba


aravis esmis, ar eyureba,
sevda-naRvelma dalies guli,
martod-marto var, ar mesveneba.

oh! zenaaro! miTxar, rodemdis


vidode mwiri me usafari,
daviRalevi cxovrebis gzazed,
ar ZalmiZs vzido wamebis jvari?

megobris alerss ar var Cveuli,


mudam Tan damdevs Savi naRveli,
aRTqmis qveyana kidev Sors ari,
rwmena-imedis hqreba kandeli.

mSvidobas iTxovs... mSvidobas suli,


soflis vaebiT anatirebi.
nu, nu dammarxav ase sicocxliT,
momxede bed-kruls, gemudarebi!

[1910]

22
mwuxareba

Cavida mTvare... Cahyvnen varskvlavni,


ZaZa moesxaT mTisa mwervalebs.
bnela garSemo... suli mWvunvarebs,
daswyda simebi, Cangic mdumarebs.
kidiTi kide, viT ride glovis
mefobs dumili, gulis damwveli;
garindebula are mwuxare,
jojoxeTSiac sdums belzebeli.
naZvi maRali, cad atyorcnili,
aRar inZreva... aRar qanaobs,
Savi fiqrebiT garemoculi
izniqeba da waqcevas lamobs.
mtkvari duduniT talRebs agorebs,
gul-CaTxrobili hgodebs, valalebs,
dastiris `Cangsa qarTlosis msxvreuls~,
mxares umweos, gaveranebuls.
es Jami aris _ Jami glovisa,
mdelos cremliT rwyavs, mosTqvams mgosani,
hsurs, mduRar cremliT gamoitiros
soflis vaeba da kaeSani.

[1910]

23
madonnas simRera

Cemsken mcxovrebo... ende varskvlavebs,


aq ar ician, raa naRveli,
suls asxivosnebs, suls aciskrovnebs
ukvdavebisa saxe wiTeli.
frTas Slis silaRe... Sors sivaglaxe,
saflavs damarxeT naRvelis saxe,
zecad eltvodeT, zecad siyvaruls,
is mogcemT kacTa Svebas sixaruls.

mwuxris zefiri, mTaTa mwvervalebs


vnebiTa agznebs, ukocnis kalTebs.
sZinavs eTersa... varskvlavni hkrTian,
zecad mcxovrebo, Sen geZaxian.
maradisoba mtkiced sdarajobs,
aq mefed aris mSveniereba,
zecad iltvodeT... zecad mogixmobs
sulis silaRe... ukvdavi gzneba.

[1911]

24
mgzavris simRera
soneti

codvis savanes davSordi _ sofels,


suli mSvidobas udabnoT eZes,
magram Tanmsrbolsa kaeSan-naRvels,
vaglax! rom suli verc aq iSorebs..
viT salamandra siyvarulis cecxlSi viwvebi,
magram ox! kidev rom ar daviwvi!
gulis simRera xom vimRere, maS, rad ar vkvdebi?
cav, Sen gaficeb, Sen SemogCivi,
magram vis esmis mwiris godeba,
udabnod cremli tyvilad iRvreba.
sTvlems ca mdumare... qveyanas sZinavs,
satrfo Sors aris, satrfo naRveli;
ufro is mtanjavs, rom misi cremli
ar daefrqveva mis mgosnis saflavs.

[1911]

25
Cemi simRera

saflavis xmazed moTqma, godeba


moswyinda sulsa cremliT ganbanils.
aRTqmis qveynisken mihqris ocneba,
jalaTs didebis vamarcxeb sikvdils.
aRaxveT bWeni... bedis karebi!.
mova Tavadi Zlevis didebis,
moexsna ltolvas arwivis frTebi,
vpove savane bednierebis...
aRar maSinebs CurCuli Ramis,
aw TviT meve var meufe Jamis,
aw TviT mefe var bedis mWedeli,
wyvdiadSi gahqra sevda, naRveli.
moswyinda sulsa moTqma, godeba,
ukvdavebisken mihqris, miiltvis,
zecas uambobs, gadafrindeba,
Tu soflad xalxi rogor itanjvis,
aRaxveT bWeni... bedis karebi,
mova Tavadi Zlevis didebis,
moesxa ltolvas arwivis frTebi,
vpove savane bednierebis...

[1911]

26
sevdis simRera

ros dabinddeba da Sav-bneli mwuxri Ramisa


codvil qveyanas Tavs evleba, gulSi ixutebs,
neli niavi sevdiani asuli mTisa
eamboreba caT azidul mTasa mwvervalebs.
cis kabadonzed ros mWunvare mTvare anaTebs
da Sav RrublebSi gaxveuli hkrTeba, kankalebs,
roca grZneuli cis sivrceSi hangi miswydeba,
satanas qnarzed are mwared aqviTindeba.

maSin simRera me momesmis sadRac mwuxare!


simRera Cumi, sevdiani da mgloviare,
gulis wiaRSi swvdeba es xma sulT qviTinebas,
mudam oboli oblobasve mosTqvams, valalebs,
ox! rarig miyvars es simRera naRvlian xmaze!..
am samaris xmas kaeSnians ver gavcvli sxvaze,
magram visia neta es xma an guls rad xvdeba,
satrfo-megobris, Tu imReris vasrkvlavTa kreba?..

[1911]

27
serenada

gazafxulia, xarobs buneba!


frTas Slis silaRe... viS, aRtaceba!..
sulisa sarkev! wamomyev, wamo!
iq mzea mefeT... xarobs midamo!..
zecas Camovxsni sxivTa pirbades!
gvirgvins dagiwnav, vnebiT amovqsov.
me msurs, miyvardes... me msurs, miyvardes!
tanjvis fialas Sevsvam, amovswov...
me msurs, miyvardes... me msurs, miyvardes!..
suls eRimeba Sors ukvdaveba _
gza cxovrebisa unda gaTavdes!..
maradisobas SeuerTdeba!
saxemixdili _
mokvda sikvdili,
suls CamoSorda kaeSnis bade...
wamomyev, wamo!..
xarobs midamo!..
mieyrdne Cems mkerds! me msurs, miyvarde!

[1911]

28
hangi axali

I
sulis demoni, sulis satana,
aryofnis Rames Tan gahyva Tana,
tanjvis samyofels davSordi sofels,
codvis savanes, sulis SemxuTvels.
zecam momixmo soflad tanjuli,
madonnas Tmebi Cangs moeqsova,
zecad warviRe ukvdavi suli;
davstove soflad godeba, glova.
varskvlavT cimcimi, mTvaris Rimili
Svebis mgosansa mimkoben Cangsa;
Svebis jalaTi davgme sikvdili,
da sofels vetyvi me sul sxva hangsa.

II
ox! visac Cemebr dagwviaT guli,
Sxamsa gasmevdaT cxovreba mware,
SemomierTdiT, xeli momeciT,
Suris Ziebis daukraT hangze.
cecxlSi gahqreba sodom-gomori,
kerpTa sadguri iwvis gomoni,
zRvevis grigali, gmirTa saflavebs
soflad mouxmobs, asvlas aficebs.
aRsrulda ukve, rac iyo Tqmuli,
saflaviT aRsdga Suris Zieba,
aRar momkvdara ukvdavi suli,
zRvevis koconi guls ar neldeba!
zRvam Seinaxa maSvralTa cremli,
zecam azida yofnis naRveli,
exla ki zRvevis Jami damdgara,
mebrZolT mouxmobs mgosnis naRara,
uZlevelia mebrZolT laSqari,
samgloviaro CamovkraT zari!

[1911]

29
siCumis angelozi

sZinavs tyeSi pans... sTvlems cis eTeri,


zefirs exveva yvavilTa mtveri...
netari ZiliT sdums aremare,
viT myudroebis civi samare.
moaqvT angelozT zeciT siame...
cisa mSvenebas sdarajobs Rame.
ocnebis frTebze Sen gTvlems da gZinavs,
sabnaT ocneba mgosnis gaxuravs.
nu gaiRviZeb, isev geZinos...
mgosnis TvalebiT cremlma iwvimos.
miyvars me, miyvars Seni dumili,
da Tu mgosani viT itanjeba,
idumal gznebiT suli viT xdeba,
mas wagCurCulebs grZneuli Zili.

[1911]

30
qebaTa qeba
1
avscildi sazRvars... avscdi sevdis mTebs,
Svebis mgosani vende Jamis frTebs...
zecad mimafrens dRes aRmafrena,
suls daoblebuls ewvia lxena.
me mzis Svili var soflad mosuli,
me mzes umReri qebaTa qebas.
aRar mokvdeba ukvdavi suli,
sanam tyveda hyavs mSvenierebas...
cecxli mimReris... gesmisT Tqven nana?..
_ iyav demoni, iyav satana!..

2
rac Sendeboda, xom daingreva!
uZlevelia Zala rRvevisa.
naRveli saflavs isev emTxveva,
ufskruls aSinebs xma, xma zRvevisa.
Sors Cemgan sevda, Sors Cemgan cremli,
wyvdiadSi gahqres urva-naRveli!..
Svebis mgosanma cremli ar icis,
mxolod mzisa wil msxverplaT daiwvis.
cecxli mimReris... gesmisT Tqven nana?
_ iyav demoni, iyav satana!..

3
ar Semibrala, cecxlSi viwvodi,
veficebodi tyvilad siyvaruls,
davade grZnobas saflavis lodi,
dRes sxva cecxli swvavs gulsa agznebuls,
aRar arsebobs CemTvis sazRvari,
Svebis simReras ra Seedaros!..
sagazafxulod movmarTe qnari,
rRvevis himns vetyvi exla samyaros,
cecxli mimReris... gesmisT Tqven nana?
_ iyav demoni, iyav satana!..
[1911]

31
sasaflaoze
nawyveti

aq moitanes, moitanes is ganTiadze,


cxoveli cremli ar daRvrila mgosnis saflavze,
is ucxo iyo yvelasaTvis da yvela misTvis,
vis ra saqme aqvs, rom mReroda is himnebs mzisTvis?
iyo, imRera... da viT yvela, saflavs STavida,
mokvda mis xsovnac... gana brbosTvis aris ram wmida?
magram sikvdilsac, Sav sikvdilsac aqvs gazafxuli,
saflavis mtverSic mzes umRerebs poetis suli.

[1911]

32
adonais
soneti

nu ganmikiTxav me, ufalo, codvils, ubedurs.


rom vmsaxurebdi suls maSfoTars, mas vugdebdi yurs...
bevri vitanje, ar vicodi _ raa nugeSi;
didxans vatare RvTis saxiTa gveli ubeSi...
vinc tanjvas icnobs, Sen imisgan elode qebas _
SvebaSi myofi xom soflaTve qmnis Zirs RvTaebas!..
vinca CemsaviT yvelaferi mokla, damarxa _
sisruliT mxolod man giwama, man daginaxa...
ar vici, risTvis mesizmreba me mkvdari mxare...
ar iqna _ sevdas veRar movswydi, ver gaveyare...
yvelgan win midgas cremlis kubo, wadilT samare...
Senda movedi, adonais, Senda movedi!..
gana ar meyo, rac mcaravda me uRvTod bedi?
warmouvline suls mSvidoba, daxsnis imedi...

[1911]

33
medea
soneti
i. griSaSvils

nu momagonebT Svebis gazafxuls,


CemTvis daRupuls, CemTvis damarxuls!..
vin ganmiaxlebs damWknar gvirgvinebs?
vin damibrunebs im netar dReebs!..
ucxo mxareSi suli Rondeba:
Cemi mamuli momagondeba...
vaglax! CamosWkna alersis baRi _
mkvdars ar mimiRebs mSoblis wiaRi...

stirodeT mefis aetis asuls,


erTxel ucodvel kolxeTis qalwuls,
ucxoTa Soris, ucxo mxareSi _
is cocxlaT STava civ samareSi,
da iqac Zvlebi SiSiT iZrwolebs,
mamulis wyevlas ra gaigonebs...

[1911]

34
godeba

vwyevli sicocxles, ocnebaca mZuls,


miveltvi kubos... vswvav Cems gazafxuls...
vis ZaluZs miTxras _ raa nugeSi?
marqviT, ram Caklas gveli ubeSi?

ra Seakavebs momskdar jojoxeTs?


ra daawynarebs Surisgebis RmerTs?..
dReTa darajaT dadga demoni,
tanjva-wuxilSi mihqrian droni.

sulo, stirode satrfos gvelobas,


pirvel siwmindes, ucodvelobas...
sulo, stirode Tass, jer dauclels,
nektarisa wil rom xedav Sig gvels...

rad ar waiRebs neta mas zeca,


rac savalalod misgan momeca?
sada aqvs yofnas bolo, sazRvari?
rodis gamoxravs Cem Zvlebs afTari?..

veltvodi mzesa, veZebdi naTels...


ver movwydi sevdas, ver movwydi naRvels...
rom bodva aris TviT siyvaruli,
aSkaraTa grZnobs codvili suli...

kuboTa Soris satana cekvavs,


Suris-ZiebiT saxe uelavs...
dReTa darajad dadga demoni...
tanjva-wuxilSi miqrian droni.

[1911]
axali aToni

35
Semodgomis Rame

eZineba mTebSi niavs, eZineba mTis mwvervalebs


da yru xevSi nakaduli eubneba Rames zRaprebs...

Zilis kalTa gadefara, Zilis kalTa mdumar sofels,


faskunjis frTa gamoesxa, faskunjis frTa sevdis naRvels...

eZinebaT zecis ciagT, eZineba mTis mwvervalebs,


mxolod Zili Sors gaurbis, damamSvrali mgosnis Tvalebs.

suli godebs, suli mosTqvams, JamT simware ayolebs bans...


ra Caferflavs gulSi vnebas, ra gaadnobs Cems kaeSans?!

sulo sworo, nu damtoveb uTvistomoT, martoT-marto:


aba, ra vqna me uSenoT, an fiqri vis ganvumarto?..

[1911]

36
ocnebis frTebze
Отецъ, отецъ! нельзя ли
Мiръ зажечь мечтами?
`Царь Гоголь~. Л. Андреевъ

viSvi, gardviqmen, veZeb uxilavs,


ltolvas ara aqvs sazRvari, kide;
movxie sulsa sevdis garozi,
movxie sulsa glovisa ride.

ocnebis frTebze dasvenebuli


bedisgan aRTqmuls miveltvi kunZuls;
Jami ver Cahklavs sulisa gznebas,
Jami ver Cahklavs yofnis gazafxuls.

salams miZRvnian Soreul qveynis


maRali mTebi, miwa da cani;
ram SeaCeros ocnebis raSi,
ram SeaCeros ltolvis merani?..

veRar acocxlebs suls sinamdvile,


misTvis gaurbis, eZebs saswauls;
Jami ver Cahklavs sulisa gznebas,
Jami ver Cahklavs yofnis gazafxuls.

[1911]

37
Nocturne
ZRvnad s. abaSels

Ramea, Rame. kolxeTis mTebi,


rogorc getera, sdganan titvlebi.
mwuxris niavi vnebian zRapars
eCurCuleba mZinare mTabars,
siCume stiris martoobisgan,
siCume stiris am naTel Rames.
sulma, viT gasZlos, rom ar itiros,
ra moigonebs warsul siames!..

kolxeTis Rame, samSoblo Rame,


Cem siyvaruls rom urwevda akvans,
isev Semcqeris sevdiT TvalebSi
da warsul dReTa momiTxrobs ambavs.
moRlil maSvral suls frTebi esxmeba.
daWril gediviT dahyivis warsuls.
surs, saflavidan gamouZaxos
adre damarxul grZnobis gazafxuls.

daviwyebia, rom droT niaRvars


gameoreba arafris uyvars.
daviwyebia, rom satrfos alerss
awi satanac ver ganaaxlebs.
kolxeTis Rame... samSoblo Rame,
Cem siyvaruls rom urwevda akvans.
isev Semcqeris sevdiT TvalebSi
da warsul dReTa momiTxrobs ambavs...

[1912]

38
serenada
ZRvnaT i-s

kvalad mococxlda suli mgznebare,


odes daRvara cremli mduRare!..
cremli sazdoa siyvarulisa,
cremli Svebaa maSvralT sulisa...
ilxende, sulo! ra aris sevda
gazaxulisa dResaswaulze?..
mokvda is gveli, gesls rom anTxevda
Cvens yvavilebze, Cvens siyvarulze...

zamTris sicivem giJuri vneba


ver gaanela, ver gaaciva...
kubodan aRsdga bedniereba _
cas siyvarulis cremlebi scviva!..
mejlisobs dila, xarobs midamo!..
Cvenc SevuerTdeT: wamomyev, wamo!..
daugde yuri mgosnis oqros qnars,
daugde yuri vnebian zRapars...

zamTris RameSi sizmraT gxedavdi,


Sens axlos yofnas... trfials vbedavdi...
ar SevuSindi finT zamTris Rames,
nuTu momakleb axla siames?..
nu Semiyvareb, iyavi mteri...
Seni xedviTac var bednieri!..
ar vici gana, rom miwis vneba
Sens umanko suls ar miudgeba!..

[1912]

39
mkvdari legenda

tkbilma ocnebam didxans majera,


rom vipovidi qveynad samoTxes;
magram movtyuvdi _ da bediswera,
vici, mimafrens aryofnis kuTxes...
`guSin~ ar maxsovs... `xvale~ gavs ufskruls...
raa cxovreba?.. mkvdari legenda!
stirodeT Cems suls, cocxlad damarxuls,
gauxarebels... dedilo, deda!..
ox! risTvis iyo CemSi is rwmena?
risTvis mjeroda me soflad lxena?..
Cemi cxovrebis yvavili nazi,
jer gauSleli, turfa, lamazi,
grigalis frTebma uRvTod dawewa, _
ocnebis simni daglij-dalewa...
raa cxovreba? _ mkvdari legenda!
Cems damarxul suls stirode, deda!

[1912]

40
mainc is miyvars!..

nu, Cemo kargo, nuRar metyvi, viTom miyvarde...


ver moaSoros mag sityvebma suls sevdis bade...
tanjva aklia, tanjviT gazdils Cems ubedur suls...
is bodva iyo, rom veZaxdi uwin siyvaruls...
sxvas naxav, qalo, bedniersa, Cems samSobloSi:
bednierebas ra gamolevs mis midamoSi!..
is Seiyvare, is gaigebs mxolod Sens alerss...
ra saerTo aqvs, marqvi, SenTan Cems mwuxare leqss?!.
nu, nu imReri! ver avitan me gitaris xmebs...
xedav, gacocxlda, daviwyebis rac mive talRebs:
ver wauSlia jer is grZnoba Jamis niaRvars...
tyvila vcTilobdi _ dameviwya: mainc is miyvars!..

[1912]

41
Semodgomis Rame

Savi Ramea, ca glovobs,


ZaZa mousxamT maRal mTebs,
WmunviT mtirali grigali
daWril mxeciviT Rrialebs.

xan fanjrebs moukakunebs,


xan mware qviTins mohyveba:
`mama, mamilo! miTxari,
sad aris netav dedao?

maxsovs, pataras, ros qari


qviTinsa daiwyebdao,
me SiSiT vTrTodi, vtirodi,
manugeSebda dedao.

da exlac maxsovs is nana,


is dedis tkbili xmebio...
mama! sad aris dedilo,
miTxari, genacvlebio?~

CahkiTxavs bavSvi mamasa,


da roca pasuxs miiRebs,
Tavs Cahyofs bavSvi qviTiniT
da qari mwared bans aZlevs.

seqtemberi, 1912

42
damibruneT...

raa sicocxle mTisa arwivis,


Tu ki ver xmarobs Tavis amay frTebs!..
zRvisa talRebi uialqano
navsa daamtvrevs, gaatialebs...
ra ari suli usiyvaruloT,
Tu ar udabno munji da vrceli.
suli simSvides ver egueba,
surs siyvarulis drtvinva, naRveli...

gaficeb, cao, devis nafexurs,


varskvlavebisa cecxlis niaRvars,
kvlav daubrune suls siyvaruli,
siyvaruliTve odesRac damwvars.
kvlav damibruneT me warsuli dro,
Cemi sigiJe, bavSobis bodva,
suli samoTxes rom Sexaroda,
ros wmida iyo, wmida TviT codva!..

[1913]

43
sevdis RameSi

mwuxare RamiT, sevdis dumilSi


meWianuris Camomesmis xma,
meWianure mosTqvams imaze,
trfobis yvavili Tu rogor gaxma.
Savi fiqrebis, Savi grexili
Semoeqarga Cemda maSvral suls,
daviwyebuli adgen aCrdilni
da gaeRviZa damarxul warsuls.
me ki megona, rom yvelaferi
daviwyebis lods amovafare,
me ki megona, warsuli grZnobis
saimedoa gulis samare.
ra ginda, qalo, rad ar masveneb?
erTxel xom gaTfi Cem sixliT gveli.
Sen gamatane sulis mSvidoba
da awi alerss arvisgan veli.
_ gana ar geyo msxverpli esdeni,
gaficeb, qalo, Camomexseni!..
misi landi ki mainc icinis,
Tavisken mixmobs, alerss mpirdeba;
gulmaca igrZno grZneulis jado
da sabudebi aRar Cerdeba.
meWianure kvlav ise ukravs,
Ramis sibneles SeqviTinebs xma,
da naRvliansa mouTxrobs ambavs _
trfobis yvavili Tu rogor gaxma...

[1913]

44
lurji edemi

yrmobis samoTxe... wmida samoTxe,


pirveli kocna, Sexvedris Jami.
rux frTianma drom mogvdva lagami,
gauwmidurda siwmidis kuTxe,
pirveli grZnobis kubo-samoTxe!..

mainc ar mjera, alersis baRi


Camomxmariyos, veRar ayvavdes;
maSin cxovreba saflavs agavdes,
Tu dagvaviwydes bavSoba laRi!..
mjera, mwvanea alersis baRi.

vnebis grigali dagvwivis Tavze,


nebivrobs, tanSi icinis codva,
cecxlad iSleba sigiJis bodva.
rogorc afTari gaTxril saflavze,
vnebis grigali dagvwivis Tavze!..

magram ra moklavs pirvel siyvaruls?!


suli ar iwvis vnebis koconze,
mainc vocnebobT bavSobis droze,
miveltviT mwvanes bavSobis kunZuls;
ra moklavs gulSi pirvel siyvaruls?..

mwvane edemi, lurji edemi,


bavSoba laRi, Tavisufali,
pirveli grZnobis umxeli ali...
isev win gviZRvis imedis gemi,
pirveli grZnobis lurji edemi!..

[1914]

45
***

neli musika sibneleSi SehqviTinebs cas,


gaukiTxavsa da tyviisfers hyvedris raRacas.
siyvarulisa, siymawvilis midian dReni,
daketilia sicocxlis da siamis bWeni;
ra vqna, ra vuyo, gevedrebi, marqvi, miTxari,
civia, mkveTri sasaflaos sikvdilis qari.
ca moRrubluli, sevdiani, ca daserili,
ise afrqvevs mwuxrs, rogorc Savi glovis werili.
miyuCdeba xma da musikac ufro neldeba,
nislSi qalwulis silueti gainakvTeba;
sovel miwaze daemxoba, aqviTindeba;
amdeni tanjva, molodini kidev iqneba?

Tebervali, 1915
moskovi

46
maskaradSi

Tvali bneldeba, gareSemos ki naTeli swvavs,


mewamul kabaT xaverdis suns darbazi sunTqavs,
Wianuris xmac am saRamos ufro mwuxarebs,
da jered ucnobs TviT CemTvisac miSlis iarebs...
iyo... wavida... mogonebac ar magondeba,
Seucnobeli ki farTxalobs sulSi zmaneba.
rom mkiTxoT axla, me ra minda, ris lodini mklavs?
TviTon ar vici, ra davarqva am tkbils, uxilavs...
warsuli mokvda... momavalis Riaa kari,
magram Sors mosCans SefuTvnili sudariT mkvdari.
Cemi sulica rux dilaze mokvda oboli,
warsul imedTa ekubova mimqrali boli,
erovnul cekvas aCveneben aq ucxoelebs.
Wyivis WiWyina, mosTqvams zurna velur simRerebs,
sikvdilis qarad me igi xma wamomiqrolebs,
rekviemia es rom Cemi, vin daijerebs!..
da magondeba me vaSlis xe maisis TveSi,
TeTr yvavilebiT rom vagebdi ezoSi logins,
aRar dabrundes aw igi dro Cem sicocxleSi,
aRar dauwyebs suli Cemi sayvarels lodins!..
Tvali bneldeba... gareSemos ki naTeli swvavs,
mewamul kabaT xaverdis suns darbazi sunTqavs,
rom SeaSfoTon maT mowyena, munji da mkvdari,
Cem rekviemad dafa-zurnis moismas zari...

[1915]

47
qaldeas sizmrebi

mwveli ocnebiT vkocni nakvalevs,


vigoneb mimqral qaldeas sizmrebs,
mogv winaparTa suli gvavalebs,
ar gaveyaroT damwvar qimerebs...
Zveli saxeba saqarTvelosi
saukuneTa vualSi hkrTeba.
sizmarT koconma daswva qaosi,
aRmosavleTi cecxliT inTeba.
cisa laJvardi rZiT daicvara,
devis nafexurs sdevs sxivT kamara,
da did udabnos gacxelebul suls
RmerTma kalTebi gadaafara...
ismis simRera Zveli imedis...
ismis simRera damRupvel bedis...
udabno ismens, udabno mkvdari...
udabno _ cxeli sizmriT damdnari...
_ tigros, efrati girwevda akvans
da kubos girwevs rioni, mtkvari,
Zvel aRTqmis sityva saflavs Caatans _
Jamia, aRsdges eleazari.

[1915]

48
mgosnis soneti

yvela mokvdeba... yvela gahqreba,


saqorwilosac gagvxdian sacmels,
saflavis mtveri daefareba,
jer gadauSlel grZnobis kretsabmels.
vin gaixsenebs, Cven ro gviyvarda,
an vin gaigebs, Cven ro vcxovrobdiT?
aryofnis Ramis dagvfaravs farda,
aryofnis Rame gvetyvis: `mSvidobiT~.

mgosnis soneti mova saflavze,


mtvrian da Zveli wigniT amdgari,
mova da mwared aqviTindeba,
ros SeaSfoTebs tirifs Stos qari.
dauwyebs tirils ganvlil cxovrebas,
gamoutanel sizmariviT mkrTals
da Seavedrebs damwvar mgosnis suls,
yovlis gamkiTxavs zenaar ufals.

[1915]

49
TeTri sizmari

saqarTveloiT vin ar damwvara,


an vin ar stiris saqarTveloze,
uZilo Ramem cremliT dahRvara
warsul didebis daRvremili mze.

bevri vitireT... bevri vatireT,


gardaviqmeniT sisxlis mdinared,
cremlebiTa vrwyavT samSoblos Walebs,
suls Cvenve vacmevT mwuxrisa ZaZebs.

dResac sakuTars mivsdevT Cven kubos,


sasaflaos gza rad ar ileva!
sivrce ar ari, rom daigubos
saso mixdili muqara, wyeva!..

TeTri aCrdili misdevs Cvens korteJs,


TeTri aCrdili _ TeTri madonis.
gza ar ileva... Tumc mewamul mzes,
aha, sacaa zRva daiwonis.

mivdivarT ase Soreul gzaze,


varskvlavnic CvenTan glovoben caze,
stiris zarnaSo... hkivis afTari,
Savi naRvelis gvcems Savi qari.

madona, satrfo, gkocni dalalebs,


jvar-cmuli eris madona deda.
sad davisvenebT, sad davawyobT Zvlebs,
gemudarebiT _ gviTxari, deda!..

[1915]

50
Soreuli

nu moxval axlo, iyavi Sori,


siSoris ormos avavseb sevdiT;
mTel qveyanaze marto varT ori,
qveynis dasasruls ori SevxvdebiT.
sad Semiyvardi, rad Semiyvardi?
me ar vkiTxulob, ar msurs gageba.
Sen gauSleli tanjvis xar vardi
da Cemi sulis eklad dageba.
Seni siSoris mimafrens qari
da surnelebis wvima mawvimebs;
angelozi xar Tu jadoqari,
waiRe suli, ar dagamZimebs!
damwvar ocnebas, daferflil fiqrebs,
CaxleCili xmis qebas daxeuls,
da awiTlebul velur qimerebs
kubod dagiwnav Zvirfass, Soreuls!..

[1915]

51
princi magogi

CemTan movida noembris Winka,


xelSi mas Rvinis eWira Wiqa,
izmoreboda... da mokle ybebiT
mekiTxeboda: xom wamomyvebiT?..
sad davdiodiT, me es ar vici,
davZrwodiT, rogorc damfrTxali kvici.
siCume raSiT ukan mogvzdevda,
siCumes gulSi exuta sevda.
WaRara sCandnen velebi, mTebi,
daRlili RmerTis momtydari frTebi;
miwa zecas Tu ca miwas glovda,
mxolod naRveli Savad mosTovda.
bus xmas aZlevda moTqmiT Ramura
da sawnaxelze Semjdari tura.
miwas gakvroda kentavrTa jogi,
aq iyo mefed princi magogi...

[1915]

52
Cemi wigni

ar atirdeba Cems leqsebze qalwuli qali,


ar gauRimebs TanagrZnobiT mwuxar striqonebs;
gadirbens Tvali dabneuli, zarmacad mali,
sastiki guli damwvel sityvebs ar moigonebs.

Cemi leqsebi sxva wignebze, sxva wignTa gverdiT


marto iqneba, rogorc marto me viyav xalxSi.
zogs vardi sunTqavs, morTulia zogi xaverdiT,
Cemi wigni ki gaxveula sul mtveris TalxSi.

magram vin icis, iqneb elis mas megobari,


romelmac igrZno siRaribe sityvis sevdisTvis,
iqneb imasac awvalebda grZnoba amgvari,
rom didi sevda gaemxila TrTolviT sxvebisTvis.

da, rogorc mkvdari, gavacocxle me qalaqebi,


Cems moklul gulsac gauCndeba gamcocxlebeli,
atirdebian saxelebi, Cemgan naqebi,
da maradobis saukunod me var mxlebeli.

1915

53
parkSi

Ramdeba, mwuxri zoziniT midis,


parkSi musika ukravs berliozs.
_ ver gavigone, xvale Tu rodis?..
ras imanWebi, sTqvi, qalo, bolos!

mkvircxli siciliT icinis qali


da es sicili RameSi scuravs;
satrfo sayvarels eZebs damfrTxali
da molodinSi guls lxeniT swuravs...

_ au, aqa var, _ kivis Wrelkaba, _


gamouCqare fexs, barem, aba!..
elva elvare, giJi getera,
musikam vnebiT aasimRera...

vzivar da vfiqrob, ar vici, raze...


miyveba suli xmebad berliozs,
da balaganis gaxsenebaze
vigoneb verlens, rembosa da bloks!..

1915

54
noemberi

gayviTlebula, Sexmobia foToli Wandars,


meRamurebi evlebian Tavze Zvel saydars.
mimfrinav weroT sevdis mRera atirebs mdelos
da Semodgoma TeTr zamTrisas svams sadRegrZelos.
gaRma qariSxals TavisTavic ar ecodeba,
velur simReris velur cecxlSi iwvis, cofdeba.
mwuxris Jamisas Seepara suls kaeSani,
mwuxris saRamos efareba nislis sabani.
gamoiloca ukve mamam... SabaTi ari
da TeTr wverebze TiTqo mosCans locva damdnari.
dabnelda, Tvali gareSemo verafers xedavs,
kudianiviT qariSxali midamos swewavs.
qarvis talaxSi eflobian mZimed fexebi,
yviTel foTlebSi me vixrCobi da vimarxebi.

[1916]

55
cisfer Tvaleba
mgonia, TiTqo brbodan gamova
lamazi qali cisfer Tvaleba.
g. tabiZe

asargadonis Sen xvevna gwvavda


da muSkambariT nazeli tani,
tbaSi lotosis yvavilsa hgavda,
codvis sawoli _ iyo akvani.
sastiki omis sayviri mosTqvams,
kocnis isari gasrolil isars,
sikvdilis wineT Senze fiqri klavs
monas, meomars, amay spasalars...
vin ityvis, axla sadaa tani,
romeli miwa faravs sarkofags,
asea Jami _ arvis gamtani,
asea Jami, aravis zogavs...
da darCa qveynad cisferi Tvali,
cicinaTelad dafrinavs Rame,
maze loculobs poeti mTvrali
da orivesTvis aris siame.
da didxans ivlis cisferi Tvali,
bevri mgosanis daxuWavs Tvalebs,
Tvis martoobiT TviTon damfrTxali
sxvis martoobas RmerTs Seabralebs...

[1916]

56
grigol robaqiZes

baRdaTis, tiris, gaacocxle Zveli ostati,


morCili xeli kalavs mtkiceT dautexel lals,
titvel sirenas da moTenTil madonnas dalals _
yvelafers itevs Seni leqsi moandamante.

brinjaos cxeniT Semogxvdeba toliviT dante,


SuadRis sicxeSi gaalebuls mogismens damTvrals,
JonglerebiviT gadayurebT varskvlavT karnavals,
qveynebis bedebs daafareT Segnebis salte.

qaosis bodva... da udabnos yviTeli Tvali,


dacemis ormo da aRdgomis TeTri mwervali,
Seni leqsia gaciebul planetaT marSi.

didebis cecxli marad ginTebs samefo karavs,


gamarjvebis mzes ubedoba veRar dafaravs,
Zmas da megobars maamayeb meleqseTbaSi.

1916
moskovi

57
wignidan `qaldeas qalaqebi~

I
Ars Poétique

haфizis vardi me prudomis


Cavsde vazaSi.
besikis baRSi vrgav bodleris
borot yvavilebs.
da rac Semxvdeba, gamaCerebs
Soreul gzaSi,
Cem Rvria leqsSi daisvenebs
da daiCrdilebs.
grZnobis siWarbe mometebiT
grZnobas amkrTalebs,
uvnebo vnebiT minda vswvavde
vnebian mklavebs
da Cemi Cangi sircxvilidan
daimtvreoda,
Tu gitaraze misi leqsi
moesmeboda.
vici, rom mova sayvareli,
visac moveli.
vici, rom mova silamaze
dauToveli.
mec waukiTxav da vumRereb
Cem qaldeaze.
Camavali mzis gagvabrwyinebs
mwuxri sinaze.
vucqer gulgrilaT warmodgenas,
vstiri antraqtebs.
daviwyebuli Zvel sityvebis
vgrZnob andamantebs.
da Tu ar amyva xma samReri,
gaSlili, laRi,
uxmo bulbulsac damafasebs
qarTuli baRi...

58
II
grZeli, Sori gza da ocneba
usazRvro gzebze,
mzis sicxovele, mziT moTenTa,
simRera mzeze.
CemSi stirian winapari
brZeni mogvebi,
dangreul kibes me vaSeneb,
ukan mivyvebi.
Zveli sityvebi daficebis _
daviwyebuli,
Zveli qalaqi _ dRes nacari,
uwin qebuli,
Zveli qaldea wvavs ocnebas
da eZaxis suls,
oqros leqsebSi me vumRereb
didebul warsuls...
gamobrwyindeba sidonisken
mimavali gza,
TeTr udabnoSi gaiSleba
sakurTxeveli.
rom sTqvas simRera, Cemi guli
ukve ari mzaT,
mbrZanebel CrdilTa mowodebas
mxolod moveli.
marto viqnebi, martoobas
winadve vstiri,
magram amasac ar SeukrTeba
gviani mwiri.
mesmis _ meZaxis, vxedav _ mxedavs,
viCqari, mivhqri.
Zvirfas saflavebs rogorc qori
dafrinavs fiqri.
grZeli, Sori gza da ocneba
usazRvro gzebze,
Cemi saflavi Zvel qaldeas
iqneba mzeze.

59
III
grZelia Jami, RvdelTmsaxurobs
rac Cemi gvari,
vin daTvlis wirvas, raodeni
gamoiyvanes.
exlac ezos win daRvremili
mosCans taZari,
es gerbi ari, amay mgosans
rom damixates.
loculobs mama... mwuxris locvas
munjaT vucqeri,
fsalmuni sulSi Sefrindeba,
daimarxeba.
Sav anaforas mewamuli
gadakravs feri
da vxvdebi exla, Tu qaldea
raT menatreba.
yviTel sanTelze magondeba
me mze brwyinvale,
mzis sadideblaT aziduli
didi taZari.
zviad qvis svetebs TiTqo adnobs
hangi mxurvale,
da mReris magi, vinc rom Cemi
daiwyo gvari.
ase adida winaparma
astarta mwveli,
RvTismSoblis qeba exla mamis
asvelebs wverebs,
ar daleula Cven modgmaSi
jere mlocveli,
gadaxdil wirvis daTvla TviTon
RmerTs daaberebs,
winaparT Crdilno, ar dagwyvetT guls
Camomavalze.
me mabezReben, rom mxedaven
jer ase yrma mSvids.
da Tu veRar vsTqvi liturgia
me Tavis Tavze,

60
qveyanas mainc gadauxdi
erTxel panaSvids...

IV
da me xandisxan meCveneba,
viTom samyaro
baRia didi, dawyevlili
da Sxamiani.
mZime mxedarni, SublSekruli
da uabjaro,
mohqrian: rembo, heredia,
emil verxarni.
TiTqo SecdomiT Semiyvana
viRacam baRSi
da SiSiT vxedav gigantis Crdils,
mimfrinav mxedars.
uRono, susti, avtirdebi
patara bavSi
da Tan mrcxvenia, vixedebi,
xom arvin mxedavs.
rogor abruebs damwvel SxamiT
yvavilebi suls,
TiTqo morbian giJi rbeniT
aq kentavrebi.
cxeli udabno ufro cxovel
uZaxis warsuls
da cas ewveba, rogorc Zvel saxls,
cecxlSi yavrebi.
vin momiyvana, vin SemiSva
am baRSi bavSi?
damwvar qalaqis vin auSva
Cem sulSi boli?..
rad isvris grZel Crdils mimfrinavi
am mxedris raSi,
udabnoSi var, magram raa
es mwvane moli?..

zamTari, 1916
moskovi

61
avtoportreti

ualdis profili... cisferi Tvalebi,


sarkeSi imaleba TeTnuldi inфanta.
Rliavis dakocniT male viRalebi,
mwvaven talRebi, Tmebma rom dafanta.
massenes eloden daTlili TiTebi,
jiriTs rom elian fexmardi cxenebi.
sxvanair musikis dRes mbanen zvirTebi,
ZvirfasaT virTvebi leqsebis xsenebiT.
aziur xalaTSi _ faSa eфendi,
vocnebob baRdadze _ moRlili dendi.
vfurclav malarmes `Divagation~-s.
iyavi, rac ginda, Savi, sacodavi.
cxovrebav, xelSi maqvs Seni sadave,
rom jojoxeTi samoTxeT gaqcio.

noemberi, 1916
moskovi

62
piero

ayvavebula gazafxuli zafxulad baRSi,


vardi Tu ufro wiTelia _ Torem ar mkrTalobs,
da aTrobs isev gamocdili Zveli tolbaSi,
Zveli aSikic siyvarulze saltomortalobs.
iyo besiki, saiaTnova, Teimurazi..
amay patronebs moelian mcvelni karebSi.
damSviddi, sulo, samudamod gadairaze,
sawyal pieros gza daebna ucxo mxareSi...
sizmari Tua _ sizmaria mxolod Cveni dRe,
mefobs warsuli... Zvel Crdilebis aris aq bina.
stiris piero: kolombina, ax, kolombina!..

[1916]

63
фatman-xaTun

Cem suls asarkebs mogoneba cxeli warsulis,


фatman-xaTuni elandeba ZilSic xarb Tvalebs.
miyvars es landi maSinac ki, roca mawvalebs,
SeiZlebodes dabruneba neta warsulis.
mutrib momReralT ismis qeba aq siyvarulis,
alionamde kocnis фatman avsebul yanwebs
da kuroebis qaravnebi amtvereben gzebs,
elian naxvas ndomisagan fer gadasulis.

ar daiRleba misi tuCi kocniT arasdros,


sulsac miindobs, rom RalatiT Semdeg daRadros.
misTvis erTia CaCnagiri da avTandili.
фatman, ocnebiT scxovrobs suli Sen cxel sabanSi,
is Seni tyvea, rogorc Tagvi sinis xafangSi,
is qedania av ZerasTan om gadaxdili.

ianvari, 1917
moskovi

64
balaganis mefe

...da vici me, saidan movedi,


romeli qveynis cxeli mze mwvavda.
me didi myavda winamorbedi,
winamorbedi macxovars hgavda.
da rom ver vmReri, rogorc me minda,
TanamedroveT ki ar vedrebi,
me Zveli maxsovs aRTqmebi wmida
da daviwyebul RmerTs vevedrebi.
varskvlavT Jongleris, poetis, magis,
vigoneb qebas, maRals, Soreuls,
ros restoranSi gamoRviZebuls
meZavi mabnevs gadamxmar nargizs.
hkivis orkestri xma CaxleCili,
zarxoSi zangi barbacebs, cekvavs,
mec Sercxvenili, Camoglejili
mivdivar, roca msaxuri rekavs.
...da balaganis movkvdebi mefeT,
raRac mefuri iyo Cem sulSi,
dagvianebul xmaT SemierTeT
Tqven, vinc mRerodiT RmerTze warsulSi...

2 Tebervali, 1917
moskovi

65
peterburgi

kunZulebidan mohqris qari daudegari,


awveba quCebs yumbarebis cecxliT gadaxruls.
Tu sciva vinmes, roskipebis xrovas gadamTvrals.
CrdilTa landebSi midis landi TviTon edgaris.
jer ar yofila SebrZoleba ase medgari,
asdis simyrale Sinelebis gadamTvral mayruls,
recxavs moika matrosebiss gvamebs Cayuruls,
Tujis mxedarsac ubneldeba guli bedqari.

vin gamouSvebs, vin daiWers, vin daakavebs?


Waobis nislSi nislis ofli gamodis mklavebs,
moigoneben da ityvian leninis saxels.
gasiebuli Zirs eSveba holandieli,
sneuli Winka, dabla uyefs andrei belli
da uerTdeba peterburgi qaosis naxvels.

25 oqtomberi, 1917

66
vanqis taZari

vanqis taZari... Zveli nairi,


suls mogoneba ufro amZimebs.
Cemi qaldeas mosCans napiri,
varskvlaviT SeSlils vxedav Zvirfass Zmebs.
winaprebis win sawyal pieros
Tu araferi miutania,
dRes kolombiniT ibednieros,
SenTan rom Slida is metanias.
Tu Cveni wyvili Cahqra sanTeli,
vervin Caaqrobs leqsis kelaptrebs.
vixetialebT _ gadamTieli
gzebis siSore suls gaaafTrebs.
toli jambazi, mxolod gauSviT _
mere cxovrebam, rac unda, is qnas,
erTi Tu imas uxdis panaSvids,
meore maze amodis buqnas..

6 ianvari, 1918
tfilisi

67
qaldeas balagani

Cemi samSoblo, saqarTvelo sxva Teatria,


bevri minaxavs xetialSi me Teatrebi.
gaxunebuli misi suli bevrma aTria,
magram elvare mze sxivebiT ar exaTreba.
vxedav, modian zRva landebaT brZeni magebi,
mimi, Jongleri da drogebi aqtiorebiT.
ar meSinia ZvirfasebTan sulis wageba
da Zvel piesas me vTamaSob ganmeorebiT.
iyo Tamari da Zvirfasi misi sameba,
amaze ityvis saqarTvelo matianebiT,
mxolod Sen tanjvas, kolombina da Sen wamebas
pieros meti ar itirebs sxva dananebiT,
ver naxav rainds, Cemze ufro rom uerTgulos
Sen wamebul suls, kolombina, Sen tuberkulozs...

2 aprili, 1918
borjomi

68
2 aprili

baTomi misces da orpirze modis TaTari...


atmis yvaviliT sisxliani stiris aprili.
yviTel saturnis ubedobiT avaT gamxdari _
pieros sulic saqarTvelos kuzaT daxrila.
uaxlovdeba saukunis mas meoTxedi,
hgonia, TiTqo saqarTvelos win daibada.
sabediswero wuTs elodi, wuTo, moxvedi..
piero wuTiT wiTel qudSi gagaribaldda.
Tavze damnaTis Cem qaldeas yvela varskvlavi.
vanqis taZarTan salocavaT mivedi marto,
maSin tfilisma koSmarebis gamiSva mklavi,
ganvlil cxovrebas eSafoti rom aumarTo.
sakuTar Tavis da samSoblos axal Sercxvenis
tanjuli fiqriT samudamoT moviqancebi.
ax! megobrebo, Cemi suli Wvartlia sxvenis,
cremliT savsea Cemi wili `Cveni yanwebis~.
mxolod Tqven iciT, risTvis mtanjavs ase tfilisi,
misi sibere, mrude saxe da sifilisi...

aprili, 1918

69
valerian gafrindaSvils

Seni ocneba moixarSa... goias qvabSi,


aRar scildeba dabnelebul Zvel eskurials.
mwareT gawamebs balaxvani, rogorc guriels,
Ramis mxedaro, anTebulo RameTa wvaSi...
Sen Seiyvare oфelia, aRar scvli sxvaSi,
vici, rom ufrTxi gagiJebis sxva qaris trials,
magram sadave Seni leqsis daxris darials,
axalo mose... poeziis mewamul zRvaSi.

duelSi moklul oreulTa dadevi gori,


lotreamonis mainc gebrZvis Sen maldarori,
mec SenTana var, am brZolaSi vin damakavebs...
ukanaskneli daisebis cecxlSi aldebi,
mec Tavs damnaTis Cem qaldeas cecxlis kalTebi,
magram saxeli poetebis ufro gvabrmavebs...

aprili, bzoba, 1918


orpiri

70
Rvdeli da maliaria

Zveli orpiri. dangreuli sanaoebi.


ewyeba mTvares xaSmiani cxelebis sresa.
mamis olarze obobebis qseli moeba.
Ramea TeTri da TeTria qaldeas messa.
Zvelia Tema: giJi Rvdeli da maliaria.
atirden erTad bayayebi damSral fSanebSi,
TiTqo axvelebs Wleqis xveliT Misse Lea Lee-s,
TiTqo yanCebi gaerien farSavangebSi,
miborgavs mTvare: yviTel sabans miasrialebs.
Zvelia Tema: giJi Rvdeli da maliaria.
varskvlaviT SeSlils usaxo Zmebs salami Ramis,
miyveba suli daviwyebul saturnaliebs,
CemTvis samSoblo saxvevia mSrali balRamis,
dawyevlil mindvrebs moumzadebs mSier kaliebs.
disertacias davamzadeb me am saganze:
yviTeli Tvali mongolebis da saakaZe.
Zveli orpiri, dangreuli sanaoebi.
qaldeas zeca amarTuli eSaфotiviT.
monomanisTvis aRar aris sxva saTnoeba,
rom daWril sulis gadiTvalos yvela nafoti.
bedis varsklavi saqarTvelos marTla mkvdaria,
rekviemiviT ismis exla yvela aria.
Zvelia tema: giJi Rvdeli da maliaria.

oqtomberi, 1918
tfilisi

71
orpiris sezoni

orpiri lpeba, rogorc leSi leviaфanis,


rionis fSanebs aedevnen gZeli yanCebi.
moiRuneba Cemi suli _ wneli laфanis,
mxolod yanCebi _ Waobebis mWle lamanCebi.
CamorCenili bayayebi mRvrie buStebSi,
imaTac scivaT amongreul noyo budeSi.
moaqvs oqtombers gaciveba, surdo, anTeba
da diliJansiT aq sezoni CamobrZandeba.

pirveli sityva saqarTvelos, qeba samSoblos,


dRes imereTis mdare Rvinoc damaTrobs bolos.
sciva qveyanas, rogorc zamTris nagvianeb kruxs,
Tu damijerebT, Cemi suli marto amas swuxs.
lotreamonis moldarori _ uSno gombeSo
kosmiur talaxs dastiroda Cven orRobeSi.
yvela panTeons, Tu mergeba, TviTon didubes _
me ise varCev Cem orpiris gamompal ubes...

aprili, 1919

72
birngamiis tye

birngamiis tye.. qaldeas Crdili,


lordi piero moRunul kuziT.
ledi makbeti perang gaxdili
gadamTvral stumrebs muxlebze uziT.
mohyavT arturi avadmyof Winkebs,
mowyvetil fexiT Wianurs ukravs.
Tavis mklelebi avseben Wiqebs
da ulocaven amay mouravs.
yviTel malaels misdevs paolo,
farSavangebis Semohkra alya.
da oфeliam Tvali moavlo,
valerianma hamlets gaartya.
sdgeba taZari saxrCobelaze
fantastiuri da eiфeli,
arvis vendobi, magram yvelaze
ufro mawvalebs sinaziT meri.
da kolombinas Wleqis xvelaze
Seatrialebs kars noemberi.

ivlisi, 1919
tfilisi

73
saturni da maliaria

me Tqvenze adre vekiTxebi Cem sakuTar Tavs _


rad moiRuna ase suli an ram aria?
nawameb wamebs bediswera erTmaneTs arTavs,
oria rkali: saturni da maliaria.
siyrmidan vismen ganuwyvetel me erT rekviems,
varskvlavaT dasxden bayayebi qaldeas zecas.
mkvdari buzebi obobas qsels gamourkvies,
ase mgonia, rom oboba perangaT mecvas.

samSoblos bedi... siyvaruli, rac sxvas awvalebs,


gadamaviwyda, CamomarTviT siTamameSi.
yoveli Tvali momagonebs brma mamis Tvalebs,
Cemze stirian es Tvalebi Tavis RameSi.
Cem ezos CrdilSi mowyobaze mec mifiqria,
ax, mec mindoda, rom mqonoda saxli da fuZe!
dRes xetialSi yvela gahqra, anda mihqrian,
didebis ZeglaT mxolod damaqvs Cemive kuzi.

agvisto, 1919
tfilisi

74
`mRvdeli da maliaria~ kuboSi

gava wlisTavi... oqtomberi bnel olarebiT,


CemSi atirebs mamaCemis Sav anaforas,
ukanaskneli leqsi Cavde me monanebiT,
rodesac gulze ucxo Rvdlebi adgamen goras.
saflavebSiac atirdeba Zveli aria,
Zvirfasi mama _ giJi Rvdeli da mal¡aria.

gava wlisTavi. me ar vici meore leqsi,


uleqsod vtiri mogonebas me yovel Rame,
civia guli, ise civi, viT qva salesi,
Seni wamebis me damtove erTi mowame.
Sen sadideblad avatire Zveli aria:
Zvirfasi mama _ giJi Rvdeli da mal¡aria!

iwvis qaldea... gvefareba cxel anaforad,


yvela cecxlebis atrialda CemSi grigali,
rogorc yovelTvis, TviT sikvdilsac SevebiT orad
da CemTan ibrZvis Seni landi, sxvisTvis mimqrali.
daatrialebs am qveyanas Cemi aria:
Zvirfasi mama: giJi Rvdeli da mal¡aria.

yvelaze susti me damtove mainc bavSebSi,


udabno aris saqarTvelo monomanisTvis,
samgloviaro me ar viyav marto SavebSi,
vici, amdenxans vitanjebi marto amisTvis.
magram Cemia mgloviare Zveli aria:
Zvirfasi mama _ giJi Rvdeli da mal¡aria.

Zvirfaso mama, ise rogorc yovelTvis mSvidi,


gaxsovdes qveynad, rom datove Svili poeti,
meaTasejer gadixade iq panaSvidi,
rom damiwynardes me cxovreba mieT-moeTi.
me mxolod SenTvis avatire Zveli aria:
Zvirfasi mama: giJi Rvdeli da mal¡aria.

[1920]

75
Jiul laforgi

ucolo, ucolo _ marto ucolo,


gamtydari sulis _ rom swovo xorci
da aRmerTebde daRalul sxeuls
da ori iyo Semodgomis srul dalpobamde.
monomani var datyvevebuli,
sakuTar SromiT, degenerat ganmartoebiT,
yvelgan yovel wams tema aseTia,
maTi tualetebis da mardi manerebis,
saRamoebis an TeTri balebis.
waiReT! a, Cemi tani!
Rone mixdili
Cven TviTon vuyviriT: CemTan, me Sen gaRmerTeb.
da ase poziT isvrian salams,
midian skolebSi samecadinoT.
mirbian, Cagikran TavianT rkalSi
Tqven, gamyidvelno, sevdiT meZavno,
da mosTqvamen
literaturaSi, mis magier, rom erTmaneTi marTla uyvardeT.
ubraloT CamoarTva xeli meores,
imis mixedviT, tani ras girCevs,
xom dagvianda: sustsa da Zliers,
yvelafers ipyrobs mxeci oqroTi,
naRveli qveynis burTis.
_ istoria kacobriobis _ istoriaa erTi ucolo kacis.

[1921]

76
droSa qimerielTa

ca daxeuli, rogorc droSa qimerielTa,


qaldeas droSa mowamluli da mewamuli.
Tavis kbenisTvis morielma dro moixelTa,
damwvar qalaqTa amoduRda buRis almuri.
da isev unda, rom atirdes Cemi lirika,
TeTr kvireebis gasvenebas rom moerida,
laфorgis taZars jambaziviT ahyva bilikad
da did gumbaTze obobiviT Camoekida.
axali qristes Cven oTxi varT maxarobeli:
paolo, grigol, valerian, me _ ioanne,
Cemi orpiri patmosia gaulxobeli,
rionis fSani _ naTlisRebis dRe iordanne.
yvela movkvdebiT... saakaZis xmalic gatydeba,
TviT poeziac sasikvdilo Tvals ar gaaxels,
ukanasknel dRes saqarTvelo Tu ganaTdeba,
oTxi sayviri daiyvirebs oTxive saxels.
kvlav ironia... rom ganeldes isev paTosi,
saWiro aris, dagviandes mainc patmosi.
me is mawuxebs, rogor aris dRes Cemi Winka,
ar unda dasxma... sadRegrZelos, savsea Wiqa.

20 ivlisi, 1921
sasaxle

77
paolo iaSvils

Cemi soneti moeloda epitalamas,


siamis tyupi _ siamiTac viyoT tyupebi.
saqarTvelos mze gaanaTebs sicocxles lamazs
maSinac, roca poeziiT daviRupebiT.
sxva megobarma da poetma gvadara almass,
vici, gavtydebiT da arasdros moviRunebiT.
da urideblaT poezias vaxuravT Calmas,
Tumca savsea siyvaruliT Tvalis upebi.

wiTeli xaris gamZlebia magari jiSi


da ialaRze Sen iqnebi mudam winamZRvraT,
amitom ar aqvs arc erT yanwels aqamde SiSi,
rom moedebi saqarTvelos leqsis niaRvraT.
yvelas gvindodi, yofiliyav Cveni amara,
magram Cven Zmobas dRes gibrZanebs Seni Tamari.

agvisto, 1921
tfilisi

78
cxeni angelosiT
disertacia poetebis mefis saxelisTvis

1
apokalipsis TeTri imedi.
gza Soreuli.
qimeria, qaldea, JRali kavkazi.
saqarTvelos beds
mxolod cxeniT Tu daewevi.
morbixar TeTri _ marto imedi
cxeni angelosiT.
gzas Soreuls ra gaiarda?..
ers amorCeuls CamorCebodi,
rom cxeniT ara...
Cven poetebic Tu varT dRemde
Seni amara.
ra gaiarda am Waobebs?..
orpirSi yanCac efloba,
sdgas marto eklesia
TeTri giorgis
da mamis gulze
abjenia magari muxli
gafrenil cxenis.
yoveli Rame matirebda
qaldeas zeca.
Waobis svetad
dadgeboda maliaria.
me samudamoT gavaRmerTe
erTi aria,
daimaxsovrebs am simReras
Cemi samSoblo.
me aq vixile pirvelad yrmam
yrma ukvdavi,
apokalipsis TeTri imedi,
cxeni angelosiT...

79
2
mewamuli zRva,
mTvrali xomaldebi,
sidonis matrosebi,
zRva qaravanebis,
qaldeas oqro,
oqros verZi.
makedoneli,
oloфerni,
sardanapali.
mahmadis xmali,
jalal-edin,
saWurisi da dampali
aRamahmad-xan.
gaSlili veli saqarTvelos
aziis sarke.
yviTeli urdo
viwro TvalebiT.
haramxanebSi Teslis suni
da gamwevi gZeli orgia.
cecxlis grigalSi ikargeba es mogoneba,
apokalipsis TeTri imedi,
yrma ukvdavi,
cxeni angelosiT.

3
me nabolara
did poetebis,
TavdaWril mefeebis,
saakaZis gamtydar xmalis,
romelmac icis yvela statistika,
garda qarTvel gmirebis.
ZuZuebi marwuxebSi,
wiwamuri da tabaxmela.
metexi mediduri,
taiga, cimbiri,
revolucia da dacema.

80
poezia morielis,
maldarori,
laфorgis Wleqi,
karamazovis sisxli
da siфilisi dezesentis.
unazesi qalebi iveriis _
Tamar, rusudan,
yvela ninaSi erTi nina,
madonna _ meri,
melita, marta.
eva uleRvoT da geterebiT savse qaldea.
yvelani wavlen,
darCeba mxolod
apokalipsis TeTri imedi,
yrma ukvdavi,
cxeni angelosiT.

4
gadmofrenili
holandieli,
Tujis mxedari,
xina peterburgis.
SabiabanSi gatydeba cxeni
da rogorc rumbi
gasivdeba Tujis mxedari.
axal evgenis win gaigdebs cxeni angelosiT.
Sori gza ar Rlis,
veSapi ver hklavs,
devni ufrTxian.
TeTri tredebi
TeTr RrublebSi,
TeTri giorgi,
cxeni angelosiT,
esxatalogia.
_ Cem gzas Soreuls, poets CamorCenils
saqarTvelos trial sarkeSi gza damebnia.
gZeli ulvaSebiT qondris kacebi
sionSi mRerian `arSin malalan~...

81
_ aq rom stiroda amirani, vin gaapara?
_ aq rom stiroda rusTaveli, vin gaaCuma?
_ aq rom ibrZoda saakaZe, vin daakava?..
_ swori xerxemali _ droSis tari qimerielTa.
swori xerxemali _ droSis tari TeTri giorgis
vin gadatexa?
beberi Tesli _ surneleba hereTis Rvinis,
beberi Tesli _ Wa uZiro da dauSreti
vin amoswura?
xrinwiani xmiT akivleben mraval Jamiers,
Rvino Camodis qamar gaxsnil Sarvals ganiers.
gZeli ulvaSebiT qondris kacebi
sionSi mRerian `arSin malalan~...

10 oqtomberi, 1921
tfilisi, xelovnebis sasaxle

82
nina mayaSvils

Sen wiTel kabas... balaganis jvris gardamoxsnas,


Sen tuberkulozs da sinaziT avad gamxdar xmas!
Zveli sonetis mxolod darCa erTi tercina,
SaiTan bazris daixura yvela duqani.
amodis mTvare _ Tavis mkvlelTa leSiT msuqani,
vanqis taZarSi Sabactan-iT Sen gagecina,
muxranis xidze dasaxrCobaT kidev davdgebiT,
saqarTveloSi es cxovrebac _ TviT mkvlelobaa.
amitom gviyvars saqarTvelo Cven TavdadebiT,
amitom mogvwovs da Segvidnobs Cven es oboba.
Zveli ordeni Tavis mklelTa: ilo, zenoni.
Cveni ordeni poetebis Sxamis yanwebiT.
Tavis mklelobis Tavze dagvfrens igiv demoni,
me vxedav im morgs, mowamluli sadac CavwvebiT.
RmerTs, poezias, Sen siyvaruls me davafice,
wamebulebze loculobdes tanit tabiZe.

15 ivlisi, 1922
tbilisi

83
***

minda, rom movewyo avtonomiurad.


CvenSic SeiZleba cxovreba keTili,
sparsul noxze vwevar exla aziurad
da ZaRli micqeris yurebdacqvetili.

roca sxva poeti leqss dawers kafeSi,


ni qviT! veubnebi, dasde kalmistari!
`cxeni angelosiT~ monaxe afiSa _
mec minda gvirgvini, gvirgvini gamtydari.

ivlisi, 1922

84
leqsidan: orpiris oqropiri
1
es ar aris simRera... es arc leqsia,
me TviTon maSinebs gombeSos aneqsia.
me minda vsTqva, qarTvel xalxma rac damavala _
me minda, gavxsna misi awmyo da momavali.
Cem win iyurebian: ialbuzi da myinvari,
rogorc ori boZi _ erTi eSafotis.
murvan yru da yvela despoti mZinvare...
gaZarcul kvarTs grigaliT hpotnis...
am didi qvabidan xma arsad gava.
bedma sxva tomi am adgilas miwiT agava.
kidev daSreba bevri zRva, bevri mdinare,
Cven oqros napirs moadgeba axali argo.
(yvelam bevri sva, bevri sWama _ RmerTma Seargos),
yvela daartyams Tavze uros, Tuki naxa xalxi mZinare.
Cven ar gveSinoda arasodes gamoZaxebis,
Cven yovelTvis gvyavda sezonis falavani.
xedavT nakvalevs, aleqsandres gaTxril arxebis?
am qveyanas Zvelebisagan aqvs galavani.
ra uyoT, rom kaxaberi _ gaxda agasferi,
miwa ar ikarebs Zvel rkinis palos.
yvelas gaasworebs saakaZis xmali naferi.
Tavis gawirvis am gakiTxvas vin daemalos?..
kidev amova wiwamurze orqidea,
mtkvari amoitans maCabelis gvams.
Tu saqarTvelo bewvis xidea,
bevr sxva genias is cecxliT daswvavs...
.............................................................
.............................................................
amas swers nabolara didi poetebis,
romelsac daelia leqsis araqaTi.
roca orpiris cecxli mogedebaT,
maSin gaixseneT es Cemi traqtati.

20 seqtemberi, [1922]
tfilisi

85
***

var usaTuod amis movale,


leqsSi vaxseno gion saganeli.
yvelas gadagvitans sikvdili male,
ase datrialda boroti saqanela.
mas kidev swamda marTla poezia,
sikvdilis winaTac is leqsebs ambobda.
Cven ufro uaresi dro mogvewia,
radgan Cven Tvalwin leqsic ki daobda.
vin ityvis, saganeliT qveyana daoblda?
vin ityvis leqsebze, is rogor daoblda?
undoda, yofiliyo yvelaze meti.
uTuod es Winkas iyo manifesti,
uTuod dafasdeba ganwirvis Jesti.
sawyali saganeli... Winka da elva,
patara kubo... ramxela damwyevla.

25 seqtemberi, [1922]
tfilisi

86
sezonis falavani

es sul erTia, mainc gaugebaria,


SeiZleba wera hieroglifebiT.
TiTqo patara bavSi var _ dafaze grifeliT
da Cemi sulic sxvas abaria.
madonna dezertiris bazarze
(usaTuod temaa axali),
gulgrilobiT qveyana gadavraze,
`dasavleTis divan~-s daswerda bayali.
me TviTon miyvarda winad lirika,
mzad viyav, umizezoT mTeli dRe metira,
dRes yvela imedi marTla gairiya _
lirikis poeti mgonia mestvire.
marTali guliT, ukanasknel Tavis ganwirviT,
mivmarTav yvelas, usaTuod gamomitiron.
laforgis kvira Wianuris atirda wirviT _
dawyevlil poets nu amadliT, roca gTxovT mirons.
wvims Semodgoma warRvnis wvimiT... me var orpirSi
da es grigalic moTxris Rame xom ixtiozavrs.
me meCveneba Cemi Tavi mefis porfirSi,
soveli Winka TavmdablobiT meubneba zars...
me TviTon mivzdev yovel wasul dRes.
mzad var, vitiro bavSsze umwaress.
Tormetma Rvdelma mama gasudres.
me erTi Rvdelic ar amigebs wess..

da vmadlob ufals, Cemi suli mas abaria,


man erTma icis, rom ar iyo igi samiwe.
ase atirebda poets malliaria,
ase gaugebrad swerda tician tabiZe.

18 oqtomberi, 1922
tfilisi

87
melitas

aleqsandria... yarabulaxi...
astrali wevari _ RmerTi melita...
modgeba leqsi, rogorc ulayi,
madona afTari _ RmerTi melita.
poetis ocnebis didi xnis wvaleba _
maRal trotuarze TviTon kleopatra
gamvlels da gamomvlels locvas avalebda,
es gulic, es leqsic iman gamofatra.
da bevri gaivlian am gzaze landebi
magram poezia ver etyvis verafers
_ mxolod pirvelia Svenebis gandoba,
pirveli ocneba ase Tu gagafrens.
minda, dRes movewyo marTla lirikulad _
CvenSic SeiZleba, rom iyos pindari.
magram rogor midis leqsi iribulaT,
Tumca sxva leqsebis aris sawindari.
sezonis qalbatons hqondes es afiSa _
dapyrobil parizSi Cahyveba geroldaT,
roca sxva poeti leqss daswers kaфeSi,
leqsisTvis samSoblo mas kidev eloda.
astrali wevari _ madona afTari...
melita _ kaxeTis gvirgvini gamtydari.

23 aprili, 1923
tfilisi

88
23 aprili

me mesizmreba kaфe `Mon Parnasse~,


senati beber prostitutkebis.
rembos ocnebas vervin momparavs
da dResac RviniT daviTuTqebi.
ra lamazia mainc tfilisi,
ucdis garemSi aRa-mahmad-xans,
mReris besikis gaфi Tilisma,
aprili gulSi lirikas asxams.
ar minda, movkvde patriarqiviT,
minda, gaveqce saqarTvelos mzes.
sadac, mSoblebo, daimarxeniT,
dRes iq jambazis sina gaabes.
var dalewili, viT Cemi riTma
(o, es ar aris bodiSi marTla),
ver gaditana cxeni jiriTma,
bedo, mixmare TviTon kamaTlaT.
am dRes damzoges me yaCaRebma,
dRe poeziis es iyo sworeT
da SarSandeli wlis gaCaReba,
TviTon melita RmerTi-astoret!..
ra lamazia mainc tfilisi
(ra saWiroa aq ironia).
orives gvaxrCobs Cven siфilisi,
orive xelSi gagvironia.
ucdis tfilisi besikis mizrafs,
vucdiT tfilisSi goris miwisZvras.

5 maisi, 1923
xelovnebis sasaxle

89
melita
dadaisturi madrigali

yvelaze ufro arcxvens


Cem saxels _ ticians
xaverdis ticianTan SedarebiT
daxeuli kanapebi.
albad ar eloda aseT oreuls.
meri ServaSiZe (gigo diasamiZis
Jurnalidan amoxeuli),
uria mxatvarma sam wels rom xata,
uyurebs am leqss da eRimeba.
winaT RvTismSobels es saxe hqonda,
winaT uSenebden am qalebs taZrebs.
.......................................................
.......................................................
Tavze damyurebs meri ServaSiZe
(sandro yanCelis Jurnalidan amoxeuli),
uria mxatvarma sam wels rom xata.
Sen ki, melita, albad ucqeri
tiutCevisa da romis cas.
iqneb, marinetic SeniT aRtacebulia.
Cveni tfilisi ki TandaTan Zirs iwevs,
grigol robaqiZem xerxemali gadautexa,
magram miwisZvra mainc igvianebs.

17 maisi, 1923

90
orpiris oqropiri, steфan malarme
da daniela uria

es ar aris marTla oqropiri


_ es mxolod orpiris bayayia.
didebulaT Svenis samefo porфiri,
didebulaT icis dogmatebis malayia.
me TviTon gamzarda tician tabiZe _
poeti avyia.
saaxalwloT, saSobaoT da saaRdgomoTac
erTi da igive maqvs saTqmeli:
gafrenil eklesiis samrekloze
qadagebs maRal xmiT gombeSo,
ambobs pirdapir da aSkaraT,
rogorc kazinoSi krupie: `bakkara~.
CvenTvis dResaswauli marto
rafiel erisTavis leqsebSia
(kidev kargia, Tu ar dagaviwydaT)...
neta me ise miyvardes poezia
an TviTon saqarTvelo,
dedaCems rom uyvars mewveli Zroxa
(Sen, vinc amaze gaicineb,
vici, Svilic ase ar giyvars).
imereTSi mReris daniela uria:
kaxeTSi kidev dedas levana:
ilias da akakis leqsebs
patarZlebi mRerian
TavianTvis sabediswero Rames.
yvelafers mivscemdi, rac mabadia,
rom maxsenebdes erTi mainc qristomatia.
_ amboben, iyo giorgi saakaZe,
Cria mziTvebs umatebden `vefxis tyaosans~
(amas hqvia Coxiani dadaistebi).
ivane javaxiSvili swers plutarxiviT,
iqneb vinmem Cemzec dasweros disertacia,
memarcxeneoba poeziaSi usaTuod dasatacia.
saqarTveloSi yovel Worflian qals
Tavis sakuTari hyavda poeti.

91
dRes RvTismSobeli Zirs rom Camovides,
miTxariT, aba, vin etyvis leqss?
ase ambobs orpiris oqropiri
msuqani gombeSo.
amxanagebo, poetebo,
visac giWirT leqsebis wera,
vici, amiT gulze mogeSoT.
iyaviT gambedavi da sTqviT pirdapir _
Tqvenze ufro masxrobaa Tqveni leqsebi.
exla n.o.t.-ia da elektroфikacia,
leqsisTvis vinc iclis, is ra kacia?
hkiTxeT Tqven nacnob poets,
Tu is Sinauria,
vin ufro aRelvebs _
steфan malarme Tu daniela uria.

maisi, 1923

92
dadas maniфesti

Cemi suli daglejili xurjinia,


sparsels rom Camoaqvs enzelidan.
Sig daeteva mTeli aziis sisulele
da xarks ar gadaixdis sakavSiro respublikisTvis.
ra Seedreba, roca krua somexi mucels iclis
eqspresis molodinSi vokzalis gadaRma,
Tqven yvelas oyna gWirdebaT, Tqveni deda movtyan.
Cems iqiT parizia... eliseis mindvrebi.
Casuqebuli Joфri moutaciaT wmida ilias cxenebs,
pol klodeli kocnis Cineli qalis balRamian fexs
da tristan tcara aTamaSebs `dada~-s kuklas.
vzivar moedanSi... SeRebili iniT TaTari
agorebs kamaTlebs (esec kosmetikaa da Tavis gasarTobi).
(amboben, arabebi varskvlavmricxvelobden).
unda iyo idioti, rom Zveleburad swero leqsebi,
roca saturiis sanaoze glexebs uxsnian eleqroфikacias.
roca prezidentia mixa cxakaia.
mTawmidis SemoRamebas marto bozebi elian,
erTi darCa quCa gaunaTebeli.
vis unda Seni nazi leqsebi,
orsuli qaliSvilebi siciliT ixocebian,
Tu poeti xar, yvelaferi magari gqondes.

22 oqtomberi, 1923
tfilisi

93
uJmuri kvireebi

eqvsi weliwadia vemzadebi, davswero leqsi `Dimanche~.


amas hqvia laфorgis kvira.
aseTi uJmuri kvira mainc ar maxsovs,
zarebi qalaqSiac ar rekaven.
yvela taZari Seiqna feeriuli.
es leqsi rom am dRes damewera,
naRveli daiqceoda foladiviT.
SemiZlia daviCemo, rom sizarmacis
RmerTi mainc var.
Tu isic daemateba, rom loToba Cemi meore stiqiaa,
Cemze erovnuli poeti ar yofila saqarTveloSi.
me, kote marjaniSvili,
Salva dadiani da daviT CxeiZe
tantebis cirkSi varT:
kola grdanelis iubileze.
vin miscaT amdeni temperamenti yaraCoRelebs?
sawyali grdaneli sdgas gakotrebul sovdagariviT.
mis win misi beci portretia _
rkina Camosxmuli adamianaT.
paolo iaSvilis magier sityvas ambobs
arbitori: `Sen dauka, vanua~.
rogorc Tavis mkvleli rusTavelze
modis kollau nadiraZe, erTad vixrCobiT
operetta `mxiarul qvrivze~.
da Tavis mkvlelTa orgias
aklia valerian gafrindaSvili.
Tu es ar aris leqsi:
iyos varianti erTi gauqmebuli kviris.
Semdeg albad aseT leqsebisTvisac ver movicli.
yvelaferi win midis poeziis garda,
iwyeba leqsis ukuRma eleqroфikacia.
me var amis winaswarmetyveli.
iyos es biograфia erTi dRis,
mjera _ Semdeg gamova epopea: `tician tabiZe~.

29 ivlisi, 1924
tfilisi

94
muxambazi, romelic ar imRereba
am dros brundeboda grigol orbeliani orTaWalidan,
cxeli cocxalebiT savsea navi.
es xmaa WiWyinasi, ase gulsaklavi,
Tu krwanisidan modian TaTrebi.
gulebi saguledan movardnas elian
(didebulia sikvdili xanjalidan).
mezurneebi ibrZvian gaafTrebiT,
Sarvalis totebSi mTeli mze Cava.
modian virebi datvirTul qliaviT,
(virebic sunTqaven kojris niaviT).
ase aRviZebda saiaTnova mtkvars,
Rvino moundeba gaciebul mkvdars,
gaberil loyebiT mReris saiaTnova:
`aruTina mqvia, saiaTnova var,
leqsebs getyvi, cam quxili daiwyos~...

...da dgas tfilisi mudam uryevi


da qanaoben xrioki mTebi,
gamogudula garSemo xevi,
gulo, aenTe, Tu aenTebi.
didebulia yabaxze dila,
axali mTebis vxedav kunZulebs,
orbelianTa gauTxovar qalebis ZuZuebs..
mze sixarbidan, mzec ki gazrdila
da motexili serabimis frTa,
qaSueTi kidev ufro gafiTrda.
ra uyoT, rom icvalen droni
da gvaxrCobs exla qimerioni.
am dros brundeboda grigol orbeliani orTaWalidan,
savse yanwebi Tamadas elian,
mesmis daZaleba: dalie, aitan!
tician mqvia _ vrCebi ticianaT,
leqsiT da RviniT yvelam micaniT,
leqsebs vityvi, cis quxili ra ari,
saiaTnovas saflavSiac gautydeba ficari.

20 maisi, 1925

95
tfilisidan dedas

viyavi adre me antinoi,


dRes marTla vgevar nerons msivani.
bevri ocneba gamoviglove
da bevri mdaRavs raRac mtkivani.

momagondeba orpiris fSani,


dedis ZuZusTan vswovdi uJmurebs,
rom iyo marTla gardaqeSani,
orpiri mainc dagauZlurebs.

miyavdaT yanCebs mkvdari Tevzebi.


xvilifSi sWamden mglebi Cven xarebs.
vgrZnobdi, orpiri rom daivseba,
vici, orpiri ver gaixarebs...

gafrenil saydars, ujvaro saydars


meRamurebi Tavze dahgoravs.
ar eSveleba am saqmes wamxdars,
adre utie me anaforas.

deda, me vici, Sen aRar gZinavs,


eli, Camoval mainc uecrad..
roca rioni sunTqvas gahkmidavs,
mas Seni gulic dahyveba ficrad.

vici, yovel Ram acxob sakurTxebs


daRupul qmarze... dakargul Svilze,
yvela daSorda danavsul kuTxes
da marto darCi gamotirilze.

Cemo Zvirfaso, Cemo Zvirfaso,


ar vici, ra vqna, riT ganugeSo.
sircxvili ari, riTma veZio,
roca Sen gxedav ase mwuxares..

dampal yavarze Camodis wvima,


TviTon rioni modis ezoSi...
Cven daRupul beds stiris gombeSo,
isic CvensaviT cremls Rvris mduRares.

96
Sen ginda fici: me marTla vficav,
vficav Cem siyrmes da Cem nasoflars,
vficav, rac gulSi gamiars setyva,
vficav, Cem mamis darCenil olars,

rom sikvdilamde me miyvars marto


saqarTvelos mze, mkvdrebis civi mze
da Tu es grZnoba vinmem wamarTo,
cocxlad davwvebi sasaflaoze.

Zvirfaso deda, arc ise Sors var,


ver gavepare samSoblo mxares.
ar minda, movkvde sadme ubiri,
gmirTa akldama mec Semifarebs:

vici, bevri myavs me megobari,


am Rames CemTan mainc vin ari?..
orpiri xaSmiT danagubari
da mamiCemis kubos ficari.

ra aris qali, vinc unda iyos,


wami, romelic sicocxliT mogspobs.
mokvdes, vinc guli imaT gauyos,
uaryof ukve me mogebul oms.

CemTan iyavi, CemTan iyavi,


sizmarSi mainc gamomecxade,
gaxsovs, Sen ase vis dastirodi,
mec exla ase vstiri ubraloT...

saqarTveloiT vin ar damwvara,


an vin ar stiris saqarTveloze,
bevris sicocxle man gaamwara
da bevric davrCiT sasaflaoze...

ivlisi, 1925
tfilisi

97
marta maCabels

xar alesili, rogorc xmali maCabelebis,


xar alewili _ rogorc verxvi taSiskarisa.
Seni simaRle simaRlea saxrCobelebis
da gadmoxedva RvTismSobelis, qarTls rom aRirsa.
me mesizmreba amaRamac mRvria liaxvi,
deridaxoli gaWenebul aTabagebis.
mtkvari aspinZas gadaCexil TaTrebs miaTrevs,
mtkvari TaTrebis Zorebidan aRar dadgeba.
savsea isev saqarTvelo Rvinis marnebiT
da raindebi gadadian yanwebs yanwebze.
jer ar momkvdara aq vaJkaci sxva dananebiT,
rom ar edidos saqarTvelos ukvdavebis mze.
ar minda, viyo gaTanguli morcxvi ostati,
romelic xatavs varZiaSi dedoflis freskas.
da batis frTebic Zvel poetebs minda movstaco,
sircxvili aris iq batis frTa _ Tu xmali rekavs.
ukanaskneli darCi qarTlis Sen dedofali
da Tu gvirgvini udrovobiT Tavze dagatyda,
Cemi gulidan sxva gvirgvini gamoiTale _
es hiperbola bevr poetebs dastovebs saxtad.

13 ivlisi, 1925
borjomi

98
Tamunia wereTels

bednieri var, rogorc arasdros,


TviTon ar vici, ra mixaria.
ar minda, guli cecxlma daRadros,
Tu cecxli leqsad me mafaria.
taSiskaridan mohqris grigali
did mouravis muzaradebiT,
cas mogrexia Tavis namgali,
mTvare savsea gulis nadebiT.
darRveul cixes me gaTanguli
veRar vaSoreb ocnebas oCans,
vici, martyia xmali franguli,
magram TaTari ki arsad mosCans.
vstiri, vigoneb sawyal mamias
`Tamars vin ityvis, marTla ra iyo?~
Cemi cxovreba isec wamia
da sxva Tamarma Suaze gamiyo.
Tamars! vin ityvis, ra iyo marTla!
Tamars! vin ityvis, marTla ra ari!
Tavze damnaTis me Zveli qarTli
da `modinaxes~ var patimari.

20 ivlisi, 1925
borjomi

99
axali mcxeTa
epopea `tfilisi~
(levan RoRoberiZes)

...da rogorc pulsi momakvdav kacis,


es ritmic ise gamoicvala.
me vubrundebi dRes axal tfiliss,
rogorc фleita gamoxrul ZvalTa.
Zveli sataxto... sveti cxoveli,
romlis oboba mtkvars gadaaSrobs;
misgan saswauls arvin moelis,
zaxar zaxariC aq mSvidaT vaWrobs.
gadaleSili es rumbi Rvinis,
winaT ymaT hyavda albaT sinodals,
dRes ki buxarins swers is depeSebs,
iseT sityvebiT, guls rom dahkodavs.
daSra aq vneba adamianTa,
jvaris monastris gacivda mwiri,
mxolod aragvi mtkvars Caxvevia,
pirvel siyvaruls aqamde stiris.
rusis ispravniks kapasi coli
mSvidaT uSlida win aq pasianss
da aziaSi SeWrili soli
imperatori vespasiani,
nadavls hynosavda, rogorc afTari,
nazonis leqsebs ismenda mtkvari.
`oi, aragvo, aragviano,
mtkvaro fexmardo, mudam mquxare,
var mogonebis cecxliT mwuxare,
utaxto, rogorc is aleqsandre,
romelis sevdac am did xeobas
jer aqamdesac ver auRobavs.
ase iReba axali kari,
sanTelis frTebiT modis ikari,
win ki eleqtros gardaqeSani,
goliaT qarxnis mosCans javSani.

100
da im adgilas, sadac odesRac
abiaTari kvarTiT damarxes,
TavCaRunuli aTasi muSa
miayoleben mtkvars axal arxebs.
da im adgilas, sadac samWedlo
ver dasWedavda Wak cxenis erT nals,
mortirebs gaaqvT exla gragani
da aTasi xmiT `International~-s.
da im adgilas, sadac odesRac
uwyalo kerpi idga armazis,
dRes suxiSvili, tfilisis muSa,
eleqtro sadgurs uSenebs baziss.
da im adgilas, sadac odesRac
Zvel dinastiaT dagrovda ferfli,
eleqtros cecxlSi sdgas jvris taZari
fantastiuri da eiфeli.
vespasiani, wminda nino, mefe mirian...
lado dumbaZis, suxiSvilis axali mcxeTa
mogonebebi grigaliviT, Tumca mohqrian,
urCi ocneba maT poetis ver daafeTes.
vin daxris droSas maRal tarians,
roca is moaqvs proletariats.

16 noemberi, 1925
tfilisi

101
poemidan `CaRatar~

rac unda viyo marTla morCili,


erTi xma mec maqvs, momeciT sityva.
ar msurs, rom viyo me monomani,
Tu mogoneba sircxviliT mirtyams.
Cemo tfiliso _ roca vigoneb,
rom galewies bavSebis kalo.
mec minda, tanjva gaviziaro,
mec minda, cemiT rom daviRalo,
msurs sikvdilamde _ rom vinmem mirtyas,
Cemi sawilo momeciT sityva...
sul raRac aTi gavida weli,
sul ramdenjerme dabrunda mTvare,
rac dastiroda mtkvars aleqsandre
da mTebs Samilis suli mSfoTvare.
viRaca dadis xmal amowvdili,
viRac dahyefavs cofiT darials,
kelaptariviT sdgas mTa myinvaris _
Tergi qajebis ismens dairas.
vici, ar maqvs xma mrisxane lomis,
vici, ar maqvs xma mwivan arwivis,
dasaklav xbos xmiT minda vibRavlo,
rom eSafotze mec damarwies.
da xvdeba suli aRamahmad xans,
tfiliss rom scemda mrisxane torebs.
mec gamitoleT krwanisis gmirebs _
marabdis vaJkac gladiatorebs.
ra Seedreba poetis saxels?
_ gmiris saxeli ufro metia.
miyvars qarTuli miwa marTali,
rac vaJkacebiT monaxvetia.
da am Sav da uiRblo Rames
me mrCeba mxolod erTi anderZi,
rom ar amoSres xalxSi naRveli
batoniSvili aleqsandresi.

102
da rogorc erTi urCi miuridi
vficav sayvarel vaJkacTa wverebs,
Samilis fafars da TeTr WaRaras
aleqsandres wvers droSaT nakerebs,
rom me davtoveb poetis saxels,
Tu vaJkacobas Tqvensas ver vamxel...

noemberi, 1925
tfilisi

103
orpiri

ar gauvlia TiTqo am oc wels,


ezoSi vwevar bavSi uZravad,
vigoneb yrmobas me waruxocels,
jer cxovrebisgan gaukawravad.
mzes moitacebs Waladidis tba,
sabaoфiviT sdgas naqerala.
dagesizmreba Tamaris kaba,
aT welze meti rom nakerala.
me vin maRirsebs rusTvelis saxels,
magram ocneba mainc tkbilia.
miyvars, neSoSi Tvals rom gaaxel
da neSo qalze ufro Tbilia.
mtanjveli aris zecis simaRle,
da varskvlavebis civi kriali,
dRes leqss Tan axlavs simamaZaRle,
me Zveli damrCa gulis friali.
da rac ubraloT ityvi amaze,
ufro metia gulSi siame,
vaSlis gaSlili xis silamaze,
tanze gaskdeba maisis Rame.
ca wiTelia da rqanayari _
amaRam zena amova qari.

20 Tebervali, 1926
tfilisi

104
sergei esenins

gauxednavi kvici iyavi


da sisxliani, rogorc CaRatar.
darCebi leqsSi gauriyavi,
codvaa, am leqss saflavSi gatan.
mogsdevda sevda did tramalebis
da moatane darialamde,
suli suls rogor daemaleba?!
Cveni Tvalebic cremliT daRamden.
gana Sen darCi marto cocxali,
rom gadarCena ar gxarebia?
vin daiTvalos cremlis kurcxali,
sircxvili, rac guls gahkarebia.
gdioda leqsi, Sen rogorc sisxli,
mourCeneli gulis iara.
Tavis sikvdiliT Tavs ver daixsni
da sisxli mxolod sisxls eziara.
gamTeniisas xaSis did qvabSi
xarSavda kepkas mTvrali paolo.
yinvas gahqonda gared kaSkaSi,
sikvdilma xeli magrad wagvavlo.
ar gamocvlila xom poezia,
muzebi ciskris karebs aReben,
mxolod Cven sxva dro wamogvewia,
Cvenc male sadme CagvaZaRleben.
da gulSi stiris Seni anderZi,
sadRegrZeloSi gvaxsovde marad,
wiTel RvinoSi Sen _ puris kerZi
wamoizrdebi sisxlis tomaraT.
RmerTi da rjuli, ara varT Sori,
mongolis sisxli gviduRs orTaves,
suli daapes da mere Zori,
Zoric Zerebma gamoaTaves.
ase uWirda albaT amirans,
rom daulewes CvensaviT mkerdi.
SevsvamT sawamlavs Cven rogorc mirons _
pirvelaT Sen sTqvi es alaverdi.

105
CofuraSvilTan viyaviT wuxel,
Senze RrialiT gaskda arRani.
sakuTar Zmasac veRar gaumxel,
rac Cakirula sulSi balRami.
samwuxaroa yvela eseni
da ufro mware kidev es ari,
lamazo biWo, sergei esenin!
cocxals ar gesmis es saficari.
amxanagebo, Tu Rrma ReleSi
Cveni Tavebic sadme dagordes,
yvelam icodes _ sxva poetebSi
esenin hyavda ZmaT cisfer ordens.

28 Tebervali, 1926

106
tanit tabiZe

salambo nazi da mtredfexeba,


karTagenis sisxls vin moigerebs,
ocneba SoriT TiTqo exeba
atlantidebis daRupul fskerebs.
Sewiruli xar imave tanits
wiTeli fexiT dambuli mtredi,
mec sakuTari movkvdebi daniT,
hanibaliviT _ ganwirul bediT.
me ase giwer, Svilo, or aprils,
ar vici, kidev ramdeni damrCa.
vigoneb droSas karTagens daxrils,
rom moipares _ tanitis farCas.
dRes tfilisSi var, magram orpiri
stiris Cem sulSi vaSlis xeebaT
da maldaroris xma oqropiri
orives erTad Cven Segvexeba.
Sen gZinavs, amis ara gesmis ra,
icode, am xmam uRvTod gamsrisa.

2 aprili, 1926
tfilisi

107
sargis jayeli

mooxravs mtkvari pirgaguduli


da Seikreba taos sayelo.
gamobrwyindeba mTvare qurduli,
rom daezmanos sargis jayeli.
ram amozida es goliaTi?
cxens xerxemali vin gaumagra?
urjulo TaTris rekavs saaTi,
va¡ TaTrebis yanas umarglavs.
koxta goraze Sexvden mTavrebi,
ase Sefices taSiris karebs:
daswvan urjulo, rogorc yavari,
qarTuli xmali Tu gaixarebs...
da iyo es xma Cumi guguni
yvela monastris rekden zarebi..
Semoipara Rame ukuni,
miiRo SeTqmulT es ziareba.
Tavqve daeSven aTabagebi,
gzas uCvenebden cotne dadians.
es mxare SoTas aris naqebi,
magrad uWiravs leqss gZel vadians.
magram me minda, mainc avtirde,
tanze macxia mongolis Tafli.
sicocxle, rac rom Zvirad ar Rirde,
aseT tanjvaSi erT wamSi gagcvli!..
maRali aris klarjeTis mTebi,
jayelis landi scildeba Tavze.
gulo, aenTe, Tu aenTebi,
nagubar leqsiT exlac amagre.
ar gamocvlila Cveni qveyana,
mec xom poeti var sasaxelo.
xalxma ikmaros, rac iyayana,
sityva gekuTnis, sargis jayelo!..

aprili, 1926
tfilisi

108
tfilisi
oda

mefe lomkacma, Tu mgel kacma dagartya kverTxi


da Cem wamebaT Sen aRsdeqi qveynad, qalaqo,
bevri vaJkaci galavanTan SemoiferTxe,
mec minda, guli sisxlis leqsad Semogalaqo.
mec mimino var, gogirdis tbas Sen rom Cafali,
mec sikvdilamde wyurvilisgan miSreba piri.
vici, sxva RmerTze uwyaloa qarTlis ufali
da mainc minda, davrCe misi me oqropiri.
vici, rom gyavda mecixovne morkinalebi,
vici, rom ZvlebiT amdgaria Sen axlo mTebi,
vici, gqelavden yizilbaSTa cxenis nalebi
da wauWriaT taZrebisTvis xmlebs gumbaTebi.
TaTrebis sisxliT mewamuli gamxdara mtkvari,
da rogorc moses, saakaZes xmliT gaukafavs.
gilewda kalos bavSebisas TaTris kevari
da veRar gandves Tamar mefis Sen Zvirfass saflavs.
beberi Zvlebi iraklimac Zlivs gaitana,
suli damarxa nariyalas gamskdar bastions.
marto marabdam sisxlis kerZi rac mogitana,
mesame unda kidev zRva qarTls, rom daitios.
ver gibedavda rusTaveli pirispir Sembas,
verc sxva poetma Sen aqamde leqsiT ver gaqo
da ufrTxis yvela samudamo Sen sisxlis embazs
vaJkacobisTvis ganwirulo Zvelo qalaqo!
Tavi Segakla saiaTnovam, ucxo somexma,
yvela amowmebs, gemrieli wyalia mtkvaris
da Tu Sen exla poetisgan mogesmis Sesxma,
es gedi mReris yelwaWrili da cocxalmkvdari.
Sen xar wameba, xar jalaTi da xar maradi!.
TviTon miwisZvra moicile Sen marto goriT:
rac unda iyos es Taoba samaskarado,
Cven, poetebi Sen gogirdis sisxlSi davgordiT.
me var mimino xaxamSrali da kapoeti,
me var tfilisis agoniiT mkvdari poeti.
15 ivnisi, 1926
tfilisi

109
uSenoT SenTan...

nu gaikvirvebT, roca getyvian,


rom Cumad aris exla tician.
poeti dRes sxva ocnebis tyvea,
amis Sesaxeb maT ar ician...
ra saWiroa aq pirferoba,
marTla mxiblavda me erT dros `dada~,
mtanjavi iyo es gaoreba,
monanieba ki aris sada.
eSaфotiviT idga qaldea,
es ca aqamde Tavze damtiris,
guli yovelTvis pitalo kldea?..
da gavxdi erTxel me dezertiri.
magram momadga grigalis sveti
da axal omSi TaviT daveSvi.
sityva ar aris cecxlis damwreti,
ise, rogorc zRvas, ver daclis peSvi.

dafasTan vdgavar da vSli Zvel leqsebs,


carciT ki ara, sisxliT rom vwerdi.
samSoblo miwav, isev gwov fesvebs,
uSenoT SenTan var alaverdi...

15 ivnisi, 1926
tfilisi

110
Tamunia wereTels
akaki wereTlis poema `naTela~-s
korrekturis gagzavniT

`modi naxeo~ _ mivel da vnaxe


da sjobda mainc, rom ar menaxa.
arxistratigis mrisxane saxe,
sakurTxevelis rom sdgas karebTan.
me bavSi viyav da ar vicodi,
naTela sisxlze risTvis xarobda,
ra siamayis guls awva lodi,
roca sarebze Tavebs axmobda.
rogorc aTasi gamtydari Tari,
ganagrZobs mReras Tavebis Robe.
Zvlebis фleitam sZlia TaTari
da gamarjvebas veRar xaroben.
da mogoneba moaskdeba guls
da grigaliviT sulze gadiars,
vxedav brZolisTvis sisxliT gaTanguls
da Seyvarebul cotne dadians.
me ar macxia mongolis Tafli
da xel gakruli ar vzivar mzeze,
magram buzebi, rom ver daiTvli,
sWamen Cem sxeuls sul umizezoT.
ar Segikeravs Sen CemTvis Coxa,
magram vatareb obobas perangs,
rac rom sicocxle miaCndes oxraT,
aseTi sisxliT sxva ver SeRebavs.
bevri dagyveba dRes abezari,
magram ar gvanan im Zvel raindebs,
ra saWiroa im droT mezare _
dro umisodac aravis indobs.
am sibneleSic modis naTela _
qveli wereTlis amayi qali.
me Tu cxovrebam marTla gamTela,
mTolvare gulis damrCa farTqali.

111
magari aris xom `modi naxe~ _
leqss ufro mtkice aqvs galavani,
da es poemac Sen Seinaxe,
mec poetebis var falavani.
ase imReris Zveli motivi,
samoTxis Citi _ gamaiuni.
Tu saWiroa, mec momiteve,
rom Senze vfiqrob dRes, Tamunia.

22 ivnisi, 1926
tfilisi

112
da nazi, rogorc evqsinis ponti

dRes vkiTxulobdi me evripides,


mTel dRes magonebs Sen Tavs medea.
guls vin daCagravs Sen gadamkides,
is siyvarulis moimedea.
rogorc sakire drakonis ybebiT,
irxeva verZis oqroTa tyavi;
Zveli ocnebis grigals avyevi
da sixaruli mklavs aurwyavi.
rac unda giTxra _ iqneba sityva,
gamouTqmeli mZiravs mewyeri,
Zvel qariSxalis talRebi mirtyams
da axal argoss orfeoss vmReri.
mSvenieria evqsinis ponti,
vin moigona es Zvirfasi xma?..
medeas ambiT Sen momagondi
da Jruantelma guli dasicxa.
magari, rogorc sargis jayeli
da nazi, rogorc evqsinis ponti,
trialebs CemSi raRac saTqmeli
da gaRadruli miSreba yronti.
vin daaguba CemSi es grZnoba,
rom daZiravda kidev aT poets?
da Tu suls es dro ase aRrZobda,
xalxisTvis risTvis gamamartoes?..

5 agvisto, 1926
tfilisi

113
...me Tu gindodiT TanamedroeT!..

CaaqreT gulSi sionis zari,


da alaverdis wminda sanTeli,
omSi mimaval samas xevsuris
did sayvirebis korianteli;
rom ar vxedavde cxeli SanTebiT
me galurjebul dedoflis ZuZus,
rom ar vxedavde sisxlis marabdas,
vaJkacTa ZvlebiT Cakirul kunZuls;
rom ar stirodes Zveli mironiT
daoblebuli sveti cxoveli,
rom RvTismSobelsac ar hqondes mudam
daxvretil Tvalze cremli soveli,
rom zRvaTa mefis dadianis qals
ar mokvdomoda Svili otia.
rom ar mesmodes marTla miwisZvra,
rom mongolebi qarTlze modian.
rom ar mesmodes aragvze oxvra
batoniSvilis aleqsandresi,
rom wiwamurze Zeglis magier
ar eyaros qva sisxliT nalesi.

vin momaSorebs am xmebis grigals,


amdeni Zvlebi raT damigroveT,
me Tu momTxovdiT simReras axals,
me Tu gindodiT TanamedroveT?..
nu SemibralebT _ me var nacari,
nu SemibralebT _ me gavxdi mtveri,
nu SemibralebT _ esa, rac ari,
rom agoniiT ase vimReri...

5 agvisto, 1926
tfilisi

114
***

dezertirebi isroden Tofebs,


garSemo idga sisxlis liaxvi.
da, amxanago, nu SegaSfoTebs,
Tu im marTals gzas gadavuxvie.
sveticxovelSi viyavi sxvebTan,
rodesac adga Zveli sioni.
da mec vstirodi darRveul svetTan,
roca mewamul kabiT stiroda
kaTalikozi da kirioni.
gana ar vici _ me rom briyvi var,
magram miTxariT da amixseniT,
viyo kaeni, Tu muSis garda,
me vinmes qeba vaRirso eniT.
Sercxves poeti, Tu man daswyevlos
ofliT daRarul muSis marjvena,
anda warsulSi sxva gzebiT evlos,
RmerTma da xalxmac is SeaCvena.
magram guls daRavs sionis zari
da saqarTvelos cremlebiT stiris.
revoluciis iyos xanZari,
magram sionsac gaexsnas piri.

20 agvisto, 1926
soWi

115
warwera wignze `cxeni angelosiT~

awydeba xalxi axal stadions,


cxens angelosiT gaaqvs jiriTi,
gaxsovs, rodisme rom dameqados
me Cem leqsebis sisxlis qviriTi?
icodes mxolod es saqarTvelom
da Senc, Zvirfaso, gTxov, rom icode,
Znelia ase gatana lelos,
wigni sakires iwerebodes...
iciT, vinc aris es angelosi,
cxeni qafSi rom maRla miafrens...
Znelia zidva saqarTvelosi,
mxolod poetad me Camisafres.
did poetebis var nabolara
ver vuZleb sityvas magar fesvians,
Camovefare mwuxris olarad
qarTlis momaval poet-messias...

24 agvisto, 1926
gagra-soWi

116
qarTlis cxovreba
Sesavali

as weliwadSi erTxel rom uceb


ca gaiReba da icis yvelam,
mematiane ar vgevar xucess,
magram mec damwva am cisartyelam.
an da ra aris marTla poeti,
Tu cis gaRebas Tvals ver Seaswrebs,
vsargeblob zRvaze ganmartoebiT,
mivyvebi gemis gafrenil afrebs.
gemi `iliCi~ dadga soWaSi,
riTi ar aris axali argo.
mogonebebis vixrCobi WaSi,
minda, am grZnobas leqsi movargo.
rogorc bavSisTvis dedis alersi,
ise tkbilia evqsinis ponti.
naRvelma guli rom gadalesa _
Cemo samSoblov, Sen momagondi.
vuaxlovdebi Sen Crdilo sazRvars:
lomkacs, kaxabers _ momaqvs leqsebi,
da Tu rkinisas ver gasob palos,
Seni miwis xom vwove fesvebi.
da gadavwyvite ase uecrad,
davwero Seni sisxlis poema,
Tavs ar davzogav _ meqec mewyerad,
Cagatan, rac guls moepoeba...
stiroda am zRviT ovidi nazon,
ufro ki romsa da sakuTar Tavs,
rac unda ena gadamirazon,
me vityvi Cveni gzebis daburdvas.
gvicvlian Cven gzebs... oflSi gawuruls,
rom Seucvlian sicxis sasTumals.
magram ver vxedav jer verc erT ufskruls
da verc erT mwervals Cvengan garduvals...

117
gamwevi aris es agonia,
aRar Tavdeba cecxlis sakire
da amaRamac ase mgonia,
rom moadgeba qriste napirebs.
da rogorc am gems davarda Ruza,
cas gaexsneba simZimiT kari
da TeTri, rogorc ialbuzia,
momelandeba eris sizmari.

24 agvisto, 1926
soWi-gagra

118
skiфiis elegia

gana Tu marTla gadmovikarge,


me Cemi nebiT gadmovikarge.
vxedav skviфebis gaTelil mxares,
vici, es miwa me aRar margebs...
me marTla miyvars Cemi qveyana,
magram es grZnoba vis davajero,
satexi gaxda orpirSi yana,
aq ki gvimrebis daveZeb Ceros.
da stiris CemSi puSkinis leqsi,
dgeba skiфia da qimeria.
me vis movTxovo exla alersi,
cremlebze cremli rom momeria.
Camoitirebs brma mefandure
da aatirebs qristes bazarze.
ambobs cremlebiT qveynis samduravs
zuis mimbuli ZaRli bawarze.
mec magondeba Cemi bavSvoba.
mec metireba, ar vici, raze.
aTasjer guli rom gadavraze,
maRirseT erTi cremlis gaSroba.
stiris moxuci qveynis aRsasruls,
da akvanidan amis molodins.
mec qariSxlians vigoneb warsuls,
da sinanulis cremli Camomdis,
momsdeven cxeniT mTvrali skiфebi,
mec vsvam `kaberne~-s da ar viTvrebi...

3 seqtemberi, 1926
anapa

119
me yaCaRebma momkles aragvze

CamomrCa ukan me CerqezeTi,


vuaxlovdebi Cvensken darials,
damSrali Tergi _ erTi wveTia,
magram zRvasaviT gulze gadiars.
wameqca Tavze ca garRveuli
da caze kidev sxva myinvaris ca.
da darialiT gadareuli
Tvalebs cremlebis Tergi mirecxavs.
da gadavyureb almass ufskrulebs,
kvaldakval Cemi demoni momsdevs,
vxedav gigantis Soltis muskulebs
da rkinis bawars, yelze rom momdebs.
vici, momelis mainc es bedi
da isic vici, Cemze axia!..
Zvirfaso, ar var, icode, ybedi,
Tan Tavis mokvla ra trabaxia!..
magram mitacebs qariSxaliviT
am Tvaluwvdeni xramebis fskeri,
vici, qali xar yvela qaliviT,
vici, amasac eWviT ucqeri.
minda, rom viyo mwiri guladi,
saSinel Rames vefxi rom dabdRvna.
var avsebuli SeniT gulamde
da movardnili cremlebis warRvna.
minda, movirTxa am Saragzaze,
minda, gavixsna guli alali.
me yaCaRebma momkles aragvze,
Sen Cem sikvdilSi ar gidevs brali.

5 seqtemberi, 1926
tfilisi

120
ilaiali

skiфiaSi var... qimeriis


mwuxriT damwvari,
ali, Zvirfaso, me Seni xmiT
vkiTxulob puSkins,
baxCisarais Sadrevanis
masvelebs Rvari,
Zvel Sadrevanebs atirebas
aravin uSlis.
da vekiTxebi am daburul
skviTebis Rames:
ra iqna Cveni Wabukoba
da gataceba?
vin gadafisa ase guli
mSrali balRamiT
da ar gvacala STagonebis
davaJkaceba.
male tfilisSi, rogorc winaT
vaJa-fSavela,
me Camovitan xurjinebiT
daweril leqsebs,
magram leqsebze meti momaqvs,
mainc naRveli,
uCemoT ase samSobloSi
rom gamileses.
da geficebi mec ovidis
damwuxrebul lands,
rom Zveleburze kidev ufro
SenTan var axlo,
vocnebob SenTan rusTavelze
tiriliT gavlas,
daviwyebuli striqonebi
rom ganviaxloT.
vigoneb im dros, roca SegxvdiT
marTla loengrins,
TeTri vaSlis xe TeTr xideze
moscurdi gediT.

121
gigonebT rainds, samudamo
leqsiT dabegrils,
rom gaTenebas quTaisSic
veRar vigebdiT.
vigoneb tfiliss.. rZian dilas
da vardisubans,
abneul sityvas, leqsebis orTqls,
ilaialis
da saiaTnavas simRerebiT
ayvanil duqans.
ali, Zvirfaso! dagvrCa rame
im cecxlis alis?
Tvrameti weli, dasawvavi,
Tvrameti weli.
Cven gusarebi ­_ gafrenili
holandieli.
momtiris guli, sasikvdile,
guli alali,
cicinaTelaT gadamdnari
da ilaiali...
buinos airess.. alexandro
da kastilia!
TeTri sabnebiT Tavwakruli
malaelebi.
im tanjul dReTa panaSvidi
gadaxdilia,
sabaneevas unazes mziT
namtiralevi.
TiTqo gugunebs amaRamac
daviTis zari
da es skiфia sizmaria,
mxolod sizmari...

14 seqtemberi, 1926
anapa

122
skviTuri elegiebi
5
maSin ovidi stiroda aq roms
da iq darCenil Svilebis alerss,
foladis naduRs droc veRar aqrobs,
romic ver uZlebs aseT naWed leqss.
stiroda Semdeg kidev aq puSkin,
nisliT daburul petrogradis cas,
TiTqo es iyo jer kidev guSin
da peterburgi kidec daiqca.
aq aleqsandre makedonelma
amorZalebis Semusra jari,
magram gascvala qalis qamarSi
lomma lomuri Tavis abjari.
utexden cxenebs magar xerxemals
aq gadamTvrali skviTebis urdo,
gzaT gauvlia aq mahmadis xmals,
rom dunaize gadaeyudos.
bevri sxva tomi, bevri sxva Tesli
am zRvis napirebs gadurevia,
magram damSvidda imaTi gesli,
mwuxris nislSia dRes qimeria.
ra minda aq me? _ risTvis movedi?
gana Tu vityvi Cem gulis saTqmels.
yelwagdebuli imReris gedi,
pirdapir scemen _ Sublis safeTqels.
magram gadava kidev sxva tomi,
iqneb evqsinis pontic amoSres,
mxolod icocxlebs leqsis atomiT,
rac poetis guls cecxliT amoWres.
maSin ovidi stiroda aq roms
da iq darCenil Svilebis alerss,
foladis naduRs droc veRar aqrobs
da me vagrZeleb ganuwyvetel leqss...

14 seqtemberi, 1926
anapa

123
stalini

vin amouSva es grigali pircecxliani,


leninis Semdeg vis uWiravs cecxlis sadave?..
amdenxans qari Cadgeboda, Sen rom geclia,
magram muSebi rkinis nebiT Sen erTs gdaRaven.
Sen xar foladi... kaxaberi, marTla sxva kaci,
rkinis paloTi es qveyana daabarbace.

male, sul male gauCndeba mzes komujredi _


male miitans cisartyelas ambavs iq mtredi.
gaTavda warRvna... kidobani dadga ararats,
Zveli qveyana veRar ikrefs ukve araqaTs.
moduRs grigali grigalebze gadagragnili
da am stiqias diriJorobs koba stalini.

civ cimbiridan, taigebiT _ cxel kolxidamde


mebrZolTa Zvlebis gamoxruli adga fleita.
katorRa, cixe, eSafotze xalxs rom zidavden...
atirda xorci, borkilebze rom daifliTa.
da rogorc risxva am landebis gamogzavnili,
imperatorTa saflavebze dadga stalini.

rbilia marTla xalxis cremliT naWedi grdemli,


magram gatexa magari qvis mefeTa kremli.
bevri sisxli sves, sisxliani SexvdaT qelexi,
roca daadga magar fexiT muSa da glexi.
axal brZolisTvis aq droSebi gadaSlilia
da am droSebis Tavsardali juRaSvilia.

14 seqetmberi, 1926
anapa

124
iremi aqebs ialaRs
k. T.

Sen marTla am leqss ver waikiTxav


da verc veravin getyvis amaze,
mxolod darCeba, rogorc me giTxar,
tfilisis Ramis es silamaze.
ra vuyoT, marTla rom gavikawre,
erTxel tfilisSi vefxic movarda,
ar dagijerebs arvin simkacres,
arc vardi varga uekloT vardaT.
megona Tavi jer avTandili
da Senc agavdi pirvelad fatmans,
mere daicav qalis mandili
da xanjaliviT mcemdi xelTaTmans.
mec ar vityodi am mcire ambavs,
aqebs iremi gana ialaRs?..
magram poeti leqss rom gagibams,
Sen moigoneb botanikur baRs...

5 dekemberi, 1926
tfilisi

125
ciklidan `karmensita~

gamomiqrole, rogorc alali


da gadamagde marTali gzidan.
qalo, qali xar, Tu qariSxali,
gulma aqamde an rogor gzida.
datove gulSi Seni xanjali,
rom davicalo me am brazidan.
xar angelosi, mosuli cidan _
zecas gagatan suls, karmensita!..

dRe cis maradi yoveli Rame


me Seni tanis cecxlis ali mwvavs,
risTvis mizogav, momkal baremRa,
daswvi, jer kidev rac ar dagiwvavs.
ar dabrundeba xom awi waRma
bedi, rac unda bevri viwvalo.
me xom uSenoT Tavs ar vicocxleb,
Sen siyvaruliT mkvdari var, qalo.

stirian sulSi aTasi xmebiT


gadamtvreuli salamurebi.
sulSi vaSlis xe viRacam dargo,
siyvarulisTvis nu memdurebi.
ver davemale me Sen siyvaruls
da arc mindoda, rom amecdina.
Seni xanjaliT gavifatrav guls,
oRond icocxle Sen, karmensita!..

16 dekemberi, 1926
tfilisi

126
ebrauli melodia

babilonidan
axlo iyo mainc sioni,
mohqondaT sunTqva
kedronisa udabnos qarebs.
da sdarajobda
gulzviadi kavkasioni
xalxTa tyveobis
gadarazul, daketil karebs.
cremli cremlia,
ormagia cremli monisa,
ijden, stiroden
mdinareze babilonisa!..
TiTqo aTass wlis
win edgaT mkvdari;
araqsis moTqmas
bans aZlevs mtkvari.
mohyveba riJraJs,
wayveba daiss
ismis Wriali:
_ o, adonaiss...
tanjva-wameba
rac Seagrova,
risxvaT Tavs ayris
xalxs iegova..
es wigni sisxliT
SeRebilia
da sisxls moiTxovs
mainc biblia...
da es ambavi
moWorili gana rodia.
aqamde stiris
ebrauli es melodia.
da JRers ukvdavi
baironis mrisxane qnari
hanrix haines
mimatebul cremliT damdnari.

127
pirveli sunTqva gana poetis
am didebul xmas sadme ascdeba?..
_ Cqara, mgosnebo!
Torem guli marTla gaskdeba...

2
mec magondeba Cemi bavSoba,
mesmis, zrialebs daviTis qnari.
kiфias qali, pontofres coli,
yrma iosebis mSvenebiT mkvdari.
am dros ezoSi dayefavs ZaRli
da mivardeba gaRebul WiSkars,
da Sukis bolos ismis Zaxili,
es daniela mouxmobs muStars.
win gaugdia Tavis mixaka,
erTs TviTon ityvis, sxvas bavSi bRavis,
saponi, Spilka, farTali,
nuTu ar gindaT, xalxo, aravis?
_ aba, farTali, farCa, farTali!
daedevneba celq biWebis mTeli kalia,
da sawyal cxenis Zua sad ari?
ficavs da stiris, cremlis ar gjera,
RmerTsac atyuebs dReSi asjera.
vin icis, Tavze mas ramdeni gadaxdenia
Treva, wanwali da CarCoba misi bedia.
cremliT vTxov dedas, am sawyal kacs nu evaWreba,
TiTqo guls adebs Tavis adlze sapnis naWrebaT.
Semdeg gavige am sawyalis xma ganwiruli,
roca beiliss gaumarTes gasamarTleba.
drtvinavda maSin studenturi guli gmiruli,
magram guli aq ras gaxdeba.
Ratak ubnebSi gaimarTa ficxeli omi,
sabediswero me vigrZeni sityva `pogromi~.

[1926]

128
***

samjer var dabadebuli,


monaTluli var samjera,
erTxel sikvdili ras mizams,
erTxel sikvdilis ar mjera.
SexedeT oqros mzeTamzes,
mTebi rom mTebze eyara.
yovel dRe amas xedavdes,
ra moklavs aseT qveyanas.
mova sikvdili, Sexedavs
da Sercxvenili gaiars.
roca ca sisxliT SeRebavs
TuraSaulis ganTiads,
ca maRalia _ mTac maRalia
da kacic unda iyos maRali.
gamoirRveva mTebis galia,
gadmofrindeba qoris baxala.
var Tavmdabali, guli sawyali _
sxvisi Camidges TiTqo sagules.
magram qarTuli miwa da wyali
ver naxavs poets Cem uerTgules.
sanam samSoblos ca bairaRobs
da myinvars afens Svindisfer xaverds,
sanam kaxeTi RvinoTi Rvarobs
da alaverdTan modis alaverds.
sanam tfilisze sdgas oqroyana,
tabaxmelaze _ qoroRlis cixe,
Tu ver vadido Cemi qveyana,
Tu ver vimRero, marTla Camwixle.
mec gadmovxeTqe mTebis galia
ca maRalia, mTac maRalia,
da kacic unda iyos maRali,
gamoirRveva mTebis galia _
da gadmofrinda qoris baxala.

[1926]

129
darubandidan _ nikopsiamde

dasabamidan dRe cismaradi


saqarTveloSi am Rvinos svamden,
gadadioda xelSi xelada
darubandidan nikofsiamde.
sakuTar sisxliT dakveTil zedaSs
cxenze dalevda omSi vaJkaci,
rom Semdeg TaTrebs utiros deda,
daatrialos xmali simkacriT.
me dResac vxedav mamac raindebs,
koSkSi damwyvdeul mzeTunaxavebs,
maT sadRegrZelos nu momaridebT,
amaze mainc nu damZraxaven.
baraTaSvili aragvze svamda,
me ki dRes maRrCobs qimerioni.
lamis gadiqces mtredi svavada,
sxva qariSxlebis modian droni.
ra saWiroa satrfos cremlebi,
arc qars vawuxeb saflavis TxrisTvis.
moisveneben isedac Zvlebi,
Tu krematori aRirses tfiliss.
maS, mec damisxiT, damalevieT,
amivseT yanwi wiTel RvinoTi.
saqarTveloSi bevri magines,
miumateben, rom me var loTi.

7 ianvari, 1927
tfilisi

130
mearRnebi da poetebi

...da alionze TeTr duqanTan stiris arRani:


_ mtkvari axloa, unda mtkvarSi Tavi davixCo,
siyvarulisTvis met moTmenis ara maqvs Rone,
minda, am dilas am civ mtkvarSi Tavi davixCo.
meti mozideT kalmaxebi, Tqven, aragvidan,
rac iyos, iyos: am qeifsac erTxel avitan.
erT lamaz qalze marto erTi leqsi darCeba,
gana gavxdebiT, poetebi, leqsis CarCebaT...
`ni-na, ni-na... Cemo ni-na,
ga-Txo-ve-ba... xom ar ginda:
ga-Txo-ve-ba... rom mindodes,
Seni kiTxva me rad minda..
(ninam ise igvirgvina,
rom sxvas kiTxvac ar daWirda).
ase mearRne... daamtvrie... dacxe, geTayva,
aba, rad giRirs saiaTnovas Sen muxambazi.
ramdeni wrfeli siyvaruli am mtkvars Tan gahyva,
zahesis sinas xom gahyveba exlac jambazi:
`SabaTi rom daRamdeba,
kvira gaTendeba.
Tamriko mowamlula,
raRa meSveleba...~
tyvili iqneba, Cemo Zmao _ Tavs vin iwamlavs?
albad im qalsac sul tyuilad hqvioda Tamro.
is sxva siyvaruls ueWvelad gulSi imalavs,
ramdenic ginda, TviTon vici, imas hyavs saqmro!..
Cemo mearRne, genacvale... waiRe suli,
saqarTveloSi neta ase vinmes vuyvarde...
ra vuyoT mere.. poeti var _ xeliT wasuli,
saqarTveloSi xom fetviviT sTesaven vardebs.
vici, giyvarvar: rom Sen CemTvis atireb arRans,
vici, giyvarvar: rom ar ginda, mohkvdes Tamari.
Sen kargad ici, rom Tu mokvdi, arvin dagmarxavs,
Tavis samarxi zed gartyia oqros qamari.

131
xelidan wasuls poets axlo mainc aqvs mtkvari,
kargi biWia: imas ar sZuls ufaso mkvdari.
styui mearRne: gaTxovdeba es Seni nina,
ar daijero, is Tamrikoc rom moiwamlos..
qali qalia, didxans uqmrod ram aronina,
qali qalia da iSovis Tavis malamos!..
ubraloT vkvdebiT: mearRnebi da poetebi _
magram Cven albad Tavis mokvlac gvepatieba...

16 Tebervali, 1927
tfilisi

132
Sexvedra k. balmontTan
moskovis axlo tyis qalaqSi

maxsovs rusuli yana da qeri,


mogyvebi bavSvi, rogorc jadoqars.
Sen ki micurav, rogorc namqeri,
Sen, rogorc qriste, miyvebi am qars..
Я был в России, грачи кричали.
Весна смеялась в мое лицо.
da niavs miaqvs yviTeli Cala,
iSleba Seni Tma Taflis feri..
da stiris yvavi.. yvavi yvanCala,
leqsebiT ase rom moefere...
Я был в России, грачи кричали.
Грачи кричали: Зачем? Зачем?..
SenTan viyavi... yvavi stiroda,
raze stiroda, me vici gana?
mec xom mduRare cremli mdioda,
magondeboda Cemi qveyana.
marTla damwveli, es aTi weli
ver damaviwyebs maSindel zafxuls,
amdenxans ase Tu gauZeli,
amden siyvaruls, amden sixaruls!..
im zafxuls mokvda vaJa-fSavela,
maxsovs, cremlebiT Sen es giTxari,
is sikvdilis win iTxovda balaxs,
gaxelebuli wyurviliT xari...
mas Semdeg damrCa grZnoba aseTi,
rom erTad or mzes Tvali Sevaswre,
moxibluli var am sinazeTi
da sikvdilamde davrCebi ase...
gaviar isev `ZaRlis moedans~
da mivadgebi mikolas saydars,
karze darekas xeli ver bedavs,
am saxls vuyureb rogorc nataxtars.
aq scxovrobs gruSka, Cveni dekani,
aq skriabini ebrZoda sikvdils.

133
me rusTavelis momaqvs dedani
da Sublze civi ofli gadmomdis.
gvikiTxav mTvaris, Taflis, mzis leqsebs
da TeTri TovliT savsea quCa.
da mSobel miwis viynosav fesvebs,
Cem zamTris sulSi hyvavis aluCa.
TiTqo CaTvlima baltruSaitiss,
voloSins hSvenis lomis fafari
da rusTavelis mgznebare Sairs
zamTris sinaze gadaefara..
gelis tfilisi: `vefxis tyaosans~
meored elis dRes saqarTvelo.
`cisfer yanwebi~-T didebul mgosans
mogagebeben Sen sadRegrZelos.

futuristebi maSinac ise


lazRandarobden yviTel koфtebiT.
Cven Zveli dagvrCa mainc sindisi,
Sen siyvaruliT gulSi movkvdebiT...

16 Tebervali, 1927
tfilisi

134
tfilisis Rame

TiTqo kvdeboda tfilisis Rame,


sarajiSvilis xmebiT stiroda,
Tars amohqonda gulis balRami
mtkvaris marjvena sanapirodan.
ukanasknelad mReris metive
fiWvis Sekruli TeTri gedebiT
da uecari Zveli motivi
wobiT da fisaT gulSi medeba...
ra mabadia, an ra mebada,
me var titveli mTa Savnabada,
magram guli rom mainc momtiris,
TiTqo Caagdes cecxlis sakires!..
tivebze roma sufra gaSlili,
RviniT galeSils velevi kintos...
me mirCevnia jorjiaSvili,
rom griaznovi kidev daxvritos!..
gTxovT, mapatioT memawvne biWi,
rom dilas misi xma maRviZebdes,
patara viris mtkice nabijiT,
TiTqo qarvaslas marTla iZendes.
yoveli kvira CemTvisa bzoba
da tfilisia ierusalimi.
oqroyanidan ramdeni gzoba
modis es qriste bavSis RimiliT.
ar var burJua, RmerTi da rjuli,
mec es bavSi var mziT garujuli,
ra mabadia, an ra mebada,
me var titveli mTa Sav-nabada.
exla mec vaqeb industriis qars,
mec minda Zveli qveynis dalewa.
Taflis frTa hqonda maSinac ikars
da guli frTaze male daewva.
da mapatieT, mec rom mivtiri
tfilisis rZian balaxis dilas.

135
me mexarbeba marTla mestvire,
arsenas leqsiT rom gamozrdila.
jer kidev vzivar am Cem Zvel tivze,
vtiri Sekruli fiWvis gedebiT.
ar SevCerdebi me am motivze,
me TviTon vscxovrob am imedebiT...

16 marti, 1927
tfilisi

136
imaTi iyos es sadRegZelo

rom davjdebodeT Cven puris WamaT,


movigonebdeT, Zmebo, firosmans.
misi guli gvaqvs Cven Rvinis jamaT
da aqamdisin qarTul mirons gvbans.
gvikurTxebs sufras: aRdgomis kravi,
misi rumbebi da natiur-morti.
Cvenc xom kravi varT es dasaklavi
da asabiiT sufra moirTo.
gaiars kidev aTiod weli
da am sicocxles ufro miqelavs,
Cvenic iqneba Sesandobeli,
Segvabraleben sawyal nikalas.
Zmebo, Cvenc gvelis sardafis xvreli
da firosmanis iq agonia.
bevri ar aris misi mnaxveli
Cvenc ambaT sxvisgan gagvigonia.
da atirdeba wyvili sanTeliT
samikitnoSi sufra patara,
ganvlo man cecxlis korianteli,
bedma ubedoT bevri atara.
iyo sawyali erTi ostati,
aseT ostatebs zrdis saqarTvelo.
RmerTma akurTxos marjvena maTi,
imaTi iyos es sadRegZelo.

20 marti, 1927
tfilisi

137
leqsi mewyeri

me ar vwer leqsebs.. leqsi TviTon mwers,


Cemi sicocxle am leqss Tan axlavs.
leqss me vuwodeb movardnil mewyers,
rom gagitans da cocxlaT dagmarxavs.
me davibade aprilis TveSi
gaSlil vaSlebis yvavilebidan,
mawvims siTeTre da wvimis TqeSi,
modis cremlebaT Cem Tvalebidan.
aqedan vici, me rom movkvdebi,
am leqss rom vambob, esec darCeba,
erT poets mainc gulze moxvdeba
da es eyofa gamosarClebaT.
ityvian ase: iyo sawyali
orpiris fSanze gazrdili biWi,
leqsebi iyo misi sagZali,
ar moucvlia erTi nabiji.
da awuxebda mas sikvdilamde
qarTuli mze da qarTuli miwa,
bednierebas mas umalavden,
bedniereba man leqsebs misca.
me ar vwer leqsebs, leqsi TviTon mwers,
Cemi sicocxle am leqss Tan axlavs,
leqss me vuwodeb movardnil mewyers,
rom gagitans da cocxlaT dagmarxavs.

17 aprili, 1927
tfilisi

138
es ar yofila dasamalavi

dezertirebi isroden Tofebs,


garSemo idga sisxlis liaxvi,
suls mogonebis cecxli aSfoTebs
da warsul dReTa saflavs miaxlis.
marTla damwveli es aTi weli
sizmars miagavs gamoutanels
da TviTon gikvirs, rom gauZeli
amden satanjvels da brZolas amdens.
rad minda exla saxeli marto,
maSin viyavi mxolod poeti,
moedania dRes marTla farTo
da moedanze mkvdari movedi.
da ase maxsovs, qarTul zRaparSi
kacs ukvdavebis enaxa wyali,
magram rodesac dabrunda saxlSi,
surasTan mkvdari dawva sawyali.
ase moudis yvela lirikoss,
Tavs sasikvdiloT rom gadadeben,
unda sicocxles sul gagiriyos
da CamoSordes yvela imedebs,
leqsebs rom axlavs Tan sawamlavi,
es xom ar ari dasamalavi.

16 maisi, 1927
tfilisi

139
gunibi
Могилы вольности Гилгебиль и Гуниб!
В. Хлебников

gadmoviare daRestani... vnaxe gunibi,


giauri var _ da var mainc exla miuridi,
xmali lekuri amdexanac ar iRuneba,
am xmals me exlac sixaruliT guls gavuyridi.
dauTovia sispetake zecas TeTr TovliT,
sdganan zvavebis eSafotaT maRali mTebi,
moduRs grigali SurisZiebis meore mosvliT,
ixtiozavric warRvnis Rames daefeTeba.
vxatav arwivTa samudamoT dangreul budes
da mogonebis sircxvilidan Tvali mevseba,
am cis simaRles Segineba rom gaubedes,
amis sircxvili, saqarTvelov, Senc xom gedeba.
qarTuli Zvlebi alpebian aq rusis xiStebs,
mecodebian am sawyalTa gaxruli Zvlebi,
suli Tan wayvaT samoTxeSi mamac jigitebs
da Tqven ki darCiT, Cemo Zmebo, gaZarculebi.
da amaRamac, roca lewavs yvelafers qari,
miuridebis suls kidev locavs maTi imami.
Tqveni ki waxda samudamoT brZola medgari,
arc dagitirebT ucxoeTSi ucxoTa Rame.
ar misrolia me arasdros jer kaJis Tofi,
arc galesili mrtymia welze lekuri xmali _
magram uecrad vaJkacobam mec SemaSfoTa,
ar minda, viyo me poeti sisxliT damfrTxali
da am Ramidan dawyebuli dRe rac ki gadis,
me vwer poemas: rom garecxos Tqveni Ralati.

17 maisi, 1927
tfilisi

140
kaxeTi

I
ase gveZaxis alaznis veli:
_ Cemi stumrebi xarT sasurveli.
modiT da naxeT kaxuri Rvino,
modiT, biWebo da movilxinoT.
neta sxva xalxic wamogeyvana,
geliT poetebs sufra gaSlili.
SildaSi mReris dedas levana
da arTanaSi _ yaralaSvili.
soflidan soflad mexaT gadadis,
TiTqo winandals setyvas urtyamdes,
`mraval Jamier~ Cveni Tamadis,
rom svams da mReris kidevac amdens.
baiaTebiT sufra ixrCoba,
_ aba, gvaCvene, siZev, biWoba!..
aswie yanwi da ar geZnelos,
Cveni kaxeTis svam sadRegrZelos.
da ase damCa yanwi saoblo
da mawevs misi cali uReli,
maS, gamarjveba, tkbilo samSoblo,
viqnebiT erTad Cven ganuyreli.

II
vici, esroleT SvidTa... magrama,
rom daacdineT, vici egeca.
erTi esrola berma papama
da jixvi kldeze Camoekeca.
Svidjer rom giTxraT leqsebi mec dRes,
yvela Svidive acdenilia.
vaJa fSavela agavda mewyers
da Tavze gvawevs zvavad ilia.
mamasac unda, rom sjobdes Svili
da Cvenc viyaviT amis mdomeli.
exla es dagvrCa marto saSveli,
davlioT maTi Sesandobeli.

141
an vin daiTvlis kaxel vaJkacebs.
an Sedarebas vin gaubedavs.
Zmebo, aswieT avsebul yanwebs
da daulocoT mSobeli deda.
amaze rom sTqvas sityva Tamamad,
imisTvis virCevT Cven karg Tamadas.

22 maisi, 1927
tfilisi

142
isia nazarovas

TiTqo am aT wels ar gauvlia,


TvalRias damrCa ZilSi sizmari:
vuaxlovdebiT `janyiT gurias~
da matareblis morekavs zari.
vigoneb damwvel camet weliwads,
pirvel siyvaruls, guls rom angrevda.
Senc xom cxovrebis grigali gwewavs,
orives dagvrCa uZiro sevda:
ucodvel bavSis geZina ZiliT,
erTad gvesizmre daRlil poetebs,
siyvarulisTvis raa manZili
da ZilSi sizmraT wamoiSfoTebs.
waiRo paolom imereTisken,
mec guriaSi mimaqvs ocneba.
ufro axloa gzac am RmerTisken
da kacic ufro Seecodeba...
da es simRerac TiTqo sxvisia,
radgan sxvisi xar dResac, isia.
magram ras uzam am guriis mTebs,
Zvel siyvarulis cecxls rom SeginTebs.

23 ivlisi, 1927
dila matarebelSi
kinoeqspedicia `janyi guriaSi~

143
***

ase mgonia... rom aris doRi


da me gamovel jaglagi cxeniT.
vici, yoveli leqsis naduRi
rom gaTavdeba Cemi SercxveniT.
arc jvarosani var me raindi
da saraindo velic ar mosCans.
Cemo ocnebav, mainc gafrindi,
nuRar maoCneb _ isedac oCans.
da raindebis es sisxlis tbori
xmaliT Tu ara sityviT gascure,
sabedisweroT vibrZviT Cven ori
da brZolac unda aq vaJkacurad.
zRva iyo mSvidi.. da meore zRvaT
gahqonda guli sisxlis niaRvars,
eRirsos mainc erTxel morecxva
am balRamian Sxamis iaras.
erTi sityva aqvs yelwagdebul geds,
vucdi, es sityva gulSi amoskdes.

23 ivlisi, 1927
qobuleTi

144
***

...da es cxovrebac xom sizmaria,


dagkravs, gagitans sul ria-ria.
Cveni Taoba erTad rom dawves,
qarTul motexil mxars veRar awevs.
erTi poeti mainc ras zidavs,
Tu mkvdari guli kidev Tan axlavs.
vkocni edemis bewvis xidis Tavs
da moparul walds _ Tavs rom gadagvxlavs.
erT kacs xom meti ar umReria,
erT kacs arc meti naRveli usvams,
sikvdili erTad gadmogveria
da erTnairi laRac gadusva.
erT poets meti ar hyvarebia,
erT poets meti leqsi ar uTqvams,
Tu siyvaruli gahkarebia,
sircxvilsac bevrjer gadauTuTqavs.
mival, mivdivar da mivimReri,
da saqarTvelos mimaqvs ocneba,
jer gauTleli lerwamis Reri,
tuC-miudeblad rom ikocneba.
aTasi guli erTad rom mqondes,
aTas guls erTad amoviWridi,
oRond, lamazo, ar dagiRondes,
maxsene kacad, roca dagWirde.
aTass salamurs gaaqvs guguni,
erTad amRerden guriis mTebi,
Tu am simReriT sikvdils marguneb,
arc sikvdilisTvis dagemdurebi.
erT sawyal poets amaze meti
sindisiT aRar moeTxoveba,
damadeT gulze tyvia cameti,
mag Tqveni mamis sulis cxonebas.

24 ivlisi, 1927
qobuleTi

145
da garibaldis wiTeli qudi

sul bavSi viyav da pir titveli


mercxalis guli mqonda sagules,
roca miwevda brZola pirveli,
brZola, romelic aRar margunes.
cxraas Tvrametis vigoneb aprils
da TaTrebisgan daqceul baToms,
vxedav qarTvel jars iaraR ayrils
da es sircxvili aqamde maTovs.
gviduRda suli SurisZiebis
am ca da qveynis gadarevaSi.
Cveni wyurvili iyo _ egebis
agveRo TaTris mware revanSi.
zovreTSi vdgevarT da mters moveliT,
yvela Cvengani falavania.
saxeSi gvirtyams qari soveli,
guli ki cixis galavania.
axalcixidan motiris mtkvari,
gvilocavs bavSebs axal aspinZas
TaTrebis tyvia da satevari,
ramdenis deda Tvalebs aiwvavs.
gadaikargen, waviden, gahqren
axalgazrdobis mSfoTvare wlebi,
gulic eWvebma magrad gasarjes,
kubos sanTlebaT sdganan naZvebi.
gulo, geyofa avad gaxdoma,
im gazafxulis cecxliT aquxdi.
amas gaficebs axalgazrdoba
da garibaldis wiTeli qudi.

10 seqtemberi, 1927
tfilisi

146
amodis, naTdeba!

amomaval mzis oqros naTeli


Tavze adgeba saqarTvelos mTebs.
da namqerebSi Rame naTevi
mTvare anaTebs da arc anaTebs.
zeviT RrialiT mogoravs Tergi,
qveviT griali gaudis aragvs,
mzes gaudvnia yinulis qerqi,
mTa daufSvnia uxilav weraqvs.
qars miaqvs Tovli da miixvetavs,
gadaafarebs yazbegs SvindebaT,
Sercxves vaJkaci, Tu amas xedavs
da sikvdils kidev SeuSindeba.
mivCerebivar cas gakvirvebiT
da amitacebs sicocxlis feTqa.
vaJa-fSavelas vsunTqav filtvebiT,
ximikauris guli Camedga.

7 dekemberi, 1927
tfilisi

147
soRanluRidan

isedac mSvidi ufro dacxra amaRam mtkvari,


mxolod metexTan ufro ari mainc mSfoTvare;
angelosebma metiveebs mopares kvari,
Rrublis tivebze gawolila qaliviT mTvare.

soRanluRidan TaTris biWi modenis virebs


da memwvanile erekeba cariel drogebs,
romeli erTi an damZraxavs an gaikvirvebs,
rom ukan mivsdev Cems didebul Tanamedroves.

me ra maqvs axla, ra meqneba, an ra mebada,


var uzrunveli da titveli mTa Savnabada,
da Tu mawuxebs _ mxolod fiqri gulis damwveli,
rom axlos aris marabda da krwanisis veli.
rom yvela lekma da urjulom guli iyara,
rom kubosaviT dacxriluli dgas nariyala.

isedac mSvidi, sul damcxrala amaRam mtkvari,


mxolod metexTan mainc ari ufro mSfoTvare;
angelosebma metiveebs mopares kvari,
Rrublis tivebze gawolila qaliviT mTvare.

1927

148
galaktion tabiZes
фragmenti

erTi ocnebis, erTi gvaris varT tyupis cali,


erTad lpebian Cven mamebis kubos ficari,
orpiris fSnebis erTad vwoveT Cven uJmurebi
da leqsebiTac erTmaneTs ar davemdurebiT...
gauyofeli dagvrCa ezo, saxli da kari,
rionis talRaT dagvedevna sityva ankara,
erTia Cveni samudamo xaSmis embazi,
leqsi qarTuli gaimarTa orpiris xaziT.

mesmis yanebSi gadambuli grZeli naduri,


moaqvs deliJans krendilebi da `nakaduli~,
moimRerian Sara gzaze Calandarebi
da SiSvel fexebs aq ekalic ar ekareba.
me Semiyvarda samudamoT Cveni orpiri,
Sen gabrmavebda bavSobidan marto dafnari,
mReris gombeSo gaumSrali da oqropiri,
Cveni simRerac am orkestris xmaa damdnari.

exlac zuian xvilifebSi mSieri mglebi


da am talaxSi Caefloba ixtiozavri,
daJangebulan iq Toxebi, Cveni namglebi
da moxsnes, albad, samreklodan mwivana zari.
da moRunuli acxobs sakurTxs aq ori deda,
romelsac cremli marto erTi Tu daakurTxebs,
kidev kargia, Tu moyvarem vinmem Cabeda,
Tu kidev SerCen mezoblebi dawyevlil kuTxes..

[1927]

149
maS, gamarjveba, tkbilo sicocxle
variaciebi

Tu Cemi Zma xar _ erTic imRere


da dauCoqeb miwas muxlebiT.
_ maS, gamarjveba, tkbilo sicocxle,
davrCebiT erTad Cven ganuyreli.
vin misca feri muxranis Rvinos!
vin misca feri aragvis velebs!
sanamde unda, rom mzed idinos
gavarvarebul oqros Tavelebs.
sxva rom mokvdeba, misTvis ra ari,
wava, gahqreba, rogorc sizmari.
me ki ra vuyo am goliaT mTebs,
rom qondris kacsac devaT aganTebs.
neta, sada aqvs am zvarebs bolo,
vin dargo erTad amdeni vazi!
sjobs, aRar gqondes sulac samSoblo,
anda ar iyos ase lamazi.
sxva saqarTvelo marTla sad ari?
romeli kuTxe romel qveynisa!..
vis TuTqavs ase cecxlis Radari,
qveynad samoTxe sxvas vis eRirsa?..
davbadebulvar, rom viyo mona
da saqarTvelos medgas uReli.
maS, gamarjveba, tkbilo sicocxle,
davrCebiT erTad Cven ganuyreli!..

ianvari, 1928
tfilisi

150
gomboris mTaze
sandro SanSiaSvilTan,
giorgi leoniZesTan,
vano cincaZesTan erTad

daifSvna, magram mainc aqamde


Tavis nangrevebs uZlebs ujarma.
gastanos mainc Cven sikvdilamde
am siyvarulis leqsis gujarma.
aseTi iyo es Rame maSin,
vaxtangs rom cidan moesma reka,
dResac qviTiniT stirian caSi
vaJa-fSavelas Rvia da deka.
da sarTiWalis meTare saqo
CvenTvis akakis mReris `sulikos~,
Cvenc xom imisTvis gvyolia satrfo,
romlisTvis ase dakarguliyo.
aSuRma Tavis sTqva aSuRuri,
sxva aqvs saTqmeli am Cven samebas,
magram gagvixda sityva uZluri
da saTiTaod sityva dagveba.
melita, nino, rZali zenari _
mSvenierebiT Seemosa kalTebi kaxeTs.
`daqalebuli vefxvic~ es aris,
bewvis xididan samoTxe vnaxeT.
dedis rZesaviT tkbili Ramea,
iori CqefiT ocnebas arwevs,
gamova wamiT gomborze mTvare
da gorgaslani xmaliT gadaswevs.

ianvari, 1928
tfilisi

151
santimentaluri mogzauroba
erT dReobaze gaugzavneli leqsi

maisi yvelgan aris maisi,


magram baTomSi mainc sxva ari.
da vxvdebi exla, rom silamazes
aRar hqonia qveynad sazRvari.
zRva iyo ise mSvidi da wynari,
rom aRar maxsovs, iyo Tu ara.
erTad gaaRo cam Svidi kari
da zRvas sartyelaT gadauara.
TeTr zambaxebis dganan fardebi,
gaaqvT Sriali palmebis qolgebs
da ise hyrian TeTri vardebi,
TiTqo aTasi aq gedi mohkles.
gaRebulia samoTxis kari
da me mrcxvenia, rom var uSenoT.
albaT yofila wyevla amgvari:
mivsceT poetebs samSoblo mxare
ulamazesi, edemis dari,
mxolod qalebi gadauSenoT.
gaRebulia samoTxis kari
da me mrcxvenia, rom var uSenoT.

1 maisi, 1928
baTomi

152
iaralis

aRar gvyolia bedi gamwyrali,


Cvenc gvyavs iarali,
Zma Zmaze ufro erTguli, sando,
SanSiaSvili, Zvirfasi sandro.
vzivarT da gismenT,
Cveno iarali.
Seni vaJkacobis
eSxiT damTvrali.
wiTeli Rvinis
icleba Tasi,
ismis simRera:
_ SevsvaT aTasi...
`Rvino da nino
Tari _ Tamari.
kargi Tamada,
rom qondes mada!
da tolumbaSi
Seembas smaSi.
imer-amier
mraval-Jamier!..~

ar xar moxuci _ magram Cven, yrmani,


mainc mogismenT _ gamoucTeli.
Sen daarwie Cveni akvani
da siyvarulis dagvde uReli.
Cven saukunes mosdevi mxari
da kretsambeli Camoaxie,
xar poeziis iremi-xari,
yanwis gamoclac Senze axia.
mSvenierebiT, siyvaruliT, cecxliT da aliT
Seimosa rZali zenari.
am siyvarulis mowamluli daniT dagvkali
da ukvdavebac CvenTvis es ari.
Tu gvaxsovs rame, Tu kacni varT,
suls viTqvamT amiT,
mSvenierebiT Seimosa rZali zenari,
mSvenierebiT Seimosa Seni sulamit.

153
xom ari kaci marTla urjulo,
CvenSic arian ucxvirpironi,
magram eyofa kidev sam modgmas,
SanSiaSvilo, Seni mironi.
bevria CvenSi poeti navsi
da ufro meti kidev zarali,
Seni mze gulis cecxliT agvavso,
SanSe, grigalo da iaralo.

8 agvisto, 1928
tfilisi

154
oqroyana

patara ZaRlebi uyefen mTvares,


mTvare TandaTan Camodis dabla.
TiTqo varskvlavebs wili uyares,
scviva varskvlavi _ elvebis sabnaT.
patara ZaRlebi uyefen mTvares,
Tvalebze Zili ar mekareba.
meti ra mqonda mosaparavi
da am ZalRebma Zili mompares.
ase TvalRia vdgavar karebTan,
patara ZaRlebi uyefen mTvares.
mTvare TandaTan dabla eSveba,
Camoefara qoroRlis cixes,
daadgen tfiliss mTebi eSvebaT
da sadarajo fari aiRes.
Cemo Zvirfaso da tkbilo deda,
Cemo tfiliso _ gulis laxvaro!..
ZaRli ZaRluri qebas gibedavs,
rom mzis amosvla mainc gaxaro.
oqroyanidan davyureb Sen bWes
da sixaruli ZvaltanSi mivlis,
aseTi bedi rom momaniWes _
patara ZaRli gicavde tfiliss...

noemberi, 1928
oqroyana

155
Tamunia wereTels

ra damaviwyebs am Sav gazafxuls,


bedi ubedurs sxvas raRas uzams,
vstiri sicocxliT kubos damarxuls,
gauxarebel dafleTil muzas.
ra saWiroa kiTxva-pasuxi,
es umisodac gaxda aSkara,
ar iyo bedi arasdros uxvi,
modenis naRvels exla laSqaraT.
nuRar metyvian: `modi _ naxeo~,
unaxavadac es mjera erT wams,
gulis magier guli ar mova,
ar moebmeba arc fexi lerwams.
sxvebi movlen da sxvebi naxaven
am jojoxeTis avardnil almurs,
me ar mindoda sxva sixaruli,
CemTvis lerwmidan sWrian salamurs.
mawuxebs mxolod, ver movaswari
Tavis dros SenTvis meTqva, meambo,
Tu rogor aris duviwyari
sxva poetebSi ufexo rembo.

25 marti, 1929

156
roca mercxali monaxavs budes

wiTel droSebiT
daxurul cas,
lals da iagunds.
pionerebis
dafdafebze
amRerebul gunds.
soflis skolaSi
gogo-biWebs
skebaT Sebudruls,
axal Taobis
simtkicesa
da rkinis urduls.
dilis riJraJze
gaRviZebul
qarxnis sayvirebs,
glexis marjvenas
da galesil
Toxis sapires.
mixakis feraT
moelvare
wiTel Tavsafrebs,
rionSi, mtkvarSi,
alazanSi
gemebis afrebs.
udabur samgors
iorisgan
TxrilebiT morwyuls,
Waladidis tbas _
samegrelos
moSuSebul wyluls,
enguris xevSi
daqanebul
fiWvebis tivebs.
tirifonaze
zRvaT movardnil
bzesa da Tivebs.

157
puriT da RviniT
piramde savse
beRlebs da marnebs,
da daxvewili
abreSumis
parkis yazarmebs.
muxranis velsa,
Tergis saTaves,
TuSebma cxvari
rom gautyaves,
SesawiravaT
lomiss da laSars.
svaneTis mTebSi
gakaful Saras,
ialbuzs gverdze
rom daitovebs.
svanis bar-niCabs
da Taflis kodebs,
TuraSaulis
vaSlis ganTiads,
qari rom xeze
aRar ayenebs,
winandals Cayril
vazis namyenebs,
aWaris qedze
lanqerebs damdnars,
jiqura cocxlebs _
gvimras da dafnas.
xevsuris Zroxebs,
alazanSi
Cayril kameCebs,
mze rom umiznebs
safeTqelSi,
sicxe alenCebs.
baTomis palmebs
da Camoxsnil
qalebis Cadrebs,
TuTunis neSoT,

158
ojaleSiT
savse Calvadrebs.
usulos, cocxals,
kacs, adamians,
Siraqis velze
balaxs namians,
rasac nayofiT
mze ver icilebs.
oTaranT qvrivis
kriala ezos
da firosmanis
kruxs da wiwilebs,
Tavze rZiani
qafaT daRvrili,
atmiT da tyemliT
adgas aprili.
roca buneba
ucbaT poetebs
cecxlis naRverdals
gulSi Caudebs.
roca mercxali
monaxavs budes,
simRera gmarTebs,
rom iyo mkvdari.
mec am simReris
mTuTqavs Radari,
magram unda sTqva
romeli erTi,
rom moiSvelo,
arc ari RmerTi!..

aprili, 1929
winandali

159
es iyo maSin, es iyo winaT!..

es iyo maSin, es iyo winaT,


im iverias mwuxri efina.
im dros siave exlac Tan axlavs
mrisxane saxels aRamahmad xans.
tyvilaT eZebden omisgan safars,
qari burdavda Samilis fafars,
rusis mefeTac guli iyares,
asxden svavebaT dapyrobil mxares.
daawva SiSi qveyanas verans,
baraTaSvilic eZaxda merans.
raT unda amas ganmeoreba,
es leqsi gulze gvawevs morevaT.
eris misanma poetma mainc
sxva gasavali naxa gza Sara,
`bedi qarTlisa~ mis erTgul rainds
aseTi leqsiT gadaeSala:
`sadac aqamde xmaliT da ZaliT
flobda qarTveli,
mun samSvidobo moqalaqis
marTavs aw xeli~...
Cvenc xelmeoreT davibadeniT,
vsTqvaT poetebma gulis dadebiT:
_ idos qarqaSSi xmali mRelvare,
ayvavdes SromiT samSoblo mxare.
es mizani aqvs dRes saqarTvelos,
SromiT da ofliT gavitanT lelos..

aprili, 1929
winandali

160
oqroyana

Tu poeti xar da xar vaJkaci,


gaTendi ise, rogorc gaTenda
oqroyanaSi, Tunda am dilas.
nu daswer leqsebs... iyav zarmaci!
am mzis yumbaras ra xeli tenda,
an veeberTela sidan gazrdila?
ra leqsi zidavs am saRadares,
ra guls ar dawvavs da ar gadarevs.

Tu poeti xar da xar vaJkaci,


maSin qoroRlis gqondes simagre,
gadayurebde dabla marabdas..
nu dawer leqsebs... iyav zarmaci!
Sen rom xeli gkran, isic wagaqcevs,
amas tyviebis mexi Raravda,
magram mexia TviTon sasroli,
ca gaupia da darCenila
titvela soli...

Tu poeti xar da xar vaJkaci,


amRerdi ise, rogorc amRerda
uZos bulbuli maRal falcetiT.
nu daswer leqsebs... iyav zarmaci...
bevri poetaT Tavs asaRebda,
Cveni epoqis rom iyos Rirsi,
dRes poetebSi ar varT arc erTi...

maS, SevadedoT leqsis mawoni,


oqroyanidan CamovyveT virebs.
iqneb ar iyos es mosawoni,
magram aravin arc gaikvirvebs..

14 ivlisi, 1929
oqroyana

161
Tavfaravanis Wabuki
variacia

sadac gaxedav, saqarTvelos


yvela kuTxeSi
ibrZvis weraqvi, iRvenTeba
kiri da xreSi.
modis sinaTle yru, miuval
kldesa da RreSi,
aravin darCa: am guladgmul
omis gareSe.
daiwyo mcxeTam: gaibuga
pirvelaT mtkvari.
moedva rions da yvela wyals
es satkivari.
yvelaze win dgas tba _ Wabuki
Tavfaravani,
sadac gaiars eleqtronis
es qaravani:
`Tavfaravneli Wabuki
aspinZas qalsa hyvarobda,
qali anTebda sanTelsa,
sanTeli kelaptarobda.
Wabuki wyalSi Securda,
midis da miuxaroda,
cal mklavze gelazi ecva,
marjvenas ise xmarobda.
qali anTebda sanTelsa,
sanTeli kelaptarobda.
erTi sulmyrali beberi
aqrobda, abezarobda.
Wabuki wyalSi daixrCo,
zed niaRvari Cqarobda,
Wabukis ZuZu mkerdzeda
orbi ijda da xarobda~.

162
Wabuki isev gacocxlda,
midis da miuxaria.
cal mklavze eleqtro acvams,
marjvenas rkinis xaria.
mxoloT sulmyrali beberi
saflavSi ufro myralia,
arca Cahqreba arasdros
gizgiza cecxlis qarbuqi,
axali saqarTveloa
Tavfaravneli Wabuki...

agvisto, 1929
winandali

163
Semodgomis dRe oqroyanaSi
rable da kalmasoba

minda, davtio ubralo leqsSi,


rasac grZnobs guli da xedavs Tvali.
var Semodgomis uxmo alersiT
da JruanteliT erTbaSaT mTvrali.
oqroyanidan vinc ar daxedavs,
iman ar icis, raa tfilisi?
ase Seyurebs gnoli ber qedans,
ase Seyurebs beber cxens kvici..
SoriT ki mosCans TeTri myinvari
da gza abneul RrubelTa fara.
TiTqo qarbuqi sulSi mZvinvarebs,
TiTqo usazRvro Tovlma damfara.
Semodis saxlSi neli farTxuniT
Cemi mezoblis ZaRli cukria.
guSxam daagdo man xuTi lekvi,
mSiers muceli zurgze mikvria.
darekil kakals dasdevs yvanCala,
Cxikvi zaqarac Tavs aRar ircxvens.
rom gaxdes es mTa zvineba CalaT,
veRar gaaZRebs am davardnil cxens.
manglisidanac daZrula cxvari,
moaqvs gza Sara kravebis petels,
TiTqo surnelobs puri damcxvari
da firosmanis edeba kedels.
skolis ezoSi patara bavSebs
patara dolze gaaqvT dafdafi.
Tavs daqaTqaTebs oqtomberis mze
da ca kriala, rogorc sadafi.
brundeba jari manevrebidan,
mzes gauxdia kaci rkinebaT,
ismis simReris mZlavri guguni
da CankaiSis dedis gineba.

164
mec Caujdebi Cem pantagruels,
cxenis Wixvini mesmis rablesi
da roca qari sul gamayruebs,
gamova landi ioannesi.
TiTqo gavida es asi weli
da erTi wuTiT gadaiSala.
var mokalmase mec awindeli
da sakalmaso gZeli maqvs Sara.
mwarea lukma saqarTveloSi
poetebisTvis ufroa mware.
minda, mec avdge da joxiT xelSi
CamoviTxovo samSoblo mxare.

2 oqtomberi, 1929
oqroyana

165
warwera yanwze

amwie, Zmao da gauZeli.


aswi, dalie, nu gerideba!..
vina sTqva, kaci Rvinos ver itans,
aseTi dagvrCa anderZi Zveli,
RvinoSi vZebnoT WeSmariteba.
xom sTqva salema: In Vino Veritas...

oqtomberi, 1929
oqroyana

166
aragvze da muxranis velze
saTqmeli leqsi

Zmebo, rodesac TqvenTan movdivar


da win gveSleba muxranis veli,
Zeras vagavar, leqsiT moyivars,
ufro met kivils Tqvengan moveli.
ase mgonia, muxranis bolos
Cveni yivCaRi Semogveyara.
TavTuxis puri, badagis Rvino
TviTon daudeT imas begaraT.
ase mgonia, vaJa-fSavela
Sav cxens aragvze gadmoabotebs,
Cveni biWebis modis saSvelaT
da moagorebs leqsebis lodebs.
gviyeles, yvelas yeli dagvRadres
da agvibnies leqsis gza-kvali,
mainc gatexavs am kldesa da Rres
baraTaSvilis meranis nali.
tyuilia, mterma wamoiroSa,
Torem sikvdili Cveni sad ari?..
Tavze gvaxuravs laSaris droSa,
lomisis gvfaravs Zua-fafari.

25 ivlisi, 1930
oqroyana

167
somxeTSi
1. qvaTa RaRadi
TiTqo gacocxlda Zveli miTosi
da ciklopebi angreven lodebs.
moxeTqil kldeTa Svavi, xriali
SiSsa da Zrwolas xeobas modebs.
bolSevikuri ibrZvis weraqvi
da rac ocnebaT kaci saxavda,
WirSi da oflSi wyeuli Sroma
ganTqmul gmirobis saqmeT gaxada.
aRar Sendeba xalifebisTvis
dRes es qalaqi _ rogorc baRdaTi.
gamodis xalxi soroebidan,
Zveli cxovrebis dagmo adaTi.
Tu xar moyvare _ xom gaixare,
da Tu mteri xar _ mowydi da wadi.
aRar daindobs muxanaTobas
es mopiruli elvare waldi.
gana Tu marTla tyvilaT xatia
gerbze namgali da an CaquCi.
gamoicvala adamiani
da gaitexa buneba urCi.
TiTqo aRelda udabno kldeTa,
da daagora lodebi zvirTTa:
vaSa marjvenas, vinc am stiqiis
winamZRoloba Tavze itvirTa.
me TvaliT vnaxe es galaSqreba
da movixade mec es saxadi.
naqeb Sirazis vardis magier
qvaTa musikis _ gavxdi saadi.
ase davswere Tanamedrove
me es meore: qvaTa RaRadi...

2. laJvardi laJvards...
laJvardi laJvards gadadnobia,
cis laJvardiTa sevani savse.
Surdulebidan isvrian kldeebs,
mTebs gaumarTavT Saxse¡-vaxse¡.

168
piri Seukravs Savad udabnos,
RrubelTa jari Tavze aburavs.
mTebi damdgaran minaretebaT
da Sesdgomian Tavis al-yurans.
moskdes mewyeri.. da miwac iZras,
movardes warRvnis wvimebis TqeSi.
poema lursmniT dawerilia
da gadarCeba es `gilgameSi~...

3. udabnoTa avtadori
ar unda am kldes zedmeti xorci
da arc SerCeba mas Txeli kani.
ase daiqca didi zvartnoci,
ase daiqca leninakani,
ase moedva cecxli zangezurs.
magram ver daSlis axal cxovrebas,
socializmis tempiT aRgznebuls,
miwis Zvrisa da mewyeris risxva
da gadayveba saukuneebs
bolSevikuri welTa aRricxva.
da mecodeba me Cemi Tavi,
rogorc sawyali Citi niblia,
roca am velze wamoqceula
gilgameSi da TviTon biblia.
TiTqo axvetes devebma qvebi
da saTiTaod klde aalages,
magraT daketil samoTxis karTan
me gadavyureb mwvane alagezs.
roca gadgia Tavze zvinebaT
yoveli mxridan mTa araratis,
gjera, aq iTqva Tavdapirvelad
ukvdavi sityva _ aw da maradis...
Zvel qveynis warRvnis mec var mowame,
vuyureb, sWeden axal kidobans.
vina sTqva Cemze, darCa warsulSi!
axal simReras veRar vetyvi bans.
albaT eria warRvnis tredebSi
uTuod erTi beri qedani.

169
Cqara, simRera, amxanagebo,
Torem dagvidga leqsis sedani.
_ es gilgameSi da es biblia,
socializmis Senebis tempi,
_ mesmis uwyalo kritikosis xma,
_ Sen, Zmao, mainc Zvel gzebsa stkepni.
gana ar vici, rom daSnakebma
suliT xorcamde xalxi gayvlifes.
magram ra vuyo, rom vxedav kidev
asurul lursmnis hieroglifebs.
da aramaiss erzikiansac
saxe miugavs asurbanipals.
me amas vgrZnobdi, roca sevanze
gadavyurebdi kldeebis naprals.
me ucxo TemSi viyavi stumrad,
magram iq ucxo aravin ari.
vusmen Carencis `epiur dilas~,
mxiblavs martiross, me, sariani,
da qarTul leqsiT alaparakda
isakianis `abul-maari~.
da avtadori did udabnoTa
Tavs gadmogvyurebs mTa araratis,
bdRvrialebs zanga _ rom poetebsac
eqnebaT Zmoba _ aw da maradis...

4. axda ocneba poetebisa


rom ar gvindodes dRes mogoneba,
warsuli mainc guls moawydeba.
roca daxedav am did xeobas,
patriarqebis gamova wyeba.
maxsovs, ovaness, Seni siTeTre
da Cauqrobi Rimili _ elva.
Seni uZiro gulis farTqali,
Turme sevanis yofila Relva.
axda ocneba poetebisa,
Zma Zmas ar ebrZvis _ somexi qarTvels.
daxedav Sen mwyemss guSin boganos,
dRes Tavis qveynis patrons da mmarTvels.

170
SeerTden erni kavkasiisa
da imRerian erT salamurSi.
simSvide Cadga Cven qveyanaSi
da aRar stiris Seni anuSi.
Cvenc aq movediT Zmobis simtkiciT,
vsTqvaT, rom poetebs erTi vgaqvs Rero.
mxolod pirvelaT Sengan mogvesma,
razec Cven awi unda vimReroT.
da loris Taflze ufro tkbilia,
tkbilo, ovanes, Seni saxeli.
daevsos imas orive Tvali,
vinc ar iwamos Tvalis gamxeli.
Sen gergeboda, dagSvendeboda,
rom yofiliyav am droSis tari.
da xelmeored CvenTvis gacocxldi,
Tumca ar iyav arasdros mkvdari.
ver datkvers Jangi dro da Jamisa,
aRarc gawydeba am Zmobis rgoli.
da Cven uxilavs, aqac maspinZels
Cvengan mogmarTavs sityviT grigoli...

5. salamuri rom salamuria


grigol orbeliani
ase iwyebs Tavis `sadRegrZelos~ anu
`omis Semdgom Rame lxins
erevnis siaxloves...~
`Sewyda bindisas omi sazari,
dadumda are, sad hquxda brZola,
gamarjvebuli moilxens jari,
urdo cecxlebiT ganaTebula~...
daingra maSin erevnis cixe
da gaipara misi sardari,
magram didi xniT aRar Camqrala
aq danTebuli omis Radari.
am xeobaSi aqamde hyria
daumarxavi ltolvilTa leSi.
wvima awvimebs da Tavze aTovs
udabno qarTa sila da xreSi.

171
da Tu araqsi ase xmaurobs,
oblebis cremlic mimatebia,
mama swyevlida im gaCenis dRes,
roca Svilebi dabadebia.
barad urjulo mteri musravda,
xels uTavebda mTebSi zamTari.
da mSier landebs ukan dasdevda
gaTamamebul afTarTa jari.
miwis jurRmulSi gaTxrili soro,
ufro gareul mxecis bunagi.
aq kacs miaCnda Tavis keriaT,
magram daadga Tavze msunagi.
gaxedav, sofels cecxli edeba,
daawiokes yvela erTbaSaT.
cecxlis gmiria yarabeqiri,
am xelobisTvis uwodes faSa.
gana Tu marto osmalo swvavda
yvela mezoblebs, SigniT da gare
ar daukliaT xocva da Jleta,
ase uTxrida Zma Zmas samares.
da kacs egona, es sisxlis warRvna
maRlidan iyo gadmovlenili,
magram sxva kaci maSin gamoCnda
da es sxva kaci iyo lenini.
dRes aRar erCis somexi qurTebs,
somexs qarTveli _ yvelas TaTari.
erovnul SuRlis Ziri rom axsnas,
aq pioneric ukve mzaT ari.
da ukravs mSvidaT mwyemsi salamurs,
pionerebis ismis dafdafi.
da istoriis sizmraT gadadis
erevnis xani, erekle Tafa.
Cven varT Taoba im Taobisa,
ar auRia romelsac yarsi,
magram sagmiro sxva bevri saqme
maT daeTvlebaT bevri aTasi.
varT mokavSire im Taobisa,
romelsac marto swams klasTa omi.

172
bevrs CaeSala Sav-bneli zraxva,
da wauxdineT bevrsac naxtomi.
es is adgilia, sadac
grigol orbeliani
swerda Tavis `sadRegrZelos~ anu
`omis Semdgom Rame lxins
erevnis siaxloves~.
Cvenc erevanis varT siaxloves,
vzivarT aq erTad sardaris baRSi.
axali ismis aq sadRegrZelo,
ufro axali vaSa da taSi.
Cven kavkasiis xalxTa poetebs
erTi gza gvaqvs da erTi manZili,
rom socializmis aSendes fuZe
da xalxs eRirsos mSvidobis Zili.
vinc TvaliT naxa qveynis daqceva
da avsebuli xevebi ZoriT,
naxa, rom iqca velur udabnoT
veli morwyuli ofliT da SromiT.
naxa am eqvsas versze gaWrili
es sasaflao da es udabno.
gana ar gvmarTebs, amxanagebo,
rom sxva Taobas Cven es uamboT?!
da ar iqneba es sadRegrZelo,
es cremli ari da Jruanteli.
sxva romel qveynis mgosans eqneba
mizani, azri _ ufro naTeli.
salamuri rom salamuria _
xalxi imiTac cremlebs ixocavs.
amxanagebo, vsTqvaT is simRera,
rac xalxs imedis sxivebiT mosavs.

6. aRzevans wasvla
arc ise Sorsaa Cvengan es mxare,
Tumca pirvelad dRes me var aqa.
sjobs gamotexva... ar gvaqvs qarTvelebs
ucxo qveynebis movlis baraqa.

173
magram momesmis qarTvel meurmis
me sevdiani tredis RuRuni:
TiTqo am xmebis madani iyos
es Tvaluwvdeni kldeTa jurRmuli.
_ aRzevans mival marilze,
marils movitan brolsao,
jer dedas gadavexvevi,
mere Svilsa da colsao.
ase mgonia, ca gaipo da
gulze momedva aTasi Svildi,
ase mgonia, erTad amRerda
aTasi vano sarajiSvili.
lamazi coli, marili broli
da sixarulis cremlis kurcxali,
gulze miuSves yvela RarebiT
adidebuli berdujis wyali.
sdganan Tujebis mouravebi,
ayudebuli babilonamde.
aTass salamurs xma Seuwyvia
alionidan alionamde.
ase mgonia, kameCis uRliT
mec poeziis mival aRzevans.
da ra iqneba iseTi tvirTi,
ver gaubedavs weli awevas...

maisi, 1931
tfilisi

174
muxranis velze saTqmeli leqsebi

muxranis velze saTqmeli leqsi

yuri uyria muxranze balaxs,


dabrunebia mercxali budes,
gauwyvetia faceri kalmaxs,
Savi aragvi TeTr aragvs utevs.
mTa miyveba mTas, mTa mTas awydeba,
sdgas lanqerebis korianteli.
Tvalebs cremlebaT veRar gawvdeba,
rom iyos Tergi ori amdeni.
var moparuli lamisyanidan,
var lekebis tyve _ guramiSvili,
Tu rame mimaqvs am qveyanidan _
bedniereba es usaSvelo..
ra saWiroa melnaT giSris tba
da kalmaT kidev mina rxeuli,
Tu am mRvrie mziT guli gagiTba,
Tu am Jruantels igrZnobs sxeuli.
uyeles, yeli gamoaRadres
da aubnies leqsis gza-kvali,
magram gaTelavs am kldesa da Rres
baraTaSvilis meranis nali.
ca cas adneba, myinvari myinvars,
bednierebas Tokavs alersi
da daeweva orbebis Surduls
muxranis velze saTqmeli leqsi.

rom iyos Tergi ori amdeni

stiroden maSin aq poetebi,


gza gadarCenis rom arsad sCanda.
amaze ityvis cremlis modebiT
i. WavWavaZis studentis CanTa.
aq atirebda baraTaSvili
Tavis did sevdas, sevdas msoflios,

175
vaJkac solomon leoniZisa
ufro vaJkacur colis sofios.
dResac atyvia Tergs da darials
orbelianis nakravi dezi.
ase rbis Tergi, ase Rrialebs,
Tergi cremlebis aris anderZi.
ase mgonia, vaJa-fSavela
Sav cxens aragvze gadmoabotebs,
axal moleqseT modis saSvelaT
da moagorebs leqsebis lodebs.
saxifaToa myinvarze asvla
da iagorac ar aris sando
myinvari banaT vinc gadaTela,
aq ganisvenebs yazbegi sandro.
gauwyvetia faceri kalmaxs,
dabrunebia mercxali budes,
yuri uyria muxranze balaxs,
Savi aragvi TeTr aragvs utevs.
sdgas lanqerebis korianteli,
mTa mTas misdevs da kldeebs awydeba,
rom iyos Tergi ori amdeni,
Tvalebs cremlebiT veRar gawvdeba.

garCenilia qvebze kalmaxi


T. w.

Sen aq ra ginda? magram yovelTvis


momagondebi am ananurTan,
Savi aragvi TeTr aragvs erTvis,
Cveni gaTiSva ki yvelas surda.
arc ki gicnobdi, arc ki menaxe,
ise gxatavda Tamars vrubeli,
xar dangreuli Sen `modi-naxe~,
fexmotexili Sen xar Rrubeli.
ise nazia es mogoneba,
rogorc demonis frTebis Sexeba,
sjobs, gaixaron sxva gogoebma,
moiban Seni irmis fexebi.

176
de, gaixaron imaT mgosnebmac,
maTi cxovreba xvale iwyeba.
Cven mgloviare, mwuxar ocnebas
dafaravs miwa da daviwyeba.
garCenili var qvebze kalmaxi
da axeuli maqvs layuCebi,
SemarTulia fexze Caxmaxi
da usikvdiloT ver gadurCebi.
ase kvdeboda, albaT, aTasi
da mowmeT hyavdaT aq ananuri,
es aris Cemi mgosnobis fasi
da TviTmkvlelobis iavnanuri.

mewyeri mewyers

gaelavs, dahkravs mexi mexs mwervals,


mTa titvelia, ar aqvs safari,
TviTon mexia da TviTon elavs,
rogorc Samilis TeTri fafari.
neta, Tu sadme xar Ze kacisa,
am ukvdavebas qeds ar uxride,
Tu gawyda ZarRvi simamacisa,
me cocxali var erTi miuridi.
var dafrenili arwivis gnoli
da ar ikarebs guli salavaTs.
xevsuris jaWvis nagleji rgoli,
erTi vacxadeb marto hazavats.
var gaTelili lekis nabadi,
yvela saxsari maqvs dalewili,
magram vaJkacma mxolod gabede
da mec vaJkacis damide wili.
ra saWiroa melnaT giSris tba
da kalmaT kidev mina rxeuli,
Tu am sibraziT guli gagiTba,
Tu am Jruantels igrZnobs sxeuli.
mewyeri mewyers, lanqeri lanqers,
klde kldes awydeba, zvavs Rupavs zvavi,
ca mowyalebiT rom Tavze damcqers
da memeteba movikla Tavi.

177
winaT rom erTi iyo mTrexeli

Tavisufali iyo da ari


winaT da axlac TviTon myinvari,
Tavisufali iyo da ari,
Tergi, aragvi da dariali.
Tavisufleba ar aklda arwivs,
Tavisufleba ar aklda Rrublebs,
sxvisi brZanebiT am uRran mTebSi
arc mexi urtyams, arc Tovs da arc wvims.
Tavisufleba mxolod xalxs aklda _
monobis edva mZime uReli,
Tavisufleba rom aq dasaxlda
Cveni Taoba amas umReris.
rom erisTavi erisTavobiT
da siamayiT myinvars swvdeboda
da Tan Siola RuduSauri
erisTavobas edaveboda.
`Siola RuduSauro, skams ijeq erisTvisasa,
aqamde sWame aCxoti, axla me gaWmev qviSasa~.
ikmara xalxma wameba tyvilad
da gamoiRo saomraT xeli.
rom aTasia exla guladi,
winaT rom erTi iyo mTrexeli.
darialidan RarTiskaramde
da an sanamdec Tvali miuwevs,
soflidan soflad, auliT auls,
axal cxovrebas eyreba fuZe.
Tavisufleba winac da axlac
ar aklda myinvars, Tergs da darials.
Tavisufleba dRes xalxs eaxla
da yvela auls sxiviT daiars.
yvela aragvis da qsnis erisTavs,
yvela nugzars da RuduSaurebs,
sisxlis wvimebis codva rom tvirTavs,
miwas aWmevs da qviSas Seurevs.

agvisto, 1932
axali aToni

178
udabnos ajanyeba
poemis Sesavali

es ar aris is udabnos ajanyeba,


romelsac awyobda lourensi,
roca imperializmi karebs awydeba,
da aqlems unda, rom gaZvres nemsSi.

aq Tu iqneba mefe feisala,


ibn-saud da yvela misTanebi,
mxolod imitom, rom Sesvan samsala,
da saxrCobelaze dakidon Tavebi.

aq ar iqneba aziis gancxroma,


da al-yuranis bulbulTa kvnesa,
es udabnoa, romelic omma,
samoqalaqo cecxlad dakvesa.

rac mTavaria, avtors ase surs,


rom es gankiTxvis iyos poema,
rom feodalur monobis warsuls
yumbaris patruqs alaT moedvas.

rom yovel striqons da yovel mis pwkars


zolebad aCndes anCaris Sxami,
rom jalaTebis yelze am bawars
ufro uWerdes dila sisxami.

rom misces Rari cremlebis gubes,


rac xalxs wamebiT aq daedina,
Tu kominternis monaxavs ubes
sabWoTa droSiT meqa-medina.

grigali grigals exaTquneba,


revolucias cecxlaT SeerTvis,
ase axdeba Zveli Tqmuleba _
mosCans gviani `Lax Orientis~.

1932
axali aToni

179
leqsebidan `aprili orpirSi~

I
orpiris cxeli mziani dRea,
atmis da biis yvavilTa zvirTebs
mze ise apobs, rom yvela xeebs
undaT, erTbaSaT moscilden kvirtebs.

exmarebian Citebi sofels,


xmaSewyobili gaismis marSi,
ise magari guliT mRerian,
TiTqo maisi SeudgaT mxarSi.

daZagrulia miwa yamiri,


mzad ari moskdes, zvavad iSuvlos,
ar meeWveba arc erTi wami,
miwa rom Tesvis gazeTs kiTxulobs.

Zma xars moeba... deda kvals sTesavs,


sami Sroma dRe xvdebaT orTaves,
mTeli sofeli TiTqo xmals lesavs
da yvela srveli gamoaTaves.

da ismis erTi xma da guguni


am orpiridan Waladidamde,
ase mgonia, mTa rom waiqces,
Seudgebian, mxrebi zidaven.

mTebi ki sdganan medidurobiT,


yinuli faravs arsianis qeds,
TiTqo wuTs ucdis, zvavaT daeSvas
da niaRvaris qafaT moasqdes.

ar vici, winaT es ras niSnavda,


rom imReroden sul Cariramas,
amas ki vxedav, gadaqceula
dRes imereTi Cai da ramaT...

180
II
vwevar orpirSi... bavSi sicxeSi
da umRerian wiTel batonebs.
vardi da ia mousxams Congurs,
dedis cremlebi simebs aTrTolebs.

Tavze madganan Zmebi da debi,


veRar malaven gulSi sixarbes,
imdens pirdeba deda batonebs
ZRvens da saCuqars _ ra ginda ra fers.

dadga da dadga vaSlebis zvini,


moaqvT da moaqvT mezoblebs xili,
aluCa, bali, marwyvi da xendro,
Saqris yinuli gadagrexili.

gaxveuli var TaviT foCvebSi


vardis gamoxdil wvimaSi vscurav;
es sabania _ ase lamazi _
Tu angelosis frTebi maxuravs?

ebrZoda qari Waladididan


abrialebul atmebis totebs,
gadauloces roca batonebs,
didi madlobiT rom Semicodes.

ar davfiqrdebi arc erTi wami,


ise Cavicem me gulSi danas,
Tu am sinazis da Jruantelis
erTxel mimRereb bavSobis nanas.

amxanago da Zmao mkiTxvelo,


rom Cemze ufro gsurdes mosmena
Cemi leqsebis, me aRara mwams,
maS, iqonie cota moTmena...

mjera, gulSiac gamkravs welkavi


da leqsi TviTon amoduRdeba,
xbo rom awvalebs rZe gamSral Zroxas,
poets da mkiTxvels es ar uxdeba.
maisi, 1933
orpiri

181
akaki vasaZes
(munasibi francis Sesrulebis gamo)

Sen marTlac niWis RmerTi giRimis,


ra saocari iyavi dResac! _
mgznebare, rogorc jambazis simi,
sazari, rogorc niRabis kvnesa.
gigzavni baraTs, rom Zmam da kacma
Cems xilvas xeli ar SeuSalo _
an unda mivxvde, ra miyo francma,
an kidev gnaxo da _ SeviSalo?

1933

182
stalin

ubralo kacis ubralo eniT


rogor vsTqva, rasac leqsi ver itevs?..
varT daserili Seni geniiT,
da cecxlis ali pirispir gvitevs.
da rasac fiqrobs amdeni xani,
gulma saTqmeli Tu amouSva,
unda saadi gaxdes dekxani,
Joresis sityva mieces muSas.
dalewavs risxviT oqtombris qari,
rac Zvel qveyanas gadarCenia.
gaxedav miwas _ mTaa Tu bari,
gaxedav qarxnebs _ yvela Cvenia.
ar gadamtydara am droSis tari,
leninelebi exveva futkraT _
stalinis brZoliT gamonatani,
Sromis gmirobis simRera uTxran.
grigali grigals exaTquneba,
auwyvetiaT meridianebs.
gamoucvliaT kacis buneba
komunis axal adamianebs.
rkinis kacebis am uTvalav jars
hyavT gamocdili rkinis beladi,
droSebi faravs foladis abjars,
rom kvlav leninis sxiviT elavden.
da magondeba adgilis deda,
bavSis pirveli Tvalis axela,
an didma lilom rogor gabeda,
mices msoflios kaci amxela.
rom moxdes goris miwis Zvra kidev,
man moixada Tavisi vali.
darCeba qveynaT kidiTi kide
aq gaRebuli stalinis Tvali.

183
man SemoaZro ezoebs Robe,
samSoblos yore man gadaSala,
yvela gaigebs, dRes Tu ver grZnoben,
rom kominternis grZelia Sara.
vin kiTxavs arwivs, ras eZebs maRla,
an gadafrenas saiT apirebs?..
sdgas kaxaberi _ sazRvrebis alya _
axal samyaros seravs napirebs.

8 ianvari, 1934

184
warwera Tasze

vina sTqva, tician


Rvinos ver itans?
maS tyvilad uTqvamT:
`In vino veritas~.
erTxel sikvdilsa
sikvdilic ar hqvia _
es yvelas mosdis,
yvelas xarkia.
me siyvaruliT
aTjer var mkvdari.
Sig gulis wverze maqvs
dana Camtydari.
`RvinoSi ari
WeSmariteba~
_ es ki vicani,
amitom Rvinoc
ar merideba.
sxvafriv ugono
davrCi ticiani!..

29 noemberi, 1934

185
ori leqsi

warRvnis gadasvla

cisa da qveynis SesaerTebi


Sen ialbuzi xidad gadevi.
saZirkvelidan daiZren mTebi,
roca amirans Seambi devi.
miec alvis xes yalibad
Cerqezis qali tanadi.
ar gaiWreba advilad
sarmatel lekis nabadi.

ca Svindis feri, mTac Svindis feri,


mewamulia evqsinis ponti.
sdgas ialbuzi, rogorc grifeli,
Tumca astexes zvavebma SfoTi.
es aris mxolod safiqri,
anda mas fiqric ar unda,
gadneba mzeze gafenil fifqad,
leqsebis zvavi, guls rom dagubda.

cisa da qveynis SesaerTebi


Sen ialbuzi xidaT gadevi,
saZirkvelidan daiZren mTebi,
roca amirans Seambi devi.
mxolod es gulic ialbuzia
ucdis qariSxlis frTebidan gasxlas
riTmebi ufskruls mtredad uzian
da aniSneben warRvnis gadasvlas.

leqsis dabadeba

arc erTi sityva ar damcdenia,


mxolod imisTvis, leqsi rom meTqva _
roca bwkarebi bwkarebs sdevnian,
sakuTar gulis maSinebs feTqva.

186
mainc Tu ver vsTqvi, rasac veswrafi,
me am codvaSi brali ar midevs.
var idumali mxolod mizrafi,
da sxva miniSnavs leqsis amidebs.

gagigoniaT, Cemo kargebo,


rom siyvaruli ZaliT ar mova,
sityva sityvasac ar miudgeba,
Tu is sibrazem ar amoswova.

sanam warmosTqvam, leqsi Senia,


ityvi, sxva ucxo mas daitacebs,
da Tu vaJkacis xeli sCenia,
maSin sxvis xelSic ar ivaJkacebs.

leqsi leqsia, magram imatebs,


Tu siyvarulis bolma gamura,
maSin uyure Sen baiaTebs,
dautacia xalxs salamurad.

da geCveneba, rom leqsis Zafi


uZilo Ramis xelSi irTeba,
moskdeba wvima TqeSiT da qafiT,
leqsi welkavad dagafrindeba.

gaiTareSebs mTaSi da velad,


rogorc kalia gaTelavs yanas.
da daenTeba Taflis sanTelad,
rom gaanaTos bneli qveyana!..

20 ivnisi, 1935
cixisZiri

187
samSoblosaTvis
Tormeti rkali
1
mTac lamazi gaqvs, baric lamazi,
didxans gadares mgosnebma edems.
gaxedav _ da Tvals itacebs vazi,
gaxedav _ Tvali ver atans qedebs.
Ramea TeTri irmis nawveli,
dRe Svindis feri varayiani,
Cerqezis qalebs amSvenebs celi,
suqdeba miwa baraqiani...

2
Seni `an-banis~ da `xilTa qebas~
uWrelebia pergamentebi.
ver naxav xis tots, xili ar ebas,
da sakrefadac ar gvemetebi!..
damdgara nisli gomboris mTaze,
erTad hyvavian deka da Rvia.
momxiblavia eg silamaze,
vaJa fSavelas cremli atyvia!..

3
anbanis qebas vin daiqadebs,
dRes uanbano aravin ari.
ase moadga aWaris qedebs
Cais laJvardis cis qaravani.
ase moadga lagodexis vels
traqtoriani kameCis urdo,
romel xils aqeb, an romel Tavels,
Tund rusTavelis leqsi gaqurdo!..

4
Sen frialo mTebs, Sens kldesa da Rres
mtkaveli miwa ar darCa myari _
sada yamiri rom ar ayares,
romel udabnos ar misces Rari!..

188
maCvene kaci, rom ar ekadros
es xelCarTuli ficxeli omi,
marTla moelis wiTel eskadras
winad gamskdari paliastomi!..

5
amoiwura rionis fSani,
am Waobis fskers ra amoTxrida?
Tumc oqros verZis iyo niSani,
egulvebodaT Zveli kolxida!..
ase mgonia, axlos rom iyos,
moiTxreboda aq atlantida!

6
dahkres weraqvi... dagubda wyali,
narinjovani amodis baRi.
aRar aciebs kruxebs kankaliT,
krialebs zecis laJvardi TaRi.
xarT mezoblebi axali soflis,
stalinis miwis xarT binadari.
patiosneba gwamT Sromis oflis,
ar gaaciveT keris Radari!..

7
axedeT maRla ialbuzis bWes,
arc myinvaria masze dabali.
magram orives gadaabijebs,
raki gauxsnes xalxs momavali!
yoveli suli, mRili, balaxi,
vazi xis wverze suroT asuli
da maRal Stoze gadatanili
feTqavs leninis Zlieri suliT
da yvela maTSi feTqavs stalini!..

8
Siraqis veli Tvaluwvdeneli,
Wiauris tye gza daburduli,
enguris wyali dauleveli,
svaneTis mTebis zvavTa Surduli,

189
winandlis vardi dauWknobeli,
yvarelis vazi, kaxeTis guli.
aladasturi da ojaleSi
ajameTiviT mimdgari yana.
arxiT morwyuli yvela sofeli,
mTa myinvarisa, uSba, uSguli,
locaven miwas Tavis mwyalobels,
CemTan mRerian erT sagalobels!..

9
ormoci wlis var, kidev ormocis,
ufro mtanjvelis, rom viyo mTvleli,
ver SemaCerebs gaTxrili ormoc,
var yrma uwrTvneli da pirtitveli.
CemSic gadmodis, CemSic iRvreba,
Cemi samSoblos feniqsis bedi.
ar unda kvesiT guls amRereba
cecxl moudeblad iwvis abedi!..

10
es Zvelis Zveli ambavi ari,
magram amaze Zvelic rom iyos,
Zvirfaso, gvaxsovs Savi zRapari,
dae, erT wuTiT gamoihqrolos.
Seni gazrdili vaJi, qalwuli
Sen kar-midamos veRar icavda,
gemis anZaze xelgabawruli
stambols mahmadis wversac ficavda.

11
ismis simRera ianiCaris
da yru qviTini mamelukisa,
Sin dabrunebas guli iCqaris _
gza aburduli yvela ruqisa!
gana eRirsa vinme imaTgans,
kidev enaxa samSoblo mxare?

190
mrudes lesavda is iatagans,
Tan dasdioda cremli mduRare.
monaT gayiduls ara hyavs mxsneli,
tyvilad Wixvinebs arabis cxeni!..

12
Samilis beber da damaSvral Zvlebs
ver moasvenebs meqa-medina!
samoTxeSiac suli veRar sZlebs
murids samSoblos cremli edina!
Cvenc kargad gvaxsovs lekis tyveoba
guramiSvili da lamis yana.
dRes ki gaCaRda mTebSi dReoba
da gulis ZgeriT usmens qveyana!
iman Seaxsna darubands kari,
visi samSobloc msoflio ari!..

13
sxvas Tu ar axsovs, Sen mainc gaxsovs,
Cemo tanjulo samSoblo mxare,
Tu ra mduRare cremli gedina!..
gaSale yvela Zveli efuTi
da bedisweris karabadini.
maCvene sadme, rom qarTvel xalxSi
aseTi Sromis mSvidoba iyos?
aba, Tu gaxsovs, Tund erTi wuTi,
romels erTs ityvi, damisaxeleb
aseT bednier me qoronikons?..

14
iyo qaldea da babiloni,
iqneba ufro Sori gzac gqonda,
gicvales bevrjer Sublze mironi,
Seni bumbuli niavs gahqonda.
gicvliden miwas... oflSi gawuruls
rom Seucvlian sicxis sasTumals
da Tu ar gxedavT exla gasudruls,
vmadlobT uZlevel bedsa garduvals...

191
15
ar gaklda dastur Sen araferi,
rac Surs da mtrobas ar daabralo,
mainc ar gerqva Sen agasфeri,
kaxaberisa gicavda palo!..
mTel qveyanaze kaxabers, sxva kacs
pirveli leqsi me gaubede.
gavimeoro, me minda, aqac,
rom leqsis gube darCa gubedve..

16
ormoci wlis var, kidev ormoc wels
aRar momaklebs leqsi Jruantels,
oRond gxedavde ise bedniers
Sen da Sen gazrdil msoflios naTels.
gamovitanjeT es Sedareba,
ramac bavSobis guli gangmira,
Cven kldes yorani ar ekareba,
daulewia jaWvi amirans.
am amiranis saxelic viciT,
mTeli dunia ixsenebs ficiT!..

17
uTqvamT, rom xalxebs yrma iskanderma
kavkasionze esrola bade.
sali gastexa klde xalxTa grdemlma,
Tavis mesia TviTon dabades.
TviTon droSaa da am droSis tars
veravin naxavs gaRunuls, daxrils!.
monaT daxsnili ufro Sors atans,
makedonelis gascdeba maxvils!..

18
sul mouTqmeli ase vimReri,
leqsis dawmenda veRar moucdis,
roca did grZnobis gZiravs mewyeri,
dRea sabWoTa konstituciis.

192
yvela droSis tars xeliT vatareb,
yvela damkvrelTa me var mgosani,
magram did poets Tavs ar vadareb,
bavSic ki mjobnis friadosani.

19
Ramea TeTri irmis nawveli,
dRe Svindisferi da namiani,
gvTuTqavs axali grZnoba damwveli,
sulis dgma axal adamianis.
aba, poeti vin gagibedavs,
anda Tavxedi vin gagawbilebs?
roca svaneTis mTas gadaxedavs,
sul mosuTqmeli rom mReris liles!..

20
ase mgonia, adgeba marri
da xels daadebs axal xanZeTels,
erTi merCuli dastur ra ari,
ergeba kidec Cven gmirs awindels.
rom aiweros saqme da Rvawli,
rac Sen cxovrebas Tan Seezarda,
aTass erT Ramis zRapris sanacvlo
aTass erTi dRis Sexerazada.

21
mTac lamazi gaqvs, baric lamazi
da Tu ar iyo qveynad edemi,
es Seni ari zvari da vazi,
cecxlis brialiT guls rom edeba.
Cven Tu meored davibadeniT _
es Seni vnaxeT Cven dabadeba,
rom sixarulis cremlis dadeniT
axali kacis gavxdeT badebaT!..

22
iakob xucess, miqel modrekils,
leonti mrovels da efrem mcires,

193
mTawmidis berebs _ sicocxlis mTmobels,
vinc rom qarTuli ena mopires,
mama giorgis, mama eqvTimes,
CaxruxaZesa da sargis Tmogvels,
sityva udaveb TviTon rusTavels,
or did Teimurazs da arCil mefes,
did mouravis ioseb tfilels,
guramiSvilsa da orbelians,
da mokalmase ber ioannes,
`qarTlis cxovrebis~ mematianeT _
yvelas geZaxiT, iyaviT mowme,
dastoveT Tqveni saflavis dvire _
me ar mrcxvenia did epoqisa,
erTi sawyali rom var mestvire...

23
nuRa vaxsenebT did qalTa saxels
medeas, ninos, Tamars, qeTevans.
did mgosnebs vxedavT imaT amsaxvels
da verc gauZlebs maT Semotevas.
gTxov, ruqaia, miTxra zRapari
Cven axalgazrda qaliSvilisa,
qarxnis damkvrelis wiTel Tavsafris
da paraSutis gadaSlilisa...
sTqvi ruqaia _ amis zRapari!..

6 ivlisi, 1935

194
da beladobas, telman, gavalebs!

vardebs vardebiT savse kalaTi


moaqvT, hyvirian: _ mudam mzad varTo!
nu gaixarebs Seni jalaTi,
tyves Tavis klassis guli aqvs farTo.
qveynidan qveyniT, kidiT kidemde
Tu feTqavs sadme patara guli,
imaT mxneobas mkerdSi idebde,
Seni suli aqvT bavSebs Cadgmuli.
pionerebis jejili Relavs,
mogesalmeba patimar telmans!..

cecxli ver daswvavs haines leqsebs,


rodis dauwvavs cecxlis als ali?
mxolod simwariT amoikvnesebs,
poets saflavSi Tu darCa Zvali.
berlinis quCebs nacari faravs,
ucdis evropa Tavis Sav dilas.
modenis omi _ saxorce faras,
gza gaukafavs axal atillas.
damwvar wignebis boli moRelavs,
mogesalmeba patimar telmans.

Sena xar droSa da satevari,


barbarosebis Sen xar mZevali.
ufro itacebs, roca tyved ari,
arwivs maRali mTaTa mwvervali.
Cven Tavisufal mTebis Svilia,
visic Sen gulSi feTqavs imedi,
visi droSebic gadaSlilia,
axal samyaros hyavs arqimedi.
Tavis bartyebis tyveobis budes
arwivi risxviT Seungrevs zRudes.

baqos cixeSi ijda Wabuki,


Semoxeoda tanze xalaTi.
revoluciis Cadga qarbuqi
da mZvinvarebda mefe-jalaTi.

195
xiStebis mwyobrSi is gaatares
da wigniT xelSi Seudrekeli
aramzadebmac arwivs adares,
gamosaRadrad unaxes yeli.
ramdeni unda gavides weli,
es mogoneba ar iyos mwveli?

yoveli dRe da yoveli wami


SenTvis muSebis naCuqaria,
rom gaTendeba dila sisxami,
es mxolod SenTvis xalxs uxaria.
da saukunis es naxevari,
romelsac marto xvdebi cixeSi,
Seva stalinis Senatevari
saukuneTa danaricxebSi...

dRes aprilia Cven mTa da barSi,


askdebaT xeebs nedli kvirtebi,
erTad hyvavian: atami, vaSli,
TeTr yvavilebis sdganan zvirTebi.
fexi audgams bednierebas
da yovel kacis Sedis ezoSi,
da gazafxuli siuxviT sunTqavs,
rogorc stalinis didi medroSe.
SenTan wamosvlas TiTqos apirebs,
unda reinis gaswvdes napirebs...

daswvan haines leqsis wignebi,


orjer damwvari leqsi aRsdgeba,
gmiri cixeSic gmiri iqnebi,
rom daWran guli Tunda aswyebaT.
dadgan reinze maT mortirebi,
rom loreleas xma gaigudos,
ar eyolebaT gamomtirebi
sindis morecxil banditTa urdos.

196
rac qveyanaze patiosani
muSis marjvenis ofli iRvreba,
yoveli qveynis friadosani
Sen fanjarisken dRes iyureba.
miesalmeba germaniis xalxs,
SensaviT tyvesa da pativayrils,
mis wiTel droSas, WerqveSa farTxals,
faSizmisagan droebiT daxrils.

sircxvili, wyevla moyidul mgosnebs,


vinc rom haines aiRes Cangi,
ciliswamebis gudebi moxsnes,
iudas gaxden Zma-amxanagi.
rom unamusoT umReron qeba
kacobriobis axal mtarvalebs,
sxva germania mainc aRsdgeba
da beladobas, telman, gavalebs!

15 aprili, 1936
telmans Seusrulda 50 weli

197
baRdadis zeca
vladimir maiakovskis


В долгу
Перед Бродвейской лампионьей,
Перед вами,
Багдадские небеса,
Перед Красной Армией,
Перед вишнями Японии,
Перед всем,
Про что
Не успел написать...
_ guldasawyveti dagvrCa mravali,
mainc saerTo gvaqvs erTi vali,
rac mec mawvalebs Rame da dReca _
laJvardovani baRdadis zeca...
dabadebidan simRera gvaxlavs,
kameCs rom zurgze auwvavs balans,
vin daiWiravs am uxilav xmas,
vin gaukeTebs poetur balanss?
rasac siyrmiTve suli miyveba,
damTokvelia Cveni gonebis,
rac ar ician mxolod briyvebma
bodva brodveis lampionebis...
myinvarze asvla mainc aqvs sityvas,
ukvdavebaSi gasrolil Surduls,
rac saTqmelia, is unda iTqvas,
gastexs karebze dadebul urduls.
roca sicocxle sikvdils mxars ubams
da simwris ofli baliSs asvelebs,
iaponiis gaSlil alubals
da sairmesken gafenil velebs
erTad adgebaT didi naTeli _
TrTolva, caxcaxi da Jruanteli!..
guldasawyveti dagvrCa mravali,
mainc saerTo gvaqvs erTi vali,
rac mec mawvalebs Ramec da dReca _
laJvardovani baRdadis zeca.

198
sxvisa sxvam giTxras, me baRdadis cis
minda gimRero bavSobis nana!
dRes aprilia, aprilma icis
vaSlis xeebiT sulis gatana!..
rogorc dedis rZe da bavSis tuCi
askdeba atmis yvavili yvavils _
modi, am mewyers kaci gadurCi,
an sairmeze irmebis bRavils..
erTxel sikvdilsa sikvdil ar hqvia,
me yovel dRe var apriliT mkvdari,
da es saflavic TiTqo aqvea,
TeTr yvavilebis zvavi momskdari.
ase mgonia, Seni sikvdilic
sizmari ari mxolod uxeSi
da am aprilis rZiani diliT
dadgebi muxaT baRdadis tyeSi...
an pasternakis moxval demoni,
Tovlis Svavebis TeTri gundebiT,
rasac cxovrebiT mudam emone,
axal mewyerad daubrundebi.
an wamohyvebi bavSi wignebiT
eJvnis wkaruniT mosul diliJans
da erT partaze erTad visxdebiT,
mokle SarvalSi kanWebi giCans.
solomon mefis giliotina,
xuTaswliani didi Wandari _
TiTqo gamxdara zecis odena,
Tvali ver uwevs, wveri sad ari!..
mohqris rioni, awydeba lodebs
da Cven davcuravT iq lifsitebi,
did dasvenebas TiTqo elodes _
dafarTxaloben xeze Citebi.
xan ki mrisxane ismis guguni,
simRera axal marselielTa,
yazaxis maTraxs gaaqvs zuzuni _
alixanovma, sCans, dro ixelTa.
razmi razms Secvlis, mitingi mitings,
wyevla da krulva mefis mtarvalebs!

199
wulukiZis neSts qveyana mistirs,
ganibalis fics stalins avalebs.
bevri sxva darCa mosagonari,
dadgeba leqsis xvavi askecad
da cisartyelas Wreli zonariT
yvelafers ityvis baRdadis zeca!
fininspeqtorTan gadawyda dava,
TviTon stalinma aiRo sityva
da xalxis mamam TviTon iTava,
eTqva, rac xalxis cxel gulSi iTqva.
TviTon stalinma, romelsac marto
arc cis, arc miwis ar darCa vali.
vinc gauSala erTi gza farTo,
misca samyaros sxva momavali.
romlis winaSe qveynis mgosnebi,
rac unda basrad ena elavdes,
CaxrCobili varT valSi yelamde...

baRdadis zecis Tu gagyva javri,


arc baRdadis ca daidebs Sen vals.
aqac izrdeba wiTeli jari,
Sens magierad is mwyobrSi mova.
da Zlevamosil sabWoTa jarebs
is vaJkacurad mxarsac aubams,
Tu dingiani gadaaWarbebs
sisxliT SeRebavs maSin alubals.
magram, unda sTqvas kacma marTali,
ar gagyolia Sen qveynis vali!
da gaixarebs TviT baRdadis ca,
Sens Cangs magari simi rom misca.
sxvisa sxvam giTxras _ me baRdadis cis
minda gimRero bavSobis nana!..
dRes aprilia, aprilma icis
vaSlis xeebiT sulis gatana!.
rogorc dedis rZe da bavSis tuCi
askdeba atmis yvavili yvavils,
modi, baRdadis cas gadaurCi,
an sairmeze irmebis bRavils!..

23 aprili, 1936

200
ori aragvi

...ase adgeba warRvna qveyanas,


elvam mTis wverebs gadauara.
grigali hkortnis da wvimis TqeSSi
gauRviZia sebastian baxs.
da Tavis mokvlis TviTon muqara
ara hgavs mxolod poetis trabaxs.
TiTqo mSobliurs ismendes nanas,
anda daRupva iyos nugeSi.
ase aparebs demoni danas
akanakalebul Tamars ubeSi.
ase farTxalebs mwiri guladi
dabdRvnili vefxvis sisxlis gubeSi.
yorani Savi yornis sulamde
aragvis velze iTroba leSiT.
ori aragvi, rogorc ori da,
viT dRe da Rame _ TeTri da Savi,
bavSur tiriliT tolad modian,
rom erTad mtkvarSi daixrCon Tavi.

9 ivlisi, 1936
tfilisi

201
***

Seswyda simRera da serenada,


aRar imReris inezilia,
cecxlis kvamlSia exla grenada,
sisxlis talaxSi mozelilia.
aRar axarebs exla toledos
karmenis cxeli vnebis sicili,
qalebis moTqma quCebs moedo,
yvelgan bavSia iq misresili.
da lesavs danas baski don-xoze,
mters mtrulad unda daxvedra droze.

_ barrikadebze! _ aris brZaneba,


ismis kivili: cecxli magari.
sircxvili vaJkacs, Tu mters danebda
da miatova Tavis sangari.
Tavisuflebis aq bedi wydeba
da ispania moiTxovs Svelas,
gasZaxis mexi razmebis wyebas
Tmaaburduli da TavSiSvela.
qali ki ara, vefxvi rom ari,
daucxromeli pasionari..
brZola medgari da gametebiT
am vaJkacuri xmis dasturia
da respublikas mtlad daedeba
Tavganwiruli kvlav asturia.
saxalxo omis yvela medroSe
Tavis Tavs daWril lomis lekvs adris,
ibrZvis quCebze, ibrZvis metroSi
da rkinis kedlad adgeba madrids,
omSi damwvari da Senaburi,
Tavs datrialebs maT ibaruri.
gamigonia, saqarTvelodan
ispaniaSi wasula beri,
es ioanne Turme eloda,
iq moeZebna moZme iberi.

202
es donkixoti donkixotamde
qveynad eZebda axal samSoblos,
albad im droSi bevrni SfoTavden,
magram dauwydaT imedi bolos.
ori ki ara, erTic ar hqondaT,
maTi samSoblo niavs gahqonda!

dRes ispania revoluciis


samSoblo qveynad yvelas gvergeba,
iq Cveni moZme Cven xmasac ucdis,
Cveni gulisTvis xmalze egeba.
da delarosis xmas daucxromels
stalinis sityva aZlevs simZafres,
es urCevnia espanel mSromels
SearaRebul gemebis afrebs.
mas damarcxeba ar ganucdia,
TviTon cecxlia revolucia!..

dao delaros, Zmebo baskebo,


sisxlSi nadnobo mTa asturia,
stalinelebi TqvenTan ibrZvian
da gamarjvebis es dasturia!

25 seqtemberi, 1936

203
alaverdoba
I
Cardaxiani sdganan urmebi,
kameCi kameCs landiT aSinebs.
gamoucliaT Rvinis rumbebi
xatobas mosul vaJas afSinebs.
kavkasionsac Secvlia gverdi
da siyvarulis dasxmia reti.
surs, moitacos es alaverdi,
barSi dambuli taZari-mtredi.
dRem moitana alazanamde,
nislis Savi zRva rom gadaTela,
dReo, netavi, ar dagaRama,
Tu daRamdebi, ar gagaTena!.
meore mxridan alazans uwevs
mTvrali farexi RamenaTevi,
TiTqo mindias sufra gauwyves,
gvelis mWameli devs awevs devi.
sinaze cekviT qancmileuli
cecxls mijdomia qisti jambazi,
xalxic isea aq areuli,
rogorc arRani da muxambazi.
magram am kaxeTs sxva xmac evala
TeTri taxisa da TeTri batis,
mReris axali dedas levana,
xma alaverdis saZirkvels Cadis.
zed rom miuSva, amoTxris Zelqvas,
exla ki seirs unda uyuro,
dauTovia sikvdilis welkavs
svetze mimbuli kurati kuro.
Tma gawewili vaiT da moTqmiT
TeTri monebi da qadagebi
ise bRavian, RmerTi maT codviT,
Tu aris, caSi aRar dadgeba.
neta, ram swvima an da ram sTova
amdeni xalxi da jamaaTi,
Sesmen alazans, Tu RvinoT mova
da exla kidev Wama sTqvi maTi!.

204
tkbilo kaxeTo, madli Sen gamCens,
Sen baraqian da rZian curas,
Rrubeli caze miagavs kameCs
da kameCiviT Rame moscuravs.
sdgas oxSivari da orTqli mwvadis,
kaci am bolSi Tvals ver gaaxels,
iremi irems balaxs miawvdis,
savse Rvinis jams kaxeli kaxels.
sdgas firosmani, xatavs dReobas
da Cardaxian urmebis morevs,
vaJa-fSavela uqebs xelobas,
jixvi SairiT Sescvlis meores.
Seimben marTla SaSvi, kakabi,
besikis gafi da saiaTnova,
kidev bevri aqvT smisTvis sababi,
kaxeTSi rTvelis dReoba mova.

II
da bedisweras adamianis
maRlidan dascqers Zirs alaverdi _
da saqarTvelos Zvel matianis
gadaiSleba wamebis gverdi _
cis samrekloze damdgara beri
da yvela zarebs erTad daurTo,
arc warmodgena unda mas bevri,
rom mogvagondes mongolTa urdo.
sZlies TaTrebma mamac kaxelebs
da cecxlis ali misces baxtrions
Sahabazi cxens gamoaelvebs,
TiTqo darbevis darCa xaTrio.
ismis qviTini ZuZu mwovarTa,
gamarTulia bavSebis kalo _
Wiauris tyes xalxma mimarTa,
romeli erTi unda damalos?..
yovel dRe ucqers Teimurazi
Tavisi dedis daSanTul cxedars,
rac unda guli gadairazos,
Tavisi qveynis wawymedas xedavs!

205
da gaiZvera rusis despanebs
Sestiris mefe wamxdar qarTlis beds,
ufro did tanjvas kidev izmanebs,
da mainc gulSi ar iwyvets imeds.
mainc endoba gvirgvinosani
xaiamis da nizamis qebas,
creml SeuSrobi stiris mgosani
Tavis ojaxis awiokebas.
gawyda kacoba da sdums kaxeTi,
TiTqo maradis man miiZina,
magram kaxeTis gmirebs gaxedeT,
mosdevs elizbars Salva, biZina.

ca cas emtera Tvisi anZebiT,


RrubelTa tivebs miaqvT laJvardi,
modian dani WavWavaZeni,
moaqvT uWknobi winandlis vardi.

seqtemberi, 1936
tfilisi

206
gelis kolxida axal orTeoss

idga Waobi dauSrobeli,


qari tirifebs rionze hxrida,
me ki mesmoda sagalobeli
da xilTa qeba yoveli mxridan.
rogorc wyurvili daucxromeli
gonebas flobda Zveli kolxida.

arsaid sCanda jer iazoni,


me ki medea guliT miyvarda,
ra vuyoT, rom varT Cven uazroni,
mitom gvaxuravs sabani vardaT.
mesizmreboda troadas omi,
yrma aqilesmac muxli gamarTa.

am dros bavSoba ras ar aitans,


TviTon ar ici, sad amoyof Tavs,
da main ridis gulad kapitans
ocneba meti gmirobiT mracxavs.
Sordebi rions da zRva gagitans
da guli zRvaze mRelvareT SfoTavs.

dRes rasac hqvia poetis sibrZne,


sxvas zaravs marto imisi saxe!
me ki bavSi var kvlav TiTis sigrZe,
kbilebs mikveTavs aluCa mkvaxe.
Calvadaris cxens rionis pirze
davaglej Zuas, davageb maxes.

batoniSvilis mmosavs xalaTi,


Tumca abazi Rirs adli CiTi,
aladasturiT savse kalaTi
da daWerili samoTxis Citi.
gana vin swavlobs anbans ZalaTi,
ra saWiroa aq magaliTi!..

TviTon daviTi mihyves mis mcnebas,


jer mware sWamos da mere tkbili,
mainc ver ascdes is dananebas!

207
ufro tkbilia dilaze Zili,
Tvalis gaxela rom gezareba
da gancxromiT gaqvs fexi gawvdili.

da gelandeba Tamariani,
daviT narini da daviT ulo,
rac qveyanaze devni arian,
rasac suli aqvs, raca usulo,
rasac mzis sxiviT gauxaria
da sikvdilamde ginda uyuro.

TviTon ar ici, ratom atirda


gulis amoskniT dedis nanina.
ia da vardebs Tavze gvayrida
da amogvivso vaSliT ganjina.
Tu am saCuqrebs male gagvyrida,
tkbil batonebma rad dagvarCina!..

yvela buCqebze cicinaTela


akakis leqsiT aqviTindeba.
dilamde ukravs Congurs naTela,
caze ciskari wiTlad inTeba
da abdulSahils baSi-aCuki
vefxvis simardiT daafrindeba.

agiwvavs tanze kans Jruanteli,


WianWvelebis gaixsna bude.
vin dagvasia Cven ska amdeni,
Tavs sasTumalad safutkre udevs.
exla sxva mova, erTs rom gadeni
da daucxromel guls vneba utevs.

arc ki ginaxavs da ise giyvars


Sen, abesaloms, qali eTeri.
alvis xes wreSi alvis xe mihyavs,
Tumca Sehyrilan yvela erTferi.
Sen mainc erTi ocneba gyinavs
da uimedo cremlebiT mReri.

208
ra Seedreba uimedo xmas _
ar getireba da mainc stiri!
roca cxovreba kacad mogixmars,
roca xelobad gaxdeba stviri,
maSin mohyveba poeti oxvras,
aqvs glaxakiviT xeli gawvdili.

mxolod Cven agvcda gamofxizleba


da bednieri davrCiT Taoba,
aTasi xmebiT erTad izrdeba
gulSi simReris gambedaoba.

Cven TviTon viciT, vis davumadloT


Cveni meore axalgazrdoba,
vinca cxovreba Sehqmna ubadlo
da kacT gvibrZana kacad gaxdoma.

axda sizmari, xom daijere,


paliastomi walkotaT morTes
exla Senia simReris jeri _
gelis kolxida axal orTeoss.

[dekemberi, 1936]

209
***

gaRebul WiSkars SemoabRavlebs


abduSahilis daWrili Sveli,
roca Wriloba Wrilobas aRebs,
aTjer daWrili sxvas ras uSveli.

cxens Semoagdebs aqafebuli


satevris wveriT baSi-aCuki.
TiTqos Sen gqonda aTasi guli,
aTas meerTe iman gaCuqa.

ca cas ekveTa TeTri anZebiT,


Rrubelze civad curavs laJvardi,
modian debi WavWavaZeni _
ori tyupi da _ winandlis vardi.

da udarajebs gadaRma xani


Tavis sakbilo winandlis budes.
Tu motaceba dascalda, xani
grZel da saSiS gzas aras daudevs.

es iyo civi Zveli zRapari.


mxolod ocnebis wamiT ganaTda,
roca cekvavdnen mTvaris dairze
TviT veriko da vaCnaZe nata.

es ocnebaa cecxlis damnTebi


cisa da qveynis am gaCenaze,
idgnen RameSi kaxeTis mTebi,
rogorc aTasi nata vaCnaZe.

1936

210
***

didxans eZina myinvars titveli


da daubrunden niaRvarebi,
ficavs SemkrTali yinulebis zRva,
uyvardi, uyvars da eyvarebi.
dabrundebian koriantelad
dagubebuli niaRvarebi.
Zmazec meti xar da megobarze,
TviTon ar vici, vina xar CemTvis _
Sav aragvsa da TeTr aragvsaca
Cemi cremlebis aragvi erTvis _
rogorc qveyana pirvel Sehqmnis dRes
pirvel Sexedvas moelis RmerTis.

moyrilan mTebi da yazibegTan,


rogorc SamilTan miuridebi,
wvanan nislebSi gamoxveuli
Sav nabdiani miuridebi.
SemoufSvnia, Semoudvnia
yazbegs spetaki Tovlis xundebi.
esmis myinvaris mwervalTa fici,
rom niaRvarad daubrundebi.
da unda RmerTsac dausabuTo
yvela TamarSi erTi Tamari.
iremi irems da Svelsa Sveli
rZian balaxis konas Tavazobs,
mxolod Tergia marto loginSi
da martoobis sigiJiT brazobs.
monadirec var, mokluli Svelic,
viRacam momkla, viRac movkali,
gamova mTaze Tma davarcxnili
yinuliani TvalebiT qali.

[1936]

211
a. puSkins

saqarTvelos mTebs Tavs adgeba oqros naTeli,


mReris aragvi, bumberazi mTebis torola.
devis nafexurs miagavs gza, Sengan naTeli
da Senze fiqri _ siyvarulis zvavis mowolas.

o, rogor viciT, bednieri rom aris wami,


roca gaTanguls aRar ZaluZs guls, ar uyvardes.
Senze simReriT yels iRadravs Walis lerwami,
CrdiloeTisken surT gafrena winandlis vardebs...

es asi weli Tan waiyvans kidev aTas wels,


Sen uWknob siyrmes sibere ar gahkarebia.
ismis dideba, yvelgan, sadac kacis xma uwevs:
ialbuzia, pamiri Tu vankaremia.

veRar icnobdi dRes, Zvirfaso, mrisxane kavkazs,


Tavisufleba mis maRal mTebs ufro amaRlebs,
dRes kacis bedi, WeSmaritad, kacis bedsa hgavs,
ar aqvs qveyana saTareSoT cofian ZaRlebs.

saqarTveloSic gaifanta is xma mwuxare,


roca gimRerda mowyenili lamazi qali.
ismis gamwevi guguni da sityva mquxare,
guli sagules aRar sdgeba, gaaqvs farTqali...

sad ar ician dRes, poeto, Seni saxeli,


mze bednieri sabWoebis sadac anaTebs?
milionebiT wavidoda tyviebi cxeli,
da gaitanda jalaT mefes da Sen mkvlel dantess.

minda, dRes viyo me xevsuri da xevis beri,


aduRebul qvabs rom Seaqcevs ludis pirvel jams,
ityvis _ es iyos gadasulTa saxsenebeli,
mTebs gadaxedavs medidurad, ar iwers pirjvars.

sabWoTa miwis dailocos yvela mtkaveli,


iyos ukvdavi, viT puSkini da rusTaveli.

212
ganuyofeli, bednieri ori genia,
ori mze erTad anTebuli gulis sakire.
xalxis ocneba poezias aRudgenia
da poeziac ukvdavebas xalxiT apirebs.

ase naTeli iyos mudam imaTi bedi,


brwyinavdes erTad gadamdnari Tanavarskvledi.
sabWoTa miwis dailocos yvela mtkaveli,
iyos ukvdavi, viT puSkini da rusTaveli.

22 ianvari, 1937

213
vladimir maiakovskis deda da debi

_ dRes saucxovod avad ki ara,


is saucxovod marTla mkvdaria.
sisxliT gaixsna Zveli iara,
amas ar bodavs dRes maliaria.

magram ra mSvidi aris es qali _


v. maiakovskis da gorkis deda,
usmenda ambebs gulis farTqaliT,
Svilma sikvdili rogor gabeda.

_ ra vuTxra Sen debs:


olias da ludas!
maT Senze cremli aRar aSrebaT,
maT daSvideba TviTonac undaT.

Cem win iSleba saerTo yrmoba


da quTaisSi revolucia.
_ Tu iyo masSi gambedaoba,
es Tqven qveyanas gadmoucia.

me vxedav erTad am sawyal qalSi


yvela mgosnebis mwuxare dedebs;
SevudgeT erTad, Zmebo, mas mxarSi,
is yvelas sevdas erTad aerTebs.

iyo sufraze baRdadis Rvino,


iyo ocneba baRdadis caze,
triumфatori da ugvirgvino
me Cem mSobliur vigrZne miwaze.

da me vicodi, rom maiakovskis


ar darCenia am qveynis vali,
poeziisTvis brZolebs vin mosTvlis,
mas devis hqonda fexi da kvali.

TeTrdeba presna da Tebervali,


qarbuqiani moskovis Rame.
kavkasionis mosCans mwvervali
da aJRerili ca mokamkame.

214
akakis leqsiT gamonafreni
buCqebSi bJutavs cicinaTela;
titvel Rrublebis sCanan afrebi
da Cveni guli Tergma gaTela.

orive da da sawyali deda


cremliT alboben baRdadis miwas;
_ bednierebas man aq Sehxeda,
gambedaoba am zecam misca...

ar iyo misTvis ucxo alersi


revolucia, wiTeli presna.
man is imRera vaJkacur leqsiT,
rac saqarTvelos mTebSi moesma.

vici, dadgeba baRdadis baRSi


yrma maiakovski brinjaos bavSi.
me es vuTxari mwuxare dedas
da yvelas erTad mogveSva sevda.

2 aprili, 1937
darubandi

215
daRestanis gazafxuli

me vbrundebodi saqarTveloSi,
win momiZRoden daRestnis mTebi;
ara var ucxo am midamoSi,
ZuZuT mergeba misi kalTebi.

ca maRalia da movaraye,
veli _ gaSlili da Tvaluwvdeni;
Rrubels daudgams qvabi saarye,
cecxls mijdomia, rogorc uzdeni.

rom Semxvdes exla muxranis bolos


xel aRebuli Tavze yivCaRi,
daulocavdi TviTon samSoblos,
radgan samSoblos erTi gvaqvs TaRi.

gamWvirvalea TviT zRva kaspisa,


zvirTebSi vxedav Tevzis qviriTebs;
udabnos Tixam veRar gafisa,
Tergi dablobSi moajiriTebs.

vuaxlovdebi ase darubands,


erTad mivyevar TeTr cas, TeTr aprils;
vxedav atmebis morevs gauvals,
suleimanis wverebze dayrils.

da magondeba me hazavati,
imamis xmali, TeTri fafari,
waxda mxneoba da fici maTi,
mTebma ar misces saflavs safari.

erTmaneTs erTad rom SeaduRon


wmida qalaqi: meqa-medina.
erTad orTavem ver Seikavon,
rac aq daRestans sisxli edina.

iyo darbeva im mware dReSi


da kacis sisxli recxda xeobas;
mTaSi momskdari wvima da TqeSi,
guramiSvilis godebs tyveobas.

216
aq Tavs swiravda orbeliani,
ebrZoda jvariT xmali musulmans,
Tavisuflebas TiTqo elian
da Tavis kubos aWeden lursmans.

aq vaJkacobad sTvlida qarTveli,


Tu Tavs sikvdilsa ar moaridebs;
sisxlma SeReba aq mTa da bari
uWridaT xmali mamac miuridebs.

sxva iskanderi gulCaxveuli _


ebrZoda jvarsa aq aleqsandre;
haji muratis mokveTil Tavze
jaris karvebSi javri iyares.

aRar ebrZvian dRes giaurebs,


Camdgari ari xmali qarqaSSi;
mze bednieri Tavze dayurebs,
daRestnis velze gaaqvs kaSkaSi.

mTebo, xom gaxsovT dRe bednieri,


roca stalini ewvia Tqven Tems?
yvela dalocavs, yrmaa Tu beri,
bednierebis keraze damTebs.

mas ori hyavda TanamebrZoli,


mTebis gatexil rom idgen xidze;
Zmad gaficuli _ erTguli ficze
erTad: kirovi, orjonikiZe.

Tqven, xevsurebo, Savi nabdebiT,


rom gamotaceT jalaTebs sergo,
dRes erTi wuTiT Cem leqss danebdiT,
mTebis mgosnoba me jeriT mergo.

fSavno, TuSebo da xevsurebo,


qeTelauro, Zmao, aluda!
Camodga mTebSi exla mSvidoba
da sisxls aReba dRes aRar unda.

217
erTad SeverTdeT, erTad vimReroT,
movspoT adaTis yvela naleqi;
stalinis mzeSi yvela erTi varT _
qisti, xevsuri da dido-leki.

salami, Zmao da komunaro!


salami, mTebo, Zmebo Cven mTaTa,
salami, sergos Zliero sulo,
rom daiferfle mTebisTvis mTlada.
yvelas salami uZlevel belads,
bednierebas Cvensas rom xedavs.

me mivdiodi saqarTveloSi,
win momiZRoden daRestnis mTebi;
orjonikiZe davtove kremlSi,
orjonikiZes mainc aq vxvdebi.

mSvidaT cxovroben aq mTielebi


da bavSic ambobs aq TiTis sigrZe,
rom am qveyanas Seswira Tavi,
da mitom hqvia orjonikiZe.

da naxevari kavkazis guli,


maxsovs `kolonis~ darbazSi elavs,
da sapatio sdgas yarauli,
mTeli moskovi aqeT moRelavs.

gmiris sikvdilze atirden mTebi,


aqac grZeldeba es yarauli;
da mec imasTan erTad Cavdgebi,
am didebis gzas veRar gaduvli.

ase mgonia, tanze masxia


aq afuTquli yvela kvirtebi,
aq Cemi yrmobis jado marxia
da afeTqebiT nu gakvirdebi.

218
mTa goliaTi sxva mTas moeba,
kavkasionis wamodga qedi;
TviTon cxovreba aris poema,
STamgonebeli da Semomqmedi.

maxarebs im dRes rom daveswari,


roca erTi gvaqvs samSoblos TaRi.
saqarTveloa Tu daRestani:
mTebic Cvenia, xec da balaxi.

aprili, [1937]
darubandi

219
***

dedas rom bavSi gaepareba,


gza abneuli borgavs ciskari,
dgas ca, gaxsnili, viT cxrakareba,
da Zirs Sehyurebs mas taSiskari.

tye izmoreba da mtkvari oxravs


da dila Rames ase eyreba.
mtkvari upirebs sal kldes amoTxras,
da klde rZis nislSi ufro izrdeba.

dgas monadire, moelis irems


da tanSi uvlis mas Jruanteli,
mec gadavyureb mtkvaris napirebs,
rom Seni sadme gaCndes naTeli.

me aRar vici, vina swers am leqss,


uSenod ar aqvs arafers fasi.
ase yovelTvis seqtembris damdegs
mtkvarze gigonebs Seni mgosani.

agvisto, 1937

220
***

ise ubralod, rogorc muxranze


gazafxulisTvis modis balaxi.
ise ubralod, rogorc aragvze
alaplapdeba mwvane kalmaxi.

ise ubralod, rogorc mercxali


daubrundeba SarSandel budes,
ise ubralod, rogorc fSanel biWs
dilis ciskari sasTumlad udevs.

ise ubraloT, rogorc nagazi


sdarajobs farexs da cxvaris faras,
rogorc dawveba nisli myinvarze
da brdRviala Tergs kalTiT dafaravs.

ise ubralo da ise sada,


rogorc urmuli guTnis dedisa,
rogorc gadias dakruli qada _
xma mSobliuri me dRes meRirsa.

ise ubralod minda vumRero


Cem ganaxlebul samSoblo miwas;
lomisTvis iyo is wilnayari,
exla stalinis marjvena icavs...

15 seqtemberi, 1937

221
vaJa fSavelas gadasveneba mTawmidaze

mTis da mahmadis ar iyo dava...


aba, pirveli vin visTan miva?
mTa wmidis qedi ar ecotava.
fSavuri sisxli am mTaSic hRviva.
arc uTxovia TavisTan misvla,
TviTon exveva mTas Tavze nislad.

da gaumrTelden gaxruli Zvlebi...


mTao, gaduSvi, fSavamde ivlis;
beri mindias muxli gamZlebi
kvlav dauCoqebs sayvarel tfiliss.
akvani iyo misTvis Cargali,
gulze tfilisis eso Cangali.

auxda natvra da gardalaxa


saflavis dvire da erTad naxa _
a. wereTeli, i. WavWavaZe,
kidec emTxvia imaT saflavze.
ar dagvinaxavs Cvengan aravis,
mxolod gvesmoda cremli aragvis.

da im dRes ori iyo niSani,


TiTqo xis beWi TvaliT galanda,
TiTqo acxadebs jados misani;
tfiliss moadga TviTon beladi.
moinaxula adgilis deda,
vaJamac or mzes erTad Sexeda!..

23 seqtemberi, 1937

222
***

ase mgonia, TiTqo vxedavde,


rom uzarmazar kolxidis baRebs
sami wlis Semdeg qarTveli xalxi
aRfrTovanebiT SeaRebs karebs.

gadaSlilia Tvalmiuwvdeni,
usazRvro sivrcis citrusis baRi,
zRvas gadulaxavs Tavis zRudeni
da casTan erTad Seukravs TaRi.

amdeni nergi ra xalxma dargo,


vin SearCia ferad xexili.
am did xeebze rogor moargo,
vazi ulvaSebgadagrexili?

Cerqez mindorze Savi zRvis nislad


Camdgaran Cais aq Cardaxebi,
marTla Rirs kacis naxvad da mosvlad,
rogor moexsna xalxs artaxebi!

Cerqezis qalebs, odiSels, afxazs,


erTad gaubamT duri ferxuli,
diacis Sromas vin gaikvirvebs,
anda riTaa es uxerxuli.

gasinjeT yvela karabadini,


gayviTlebuli yvela efuTi,
vis uweria: xilTa qebaSi
feixoia da greifruti.

zRva varaySia, rogorc kankeli,


gikvirs, talRebSi ar iyurebi,
da anaTeben, rogorc kandeli,
mandarinebis malaRurebi...

moaqvT kalTebiT, moaqvT gidlebiT,


Sqeris godrebiT, Celtis urmebiT,
mosavlis xvaviT nu gakvirdebiT
da aRebasac nu exumrebiT.

223
wava aqedan vladivostokSi,
gasavleli aqvs gza taigamde,
forToxalia, vaSli Tu komSi,
miaRwevs muSis vrcel magidamde.

dgas mSromelebis jari mamaci,


yvela ofls iwmends _ qali da kaci,
rom gaitanos es didi lelo,
mudam hyvaodes es saqarTvelo...

1937

224
kolxidelTa werili did stalins
5. orpireli komkavSireli kremlSi

me TviTon mivxvdi, ara var marto


da CemSi mReris mTeli kolxida.
gaexsna mgosans dRes Sara farTo
da gamovida Tavis qoxidan.

ezodan ezos, Sukidan Sukas


mivhyvebi, Cem win hyvavis orpiri,
mze sicocxlisa vinc gagviSuqa,
yvela misi varT dRes oqropiri.

vxedav bednier mezobels, Tvistoms,


rom auRiaT kalami xelSi,
gulze momskdari paliastomi,
undaT gamoTqvan erT did saxelSi.

da iwereba didi ustari,


aTasi gulis feTqviT Sekruli,
TiTqo cis gaxsnils kars mivuswari,
gavxdi mgosani maTi erTguli.

Cven bavSobidan ase gvjeroda,


bedniereba xels ar agvaRebs,
razedac guli mudam mReroda,
ezoSi vxedavT citrusis baRebs.

diadi gegma aq axdenila,


mwvane walkotSi Cven varT Cafluli,
wavida Savi zamTaris dila
da samudamo sdgas gazafxuli.

ZilSi Tu fxizlad rac unatria,


an kacs kacisTvis rac miucia _
yvelas dafaravs, yvelas yadria
stalinis didi konstitucia.

karis mezoblebs da saxlis kacebs,


minda, gulisxmiT erTad mogmarToT,
Tqven grZnobis morevs ra leqsi awevs,
Tumca orpiris guli maqvs farTo.

225
aqedan vxedav im orpirel biWs,
kremlSi patakiT roca warsdgeba,
vicnob Cem miwis me mtkice nabijs,
Cemi fiqrisa is ganaRdeba...

ityvis, Tu rogor ebrZoda rions


lafSi Cafluli Cveni sofeli,
siRatake rom moigerios,
naxos cxovreba cxovlis myofeli.

mesmis misi xma mudam gulwrfeli,


rogor amayad gaiyureba!.
rogorc Savi zRvis savse Rrubeli,
madlobis grZnobiT daiwureba.

ismis griali aTasi taSis,


aTas xmiani maRali vaSa _
faravs moedans droSebaT gaSlils,
zRvad movardnili xalxi erTbaSad.

da orpirel biWs, jer pirtitvelas


didi beladi xels gauwodebs,
amieridan esmodes yvelas,
amieridan yvelam icodes:

Zveli didebiT aRsdga kolxida


da daeufla Zvel oqros zodebs,
da gamosuli sawyal qoxidan
am xmas poeti mTel xalxSi modebs.

daxvdeba gzaze gamzrdeli deda,


kolmeurneTa naxirs modenis,
bednierebam TvalSi Sexeda,
maT saerTo aqvT Sromis ordeni.

gadaexveva sayvarel pirmSos,


dajildoebul mkerds dausvelebs
da sixarulis cremlis kurcxali
daepkureba narinjis velebs.

226
aixareben saxlis kacebi,
bednierebis mokavSireni,
saerTo aris dRes aRtaceba,
roca imarjvebs komkavSireli.

ase axdeba cxadad sizmari


da argonavtTa mekobris afrebs
ganaxlebuli kolxidis mxare
win daaxvedrebs kavkasis alpebs.

orpirel biWis Sexvda ocneba


gegmas anJelo omedeosi,
Savi yorani ar ikortneba,
gamrTelda mkerdi promeTeosis.

bednieria stalinis modgma,


ismis gamwevi `xasanbeguri~
da dagubebul aq `Celas~ moTqmas
Secvlis axali `facxa megruli~.
warsuli aris iq `Celos~ moTqma,
warsuli aris `facxa megruli~.

1937

227
***
mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama!
Cveno sulisdgmav,
TvalisCino da gaxareba.
visac mogesmiT
dRes guguni milion xmaTa,
milion gulTa
Jruanteli da aRsareba!..

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
gulTamxilavo,
SemogxariT beladTa belads,
mware cxovreba
da naRveli vinc dagviama,
mTel duniaze
sawyal xalxis bedi rom sWeda.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
koSko nagebo
Cveni qveynis rkina-kiriTa,
mTeli samyaro
erT samSoblod Cven rom gvawama
da Sehkra xalxi
erTi guliT, erTi piriTa.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
Cveni gulebi
saimedo sangrebad gedvas.
gza did sicocxlis
dagiamos vardma-iama,
sul rom sulSi xar,
guli salams imitom bedavs.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
visac leninis
didi suli marad suls ginTebs,

228
vinc xalxis bedi
ukuRmarTi warmarTa waRma
da qveyanaze
gamarjvebiT gaajiriTe...

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
vinca mSromel xalxs
gaumarTe gamwydari weli,
vazis lerwami
sanam xeze am qveynad gava,
iyavi, stalin,
mudam dRe da mudam mzegrZeli.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
koSko nagebo
Cveni qveynis rkina-kiriTa,
sadac pirvelad
Tvalgaxelils gesmoda nana,
fesvmagar muxas
SemogxariT Seni Ziridan.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
did liloelo,
dido lelo, miwav kaxuro,
cixev gorisa,
ver dagfaros maRalma cama,
maRal cis qudi
Cven sawyal xalxs Tavze daxure.

mzeo naTelo,
Cveno dido imedo, mama,
CagrulTa mxsnelo,
uZlevelo xalxis marjvena.
Senma sikeTem
Cven beCavnic gagvaTamama
da did stalinTan
sasaubrod agvidga ena!..

[1937]

229
***
rionis Wala: orpiris fSani,
vxedav islebiT daxurul saxlebs,
bavSi var _ magram gardaqeSani,
ubraloT kaci xels veRar maxlebs.
da xvilifebis magar jagnarSi
mzeT unaxavi koSks gaaCaRebs,
me saakaZes vaxlavar jarSi
da sparselebis vebrZvi yaCaRebs.

iseTi davrCi isev Cvili yma


da meocnebe sawyali biWi,
Seni lodiniT guli Camoxma,
gadmodgi erTxel Cemkenac biji.

rioni reins uerTebs talRebs,


orpirSi mReris lorelea
da me vumalav Cem tola balRebs _
rom siyvaruli es zerelea.

1930-iani wlebi

230
***
babilonelno, senas napirze
gZelTmebiano eremiebo.
nacari Tavze, nacari pirze,
da Tqven enasac obi moeba.
sad aris Tqveni piitikosi,
rom Sedaveba Cveni inebos?..

etyoda gana rames qarTvelebs,


simeb moxsnili imisi qnari?!
axal cxovrebiT rogorc ielvebs,
Zvleb gamoxruli da gadamWknari.
aq kidev Relavs zRva STagonebis,
daucxromeli da boboqari.

sxva saqarTvelo romeli gvaxsovs


ase medgari da bednieri?
erobas swevden erisTavebi,
xalxi ki iyo mudam mSieri.
aRsdga Zlieri da mSvenieri
ukvdavi SromiT ukvdavi eri.

Savad gacxiaT Ralatis laqa,


rogor dadixarT qveynad, ra piriT.
roca uRono erTi WinWraqa
Cven xalxs Savi zRvis dawvas dapirdiT.
erTi ikiTxeT, ras gargebT aqa,
ucxo qveynebSi sinjoT amidi.

damwvari ari Tqveni imedi,


xalxs ki gaexsna samoTxis kari,
babilonelno! senas napirze
wamoiyareT Tavze nacari.
axal cxovrebas veRar ixilavs
suli daxsnili da nakacari.

sad aris Tqveni piitikosi,


rom sulTaTaniT agigoT wesi,
miiReT Sori saflavis qvebze
sabWoTa mgosnis mrisxane leqsi!..

231
***

minda, dRes gavyve orpiris Sukebs


da daviTvalo soflis biWebi,
maT siyrmis dReni me gamiSuqes,
dResac mgonia, maTTvis virjebi,
Cem Cangs Tu erTi simRera uqes,
maSin orpiris mec Rirsi vrCebi.

Zvirfaso Zmebo, erTad viyaviT


rionis fSanSi Cven Cayuruli,
bevjer Segvikravs Cven Tavi fxaliT,
erTi mxaruli, erTi mayruli,
ubelo cxenze Cven niaviviT
bevrjer vyofilvarT caze gakruli.

ase dagvidga simwifis Jami,


Tumca viyaviT Cven pirtitvela,
gamouTqmeli maxsovs is Sxami,
rom gagvatitvles erTad Cven yvela,
`vargao~, erTad amboben sami
da Cven wayvaniT ruseTs eSvela!

ra damaviwyebs me im Jruantels,
Tqven rom mRerodiT iq rekrutebi,
deda tyuilad anTebda sanTels,
Sin rom SvidobiT daubrundebiT.
Tqven ki stirodiT:
`va¡me, Cemo venaxo,
Svid weliwads ver gnaxo~...

Tqven, vinc gadarCiT karpatis mTebSi,


diarbekirSi da vanis tbasTan,
Tu yavarjeni gidgiaT mxrebSi,
modiT ise, viT Zma miva ZmasTan.
da movigonoT is dRe Savbneli,
roca musravda Cven xalxs Srapneli.

232
maxsovs qviTini glexis yanaSi,
maxsovs, rom deda mkerds ikawravda,
tirili idga Cven qveyanaSi,
mTeli sofeli saflavs agavda,
iq saomari idga gangaSi
da Zma RviZl Zmasa Tavsac aklavda.

kiTxe dRes Sen Svils, wiTel armiels,


kiTxe dRes Sen Svils, norCsa pioners:
_ Cveni qveyana rom daarbies,
uRono kacni xmarobden Rones,
sada is xalxi da misi modgma,
vis eyureba dRes misi moTqma?..
_ dRes maT myral saflavs aravin icavs,
lodi amZimebs maT kubos ficars...

233
***

mas marto Seni puri Tu uyvars,


muxanaT kocniT gagyidis sxvaze.
sjobs, dampal naviT Sav zRvas miendo,
vidre qalisa gjerodes fici.
mis cfier bagiT Tu laparakobs,
mxolod macduri marto iblisi.
meZavo, kaxpa, mxeco lamazo!..
kaci ocnebobs lamaz varskvlavze,
TeTr zambaxebis rbil sarecelze
da angelosis qaTqaTa mklavze.
kaci moelis, rom is iqneba,
rogorc sizmari, rogorc malamo
da ezmaneba saucxovo xma,
wyaros duduni neli, saamo,
elis utkbiles cremlis niaRvars
da ukvdavebis ciur mananas,
TiTqo aTasi salamuris xma
unazesi xmiT mRerodes nanas.
suls mowyurebuls, alersis natruls,
qali Tu miscems marto samsalas.
avxorci grZnobiT Sen gaxeldebi,
da axal grZnobas daatan Zalas.
o, usircxvilo tani qalisa,
gveli, eSmakis bude aSkara,
dagwvavs, dagTuTqavs udabnos cecxliT
da mogcildeba male aSara.
me mezizReba es siyvaruli,
rogorc udabnos xrioki qari,
sawamlavisTvis mefe da mona,
ganurCevelaT oriv mzaT ari.

234
saeWvo dapireba

gareubnis lamazebo,
lamazebo sofelisa,
adre diliT Tqvena dgebiT,
rogorc sxivi ciskarisa.

miiCqariT SadrevanTan
gairecxoT winsafari,
Tumca male samuSao
sul erTia, mas gamuravs.

biWi midis gogoebTan,


aJRarunebs Tavis sartyels
_ Sadrevanis turfa qalo,
erTi miTxar, ras maCuqeb.

_ uceb batons ra gaCuqo,


winsafaris mogcem zonars.
_ ara, vardi korsaJidan,
Sengan mxolod vards waviReb.

_ vardi ginda, maS, zafxulSi


xuanis dRes aq mobrZandiT,
gaiSleba velze vardi,
mxolod iqneb, Sen ar gergos!..

235
saqorwilo saCuqari

sami qali, sami sarZlo


Camomsxdaran erTad skamze,
erTmaneTSi saubroben,
rodis naxven gulis satrfos,
qari arxevs nazad totebs,
CurCuleben xis foTlebi.

vici, ambobs sul ufrosi,


Cemi mova erT wlis Semdeg,
vici, ambobs SuaTana,
Cemi male momakiTxavs,
xe daarxevs nazad foTlebs
CurCuleben xis foTlebi.

aRara sTqva ki umcrosma,


gaixeda fanjaraSi,
modis saqmro, moaWenebs
aqafebul lurja cxensa.
xe daarxevs nazad foTlebs,
da foTlebi CurCuleben.

_ ase didxans sad iyavi? _


mas pirvelad ar Sexeda
da mere ki SeekiTxa:
_ saCuqari ra momarTvi?
xe daarxevs nazad foTlebs
da foTlebi CurCuleben.

_ gaviare valensia
da qoSebi ver giyide,
gaviare kastilia
da farCa ver mogitane.
xe daarxevs nazad foTlebs
da foTlebi CurCuleben.

236
verc sayure mogitane,
verca lurji me windebi,
mxolod ZRvenad mogitane
saqorwilo me sartyeli.
xe daarxevs nazad foTlebs
da foTlebi CurCuleben.

margalitiT igi brwyinavs,


laliTa da zurmuxtiTa,
mavritanel dedofalsa
Tavis xeliT aukinZavs.
xe daarxevs nazad foTlebs
da foTlebi CurCuleben.

welSi erTxel ucxo sartyels


werwet tanze Sen moisxam,
im dRes, roca daikvexeb:
_ dRes me vaJi damebada.
xe daarxevs nazad foTlebs
da foTlebi CurCuleben.

237
***

erTsa berkacsa lamazi qali


qoxSi hyavs magrad gamomwyvdeuli,
Tumca qals bevri hyavda saqmaro
da bevrma scada, eTxova xeli.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

magram jiuti iyo moxuci


da yvela saqmros sul wunsa sdebda,
Tavis lamaz qals gasaTxovarad
is mxolod ucxo frangs umzadebda.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

eCxubeboda qals dRe cismari,


Sav muSaobiT mowyvita weli,
rom daujeros mrisxane mamas,
iyos gamgone, ojaxis mcveli.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

moxucma qali gauSva tyeSi,


fiCxis da SeSis mosazidavad,
ekalma mwared daCxvlita qali
da bevri uCans tanze iara.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

Sehkivlebs qali gamwarebuli,


tkivilebisgan gasiebuli,
tanjvaSi midis Cemi sicocxle
da monobaSi amova suli.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

magram mijnuri, toli gulisa


Tumca Sors iyo gadavardnili,
mainc moismens qalis sayvedurs
da mofrindeba SevardeniviT.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

238
cxeni Sehkazma, fexmardi lurja,
xelSi lagami amoiTava,
qariSxaliviT moedva tye-vels
da naxa Tavis satrfo martoka.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

_ mendobi, Cemo satrfo, Zvirfaso?


CemTan wamosvlas gana gabedav?
sami adgili maqvs dasamali,
iq kacis Tvali veRar Segxedavs.

erTi megulvis valensiaSi,


kastiliaSi aris meore,
mesame _ guli, ai, aq aris
da es yvelaze saimedoa.
hyvavis vaSlis xe, iSleba vardi.

239
amelias anderZi

avad aris amelia


da wamali veRar Svelis,
Semodian mezoblebi,
eTxoveba naTesavi...
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia...

deda etyvis amelias


cfieruli gakvirvebiT:
_ Cemo qalo, es ra moxda,
ra boroti dageria?
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia...

_ dedaCemo, kargad ici,


ra siavec gadmekida,
Sen TviTon ar momawode
mowamluli Zirtkbilebi?..
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia!..

Tqven momeciT sawamlavi,


radgan Tqvena giyvardaT da
exlac giyvarT Cemi qmari,
mitom ari, me rom vkvdebi.
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia.

_ Cemo qalo, sikvdilis win


uari sTqvi Sen eWvebze:
dagvitove Cven anderZi,
avasrulebT Cvenc Sen nebas.
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia...

240
_ oTxad oTxi kaba mrCeba
tilosi da batistisa,
yvela oTxi Cemi kaba
sawyal qvrivebs daurigeT.
velis mixakis daSoreba,
ox, ra Znelia!..

sajinibos dabmulia
oqrosferi Cemi lafSa,
Cem Zvirfass da sayvarel Zmas
me Cem lafSas vuanderZeb.
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia.

_ me ras maZlev, Cemo qalo,


me ki raRas mianderZeb?
_ Tqven ki mogcemT mTel simdidres,
Tqven me Cem qmars dagitovebT.
velis mixakis ganSoreba,
ox, ra Znelia...

241
***

marTali rom vTqva, es oqropiri bayayia:


lotreamonma rom daarqva maldarori.
bevri dogmatebis ar uswavlia malayia,
magram sityva myrali, rogorc mori.
orpiri maSin eweri iyo axalad ayrili,
mefis WalaSi dadioda solomon sanadiroT.
im rionTan SedarebiT Cvenia, rogorc Txrili,
maSinac, roca gadiars unapiroT.
kidev Zvelad fazisi iyo ovidis naqebi...
amorZalebi isvelebden gamomwvar bayvebs,
exla rom xeebia, irmebs iseTi hqondaT rqebi
da falavnebi moedanze agaven cacxvebs...
ambobs oqropiri: poeto, sTqvi marTali,
giyvars Seni Svili an TviTon poezia
ise, rogorc dedaSenis xbo.

mas ar sWiria RvTismetyvelis anaфora:


dangreul saydars sdarajobs aSkarad,
icis, rom RmerTi cxovrebam gaaфora,
rom yovel kartze amodis baqara:
miTxari, poeto, ambobs usindisoT,
Tumca pasuxi me vici umisoT:
giyvars Sen Svili an TviTon poezia,
amitom pirdapiria: rogorc satevari,
Sen magierad TviTon laparakobs.

cxovrobden xalxi efuTis nawvalebi,


eloden wiTel qars, meoreT mosvlas.

242
***

ise wava dRe, rom erTi leqsi


aRar Searxevs dadumebul suls,
roca momSorda Seni alersi,
sul aRar mxedavs ukve damarxuls.

roca amova gulidan is xma,


minda, vakoco Cem sakuTar guls,
TiTqo vaSlis xem mteri moisxa,
vgevar vaSlis xes sxvagan gadarguls:
amodi, gulo, amoioxre
Sig Cakiruli mTeli balRami.

ar minda mowme, me TviTon vmReri,


gulo, am tanjviT isev daebi.
mTvare Tavs ixrCobs aragvis xevSi,
viT qaiamas rubaiebi.

windawin vigrZnob, roca amova


gulidan is xma, romelsac veli:
aragvis velze dasaRamovda,
yelze medeba mwife Taveli.

243
***

Semodebian baTomis quCebs


erTad aTasi sparseli mola,
maT mxolod erTi grZnoba ayuCebT,
unda meqis da medinas movla.
me ar minaxavs maTi banaki,
magram aqedan ise ki mjera,
rom cas Searyevs maTi qaqani
da Seuryevi erTi simRera.
dadian dafiT pionerebi
da ise scemen Tavis sayvirebs
da es guguni am simRerebis
da am molebis... albad ayvirebs.

***

Tu vaJkacoba poets ar axlavs,


Tu gulwrfeloba leqss ar atirebs,
STamomavloba mis kvals dahkargavs
da es aravis ar gaakvirvebs.

***

es wvima mware,
es TqeSi, mexi
ver SemaCerebs,
ver damdebs saltes.

mivmarTav isev
aJReril xexils,
Cemi leqsebi
rom gamowaldes.

244
poemebi
poemidan `Tvrameti weli~

3. фrontebze

da­viT gu­ramiS­vi­lis mam­le­bi. noe Jor­da­nia dam­fuZ­ne­bel krebaSi.


ru­ben ka­Caz­nu­nis Wa­Ra­ra. daS­na­ke­li de­pu­ta­te­bi. bri­ta­ne­Tis lo­
mis to­re­bi. jon­so­ni kas­piis­ken. ba­qos `sov­de­pia~. pa­ni­ka tfilis­­Si.
kaфe `dar­ba­zi~. bol­Se­vi­ke­bis agen­ti. sa­kon­cen­tra­cio ba­naki ian­
var­Si. sa­qar­Tve­lo-­bal­ka­ne­Ti. daS­nak­ca­ka­nis ka­ni. фrontis sim­­­Re­­re­
bi. glav­ko­ver­xi dro. ser­veg beg., mo­xa­li­se­ni qu­Tai­si­dan, xev­su­
re­bi ber­du­jis wyal­ze. erek­les xa­zi­na ger­ma­nia­Si. qar­Tve­le­bis
ka­me­Ce­bi da som­xe­bis cxvre­bi. ekaterinoфeldi, sa­Ra­mos ga­ze­Te­bi.
ova­ness Tu­ma­nia­ni. Ra­me tfi­lis­Si.

_ viT mamali
sxvis mamalsa
damterdes da
waekidos.
mas scemdes da
TviT icemdes,
daqoCros da
waekidos.
ra orive
daRaluli
ZaRlma naxos,
piri hkidos.
egreT qarTli
da kaxeTi
darCa TurqTa,
lekTa, didos...
..........................
es Zvelis Zveli
ambavi ari,
magram im drosTan,
me rom vigoneb,
mas aqvs msgavseba
gasaocari.

247
2.
_ moqalaqeno! _
ambobs Jordania,
damfuZnebel krebis
pirveli mamali, _
zavis da mSvidobis
amovswureT
yvela saSualeba,
magram somxebma
iSiSvles xmali,
da, ai, exla
amas rom vambob,
sanains somxebis
jari artyia.
Cven imedi gvaqvs,
moRalateebs
Rirseul pasuxs
gascems Cveni
demokratia.
_ Seurcxves WaRara
ruben kaCaznuns!
(sworeT am sityvebiT
swyevlida noe
axal qams,
magram masaviT WaRaras)
somxebis mTavrobis
Tavmjdomares.
damfuZnebel krebis
sxva wevrebmac
dahkres naRara.
cofian risxvis
movarda qari
da erT wamSi
somxebis deputatebi
gareT gahyara.
_ zizRi daSnakebs,
daatyveveT jaSuSebi.

248
giJebi gvnaxes
marTla dasabami,
sworeT tfilisSi
damfuZnebel krebaSia
daSnakebis Stabi.
Cven saxlSi zian,
RuRuneben
gugulebiviT.
_ erevanSi wadiT
da daexmareT
Tqven qecian hdros..
_ erTi ki ara,
asi hyviris
ar malaven brazs
da daSnakeli
deputatebic
stoveben SiSiT
sasaxlis darbazs...
erevanSi amas
sxva mamalic
aZlevda xmas.
ara naklebi
yiyliyoTi.
da wamoiqoCren
erTmaneTze mezoblebi.
orive imaze fiqrobs,
Tu romelma romels
daaswros,
`mosisxle mteris~
sisxli dalios,
yeli gamoRadros....

3.
am dros ar iyo
leki da dido.
Turqebsac orive
fexi hqondaT
ZirSi motexili.

249
da daRlil mamlebs
ZaRli ki ara,
TviTon didi
britaneTis lomi
toriT toravda.
da Tumca tori
diplomatiis
xaverdSi hqonda _
am mamlebis qurds,
kudi mainc
SoriT uCanda.
da xramis wyalze
somexis da qarTvelis
moWrili Tavi,
sul erTia,
sisxlSi goravda...
da sisxlian gziT
midioda jonsoni
kaspiisaken.
aq mas sxva mamlebi
eguleboda.
baqos navTs
xanZari modebia.
aq Saumians
da jafariZes
navTis muSebisgan
dauarsebiaT sovdepia.
da aqac dadga
sisxli da tbori,
aqac miwvda
jonsonis tori.

4.
tfiliss Tavisi
aqvs satirali
da amitomac ase stiris:
_ tyuilia, somxebi
laCrebi iyven.

250
didebulaT arian
SeiaraRebuli.
uTuod aiReben tfiliss.
_ va¡, sircxvilo,
_ va¡, Tavo da Tavo,
_ va¡, saqarTvelo!..
_ vis gaugonia
duqnis biWebis omi?
es gvardia ki ara,
Tavlafdasxmaa..
daxe, rom omSi
kidec eCreba!..
uTuod Semovlen
tfilisSi somxebi
da mTel qveyanaze
Tavi mogveWreba!..
_ es marto erT kacis
ar aris azri,
ase fiqrobs
kaфe `darbazi~..

5.
_ ra ginda, Zmao,
dRes Tu ginda,
Sen moerie,
xval xom uTuod
is mogereva.
da es qveyana,
sul erTia,
mainc aireva.
mivadgeT, vJlitoT
ase erTmaneTi.
esRa aklda,
gaxda saqarTvelo
meore balkaneTi.
_ es bolSevikebis
moyiduli aq
ras laqlaqebs.

251
viciT, Tqven
rogor giyvarT
zavi da mSvidoba.
sxvagan mainc sTqviT,
aq ar gasaRdeba.
Cven aq somxebs,
sxva tomis xalxs
mainc vebrZviT,
Tqven ki, saxlSi
gindaT omis gaCaReba.
_ Cven Tu vucadeT
erevanSi muSebis
gamarjvebas,
sworeT ojaxi
agviSendeba.
umal unda moxdes
meore warRvna,
rom iq leninma
gaaCinos proletariati.
somexi ibadeba
daSnakcakani.
gvelma iqneba,
icvalos kani,
magram is mainc
darCeba gveli.
_ maS, ar yofila
sadme saSveli.
_ ra gansxvavebaa,
menSevikic xom
daSnakelia...
.....................
aRar gaaTavebies,
staces xeli.
moiyvanes gvardielebi
da gaagzavnes
somxebis seminariaSi,
karg dros gaatarebs
am uSeSo ianvarSi...

252
6.
Sin rom ase iyo _
jaric frontze
amas mReroda.
mxolod simRera
qarTuls ara gavs...
viRac uCino
Tavs uyris
da erTmaneTs abams.
_ da mec ar minda,
es simRera
rom daviyvedro,
ase rusulad
galeqsili
dagvrCa Cven es dro.

7.
Главковерх
Армянский Дро
Вместо шашки
Взял ведро..
Муравей,
Муравей,
Пташечка.
Прекрасной
Грузии тебе
Не видать.
Пой, Сервер-бег,
Пой, сердце успокой...
quTaisidan
modioden
moxaliseni,
win grigoli
modioda,
ukan iseni.
saTiTaod gaiparen
moxaliseni,

253
win grigoli
miuZRoda,
ukan isini.
erTi, ori,
sami, oTxi
moxaliseni.
_ aRsdeg, gmirT gmiro,
nu gZinavs,
mterTa ismian xmani.
grZlaT Zilsa
Cveul rodis xar,
mogvixme unjni ymani!.
varT zogTa maTgan mosuli,
zogTagan cxrani Zmani.
_ es ar gegonoT
muStaidSi
mRerodes
kavsaZis xoro.
es namdvili
pankisis da
Sav aragvis
xevsurebia.
Salva qarumiZis
Camoyvanili.
berdujis wyalze
erekles elian,
ukvirT, rom gzaze
jer arsad xvdebaT,
maTi bairaRi
ararats awvdeba.
_ albad bevri xevsuri
uTuod gaiocebs,
rom Salva qarumiZem
erekles xazina
berlinSi gaditana
da dauzogavaT
beWdavs da beWdavs
rusul Cervoncebs...

254
8.
_ cudaT hqoniaT mag ubedurebs
omis saRerReli, Zmao, aSlili.
cota moicadon, kaci ar viyo,
dedas utirebs mazniaSvili.
meores etyoba, sxva sardali
ufro itacebs
da TavgamodebiT icavs
general kvinitaZes.
_ arsenas sizmari vnaxe wuxelis,
me imedi maqvs marto juRelis.
_ maisuraZis sisxls ar SearCens
RmerTsac utirebs da RmerTis gamCens.
sircxvili, Zmao,
mxolod es ari,
qarTvelma Tavi rom gauyadros
mag qecian zinkorebis hdros.
male naxaven TavianT TamaSs
Tavze lafdasxmul
CaTlax ustabaSs...

9.
_ midenian somxebi
qarTvelebis kameCebs.
modenian qarTvelebi
somxebis cxvrebs.
juRelma Tavis xeliT
mohkla gvardieli
qalis gaupatiurebisTvis,
magram es mainc
sasowarkveTis Jestia.
roca omia,
msxverpls vin eZebs,
cotaa Tu metia?..
gaaqvs tyviis mfrqvevels
saSineli kakani,
modi da gaarCie
daSnakcakani...

255
10.
amaRlebis quCa,
nomeri Tvrameti.
patriarqiviT
zis ovaness Tumaniani
da Tavis uricxvs
Svilebs da qaliSvilebs
aficebs, omSi
ar Caerion.
da Cum wuxilis
sapasuxoT
aTavebs werils:
_ sircxvili ari,
mezoblebi
erTmaneTs Jletden,
es ar Svenis
saqarTvelos _
kavkasiis
safrangeTs....
bavSebi quCaSi,
rac xma aqvT,
gahkivian.
_ ekaterinoфedlSi
imarjvebs gvardia.
qarTveli jarebi
Cavlen erevanSi.
mware iqneba
Cveni revanSi.
_ gazeTi, gazeTi,
Вечерняя Газета,
Вечерние Новости.
Покупайте, Братцы,
Падение
Советской
Власти...
axal klubSi
brma sluckis
orkestri,

256
rac xma aqvs,
gugunebs
gamarjvebis marSs.
qali da kaci
taSs ukraven
lekuris TamaSs..
ismis Rrianceli,
mTvralebis xrotini
da mere dedis gineba.
gaTenebamde
daRlil tfiliss
ar eZineba...

5. buinos aires... alexandro da kastilia

es ka­ci iyo go­re­li te­leg­ra­fis­ti aleq­san­dre ta­tiS­vi­li. das­


to­va mra­val ric­xo­va­ni col­Svi­li da go­ri­dan wa­vi­da sam­xreT-
ame­ri­ka­Si da iq ar­gen­ti­na­Si scxov­rob­da Teq­vsme­ti we­li­wa­di. re­
vo­liu­ciis dros dab­run­da sa­qar­Tve­lo­Si da gaaw­yo ko­lo­nia­lu­
ri du­qa­ni `bui­nos ai­re­sis~ sa­xel­wo­de­biT, Teat­ra­lur Se­sax­vev­
Si. aleq­san­dre­dan sa­xe­li kas­ti­liu­rad ale­xan­droT ga­moic­va­la,
guls uk­lav­da ma­Sin­de­li tfi­li­sis Sim­Si­lo­ba da am­den wu­xi­li­
sa­gan ga­kot­rda ki­dec, da­nar­Ce­ni am­ba­vi qve­viT:

cxraas Tvrameti
wlis zamTaria.
da yinavs gareT
tfilisis Rame.
Cven garda qalaqSi
yvela gamTbaria,
Cven sxva bevric
gvaklia rame.
TiTqo qvabSia
es tfilisi
bude Camdgari,
magram rad icis
susxiani,
uwyalo qari?..

257
gana acxoben
tfilisSi purs,
sidan aris
es surneleba?..
Tbil oxSivaris
moSoreba
rom gveZneleba..
albad msuqnebi
daibaden gvardielebi
an sxva nairad
kvebavs imaT
TviTon gogua..
mxolod es mainc
adviladac
gasagebia.
revoliucia
maTi aris,
Sedavebas
vin gaubedavs?..
es aSkaraa,
Tunda mitom,
rom yvela xedavs.
magram ra undaT
am msuqan vaWrebs,
rom sqel mucelze
xels ver daadeb.
ris imedi aqvT?
_ da misiT modis
es lozungi:
_ Бей спекулянтов...
jaric axloa
`natkoviCa~
iris einem,
iris tianuSka.
yvelaze adre
gaCenili
`bezprizornebi~.

258
omis `beJenci~
enver faSas
Svilobilebi.
SimSilis xeliT
mwyobr razmebad
dawyobilebi.
iseT xalxs marTla
yvela lozungs
male gaandob.
da gamwarebiT
yvirian erTad:
_ `Оп, сестра,
Бей спекулянтов~...
samikitnoSi
ki Seibmen
SaSvi, kakabi:
_ nari miyvars,
nari me.
naris sulis
Wirime.
narimana gocaZe
...........................
SeviswariT kocnaze.
...da am epoqis
kocnis bralia,
rom es sityvebi
xalxs gimnaT hqonda.
amitom aris,
es simRerac
rom momagonda.
TiTqo junglebSi
dascuraven
malaelebi
_ `bosiak~ rusebs
mainc varCev
am Sav indusebs.
muguzals gvanan?!.
dae gavden!..

259
sxva ar iyos ra,
zRva axlos aqvT
da saxlSi wavlen.
viRacas landi
viRacas lands
gulmosuli ebaaseba.
_ arCevT Tu ara,
es sxva saqmea.
saqme is ari,
rom sasaxleSi,
sadac exla
prof. sabWo ari,
sadac muSisgan
muSebisTvis
wydeba kiTxvebi,
uceremonioT
gadmoefinaT
ingliselebs
sveli nifxvebi.
albad amas
demonstraciis
saxe Tu hqonda,
Torem civ zamTarSi,
isic Sua Ramisas,
sovel nifxvebs
ra gaaSrobda?..
_ ...es is droa,
roca germaniaSi
mohkles libknexti
da roza luqsemburgi;
roca baqodan
miyavdaT dasaxvretad
alioSa jafariZe da
stefane Saumiani.
zubalovis
TavSesafarSi
imaleboda
mixa cxakaia,

260
magram miagnes
mainc bastilias...
tfilisSi maSin
inglisel jarebs
proklamaciebs
ugzavnida
beso lominaZe.
_ Zirs makdonaldi
...gaumarjos jon maklins.
vinc CvenTan ar aris,
Cvenia mteri.
ra axlos iyo
maSin kominterni? _
ase ambobda
qarTveli,
sparseTSi
gadavardnili,
ambobda Tavis
gadaxvewaze,
da es qarTveli
iyo maSin
vlasa mgelaZe,
_ sparseTis
aTas wliani
dinastia
damingrevia.
exla krebebze
motexil xels
bavSiviT zeviT
mawevieben.
CemTvis xelebi
asawevaT ar mouciaT.
miTxariT,
sad aris revolucia?..
magram zogi sxvac
sxva droisTvis
gadagvidvia.

261
gaxda SuaRame
da operis wirvac
gaTavda.
sabaneevas xmebiT
mReris mcivana
qari.
saxli rom gvqondes,
saxlSi wasvla
mainc adrea...
ucnob poetebs
Tu eqnebaT
sadme krediti.
es albad
mxolod argentinaSi.
`buinos-aires~
gverdiTa gvaqvs
da RvTis winaSe,
gaTenebamde
oRond midi,
ar aris adre.
sTvlems da
naRd muStrebs
elodeba
iq alexandre.
bevri iara
am sawyalma
ucxo qveynebSi,
ar daiviwya
qarTveluri
stumris pativi.
ramdensac Sesvam
kaxur Rvinos,
da sWam
mSral Zexvebs,
es aris mxolod
misi aqtivi.
Tu ginda,
saxlSi wasaRebaT
kidev gagixvevs,

262
gadmoalagebs
qveynis droSebs
sul nairnairs.
yvela qveynebze
sakuTari aqvs
moxseneba.
puri rom Zvirobs
am tfilisSi
es kargad icis.
amitom unda
argentinis
gamoyeneba.
gareSe saqmeT
saministros
emudareba:
`kvdeba simSiliT
saqarTvelo,
rogorc zamTarSi
kvdeba Citi
civ galiaSi..
puris saSovrad
gamagzavneT
kastiliaSi!..~
veRar eRirsa
es sawyali elCobis mandats.
aba, imisTvis
vis ecala
am daqcevaSi!..
magram es wami
mosagonaT
sacodavia,
xom misces elCi
.......................
skandinavias...
Semdeg sadRaca
kidev Segvxvda
Cveni beberi.
zurgze noxebi
wamoegdo
da dadioda.

263
iyideT marTla
es noxebi,
moqalaqeno...
ver naxavT versad
aseT vaWars,
vaWars RvTisniers.
mTel qvyanaze
marto erTi
Cveni qveyana
gamozrdis
iseT patiosan
komisioners!...
eCxubeboda saxlSi
bebers beberi coli.
Svilic buzRunobs,
qaliSvili mziTevs
Txoulobs.
da alexandro
dasdevs titvel
Sotlandielebs.
ukvirs, rom imaT
ar ician kastiliuri.
_ guli mikvdeba,
geficebiT,
rogorc qarTvel kacs,
roca duqnebSi
am yviTel Wads
mudam vuyureb.
_ amitom gevxarT imerlebi
Tqven malaRurebs.
_ modiT, uTxariT,
genacvaleT,
Cveno mgosnebo!.
(Tan noxebi aqvs
amoCrili mas iRliaSi).
dasvan sakiTxi
damfuZnebel krebis
sxdomaze,

264
puris saSovrad
gamagzavnon kastiliaSi!..
sada xar exla,
alexandro,
Cveno Zvirfaso!..
Sen darCi isev
albad mainc
fantastiuri.
dRes ar iyvireb:
_ puri unda Cven qarTvel xalxs.
ar eyofa cnoba `de-iureT~,
Tu ki `muSkopis~
da `xleb-produqtis~
duqnebs uyureb.
iqneba mokvdi
da sikvdilis win
gelandeboda
Sen samoTxeT
buinos airess.
angelosebma
albad gaRirses
da ucodveli,
rogorc bavSi,
okianisken
ukan gafrindi.
Sen rom gxedavdiT,
Cven gvjeroda,
rom miqaravden
SenTan yvela
Jiul-vernebi
da main ridi.
maSin miiRe
epitafiaT
Sen fantastiur
saflavis qvaze,
ai, es leqsi,
aTi wlis win,
me rom dagpirdi...
ianvari. 1928

265
rioni-porti
gemebi orpirSi

Cem mezoblebs da rion-portis entuziasts


STagonebul inJener vasili avdeevs

hipokrate _ Zveli berZeni


ase swerda am qveyanaze
(sjobda marTlac ar daewera):
`qveyana, romelsac Caudis fazis mdinare,
aris Waobiani, cxeli da notio.
Semosilia garSemo tyiT.
yovel dRe modis didi wvimebi.
am WaobebSi mcxovrebi xalxi
wyalSi aSenebs wnelisgan facxebs.
gared gamodis mxolod maSin,
Tu bazarSi mouxda wasvla.
xmaroben xisgan gakeTebul navs
da am navebiT irgvliv uvlian
wyalSi Cayurul TavianT mamuls.
svamen wvimis wyals, Tbilsa da mdores
da sicxisagan sul ayrolebuls,
aq ar mwifdeba arasdros xili,
wyals zeviT adis raRaca nisli,
haers rom alpobs da mudam swamlavs.
xalxia taniT Tumca maRali,
magram imdenad aris msuqani,
rom aRar uCanT ZarRvis saxsari.
yviTeli-mwvane gadakravs feri,
TiTqo siyviTliT aris avado~.

1.
amxanagebo,
mezoblebo,
saxlis kacebo!.
minda Soridan
mogesalmoT
Zma-amxanagi.

266
mainc Tqveni var,
Tqveni miwis,
Tqveni orpiris,
Tumca sagrZnobi
ar mimiZRvis
TqvenTan amagi.

vici, kiTxulobT
yvela `komunists~
da es werili
wasakiTxaT
saxlSi mogivaT.
vici, gaarCevT
marTal sityvas _
Zmakacur salams.
amitom aris,
rom ubralo
leqsiT movdivar,
amitom aris,
rom sixaruls
guli ver malavs.
amxanagebo,
mezoblebo,
saxlis kacebo!
Cemi salami
da aRtaceba!...

2.
Cveni bavSobis ocneba axda,
vxedavT orpirSi orTqmaval gemebs,
axlos gagviars ezo da saxlTan
da sabWoebis mzes migvagebebs.
Cveni damqcevi iyo rioni,
gvemuqreboda yoveldRe ayras
da maliariis civi mironi
axlac gvayenebs saSinel zafras.
vin dagviwyevla uJmuri mxare
da sawamlavad mogvca es fSani.

267
aq adamians ra gaaxarebs _
rom iyos marTla gardaqeSani.
ra iyo winad amis wamali,
nakurTxi wyali da aiazma.
amitom iyo, sofeli male
saflavis qvebiT rom dairazma.
bevri yofila aq Secxadeba,
bevris udrovod atirda deda.
veRar uSveles locviT xatebma,
daivso kuTxe da gadaSenda.
me exlac vxedav dakonkil sabnebs,
mzisgan rom adis ofli oxSivrad.
gulad vaJkacsac SiSi daabnevs
da Tavis bedis gaxdis momCivrad.
Tvalwin midgeba Tavebwakruli
fxalis neSoSi balRi da qali
da cxelebisgan pirgaZagruli,
mesmis sawylebis civi kankali.
Zvel dros xalxisTvis vin moiclida,
rame ewamla, eca nugeSi,
piriqiT, lukmas pirSi aclida,
gamoalpobda am myral gubeSi.

3.
axal cxovrebis
da oqtomberis
macocxlebeli
trialebs qari.
Tavis beds xalxi
TviTonve marTavs,
guSin umweo
da Sesabrali,
bednierebis
damdgara karTan!.
ver gagvibedavs rioni ayras,
xedavT gemebis gadmoSlil afras.
Zveli sizmari ukvaloT gahqra,
visac sjeroda, RmerTma Seargos.

268
axali gemis gamoCnda afra,
Zvel iazonis ara gavs argoss.
axal epoqis udidess eposs
aRar sWirdeba ukve medea.
poets sxva cecxli guls moedeba,
Tu Tavis Tavis moimedea.
axal simRerebs gulSi agvinTebs
bednierebis sxva dapireba.
dRes sxva azri aqvT sagnebs da nivTebs
da zRaprad iqca oqros trirema.
sad iyo winad is oqros sila,
anda sad eba is oqros verZi?
albad qveyana sul gamocvlila
da Seucvlia miwasac RerZi.
oqros lodini exla tyvilia _
dRes oqroT marto Sroma fasdeba.
dRes Sroma oqros tyupis wyvilia,
Cven siRaribes is Tu gawvdeba.
axal cxovrebis azric es aris,
xalxs ar waerTvas lukma da sarCo.
da Tu am dReebs Cven SeveswariT,
mizezi ari _ leninis sabWo.

4.
me Tu ver vaqeb industriis qars,
mitom rom fexi am fSanSi damrCa.
sxva kaci imas ufro moixmars,
am axal kacis me var qamanCa.
albad sadRaca zis usaxelo,
iqneb nifxavi jer arc ki ecvas.
magram gaxsnili aqvs mas sayelo,
Ria TvalebiT uyurebs zecas.
mis magierad ramdeni mklavi
Sromobs, irjeba da ofls iwuravs,
xuTkuTxiani misi varskvlavi
orpiris caze sxvagvarad scuravs.
ecvas nifxavi dRes narmiani,
is mainc sxvaa adamiani,

269
oqtombris qari zuzuniT zrdida,
ar movardnila uecrad cidan.
da gigantiurs vxedavT Senobas,
magram jer tyesa da xaraCoebs
nuRar davaCenT, maS, uCvenobas,
gza naTeli aqvs am did sabWoebs..
gaiWedeba es saqarTvelo
foladis rkinis axal javSanSi,
gatanilia imisi lelo,
ar daixrCoba CvensaviT fSanSi.
axal cxovrebis am aSenebas
Zmuri salami Cemi gviani,
axal cxovrebis mSvenierebas
Svenis axali adamiani.
sdgas abreSumis da tyis saxerxi,
male qaRaldis qarxanas veliT,
did sayvirebis grialebs mexi,
gamova gemi rionis xvreliT.
male dadgeba dambebis qseli
da rkinis xidi gamocvlis borans,
male im gzaze, lafebs rom vzilavT,
matarebelic, vxedavT, migoravs.
da im adgilas, sadac jer guSin
ar egdo tyvilad erTi aguri,
cieb-cxelebis gamompal RruSi
klimatiuri Cdeba sadguri.
da daSrebian ase fSanebi
da veRar vnaxavT dagubul ruebs
da motorebis rkinis lafSebi
muxayruasac gadaayruebs.
maSin gaxdeba marTla saCino
es imereTis kuTxe patara.
mgoni, rom bedma gadagvarCina,
mgoni, Cven caze gamoidara.
da me sixarbe damrCa pirveli,
roca orpirSi gemi movida,
ver davinaxe tarass sprinkveli
xavss modebuli Cemi qoxidan.

270
leqss ver unaxe saWiro xtili,
ase ubraloT grZnoba amitans,
sjobs gamotexa da gulaxdili
vkocni am gemis pirvel kapitans.
dRes Cemi guli Wala didia,
gulSi sxva guli gemad dacuravs,
dRes Zveli qveynis panaSvidia,
miwa qalamnad _ ca qudaT mxuravs.
Cveni bavSobis ocneba axda,
vxedavT oprirSi orTqlmaval gemebs,
axlos gaiars ezo da saxlTan
da sabWoebis mzes migvagebebs.

2/VI-928
tfilisi

271
roald amundsen

unda SevagdoT
xalxi namusze.
_ yvelaze lamaz
kriala varskvlavs,
amomaval mzes,
Sublze rom akravs,
misces saxeli
_ roald amundsen.
paraskevia.
ToTxmeti dekemberi.
mTel qveyanaze
mwuxarebis
gaismis zari,
da dedamiwas
swvdeba gulamde.
zogi or wuTs glovs,
zogisTvis kide
sikvdilis dRemde
gastans da gasZlebs
es vaJkacoba
da sigulade.
me TviTon gavxdi
exla sxva kaci
da Cemo Tavo _
gTxov da gibrZaneb:
_ xma amoiRe,
sityva dasZari,
am vaJkacobas
nu uRalateb.
xalxsac mimarTe,
guli gauxsen,
magram ras ityvi
amaze ufro
momxiblav lamazs,
poema ari
ori sityva
_ roald amundsen.

272
Soridan mdevda
da es saxeli
da es ambavi
da mogonebac
nu iqneba dasaZraxavi.
bavSi viyavi,
roca rionze
velodi oqros
lartyeba marxils,
Tvals davxuWavdi
da alionze
wavuyruebdi
dedis daZaxils.
meCveneboda,
oqros trirema
Cveulebrivi
iyo xomaldi,
ufro mxiblavda
gavxde iremaT,
Tovlsa da yinuls
rom apobs mardi.
sul ganabuli
vifareb sabans
da es ocneba
aRar Tavdeba.
da Tu es leqsi
kidev leqss agavs
_ es mogoneba
mas aqvs TavdebaT...
dRes TviTon gavxdi
ojaxis Tavi,
magram yovel dRe
viRviZeb bavSaT.
_ aRar sWiria
cxens mosarTavi
_ TviTon gaignebs
Tavis gzas lafSa.
ase vigoneb
oqros lartyebiT

273
da TeTr irmebiT
gamarTul marxils.
sxvac bevri darCa
albad oblebaT.
da arc imedis
aqvT natamali,
rom moinaxos
sadme `latami~,
an amundsenis
miagnon samarxs.
unda SevagdoT
xalxi namusze
_ yvelaze lamaz,
kriala varskvlavs,
amomaval mzes,
Sublze rom akravs
misces saxeli
_ roald amundsen!..
wamovizarde,
rionis fSani
isev ocnebis
nagubaria.
gaaqvT bayayebs
mZimeT tlaSani,
orkestri Cemi
sakuTaria.
da tiutCevis
yru-munj demonebs
aq saubari
aqvT gamarTuli.
es xma aspiti
dResac mimonebs,
rogorc mSobeli
sityva qarTuli,
am dros ocneba
dasaZraxia?..
dasaZraxia,
Sors gadavarde?

274
aq rom gemebi
Cemi marxia,
ra amoitans,
romeli bade?...
bevri wameba
da cremli maxsovs,
bevric uZilo
me Rame TeTrad
gamiTevia.
sxvam gamocados
exla poetma,
exla Semcvalos
vinme meorem...
`На Полюс,
На Полюс,
Бежим,
Поспешим
И новые
Тайны откроем~.
melandeboden
daRupulni
TeTri gemebi.
melandeboden
myinvarebi _
ialqanebi.
TiTqo polusi
dedamiwis _
gadaWril yelis
am saidumlos
gamocnobas
Cemgan moelis.
vxedav goliaT
dazneqil xidebs,
xeliT vexebi
Zirs atlantidebs.
iman icodes
siRrme am fskeris,
vinc Ramis TeviT
dResac ucqeris.

275
vicodi maSin,
rogorc dRes vici,
rom iyo kaci,
am kacs im TaviT
cisa da miwis
guli gauxsnes.
_ yvela mgzavrobas
me Tan vaxldi
roald amundsens,
gana marto erTs
kapitan skots,
sikvdilis winaT
poliusisken
gza gadauWra
da gadaaswro?
am siamayes,
am ocnebas,
bavSobidan Tan
rom msdevda,
veRar davTmob
albad verasdros.
TviTon sikvdilSi
amundseni ar iyo erTi,
TiTqo Cvenc gvmarxavs
yinulis zRva
_ udabno TeTri...
unda SevagdoT
xalxi namusze,
yvela lamaz,
kriala varskvlavs,
amomaval mzes,
Sublze rom akravs,
misces saxeli
_ roald amundsen...
ra uyoT mere,
ase Tavi rom gadaakla
viRac oxer
faSist-nobiles.

276
mas vaJkacoba
xom aRar aklda,
is vikingebma
daiZmobiles.
qveyniT qveynamde
rac suldgmulobs,
amaze ityvis,
arian kacni,
vis sikvdilsac
qveyana stiris.
gilbos, diderixs,
roca albad
suli xdebodaT,
sakuTar Tavze
aRar stiroden,
stiroden
amundsens,
da am tirils
yinulis zRva
aqamde usmens.
tfilisi.
operis TeatrSi
cecxli varvarebs,
droSebi buraven
Tavdacva-aviaqimis
qimian varskvlavebs.
moxsenebas kiTxulobs
profesori samoiloviCi.
wiTel armiis
da flotis saxlSi
vusmenT Cuxnovskis.
da magondeba
artur rembos
`mTvrali xomaldi~,
romelic qarTulad
iaSvilma sTqva:
`es xomaldia
saSinelad
gza daburduli,

277
gadagdebuli
ufrinvelo
eTerSi qariT,
romlis gaberil
ConCxs napirze
ver gaaTreven
monitorebi
da ganzeas
menaosnebi.
mas Tu evropis
wyali unda,
surs mxolod fSani.
civi da Savi,
romelSiac surnel saRamos
patara bavSi,
moxrili da
kaeSniT savse
saTamaSo navs
gadauSvebs,
rogorc pepelas~.
es kaci ari,
Tu kaciviT
CamoTlili qva?
mTel qveyanaze sabWoebis
gmiroba rom sTqva,
da yinulidan amoTxara
cocxali mkvdrebi.
ar unda Cuxnovskis
malgremis Zori,
ar gavs sxvasaviT
yinulis mudos,
arc afTaria,
mkvdari datkviros.
roca SimSilis
vada gavida,
mokla yinulze
man TeTri daTvi
da avTandilis
wvadi daudo.

278
jer ar yofila
am TeatrSi
sxva warmodgena
ufro brwyinvale,
ufro briala.
ismis yovel mxriv
`maligini~-s
da `krasini~-s
xrialiT qSena.
ramden mosisxar
sabWoTa mters
gmirTa laSqroba
gunebas uSlis,
hkiTxeT Cuxnovskis,
hkiTxeT babuSkins!..
TiTqo yinulis
Camowva zvavi
_ es aZlevs litvinovs
Zalas da uflebas _
ase guldagul
iTxovos zavi...
dRes am gmirobas
qveyana usmens,
magram ar esmis
marto amundsens.
me rom vyofiliyav
gaxa wiklauri,
romelmac baniviT
gatkepna myinvari,
WaRara wverze
cremlis Rvari
damdindeboda.
yvela CvenganSi
mainc cxovrobs
es wiklauri.
yvela Cvengani
ocnebas endoba,

279
magram sawyal
gaxasac dasWirda
Cveni Sendoba.
misTvis rom gekiTxaT,
iqneb myinvarze
sikvdilic erCia!..
aqedan vxedav sawyal gaxas
yinvis sakaces,
aqedan vxedav
gudamayris moxeveTa
saarye qvabebs,
da qelexSi
gamoclil yanwebs.
myinvars yinulis xsovna
Tan axlavs,
ar daiviwyebs
mgel muxla gaxas.
me ar vatoleb
amundsens gaxas,
amudsens ar yavs
kaci badali.
da minda mainc
Suaze gavtexo
Cemi cremlebis
yinvis Sandali.
da roca Tovli
ubes auvsebs,
yoveli moxeve
itirebs amundsens.
unda SevagdoT
xalxi namusze.
yvelaze lamaz,
kriala varskvlavs,
amomavals mzes,
Sublze rom akravs,
misces saxeli
_ roald amundsen!..
1928
tfilisi

280
guldagul

rom vsTqva marTali,


me es makvirvebs
sxva araferi _
axal poetebs
rad akliaT
leqsis safeni.
me imas vambob,
rac unda iTqvas.
_ ar aqvs sazRvari
ZarRvian sityvas.
da Tu sxva mainc,
viRacas swyevlis
da xaxa mSrali
lirikul wvimas
elis da elis...
albad es mxolod
imis bralia,
rom sityviT eZebs
Tanamedroves
da danaxvaze
Tvali mwyralia.
borkavs poetebs
Zveli ocneba
da eSiniaT
axal cxovrebis
simRerad qceva,
Sesisxlxorceba.

*
Zmebo, gadaxma
Zveli parnasi,
dRes aseTi mTa
dgeba aTasi.
Tu sinamdvile
ar agamRerebs
da guli grZnobiT
ar agevseba.

281
nu gaikvireb,
guli gagixmes,
nurc imas, Tvali
rom dagevseba.
vis unda mere
Seni godeba,
gadmoRvaruli
cremlis leqsebaT...
sityva lozungi,
sityva mWreli
mokveTilia,
jer WavWavaZe,
scnobda ilia:
`moviklaT warsul
droebze dardi.
Cven unda vsdioT
exla sxva varskvlavs,
Cven unda vSoboT
Cveni myobadi.
Cven unda mivsceT
momavali xalxs~.
da goliaTi
daiZra xalxi,
Cven TviTon mogvca
es momavali.
Zmebo, simReris
gvedeba vali.
wavida is dro,
rodesac Citebs
dasdevda xalxi,
exla sxva borblis
trialebs Carxi,
sxva mdinareTa
gaixsna arxi,
Tu rame dagrCa
Zveli codvisa,
moaswari da
magrad Camarxe:
TviTon unda sce
Sen Tavs pativi,

282
Torem tkbil sityvas
xalxi ar dasdevs.
Seurcxves marTla
imas marjvena
da sasimReroc
gauxmes ena,
vinc daizogos
sityva marTali
im gmirebisTvis,
romelTac Tavi
xalxisTvis dasdves.
Sercxves poeti,
Tu SeuSindes
qveynis orgulsa,
mtersa da muxTals
da sisxlis oflSi
gamoJangul xalxs
amxanaguri
sityva ver uTxras.

*
maS, vsTqvaT ubralod
sityva marTali,
sityva vaJkacis
xeliT naTali,
romlis simtkice
folads agavdes,
kacs gulSi moxvdes
da gauxardes.
_ tfiliselebo,
marto TqvenTvis
ar vlaparakob.
deda qalaqSi
poetebis
dagidgaT rTveli.
Cem win gaSlili
radio-qseliT
gadaserili
sdgas saqarTvelo.

283
_ pirveli sityva,
_ pirveli sunTqva,
_ pirveli leqsi
mSobel mSromel xalxs.
qarxnis gugunSi
yur dayruebuls,
simwaris oflSi
Svidjer gabanils,
facxis karavSi
sicxiT ayvanils
waqceul qoxsa,
islebian saxls...
am gazafxulze
mivesalmebi
Tqven yanis Tesvas.
yana Tqvenia,
Tqveni ari
misi nayofi,
aravina gyavT
moZalade,
Sromis gamyofi.
yovel dRe gesmiT
Tqven radioze sityva-leqcia,
Tu rogor unda
daTesoT yana,
Tu rogor unda
sarCos moyvana.
Tqven umisodac
es kargad iciT
da me ra giTxraT.
gisurvebT mxolod
bednier darebs
da rogorc Citi
Tqven saxlis karebs,
mec CamovZaxeb:
_ gaisarjeniT,
rom Tqveni yana
dedis rZesaviT
madliT aqafdes,

284
TeseT da kafeT!..
es oqroyana,
axali mcxeTa,
xaSuri, gomi,
vani, orpiri,
banZa da gordi,
winandali da
mere axmeta...
......................
vin dasTvlis soflebs,
sadac leqsebi
radios anZas
ealerseba.
sad Sromis oflis
adis almuri,
sad aprilia
da salamuri.
vinatreb mxolod,
rom poetebi
Sromis gaweviT
glexebs agavden,
rogorc mosavlis
dadgeba xvavi,
ise leqsebic
xrovad dalagden.

*
maxsovs pirvelad,
roca aprili
tyemlis siTeTriT
sofels axarebs,
galesdi saxniss
da Tavdaxrili
naCalarisken
misdevdi xarebs.
Sen Tavze ufro
gecodeboda
niSa da laba,
magram ras izam...

285
ojaxis rCena,
davidaraba,
gulze gedeba
cecxlis sakired.
an da vis hyavda
uRlad xarebi?
da ufro xSirad
Sen sxvis saxnavSi
iyavi sxvisi
mojamagire...
is uJmuri dRe
wavida, gaqra,
roca yoveli
beltis moxeTqa
iyo sakuTar
saflavis gaTxra...
exla kaci xar _
adamiani.
Seni marjvena,
dRes madliani
sxva batons TvalSi
aRar uyurebs,
sakuTar uRlis
xsnis apeurebs...
da naCalaris
maRali cecxli
aRar aSinebs
tura-kudians
da sxva jadoqrebs.
gvelveSapiviT
dadga traqtori
da foladis guls
TqvenTvis atokebs.
yoveli misi
qSeniT gareba
aTass Raribis
iqca xarebad.
da sadac erTi
kaci sustia,

286
iq exmareba
xalxs industria.
sadac saxnisi
miwas forCxida,
exla xis kavi
traqtoris moxnuls
veRar gawvdeba
Txrilebze xidad.
magram gaswieT,
am Rrma nakvalevs
es sWedavs TqvenTvis
bednier xvales.
Ramis mexreno,
rom daibadeT
guTnis dedebad,
guls nu gaitexT,
Tqvenc industriis
cecxli gedebaT!..

*
wiTel droSebiT daxurul cas,
lals da iagunds.
pionerebis
dafdafebze
amRerebul gunds.
soflis skolaSi
gogo-biWebs
skebad Sebudruls,
axal Taobis
simtkicesa
da rkinis urduls.
dilis riJraJze
gaRviZebul
qarxnis sayvirebs,
glexis marjvenas
da galesil
Toxis sapires.
mixakis ferad
moelvare

287
wiTel Tavsafrebs,
rionSi, mtkvarSi,
alazanSi
gemebis afrebs.
udaburs samgors
ivrisagan
TxrilebiT morwyuls.
Waladidis tbas,
samegrelos
moSuSebul wyluls.
enguris xevSi
daqanebul
fiWvebis tivebs,
tirifonaze
zRvad movardnil
bzesa da Tivebs.
puriT da RviniT
piramde savse
beRlebs da marnebs
da daxvewili
abreSumis
parkis yazarmebs.
muxranis velsa,
Tergis saTaves,
TuSebma cxvari
rom gautyaves
Sesawiravad
lomiss da laSars.
svaneTis mTebSi
gakaful Saras,
ialbuzs gverdze
rom daitovebs.
svanis bar-niCabs
da Taflis kodebs.
TuraSaulis
vaSlis ganTiads,
qari rom xeze
aRar ayenebs.

288
winandals Cayrils
vazis namyenebs,
aWaris qedze
lanqerebs damdnars,
jiqura cocxebs,
gvimras da dafnas.
xevsuris Zroxebs,
alazanSi
Cayril kameCebs,
mze rom umiznebs
safeTqelSi,
sicxe alenCebs.
baTomis palmebs
da Camoxsnil
qalebis Cadrebs.
TuTunis neSoT,
ojaleSiT
savse Calvadrebs.
usulos, cocxals,
kacs, adamians.
Siraqis velze
balaxs namians,
rasac nayofiT
mze ver icilebs.
oTaranT qvrivis
kriala ezos,
da firosmanis
kruxs da wiwilebs
Tavze rZiani
qafaT daRvrili
atmiT da tyemliT
adgas aprili.
roca buneba
ucbad poetebs
cecxlis naRverdals
gulSi Caudebs,
roca mercxali
monaxavs budes,

289
simRera gmarTebs,
rom iyo mkvdari,
mec am simReris
mTuTqavs Radari,
magram unda sTqva,
romeli erTi!..
rom moiSvelo,
arc ari RmerTi!..

*
sadac gaxedav,
saqarTvelos
yvela kuTxeSi,
ibrZvis weraqvi,
iRvenTeba
kiri da xreSi.
midis sinaTle
yru, miuval
kldesa da RreSi.
aravin darCa
am guldagul
omis gareSe...
daiwyo mcxeTam,
gaibuga
pirvelaT mtkvari,
moedva rions
da yvela wyals
es satkivari.
yvelaze win dgas
tba-Wabuki,
Tav-faravani,
sadac gaiars
eleqtronis
es qaravani...
`Tavfaravneli Wabuki
aspinZas qalsa hyvarobda,
qali anTebda sanTelsa,
sanTeli kelaptarobda.

290
Wabuki wyalSi Securda,
midis da miuxaroda,
cal mkerdze gelazi ecva,
marjvenas ise xmarobda.
qali anTebda sanTelsa,
sanTeli kelaptarobda,
erTi sulmyrali beberi
aqrobda, abezarobda.
Wabuki wyalSi daixrCo,
zed niaRvari Cqarobda,
Wabukis ZuZu mkerdzeda
orbi ijda da xarobda~...

*
Wabuki isev gacocxlda,
modis da mouxaria.
cal mklavze eleqtro acvams,
marjvenas rkinis xaria.
mxolod sulmyrali beberi
saflavSi ufro myralia.
arca Caqreba arasdros
gizgiza cecxlis qarbuqi,
axali saqarTveloa
Tavfaravneli Wabuki...

*
es iyo maSin,
es iyo winaT,
im iverias
mwuxri efina.
im dros siave
exlac Tan axlavs
mrisxane saxels
aRa-mahmad-xans.
tyvilad eZebden
omisgan safars.
qari burdavda
Samilis fafars.

291
rusis mefeTac
guli iyares,
asxden svavebaT
dapyrobil mxares.
daawva SiSi
qveyanas verans,
baraTaSvilic
eZaxda merans.
raT unda amas ganmeoreba.
es leqsi gulze
gvawevs morevaT.
eris misanma,
poetma mainc
sxva gasavali
naxa gzaSara.
bedi qarTlisa
mis erTgul rainds
aseTi leqsiT
gadaeSala.
`sadac aqamde
xmliTa da ZaliT
flobda qarTveli,
mun samSvidobo
moqalaqis
marTavs aw xeli...~
Cvenc xelmeored
davibadeniT,
vsTqvaT poetebma
gulis dadebiT.
idos qarqaSSi
xmali mRelvare,
ayvavdes SromiT
samSoblo mxare.
es mizani aqvs
dRes saqarTvelos,
SromiT da ofliT
gavitanT lelos.
tfilisi-winandali
aprili 1929 w.

292
Targmanebi
jorj gordon noel bairon

ebrauli melodia

suli mWvunvarebs... male, mgosano!


xelSi aiRe daviTis qnari,
Camohkar simebs da gamagone
samoTxisa xma nazi, narnari;

da bedis weras, Tu samudamoT


aRar Cauklavs guls imedebi,
gaiRviZeben mgznebare mkerdSi
da cremls davafrqvev, cremlaT davdnebi.

dee, viT Cemi eklis gvirgvini,


Seni simRera iyos veluri,
me aRar viTxov mxiarulebas,
me cremli minda, ox, gaskda guli!

tanjva-vaebiT myavda gazdili,


moTminebisac Seswevda Zala,
exla savsea samsala-SxamiT,
viT sasikvdilo mware fiala.

1909
quTaisi

295
iohan volfgang goeTe

mgzavris simRera

mTani maRalni, cad atyorcnilni,


janySi xveulni, Seupyria Zils,
turfa walkoti, gadafenili,
ZaZiT umosavs Ramisa aCrdils;
aRar inZreva xezed foToli,
gzas aRar asdis korianteli,
cremlebsa afrTqvevs naRvliani ca,
Senc daisveneb _ cota moica.

1909
tfilisi

***
sevda-naRveliT garemoculi,
vtoveb bed-kruli me Cem mSvid sadgurs
da mival _ risTvis? _ TiTon ar vici,
tyesa udaburs, yrus da ukacurs.

qarma navardsa Tvisas mouklo,


mTvarem sxivebi Semomageba,
nazi zefiri danamuls mdelos
gundruksa ukmevs, Tavzed evleba.

oho, ra rigad _ guli mokluli


am Ramis neqtars svams, ewafeba
da es neqtari, viTa saamod,
guls epkureba, esalmuneba.

magram RvTaebav! Cemo sicocxlev,


rad minda Rame asic am gvari!..
viT ar merCios mas Tunda wami,
odes SenTan var ocnebiT mtkbari.

[1909]

296
vin damibrunebs!!!

vin damibrunos Jami warsuli,


netari dReni da siyvaruli?!!
ox! rarig tkbili iyo ocneba,
da rogor gahqra, viT moCveneba!

Savi naRveli guls ar Sordeba,


ukanve iTxovs bednierebas,
cremlma mduRarem damwva Tvalebi,
ox! viT gauZlo amden vaebas.

vin damibrunebs! vin damibrunebs


siyvarulisa im netar dReebs!!

[1909]

mSvidobiT!!!

dee, saxem sTqvas is, ris gamoTqmac


ar SeuZlia am JamaT sityvebs.
cremlni marCoben... bage mdumarebs,
mwuxare suli hgodebs, valalebs,

amao aris exla alersi,


Cems mwuxarebas ver daaamebs,
civia... civi, satrfov, TviT kocnac,
cremli Camosdis Sens lamaz Tvalebs.

Cemo sicocxlev! ganTiadisas


aw veRar movkreb SenTvis yvavilebs;
gazafxulia, magram Cems gulSi
Savi zamTari daisadgurebs.

[1909]

297
konstantin balmont

winaTgrZnoba
(soneti)

rac unda viyo, sul erTia: _ mefe Zlieri,


brZeni, wignebSi dRe da Rame gamomwyvdeuli,
an da Rrubeli, rom mkocnides mudam eTeri,
da ginda elva, swrafi elva caze ganrTxmuli...
yvelgan, yvelafers daucxromlaT mieltvis suli,
Jamis labirints ar vukrTebi, qselaT gavebi...
bedi meZaxis... mdumarea udabno vrceli...
magram Cem sulSi daileva gana leqsebi?!.

iq, caT azidul-ayudebul mTebis sazRvrebze _


sZinavT mwvervalebs, Seyenebul laJvardis frTebze...
ukvdavebaa tbis Sveneba, cis silamaze.
ukanasknelaT sikvdils ebrZvis, varskvlavi krTeba,
aryofnis Ramis Sav wyvdiadSi ukvloT Caqreba...
sZinavT mwvervalebs... iq, iq uxmobs sulsa zesTaze.

[1911]

298
Rame zRvasTan

...Rame zRvasTan, Rame zRvasTan...


oh, rogor bnela, rogor krTis suli!..

risTvis movedi me RamiT zRvasTan,


an da risTvis var aRSfoTebuli?

oh, aris sadRac bedniereba...


gza ki Sors aris, ar mimesvleba...

me vxedav varskvlavs, minda miyvardes _


minda Camovxsna is zecis bades...

magram Sors aris, veRar mivswvdebi


da, ubeduri, tyvilaT vRondebi...

me vkvdebi, vkvdebi.. aq RamiT zRvasTan


sila CamiTrevs, talRa wamiRebs.

aq RamiT zRvasTan, aq RamiT zRvasTan


erTi sikvdili Tu Semiyvarebs...

[1911]

299
dmitri mereJkovski

nirvana

ise, viT pirvel dRes gaCenisas


cisa larJvardsa CumaT sTvlems, sZinavs,
TiTqo ar iyos qveynaT naRveli,
TiTqo codvebi guls aRar sZiravs.

Sors siyvaruli, Zleva, dideba!


miyvars siCume... miyvars dumili...
mec ise vsunTqav, viT ganTiadis
mzis pirvel sxivze sunTqavs yvavili.

warsuls ar vnaRvlob, arc momavalis,


rogorc odesRac, viTvli me dReebs.
ra siamea, rom aras fiqrob,
maSvrali suli rom aras eZebs!..

[1911]

300
cfieri gveli

gviqsovda bades cfieri gveli


gazafxulisa dResaswaulze...
ras vifiqrebdi _ Savi naRveli
dagubdeboda Cvens siyvarulze?!.

rogor miyvarda!.. mindoda _ guli,


locvaT qceuli, mimeZRvna cisTvis...
mas ki SeSurda eg siyvaruli...
ar vici _ raTa, ar vici _ risTvis..

SuaRamisas frTa gaibertya


yofnis yoranma, dagvCxavla Tavze...
es maSin iyo, ros satrfos kubo
martos mimqonda oxer saflavze...

locva msurs, magram ver gamibedavs...


mSiSari Tvali bnelSic gvels xedavs...
sabediswero qselSi xveuli
krTeba, Rondeba suli euli...

gviqsovda bades cfieri gveli


gazafxulisa dResaswaulze...
ras vifiqrebdi _ Savi naRveli
dagubdeboba Cvens siyvarulze...

[1911]

301
ivan bunin

alpebze
soneti

maRla alpebze, Tvaluwvdenel Tovlian mwervals,


foladis kalmiT davawere Cemi soneti.
midian dReni... da vin icis, iqneb mgosnis kvals,
dResac inaxavs mouSlelaT yinulis sveti!..
maRla alpebze, sadaca mudam aris laJvardi,
sad mxiarulaT daTamaSobs yinulis sxivi _
mTrTolvare xeliT amovsWeri me Cemi leqsi...
mze iyo mowmeT da amayi mTebis arwivi...

rogor mixaris, rom poeti Cemsas gaigebs!..


dae, Zirs, soflaT, brbo cbieraT nu gauRimebs!..
maRla alpebze, sad ca mudam lurjaT elvarebs,
arwivi mTebsa ubrialebs mrisxaneT Tvalebs _
Ramis bindisas gamovsWeri Cemi soneti...
mas waikiTxavs iq mfrinavi mxolod poeti!..

[1911]

302
henri uodsuorT longfelo

poemidan `oqros legenda~


I. Rame
samreklo stasburgis taZris. Ramea. qariSxali. liuciferi
da haeris sulebi cdiloben jvaris gadmogdebas.

liuciferi
gadmoagdeT! gadmoagdeT,
Cqara, Cqara!
gadmoagdeT jvari mZime
Cven sarcxvenad, cis wiaRSi,
cis gumbaTSi mocimcime.

xmebi
ar SegviZlia, uRononi varT,
qerubimebi da wmindanebi
gars Semoertyen, icaven im jvars,
veras davaklebT Cven imaT laSqars.

zarebi
Laudo Deum verum!
Plebem voco!
Congrego clerum!
liuciferi
koSkze, koSkze!..
SemoertyiT gars samreklos,
gadmoagdeT is jvari Zirs,
da ufskrulis ganerTxos pirs.

xmebi
uRononi varT,
imaT asxures
nakurTxi wyali,
unayofoa,
da Sesabrali!
aba, risxvisa
sad Segvwevs Zali?!

303
zarebi
Deufnctos ploro!
Pestem fugo!
Festa decoro!

liuciferi
moxieT CarCo,
nu, nu daindobT
Tqven imaT fanjrebs,
oqros mewamuls,
fanjrisa minebs.
gaatialeT, Sors gaabnieT,
ise, viT foTols
Semodgomisas,
qari gaabnevs.

xmebi
uRononi varT, gvwvavs da gvabrmavebs
cecxlis maxvili mixeilisa,
maxvili misi, vinc Cven odesRac
gamogvistumra cidan miwaze.

zarebi
Funera plango!
Fu lgura frango!
Sabatta pango!

liuciferi
momarTeT Svildi da styorceT elva,
mimoamtvrieT maTi karebi,
daeciT taZars, qarsac mieciT
kuboTa mtveri da mkvdarTa ferfli.

xmebi
uRononi varT, mociqulebi
mcvelad damdgaran taZris karebze,
brwyinav mantias, rom davinaxavT,
bindi gvekreba myisve Tvalebze.

304
zarebi
Exito lentos!
Dessipo ventos!
Paco cruentos!

liuciferi
ox! sazizRaro modgmav mSiSarTa!
sul erTi aris, dawyebul Sromas
vin moasrulebs, Tu ara Jami,
rRvevisa Zala, risxvis maxvili,
sadme RameSi daimaleniT,
sanam bnelia, gaifanteniT:
ciskari modis...

xmebi
gavfrindeT male, wavyveT qaris frTebs,
avSordeT tyeTa da wvetian mTebs.
sikvdilis celsa mousvamT sofels,
SevmsuravT gzaSi yvelas da yovels.
(hqrebian).

arRani da xoro
Nocte sugrentós!
Viglimus omnes!

II. dila
ferma odenvaldSi. baRi. dila. princi henri kiTxulobs.

_ ganTiadisas, erTxel odesRac


am saukuno janyian tyeSi
monasterisa rux kedlebidan
TavCaqindruli, locviT tuCebze
modioda beri feliqsi.
haeri sicxiT izmoreboda
da Crdiliani SefoTlili tye
hgavda savanes, mSvids da mdumares.
oqros xavsebi iwven xeebze,
TiTqo locvasa cad aRavlenden,

305
foTlebi rxeviT urTerTs ekvroden,
tyisa yvavilni, yurZnis mtevnebi
naz surnelebas irgvliv akmevden.
magram feliqsi fiqrTa buranSi
veras amCnevda... misi Tvalebi
avgustinisa esvena wignze,
iq waikiTxa man sakvirvelze
da jer unaxav RvTisa qalaqze,
sadRac Soreuls da ucxo mxares.
_ mrwams, ufalo, saqmeni Senni,
magram ver Cavswvdi me imaT siRrmes. _
sTqva es berma... da uceb tyeSi
xma gaisma, xma sakvirveli
raRac frinvelis... da TiTqo is xma
cidan moisma da samoTxeSi
aJRerden Cangebs.. Sedga feliqsi,
iqve gaCerda... dakeca wigni
da didxans.. didxans idga ise is,
dafiqrebuli... sanam ar naxa,
TiTqo sizmarSi RvTisa qalaqi,
myudro savane angelozebis.
da moindoma berma feliqsma
im saidumlo frinvlis daWera.
magram frinveli ascilda kordebs,
TandaTan Sorsa Slida Tavis frTebs
da sakvirveli galobisa wil
mwirs Camoesma monastris zari,
SuadRisas rom uxmobda berebs.
da daubrunda igi savanes,
magram ras xedavs? _ icno adgili,
nacnobi aris irgvliv kedlebi.
koSkic Zvelia da senakebic,
magram ZmebSi ki nacnobi saxe
bevri eZeba da ver naxa ki.
irgvliv ucxoni, da ucxo xmaze
arRanic mReris qebaTa qebas.
berebis brboSi sdgas feliqsi
daRonebuli...

306
_ ormoci weli ganvle aq, tyeSi, _
sTqva erTma berma, _ magram am droSi
me Seni saxis ar var mnaxveli.
gacivda SiSiT beri feliqsi,
magram miugo:
_ pirveli Jami ra gavaTave,
me salocavad tyeSi gavedi,
imis galobiT datyvevebuli
didxans mivsdevdi sakvirvel frinvels.
magram momesma SuadRis zari
da monasterSi myisve davbrundi.
Zilad viyavi... da Jamebi wuTad meCvenen.
_ ara wleebi. _ sTqva erTma berma,
qvisa kedelTan romelic ijda,
vinc saukune am monasterSi
locvaSi wmidaT mTlad gaatara
RvTisa mosavma mis didebaSi.
mas gaaxsenda feliqsisa xma,
Sexeda pirze, wamoiZaxa:
_ asi wlis wineT, maSin rodesac
me isev kidev morCili viyav,
monastridan daikarga beri, feliqsi...
es feliqsia.
monastridan moitanes myisve rveuli,
sad RvTis wiaRSi gansvenebuls Zmebsa ricxavden
da iq ewera: `asi wlis winad monastridan
gavida beri, da Semdeg igi aRar mosula
da amisaTvis beri igi mkvdrada iTvleba~.
mixvden yvelani saidumlo RvTisa gangebas,
ucxo galobiT datyvevebul bers
TviT saukune wuTad eCvena...

[1912]

307
simRera haiavataze

Sesavali
Tu Tqven ikiTxavT _ saidan ari
es legendebi da es zRaprebi,
romelTac asdiT tyis surneleba
da Walebisa namis sinedle,
vagvamebisa cisferi boli,
mdinarebisa da niaRvarTa
asaT momskdari xma da xriali,
rogorc xaTquni mTebSi mexisa,
me ase getyviT da gipasuxebT:
_ udabno tyeTa da walkotisgan
SuaRamisa qveynis tbebidan,
ojibuebis aris qveynidan,
velur dakotTa aris qveynidan
tundrebis, mTebis da Waobebis,
sadac gauval laqaSis tborSi
daRoRavs JRali yanCa Sux-Sux-ga.
gavimeoreb, rom es zRaprebi,
es ZvelisZveli gadmocemani,
Sewyobilia cxel simRerebTan
mesalamure navadagisa...
Tu kidev mkiTxavT, sad gaigona
da sad ipova es navadagma,
me ase getyviT da gipasuxebT:
_ tyeSi mgalobel CitTa budeSi,
ruebSi, wavis naTxar soroSi,
velaT bizonis gzis nakvalevSi,
mTebSi arwivTa did budeebSi
es simRerebi xSirad ismoden
walkotebSi da laqaSnaraSi
da CrdiloeTis mwuxar tundrebSi.
mangi... veluri bati
vava da JRali yanCa Sux-Sux-ga,
duraji... muSkodaza.
da Tu Semdegac kidev mkiTxavdiT,
gviTxar _ vin aris es navadagi,

308
gviambe rame am navadagze,
maSin im wamSi gipasuxebdiT
me am kiTxvaze aseTi sityviT:
tavazentasa walkotTa Soris,
mwvane velebis mdumarebaSi,
niaRvarebis saTaveebTan
scxovrobda Turme es navadagi.
am indoeli soflis garSemo
gaiSleboden velaT yanebi,
idga eweri _ zafxulSi mwvane
da TeTri zamTris sastik yinvebSi
simRerebiTa da oxvriT savse.
is mxiaruli niaRvarebi
WalebSi sCanden yovel gazafxuls,
rodesac wyali modiddeboda,
zafxulSi vercxlis vercxlebSi sCanden,
Semodgomis dRes _ kidev nislebSi
da civ zamTarSi wylis kalapotSi.
axlos cxovrobda iq navadagi
tavazentesa walkotTa Soris,
mwvane velebis mdumarebaSi.
is iq mReroda haiavatze,
me mimReroda haiavatze,
imis ucnaur dabadebaze
da mis didebul cxovrebis gzaze,
Tu haivati rogor imarxva,
rogor iloca da imoRvawa,
rom bednieri hyos maTi xalxi
da simarTliTac warmarTos marjveT.
da Tqven, romelTac giyvarT buneba,
tyeebis mwuxri, foTolis nabva
da walkotebSi mzis brwyinvaleba,
setyva da TqeSi, civi qarbuqi
da mdinareTa risxviT movardna.
gadaburdula da uRran tyeSi,
da mTebSi mexis gaxaTquneba,
rogorc arwivis frTebis Sriali
Tqven mogitaneT me es sagebi,
es simRerebi haiavatze.

309
Tqven, visac giyvarT es legendebi,
giyvarT xalxuri es baladebi,
warsulTa dReTa mosagonari,
romelic gvixmobs da Cagvafiqrebs.
bavSuri eniT rom mosaubrobs,
romelsac Zlivs Tu gaarCevs yuri,
es simReraa, Tua zRapari,
velur qveynidan me mogitaneT
Tqven es simRera haiavatze.
Tqven, vis wrfelsa da wmida gulSi,
Senaxulia adamianSi
RvTis naperwkalis da RmerTis rwmena,
Tqven, visac gaxsovT, rom usikvdilo
adamianis gaSlili guli,
romelmac icis eWvic, naRvelic
da simarTlisken maradi ltolva,
gzas gagvinaTebs Sav cxovrebaSi,
win wagvifens da gagvamxnevebs,
uxilavia Tumca ufali.
ase ubraloT minda gimReroT
me Tqven simRera haiavataze.
Tqven, vinc yovelTvis
Camokidula walaT Robeze,
romelic xavsiT aris WaRara
da CafiqrdebiT erT wamiT ase
sadRac migdebul...
da waikiTxavT saflavis qvaze
ubralo, magram sevdiT aRsavse
ucdeli xelis nakeT warweras
siyvarulsa da wmida rwmenaze.
maS, waikiTxeT, Tqvenc es warwera,
es simRerebi haiavataze...

II. zavis yalioni


didi Walisa did mTaze
da mwervalebze didi qvebisa
idga amayaT sicocxlis mefe
gitCi manito, yovlaT Zlieri

310
da wiTel qvebis mwervalebidan
Tavisken exmo yoveli modgma,
exmo yovelgan yoveli xalxi.
mis nakvalevze Camodioda
da qaTqaTebda dilis sisxamze
mdinare ufskruls daqanebuli,
iSkuda kidev cecxliT brwyinavda.
aRaRo xeli sicocxlis mefem
da dauwera mas walkotebze
gza sxivnaTeli da ase brZana:
`amieridan Seni iyos gza~...
napralebidan man aiRo qva
da gamokveTa qvis yalioni
da daaxata maze suraTi.
mdinaris piras CibuxisaTvis
man amoTxara lerwamis Reri,
gadafuTnuli mwvane foTlebiT
da yalioni kaniT gaiwyo,
gaiwyo wiTel tirifis kaniT
da Seubera mezobel tyesa.
Sebervisagan Seirxen totni,
zed gadaeben mereT erTmaneTs,
bdRvriala cecxlis aliT ainTen.
mwervalze mdgari sicocxlis mefe
zavis yalions magraT abolebs,
rCevaze uxmobs yvela modgmis xalxs.
mziani dilis oqros brwyinvaze
amodis boli sul nela, nela,
jer Savia da wvril zolad modis,
mere ki ufro SavaT akvamlda,
gaTeTrTa velze...
rogorc zamTarSi mTis mwervalebi.
wavida maRla, sul maRla, maRla
da bolos zecis TaRebs Seexo
da cis TaRebSi talRaT gaSlili
Zirs dedamiwas gadmoeRvara...

[1912]

311
zinaida hipius

siyvaruli

ar icnobs tanjvas suli mgznebare,


gulSi siyvaruls mxolod aqvs bina...
me TviT vupove ltolvaT samare,
rom saflavidan kvlav aRmedgina!..
pirvelaT iyo... elodeT sityvas _
da igi isev gamocxaddeba...
rac iTqva, kidev is unda iTqvas,
rac moxTa, isev gameordeba...

yvelas miswvdeba naTeli sxivi,


ros ganaxlebis Jami dadgeba...
misken ivltode, vinc beds uCivi _
yvela, vinc stiri, vis gecineba...
iq vnaxavT, vnaxavT Cven saswaulebs,
iq ar iqneba arvis garCeva...
SeerTdebian miwa da zeca _
da ori erTad gadaiqceva!..

[1912]

312
nikolaus lenau

Rame

Cu! siCumea: Ramis bindSi marto varT Cvena...


da SenTan yofnas gana udris kidev sxva lxena?!..
Ramis dumilSi nela miwyda xma sevdis mwari _
mwuxris salocaT rom gviwvevda monastris zari...
mTis yvavilebze sZinavs niavs, frTa Seikveca;
miwa isvenebs, meti lxeniT dadumda zeca...
getyvi sayvarels: Cven marto varT am myudro Rames.
mec xom Seni var _ vin gagviyofs dRes Cven siames?..

[1912]

313
fiodor sologub

sulis Zaxili

risTvis midixar? darCi, nu waxval,


tanjva swyuria jer kidev Cem suls...
risTvis midixar?.. gadagaviwyda _
ras pirdebodi Sen Cem siyvaruls?
aRar giyvarvar, mec mivxvdi amas,
ver veRirsebi awi Sens alerss...
lxeniT sxva drosac ar mimReria,
magram aw sevda damiTalxavs leqss...
Sen aRar mismen, memSvidobebi...
raT aris civi ase Seni xma?
jer gazafxuli arc ki mosula,
trfobis yvavili ki ukve gaxma...

isev SenTan var... nu mkiTxav, risTvis...


ra gipasuxo, vici me gana?..
mxolod imas vgrZnob, rom me uSenoT
meviwroeba mTeli qveyana...
ra iqna suli?.. mec imas veZeb...
is SenTan aris, is Sen Tan gagyva...
rogor miyvarxar, rogor miyvardi,
gamosTqvams amas romeli sityva?
vici, rom CemTvis Soreuli xar,
vici _ ver vnaxav Sens tuCze Rimils...
siamiT davlev Sengan moZRvnil Sxams,
lxeniT miviReb me SenTvis sikvdils...

[1912]

***
kidev movida kocnis surviliT,
kidev movida codvil sititvliT...
ukanasknelaT mkvdrisa maRelvebs
da yvavilebiT kubosa mivsebs...

314
ox! ra siamiT irweba kubo,
bedniereba gamixeTqs me guls...
mkvdari vuyvarvar, mkvdari vuyvarvar!..
miwav, raT marTmev am wrfel siyvaruls?..
Cu, medaviTne galobs fsalmunebs...
haers lurj fersa gvris sakmeveli...
sayvarlis Tvalze cremli cimcimobs,
sayvarlis saxes faravs naRveli...
da sadac aris _ dakrefil xelebs
mgznebare kocna zed daakvdeba...
nu SeuSindi, sulo, siyviTles;
kocniT saflavic ki aduRdeba!..
momepyar mkerdsa, momealerse _
da saidumlos gandobs samare...
aras vinaRvli, icinos xalxma _
da, sayvarelo, Senc ixarxare...

[1912]

mxatvris dawyevla

cecxlisTvis tanjva ar rgebia marto amirans,


tanjviT iyida zenarisgan mxatvarmac cecxli,
orTaves guli davlad misca ufalma yorans,
orTaves erT jaWvs uWedavda hermesis grdemli.
hkivis mxatvari, ros ganicdis xatebaT Sobas,
yviris mxatvari, roca iWvis kortnis yorani.
ara aqvs kide, rogorc cis TaRs, mis martoobas
da acurdeba Savi naRvlis tbaze borani.
ra uyoT mere, amiranma rom mas mostaca
da mxatvars cecxli TiTon man misca _
icis ufalma, rom cecxlia tanjvisa ali
da ukvirs _ amas ver mimxvdara CvenSi mravali.

[1913]

315
pol verlen

koWli soneti

ho, WeSmaritad usazRvroa Cemi tkivili,


an ubeduri, SeiZleba, rogorc me var dRes?
vkvdebi, viT mxeci da aravis esmis kivili,
mayurebelTa Sebraleba vis gaaxsendes!..

bibliis zvavi, jojoxeTi, Savi londoni,


suls xuTavs nisli, xmauroba da gazis krToma;
veberTelani SekumSulan erTad saxlebi,
Wirveul moxucT, gegoneba, senatorT sxdoma!..

warsuli kivis, knavis, mosTqvams, morbis, mofrinavs,


vardis fer nislSi da talaxSi, sadac Sohos
mefobs Tan masTan: indeeds all ringhts hâos!

oh, WeSmaritad yvelaferi metad mwvavea,


Zala ara maqvs, moviTmino esden wameba...
Savo qalaqo! cecxli cidan ros wagedeba?..

[1914]

316
Sarl bodler

wignidan `Les Fleurs du Mal~

albatrosi

roca mezRvaurT grZeli dRisa hklavT kaeSani,


miwa arsad sCans, rom dauSvan Zirs ialqani;
moundomeben Semoklebas ra uJamur dros,
maSin Tanmfrinavs daiWeren xolme albatross.
amayi mefe rom apobda erTxel zecis TaRs,
axla baqanze ganrTxulia da Zlivs suls iTqvams;
Tovlian frTebiT rom ebrZoda uwin qariSxals,
Zlivs anZrevs axla da miaTrevs, rogorc or niCabs...
grigalze mali, ra sabralod wamoikoWlebs,
laJvardis mefed viRac icnobs axla ubedurs!..
is, rom ajavrebs, Tambaqos kvamls pirSi abolebs,
es xalxs acinebs, ra mibaZavs imis siaruls.

ai, mgosano! Seni saxe da Seni bedi,


Senc Rrublebs eltvi, Seni Zmaa Tanavarskvledi,
Zirs qveyanaze veRar gaSli goliaTis frTebs,
briyvi brbo gistvens, ver gagigebs da SegaCerebs...

[1916]

317
baasi

Cemo kargo, Sen xom ca xar mtredis ferad rom brWyvialebs,


Cem gulSi ki kaeSanis ialqani dafrialebs.
da momskdari sevdis zvirTi mwuxarebiT mimqral tuCebs,
naRvliT ise dahqaTqaTebs, rogorc nisli Tovlian mTebs.
tyulad ar grZnobs daRlilobas Cems ubeSi Seni xeli,
ra xania, guli mokvda... daiferfla grZnoba mwveli.
ver gauZlo sacodavma basr, uwyalo qalis kbilebs,
Seni xelic veRar naxavs, Tavs tyuilad gaiwbilebs.
Cemi guli _ nangrevia _ erTxel zviad sasaxlesi,
iq Tu mohkvlen, sul mohklaven, Sebralebis ar aqvT wesi.
Sen ki gelis lxenaT wyeba erTmaneTze uamesi.
gulT grigalo, silamaze, aba, Tavs vin Segabralebs,
male dawvas evedreba Sen Sexedvis cecxlis alebs,
is, rac gulSi gadaurCa, Sen samsxverplod mxecis brWalebs...

[1916]

318
aleksandr blok

Maria da Spolento

narnari ari Seni tani _ saydris sanTeli,


gvxiblavs Sexedva, Sexedva, viT maxvili mWreli;
SenTan Sexvedras suli Cemi ar elodeba,
mxolod, rogorc bers, kocons asvlis momeci neba...
bednierebas me ar viTxov, ar viTxov trfobas,
uxeS alersiT gagibedav Seuracxyofas!..
rogorc mxatvari, viWvritebi galavnis gare,
sad surnelovan yvavilebs hkreb da Segiyvare...
axlos midixar, qariSxali Sors getaneba,
mzisgan damwvaro, o, mariam, momeci neba,
rom qerubimi Sen Tavs zeviT Tvalebma naxos,
utkbess tkivilma netarebiT guli gaalxos,
viT Zvirfass almass idumalsa leqsebs Cavabnev
Cem saRmerTebel, moelvare Sen xuWuW TmaSi.
da uimedoT Seyvarebul sulsac Cavagdeb
brwyinvale TvalTa Savad Relvil uZiro WaSi.

[1916]

319
vla­di­mir maia­kov­ski

misteria-buфф
sag­mi­ro, epiu­ri da sa­ti­riu­li ga­mo­xat­va Cve­ni epo­qis
meo­re re­daq­cia, me­sa­me ga­mo­ce­mis­Tvis

`misteria-buфф~ _ gzaa. gzaa re­vo­liu­ciis. sis­wo­riT ve­ra­


vin ver iwi­nas­war­met­yve­lebs, ram­de­ni mTa ki­dev un­da ava­feT­qoT
Cven _ vinc miv­di­varT am gziT. dRes yurs RrRnis sit­yva `loid
jor­ji~ da xval ki mis sa­xels dai­viw­ye­ben Tvi­Ton in­gli­se­le­bi.
dRes ko­mu­nis­ken miil­tvis mi­lio­ni ada­mia­ne­bis ne­ba, da SeiZ­le­ba
na­xe­va­ri sau­ku­nis Sem­deg So­reul pla­ne­teb­ze ie­ri­SiT ga­da­vi­den
ko­mu­nis dred­nou­te­bi. ami­tom dav­to­ve ra gza (for­ma), me ki­dev
Sev­cva­le pei­za­Ji (Si­naar­si), mo­ma­val­Si yve­lam, vinc iTa­ma­SebT,
wai­kiT­xavT, da­beW­davT `misteria-buфф~-s _ ga­moc­va­leT mi­si Si­
naar­si da gaa­ke­TeT is Ta­na­med­ro­veT, ax­lan­dlaT, am­wa­mi­sad.
v. maia­kov­ski

moq­me­do­ben:
1. Svi­di wyvi­li wmi­da: 1. abe­si­niis ne­gu­si, 2. in­doe­li ra­ji,
3. os­ma­le­Tis fa­Sa, 4. ru­se­Tis spe­ku­lian­ti, 5. Ci­ne­li, 6. Ca­su­qe­
bu­li spar­se­li, 7. kle­man­so, 8. ger­ma­ne­li, 9. mRvde­li, 10. av­stra­
lie­li, 11. av­stra­li­elis co­li, 12. loid jor­ji, 13. ame­ri­ka­ne­li
da 14. dip­lo­ma­ti.
2. Svi­di wyvi­li uw­mi­du­ria: 1. wi­Te­li ar­mie­li, 2. me­Tor­ne,
3. So­fe­ri, 4. Sax­te­ri, 5. dur­ga­li, 6. mo­ja­ma­gi­re, 7. mo­sam­sa­xu­re,
8. mWe­de­li, 9. me­bul­ke, 10. mrec­xa­vi, 11. mker­va­li, 12. me­man­qa­ne,
13. es­ki­mo­si _ me­Tev­ze, 14. es­ki­mo­si _ mo­na­di­re.
3. Sem­Tax­me­be­li.
4. in­te­li­gen­cia.
5. qa­li kar­ton­ke­biT.
6. Win­ke­bi: 1. bel­ze­be­li, 2. ober­Win­ka, 3. Sik­ri­ki, 4. meo­re Sik­­
ri­ki, 5. mo­da­ra­je, 6. 20 wmi­da­ni rqe­biT da ku­de­biT.
7. wmi­da­ne­bi: 1. ma­Tu­sa­la, 2. Jan­-Jak rus­so, 3. lev tol­stoi,
4. gab­rie­li, 5. an­ge­lo­si, 6. meo­re an­ge­lo­si da 7. an­ge­lo­se­bi.
8. sabaoф.
9. mom­qmed­ni aR­Tqmis qve­ya­na­Si: 1. Ca­qu­Ci, 2. nam­ga­li, 3. man­qa­ne­
bi, 4. ma­ta­reb­le­bi, 5. ato­mo­bi­le­bi, 6. ru­ba­nok, 7. mar­wu­xi, 8. nem­si,

320
9. xer­xi, 10. pu­ri, 11. ma­ri­li, 12. Sa­qa­ri, 13. ma­te­ria, 14. Ceq­ma da
15. daz­ga.
10. mo­ma­va­lis ada­mia­ni.

moq­me­de­bis ad­gi­le­bi:
1. mTe­li msof­lio, 2. ki­do­ba­ni, 3. jo­jo­xe­Ti, 4. sa­moT­xe, 5. qve­­
ya­­na nam­sxvre­ve­bis, 6. aR­Tqmu­li qve­ya­na.

pro­lo­gi
uw­mi­du­ri
er­Ti wa­mis Sem­deg _
Cven Tqven gaC­ve­nebT
mis­te­ria-­buffs.
min­da, vsTqva ori sit­yva me:
es
axa­li sa­na­xa­via.
Tav­ze maR­la rom ax­te,
un­da vin­me mo­gex­ma­ros.
axal pie­sis win
sa­Wi­roa pro­lo­gi.
pir­ve­lad
vin ga­Sa­la mTe­li Teat­ri?
zrdi­lo­bian xalxs
es am­ba­vi Zlier aRel­vebs.
Tqven ris­Tvis da­di­xarT spek­tak­lze?
imi­tom rom sia­mov­ne­ba mii­RoT,
ara?..
mag­ram ra aris uyu­ro si­xa­ruls,
Tu si­xa­ru­li mar­to sce­na­zea.
sce­na ki
sul er­Ti me­sa­me­dia,
maS,
sain­te­re­so war­mod­ge­na­Si
Tu yve­la­fers Seav­seb,
ma­Sin sia­mov­ne­ba sam­jer gaiz­rde­ba.
da Tu war­mod­ge­na
ara sain­te­re­soa,
ma­Sin ar­cki Rirs yu­re­ba.

321
erT me­sa­med­ze­dac.
sxva Teat­re­bi­saT­vis
war­mod­ge­na di­di ara­fe­ria.
maT­Tvis
sce­na
gax­vre­ti­li WuW­ru­ta­naa.
ije­qi wyna­ra.
swo­red da ara al­mac­rad.
da sxvis cxov­re­bis uyu­re na­Wers,
xe­dav da uyu­reb
di­van­ze gan­rTxmu­lan
Za­lo ma­nie­bi,
da Zia va­nie­bi.
Cven ki ar gvain­te­re­sebs
arc Za­loe­bi da arc Zie­bi.
Za­loebs da Ziebs sax­lSi bevrs na­xavT.
Cvenc va­na­xebT nam­dvil cxov­re­bas,
mag­ram is
uC­veu­lo sa­na­xa­vad aq­cia Teat­rma.
pir­ve­li sce­nis Si­naar­si am­nai­ria:
mi­was gas­dis:
Sem­deg war­Rvnaa.
yve­la­ni gaur­bian re­vo­liu­ciis war­Rvnas:
Svi­di wyvi­li uw­min­du­re­bis
da wmi­de­bi­sac kvlav Svi­di wyvi­li.
ese igi
ToT­xme­ti Ra­ta­ki-­pro­le­ta­ri
da ToT­xme­ti­ve bur­Jua-­ba­ton­ni,
da imaT So­ris
ori crem­liT dam­wvar lo­yiT
pa­ta­ra men­Se­vi­ki.
po­liu­si wa­mo­var­de­ba,
uka­nas­kne­li sad­gu­ric im­sxvre­va.
da yve­la­ni er­Tad aSe­ne­ben
ara ki­do­bans,
ara­med ki­do­bans go­liaTs.
meo­re moq­me­de­ba­Si
ki­do­ban­Si mis­cu­ravs sa­zo­ga­doe­ba.

322
iq TviT­mpyrob­lo­bac ari
da de­mok­ra­tiu­li res­pub­li­kac
da bo­los
ge­mis kar­ba­ze
men­Se­vi­ke­bis vai-­viS­Si.
wmin­da xal­xi ga­da­ya­res Tav­da­yi­ra.
me­sa­me moq­me­de­ba­Si naC­ve­ne­bia:
rom mu­Sebs
araf­ris ar un­da eSi­no­deT,
Tun­da Win­ke­bi­sac Sua jo­jo­xeT­Si.
meoT­xe­Si _
ici­neT ma­rad _
naC­ve­ne­bia sa­moT­xis wal­ko­ti.
me­xu­Te moq­me­de­ba­Si _ cxov­re­bis dan­gre­vas
gau­Ria uzar­ma­za­ri pi­ri
da yve­la­fers spobs da yla­pavs.
Tum­ca vi­mu­Sa­veT mSier muc­leb­ze,
mag­ram Cven mainc
dav­sZlieT dan­gre­va.
meeq­vse moq­me­de­ba _
es aris ko­mu­na.
mTe­lo dar­ba­zo,
im­Re­reT, rac xma gaqvT,
yve­la Tva­le­biT uc­qi­reT.
yve­la­fe­ri mzad ari?
sa­moT­xec?
jo­jo­xe­Tic?
(sce­nis iqe­dan)
mzaa­daa­ri.
maS, gauS­viT!..

moq­me­de­ba pir­ve­li
Crdi­loe­Tis ga­na­Te­bis al­ze qvey­nis bur­Ti eb­ji­ne­ba po­li­
u­siT ia­taks. mTel bur­Tze ki­bee­biT gaj­va­re­di­ne­bu­lan jam­ba­zis
si­ne­bi sig­rZis da sib­rtyis or mor­Jis So­ris, qve­ya­nas rom mos­
wo­lian. ga­moC­nde­ba es­ki­mo­si-­mo­na­di­re, Ti­Ti de­da­mi­wa­ze Caur­Wvia
da uy­vi­ris meo­res, ro­me­lic ko­con­Tan ga­wo­li­lia.

323
es­ki­mo­si mo­na­di­re:
ei, ei!
ei, ei!
me­Tev­zev, ras iWe­qe­bi,
saq­me ar gaqvs ga­na me­ti,
rom Ti­TiT mi­was Cas­Wi­de­bi­xar?!
mo­na­di­re:
WuW­ru­ta­na!
me­Tev­ze:
sad aris WuW­ru­ta­na?
mo­na­di­re:
gas­dis!
me­Tev­ze:
ra gas­dis?
mo­na­di­re:
de­da­mi­wa!
me­Tev­ze:
wa­mo­var­de­ba da Ca­xe­davs Ti­TiT da­co­bils.
o, o, o,
uw­mi­dur­Ta saq­mea,
eS­ma­ki, eS­ma­ki,
wa­val, Se­vat­yo­bi­neb po­lia­rul wres.
(mir­bis. mas daR­mar­TTan Tavs wa­moad­ge­ba ze­la­moC­ri­li ne­me­
ci. er­Ti wa­miT eZebs fo­laqs da ro­ca ver na­xu­lobs, wa­moe­ki­de­ba
Su­bas bewvs).
ne­me­ci:
her es­ki­mos!
her es­ki­mos!..
Za­lian saC­qa­roa!
ori wa­miT...
me­Tev­ze:
raa!
ne­me­ci:
diax, dRes vzi­var Cem­Tvis res­to­ran­Si
frid­rix Stras­se­ze.
fan­ja­ra­Si mze
Ta­vis­ken mi­wevs.
dRe,
ro­gorc bur­Jua re­vo­liu­ciam­de, na­Te­lia.

324
xal­xi sxe­dan
da Cu­maT Sei­de­ma­no­ben.
wve­ni Sev­sWa­me,
vxe­dav, me boT­le­bis ei­fel­ze var.
vfiq­rob,
ro­mels befs un­da miud­ge
da sa­Wi­roa ki bef­ze mid­go­ma.
vxe­dav,
da yel­ze da­mad­ga sa­di­li.
es ra da­mar­Tia `ga­mar­jve­ba­Ta xeiv­nebs~?!
qvem­bios go­gen­co­ler­ne­bi
gvi­ri­leb­Si ayu­de­bul­ni
uceb gaf­rin­den ze­viT.
is­mis zan­za­ri.
ga­var­di sa­xu­rav­ze,
traq­ti­ris ka­reb­Si Cab­neu­li
uw­ya­lo mo­var­dna
mir­bis
da kvar­ta­lebs TiT­qo miam­sxvrevs.
ber­li­ni, bod­va mRel­va­re zRvis
una­xav tal­Ra­Ta ba­sis no­te­bi,
da mas ze­viT
da mas qve­viT
da mis win
sax­le­bi dred­nou­te­bi.
da sa­nam go­ne­biT mo­vi­saz­reb­di,
fo­Si­dan aris yve­la­fe­ri es...
me­Tev­ze:
Cqa­ra!..
ne­me­ci:
me dav­svel­di mar­Tla Za­fe­bam­de,
vxe­dav,
yve­la­fe­ri mSra­lia,
mag­ram mis­dis, mis­dis da as­xams
da uceb
pom­peas da­Rup­vis gaC­da su­ra­Ti.
Zi­ria­nad
amoiT­xa­ra ber­li­ni
da Caix­rCo Sav uf­skrul­Si.

325
ro­gorc San­Tian brZmed­Si.
me ga­mov­fxiz­ldi wa­le­kil so­fel­Ta qo­Cor­ze.
me mo­vi­mar­jve mTe­li iax­tklu­bis ga­moc­di­le­ba.
(buz­Ru­niT aq­nevs xels ko­co­nis­ken da mi­dis meo­re mxa­res,
rom win daas­wros wres da Cae­Ce­xe­ba meo­re fer­do­bi­dan ga­moq­
ceul das­ve­le­bul av­stra­lie­lebs).
da ai,
Tval win ex­la _
yve­la­fe­ri, Ce­mo Zvir­fa­so,
rac dar­Ca ki­dev ev­ro­pi­dan.
me­Tev­ze:
Za­lian co­taa.
ne­me­ci:
daw­ynar­de­ba, ra­sak­vir­ve­lia _
er­Ti ori dRiT.
me­Tev­ze:
de sTqvi ra­Ra sit­yva ara ev­ro­piu­li.
ra gin­da Sen? aq Sen­Tvis vin moic­lis!..
ne­me­ci (aC­ve­nebs ho­ri­zon­ta­lu­rad):
mo­me­ciT ne­ba, dav­rCe Tqven pa­tiv­ce­mul mor­Je­bis So­ris.
(was­vlis­Tvis gam­za­de­bu­li es­ki­mo­si Se­Cer­de­ba da ga­yu­rebs
sme­niT or xmas, ro­mel­nic is­mian de­da­mi­wis or mxa­res­gan).
me­Tev­ze (gak­vir­ve­bu­li ukan ixevs):
ama­ze uf­ro sa­ziz­Ra­ri me sa­xe ar mi­na­xavs?..
av­stra­lie­li co­liT (er­Tad):
Cven varT _ av­stra­lie­le­bi.
av­stra­lie­li:
Cven yve­la­fe­ri gvqon­da,
ro­gorc, ma­ga­li­Tad,
ix­vcxvi­ra, pal­ma da kak­tu­si.
av­stra­lie­li qa­li (moz­Rva­ve­bu­li grZno­biT, ati­re­bu­li):
ex­la ki,
da­vi­Ru­peT Cven,
yve­la­fe­ri dai­Ru­pa.
kak­tu­se­bi,
ix­vcxvi­re­bi
da pal­me­bi,
yve­la­fe­ri wai­le­ka,
yve­la­fe­ri uf­skrul­Sia.

326
me­Tev­ze (aC­ve­nebs wa­mo­wo­lil ne­mec­ze):
ai, mi­diT ager amas­Tan,
To­rem isi­ni mar­to arian!
(Ca­mox­te­ba de­da­mi­wis bur­Ti­dan in­gli­se­li da fran­gi da orive
cal­cal­ke ar­Wo­ben na­cio­na­lur dro­Sas).
pir­ve­li xma:
ko­te­lok, au!
meo­re:
ci­lin­dro, eu, eu!
pir­ve­li:
mag­rde­ba.
dai­WiT Crdi­loe­Tis siv­rce.
in­gli­se­li:
dro­Sa dar­Wo­bi­lia,
sru­li var me­pat­ro­ne Tov­lis wiaR­Si.
fran­gi:
ara, ukac­ra­vad
me ad­re da­var­Wve,
es Ce­mi ka­lo­niaa.
in­gli­se­li (aw­yobs ra­Rac sa­qo­nels):
ara, Ce­mia.
me uk­ve vvaW­rob.
fran­gi (gu­li mos­dis):
ara, Ce­mia.
Tqven Tqven­Tvis sxva­gan eZieT.
in­gli­se­li (ga­ris­xe­bu­li):
ax, maS, ase,
wa­di, dai­Ru­pe.
fran­gi (gan­ris­xe­bu­li):
ax, maS, ase,
da­gi­jen cxvir­ze Sen ku­kus.
in­gli­se­li (mi­dis muS­t-mo­Re­re­bu­li fran­gze):
an­glia, gip, gip.
fran­gi (mi­dis muS­t-mo­Re­re­bu­li in­gli­sel­ze):
viv la frans!
av­stra­lie­li (mi­var­de­ba ga­saS­ve­leb­lad):
ai da xal­xi,
xal­xi ki ara, ra­Rac xro­vaa

327
uk­ve arc im­pe­rie­bia,
arc im­pe­ria­le­bi
da ese­ni er­Tma­neTs sa­xe­Si ur­tya­men.
me­Tev­ze:
ax, Tqven im­pe­ria­lis­te­bi!
ne­me­ci:
daa­ne­beT Ta­vi. mar­Tla ra ox­ro­baa.
me­Tev­ze:
mar­Tla ra xro­vaa.
(pir­da­pir xel­meo­red gam­za­de­buls es­ki­mos Tav­ze daaj­de­ba
Cve­ni va­Wa­ri).
ru­si va­Wa­ri:
pa­tiv­ce­mu­lo,
es um­sgav­so­baa,
var me ga­na mar­Tla azia?
`a­ziis mos­po­ba~ dad­ge­ni­le­baa sab­Wo­Ta seq­ciis da me ki
mTel si­coc­xles ar vyo­fil­var azia­ti.
(co­ta daw­ynar­de­ba).
gu­Sin tu­la­Si
vzi­var ar­xei­nad Cems ma­gar skam­ze,
uceb ka­re­bi ga­dat­rial­da,
vi­fiq­re, vai,
mo­vi­da Ce­ka.
Tqven al­bad gai­gebT,
lo­ye­bi ga­mi­fiT­rda.
Tur­me nu it­yvi, Ce­ka ki ara, qa­ri yo­fi­la.
co­ta dai­Jin­JRla.
Sem­deg wa­mouS­va,
Sem­deg­Si uf­ro,
qu­Ceb­Si gad­mos­kda,
sa­xu­ravs au­wia.
yve­la­ni:
Cu­mad!
fran­gi:
ges­miT?
ges­mis mo­var­dna?
bev­ri moax­lo­ve­bu­lia xme­bi,
war­Rvna, war­RvniT, war­Rvnas, war­Rvna­ze, war­Rvna.

328
in­gli­se­li (sa­Si­ne­le­bis qveS):
o, Rmer­To!
ise Ca­mo­dis ro­gorc sax­lis Rars,
aR­mo­sav­le­Tis sa­kiTxs uRebs kars.
(win ne­gu­si, mis Sem­deg Ci­ne­li, spar­se­li, Ta­Ta­ri, ra­ja, mRvde­
li da Sem­Tan­xme­be­li. am xalxs ki­dev aTa­vebs yo­vel mxri­dan Semob­­
neu­li yve­la Svi­di wyvi­li uw­mi­dur­Ta).
ne­gu­si:
Tum­ca aq Tov­lze uf­ro Sa­via,
mag­ram ara­fe­ria, ara uSavs ra.
me gax­la­varT abi­si­niis ne­gu­si,
Ce­mi sa­la­mi da nu­ge­Si.
me dav­to­ve ex­la Ce­mi af­ri­ka,
ik­lak­ne­bo­da ma­sSi ni­los _ mdi­na­re gve­li,
ise gaaf­Trda ni­lo­si uceb,
rom ga­da­re­ka Ce­mi af­ri­ka.
Tum­ca ara maqvs me ex­la ma­mu­li,
mag­ram me mainc var da­ma­lu­li.
me­Tev­ze (buz­Ru­niT):
mag­ram mainc
Ce­mi sa­la­mic
gves­mis, ga­vi­geT!
ne­gu­si:
gTxovT, iyoT zrdi­lo­bia­ni
Tqven ge­la­pa­ra­ke­baT ne­gu­si.
da ne­guss un­da Wa­mos.
ra ars es?
al­bad gem­rie­li pa­ta­ra ZaR­lia.
me­Tev­ze:
ZaR­li ki ara, is ar gin­da,
es mor­Jia da ara ZaR­li.
(ne­gu­si Sec­do­miT api­robs daaj­des morJs, ro­me­lic or wya­
lis wve­Ti­viT agavs loid jorjs).
me­Tev­ze:
mo­di, das­xe­di, nu­ra­vis das­vri.
in­gli­se­li (Se­Si­ne­bu­li):
es me ar var mor­Ji,
es Tvi­Ton mor­Jia,

329
me ar var mor­Ji _
var loid jor­ji.
me­Tev­ze (miub­run­de­ba sxvebs):
Tqven ra gin­daT?
Ci­ne­li:
ara­fe­ri,
ara­fe­ri,
dai­Ru­pa Ce­mi Ci­ne­Ti!..
spar­se­li:
spar­se­Ti,
Ce­mi spar­se­Ti fskris­ken wa­vi­da.
ra­ja:
TviT in­doe­Tic,
cas mib­je­ni­li in­doe­Tic da isic mi­dis.
fa­Sa:
os­ma­le­Ti­da­nac mxo­lod er­Ti dar­Ca xse­ne­ba.
(wmin­da wyvi­le­bi­dan ga­mo­dis qa­li, au­ric­xvel kar­to­ne­biT).
qa­li:
frTxi­laT!
ar da­xioT!
ab­re­Su­mi me­tad na­zia!
(me­Tev­zes):
ya­za­xo,
mo­mex­ma­re dav­dga kar­ton­ke­bi.
(xma wmi­da­Ta xro­vi­dan):
ra la­ma­zia,
ra pi­kan­tu­ri...
me­Tev­ze:
muq­Ta­xo­ra,
usaq­mu­ri.
fran­gi:
Tqve­ni na­cia?
qa­li:
Ce­mi na­cia Za­lian sxva­nai­ria.
wi­nad vi­ya­vi ru­si,
Sem­deg ru­se­Ti me­viw­ro­va,
es bol­Se­vi­ke­bi _ sa­Si­ne­le­baa,
me var qa­li fa­fu­ki,
una­zess su­liT.

330
da Se­vi­qe­ni ase es­ton­ka.
bol­Se­vi­ke­bi moaw­ves ga­na­pi­rebs
da me Se­vi­qe­ni uk­rai­ne­li.
ai­Res xar­ko­vi, sul aT­jer mainc
da me ra­Rac res­pub­li­ka­Si mov­xvdi ade­sa­Si.
ade­sac ai­Res, vran­ge­li yi­rim­Sia,
me avi­Re da da­ve­mor­Ci­le,
das­dev­den TeT­rebs zRva­ze, mid­vreb­ze.
me var os­ma­lo!
vseir­nob stam­bol­Si,
bol­Se­vi­ke­bi gviax­lov­de­bian
da me var pa­ri­ze­li,
vseir­nob pa­riz­Si.
or­mo­ci mainc ga­mo­vic­va­le na­cia
da ex­la miv­divr kam­Cat­ka­ze.
ra sa­Si­ne­li zaf­xu­lia mainc po­lu­seb­ze:
ver uC­ve­neb verc erT tua­lets!
me­Tev­ze (uy­vi­ris wmin­da wyvi­lebs):
Cu­mad,
Cu­mad,
ra yvi­ri­lia?
Sem­Tan­xme­be­li (is­te­ri­ka mos­dis, da­Sor­de­ba xalxs):
ges­miT,
me ar Se­miZ­lia,
ges­miT?
ra aris yve­la­fe­ri es?
maS­vra­li ad­gi­li ar aris mi­wa­ze,
ges­miT?
dam­to­veT Cem­Tvis,
ga­miS­viT sax­lSi,
ka­bi­net­Si,
ges­miT?
me ar Se­miZ­lia.
me me­go­na, war­Rvna kauc­kis an­ga­ri­SiT iq­ne­bo­da.
mgle­bi maZ­Rre­bi,
cxvre­bi mTe­le­bi.
ex­la ki _
er­Tma­neTs kla­ven ada­mia­ne­bi,
kar­go wiT­le­bo,

331
kar­go TeT­re­bo,
ges­miT,
me ar Se­miZ­lia!..
fran­gi:
nu is­resT Tva­lebs
da war­bebs nu kvnetT,
Tqven ra na­cie­bis xarT?
(miuax­lov­de­ba ara wmi­da­Ta ko­cons da ga­mom­wve­viT to­niT).
ara wmi­de­bi (er­Tad):
qvey­nis Sa­ra­ze tan­tals
miC­veu­la Cve­ni mo­xe­tia­le ero­ba,
Cven arc erT na­ciis ar varT _
Cve­ni­ve Sro­maa _ Cve­ni sam­Sob­lo.
fran­gi:
Zve­li arie­bia?
Se­Si­ne­bu­li xme­bi wmi­da­Ta:
es pro­le­ta­re­bia,
pro­le­ta­re­bi...
pro­le­ta­re­bi...
mWe­de­li (xels ur­tyams kar­ga moz­rdil mu­cel­ze):
war­Rvnis xmau­ro­bas ver grZnob yu­reb­Si?
mrec­xa­vi qa­li (mas­ve da­cin­viT da ta­ta­niT):
Sen daw­ve­bo­di lo­gin­ze da da­ge­Zi­ne­bo­da,
Sen un­da ga­giS­vaT Txri­leb­Si da ma­Ra­roeb­Si.
wi­Te­li ar­mie­li (mris­xa­ned):
wa­di Txri­leb­Si _ Txri­le­bi uf­ro sve­lia.
(xe­davs ra `kon­fliq­tis~ daw­ye­bas wmi­da­Ta da uw­mi­dur­Ta So­­
ris, Sua­Si Ca­var­de­ba da aza­vebs Sem­Tax­me­be­li).
Sem­Tax­me­be­li:
kar­gi, ar un­da, nu ilan­ZRe­biT!
daa­ne­beT Ta­vi er­Tma­ne­Tis kbe­nas.
gau­wo­deT xe­li,
ako­ceT er­Tma­neTs,
ba­to­ne­bo, am­xa­na­ge­bo,
un­da Se­Tan­xmdeT.
fran­gi (bo­ro­taT):
me da­ve­Tan­xmo,
ara, es SeuZ­le­be­lia!

332
me­Tev­ze (ga­bo­ro­te­bu­li me­Tev­ze da fran­gic Sem­Tax­me­bels
uze­len ki­sers):
ax, Se, Sem­Tax­me­be­lo,
ax, Se pa­wia Sem­Tax­me­be­lo!
Sem­Tax­me­be­li (mor­bis ga­la­xu­li):
ai, ki­dev,
ai, ex­lac,
me maT kargs ur­Cev
da is ki...
asea yo­vel­Tvis,
eZa­xi _ Se­Tan­xmdnen,
da ori­ve mxriv ki­dev Sen gce­men.
(uw­mi­du­re­bi ga­mo­dian, ga­yo­fen wmi­daT jgufs da daus­xde­
bian ko­cons, wmi­da wyvi­le­bi ukan Se­moak­ra­ven wres).
fa­Sa (ga­moZ­vre­ba Sua­Si):
mar­Tlmor­wmu­ne­no,
un­da ga­var­CioT, es ra mox­da.
va­Wa­ri:
saq­me ub­ra­loa _
na­Te­lis war­mod­ge­na.
Rvde­li:
me bai mgo­nia, nam­dvi­li war­Rvnaa.
fran­gi:
war­Rvna ki ara,
wvi­ma iq­ne­bo­da?
ra­ja:
da,
mar­Tlac wvi­ma ar yo­fi­la.
dip­lo­ma­ti:
ma­Sin idea uTuoT ve­lu­ria.
fa­Sa:
mag­ram mainc
ra mox­da, mar­Tlmor­wmu­ne­no?
mo­di, Sev­xe­doT Tvi­Ton Zir­Si.
va­Wa­ri:
xal­xi, Ce­mi fiq­riT, gax­da ur­Ci.
ne­me­ci:
me ki mgo­nia, rom omia?

333
in­te­li­gen­cia:
ara,
Ce­mi az­riT, mi­ze­zi sxvaa.
uTuod me­ta­fi­ziu­ri.
va­Wa­ri (uk­ma­yo­fi­loT):
omi _ me­ta­fi­zi­kaa,
daiw­yo ada­mi­dan.
xme­bi:
ri­giT!
ri­giT!
nu Seq­mniT so­doms.
fa­Sa:
ts,
mo­diT, mo­ye­viT yve­lam Tan­da­Tan.
sit­yva ekuT­nis `stu­dents~ (Tavs imar­Tlebs brbos­gan, To­­
rem pir­ze du­Ji moad­ga).
in­te­li­gen­ti:
pir­ve­lad
yve­la­fe­ri ub­ra­lo iyo.
dRem Ses­cva­la Ra­me
da mxo­lod
riJ­ra­Ji iyo sis­xlia­ni.
Sem­deg
ka­no­ne­bi,
mcne­ba­ni,
rwme­na­ni,
gra­ni­tis sa­tax­toe­bi
da TviT an mzis ga­Ce­re­bu­li si­naT­le,
yve­la­fe­ri TiT­qo dain­Zra
da ga­for­Txda.
co­taT SeT­xel­da.
Sem­deg wa­moas­xa.
qu­Ce­bi moir­wyen,
sax­li gad­no­bi­li sax­lze var­de­ba,
mTe­li qve­ya­na
re­vo­liu­ciis feC­Si ga­daid­no
da wa­mo­var­da, ro­gorc niaR­va­ri.

334
Ci­ne­lis xma:
ba­to­ne­bo! yu­rad­Re­ba!
aq daiw­yo ki­dec Jin­JRla.
av­stra­lie­lis co­li:
Za­lian Jin­JRla!
Jin­Rlavs ki ara,
go­Wi­viT gag­vwu­wa.
spar­se­li:
SeiZ­le­ba, qvey­nis aR­sas­ru­lia,
Cven ki vmi­tin­gobT,
vyvi­riT da vWix­vi­nobT...
dip­lo­ma­ti (ek­vre­ba po­liuss):
mo­diT yve­la aq,
mwyob­rad,
aq ar dag­vas­ve­lebs.
va­Wa­ri (muxls aWers es­ki­moss, ro­me­lic da­wo­lia WuW­ru­ta­
nas am xal­xis Cveul moT­mi­ne­biT):
ei, Sen,
wa­di mor­JTan.
mo­na­di­re (es­ki­mo­si ga­da­var­da da WuW­ru­ta­ni­dan amo­var­dnil­ma
wyal­ma daas­ve­la yve­la iq myo­fi. ro­de­sac ma­raod gai­Sa­len wmida
wyvi­le­bi, mor­Tes bRa­vi­li):
i, i, i,
u, u, u,
a, a, a.
Ca­We­deT,
Ca­We­deT,
amou­ca­viT!
(u­kan gad­mo­var­den. mxo­lod av­stra­lie­li dar­Ca de­da­mi­wis
bur­TTan Ti­TiT WuW­ru­ta­na­Si. saer­To are­va­Si Se­Sis or na­Wer­ze
dad­ga Rvde­li).
Rvde­li:
Zma­no,
ga­mog­ve­ca­la uka­nas­kne­li met­ri,
uka­nas­kne­li diu­mi da­fa­ra wyal­ma.
xma uw­mi­dur wyvi­le­bis (Cu­mad):
vin aris es?
es Ska­fi wve­re­bia­ni?

335
Rvde­li:
ase iq­ne­ba or­mo­ci Ra­me da or­mo­ci dRe.
va­Wa­ri:
mar­Ta­lia.
Rmer­Tma as­wav­la Wkua amas.
in­te­li­gen­cia:
is­to­ria­Si iyo ase­Ti pre­ce­den­ti,
gax­sovT, noes er­Txel rom dae­mar­Ta.
va­Wa­ri (i­Wers Rvde­lis ad­gils):
es si­su­lelea,
is­to­riac, pre­ce­den­tic da sxva am­gva­ri.
xme­bi:
ax­lo saq­mes­Tan.
va­Wa­ri:
mo­diT, Zme­bo, ava­Se­noT ki­do­ba­ni.
in­te­li­gen­cia:
ra­xan asea, sjobs,
isev ge­mi ava­Se­noT.
ra­ja:
ori ge­mi.
va­Wa­ri:
mar­Ta­lia.
mTel ka­pi­tals me dav­deb,
isi­ni ga­dar­Cen, Cven ra, nak­le­bi varT?
saer­To xria­li:
gau­mar­jos,
gau­mar­jos tex­ni­kas.
va­Wa­ri:
as­wieT xe­li,
vin aris mom­xre.
saer­To xria­li:
raT un­da xe­li,
Tva­li­Tac et­yo­ba.
(wmin­da da uw­mi­du­ri wyvi­le­bi swe­ven xels).
fran­gi (i­Wers vaW­ris ad­gils, avi Tva­liT Se­xe­davs mWe­
dels, ro­me­lic swevs xels):
Senc iq mo­di­xar?
Sen iq ra gin­da?

336
ba­to­ne­bo,
nu wa­viy­vanT Tan uw­mi­du­rebs,
ma­Sin gai­ge­ben Cven gi­ne­bas.
xma dur­ga­lis:
Sen Se­giZ­lia xer­xva da Sa­la­Si­ni?
fran­gi (Se­fiq­rde­ba):
me ga­da­vi­fiq­re,
wa­viy­va­noT uw­min­du­re­bic.
va­Wa­ri:
mxo­lod avar­CioT, vinc ara svams da mxar­be­Wia­nia.
ne­me­ci (Se­var­de­ba fran­gis ma­gier mis ad­gil­ze):
Cu, ba­to­ne­bo,
SeiZ­le­ba, ar dag­vWir­des Se­ri­ge­ba uw­mi­du­reb­Tan.
sa­bed­nie­roT,
Cven ar vi­ciT, qvey­nis me­xu­Te na­wil­ze ra xde­ba?
yvi­riT da ver ga­gi­giaT,
aris Tu ara Cven­Si ame­ri­ka­ne­li?
va­Wa­ri (ga­xa­re­bu­li):
ai, Ta­vi amas qo­nia,
ka­ci ki ara, kan­cle­ri yo­fi­la.
(si­xa­ruls ar­Rvevs av­stra­lie­lis ki­vi­li):
av­stra­lie­li:
es vin aris?
(pir­da­pir za­la­Si, ro­me­lic ga­We­di­lia aRel­ve­bul xal­xiT,
Se­mo­var­de­ba ame­ri­ke­li mo­to­cik­lo­ze).
ame­ri­ka­ne­li:
mow­ya­leo ba­to­ne­bo!
sad aSe­ne­ben aq ki­do­bans? (a­Ce­Cebs qa­Ralds).
ai,
da­Ru­pul ame­ri­ki­dan
Ce­ki or mi­liar­dis!
(Cu­mi sa­so­war­kve­Ta da uceb yvi­ri­li av­stra­lie­lis, xvrels
rom ad­ga).
av­stra­lie­li:
ra da­fe­Te­bul­xarT,
RmerTs ge­fi­ce­biT, xels gauS­veb,
Ti­Te­bi ga­me­yi­na.
(wmi­da wyvi­le­bi afo­riaq­den da et­mas­ne­bian uw­mi­du­rebs).

337
fran­gi (mWe­dels):
maS, ro­gor am­xa­na­ge­bo,
va­Se­nebT, ra­Ra?
mWe­de­li (Tvi­nie­ri):
me ra,
me, rac gin­daT,
ai­da, am­xa­na­ge­bo,
was­vla Tua, yve­la wa­vi­deT!
(uw­mi­du­re­bi ad­ge­bian. xer­xe­bi, Ca­qu­Ce­bi, ru­ban­ke­bi).
Sem­Tax­me­be­li:
Cqa­ra, am­xa­na­ge­bo,
daaC­qa­reT, Ce­mo kar­go,
imu­Sa­veT,
xe­li mo­ki­deT xerxs da na­ja­xebs!
in­te­li­gen­ti (ga­dis sxva mxa­res):
vi­mu­SaoT,
arc ki vi­fiq­reb ama­ze.
dav­jde­bi Cem­Tvis,
da­viw­yeb sa­bo­taJs. (uy­vi­ris mu­Sebs).
coc­xlad, mob­run­di,
gas­We­ri da ar daa­ci­lo!
dur­ga­li:
Sen ras dam­jdar­xar,
xel dak­re­fi­li?
in­te­li­gen­ti:
me spe­ci var da Seuc­vle­li.
far­da

[1923]

338
bankim-Candra Catterji

Bande Mataràm
induri nacionaluri gimni

gesalmebi, deda,
mravalwyliano, niadagiano, sanataliT gamaanaxlebelo.
gariJraJiT gafiTrebulo, deda.

gabrwyinvebulo mTvarian RameTa siTeTriT,


moTesilo amay yvavilebiT, did xeTa furceliT.
tkbilaT momRimaro, nazad mosaubre,
Svebis momcemo, sasurvelis momtano _ deda.

gesalmebi, deda;
risxviani guguni samocdaaTi milion xmebis!
orjer samocdaaT milion xels auRia mWreli maxvili!
vin ityvis deda, rom xar uRono?
pativs gcem bevrjer Zliers, gamomxsnels,
mteris urdoTa momgerebels _ dedas!

Sen xar _ sibrZne, xar _ kanoni,


Sena xar sunTqva tanSi!..
kunTebSi xar Sen, deda, Zala;
gulSi xar Sen, deda, rwmena;
Sen qandakebas Cven avagebT
yovel taZarSi.
radgan Sena xar _ durga, aTi maxviliT xelSi,
Sen xar _ kamala, lotosis foTolze monebivre,
sityvis da sibrZnis momcemelo,
Tayvans gcem Sen.
pativs gcem kamals, ucodvels, Seudarebels,
mravalwylians, niadagian dedas!
mogesalmebi, deda!
bnelo, ucodvelo, keTilaT momRimaro,
mfarvelo da mrCenelo _ deda!

[1923]

339
fransis pikabia

me var _ iavaneli

aTqvefili naRebi _ Zalian gemrielia.


vibaasoT kulturul qveynis seriozul sagnebze.
poezia Sehqmnilia don-kixotebisTvis.
me Tqven yvelas gikocniT mSvenier Tvalebs,
mkiTxvelo-qalebo.
Tqven ver uaryofT imas, rac arsebobs.
velayboT erTmaneTs. sad cxovrobT Tqven?
Cem azris siRrmeSi _ erTguli stambaa.
mSvenieri wigni _ Cemi niWi reziumea.
masxrobaa, gana sxva ra unda iyos?..
yvelaferi xumrobaa _ amerikaSi yvelaferi dadaa...
me _ me var, фransis pikabia.
ai, amaSia Cemi ubedureba.
xelovnebis siyvaruli, yvela siyvaruls sjobia!..
me is ar mWiria da amitom mWams Cemi mosamsaxure.
yvelaferi es sul ar aris sasacilo!..
me Sevyureb Cem Tavs sarkeSi.
me vgevar im mcenares, wm. antons rom miutanes.
ai, raSia mTeli mediduroba.
radgan me vicvam, rogorc qali _ cekvis win.
filosofiuri moazreba
_ biфSteksia arayze.
qveynis mesame nawili
es aris tatuirovka cxvaris kaleze.
angis qalebs
udidesi mowyena _ ... mast-doptebisaTvis,
SiSveli fexiT rom miabijeben mzis garSemo
...gasvrili aqvT nagubarSi.
da ZuZuebi miugavT maSas.
maTi sqesi navia TeTri rkinisgan
me rom mqonoda TerTmeti su, wavidodi...
me vReldebi
da davfrinav, rogorc pepela...

[1923]

340
tristan tcara

***

dada _ qalwuli mikrobia.


dada _ cxovrebis gaZvirebis winaaRmdegia.
dada _ anonimuri sazogadoebaa ideebis eqsploataciisTvis.
dadas 391 poza aqvs da sxva da sxva feri
imis mixedviT, Tu rogoria sqesi prezidentis.
dada sxvad iqceva da iqave ityvis winaaRmdegs,
dada yviris da iWers Tevzs...
dada _ qameleonia Cqari da angari gamocvlisa.
dada _ momavlis winaaRmdeg midis.
dada _ mkvdaria da idioti.
maS, gaumarjos isev dadas, dada _ ar aris
literaturis Skola: dada bRavis...

[1923]

341
veniamin pere

veniamin peres memuarebi

daTvi sWamda divans,


SesWama divani _ daTvs mkerdi gadmouarda,
gulidan gamovida Zroxa,
Zroxidan daibaden katebi.
katebma aaSenes kibe.
Zroxa avida kibeze.
katebi aviden kibeze.
zevidan kidev kibe Camotyda,
kibe Seiqna msuqani postalioni.
Zroxa Cavarda sisxlis sasamarTloSi,
katebma imReres simRera madlonze,
danarCenma Seadgines gazeTi orsul qalebisTvis.

[1923]

342
avetik isaakian

abul ala maari


yasiti 7 sura
Sesavali

iyo baRdadSi saxelovani


poeti abul ala maari.
icxovra samjer aTi man weli
did xalifebis Zvirfas qalaqSi.
cxovreba misi iyo gancxroma,
Sorsac gaiTqva misi saxeli.
nazir-vazirTa ijda sufraze.
brZenTa saubris gemoc igema.
hyavda arifnic da gamocada;
uricxvi ucxo movlo qveyana.
Cawvda Ziramde kacis bunebas
daucxromeli misi suli,
da roca Cawvda RrmaT, SeiZula.
da radgan imas ar hyavda coli,
da radgan imas ar hyavda Svili,
misca simdidre glaxebs da sawylebs
da Seamzada aqlemebis man qaravani.
Tan gaiyola erTguli da nacadi ymebi,
waiRo gzaSi blomaT sagzali.
da Rame, roca Srialebden vnebiT palmebi
da kiparisiT gadaburdul tigross napirze
mudam mSfoTvare baRdaTs CasTvlima,
Cumad gavida is qalaqidan...

sura I
midis abulis win qaravani,
rogorc cxel silas miarRvevs wyaro.
myudro RameSi JReris eJvani
TiTqo ar hqondes mas gza saCqaro.
Rame qaravans gza exlarTeba,
da aqlemebic agvanan gvelebs,

343
neli JRaruni TiTqo RarebaT
edeba ZilSi galursul velebs.
gancxromis ZiliT sTvlemavs baRdadi,
samoTxis vnebis cecxli edeba,
da rogorc aris amis adaTi
gazellis yefiT bulbuli kvdeba.
da es simRera Zval rbilSi atans,
Tvalebze cremlis modis kamara.
da Sadrevanic TiTqo gelistans
vercxlis siciliT gadaefara.
sasaxlis axlo brolis kioski
kocnis surnelsa da gundruks afrqvevs,
qaric mixakis suniT damTvrali
Sexarazadas uyveba ambebs.
da qaravani gveluri rxeviT
win midis, ukan ar ixedeba,
Soreuli gza itacebs abuls
da Jruanteli gulze edeba.
da aq meore sxva qaravani
kriala caze varskvlavebia.
usazRvro sivrces RvTiur naTeli
gza gabadruli dafarebia.
daucxromeli abul-maari
cas xarbi TvaliT veRar scildeba,
esmis ciuri ucxo RaRadi
dausabamo qveynis dideba.
_ maS, ase sul win gaswi, iare!
gza dasadgomi, gza dasvenebis
Cven, qaravano, ara gvaqvs meti.
_ ase Tavis Tavs, Tavis gunebiT
sevdiT mimarTavs abul maari
saxelganTqmuli didi poeti.
gaswi udabnos ukaco sivrces,
Tavisufalsa da laJvard mxares.
mzisken iare da Tu mzis guli
am Cem guls daswvavs _ es gamaxarebs.
me aRar vetyvi maSin _ mSvidobiT _
mamis saflavsa da dedis akvans.

344
warsuls emduris suli mSfoTvare,
mamulis xsovna mas Tan ar axlavs.
marTla miyvarda odesRac xalxi
da guliTadi megobarT dasi.
exla siyvaruls exveva gveli,
SxamiT aivso sicocxlis Tasi.
mZuls yvelaferi, rac win miyvarda,
rac SevamCnie me adamians.
aTass siaves me vxedav masSi,
aTass borotsa aspits Sxamians.
mxolod dRes minda, rom ganverido
me borotebas kidev aTass erTs.
es cbierebis aris alersi,
ase cbieraT klaven erTmaneTs.
ox, kacis enav, sulis jojoxeTs
Sen wamoasxam lamaz samosels,
magram sTqvi, erTxel giTqvams marTali,
rac sasaubroT Sen ena mogces?
o, kacis enav, mowamlul isriT
bevrjer gamipe guli marTali.
TiTqo Taflia ena saloki,
gaxedav da guls gaaqvs farTqali.
Camiqra gulSi siyvarulis mze
da imedebis naTeli zena.
da rogorc mwuxris mze Casvendeba,
mec Camesvena yoveli rwmena.
maS, qaravano, gaswi udabnos,
gaswi ukacur da velur mxares,
vnaxavT garujul mTaTa grexilebs
da iq mxecebi Cven Segvifarebs.
sad eqidnoa da Sxam-lencofa,
iq daidgmeba Cveni karavi.
sjobs axlo yofna morielebTan,
mxolod ar sCandes iq kacis kvali.
aTasjer ufro mSvidi iqneba
da uSiSari iq Cemi Zili,
vidre es iyo maSin, rodesac
megobars viyav me mindobili.

345
megobris gulTan yovelTvis gelis
gadasaylapaT ufskrulis fskeri.
sanam brdRviala mzeze gawolil,
sinas WaRara mTis Tavs vucqeri,
sanam titveli udabnos mkerdi,
rogorc zRvis talRa boboqrobs vrceli.
ar visurvebdi, menaxa xalxi,
arc megobari, arc naTesavi,
ar visurvebdi, rom gamegona
maTi boroti ena mqlesavi.
...da gadaxeda ukanasknelaT
abul maarim mZinare baRdads,
Sublis naoWi ufro moRuSa
da aqlemis yels cxel kocniT daRavs.
da gadakocna tkbili alersiT
poetma maSin aqlemis Tvali,
da erTmaneTze, rogorc mduRare,
mas gadmocvivda cremlis kurcxali.
nazi JRaruniT, wynaraT cxel qviSas
miarRvevs medgraT win qaravani,
ucnobi qveynis cisfer napirebs
uaxlovdeba mzis falavani.

sura II
da rogorc gveli miiklakneba
palmebis Soris win qaravani,
qars miaqvs qviSa da gzas amtverebs
da sxva am gzaze ar Cans aravin.
_ maS ase, sul win, gaswi, iare,
Sen qaravano, udabno mxares,
aba, ra dagvrCa ukan aseTi,
rom mogoneba guls gauxardes,
an sinanuli rom gaimeto.
ase Tavis Tavs Tavis gunebiT
sevdiT mimarTavs abul maari _
saxelganTqmuli didi poeti.
aba, ra dagvrCa Cven samSobloSi,
rom dabruneba imisTvis Rirdes?

346
davtoveT coli? an megobari?
ojaxi didi? didi simdidre?
davtoveT xalxi, anda kanoni?
Tavisufleba? samSoblo kera?
nu igvianeb, Cven Tu davtoveT
marto monoba da borkilebi.
sicrue, xalxs rom pirze ekera!..
ra ari qali? _ xarbi oboba,
mudam cbieri da matrabazi,
mas marto Seni puri Tu uyvars,
muxanaT kocniT gagyidis sxvaze.
sjobs, dampal naviT Sav zRvas miendo,
vidre qalisa gjerodes fici.
mis cbier bagiT Tu laparakobs,
mxolod macduri, marto iblisi.
meZavo, kaxpa, mxeco lamazo!..
kaci ocnebobs lamaz varskvlavze,
TeTr zambaxebis rbil sarecelze
da angelosis qaTqaTa mklavze.
kaci moelis, rom is iqneba,
raRac sizmari, rogorc malamo,
da ezmaneba saucxovo xma
wyaros duduni neli saamo,
elis utkbiless cremlis niaRvars
da ukvdavebis ciur mananas,
TiTqo aTasi salamuris xma
unazesi xmiT mRerodes nanas.
suls mowyurebuls, alersis natruls,
qali Tu miscems marto samsalas.
avxorci grZnobiT Sen gaxeldebi,
da axal grZnobas daatan Zalas.
o, usircxvilo tani qalisa,
gveli, eSmakis bude aSkara.
dagwvavs, dagTuTqavs udabnos cecxli
da mogcildeba male aSara.
me mezizReba es siyvaruli,
rogorc udabno xrioki qari,
sawamlavisTvis mefe da mona

347
ganurCevelaT oriv mzaT ari.
mZuls siyvaruli, radganac igi
sastiki ari, rogorc sikvdili,
radgan yovelgan sTesavs siaves,
rogorc veSapi Tav awyvetili.
radgan wyaroa is borotebis
da macdurebis mayurWi Zafi.
wyurvals rom wyali gadmogawodes,
Tavs samarcxvinoT gedeba lafi.
mZuls samudamoT cfieri qali,
vufrTxi muxanaT mis kocnis bades,
vnebis sarecels Cemi dawyevla,
dawyevla masac, romelic badebs!..
vwyevli orsuli qalis tkivilebs,
badebT Tqven mxecebs da Wia-Ruebs,
erTmaneTs musraT rom darevian,
maTi xriali cas gaayruebs.
is unamuso _ mamaTac gaxda,
axal yofnisTvis dabada kaci.
da sicocxleSi am lerwamis tots
geenas cecxlze gaaqvs barbaci.
`Secoda mamam, rom gaaCina,
TviTon sxvis codvas Tavze ar iRebs~
_ es damawereT saflavis qvaze,
Tu saflavis qvas vinme maRirsebs.
sanam gejasis zurmuxt napirebs
talRa grialiT ealerseba,
me ar vindomeb qalis siyvaruls
da ver damipyrobs misi arseba.
manam vindomeb ekalis alerss,
da sadme buZgze gadavexevi,
manam sipis kldes Tavs SevaxeTqav,
vidre me vinme qals Sevexebi.
da qaravanic ganagrZobs Sor gzas,
miiklakneba win rogorc gveli,
titvel udabnos wynaraT miarRvevs
da ukan rCeba mas oqros veli.
TiTqo stirian Rame eJvnebi
da saTiTaod yvela cremls iwmends.

348
TiTqo stirian abul maaris
Zvel siyvaruls da gadasul imeds.
TiTqo qviTiniT SeRaRadeben
da `dabrundi~-o evedrebian.
bnelSi zefiris aTass salamurs
Sargebic veRar Seedrebian.
da dastirian ucodvel sizmrebs
da siyvarulis damwvel iaras,
rac awuxebda abul maaris,
ramac mis gulze gadaiara.
mwuxare fiqri, fiqri usazRvro
aRar scildeba abul maaris.
fiqri gzasaviT dauleveli,
damSrali, rogorc es qviSa ari.
swuxs abul maari, sevda awveba
varskvlavebisken uqnia piri.
ukan ganvlil gzas aRar uyurebs
da arc am qveynis surs araferi.
ar unda, vinmes gaexmauros,
Tavis xvaSiads gulSi imalavs
da arc erT gzaze gamvlel qaravans
ar eubneba arc erTxel salams...

sura III
midis abulis win qaravani,
TiTqo silaSi wyaro rakrakebs,
wynaraT da mSvidaT win gzas ikafavs
da ismens mTvaris igav-arakebs.
da axalgazrda qalis mkerdiviT
mTvare TeTria da bambis qula,
rogorc jenatSi norCi qalwuli,
pirvel ocnebiT rom daTuTqula.
xan Sors RrublebSi daimaleba,
xan gamoCndeba zecis tatnobze.
fSinven yvavilni, TiTqo almasebs
naz surnelebiT gadaadnoben.
cisartyelas frTiT grZeli Citebi
neli kankaliT stexen Jriamuls,

349
TiTqo ukravdes siamis xoro,
TiTqo Cauwyda es xma salamurs.
qaric mixakis suniT damTvrali
Sexarazadis uyveba zRaprebs,
Zvel Sara gzaze grZeli palmebi
ZilSi arxeven TavianT bwkarebs.
qars usmens, zRapars, mere Tavis Tavs
esaubreba abul maari,
saxelganTqmuli didi poeti,
_ da es msoflio mainc ra ari?..
mxolod zRapari jadoT avsili,
ar aqvs mas bolo, arc dasabami.
mainc vin Sehqmna es saocari
TanavarskvledTa ucxo samani?!
aTasi xma aqvs, aTasi kilo,
daiwyebs, mere uceb gahqreba
aRmocendeba sxvadasxva rjuli,
sxvadasxva qveynis ucxo zRaprebaT.
magram ar aris sadme misani,
rom mis gangebas bolomde Cawvdes,
mxolod poeti erTs waimRerebs
da xma ukvdavi aqamde aRwevs.
aravis axsovs misi dawyeba,
bolos veravin ver moeswreba.
samaradiso es sicocxlis xma
cocxlobs, sanamde moesurveba.
yvela, vinc mova am qveyanaze,
axlaT miiCnevs isev am zRapars.
SehqmnasTan Cndeba, scocxlobs bolomde,
sanamde kaci suls ar daRafavs.
Cveni msoflioc es zRaparia
da es cxovrebac misi sizmari.
da xalxi kidev qaravania,
gzaze rom midis yovel cismari.
rom mieswrafos mgznebare sizmriT
ucnob mxareTa uZrav saflavebs,
magram arian brma da giJebi,
romelTac es xma aRar akavebs.

350
maT aRar esmiT am yofnis azri,
aRar misdeven am naTel sizmrebs.
erTi meores gaJlets, Semusravs
da sasikvdiloT Tofs daumiznebs.
TviTon SevhqeniT uRlis kanoni,
TviTon movqsoveT obobas qseli,
jadosan zRapars aRar davindobT,
arc Cven gvendoba sizmari cxeli.
xalxo, sawyalo! mtveri mtvraT wava,
va¡ Tqven xelis umadur saqmes.
TviTon Semusravs dro sisxlian kvals,
da ar daindobs aRarc Tqven saxels.
qari mrisxane da udardeli
gadaagorebs Tqven kubos lodebs.
vinc erTxel sizmars veRar moixmars,
meoreT mosvlas tyvilaT elodes..
am dros varskvlavTa sxva qaravani
brwyinvale caze gzas ganagrZobda,
da ciuri xma krialosani,
Zleva mosili amas cxadhyofda.
aivso maSin mTeli samyaro
usazRvro xmaTa neli guguniT.
abul maaric garindebula,
am xmis mosmeniT ver ZReba guli.
maS, qaravano, win gaswi, Cqara,
rom Seni JRera cas SeuerTdes.
mSobel bunebis maCvene kalTa,
rom daviRupo am utkbiless dRes.
sadac surnelobs Cumi walkoti,
sad ukvdavebis gadmoquxs wyaro.
cao, mdumarev, Sematyobine,
am Sen varskvlavebs ra davabaro.
guli mokluli megobrebidan
Sen gamimTele da damiame.
ar myavs ufali, vuaryof Zalas,
Cemia neba da var neba me.
aRar arsebobs CemTvis sikeTe,
arc boroteba, arca sxva rjuli,

351
ra samarTali, an ra kanoni?
me TviTona var Cemi msajuli.
da aRar minda, rom mifaravdes
bediswerisgan raime Zala.
sadac ar viyo, iq iyos bneli
mxolod siCume Cemi macaleT.
me minda, viyo usazRvros iqeT,
msurs, daviviwyo TviTon RvTaeba,
viyo sul marto, usazRvroT marto,
sxvas suli Cemi ar edaveba.
da qaravanic sul win miiwevs,
ca varskvlavebiT Tavs daqaTqaTebs.
da gulubryvilo bavSis siciliT
udabnos vercxlis gzas gaanaTebs.
Ramis mTvlemare rZiani namiT
firuzis feri gza ixlarTeba _
da mTvaris sxivze daRlil aqlemTa
landebi sCanan bairaRebaT...

sura IV
da veberTela frinvelis frTebiT
am vrcel udabnos daawva Rame,
aRarc wyaro sCans, aRarc walkoti,
arc qaravanis gza mosCans sadme.
Soridan SoriT bnelma Rrublebma
gadaafares zewari miwas.
Cahqren varskvlavni da mTvarec Cahqra
da bnels sibnele garemoicavs.
misskden grigalni, TiTqo raSebi
lagam axsnili wyvetaven Tokebs,
Rrubeli Rrubels da qviSa qviSas
askdeba, ebrZvis da awiokebs.
da sasikvdilo Jruantels iwvevs
sabediswero maTi gragani.
TiTqo mxecebi stexen galias,
miwaa maTi dabdRvnis sagani.
xveten xeobebs, amtvreven palmebs,
isvrian xeebs, rogorc TriTinebs,

352
TiTqo dagalobs mwuxare fsalmuns,
TiTqo udabnos suli qviTinebs.
gaswi, iare, sul win iare,
qars, qaravano, nu epuebi.
Cven sxva gza ar gvaqvs amaze meti _
ase Tavis Tavs Tavis gunebiT
sevdiT mimarTavs abul maari,
saxelganTqmuli didi poeti.
sastiko qaro, nu Seswyvet Rrials,
mospe, gakveTe garSemo yvela.
Tavs Zirs ar davxri, nu geSinia,
me aRar minda aravis Svela.
ar davbrundebi ukan qalaqSi,
sad avxorcoba mxolod mZvinvarebs.
ar davbrundebi me iq arasdros,
sad Sxamis dana guls gamiyares.
usaxlkaro var, saxli ar minda,
TviTon Cavahqre mSobeli kera.
va¡ ZaRlsaviT vinc saxlSi cxovrobs,
ver gadaudgams nabiji versaT.
dalewe, qaro, Cemi mamuli
da misi fuZe aqcie mtveraT.
usazRvro qveynaT gaaniave
gza daulevi _ Cemia kera.
martoobaa Cemi mamuli,
da mamis saxli varskvlavebis ca,
Sors wamiyvane ucxo mxareSi,
martoobaa dRes Cemi miwa.
sadac viqnebi CemTvis erTia,
gza gaCerebis tkivils aRviZebs.
gza damiloce dasaRupavi,
moveli dResa Cem dasamiwebs.
ra dagvrCa ukan Cven, qaravano,
rom dabruneba imisTvis Rirdes.
davtoveT coli? an megobrebi?
ojaxi didi? didi simdidre?
davtoveT xalxi? an da kanoni?
Tavisufleba, samSoblo kera?

353
nu igvianeb, Cven Tu davtoveT
marto monoba da borkilebi,
sicrue xalxs rom pirze ekera.
raa dideba? dRes caT agweven
da yvelgan ismis qebis gunduki,
xval Zirs dagcemen da Cagqolaven
da fexs dagadgams yvela mutruki.
an da ra aris patiosneba?
nu gjera, xalxi rom dagafasebs,
oqros Tu scemen isini pativs,
an mxolod SiSi Tu akapasebs.
Tu ucabedaT dagicda fexi,
sxva gamoCndeba patiosani.
Sen dagadeben uwyalo sasjels,
da sxva iqneba maTi mgosani.
anda ra aris Tundac simdidre?
ras miscems igi kacis guls gaxruls?
yvela tutuci fuliT yidulobs
niWsac, uflebas da TviT siyvaruls.
simdidre _ cremli aris oblebis
da moklul xalxis gaxrwnili leSi.
fuli sisxlia kacis daRvrili,
rom gadaCexes sadme dilegSi.
anda ra aris TviTon mamuli?
satusaRo da cremlis galia,
sadac umsgavsni daTareSoben
da moZmis sisxliT xalxi mTvralia.
sadac uwyalo _ vinme tirani
TiTqo didebas xalxs ganumzadebs
da uzarmazar piramidisTvis
Tavebis qalebs erTmaneTs adebs.
mZuls, mezizReba Cemi mamuli,
rac ialaRaT gaxdia mdidrebs.
oRond msunagi TviTon ki gaZRes
da Zmis umanko sisxls ar dagidevs.
mZuls, mezizReba brbo umecari,
mona morCili _ Worebis guda.
magram ufleba Tu xelSi igdo,
gaganadguros es unda mudam.

354
anda ra aris Tvistomi Temi?
mxolod muxruWi _ sulis marwuxi.
Soltis zuiliT Tavs gadagiars,
mogklavs da Tavs ki ar Seiwuxebs.
Temi _ cxovrebis makratelia
da ise gakreWs kacis arsebas,
rom yvela erTad gaiTqvifeba,
yvela erTmaneTs daemsgavseba.
an kanonebze ra unda iTqvas?
kaci uZluri Tavisi xeliT
Zliers miawvdis galesil danas,
sawyalis yeli gaRadrulia,
da Zlierebas urCevs gatanas.
ganwirulia yovelTvis susti,
sawyal kacs sadme Tavi mokveTos _
amaze fiqrobs, marjve wams ucdis.
mZuls mTel arsebiT da aRSfoTebiT
xalxis kanoni da samarTali.
sadac kanoni ZalaSi ari,
iq mxolod sawyals gaaqvs farTxali.
sadac aCenen qveynaT samarTals
da dajdebian dinjaT msajulni,
iq mxolod erTi Tavisufleba
aris yovelTvis marto tanjuli.
gzao, ukvalo, gTxov, ganmaride
xalxis sisxlian msjavrs da samarTals
sjobs, vefxvma dambdRvnas, vidre kanoniT
me damafarebs Tavis bilw kalTas.
win, qaravano, eqidnos mande,
anda dammarxe magraT silaSi,
roca kanoni aRar iqneba,
Tavisuflebas me vigrZnob maSin.
da ganrisxebul elvaTa xeli
xmaliT wvdeboda bnel Rames pirSi,
idga guguni, mexis zriali
da udabnoTa moTqma da viSi.
Rmuoden qarni, amsxrevden palmebs,
kviparosebis idga qviTini

355
da qaravani eJvnis JRaruniT
gzas ganagrZobda Rone mixdili.
TiTqo mifrinavs, mirbis da mihqris
win qaravani eJvnis JRaruniT,
TiTqo uCino erekebodes
kudianebis aTass aruliT...

sura V
SuadRis sicxeSi hyvavis nargizi,
yvela yvavilTa Rerebi sunTqavs.
qaravans oflis Rvari Camodis
mcxunvare qviSis Radari TuTqavs.
_ win qaravano, gaape qari,
nu SegaSinebs udabnos xvati
am udabnoSi sxva gza ar ari,
verc Tavs gadirCen raime sxvaTi _
ase risxviT da sevdiT mimarTavs
maSin Tavis Tavs abul maari,
saxelganTqmuli didi poeti.
_ gvcemdes grigalis cecxli damwveli,
qviSam waSalos aq Cveni kvali!
mxolod arasdros Cem axlos mainc
adamianis ar vnaxo Tvali.
xalxi ar aris am udabnoSi,
maS, visi mqondes SiSi da ridi,
gaafTrebuli movides mxeci,
dameces Tavze yvela nadiri.
wiTel fafara gamodis lomi
da me micqeris xaxa gamSrali,
qari naperwklebs qviSaze anTebs,
qaria ufro lomze avSari.
modi, nadiro! me aRar gifrTxi,
gamipe mkerdi, naRveliT savse.
ukan qalaqSi ar davbrundebi,
radgan gavtexe me erTxel navsi.
Tu kacTana xarT... gzad unda gqondes
Sen momarTuli Tofis Caxmaxi.

356
uceb ar geces da ar dagjabnos
an ar dagigos eSmakis maxe.
xalxi eSmakis niRabs atarebs
da sawamlavis Sxamis fialebs,
anda mzakvari da gesliani
gulSi xanjalsac dagitrialebs.
Seni fulisken uWiravs TaTi!
mere gagyidis da giRalatebs
aTasi mela... myrali jalaTi.
Tu Raribia _ mudam cfierobs,
Tu Ratakia _ Tavs daimdablebs.
da Tu moaswro man gamdidreba,
mere xom kacaT aravis agdebs.
da rom daTvalo udabnos qviSa
da qaravanis yvela nabiji.
veRar auva, rasac erT Rames
avs saqmes izams kaci maxinji.
da ase vambob: gesmodes yvelas
dasavleTidan da samxreTamde,
aRmosavleTiT CrdiloeTamde,
roca qarebi gzas miketaven,
daRlilma mgzavrma Tqven gasagonaT
wamoiZaxa aseTi sityva.
da zRvidan zRvamde mTelma samyarom
gaimeora _ rac erTxel iTqva:
_ rom kacze cudi da unamuso
ar aris qveynaT arc erTi suli.
qveynis gaCenis pirveli dRidan
siaviT aris is gafisuli.
me miyvars tura, gveli, aspiti..
ar Seviyvareb kacs ki arasdros.
mis cfier Zmobas me mirCevnia,
nadirma yeli dRes gamomRadros.
kaci, romelmac ase damtanja,
visic sisxlSia xeli gasvrili,
sanam udabnos lurj simaRlidan
Tanavarskvledi aqvs gadawvdili.

357
da sanam qari am qviSis talRebs
rogorc aTass gvels asisianebs,
me saxlSi ukan ar davbrundebi,
me aRar vnaxav Tavisianebs.
ar msurs tyveoba Cemi mamulis,
da mSobliuri kera gamTbari.
win qariSxali gadamidgeba,
aRar gamiSvebs ukan afTari..
gaswi, iare, win, qaravano!.
Sors Cemgan xalxis didi nadimi,
Sors Cemgan maTi gaxrwnili bude
da bazrobaze nayidi Rimi.
Sors Cemgan qali da sayvareli,
Sors megobaris yalbi alersi.
Sors maTi xeli TanagrZnobisa,
da Surisgebis dana nalesi.
me mezizReba adamiani
da aRar minda, mis lands vxedavde.
win, qariSxalo, qusliT gaxie
maTi kanonis macduri bade:
maT borotebas da keTilis gzas
de, daviwyebis faravdes mtveri!
Sors iyven Cvengan _ esec bevria _
ar gvinda maTi sxva araferi.
da moimagres aqlemTa qedi,
TiTqo mihqriso win qariSxali,
JRerden eJvnebi da qari qviSas
win miixvetavs Savi maSxaliT.
gadamwvar velebs miaWenebden
da eswrafoden oqros siSores,
xe xes misdevda, veli kidev vels
gza gasaqani qvaTac iSoves.
TiTqo ufrTxoda abul maari,
rom ukan misdevs vinme mdevari.
qali, kanoni an megobari
da an sxva vinme damawyevari.
gverds Cauvida is did qalaqebs,
didi koSkebiT gamarTul bazars,

358
sadac sixarbiT damTvrali xalxi
erTmaneTs yelSi uWerda bawars.
gverds Cauvlida mZinare soflebs,
saukunebiT gayruebul xalxs.
mxolod udabno vrceli, titveli
oqros napirebs SoriT usaxavs.
da midioda win qaravani
gadagragnili gvelis rgolebiT
da Tavis gulSi abul-maari
Tavis sicofes SeebrZoleba.
da imis naRvels ar aqvs sazRvari,
gza ar Tavdeba, gza qviSas misdevs,
ar unda vinmes gaexmauros,
Tavis xvaSiads gulSi imalavs.
da arc erTs gzaze gamvlel qaravans
ar eubneba arc erTxel salams...

sura VI
da qaravani abul maaris,
maSin udabnos miadga did bWes,
da arabeTis did udabnosken
gamalebuli gzas miabijebs.
Sors horizontis gawiTlda piri
da qviSis maRla elva aenTo.
bnelma moisxa Savi xaverdi,
fosforis brwyinviT tatnobs daendo.
qaravans axlo abul-maari
maSin Camojda gziT damaSvrali,
Tavi miadva pitalo naprals
da oqros cisken aRapyro Tvali.
_ Tavisufali me var usazRvroT,
am udabnoSi gaWrili velaT.
TavisuflebiT vtkbebi Ziramde,
da aRar minda aravis Svela.
aq veRar aRwevs an kacis xeli,
veravin bedavs Cem gawbilebas,
Tavisuflebav, samoTxis xe xar
da vardisferi ayvavileba,

359
Tavze damadgi Seni gvirgvini
da CiraRdanaT aenTe Cem suls,
al-yuranisa yvela bulbulebs
dRes qveyanaze vxedav Camosuls,
mefe udabno gaxdi usazRvro
Cem martoobis erTi samyaro.
mzad var, vadido Seni saxeli,
da mTel qveyanas qebiT vaxaro.
kurTxeul iyos udabno mxare,
sadac kacs kaci aRar awvalebs.
gamravldes Seni qviSa yovelmxriv,
rom ar uxvevdes kaci kacs Tvalebs.
dafare yvela Sen xalxis modgma,
gadaefare imaT qalaqebs,
gadaefare soflebs da baRebs,
RaribTa qoxebs, mdidarT sasaxles.
dae, samyaros amieridan
Seni grigalis sunTqva faravdes
laJvardis guli gaarRvios mzem,
Tavisuflebas zed daqargavdes,
rom cecxlma Zlevis da siamayis
aagos Tavis oqros Cardaxi,
mudam Rvivodes da mis saqebraT
_ movida `Semsi~ _ yvirodes xalxi.
...da udabnoze gaRvivebuli
gigantiuri dadga mze burTi,
moedva qviSas oqros mdinare,
mZinare lomma gaSala kunTi.
_ salami mzesa da usazRvro Suqs,
dedis ZuZuebs da ukvdav ubes,
mxolod SenSia siyvarulis rZe,
bedniereba zRvaT daagubes.
wmidas siwmidis gamodis Rvari,
rogorc odesRac TviT zoroastros
ukvdav siamiT auvso guli
da ziareba misi moaswro.
Cem wyurvilisgan gaxelebul guls
es mewamulis Rvino moarCens,

360
Sen xar msoflios wmida fiala
Camesxi gulSi, wveTi ar darCes.
Sen xar daTroba oqros sxivebiT,
Sen xar uZiro Svebis fiala,
Sen xar ukvdavi naTelis Reba,
da gamarjvebis droSa friala.
damaTvre Seni ukvdavi RviniT
da CaiRvare gulSi fskeramde,
rom ar vxedavde muxanaT mzakvars
da imaT cqeriT aRar vRelavde.
Sen mTel samyaros uxmob nadimze,
sadac zeimiT mudam mRerian,
Sen xar sikeTe mTel samyarosi,
da Ramis bneli Seni mteria.
xar dauZlevi, ebrZvi Sav wyvdiads,
RmerTze Zlieri Sen gaqvs marjvena,
gadamefare netari SuqiT,
rom ar vicode, vin gamaCina.
rom yvelaferi, rac winaT msdevda
da medeboda guls iarebaT,
Seni samoTxis gahqres almurSi,
gaxdes ukvdavi mzis ziarebaT.
mxolod Sen erTi, Sen xar sikeTe,
xar mowyaleba mxolod Sen erTi.
Sen xar maradi, uxrwneli deda,
wmida xar, rogorc ukvdavi RmerTi.
Sena xar deda gazafxulisa.
Sen sikvdilisa xar damTrgunveli,
Sen saswaulze ufro meti xar,
aTass dedaze ufro mzrunveli.
me Sen miyvarxar, me Sen miyvarxar...
damwvi, damdage gulis fskeramde.
oqros fafaris cecxlSi gamxvie
cecxlis isrebis ZafiT mkeravde.
minda, tuCebi damsisxlebodes,
momedos Seni oqros xanZari.
gamixsen mkerdi, rom Cagexvio
da sasikvdilo qariT damZari...

361
_ Tqven, aqlemebo _ droa wamodgeT,
etyvis qaravans abul maari, _
CamoiferTxeT Cliqebze mtveri,
Zvel monobisa... es gza sxva ari,
ukanasknelaT usmineT sityvebs:
_ mZulxar am soflis modgmav xalxisa
ar minda Tqveni sarwmunoeba,
ara mwams Tqveni av da kargisa.
mxolod borkilebs sWedavs aq kaci
da sapatimros uSenebs monebs.
yovel saaTSi, yovel cismar dRes,
rodesac Tavis Tavs moigonebs.
mZulxarT maradis da meZulebiT
da exlac mZulxarT ukanasknelaT,
minda davyruvde, rom xalxis xmaurs
me aRar vgrZnobde autanelaT.
rom ar visurvo Semdeg arasdros,
ukan movxedo me xalxis samums.
dae, dabrmavdes Cemi Tvalebi,
da amoewvas udabnos almurs.
win, qaravano, gafrindi mzisken
mihyev niavqars, rogorc bumbuli,
rom naTel cecxlSi da mzis sxivebSi
mzeT gadaiqces ukvdavi suli.
mzeo mSobelo, mewamul kalTiT
gadamafare axali bedi,
rom gadagedno silaJvardeSi
da Semogewva kaJze abedi.

sura VII
da rogorc oqros gacurebul navs,
aqlemebis svlas ar aqvs sazRvari,
mihqrian, eJvans awkaruneben,
da oqros silis iSleba Rvari.
veraviTari imaT samumi
anTebul frTebiT ver daeweva;
ise miarRvevs udabnos walkots
maTi giJuri oqroTa wyeba.

362
verc beduini Tavisi SubiT
umaless cxeniT ver daeweva.
mxolod palmebis civi totebi
edeba mgzavrebs Sublze bewvebaT.
kocniT xvdebian abul maaris
da Tan ucnaurs etyvian zRapars
samaradiso siyvarulisa
da ase Rame ucdis dRis gayras.
magram ar ugdebs maari gulyurs
dilis ciskaris salams da JRurtuls,
mzisken mifrinavs, mzisken miiwevs,
qva usrolia moWimul Surduls.
da mis fexTa qveS, mxolod garTxmula
udabno cxeli Tvalis uwvdeni _
da mze bdRvriala Tma safironiT
Tavze danaTis mas gaucdeni.
da uaRviro, Tavis nebaze,
alyviTel velze gza daburduli,
giJuri qSeniT mihqris aqlemi,
qvas rom gaisvris SoriT Surduli.
da aqlemebze naTel sxivebSi
ca gvirgvinebiT gadmoRunula,
gauTavebel eJvanTa JReriT,
qars qaravani miaqvs burulaT.
RvTiur sizmarSi garindebuli
Tavis mewamul wamosasxamiT.
mifrinavs mzisken abul maari
da dila Rames Secvlis sisxamiT.
da gza laJvardi aRar Tavdeba,
ara aqvs bolo, verc uwevs Tvali,
da ase mzisken mihqris maari
mziT gafrenili da mziT damTvrali.

oqroyana, 1930
tfilisi, 1931

363
iohanes robert bexer

diadi gegma
socialisturi mSeneblobis poema
diad gegmas,
ucnob jariskacs,
adamians, romelic
midis mwyobrSi
winasityvaoba

pirvelaT
Jami dabadebisa
Sen ar agirCevia.
meoce saukunem
amogirCia.
Seni wlis cifri
iwyeba 19...
Sen daibade
xalxTa
gadasaxlebis
epoqaSi.
xalxi
gadasaxlda
qvevidan zeviT.

meoreT
Sendamia momarTuli
kiTxva:
_ ra gqvia Sen?
Tu Sen ityvi Sen saxels,
maSin gipasuxeben.
_ Sen saxels ki ar
gekiTxebian,
es ar aris kiTxva.
sTqvi, vin xar Sen,
riTi cxovrob,
icne Tavi Seni
Sen klasSi.

364
mesameT
adamiani daejaxa
Tavis Tavs
da Sexeda,
rom arian ori
modgmis adamianebi.
arian ori modgmis masebi
da erTis weswyobileba
ar aris meoresi.
adamianis cxovreba
gailanda
da
gamoCnda
xtili da gawyveta.
da iqna sacnauri,
klasebi daiZren
erTi meores winaaRmdeg.
yvela xalxs
gulis fskeramde
gauara gayofam.
da TviTeul xalxisgan
Seiqna ori xalxi.

meoTxeT
iyo dro,
roca yoveli Zveli gaTavda.
axali ki jer
susti iyo,
rom qveyana
gardaeqmna.

mexuTeT
1917 wels
proletariatma
gaimarjva
da xelisufleba
aiRo erT qveyanaSi.
da mTel msoflios
moekveTa es qveyana.

365
161 milioni xalxi,
21.878000 kvadratuli kilometri _
mTeli msoflios meeqvsedi
sabWoTa qveyanaa.

meeqvseT
gadaavlo am qveyanam
Tvali garSemo
da xedavs,
rom qveyana udaburia
da carieli.
da leninma
Sehqmna gegma.
masebma miiRes
es gegma.
_ gaCndes
eleqtroni!
qveyanaze gaSenden qarxnebi.
daixna veli.
axali qalaqebis
qariSxali
avarda am qveyanaze.
ase daadgines sabWoebma.

meSvide
am gegmis
saxelia
xuTwledi anu
diadi gegma
(Sehqmnili
sakontrolo cifrebiT
masebis
kontrolis qveS).
am gegmas
eZRvneba
Cemi poema.
is eZRvneba
adamianTa sazogadobis
dagegmas.

366
merve
yvela sazRvrebs iqeT
gadavZaxiT
mTel qveyanas
aseT lozungs:
_ diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganZraxuli
xuTi wlisaTvis.

poemis moqmedi pirni:


socialistur mSeneblobis xoro.
mowinaaRmdege.
qalaqi dneprostroi.
zeviTa qalaqebi.
qveviTa qalaqebi.
meore internacionali.
Soferi san lazaris vokzalTan parizSi.
parizis quCebze gamvlelni.
amxanagi TviTkritikosi.
poeti.
wiTelarmieli.
faSistebi.
kondratievi.
germaneli ostati.
amxanagi opoziciidan.
kulakebi.
gadasaxlebulni.
prompartiis ceka.
Zveli inJenerebi.
Turqsibi.
parizis megazeTeebi.
cnobani.
ucnobi jariskaci.
amxanagi, romelsac eeWveba socialisturi mSenebloba.
saxelmwifo politsamarTvelo (g.p.u.)
kaci, romelic midis mwyobrSi.
cimbiri.

367
urali.
glexi.
milioni vintovka, romelic yovel wels, 7 noembers,
moskovSi, wiTel moedanze iZleva xmas.
ramzinis mowafeni.
ramzini.
13 dRe prompartiis cekas procesisa.
komuna `internacionali~.
kaci, romelic Tvals adevnebs garedan, visac ar aqvs
gamosavali.
brZen mrCevelTa xoro.
mkiTxveli (replikebi).

nawili pirveli
iyven poetebi piramidebTan,
mefsalmuneni RmerTs ugalobden.
yvelaze udReuri mefec ki
naxulobs Tavis momRerlebs.
gomerosi aqamde xiTxiTebs,
aqamde erTgulaT iTvlis leqss,
xoroT imeoreben gimnazielebi,
aqilesis sagmiro brZolebze
qveynis yvela kilokavze
gadamRerebulia siyvaruli.
socialisturi mSeneblobis xoro aqebs udidess
gegmas (qalaqi dneprostroi patiJebs stumraT
qveynis yvela qalaqebs).
xuTwledi umniSvnelovanesi frontia
msoflio proletariatis ieriSebisa kapitalze.
meore internacionali dapirebulia
sazeimo deklaraciis gamoSvebas sabWoTa
kavSiris ambebis Sesaxeb.
parizSi san lazaris vokzalTan sdgas da
elis taqsi (xuTwledi arsebiTad
kapitalistur weswyobilebis dangrevis gegmaa).
amxanagi opoziciidan uaryofs erT qveyanaSi
socializmis aSenebis SesaZleblobas.

368
ramzini da lariCevi sazRvargareT
mivlinebaSi yofnis dros parizis sastumro
`terminus~-Si xvdebian zogierT pirebs.
Cven davamarcxeT Saxtineli mavneblebi.
traqtorma gadaxna mTeli veli erT dRes.
wiTeli armia sdgas sazRvaris meore mxares.
ilaparakeT gulaxdilaT! swereT amis
Sesaxeb gazeTebSi! komuna `internacionali~.

1. socialistur mSeneblobis xoro


diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi.
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis..
diadi gegma
erTi kacis tvinSi ar aRmocenebula.
masebis tvinSi aRmocenda diadi gegma,
tvinSi, romlis saxelia _ sabWoebi,
tvinSi, romlis saxelia _ profkavSirebi,
tvinSi, romlis saxelia _ partia.
masebma aswies xeli
da uyares xma.
_ varT momxre!.
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi.
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.

2. mowinaaRmdege
es ra gegmaa,
es ra suleluri veeba gegma.
gagrZelebaa revoluciis
axali saSualebebiT.

3. amxanagi opoziciidan
ar SeiZleba socializmis aSeneba
erT qveyanaSi.
ar SeiZleba ucxo qveynebis kapitalistebis
daxmarebis gamoyenebiT
erT qveyanaSi socializmis aSeneba.

369
4. meore internacionali
saqme exeba maT gegmas.
isini muSebSi
naxuloben TanagrZnobas.
magram maTi qalaqebi
sisxliT ari morwyuli.
maT tramalebSi
saidumloT ewyoba ajanyeba.
terori usazRvroT
ver imefebs.
Cven vamzadebT
sazeimo deklaracias
ruseTis ambebze.
amis garda Cven vawyobT
ufros ostatis gamosvlas
germaniaSi.
is giambobs Tqven,
rac naxa ruseTSi.
maT partiaSi ar ari erToba.
bevri maTi amxanagi ambobs:
_ ar SeiZleba socializmis
aSeneba erT qveyanaSi.
ucxoel kapitalistebis
daxmarebis gamoyenebiT
ar SeiZleba socializmis aSeneba.
magram am amxanagebs
isini cimbirSi asaxleben,
Tu uaresi ar uyves rame,
gadasaxlebas ar daakleben.

5. qalaqi dneprostroi iwvevs stumraT


mTeli msoflios qalaqebs
Cven, qalaqi dneprostroi
(anda rasac dagvarqmeven,
roca Seneba gaTavdeba),
Cven giwvevT stumraT
yvela msoflio qalaqebs.
qalaqno _ gesmodeT!

370
I
Cven iseTi qalaqi ar varT,
rogorc sxva yvela qalaqia.
Cven iseTi qalaqi ar varT,
rogorc Tqven xarT yvela qalaqebi.
radgan TviTeuli Tqvengani, qalaqno,
or nawilaT aris gayofili.
qalaqis zeviTa nawili
da qalaqis qveviTa nawili.
dae, cota xalxi cxovrobdes zeviTaSi,
mainc zeviTa qalaqi mdidaria da Zlieri.
mas SeuZlia, rac moeprianeba gaakeTos
da rac unda, iseTi sargebeli naxos,
rac mas surs, anda metic.
mas SeuZlia ara marto iyos maZRari,
mas SeuZlia saWmelebis SerCevac.
is ar dadis fexiT.
is dahqris quCebSi.
qveviTa qalaqSi mcxovrebni
Tumca Tavisufali xalxis
saxels atareben,
maT erTi Tavisufleba aqvT,
gayidon samuSao Zala.
isini amisTvis iReben xelfass,
magram es mxolod mciredi
nawilia imisa, rasac isini
namdvilaT hqmnian.
maT aqvT neba, icxovron iq,
sadac yvelaze uaresia cxovreba.
maT micemuli aqvT neba,
sWamon is, rac iafia,
maTi Tavisufali droa,
roca umuSevari rCebian.
ramdenic ginda, dro eqnebaT
SimSilisTvis,
ramdenic ginda, droc aqvT
sikvdilisTvis.

371
maT aqvT ufleba,
icxovron uTavisufloT.
Cven varT qalaqi dneprostroi,
ara iseTi qalaqi
rogorc sxva qalaqia.
Cven iseTi qalaqi ar varT,
rogorc Tqven xarT, qalaqebo!
ara qveviTa qalaqi da
ara zeviTa qalaqi.
Cven qalaqi dneprostroi
varT _ erTiani qalaqi,
erTi mTliani qalaqi
mTliani sabWoTa qalaqi.

II
bevri didebuli Sehqmna adamianma,
bevri saocari moxda mas Semdeg,
rac adamiani daeufla miwas.
dagrZelden misi xelebi
da ase miparviT ganvlo gza
da Sexeda garSemos.
mTebic, tyec da zRvac
saSineli sCanden.
adamianma Sehqmna iaraRi
Tavis saWiroebisTvis.
man gamoigona manqanebi,
romelic TamaSiT
akeTeben yvela mis saqmeebs.
haers da miwas
misca man simagre,
gadalagden materikebi.
moTvinierda sivrce
Sinagan wvis motorebidan,
romelic saaTSi
as kilometrze mets akeTeben.
Cveni xelebi Seibnen
ise grZeli, rogorc dedamiwisa.
da CavexvieT eqvators.

372
Cven aviReT dro
da SevajameT
rogorc CvenTvis iyo
gamosadeqi.
rkinisgzis da
gemebis xazebi
ise aWrelden,
rogorc xazebi
xelis gulze.
Cven axlos mivediT WeSmaritebasTan,
Cven SeviswavleT
mniSvnelovani kanonebi
sazogadoebisa da bunebis.
Cven ZiriT fesvianaT
amovTxareT RmerTi
da Sors visroleT.
Cven gavauqmeT `sagani~ _
SevhqmeniT moZRvreba
dialeqtiur winaaRmdegobaTa.
yvelaferi mzad gvqonda,
rom dagvewyo.
didi ram moxda,
didi ram Sehqmna xalxma,
magram udidesi
jer ar aris miRweuli.
adamianebi cxovroben
erTi erTmaneTTan.
did qalaqebSi
viwroT cxovroben,
magram erTis fiqri
meoresas ar gavs,
erTis moqmedeba
meores winaaRmdeg
ari mimarTuli.
magram sityvebi
erT enaze warmoTqmuli
es sityvebia
sxva da sxva azrisa.

373
klasi ibrZvis
klasis winaaRmdeg.
Cven varT qalaqi dneprostroi,
da Tu CamoxvalT CvenTan
Cven gaCvenebT, rogor mivaRwieT
Cven am erTianobas.

III
diad gegmaSi dadgenilia,
ganvxorcieldeT
Cven, qalaqi dneprostroi.
Cven, qalaqi dneprostroi
unda avSendeT
ara ugvianess xuTi wlisa.
Cven unda avSendeT
tramalebs Soris
dnepris napirebze
napralebis axlo.
smolenskidan
TviT Sav zRvamde
ivlian gemebi
am kldeebze.
brZen olegs
surda amis gadacurva,
magram daaCines kbilebi.
da maSin brZenma olegma
datova xomaldebi
da xmeleTiT Semouara am...
Zlieri iyo olegi
magram masze Zlieri
aRmoCnda _
magram diadma gegmam
daimorCila,
diadma gegmam
moToka.
diadma gegmam
SesZra mTebi.
da WaobebSi
daTesa xorbali dnepris _

374
miuSva wyali
ocdaaT metris
simaRleze.
ase Sescvala man wyali ZalaT
da wyalis Zala
Seiqna qarxnebis
eleqtronaT.
Cven, dneprostroi
giwvevT Tqven stumraT
CamodiT da naxeT,
rogor gavakeTeT es yvelaferi.

6. mowinaaRmdege
qalaqi dneprostroi ambobs _
yvela qveynis qalaqebo,
mewvieT stumraT,
_ movisminoT
ras upasuxeben es qalaqebi.

7. qalaqebis pasuxi
zeviTa qalaqebi
Cven miviReT Tqveni
mowveva, dneprostroi,
gmadlobT TavazobisTvis.

qveviTa qalaqebi
Cven movismineT Tqveni sityva,
qalaqo dneprostroi da gvixaria,
rom gvesmoda Seni sityva.

zeviTa qalaqebi
Cven gvesmis _ rom Sen xar qalaqi,
romelsac ar aqvs zeviTa nawili,
maS, Sen Camogigdia ufrosebi,
romelnic RmerTs dauyenebia.

qveviTa qalaqebi
Cven gvesmis, rom Sen erTiani qalaqi xar.
rom ar xar marto zeviTa qalaqi,
rom ar xar marto qveviTa qalaqi,
aramed erTi mTliani qalaqi.

375
zeviTa qalaqebi
Sen qveviTa qalaqs uxmob amboxebas,
Cven qalaqebi oraT varT gayofili,
sjobs, Caiwyvito xma da sityva.

qveviTa qalaqebi
morbian Cveni Savi quCebi,
Cven gzaSi varT.
Cven movawyobT mitings,
gviTxari, rogorc cxovroben
TqvenSi muSebi.
Sen ambob, rom Sehqeni
diadi gegma,
movalT TqvenTan stumraT
da gvaCveneT es sidiade.

zeviTa qalaqebi
Tqven gindaT, qveyana gahyoT
da vinc metia,
mas meti misceT.
Cven amas vuwodebT usamarTlobas.

8. mowinaaRmdege
kargia, ase iyos,
erTi azrisa ar arian qalaqebi.
magram zeviTa qalaqebi Zlieri arian da mdidrebi.
udidesi simdidre Cven xelSia,
exla me vucdi
meore internacionalis
sazeimo deklaracias
ruseTis saqmeebze da ambebze.
gamova ostati germaniidan.
dae, iman moiaros qveyana
da muSebs mouyves, ra naxa ruseTSi!..

9. socialisturi mSeneblobis xoro


SemoRebulia, ganuwyveteli
warmoeba gadavida Svid saaTianze,
partiam daamarcxa trocki
da sZlia memarjvene gadaxras.

376
partia gadavida
diadi gegmis frontze
da miaqvs ieriSi.

10. Soferi san lazaris vokzalTan parizSi


me vzivar aq parizSi,
san lazares vokzalTan,
vzivar Cem taqsSi da vucdi.
me vmsaxurobdi denikinTan,
viyavi krasnovis kazakebSi,
roca omi wavageT,
davimaleniT mindvrebSi.
roca gemebze vjdebodiT,
me vesrole tyvia Cem cxens.
Cemi Zmebi velebze wvanan.
Cemi Zmebi sitroenis barakebSi wvanan.
karga Zali xalxi kidev
mukdenSi wavida
da CineTis aRmosavleTis gzaze msaxurobs.
Tu Sen modi velebidan,
Znelia SenTvis
qalaqSi siaruli.
am sliana quCebze
uTuod fexi
dagicurdeba.
miveCvie avtos marTvas.
zepiraT viswavle
parizis yvela quCebi
da Cavabare egzameni.
aTi welia,
me aq parizSi vzivar
san-lazaris vokzalTan,
vzivar Cem taqsSi da vucdi..

mowinaaRmdege
alo, Sofero!
Se Sofero,
es Cveni kacia,
albad didi davaleba aqvs.

377
11. socialisturi mSeneblobis xoro
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.
qarxnebi uswreben qarxnebs,
dro kidev dros uswrebs.
1930 welma gauswro
yvela mis wina wleebs.
magnitogorski ejibreba
dnepropetrovsks.
oTxma weliwadma
win gauswro saukunes.
Cven iseTi miviReT gaqaneba
da davZlieT gza,
rom Zveli dro samudamoT
uZluri ari Cven winaaRmdeg.
Cven gvsmenia qalaqebze,
romelic tramalebSi dgebian.
Cven vnaxeT muSaTa razmebi,
ramdenic Seesien udabnos,
rom daaarson axali qalaqebi.
dideba damkvrel brigadebs!
samoqalaqo omebis gmiroba
maT ar daJanges.
isini gausworden
revoluciis gmirebs.
Cveni gmirebia _ qalaqebi.
Cveni gmirebia _ mTeli raionebi.
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma gazraxuli
xuTi wlisaTvis.

12. Soferi san-lazaris vokzalTan parizSi


aTi welia,
me vzivar aq parizSi,
san-lazaris vokzalTan,

378
Cem taqsSi vzivar da vucdi.
(Secvlili xmiT)
daiRale Seni taqsis
saWesTan,
sdgexar Sen mokuzuli
sitroenis dazgasTan _
Sekazme cxeni, krasnovis kazakis!
iocnebe omebze tramalebSi,
roca soflebs swvavdi
da titvel xalxs xvretdi.
iocnebe dneprze da donze,
sadac xrovebaT awyobdi leSebs.
iocnebe mamulze, aznaurobaze,
privilegiebze.
eseni Seni iyven odesRac
da ioli iyo cxovreba.
aTi welia ucdi,
ucade!
gjerodes Rvdlebis,
mieci saliuti xmaliT
TeTr andreis droSas.
ucade aq parizSi,
ucade mukdenSi.
iocnebe imaze, rogor
Cauars fronts mefe
da xels CamogarTmevs.
aTi welia ucdi,
exlac ucade!
Cven davamsxvrieT
yvela xidebi,
romelzedac Cven
unda gagveara.
imaT aRadgines Zveli xidebi
da axlebic zed daaSenen.
Cven avafeTqeT aTasi kilometri
rkinis gzis liandagi.
imaT aRadgines es aTasi
da sxva aTasi zed daaSenes.

379
ara erTi qalaqi agviRia Cven
da qva qvaze dagviduRebia,
imaT aRadgines es qalaqebi
da sxva bevric zed daaSenes.

13. gamvlelni parizis quCebze


1. gaige, kviras iqneba aRlumi
ucnobi jariskacis saflavTan.
2. me gavige, rom kviras ucnobi jariskacis
saflavTan Zveli rusuli polkebi
Zvel formaSi gamowyobili gamovlen.
1. ar mowyindaT amdeni marSi? exla ra saWiroa?
2. unda qveyanas aCvenon, rom Zveli ruseTi
jer kidev Zalas warmoadgens.
1. maS, Zveli polkebi isev arseboben?
2. Zveli polkebi arseboben. magaliTad, krasnovis
kazakebi cxovroben erTad sitroenis barakebSi.
unda iTqvas, rom parizSi mTeli armia aris dabanakebuli.
1. da Cveni mTavroba amis nebas rTavs?
2. vnaxoT Cven mainc es sanaxaoba.

14. gazeTi gaiSleba


`miuxedavad cxovrebis mZime pirobebisa, es jgufebi
mainc kidev erTad arian, icaven Tavis samxedro xasiaTs
da mzad arian, pirvel xelsayrel saerTaSoriso
situaciis dros iaraRiT Sexvden wiTel armias~...

socialisturi mSeneblobis xoro


da movida traqtori soflebSi
da gaocden soflebi.
_ Sexe, traqtoria.
_ es traqtori Tqven gamogvigzavneT,
Tqven, Cveno biWebo, bolSevikebo!
vnaxoT, rogori Zala aqvs traqtors,
amboben, rom ufro Ronieria _
vidre yvela Cveni cxenebi erTad...
da traqtorma moxna veli,
didebulad dadga kvali da lariviT
gaiyvana Txrili.

380
ase daxna erT dRes is veli,
winaT yvela glexi erT kviras
rom ver daxnavda Tavis saxnisiT.
da maSin mixvden glexebi,
rom tyuilaT dauyviaT miwa
da rom erTad sjobia
xvnac da Tesvac.

16. komuna `internacionalis~ simRera


1. viwyebT Cven
miwis qebas.
Cven vaqebT
miwis noyierebas,
Cven vaqebT
mis simdidres
amouwuravs.
Cven vaqebT
bednierebas,
am miwaze
dabadebisas.
miwaze, romelic
baraqiania
da dauleveli
Tavis sisruliT.
2. miwas adgeba
Tivis zvinebi
rogorc xomlebi.
aba, gvinaxuleT
am zvinebiT.
3. Cven avageT axali boseli,
Zveli arafraT vargoda,
movawyobT zeims, roca saqonels
axal boselSi SeviyvanT.
4. kulako, ras Cafiqrebulxar?
sdums, rogorc mkvdari,
de, afurTxos kolxozs,
sofelSi marto ari.
5. xval Camovlen wiTel armiidan
vada gasuli biWebi.

381
Cven mivwereT _ biWebo,
CamogvitaneT komunizmis anbani.
6. komunaSi, amboben isini,
yvelaferi saerToa.
moviden ucxo glexebi,
undodaT enaxaT
is didi samani,
romlis qveS TiTqo
Cven yvelas gvZinavs.
7. erTi muWa miwa
sovelia da Tbili,
Seaxe xeli,
Cvenia es miwa!
8. gamogvigzanes saTesle,
modis agronomi,
rom naxos niadagi,
gvirCios, rogor unda
meti dapativeba.
9. banze avaSeneT Cven antena,
daviWiroT xmebi,
haerSi dafrinaven
da CvenTvis maT
moaqvT axali sityva.
11. satraqtoro sadgurze
iswavlis traqtoris marTvas,
mere zed daajdebi
da sofelSi Caxval
da mere miwa
daskdeba naRverdalaT,
roca gauars traqtoriT biWi.
12. aba, ubrZaneT qars,
magra dacxos xes.
setyvaT Camodis
vaSlis xes nayofi,
sad aris amdeni kalaTa,
sadac miwvdeba Tvali,
yvelgan vaSlebia.

382
13. roca adamianma mospo monoba,
miwac ganTavisuflda.
ganirTxen mTebi
da Zala qvebisa moviden mTidan
da pirvelad marTla cisferi
Seiqna zeca,
pirvelad tyec simwvaniT
gadaifurcqna
da feri daimSvena.
xorbalma miwaSi igrZno,
rom zeciT adamiani da
haeri Tavisufalia
da daeswrafa zeviT amosvlas.

17. mowinaaRmdege xsnis sxdomas


_ yuradReba! vxsni krebas.

momqmedi pirni:
palCinski _ pasuxi _ daxvretilia.
xrenikovi _ pasuxi _ daWerilia.
krasovi _ pasuxi _ daWerilia.
stiSnovi _ pasuxi _ daWerilia.

ram­zi­ni, leo­nid kon­stan­ti­nes Ze, dai­ba­da 1887 wels.


ssrk mo­qa­la­qe, in­Je­ne­ri, m.v.t.u-s pro­fe­so­ri,
Tbo­tex­ni­ku­ri in­sti­tu­tis di­req­to­ri.
pa­su­xi _ aq gax­la­varT.

lariCevi, viqtor aleqsis Ze, daibada 1887 wels.


ssrk in­Je­ne­ri, sa­xel­mwi­fo geg­mis saT­fo­bi
seq­ciis Tav­mjdo­ma­re.
pasuxi _ aq gaxlavarT.

batonebi:
nobeli. denisovi. riabuSkini. gliasi.
pasuxi _ aq arian.

warmomadgenelni:
baton: deterdingisa da ukvartisa
pasuxi _ aq arian.

383
saf­ran­ge­Tis ge­ne­ra­lur Sta­bis pol­kov­ni­ki,
ba­to­ni Juan­va­li.
pasuxi _ aq aris

batoni generali lukomski


pasuxi _ aq aris

organizaciebi:
sa­vaW­ro-­sam­rew­ve­lo­ko­mi­te­ti,
ro­mel­sac ewo­de­ba `tor­gpro­mi~.
pasuxi _ warmodgenilia.

sainJenero centri.
pasuxi _ warmodgenilia

mTavrobani:
safrangeTisa. pasuxi _ aq aris
poloneTisa. pasuxi _ aq aris
rumineTisa. pasuxi _ aq aris

meore internacionalTan kavSiri gabmulia.


viwyebT:

18. Soferi san-lazaris vokzalTan parizSi


roca me mimyavda
is vaJbatoni
sastumroSi,
SevniSne, rom
ukan mogvsdevda
meore avto,
TandaTan gviaxlovdeboda
Tavisi briala TvalebiT.

19. socialisturi mSeneblobis xoro


diadi gegma Sesruldes
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.
vinc muSaobs, mas Wama unda,
mas unda Cacma.
Cveni puri noyieria,

384
da farCac gamZle.
Cven gvakmayofilebs
samzareulo-qarxnebi.
Cven gvaxarebs
Cveni klubebis Senobebi.
wiTeli armia
gadacda sazRvars,
is yvela sazRvrebs iqeT
muSebis gulebSia.
Cven gavamravlebT
TviTmfrinavTa ricxvs,
Cveni muSebi samxedro SkolebSi swavloben,
Zveli oficrebi gadaayenes,
axali kamandirebi _ muSebia.
bevri ram sWiria
jer kidev Cven Skolas.
damwyebi Skolis qseli
gavafarToveT
orjer mainc,
saSulo SkolaT qselic
orjer.
Cven vuSvebiT likvidacias
wakiTxvis ucodinarobis.
xuTwledi imorCilebs
qarsa da wyals,
xuTwledi aswavlis
wera-kiTxvas.
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.

20. mowinaaRmdege
sainJenero centris
sayuradReboT.
gegma damtkicebulia,
unda davaCqaroT
misi asruleba.

385
Cven, parizis vaWrobisa
da mrewvelobis komiteti,
romelsac ewodeba `torgpromi~.
Cven, Zveli mepatroneebi
navis sabudaris, naxSiris maRaroTa
da ruseTis qarxnebisa,
Cven, warmomadgenelni
safrangeTis, poloneTis,
rumineTis mTavrobaTa,
Cven, bolos (ar daiviwyoT)
safrangeTis generaluri Stabi _
Cven, siamovnebiT gavsinjeT
saidumlo gegma, romelic warmoadgina
baton ramzinma da lariCevma
sainJenero centris saxeliT
da am gegmis gansaxorcieleblaT
Cven vdebT
milion maneTs weliwadSi.

21. Soferi san-lazaris vokzalTan parizSi


1. me vzivar aq parizSi,
san-lazaris vokzalTan
Cem taqsSi da vucdi.
kviras iqneba aRlumi
ucnobi jariskacis saflavTan,
Cven gaviarT mis saflavTan
Cveni Zveli mundirebiT,
Cveni Zveli droSebiT.
da me vkiTxav
ucnob jariskacs:
_ ucnobo jariskaco,
iqneb Sen icode,
rodis davbrundebiT
Cven ukan, ruseTSi..?
yovel dRe midian
matareblebi moskovSi.
varSavaze gavliT
maTvis daniSnulia wasvlis dro.
maTvis daniSnulia misvlis dro.

386
maT SeiZleba daagviandeT,
magram yvela maTgani
mainc miva.
amboben, sazRvarze
amarTulia arka
namgliT da CaquCiT.
`proletarebo,
yvela qveynis SeerTdiT~.
2. adamiano, romelic zixar Cem taqsSi,
Sen ici, sad midixar?
Sen damisaxele quCa,
momeci saxlis nomeri,
me Sen iq migiyvan.
qali, romelic zixar Cem taqsSi,
oqros fuls akakunebs fanjaraze
da maCvenebs mimarTulebas.
me ki ar vici, gza amebnia.
magram me exla vici,
me am qalsac miviyvan
Tavis adgilas.
Cemi amricxveli
aniSnebs 200 aTass kilometrs,
xuTjer Semomiaria
me dedamiwis garSemo.
da adgilidan ki
ar davZrulvar.
me ara maqvs mimarTuleba,
me davdivar umiznoT.
aTi welia vzivar aq parizSi,
san-lazaris vokzalTan da vucdi..

22. mowinaaRmdege
ruseTidan araferi kargi ar ismis.
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.
ruseTidan saZageli
ambebi modis.

387
23. amxanagi TviTkritikosi
Cven aSkaraT vambobT da gazeTebSi vbeWdavT.
samuSao dro bolomde ar aris gamoyenebuli.
amxanagebma jer kidev ar ician manqanebis
kargi mopyroba. Cven depoebis garSemo
yria da Jangdeba saukeTeso saremonto nawilebi.
Cven ar gvyofnis kvalificiuri muSebi
da saerToT samuSao Zala.
xorbali, saqoneli, transporti _
jer kidev viwro adgilebia.
sabWoTa aparati mouxeSavia zedmetad
da es mouxeSaoba vnebs Cven saqmes.
sabinao mSenebloba Zalian sustad
warmoebs, soflebidan xalxi
kidev garbis, qalaqebi gavsebulia, ar viciT,
am xalxs ra vuyoT. sofelSi saqonelis
SimSilia, saWiroa misi mospoba.
axali miwis moxvna vadaze ver sruldeba
mZime industriaSi da qimiur
mrewvelobaSi Cveni inJenerebi sabotaJs
uwyoben ucxoel specialistebs.
zog adgilas arc Cven inJenerebs ugonen
muSebi (Cven amas aSkaraT vambobT da
gazeTebSic vbeWdavT). Cven SegviZlia,
avRniSnoT, rom roca nakls mivagnebT,
Cveni sakontrolo komisiebi yovelTvis
naxuloben saSualebas maT amosafxvrelaT.

24. socialisturi mSeneblobis xoro


mouwodebs poets Sehqmnas poema xuTwledze.
aba, amxanago!
daniSne gegma,
gazome leqsi.
monaxe ritmi,
miec gasaqani
da marjveT swere.
ver moisveneb,
ver naxav adgils,

388
verc myudro binas.
scems mSeneblobis banis bani,
Jami sasrulia
mSeneblobis JrJoliT.
iyos sityva mkveTri
da saqme gabeduli.

25. poeti upasuxebs


es samuSaoa
bevri poetisTvis.
erT kacs ar SeuZlia
amisi Sehqmna.
carielia da uRono
yoveli sityva,
roca exeba udidess saqmes.

26. mkiTxvels
axale Tvali,
yurT smenisTvis ar CamorCe.
adamiani Tbeba Tavisi siTboTi
da iyineba Tavisi sicividan.
amave dros ki (da SeiZleba,
swored axla sworeT am wamSi)
qveyana akeTebs iseT naxtoms,
rom sul sxva mxaresken unda gadavides.
sityva Sen Segexeba,
Sen eswrebi am saubars,
magram Sen ar ici,
razea laparaki.
swored Sen Segexeba.
Sen TviTon gesmis es xmauroba,
ucnobi xmebi.
amaze mets Sen ver gaigeb.
droa laSqrobisa
da Sen ki gZinavs.
Sen ar gesmis niSani,
dro mirbis win
da Sen ki isev dReebiT cxovrob,
im dReebiT, romelTac landi efareba.

389
27. wiTelarmieli brundeba frontidan
_ ai, davbrundi frontidan
da sixaruliT momages pativi:
Cven wiTelarmielebma
davamarcxeT CankaiSis jarebi.
Cveni artileria dinjaT isroda.
sworaT da mkveTraT
Cveni tyviis mfrqvevelebi
TeTr kazakebs anadgurebda.
da mixaria, rom wiTelma armiam,
muSebisa da glexebis armiam, gaimarjva.

28. socialisturi mSeneblobis xoro


gaTavda Saxtis procesi
_ Cven davamarcxeT
Saxtineli mavneblebi.
gaxsovdeT Saxtinelebi!
Cven sazRvars udarajeben
ruminia da poloneTi
kbilebamde SeiaraRebulni,
aRmosavleT CineTis gzaze
Soreul aRmosavleTis
gansakuTrebuli armiis
wiTeli armielebi
naxuloben inglisis yumbarebs.
maRla tempebi,
Ramec anaTeT cecxliT
donbasisa da kuzneckis maRaroebi.
samudamo xseneba
diadi gegmis frontze
dacemul amxanagebs.
diadi gegma Sesruldeba
oTx weliwadSi,
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis...

1932
Tbilisi

390
ucnobi jariskaci

I. mayurebelni
Zveli ruseTis polkebis paradze
ucnob jariskacis saflavTan parizSi.

_ xuTi wami uklia eqvs.


male daiwyeba.
gazeTebSi sweren, bolSevikebs
warsul omidan
Cveni marTebT 678 milioni.
modian!
_ wynaraT! gaswordiT!
Zveli droSebi,
didebuli Cveni
Zveli polkebi!..
_ aramzada... qudi moixade!
_ daaweviT, rogorc gsurdeT,
samiv mxriv policiaa.
amindic mSvenieria.
vifiqroT saRamos gatarebaze.
_ Zalian kargi,
dagiZaxebT telefoniT.
am ZaRl zemdegs
Wriloba ukan aqvs.
mkerdi medlebiT aqvs Carazmuli.
tyvia verc ki gaatans...
daiWireT es tipi!..
mTeli zeimi wagvamwara,
ar aris mosveneba
am bolSevikebidan.
dasdeT gvirgvini
mefis xsovnisTvis.
gaiRviZe, ruseTo!..
damoukidebelia ukraina...
kolonebis imedic fuWia.
iq Sendeba mrewveloba,
xelfasi izrdeba,

391
damoukidebel ukrainas
kidev gamoadgeba Cveni Zveli polkebi.
warmoidgineT, ra iqneboda,
me rom mecxovra CineTSi
da ar mqonoda arasdros
safrangeTSi dabrunebis imedi.
Tu ruseTi aseTi samoTxea,
ratom iq ar midian?
RmerTo, neta waviden yvela
bolSevikebi ruseTSi
da aq dastovon kapitalistebi!
TviTon ar ician, ra undaT?..
ismis barabanis cema.
mkvdari ucnobi jariskaci
unda yvirodes `vaSa~-s...

II. san-lazaris sadgurTan parizSi


_ me vzivar aq parizSi
san-lazaris sadgurTan
da vucdi Cem taqsSi...
kviras iqneba paradi
ucnobi jariskacis saflavTan.
Cven gaviarT mis saflavTan
Cveni Zveli droSebiT
da me vkiTxav ucnob jariskacs:
_ ucnobo jariskaco,
iqneba Sen icode,
rodis davbrundebiT
Cven ruseTSi?..
yovel dRe midian
matareblebi moskovSi,
varSavaze gavliT.
maTTvis daniSnulia,
wasvlis da misvlis droc.
SeiZleba maT daagviandes,
magram mainc mivlen!..
amboben, sazRvarTan
amarTulia kamara

392
namgaliTa da CaquCiT.
da zed aweria:
_ proletarebo
yvela qveynisa, SerTdiT!..

III. ucnobi jariskaci


_ roca verdenTan germanelebma
gamouSves mxrColavi gazi
da me TxrilSi waviqeci dasaxiCrebuli,
maSin verc ki warmovidgendi, rom aseT pativs mcemden.
da mTel qveynis win gamomarCevden,
rom sawyal ucnob jariskacs Sua parizSi
aseT saflavSi gamomWimavden.
respublikis prezidentma
Tavisi xeliT daadva Cem kubos
sapatio legionis ordeni.
warCinebuli generlebi
Cem garSemo fusfusebden,
undodaT kargad movewyveT saflavSi.
aTi weli viweqi wynaraT,
ar gavnZreulvar.
viweqi Cem mundirSi gamoWimuli.
me vyvirodi vaSas,
roca Cem axlos
modioden polkebi
da droSebs Zirs xriden.
aTi weli erTgulad
vimsaxure miwaSi.
bevrma wyalma Caiara
verdenTan omis Semdeg,
roca TxrilebSi davZvrebodi
mxarze TofiT
da xelis yumbarebs vimzadebdi.
bevrma wyalma Caiara
mas Sedeg, rac me,
ubralo zeinkalma,
samobilizacio uwyeba miviRe
da rux formaSi gamomawyves.

393
sadgurze TofebiT
migvqonda yvavilebi.
pirvelad davixure foladis muzaradi,
suraTic gadaviRe,
radgan qudi mSvenoda,
exla me mgonia,
rom dro movida
(zeviT barabani scems),
saflavidan amovide
da gavixedo Cems garSemo.
gavigo, Semdeg ra moxda?..
me mgonia, ar movtyuvdebi,
Tu vityvi, rom isev
omia garSemo.
da ucnob jariskacs
ar SeuZlia, Tavi daaRwios.
meca da sxvebsac
dro gveyo saflavSi,
amaze gvefiqra.
droc ar dagvikargavs.
cota ar gvinaxavs,
cota ar gvsmenia,
rac cocxlebisaTvis damalulia,
Cven ar gvqonda saSualeba
omis daviwyebis.
omis damwyebTa damnaSave saxelebi
Cveni xsovnidan jer ar waSlilan.
ase rom, roca me avdgebi kubodan
da Tqven gamogecxadebiT,
nu eliT madlobas
im pativiscemis, romelic meciT.
me ar SemiZlia, pativiTve gadagixadoT.
ar SemiZlia, viyo madlobeli,
rom mTel qveynis win gamomaCineT,
da ucnob jariskacs parizSi momeciT
didebuli saflavi.
me minda, vauwyo
Cem uTvalav Zmebs,

394
da iyos es Cemgan motanili xma
yvelas gasagoni, visac exeba da
imoqmedon am xmis gavleniT!..

IV. san-lazaris sadgurTan parizSi


adga saflavidan
ucnobi jariskaci
da Sexeda cxens.
gafrinda velaT sul pirdapir...
cxeni yalyze dgeboda
da am velze ise aimarTa,
TiTqo maRal cas swvdeboda.
ucnob jariskacs
ukan misdevden
sxva ucnobi jariskacebi.
da iyven isini aTasi, asi aTasi...
imaT gascures doni,
da mere zeviT
auyven dneprs.
magram davakvirdi
da Sevxede, isini Cemze
ieriSiT modioden
da xmlebiT mecen...

V. ucnobi jariskaci adga saflavidan


da dadis parizSi
_ ar aris advili
pirineis mTebze gadasvla,
roca iq Tovlia.
magram mainc Sexvdebi iq qoxs.
da qoxis patrons
SeiZleba araferi
hqondes sawinaaRmdego,
Sen iq daisveno, Rame gaaTio!..
bevraT Znelia,
ucnob jariskacma
parizSi naxo Tavsayudeli,
TavSesafari...

395
aq saxlebic SeucvliaT
Zveli nacnobebic aRar arian!..
gamovikiTxe aqeT-iqeT da gza vipove,
Camouare yvela did batons
da did generlebs.
me Cem saflavSi xSiraT msmenia
aRtacebuli maTi sityvebi,
magram karebi gamomixures,
miTxres, saflavi didebuli gaqvs,
da rad ginda gaxrwnil leSaT
aq rom daZrwio!..
ruqebs ujden. droSebs alagebden.
da samxedro TamaSiT arTobden Tavs...
Semodgomis susxSi davZrwodi quCebSi,
da Sevxede kacs, romelic miwaze ijda,
me mgavda Zalian!..
arRanze ukravda da gamvlels uwvdida
Tavis motexil fexs.
magram gamvlelni arc ki xedavden,
ganze dgeboden.
aba, ra miTxra im jariskacma,
miwaze rom ijda?..
miTxra gana rame
jariskacis myudro binaze,
romelic mas mouwyves
mtrebis damarcxebis Semdeg?
damisaxela saCuqrebi,
romelic maT dauriges?
gana stiroda is madlobis cremliT,
rom Sroma daufases?..
man wamiyvana Tavis saxlSi
da gamiRo Tavis oTaxi.
romelic ufro viwro iyo,
vidre Cemi saflavi.
mTxova dajdoma cariel sufrasTan,
momiWra gamxmari puris natexi
da dawvrilebiT momiyva yvelaferi,
rac mas SeemTxva,

396
da rac me isedac kargad vicodi.
araferi damrCenoda garda imisa, rom
davbrunebuliyav, saidanac wamovedi.
rekomendaciebiT adgils ver iSovi!
da oTaxic Zalian Zviria.
bednieri viqnebi marTla uzomoT,
Tu Cemi saflavis binac
ar aris dakavebuli
mkvdrebi ukeTesad cxovroben
TavianT saflavebSi,
vidre cocxlebi, romelnic
miwaze kidev RoRialoben...
ase gamovedi me qalaqidan,
qalaqi ki iyo gaCaRebuli.
maSin momesma gazis SiSini,
da yumbarebis yru quxili
da gavige, rom omi dawyebula.
uzarmazari cecxlis ali
adga qalaqebs da bnels ebrZoda.
da is wyvdiadi me rom mexvia,
qalaqidan gamoqceul xalisiT iyo savse.
maT Tan mohqondaT
mowamluli haeri,
maTi filtvebi sduRda.
aRmeba maSin saTqmelad ena
da vsTqvi es sityva.
aravis egonos, rom ucnobi jariskaci
saflavSi iwves da arafers ambobdes.
tyuilad ificeben mis saxels
hgoniaT, rom mkvdrebi
saflavebidan ar sdgebian!..

VI. ucnob jariskacs moaqvs ambavi


_ me mesmis omi,
mesmis omis yiJini.
imitom ki ar viweqi
saflavSi, rom roca
amovidodi, xelmeoreT
damexura foladis

397
muzaradi yumbarebis natexebidan,
anda mxrColavi gaziT
mesunTqa moSxamul haerSi.
amitom ar avmdgarvar
me saflavidan!..
maS, risTvis?
aramed misTvis, rom Cemi didi xnis
myudroebaSi gamego, ra xdeba aq zeviT
da ar gavCumebuliyavi,
roca dro dadgeboda.
movida dro, adamiani Cadges rigSi!..
me movuwodeb ucnob adamians
da mivmarTav mas:
_ Casdeg mwyobrSi!..
gamodi haerodromze!
garSemo gaixede!
gasafrenad gamzadebulan
yumbarebis mzidavebi.
dabla yumbarebi SemoumbiaT.
isini savse arian ucnaur siTxiT,
da roca gaskdeba RrubelaT iqceva.
gazebis wvimaT haerovanaT da uCinaraT.
da es wvima daecema xalxs da qalaqebs.
wyali moiwamleba, tyeebi gaxmebian,
es TeTri Tovli gaaxmobs yvelafers.
is CumaT modis win
da Tavis kerZs JRenTavs
mas ar aqvs gemo, mas ar aqvs suni.
kedlebSi gasdis, miwas xvretavs
da dagepkureba namaT...
wadi qarxnebSi, mixede dazgebs.
iq yuTebs ukeTeben Stampebs.
mis gverdiT kidev xiStebs lesaven.
wadi, sadac ginda,
samobilizacio gegma mzaT ari.
Seni saxeli _ siaSia.
Sen pirvel dResve gagiZaxeben.
ucnobo adamiano!

398
Casdeq, mwyobrSi!..
ucnobo adamiano!
Sen imitom ar dabadebulxar,
rom oqro agrovo omis velebze.
SeniT rom gaaZRo Wiebi,
es xom marTla mouTmenelia!..
qveynis batonebs
eSiniaT, rom Sen maTTan
axlo ar mixvide.
Tavis sasaxleebTan
maT moawyves myudro adgili,
maT rkinis sinebi gaabes,
rom Tavs uSvelon,
Tqven ar migikaron!..
da simSils Tavi daaxwion!..
junglebSi ibadeba qariSxali,
is mihyveba ian-Zi-Zaus,
is dahqris simidis yanebSi.
qariSxali daadga Cikagos
da Semoertya cistola saxlebs.
is mihqris udabur tyeebSi
da Waobebs amboxebs gran-CakoSi.
es qariSxalis zonebia!..
qariSxalze hyvirian indo-CineTidan,
qariSxali grialebs budapeStis quCebSi,
qariSxalia _ berlinis Tavze,
da balkaneTSi barometri
qariSxals uCvenebs!..
qariSxali dayefavs
xelfasis cariel konvertebidan
`qariSxali~ aweria
yovel muSis wignaks.
qariSxali mohyveba
yovel muSis samuSaodan daTxovas.
yvela, vinc SimSilobs,
yvela, visac samuSao ara aqvs
Tavis TavSi atarebs
qariSxalis natexs.

399
da milionebia qariSxalis matarebelni.
adamiani, romelic daeca mwyobrSi,
rogorc grigali win uZRvis mwyobrs
da imReris qariSxalis simReras.
ucnobi jariskaci midis
mwyobris win rogorc droSa!
aba, CaaqreT es qariSxali
Tqveni zeTis sistemiT,
Tqven, qariSxalis Camyenebelno!
gamoiyvaneT garaJebidan
Tqveni javSnosnebi
da ubrZaneT qariSxals:
_ Casdeq, grigalo!..
qveyana moicva grigalma.
nu Tu am erTxelac
ar Cadgeba es qariSxali?..
farTo beWiani, ZarRviani
is zeimobs moednebze
is SemoiWreba Tqven
dovlaTiviT gatenil saxlebSi.
ras eli, ucnobo adamiano?
Cadeqi mwyobrSi!..

VII. mowodeba im amxanagebisadmi,


romelic muSaobs sabWoTa kavSiris gareT!
_ saSineli iyo
xalxis xriali 1914 wels.
agvistos dReebSi,
roca xalxs omi daeufla.
ufro saSineli, vidre `vaSa~-s Zaxili,
iyo is fxizeli sigiJe omis damTebTa,
romelic modioden
da windawin iTvliden
omis mogebis simdidres
_ magram yvelaze saSineli
iyo lozungi, romelic isroles
muSaTa beladebma:
`samoqalaqo mSvidoba~.

400
gadaagde Sors gazeTi,
gamarjvebis ambavi
Sen ar gaTrobs.
Sen kargad ici, rac ambavia!..
Sen gaicani gamcemloba,
Sen winadadeba Seitane
_ isini partiidan gaeyaraT,
muSaTa wridan gaeyaraT.
Sen eZebdi gamosavals.
_ omi oms _ naxe lozungi,
imperialisturi omi
unda Seicvalos
samoqalaqo omaT!..
Sen gazome ufskruli
Sensa da ufrosebs Soris,
aiRe xelSi Tofi
da Caxmaxi ar gadagitrialebia.
Sen yvirodi:
_ gaumarjos libknexts!
_ gaumarjos roza luqsemburgs!
da rogorc sityva
_ aa, gveRirsa!..
wamoiZaxe saxeli _ lenini.
Sen dabrundi frontidan,
Sen cecxli dauSine
revoliuciis mtrebs.
magram Seni cecxli susti iyo,
revoliuciis mtrebi
ufro Zlieri cecxliT Segxvden.
veRar dagaCoqes,
Sen fexze dgexar aqamde.
jer Seni xeli Tofis cxel yels ar exeba,
Sen qarxanaSi xar
dabal samuSaoze.
Sen dablidan aSeneb fronts,
ujreds ujredze.
amxanago, romelic
muSaob sabWoTa kavSiris
gareT _ me geubnebi:

401
_ Sen iyavi CvenTan,
roca 17 wlis oqtomberSi
Cven vawyobdiT ajanyebas
kreiser `avroraze~,
Sen zarbazanTan ideqi.
roca masebi iRebden kremls,
da zamTris sasaxles,
roca masebi Tavisi wridan
sabWoebs irCevden,
Sen gvaZlevdi Cven Zalas
denikinis, kolCakis winaaRmdeg.
roca vrangeli
Cven zRvebSi gadavisroleT,
fexSiSveli, gaxsnil iariT
Sen Cven mwyobrSi ibrZodi
da Cveni damtvreuli vintovkebi
iaponiis karabinebs sjobda.
Cveni xelebi ufro Sors wvdeboden,
vidre inglisis
gemebis zarbaznebi.
Cveni danJRreuli TviTmfrinavebi
ufro uZlebden haers,
vidre eskadrilia
monoplanebisa da biplanebis,
romelnic Cven winaaRmdeg
TeTrma Stabebma
gadmoafrines.
amxanago, Sen iyavi CvenTan
maSin _ roca Cven
vixilavdiT socialistur
mSeneblobis xuTwleds.
Cven Sen gaCveneT yvela proeqtebi
da Senc imaT xma mieci.
Sen gvSveli Cven sazRvargared muSaobaSi.
Sen CvenTan xar
koleqtivizaciis dros
da axal qalaqebis
safuZvelis Cayris drosac.

402
Sen CvenTan muSaob
im muSaobiT, romelsac
Sen qveyanaSi ewevi.
Sen CvenTan xar
Seni aRfrTovanebiT,
Seni rwmeniT,
Cveni saerTo saqmisaTvis.
es, amxanago, Zalian mniSvnelovania.
amxanago, es ambavi
ar daiviwyo.
_ amxanago, Sen muSaob
sabWoTa kavSiris gareT!
_ Sen qudze brwyinavs
xuTqimiani varskvlavi.
da magrad uWiravs
Seni saxe mis Rveds.
amxanago, Sen muSaob
Cven sazRvrebs iqeT,
magram Sen ici Cveni sazRvrebi.
Cveni qveynis sazRvrebi
ise ar ari daxlarTuli,
rogorc sxva qveynis sazRvrebi.
arc erTi qveynis win
isini ukan ar daixeven.
amxanago, romelic muSaob
Cven qveynis sazRvrebis gareT,
_ wiTeli armiis
samobilizacio brZaneba
Senc mogiva.
_ diadi gegma
Seruldeba
oTx weliwadSi.
diadi gegma ganzraxuli
xuTi wlisaTvis.

30 marti, 1932

403
lui aragon

wiTeli fronti

1.
_ asiamovneT, cota Cem ZaRlsac,
dausxiT masac Sampaniuri!
Bien Madame! _
Cven vzivarT maqsimTan
aTas cxraasis welia ocdaaTi.
boTlebi noxebzea dalagebuli,
rom ar Sewuxdes maTi
aristokratiuli sajdomi.
noxebi, noxebi, yvelgan noxebi,
rom ar ismodes `kaco~-s fexis bakuni.
sasmelebs svamen Reroebidan,
zedmeti gafrTxilebis da
Tavazianobis perangidan
amoRebulia es Rero.
sigaras ifaravs mundStuki,
Senelebulia motoris xriali,
mebargisa da fostalionisTvis
ukana karia Semosavali.
paketebs gars artyams
qaRaldis nisli _
da am nisls kidev gareT kani aqvs.
vin zogavs qaRalds?
ufasoa, yvelasTvis muqTi,
Reroc ufasoa da qaRaldis nislic.
Sampaniuric TiTqmis muqTia,
an da raRac groSi Tu Rirs.
saferflec reklamaa _ suraTis CarCoc.
reklamaa ferebis gamma.
reklamaa sanaTis ali.
reklamaa boa qalebze.
da TviTon es qalbatonic reklama ari.
kbilis sawmendi _ reklamaa.
reklamaa qari, marao.

404
Tu daijerebT, santimic ar Rirs.
da am `arc santimisTvis~
cocxali xalxi Tqven mogarTmevs
firmebis prospeqts:
_ waiReT, muqTaT!..
prospeqtic muqTia da
xeli, romelic gawvdis,
isic ufasoa, karis daxurvisTvis
nu SewuxdebiT, amisTvis ari `blundi~,
da Tavis Tavze iRebs am Sromas.
yvelafers adevs sinazis ieri:
TviT kibeebsac uzarmazar maRaziebSi,
TavdaviwyebiT zemoT rom mivlen.
da dRe fetraze ufro rbilia,
adamiani nislze mCatea,
sinaTle _ bambazea gapentili.
bazrobis ar ismis xriali
yvelaferi Tavis rigzea.
_ `cercvi ZaRlisTvis~.
ax, Cemo kargo, jer imis Wiri ar damarTia.
ai, saaTebi, patara saaTebi,
ismis Cxaruni da tiki-taki.
ramden patarZals Tqvenze fiqraT
Zili gakrTomia?
ai, savarZeli mefe mze luis,
SeiZleba iyidoT erTi wlis SeRavaTiT.
sasaflaozedac am zeTis qveynis
guladi mamakacebi ise arian gaWimuli,
rogorc saflavebze marmarilos Zeglebi.
niSebi _ TiTqo buxaria.
ra Rirs wels qrizantema?
auarebeli fuli ixarjeba
micvalebulTa yvavilebze.
gamoCenil mocekvave qalze
da xandaxan idealebzedac.
qvelmoqmed qalTa Savi kabebi hgvian kibeebs.
warmoidgineT grafinia kanonier mowyalebis
sazRvars gadacda!..

405
sul erTia am xalxisgan
aba, madlobas vin eRirseba?
magaliTs iTxovT?
_ bolSevikebi!..
da ruseTi ubeduri da sawyali.
_ iu reses, an maTi TqmiT s.s.r.
_ es-es? ra aris es es-es?
eseseria, Cemo kargo.
warmoidgineT eseseri.
ginaxavs wiTeldroSoba CrdiloeTSi?
_ me vnaxe bergi da pari-pliaJ,
magram ar minaxavs wiTeli pliaJi eseser.
_ eseser, eseser, eseser!..

2.
rodesac xalxi modioda gareubnebiT
respublikis moedanze ajanyebisTvis.
roca muStiviT iyo moRerili
demonstraciebis Savi niaRvari.
vitrinebis Tvalebi fardebs uSvebden,
rom ar dabrmavebuliyven
momavali kolonaTa elvisagan.
me maxsovs cxraas eqvsis maisi,
roca SiSisagan daiJanga oqros salonebi.
mSoblebi SkolebSi bavSebs ar uSvebden
am gareubanSi, sadac Zlivs amodioda
Soreul risxvis grigalis talRa,
me maxsovs fareris demonstracia,
roca espaneTis saelCos
Savi melanis boTli esroles
da miadaRes Savi yvavili.
parizo! gaxsovs es kvireebi?
gaxsovs Joresis damarxvis procesia?
sakos da vancetis brboTa niaRvari?
parizo, Seni quCa bandebi
yvela nestoebiT aTrTolebula.
Seni qvebi afeTqebisTvis mzad arian!
Seni xeebi barikadebaT dawolas elian!

406
maS, Searxie didi bWeebi
_ belvil!
_ o, belvil da Senc san-deno!
sadac wiTelTa tyveobaSi
sZinavT mefeebs.
_ aba!
_ ivro, Javel, malakov!
_ mouxmeT yvelas aq Tavis bargiT,
qalebo, Cveni ubnebisa!
bavSebo, CvenTvis ambis momtano!
kacebo (jer kidev SromiT daRlils
Tvalebi rom gibrwyinavT).
_ iaraRs vnaxavT maRaziebSi,
avto _ burJuas saxlis wina sdgas.
da rogorc lerwams, ise movRunavT
Cven farnis svetebs.
skamebi, kioskebi, xeebi _ acekvden,
movspoT faraonebi!
davxocoT aJanebi!
da ase aRmosavleTisken,
aRmosavleTisken,
sadac sZinavT burJuas bavSebs,
da pirvel xarisxis roskipebs.
win magdalinelis taZrisken, proletariato!
Seni risxva daSlis elizes.
win gadaRobe asfaltis veli,
iqneba dRe da avafeTqebT triumfis arkas.
icode Seni Zala, proletariato!
ican Seni Zala da miec gasaqani!
is ucdis, roca dRe dadgeba, uyureT mkveTraT,
ismineT grgvinva, romelic modis
xalxiT gatenil cixeebidan.
is ucdis, roca misi dRe mova,
misi saaTi, misi wami da misi wuTi,
roca sasikvdilo iqneba dakvra!..
da ise sworaT daartyams tyvia,
rom yvela social-faSist-doqtorebi
msxverplTa gvamebze dayudebulni,

407
ramdenic unda sZebnon iara,
ramdenic unda sinjon guli _
ver monaxaven mosarCen wamals
da xelebi ajanyebulTa
piriT kedlisken daayeneben.
cecxli leon bliums.
cecxli frosars, bonkurs da deas,
cecxli social-demokratiis
mecnier turebs.
cecxli da cecxli!..
_ me vxedav sikvdilis garebas.
sikvdili acxreba garSeros.
da me geZaxiT _ cecxli magari,
romelic icis komunistebis partiam,
safrangeTis komunisturma partiam.
xeli gedoT Caxmaxebze,
rom me ki ar geZaxdeT
_ cecxli!
_ aramed lenini.
lenini, romelmac icoda,
ajanyebis saaTis amorCeva...
klerviodan ismis xma,
romelsac veravin ver gaaCumebs,
massebis xmis gazeTia,
kedelis simRera...
revoliucionuri simarTle
modis salaSqroT.
salami martis, Savi zRvis meamboxes.
is kidev iqneba Tavisufali.
ar SeiZleba brZolis simbolos
cixeSi CaxrCoba.
ar SeiZleba arasdros,
aba, dacxeT!
TviTon es xmac imas RaRadebs,
rom xalxs burTs pirSi veravin CaCris.
ar SeiZleba xalxis damSvideba
jalaTis mrude daniT.
yviTelo Zmebo,

408
TqvenTvis aris es Cveni fici,
Tqveni sicocxlis yvela wveTisTvis
Cven vupasuxebT varenTa sisxliT.
gesmodeT moTqma sirielebis,
romelTac sjian mesame respublikis
aviatorTa yumbarebiT.
gesmodeT Zaxili marokoSi daxocilTa,
romelTa arc sqesi, arc asaki ar ari naCvenebi.
kbilebis xrWeniT, vinc elian
samagieros gadasaxdelaT,
exla mRerian am simReras, romelic aq stvens.
es simReraa _ es-es,
se-re _ guls daRavs es-es,
se-re _ aeros qrolvaa es-es,
se-re _ da caTa siSore.
es-es-serea epoqis sunTqva,
oqtombris brwyinvaleba.
mova dro da yvelgan iqneba
es-es-es-re...
sabWoTa respublikebis
socialisturi kavSiri.

3.
ifSvnebian gipsis statuetkebi
Zvelebur saxlebis damWknar yvavilebSi.
ukanaskneli xelsaxocebi,
ukanaskneli ganjinebi
kidev aniSneben ucnaur
sicocxles muqTaxorebisas.
burJuaziis Wiis gawyvetili weli
scdilobs gamarTlebas.
es aris konvulsia klasis agonia.
sagvareulo tradiciebi
iqcen namsxvrevebaT,
fexi daaWireT gaRvivebul gvels.
saxli daanZrieT _ de, Cais kovzebi
baRlinjosa da Zvelmanebs Tan gadayven.
ox, ra tkbilia, ra tkbilia oxvra da moTqma,

409
romelic mococavs nangrevebidan.
me daveswari am qveynis dawvas,
romelsac gauvida Tavisi yavli.
var bednieri, vtkbebi uzomoT,
rodesac vumzer burJuaziis
eSafotze asvlas,
neta Tu yofila sadme nadiroba
amaze momxiblavi,
vidre nadiroba im Wiebze,
romelnic imaleboden yvela
qalaqebis yvela kedlebSi?
me vumReri sastik uflebas,
rodesac burJuazias
sCagravs proletariati.
me vumReri burJuaziis likvidacias.
xelisuflebas, romelic spobs burJuazias _
es aris yvelaze momxiblavi
Zegli moedanze _
yvelaze ucnauri ZeglTa Soris
yvelaze ufro wvrili da saocari
arka, romelic edareba wvimis prizmas,
isic ki araferia.
im qaotiur gasaocar nangrevebTan,
romelsac dinamiti augebs eklesias.
_ erTi scadeT, ra didebulia!
ase Txrian niCbiT Zvel moTminebas,
Txrilebi _ simReraa axali gzebis,
xalxi da kedlebi Zvel epoqaTa
elvis isrebiT dacxrilulia.
srolis xma aZlevs peizaJs iseT sixaruls,
rac Cven winaT aRar gvinaxavs.
_ ase xvreten baton mavneblebs.
_ sikvdili yvelas, vinc oqtombris
gamarjvebis winaaRmdeg ibrZvis.
sikvdili xuTwledis mavneblebs!
Tqven, axalgazrda komunistebo,
gagaveT, rac darCa Zveli nagavi,
religiis yvela oboba.

410
did mSeneblobis moxaliseno!
nu daindobT Zvel qveyanas,
Tavi gauCeCqveT cofian ZaRls.
aujanydiT moxuc papebs,
Sors Tqvengan Rame, Savi Wiri, Zveli ojaxi.
Tqven xelSi agyavT Cvili bavSi
jer aqamde unaxavi yrma.
jer kidev ena ar amoudgams,
magram man icis mainc simRera
axali qveynis da cxovrebisa,
xelidan sxlteba da gaiqceva, icinis kidec.
varskvlavi familiarulaT miwas ecema.
varskvlavno, dawviT Sen Cemoba,
rac darCenila imisgan leSi.
cementis yvavilebi, qvis minanqrebi,
foladis palmis furceli!
vis esizmreboda aseTi gazafxuli?
gigantiuri gamoCnden yvavilebi:
_ es aris _ bagebi, samzareuloebi
25 aTass kacis sadilisTvis.
saxlebi, saxlebi _ rogorc mzis umzira.
klubebi _ amoviden ionjasaviT.
gzebi iqsoveba, rogorc yelsaxvevi
da vanebis oTaxebs awydeba ganTiadi.
aTasi mercxaliT gamocxadda _
socialisturi maisi.
velebze Seiqna sastiki brZola
WianWvelebis da mglebisa.
tyviis mfrqveveliT ver Sexval omSi
Zvel damyayebul rutinis winaaRmdeg.
magram xorbalis oTxmocdaaTi procenti
kolmeurneTa marqsistul yanidan modis.
axali goliaTebi ReWaven TavTavebs,
velebs modebia yayaCo _ droSebi.
sityva `umuSevari~ aq waSlilia,
ibrZvis CaquCi _ brialebs namgali.
es CaquCi da es namgali
es-es-eseria.

411
JriamuliT ivseba haeri
eseseseris.
mWrelia Tvali eseseseres
revoliuciis.
es aris kulakis ganadgureba
es-es-esere.
sferoTa musikis unazesi xma
ese-ese-esere.
xorbali, foladi
ese, ese-ese-re,
gadajdomia CaquCi namgals:
es-es, ese-rSi.
sabWoTa socialisturi
respublikebis kavSirSi.
imaTTvis, vinc amas ar CasTvlis `poeziaT~,
vinca glovoben palmis saponsa
da mTolvare zambaxebs
da amarideben danislul Sublebs.
imaTTvis, vinc yviris:
`Zirs~ _ `es masxrobaa~!
imaTTvis, visic zraxva
avtors unda Rvria wylidan amoiyvanos.
imaTTvis avtori am ubralo sityvebs umatebs:
_ in­ter­ven­cia un­da daw­ye­bu­li­yo ru­mi­ne­Tis ga­mos­vliT,
ro­me­lic moi­mi­ze­zeb­da, ma­ga­li­Tad, ro­me­li­me saz­Rvar­ze mom­
xdar kon­fliqts: amas moy­ve­bo­da po­lo­ne­Tis mier for­ma­lu­rad
omis ga­moc­xa­de­ba da li­mit­ro­fe­bis ga­mos­vla.
in­ter­ven­cia­Si un­da mie­RoT mo­na­wi­leo­ba vran­ge­lis ja­
rebs, ro­mel­nic gaiar­den ru­mi­neTs.
lon­do­nis msof­lio ener­ge­tiul kon­fe­ren­cii­dan pa­riz­Si
gav­liT sab­Wo­Ta kav­Sir­Si dab­ru­ne­bu­li ram­zi­ni, la­ri­Ce­vi _ kav­
Sirs abam­den `tor­gprom­Tan~ ria­bu­Sin­skis sa­Sua­le­biT, ro­me­
lic lu­Se­ris meo­xe­biT da­kav­Si­re­bu­li iyo saf­ran­ge­Tis mTav­
ro­bas­Tan.
...xel­mZRva­ne­li ro­li in­ter­ven­ciis or­ga­ni­za­ciis mow­yo­
ba­Si ekuT­vnis saf­ran­geTs, ro­me­lic Ta­vis geg­mebs in­ter­venci­
is mo­sam­za­de­be­laT ata­reb­da in­gli­sis mTav­ro­bis aq­tiu­ri mo­
na­wi­leo­biT.

412
ai, Tqve ZaRlebo, SeTqmulno ZaRlebo.
rogorc mkrTali spironeta gauZvreba
mikroskopis Tvals.
puankares unda gaxdes uCinari
xanjlebze mocekvaveTa jiSi,
mefis suteniorebi _
didi mTavrebi _ manekenebi,
kartis saTamaSo pritonebSi
wagebisTvis gamzadebuli,
romelnic oci santimisTvis jaSuSoben.
emigraciis Waobis sidample,
nela iwmindeba emigraciis Ramis qoTanSi.
poloneTis da rumineTis WiaRuebi
msoflios _ bloyini,
yoveli mxridan garemoicven
im qveyanas, sadac Sendeba socializmi,
xaroben Tavkopalebi, Tavi goniaT gombeSo,
ordenebSi Camsxdaran
socialistebi da ministrebi,
dampalo wyalo! nu aqafdebi!
dampalo wyalo _ ar xar mdinare!..
damdgaro wyalo _ Casdeg gubeSi,
dampalo wyalo, ver gadarecxav
didebul walkots,
sadac izrdeba axali kacobrioba.
dampalo wyalo _ ver daCirqav
momavalis amosul jejils,
da ver wabilwav xuTwledis safexurebs.
ase daiRupebiT gaxurebul
dialeqtikis zRurblTan
im dialeqtikis, romelsac
asobiT aqvs cixe da koSki.
da asiaTasobiT sWedavs iaraRs.
esmodes samyaros
es xma Zlieri, romelic cxadyofs
materialistur dialeqtikis didebas.
is Tavis fexze, aTass fexze sdgas
da samxedro acvia waRa.

413
Tavis fexze, romelic mSvenieria
rogorc Zaladoba.
da Sorsac iwvdis iaraR asxmul xels
gamarjvebul komunizmisken!..
dideba materialistur dialeqtikas,
dideba mis ganxorcielebas _
wiTel armias.
dideba armias wiTels!..
varskvlavi iSva qveynisaTvis
da varskvlavi midis anTebul xvrelSi.
budionis mxedrebo! win!
budionelebo, brZolisaken!
Tqven xarT proletariatis
SeiaraRebuli sindisi.
Tqven iciT, roca sikvdili mogaqvT,
rom axal cxovrebas ukafavT gzas.
yoveli Tqveni dartyma
_ gafrenili almasia.
yoveli Tqveni nabiji alia droSis...
yoveli Tqveni SaSxanis elva
ukan erekeba yvela aramzadas,
visac saTaveSi udgas safrangeTi!
nurafers dazogav, budionis jaro!
yoveli Tqveni sunTqva _
sunTqva ari msoflio revoliuciis.
yovel Tqven sunTqvas
qveynisaTvis moaqvs marqsi da lenini.
Tqven wiTeli xarT, rogorc ganTiadi,
Tqven wiTeli xarT, rogorc risxva,
Tqven wiTeli xarT, rogorc sisxli,
rogorc Surisgeba
babefisa da libknextisTvis.
proletarebo yvela qveynisa,
SeaerTeT Tqveni xmebi,
mouxmeT yvelas da gakafeT gza
imaTTvis, vinc Tqven SaSxanebs
Tavis SaSxanebs SeuerTeben,
proletarebo yvela qveynisa!..

414
ai, qariSxali moTvinierebuli,
ai, vefxvis moqnili naxtomi,
istoriis sadave.
kominternis xelSia,
da gaqanebulia
wiTeli eqspresi.
es-es se-re.
UR
S. S.
aswieT xeli _ SaSxanebis tye.
ar moixedavs ukan aravin!
es-es se-re.
UR
S. S.
Camodeg gzidan _ skeptiko opozicionero!
manqanas ar aqvs muxruWebi.
dafleTili xar borblebisagan,
qari ki mReris:
UR
S. S.
UR
С. С.
С. С.
С. Р.
Debout les damnés de la terre...
СС
СР
СС
СР
saaTma dahkra: sikvdili warsuls!
СССР-СССР.
mihqris borbali _ brwyinavs liandagi
es-es se-re.
mihqris matarebeli bednier xvaleSi
СССР.
es-es se-re
mTeli gaqanebiT.

415
xuTwledi oTx welSi
sabWoTa kavSirSi
Zirs adamianisagan
adamianis eqsploatacia,
Zirs monoba,
Zveli yofna,
imperializmi!
is, rac izrdeba
rogorc mTebSi
didi yiJini,
roca arwivi
gaSlis mZlavraT klanWs.
es-es se-re...
adamianis simRera da sicilia
sabWoTa kavSirSi.
mihqris matarebeli
wiTel TanavarskvlaviT
sabWoTa kavSirSi.
es-es se-re
sadguria...
axal eraTa,
saswaulis matarebeli
es-es se-re.
oqtomberi _
eqspresia
sabWoTa kavSiri.
oqtomberi mTel
msoflios
es-es se-reSi.
СССР.
URSS.
sabWoTa
kavSiri...

[1931]

416
nazim hikmet

aRmosavleTi da dasavleTi

misteriebi,
morCileba,
fatalizmi,
moajirebi.
SeRebili fanjrebi,
qarvaslebi da qaravnebi,
moednebze civi Sadrevnebi,
Sexerezadas zRaprebSi
aTas erTi weli
gancxromaSia fadiSaxi.
msubuq da vardisfer minareTebs
gadaWdobia lalis kotornebi.
gunda-laxustakiT SeRebili qali
fexiT qargavs vardebs.
quCebze daZrwian ZaRlebi da adamianebi.
sulTanis coli cekvavs
vercxlis langarze
da gariJraJidan
qarebis SesaxvedraT
mosTqvams lurjwveriani imami.
ai, evropis poemebisa da romanebis aRmosavleTi.
ase sweren aTass wignebSi,
romelnic gamodian yovel wuTSi.
magram arc dRes, arc guSin
arc gvian, arc adre
arc yofila da arc iqneba
aseTi aRmosavleTi.
saxlebi yvelas aqvs
am qveynis mkvidrebs ki ara,
aq dasaRupavaT ganwirulia monebi.
oqroTi da xorbaliT savse beRlebi.
SimSili kvdeba SimSilidan.
azia.
CineTis yviTeli xalxi.

417
fexmardi yulebi.
da tanwvrili Cineli qalebi,
yviTel sanTlebiviT
drednoutis javSnis koSkebidan
gadmokidulan iankebi.
avRanistanis Sav bWeebTan
everestis Tovlian mwvervalebTan.
britaniis oficrebi
cekvaven foqstrots
zangebis orkestris
CaxleCil xmaze.
fexis Sav brWyalebs
asveleben wminda gangis wyalSi,
sadac dascuraven
TeTr kbilebian induselTa
damxvrCali leSebi.
anatolia, Sena xar poligoni,
sadac amstrongi
abnevs SiSxina yumbarebs.
kmara!
aziis mkerdi aivso,
aRmosavleTis yeli gaiguda.
sakmaoT ylapa Cvenma qveyanam
tyviis mosavlis xorbali.
da Tu erTi TqvenTagani
saswauliT mkvdreTiT aRadgens
Cven ukanasknel damxrCval Zroxas.
Cven mas xels davuWerT
da vetyviT:
_ mogvwydiT Tavidan
Tqvenc, batono pier loti,
tili Cven yviTel tanze,
romelsac gadaaqvs saxadi Zmidan Zmaze.
TviT es tili
CvenTvis Zvirfasia da ufro axlobeli,
vidre Tqveni frangi jariskacebis dardimandoba.
ax, Tqven dagaviwydaT,
rogor hkrToden aziades

418
yurZnis Tvalebi dawynarebul wyalze.
da Tqveni zarbaznebi
aqcevden Cven gulSi dadgmul
mis saflavis qvas.
vinc ar icis, exla gaigos,
rom Tqven xarT SeRebili Sarlatani.
Tqven jibeSi danas malavT
da qarvaslebSi yidiT Cvenze
dampal frangul farCas.
da asze ass iRebT mogebas
ase uricxvi motyuebisaTvis.
Tqvenma jibosnebma moitanes miwebi
bumbritisi wyalis ReWviT,
Cven kargaT viciT, ra Roris xorcidanac
xarT gamoWrili, batono burJua.
me rom mwamdes Tqveni sulis ukvdaveba,
amboxebis Jams, roca tyviebi mRerian,
rogorc krazanebi,
me imas gavafrendi
manqanis zuzunze
da xidze gadamdgari
papiross moukidebdi.
oi, evropis sankiuotebo,
me Tqvensken aRvapyar xeli.
am xramebze da ufskrulebze
Cven Tqven gawvdiT xels.
oi, evropis sankiuotebo,
dasZariT cxenebi.
cxenebis nalebis grgvinvaze
SeuerTdiT Cven wiTel cxenebs.
amboxebuli aRmosavleTi
wiTel cxvirsaxocs gviqnevs da gvelis.
axloa sadguri. gza mzad ari.
Cveni cxenosani jari nalebis eklebiT
datoravs imperializmis faSvebs.

[1932]

419
antal hidaS

koloniebi yvirian!
1. laparakobs yuli

aTi aTasi hieroglifi _ kedelia


vin daixsovnebs imaT sikeTes.
gonebis bWeni Cven batonebma
didi xania, rac dagviketes.

laparkobs pari:
ori aTasi kasta, ori aTasi.
vinc momedeba, imas bReri gadaedeba,
ase ifaravs TeTri Zvali
Tavis TeTr tans yvela CvenTagan.

laparakobs zangi:
Cvenc mogvitanes liandagi
da daugeben Cven Zvlebs SpalebaT.
Zalas da sisxls cfieraT gvparaven
frangebi, ispanelebi, iankebi, britanelebi
da Cveni Sinauri ZaRli-batonebi.
kolonia yviris, kolonia yviris
da uwyalo mzis cxeli sxivebi
xeebis webodan sawamlavs swuravs.

laparakobs yuli:
kmara!
guTaniT me maT sxeuls miwas SevaWri.

laparkobs pari:
kmara!
me maT leSiT xeobebs amovavseb.

laparakobs zangi:
liandagi mzad ari: dasde,
exla isini vixmaroT SpalebaT.

420
lukmas da keras cfieraT gvparaven
iaponelebi, holandielebi,
iankebi, britanelebi
da Cveni Sinauri ZaRli batonebi.
uwyalo maxvilis cxunvare sxivebs
xeebis webosaviT mze gared adens
SurisZiebas.
kolonia yviris!
kolonia yviris!

2. indoeTi
1. mze dauSine Takara gangas!
mze dauSine Takara gangas!
mze dauSine Takara gangas!
gango, Caeqec Cven Zmebs.
mogveci qafi, mieci Cven Zmebs.
indoeTo! Zmebo!
zRvaSi gadayareT,
bombeiSi da kalkutaSi
veluri mxecebi _ adamianebi.

2. adidda ganga, azvirTda ganga.


siliT dazvina yamiri miwa.
azvirTda ganga, adidda ganga
ara imitom, rom kargia da anda cudi,
aramed imitom _ rom...
egeos _ adiddeba indoeTis xalxi
da tyviebiT gadaiars
baton britanelebis Tavze.
ara imitom, rom kargia da anda cudi,
aramed imitom _ rom dadga Jami _
Jami azvirTebisa...

3. egeos, indoeTis xalxi _


ara aris monavarde kata.
egeos, indoeTis niadagi
ar aris bavSi qalwuli.
mas ver moxiblaven
britaneTis Jandarmebi,

421
bevri ram unaxavs
da bevri ramac mas ganucdia.
mxiarul simReris magier
cofiani yvirili deltas TiTebidan
erTvis okeanes.

4. mze dauSine Takara gangas!


mze dauSine Takara gangas!
mze dauSine Takara gangas!
gango, Caeqec Cven Zmebs gulSi.
mieci Seni qafi, mieci Cven Zmebs.
indoeTo! Zmebo! zRvaSi gadayareT,
zRvaSi isroleT
bombeiSi, kalkutaSi
veluri mxecebi _ adamianebi.

5. adidda ganga, azvirTda ganga!


siliT dazvina yamiri miwa.
azvirTda ganga, ganga adidda
ara imitom, rom is kargia, anda cudi,
aramed imitom, rom...
mze bombeiSi _ mcxunvare mzea,
batoni Semebimi _ batoni britanelia.
SolapurSi, peSevarSi
qarxnebSi _ mexi ecema.
ganga qarxnebs moedo _ ecema mexi.
qarxnebi miwas daecen, ecema mexi.
qarxnebi da miwa ecema muzarads,
baton ingliselebis TeTr
da imaT Zmebis _ rajebis
Wrel tiurbanebs.
amaoT amagreben dambebs niCbebi,
Subebis tyiT xmaurobs veli.
kirSni-kamgaras frialebs droSa.
gaarRvevs dambebs da jebirebs
mRelvare talRa.
Tqven, ajanyebulo garvaris polkebo,
me Tqven geZaxiT:
_ am talRam unda gadarecxos

422
yvelaferi, rac win aRudgeba.
unda daaxrCos isini
Tavis nayofis momcem xelebiT.
ase unda qnas _ mitom, rom
ganga adidda, azvirTda
ara imitom, rom is kargia, anda cudi,
aramed imitom, rom...
dadga Jami, unda gadaiaros.

3. lursmnebi moitanes
ai, mogvitanes Cven lursmnebi,
CrdiloeTidan movidnen gemebi,
daviwyoT gacvla-gamocvla.
TeTri batoni icinis:
_ me Sen mogcem aT cal lursmans,
Sen ki, vefxis momeci tyavi.
ax, Cemo batono, mere ra vqna?
keTilo batono, sadRa wavide?
ra vqna ulursmnoT me ar vici,
lursmnis gakeTeba ar SemiZlia,
ax, batono, keTilo batono,
ra cotas iZlevi.
vefxvebi xom _ avi mxecebia,
maT veberTela xaxa aqvT,
maT basri da sisxliani kbilebi aqvT,
sawyal zangs Sua gadawyveten.
ax, batono, ra cotas iZlevi,
cotas iZlevi da bevri migaqvs.
yviTeli vefxvis mokvla Znelia,
erTi dRe, ori dRe, sami dRe,
oTxi dRe _ Cven imaT xolme
vuTxriT ormoebs.
cotas iZlevi, Cemo batono,
am vefxvisTvis.
magram mainc me ra unda vqna?
ra gavakeTo ulursmnoT, ar vici,
Sen momcem me aT lursmans
da waiReb Cem vefxvis tyavs.

423
ai, moitanes TeTrma batonebma
moitanes lursmnebi.
_ me mogcem aT cals lursmans,
or diumians da did qudians,
Sen unda momce vefxis tyavi _
unda mogce, aba, ra vqna?
ra gavakeTo ulursmnoT, ar vici.
da Tu ar miveci tyavi,
damalavs lursmans Tavis gemSi
da sicils damayris.
Zalian cotas iZlevi,
Cemo batono, am vefxSi,
magram lursmani saWiroa _
ai, moitanes, moitanes.
.......................................
vin momcems me uzarmazars
da basr lursmnebs,
vin momcems me rkinis satevars
mxaris sigrZes,
rom Sen Wipidan xerxemlamde gagapo,
verago mxeco, Se aTjer vefxvo?!
Cemi risxva yviris cxviridan, piridan,
gared unda gadmoenTxios da ase yviris:
sad arian grZeli satevrebi,
sad arian basri lursmnebi,
me minda, palmaze mivakero
imisi tyavi, imisi, imisi, imisi.
mzis Znebi sxivebaT iRvreba,
gauvarda moxmaure tyeSi.
Cven ki mogvitanes,
Cven mogvitanes keTilma batonebma,
lursmnebi mogvitanes.

4. arabi
mohqris samumi, xmaura xe.
totebiT TrTis,
foTlebic TrTian,
palmebi xmauroben.

424
Zmebo arabno,
sad daikarga, sad daikarga
Cemi siyrme da Tavisufleba.
mohqris samumi, xmaura xe.
totebiT TrTis,
foTlebi gaSavdnen,
palmebi iwvian.
xelebo, xelebo,
gasxivdiT xelebo,
tyeT gaizardeT,
qviSebis mTebiT.
Cven udabnoTa usazRvro qviSaze
da daifareT arabeTis ca
da daifareT mtris Tvalebidan.
ise, rogorc vels balaxi fenavs,
ise, rogorc talRa Zros faravs,
ise, rogorc Tovli mTas faravs,
ise dafareT da daefineT
arabeTis cas,
mteri Tvals nu kravs.
mihqris samumi, xmaura xe,
totebiT TrTis, foToli gaSavda,
palmebi iwvian.
sad daikarga, sad daiRupa,
Zmebo arabno,
sad daikarga Cemi siyrme
da Tavisufleba?!

5. Relavs wiTeli brinji


ai, ai, mivaTrevT urems fonze,
kantonze ki ca aimRvra da
Savi dila sCans.
ai, ai, mivaTrevT urems
kantonis iqeT sisxlis tba
da Savi leSi scuravs.
ai, ai, Cven kiserze
gvazis gaumaZRari
ingliseli batoni,

425
tyviismfrqveveli rekavs
da ukan mkvdrebi lpebian.
o, o, daagde Seni uremi,
ca kantonze setyvaT daipenta,
bavSebi stirian,
ei, ei, dasdeg, uremo!
kantonTan moviden
axali razmebi
da wiTeli brinji Relavs.
ax, male gaskdeba rkinis burTi
_ cecxlSia,
yviTel mdinareze
sul fskeramde xanZaria!
ai, ai, gaskdeba rkinis burTi
oTxas oc milions
SubliT miaqvs ieriSi.

6. vin aris?
mama, me ar vici, ras niSnavs `mama~,
deda odesRac minaxavs.
me viyavi sul eqvsi wlis,
pawia xelebiT _
roca mozrdilma kacma mnaxa
da damsva skamze,
rom davaxvio abreSumi
Solapuris qarxanaSi.
inglisi... aCvenebs mTel qveyanas britaneTis
sulis siZlieres, romelic Seudrekelia
siZneleTa winaSe.
`mTeli Cveni warsuli _ gvaniSnebs momavals,
Seqspiris xmac da nelsonis xeli~
(filip snoudenis sityvidan TemTa palataSi
inglisur girvanqa sterlingis dacemis win).
dabadebidan viyavi rva wlis,
meti me araferi mebada.
roca sapirfareSos SesavalTan
balnianma ostatma wamaqcia,
me man mcema maSin da merec mcema.

426
me vkbendi _ da is kidev
muStebiT mcemda,
Semdeg qamariT Semkra,
xeliT piri damico da iq,
sapirfareSosTan damagdo.
me dabadebidan viyavi
Tormeti wlisa
da meti araferi mqonia,
roca ingliselma
_ me is arasdros arsad ar menaxa _
qarxana daketa.
mze brwyinavda da hqroda qari
da me napirze Rame gavaTie,
nagavsa vqeqdi, saWmels veZebdi
iq, mdinaris napirze
da Semdeg, Semdeg, ingliselma
_ me is arasdros arsad ar minaxavs _
qarxanaSi wamiyvana,
rogorc pirvelaT.
me exla TiTqmis TxuTmetisa var,
rogorc winaT, arc am wamSi araferi maqvs.
ramdens moviTmen awi kidev,
aba, ra vici.
ra iqneba momavalSi,
arc is vici,
amboben, ingliseli
unda moiklaso.
imitom, rom is veragi mxecia,
man momipara me soflidan,
es man mcema me sapirfareSosTan
da Semdeg qamariT Semkra.
is maiZulebs me SimSils.
...magram me arasdros arsad
is Tvalidan ar minaxavs,
vin aris? ox, vin aris?
me Tavs vimtvrev dRe cismari
Solapuris qarxanaSi.

427
7. magram afrika Cvenia
did xans gvyavden batonebaT TeTrebi.
didxans gvziles CeqmebiT TeTrebma.
didxans dagvqonda Tqven fexebTan
cxel afrikis sisxli da simdidre, TeTrebo!
gadamwvar tyeSi vRmuodiT da movTqvamdiT,
ax, ax, ax!
Cven araferi ar dagvrCenia,
Tqven waiReT Zvirfasi spilos Zvlebi,
TeTrebo,
Tqven gadaTxareT almasis mkerdebi,
TeTrebo,
Tqven surneliani kauCuki amoswviT,
TeTrebo,
Tqven xuWuWa Tavebi dagvisriseT,
TeTrebo!..
maZRari xarT wiTeli sisxliT.
magram cxeli afrika
_ Cveni afrikaa.
brwyinaven Tvalebi Sav saxeze
varskvlavTa qveviT!
saSineli iqneba Surisgeba.
yoveli Rame Savi deda
Svils aswavlis am Suris gebas,
da zRvidan zRvamde rekavs simRera,
da qari camde abnevs cxel qviSas.
`TeTri mkvlelia, TeTri yaCaRia,
patara Sviliko,
is yvelaze cudia da vefxvze avi,
patara Sviliko,
naxe sadme, daamarcxe da mohkali,
patara Sviliko,
siZulvili moswove Cem ZuZuebs,
patara Sviliko,
basri iyos Seni kbilebi.
kongoze riJraJi adga xanZariviT,
patara Sviliko,

428
kantonze mTvare, rogorc
oxvra, ise acurda,
patara Sviliko.
magram TeTris batonoba
Cvengan ar wasula,
patara Sviliko.
qariSxali swews tba Cads,
patara Sviliko.
zed Toliebi dahkivian,
patara Sviliko.
daxoce TeTrebi,
patara Sviliko~.
cxeli afrika, Cveni afrikaa.

8. iavanis iavnana
Seni mama sarze Camoacves,
kvdeboda, TiTqo Samfurze xari
da TeTri sari komplamde gawiTlda.
magram feTqavda kidev sicocxle
damanWul saxeze
da xedavda mamaSeni,
misi sisxlidan,
rogor sriala gaxda dabla qva.
es sari kidev mTelia, bWesTan aris miyudebuli,
es qvebic yrian TavianT adgilas.
Cveni risxvac mTelia, ufro izrdeba,
mTelia kidev iava. iyav vaJkaci
da daec risxva Cven mosisxar mters.

9. mokvda saifusani
mokvda
saifusani!
guSin CvenTan iyo,
kamaTobda,
saRamos daiWires sawyali.
Tavi gautexes,
muxlebi daumtvries,
SuaRameze gaasamarTles.

429
itireT, amxanagebo,
inaRvleT mkvdari.
kantonis qvebze
sdioda sisxli,
Cveni iyo saifusani,
CvenTan iyo saifusani,
Cveni varskvlavebiT
Tvalebi ubrwyinavda.
mokvda
saifusani.
kenwero SeanZrieT
tyeebo, velebo, xeebo,
ian-Zi-Ziano,
saSinelebidan
daeci Rrublebidan
gadarecxil
brinjis mindvrebs!
gaskdi, mzeo,
risxvis kvirTad
yviTel mdinareze
waleke cecxliT
Cveni samSoblos mxecebi.
vwuxvarT, Cven vwuxvarT,
rogorc arasdros aqamde,
gaape SeerTebuli samefo
Sen, mware qaro,
iyvire Zlieri xmiT
gariJraJze, romelic sdgeba.
ara, arasdros
oTxass oci millioni
arasdros ar mokvdeba.
ara, ar momkvdara,
cocxalia saifusani.
ver moeswrebiT
kantonis sikvdils verasdros,
ver daiyvanT sikvdilamde,
magram wvanan kantonSi
mkvdrebi mTeebaT,

430
Suris uZieblaT.
isini ar dalpebian,
amaoT ar iRupebian
wamebulni.
Zvirfasi sisxli
amaoT ar sdis.
oTxas oci millioni
uyurebs am cxedars,
cxedris win ficavs.
SurisZieba, SurisZieba modis.
seifusani,
modis SurisZieba,
aba, gaiqec yuli,
ar daisveno,
SoltiT gcemen,
SoltiT gdenian,
daarTe, Cinelo,
abreSumis Zafi,
ar daisveno,
daarTe Zafi,
abreSumis Zafi
batonis yelisTvis.
SurisZieba modis,
seifusani, SurisZieba.
Rrublebi kantonSi
aliT TrTian,
saRamos Rrublebi
inglisur sawyobis saxuravze,
tyvia-wamlis sawyobis saxuravze
sxvanairaT anaTeben.
SurisZieba modis,
saifusani, SurisZieba!..
xom gadavida ieriSze kantoni.
xom cocxalia da
cocxali iqneba kantoni!..
xom ueWvelad
gandevnis mters kantoni.

431
10. mere Semdeg?..
eZRvneba rva alabamis muSa zangebs,
romelTa sikvdilis sasjelSi Tavis Tavs aCens
CrdiloeT amerikis SeerTebul Statebis
`gansakuTrebuli kanonebi~.

_ diax, Cemi saxe


weboze Savi,
sqel tuCebis xorci
win gamoSverili.
niuiorkis farnebis
damabrmavebel sinaTleSi
me var nagleji
Savi muguzalis.
waqceuli var TovlSi,
Cemgan uari sTqva
dedinacvalma amerikam
da Tu erTi sityviT
mainc Cemi naRveli atirdeba _
me gamagdeben da momklaven
zangebisTvis da ZaRluraT.
_ da mere Semdeg?..
yvelaze sacodavi xelfasi _ me,
yvelaze WuWyiani samuSao _ me,
ostatis gulis mosvla, esec me,
misi TavSi wakida _ esec me.
pirutyvze cotaT mTvlian,
qvebze bawriT maTreven me.
_ da mere Semdeg?
magram Cemi Tma Savi bewviT
xuWuWdeba, ise magaria,
rogorc sinis spilenZi.
misisipis talRebi TrTian
Cem ZarRvebis tyavis wyvdiadSi.
iq, misisipSi Cemi modenili papaa.
SurisZieba davifice bambaze,
gansakuTrebuli kanonebiT
scemen Statebi Cem Sav da mkvriv tans.

432
magram avitan cemas, avitan Sromas,
dae, mcemon da mawamon,
linCis sasamarTlo da sikvdiliT sasjeli.
_ da mere Semdeg?
da Cven mainc gasisxlianebuli
erTad mivdivarT, iankebTan erTad.
_ ai, ase!.
mivdivarT qarxnis karebTan
da mainc mSierebi erTad vucdiT,
iankebTan erTad.
_ ai ase!.
Zvliani, ofliani, gaborotebuli, umuSevari,
yvelafriT erTni, erTad vucdiT
ukanasknel amoxeTqvas, vucdiT.
TeTrebi, Savebi, Sereulebi, yviTlebi.
Cven erTni gavxdiT am tanjvaSi,
mwuxarebaSi mnaxe Sen, amxanago.
da naRvelSi da gamarjvebaSi _ erTad wavalT.
Tofis srolas _ ver uSvelis proteqcia,
iq ver dagifaraven,
yvelas erTnairad gvesvrian,
TeTric gaSavdeba eleqtronis skamze,
Savsa da TeTrs _ erTi cecxliT
datrusaven cxeli tyviebi.
_ da mere Semdeg?
mrisxane niu-iorkis oqros koSks
Cven misisipis niaRvariT waviRebT,
Cveni avi TiTebi sixaruliT
gauxicineben sisxlian yelebs,
meSvide modgmamde movspobT.
misi sarTulebis dampal simaRleebs.
amaoT daecemian maTi qaliSvilebi muxlebze,
Cveni danebis brwyinvis winaSe,
Cven maT sisxlian ZaRlebs daviWerT
da oTx amoRebuls gavaZrobT tyavs.
maTi koSkebisa da sasaxleebis
rkinis kontruqciebi alSi gadadneba,
Cven cecxlSi gadneba misi tani
da dasamarxi Zvalic ar darCeba.

433
Savi maSxaliT agizgizdeba
da gaanaTebs Cven ukanasknel fronts.
ai, ase,
swored ase.
_ da mere Semdeg?
mere Semdeg?
Cveni mebrZoli da magari biWebi
ramdenime mxiarul welSi
am nagavidan gawmendil miwaze
avaSenebT
Crdilo amerikis
SeerTebul
socialistur Statebs.

11. simRera
Cveni saxe iwvis
risxvis wiTeli vardiT,
bengaliis kaciWamia vefxvi
imden ojaxs ar daRupavs,
rogorc britaneli
briti, briti.
aRsdeg, penJabo, penJabo,
ajanyebis Cavardi cecxlSi:
kidev da kidev, measejer
aRsdeg, kalkuta,
aRsdeg, madraso,
goro, lagora!
aenTe, bombei.
nakvercxlis wvimaT
iqec bramaputra,
gandis gamcemloba
daswvi da gaaniave.
icodeT:
gimalais mwvervalidan
grialebs mexi
da iRupeba
britaneTis imperia.

434
12. Cineli glexi qalis simRera
...CineTSi qalis gaqceva gasabWoebul olqebSi
yoveldRiur movlenaT iqca, radgan sabWoTa
konstitucia anTavisuflebs qals saukuneobrivi
monobidan. CineTis wiTel armiis dakavebul olqebSi
qalebi, romelTac surT, rameTi mainc daexmaron
wiTel armias, jariskacebs urecxaven sacvlebs.
(gazeTebidan)

tanisamoss urecxav sawyal jo-lin-xans,


wiTel jariskacs urecxav perangs.
ai, ase. swored ase.
ai, Zin, Zan, ai, ai.
rogorc daibada, ise titveli
swevs sawyali Tavis saxlTan.
Tvalebs uxuWavs Tvlema.
ai, ase.
swored ase.
urecxav perang Camoglejil biWs,
soflis Raribebs am biWma moutana Tavisufleba,
ai, ase. swored ase.
ai, Zin-Zan, ai.
mere ra ari Tavisufleba?
Cven imaT miwa mogvces,
gabRenZili mandarinebi
gadayares maT mdinareSi.
zogi CamoaxrCves bawriT.
mesameni kidev cariel xeliT daaxrCves.
ai, ase. swored ase.
ai, Zin, Zan _ ai, ai.
gmir jo-li-xas urecxav perangs,
Cven mogvitana man
qalis sastik bedisgan
ganTavisufleba.
ai, ase. swored ase.
mere ra aris es Tavisufleba?
Cven adamianebaT gvTvlian,
qals adamianebi pativs scemen.

435
ai, ase. swored ase.
ai, Zin-Zan, ai, ai.
vurecxav perangs am gabedul biWs,
Cinel Raribebs moutana Tavisufleba,
ai, ase. swored ase.
mere ra ari es Tavisufleba?
yvela valebi gaauqmes,
mevaxSe wurbelebi cecxlSi Cayares.
ai, ase. swored ase.
ai, Zin, Zan, ai, ai!
fexsaxvevebs urecxav mebrZol jo-li-xas,
sufTa iyos, roca brZolaSi gadava.
ai, ase. swored ase.
jer kidev bevri saqme aqvs jo-li-xas,
dee, tilebi nu awvaleben,
rwyilebi nu kbenen.
ai, ase. swored ase.
ai, Zin, Zan, ai, ai!
ayvirden sayvirebi,
zarbaznebi hquxan,
jo-li-xa win unda wavides razmiT.
ai, ase. swored ase.
wavides samxreTiT,
wavides CrdiloeTiT,
sadac ki darCa memamule,
sadac ki aris memamule,
rom wyalSi isrolos.
ai, ase. swored ase.
ai, Zin-Zan, ai, ai!

13. samoedi
1918
es ra moxda, ra moxda
Soreul samxreTSi?
ver gaugia samoeds.
SeiZleba Wkua dakargo,
raRac xmauroba,
raRac laparaki
moyveba qariSxals.

436
arc wynardeba, arc iRleba,
dadis fiqri civ Jamobis dros.
ra moxda Soreul samxreTSi?
_ tundra gadna, gemi movida,
rogorc yovelTvis,
ise movida gazafxuliviT.
da mogvitana Cven Saqari, nevsi da Zafi,
rom waiRos Cvengan bewvebi.
moridebiT viTxove
Saqris Tavi da erTi dasta
foladis nevsi, xuTi koWa Zafi
da kidev viTxove
naxevari cecxlis wyali
(Tumca Cemi daTvis bewvi
ise pawia iyo).
im kacma gadmomxeda
da mwared gaicina.
_ rao? ra wyalio?
arafer wyalsac ar mogcem,
_ es sabWoTa gemia.
_ diax, amxanago Zvirfaso,
aq araviTari arayi ar gvaqvs,
sabWoTa gemebze?
da maZlevs Saqars,
maZlevs nevsebs
da maZlevs Zafebs,
da kidev sxva nivTebs or tomaras.
me ver gavinZeri, videq da videq.
colebi stiroden,
vfiqrobdi, es sizmaria.
rusebs uyvarT xumroba,
da ai, exlav Cxubs damiwyebs!
magram mosuli ar icinoda,
damexmara, tomara amiwia,
da kidec wamaRebina.
isev dadgen mdinareni,
tundra gaTeTrda da yinulis mze
TeTr udabnos Tavze daadga.

437
magram dahqris
xma da xmauroba,
dahyveba qariSxals
da yvelgan gaaqvs xma
am yinulis Jamobisgan.
ra moxda,
ra moxda
Soreul samxreTSi?

1930
_ iq, Sors, Sors samxreTSi,
taigis iqeT, grigalis iqeT,
Waobisa da tundrebis iqeT,
leninis qalaqSi swavloben kursebze
samoedeli komkavSirelebi.
TovlSi erTmaneTs ejibrebian
damkvreli brigadebi,
mxecebze nadiroben
arteli-koleqtivebi,
xuTwlian gegmaze mdumare tundraSi.
isini ukraven da Tanac mRerian,
sabWoebidan modian naxatebiT.
gadavwyviteT, mTeli samSoblo
qartebze gadavitanoT
da simdidre vZebnoT miwaSi!
dabrunden komkavSirelebi
leningradis kursebidan.
_ unda vibrZoloT, unda vecadoT,
brZoliT da SromiT
unda gavagdoT saukuneobriv
umecreba da siRatake.
sabWoebi daiwyebs apatitebas _
qox-samkiTxveloebi Zalze gatenilia,
saRamos radio mReris.
irgvliv taigaze gaiSalen soflebi
da CrdiloeTis mze Tavis sxivebs
rogorc brZolis Zalas, ise
pirveli sabWoTa eleqtrosadguri.

438
14. berberebi
tanJeris srute sisxliviT wiTelia.
franguli droSebi momdgara tyeT.
maTraxis kudi ezmaneba
berberTa saxes.
puri da bavSvi muxlebidan
Camovarda, Cveni muxlebidan,
da daeca oficrebis xmals.
icinian zarxoSi frangebi,
marrokos arayiT gamsunagebulni.
Ramis nislia, Tu dRe dadgeba,
Cven berberebi, mona berberebi
ucxo gemebze iZulebuli varT,
movitanoT Cveni spilenZi,
Cveni zafrana, Cveni kviparosi.
da Tanac mxiaruli vimReriT simReras,
ase gvibrZanes Cven ucnobebma.
Cqaria mdinare bu-regragi.
frangebs etkbilebaT,
rogorc arayi.
Camovardnil varskvlaviviT
daixrCo Cveni Tavisufleba
bu-regragis qoCora talRebSi.
sami naxevar mTvare
wiTeli droSaa.
sami naxevar mTvare
Cveni droSaa...
frangebis fexebTan
gdia Cveni droSa da gaqelilia.
ei, rifebo!
Zmebo, rifebo!
sad gvyavs cxenebi,
sada gvaqvs xmali?
iaraRiT dagvamarcxa mterma,
ver gviSvela simamacem,
Camovardnil varskvlaviviT
daixrCo Cveni Tavisufleba
bu-regragis qoCora talRebSi.

439
magram qariSxalis kivilSi
gaqaful cxenebze
ismis tuaregTa
brZolis yiJina.
ratom wynarobs zRva?
raT ar aqafdeba?
ratom ar qariSxlobs?
ratom ar aris berberebi
alSi gaxveuli?
ratom lurjobs ca?
ratom aris ase uZravi?
rad ar moiwevT, Zmebo berberebo?
ratom ar gadmodis civ xanjlebiT
Cveni mdinareni?
raT ar iRunebian maRali xeebi,
rogorc saxrCobela?
Cven awi ar viomebT
frang batonebisaTvis,
Zmebo berberebo!
samferovan droSebs
Tavs ar SevaklavT,
Cven gvexmareba
mSobliur saharas
cxeli qviSa,
Cven gvexmareba Cveni kongo
da cxeli sudani.
ca gadiwminda
milionebis TvalebiT,
tkivili axrCobs
amomSral xaxas.
ismis zriali
da Cven vxedavT:
xmelTaSua zRvaSi ecema mze,
frangi batonebis
sisxliani mze.
gvwyuria _ iaraRi!
mogveciT _ iaraRi!
xelSi mogveciT yvelas _ iaraRi!..
da Cven gagvitacebs Cveni cekva,

440
ulamazesi, ukanaskneli cekva,
Zmebo berberebo!..

15. laparakobs yuli:


aTiaTasi hieroglifi sdgas kedlaT.
ver daixsovneb _ imaT verasdros.
didi xania, rac dagviketes
Cven batonebma gonebis bWeni.

laparakobs pari:
ori aTasi kasta, ori aTasi.
Tu momekare, gadagdeb bRers.
ase ifaravs TeTri Zvali
Tavis TeTr tans yvela CvenTagan.

laparakobs zangi:
Cvenc mogvitanes liandagi
da daugeben Cven Zvlebs SpalebaT.
Zalas da sisxls
cbierad gvparaven:
frangebi, ispanelebi,
iankebi, britanelebi,
da Cveni Sinauri ZaRli-batonebi.
kolonia yviris,
kolonia yviris
da uwyalo mzis cxeli sxivebi
xeebis webodan sawamlavs swuraven.

laparakobs yuli:
kmara!
me imaT sxeuls
Cemi guTanis
miwas SevaWri.

laparakobs pari:
kmara!
me imaT leSiT
xeobebs
avavseb.

441
laparakobs zangi:
liandagi mzad ari... dasde.
axla isini vixmaroT SpalebaT.
piridan lukmas,
saxlsa da keras
urcxvad gvparaven:
iaponelebi,
holandielebi,
iankebi,
britanelebi,
da Cveni Sinauri
ZaRli-batonebi.
uwyalo maxvils
cxunvare aliT
mze gareT adens
SurisZiebas,
rogorc xe webos!..
kolonia yviris!
kolonia yviris!

ivlisi, [1933]
Tbilisi

442
aleksandr puSkin

[ciklidan `mibaZva yurans~]


IX
hyvedrida RmerTsa mgzavri maSvrali
da Crdils eZebda sasa gamSrali.
sami dRe Rame vlo udabnoSi,
mtveriT da sicxiT sul danaoxi.
gars uimedod apyrobda Tvalebs _
xedavs palmis qveS Was gamWvirvales.
uceb palmis qveS Was Tvals moavlebs.

udabnos palmas man miaSura


da civi wyalis talRa asxura
mZimed damwvarsa Tvalsa da enas,
dawva da WakTan mas mieZina.
mravali welni ganviden deniT
miwis da cisa yovlisa nebiT.

dadga mgzavrisa aRdgomis Jami


mgzavrs gaRviZebis daudga Jami,
asdga da esmis sityva sisxami:
_ Sen udabnoSi didxans geZina?
da upasuxebs: _ roca guSina
mze dilis caze kidev brwyinavda;
diliT dilamde ase mZinavda.

esma xma: _ mgzavro, geZina bevri,


SexeT, daweq yma, aRdegi beri.
palmac dalpa da Wac daiwrita,
uwylo udabnos daSra piriTa.
didi xania mas faravs qviSa,
Sors Seni Wakis Zvlebisa niSa.

da sevdiT wamiT berad gamxdari


aqviTinda da Tavi daxara.
da moxda maSin iq saswauli,
aRsdga axali feriT warsuli,

443
palmam amarTa amayad Tavi,
wyliT daimSvena Wamac saTave.

da gaumrTelden beber Waks Zvlebi,


xorci Seisxes da mohyven bRavils.
grZnobs mgzavri isev Zalas da simxnes,
sisxlSi dabera amdgarTa siyrmem.
da aRtaceba gverdSi Caudga
da RvTiT Tavis gzas isev gaudga.

[1937]

monasteri yazbegze

sdgas zeviT maRla mTaTa kerasTan,


yazbego, Seni mefis karavi
da monasteris ukvdav elvasTan,
Rrublebis garda ar sCans aravin.
zecis sivrceSi mcurav kidobans
ara yavs kaci Tvalis momkravi.

Soreuli da nanatri mxare,


minda xeobas uTxra mSvidoba;
aRvide, sadac sZinavT myinvarebs
da haerovan sakanSi oblad,
msurs davimalo RmerTTan mezoblad.

10 seqtemberi, [1937]
yazbegi

444
[iazikovs]

dasabamidan tkbili kavSiri


poetebs ZmebaT erTad aerTebs.
erTi hyavT muza Turme qurumebs
da erTi grZnoba imaT aRelvebs.
sxvanairia imaTi bedi,
naTesavoben zeSTagonebiT,
vficav ovidis mwuxare landsa,
iazikov, SenTan me dRes var axlo
da male derptis gzas davadgebi.
dilis sisxamze gamovidodi
da patiosan saxlisa karze
Cem mZime kverTxsa davayudebdi,
davbrundebodi gacocxlebuli
uzrunvel dReTa suraTis naxviT,
Seni saubriT zeaRmarTuli
da Seni tkbili Cangis JReriTa.
magram me mwamlavs bedniereba,
didi xania gavxdi oxeri,
sadac daberavs TviTmprobeloba,
mZinavs, ar vici, sad gaviRviZeb.
devnili qveynad, exlac devnili
vatareb Cumad Seborkil dReebs,
poeto, xmad hyav Cemi vedreba,
nu damiRupav mainc am imeds.
sofelSi, sadac petres [Sinayma],
mefededofalT sayvareli yma,
daviwyebuli ojaxis wevri
imaleboda Cemi papa arabi.
sad daiviwya elisavetas
sasaxlis didi gancxromis [Cero],
fiqrobda male zafxulSiac ki
Tavis Soreul afrikis...
me geli. Sen CemTan erTad,
soflis karavSi dagekonebi,
Cemi Zma suliT da xorciT,

445
Sengan rCeuli onavari
da muzebis maRali...
Cveni delvigi yvelafers dasTmobs.
da Cven samyofels...
gandevnis Savi kuTxe...
da movatyuebT Cven yaraulebs,
Tavisuflebis vaqebdeT niWsa
da Cven uxeSi axalgazrdobis
kvlav gavaRviZebT mxiarul nadims,
da yurs daugdebT Cven....
leqsebis da Wiqebis xmaurs
da zamTris Ramis mZime mowyenas
RviniT, simReriT ukan gavagdebT.

446
hainrix haine

zamTris zRapari
Tavi pirveli
es iyo mwuxar noembris Tves,
awva dRes tyviis Rrublis naleqi.
amtvrevda qari yviTel totebs xes,
roca samSoblos gzas davadeqi.
davadgi fexi Tu ara sazRvars,
mkerdSi raRaca iZra uwyali,
Tvalebze vigrZen soveli nami
da gadmomcvivda cremlis kurcxali.
roca momesma germanuli xma,
TiTqo zRvam mkerdze gadamiara,
TiTqo gamixsnes daWrili guli
da sisxli mowyda sovel iaras.
mozrdili qali mReroda raRac
sevdiani da unazesi xmiT
da TiTqo es xma yalbic ki iyo,
magram guls sevdis wvimebi esxmis.
mReroda igi siyvarulisTvis
da iyo tanjvis gamovlineba,
iq, maRla caze, sxva qveyanaze,
sadac Caqreba yoveli vneba.
mReroda igi miwis vaebas,
bednierebas, uceb rom hqreba,
rom suls gawmendils iq saiqio
Svelis maradi bedniereba.
is uaryofis mimRerda qebas,
raRac zeciur epopeias,
rom bavSi _ xalxis gasaCumeblaT
gaimeteben aseT...
me, megobrebo, getyviT ukeTess,
simReras TqvenTvis marTla mosadegs,
qveynaT ufalis samefo CvenTvis
am qveyanaze Cven davamyaroT.

447
fio­dor dos­toev­ski

di­de­bu­li in­kvi­zi­to­ri*
(ro­ma­ni­dan `Zma­ni ka­ra­ma­zo­ve­bi~)

_ mar­Tla aq xom uwi­na­sit­yvaod ar SeiZ­le­ba, ese igi lite­­


ra­tu­rul uwi­na­sit­yvaod, fhu! _ gai­ci­na iva­nem, _ mainc me ra
poe­ti var! ges­mis, moq­me­de­ba Ce­mi poe­mi­sa swar­moebs me­Teq­vsme­
te sau­ku­ne­Si da ma­Sin Sen uTuod sko­li­dan ge­co­di­ne­ba Cve­
ule­ba, iyo poe­tur na­war­moeb­Si ci­sa Zal­Ta Zirs, mi­wa­ze Ca­moy­
va­na, me dan­te­ze ki ar vla­pa­ra­kob. saf­ran­geT­Si mo­nas­treb­Si
be­re­bi iZ­leo­den war­mod­ge­nebs, ro­mel­Siac sce­na­ze ga­moh­yav­
daT ma­don­na, an­ge­lo­se­bi, qris­te da Tvi­Ton Rmer­Tic. viqtor
hi­ugos Notre-Dame de Paris-Si do­fi­nis da­ba­de­bis dRes, lui XI,
ra­tu­Sis dar­baz­Si iZ­le­va ufa­so war­mod­ge­nas: `Le bon jugement
de la très sainte et gracieuse Vierge Marie~, sa­dac RvTis mSo­be­li
war­mos­Tqvams xol­me Ta­vis bon jugement-s. Cven­Siac, mos­kov­Si
Zve­laT xSi­raT imar­Te­bo­da amis msgav­si dra­ma­tiu­li war­mod­
ge­ne­bi uf­ro Zvel aR­Tqmi­dan: amis gar­da, ma­Sin yo­vel mxriv
da­dio­den moT­xro­be­bi da leq­se­bi, ro­mel­Siac moq­me­dob­den sa­
Wi­roe­bi­sa­mebr wmin­da­ne­bi da Zal­ni ca­Ta­ni. Cven mo­nas­treb­Si
ag­reT­ve bevrs Sro­mob­den amis­Ta­na poe­meb­ze. sTar­gmni­den da
Txzav­den ki­dec me­re, ma­Sin, ro­de­sac TaT­re­bis ur­do qe­lav­da
xalxs. aris, ma­ga­li­Tad, er­Ti mo­nas­tru­li poe­ma (ra­sak­vir­ve­
lia, ber­Znu­li­dan): tan­jva­Si sia­ru­li RvTis­mSob­li­sa, sa­dac
Sex­vde­bi su­ra­Tebs, ro­mel­nic gam­be­dao­biT ar Ca­mo­uvar­de­bian
dan­tes su­ra­Teb­sac. RvTis­mSo­be­li na­xu­lobs jo­jo­xeTs, mas
wi­nam­ZRvrobs mTa­var­-an­ge­lo­si mi­xei­li. iq na­xu­lobs is cod­

* am dos­toev­skis ro­man­Si es Ta­vi sru­liad gan­sa­kuT­re­bu­lia da ami­


tom Se­saZ­le­be­lia mi­si ga­ge­ba naw­yve­ta­dac. cno­bi­li da­nie­li kri­ti­ko­si
georg bran­de­sis sit­yviT, mar­to `di­de­bu­li in­kvi­zi­to­ris­~-aT­vis Rir­da
am ro­ma­nis gad­mo­Tar­gmna da­niur ena­zeo, miT ume­tes es sa­Wi­roa Cven­Tvis,
qar­Tve­le­bis­Tvis. es mwe­ra­li did gak­vir­ve­bas iw­vevs ex­la ev­ro­pa­Si. ru­
sis mwer­lis _ via­Ces­lav iva­no­vis Tqmis ar iyos, ras­kol­ni­ko­vis ya­va­xa­
neb­Si la­pa­rak­ma aa­met­yve­la nic­Ses za­ra­tus­tra da isic xom faq­tia, rom
dos­toev­skis `mwer­lis dRiu­ri­dan~ ga­mo­vi­den n. ber­diae­vi, bul­ga­ko­vi,
iva­no­vi da sxva mra­va­li axa­li mis­ti­ko­se­bi, ro­mel­nic sa­Ta­ve­Si ud­ga­nan
am mi­mar­Tu­le­bas dRes ru­seT­Si.

448
vi­lebs da xe­davs maT sa­Si­nel tan­jvas. iq, sxva­Ta So­ris, aris
er­Ti Se­sa­niS­na­vi dar­gi cod­vil­Ta adu­Re­bul tba­Si, ro­mel­
nic Cai­yur­yu­me­la­ve­ben tba­Si da Sem­deg ar SeuZ­liaT amos­
vla ze­viT. `maT iviw­yebs Rmer­Ti~ _ ga­na ar aris es ga­moT­qma
ara-­Cveu­leb­ri­vi siR­rmis da Zlie­re­bis? da ai, SeZ­rwu­ne­bu­li
RvTis­mSo­be­li mti­ra­li daem­xo­ba Rmer­Tis win da sTxovs mas
yve­las Seb­ra­le­bas, gan­Ta­vi­suf­le­bas, yve­la­si ga­nur­Cev­lad.
RvTis­mSo­be­li sTxovs, ar eS­ve­ba da ro­de­sac Rmer­Ti uC­ve­nebs
mas Ta­vis­ve Svi­lis mi­lur­smul xe­leb­ze da ekiT­xe­ba: ro­gor
va­pa­tio me mis mwva­le­bel­To, ma­Sin RvTis­mSo­be­li ub­rZa­nebs
yve­la wmin­da­nebs, wa­me­bul­Ta da an­ge­lo­sebs, daem­xon mas­Tan
er­Tad pir­qve RvTis wi­na­Se da sTxo­von Seb­ra­le­bas yve­la­si
ga­nur­Cev­laT. es poe­ma Tav­de­ba miT, rom RvTis­mSo­be­li ga­mos­
Txovs RmerTs Se­ye­ne­bas tan­jvi­sas sa­me­bis dRem­di da cod­vil­
ni jo­jo­xe­Ti­dan iq­ve hmad­lo­ben RmerTs, Se­Ra­Ra­de­ben mas.
`mar­Tal xar, Sen ufa­lo! rom ase gan­sa­je~.
Ce­mi poe­mac am­nai­ri iq­ne­bo­da, rom im dros ga­mo­Ce­ni­li­yo.
Cem poe­ma­Si sce­na­ze ga­mo­dis is. poe­ma­Si is TiT­qmis ara­fers
la­pa­ra­kobs, mxo­lod ga­moC­nde­ba da isev mi­dis. TxuT­me­ti sau­
ku­ne wa­vi­da mas Sem­deg, rac man das­do aR­Tqma, rom ki­dev moev­
li­ne­bo­da kac­Ta na­Te­savs, TxuT­me­ti sau­ku­nea mas Sem­deg, rac
mis­ma wi­nas­war­met­yvel­ma das­we­ra ki­dec da `Sem­dgo­mad mo­ma­val
ars~. dRe da Ja­ mi Ce­mi mos­ vli­ sa ara­
vin uw­
yis, ar­ ca Svil­ ma,
gar­na ma­mam ze­cier­mao, ase sTqva man Ti­Ton jer ki­dev de­da­mi­
wa­ze, mag­ram ka­cob­rio­ba elis mas Zve­li rwme­niT da sa­soe­biT,
rad­gan TxuT­me­ti sau­ku­nea mas Sem­deg, rac Ses­wyda ada­mian­Tan
cis Tav­de­bo­ba. mar­Ta­lia, iyo ma­Sin ki­dev sas­wau­le­bi, iy­ven
wmin­da­ne­bi, ro­mel­nic kur­nav­den sas­wau­liT, ram­de­ni­me mar­
Tal­Ta eC­ve­na ki­dec RvTis­mSo­be­li, mag­ram eS­maks ar sZi­navs
da ka­cob­rio­bas dae­ba­da iW­vi am sas­waul­Ta si­mar­Tle­Si. di­di
var­skvla­vi `Ci­raR­dnis msgav­si~ (e. i. ek­le­sii­sa) Ca­mos­wyda cas
da dae­ca wyal­Ta sa­Ta­ves da Seiq­mna wya­li mwa­re. ere­ti­ko­seb­ma
kad­nie­re­biT uar­yves sas­wau­le­bi, mag­ram vinc dar­Cen mor­wmu­
ne­ni, mainc elian. ada­mia­nis crem­li mi­dis ufal­Tan, elian mas,
uy­varT igi da swyu­rianT itan­jon, mok­vden mis­Tvis, ro­gorc
uwin kvde­bo­den xol­me. ai, ram­de­ni xa­ni lo­cu­lob­da kac­T-na­
Te­sa­vi dauS­re­tel mo­lo­di­nis cec­xliT aR­gzne­bu­li. gar­dmog­

449
vev­li­ne Cven, Se­Ra­Ra­deb­den mas da ma­nac ga­nu­saz­Rvrel Seb­ra­
le­biT moin­do­ma ki­dev Ca­mos­vla qvey­naT, ma­ze mloc­veleb­ze.
moin­do­ma man Ca­mos­vla, Tun­da wu­TiT Cve­ne­bo­da xalxs, tan­
juls, wa­me­buls, mag­ram ki­dev mainc bav­Svi­viT gu­lub­ryvi­lo
mor­wmu­ne­sa. moq­me­de­ba Ce­mi poe­mi­sa swar­moebs es­pa­nia­Si, qa­laq
se­vi­lia­Si, sa­Si­nel Jams in­kvi­zi­cii­sas, ro­ca RvTis sa­di­deb­laT
am mxa­re­Si yo­vel dRe gauq­rob­lad en­Ten ko­co­ne­bi da auto­­
da­fe­ze swvav­den bo­rot ere­ti­ko­sebs. es, ra­sak­vir­ve­lia, ar
yo­fi­la is Ca­mos­vla, ro­me­lic man aR­gviT­qva Ja­mis da­sas­rul­Si
mTe­li Ta­vi­si ze­cie­ri di­de­biT, ro­me­lic iq­ne­ba `ro­gorc el­
va brwyin­va­le aR­mo­sav­le­Ti­dan da­sav­le­TiT~. ara, man moin­do­
ma wu­TiT, mxo­lod wa­miT ena­xa Ta­vis bav­Sve­bi da gan­geb ki­dev
iq, sa­dac mZvin­va­reb­den ko­co­ne­bi _ ere­ti­ko­se­bi­sa. usaz­Rvro
mow­ya­le­biT is mo­dis ki­dev er­Txel kac­Ta So­ris im ada­mia­nis
sa­xiT, rom­li­Tac da­dio­da sa­mi we­li xal­xTa So­ris TxuT­me­ti
sau­ku­nis wi­nad. is Ca­mo­dis sam­xre­Tis qa­laq­Si di­de­bul au­to­
da­fes win, sa­dac me­fis, mTe­li rain­do­bis, sa­sax­lis qal­Ta Ta­
na­das­wre­biT, mTe­li qa­la­qis mcxov­reb­Ta Tval­win kar­di­nal­ma,
di­de­bul­ma in­kvi­zi­tor­ma das­wva mTe­li aseu­li ere­ti­ko­se­bi­sa
ad majorem gloriam Dei; is ga­moC­nda Cu­mad, Seum­Cnev­lad, mag­ram
uc­nau­ria _ yve­lam ic­nes. es SeiZ­le­bo­da yo­fi­li­yo er­Ti Se­sa­
niS­nav ad­gil­Ta­ga­ni Ce­mi poe­mi­sa _ ra­tom ic­nes igi?
xal­xi Seu­ka­ve­be­li Za­liT miil­tvis mis­ken, gars ex­ve­va, ukan
mih­yve­ba. is Cu­maT da­dis maT So­ris Cu­mi Ri­mi­liT usazRvro
Seb­­ra­le­bi­sa tu­Ceb­ze. mze siy­va­ru­li­sa Rvi­vis mis gul­Si, sxive­­
bi si­naT­li­sa, Sec­no­bis da Zlie­re­bi­sa if­rqve­vian mis Tval­
Ta­gan da ro­ca See­xe­bian ada­mians, mis guls, ga­far­Txal­de­ba
grZno­ba siy­va­ru­lis, pa­su­xi­sa.
...is Slis xe­lebs, akur­Txebs maT da mi­si mi­ka­re­ba, Tun­da
mi­si sa­mo­se­li­sa si­sa­Ris Za­las af­rqvevs gar­Se­mo. vai, brbo­dan
iZa­xis mo­xu­ci, bav­Svo­bi­dan brma:
_ ufa­lo, gam­kur­ne da me gi­xi­lav Sen!..
ai, TiT­qo qer­cli Ca­mo­Sor­da mis Tva­lebs da brma xe­davs
mas... xal­xi ti­ris, koc­nis mi­was, sa­dac is mi­dis. bav­Se­bi mis win
yva­vi­lebs ab­ne­ven, ga­lo­ben da Seh­Ra­Ra­de­ben `o­sa­nas~:
_ es, is aris, Ti­Ton isaa, is un­da iyos, ara­vi­naa Tu ara
is! is­mis xal­xSi. mag­ram ager is Se­Cer­da se­vi­liis taZ­ris Se­sa­

450
val­Tan, swo­red im wam­Si, ro­ca ga­la­van­Si SeaqvT moT­qma-­vae­biT
Tav­-ax­di­li pa­ta­ra TeT­ri ku­bo. ima­Si Svi­di wlis go­go­na wevs,
er­Tad er­Ti qa­li sa­xe­lo­va­ni mo­qa­la­qi­sa. mkvda­ri sul er­Tian
yva­vi­leb­Sia gax­veu­li.
_ is aRad­ gens Sens bavSvs. _ uZa­ xis vi­ Rac brbo­ dan mti­
ral de­das. ek­le­siis pas­to­ri gaq­va­ve­bu­li­viT sdgas da war­be­
bi Seuk­ravs. de­da em­xo­ba mis (qristes) fer­xTan:
_ Tu Se­na xar, ga­mi­coc­xle me Ce­mi bav­Svi. _ Tav­da­viw­ye­
biT Ses­Za­xis mas da fe­xebs ukoc­nis. pro­ce­sia Se­Cer­de­ba. ku­bo
dauS­ves iq­ve, mis fe­xeb­Tan. is xe­davs Seb­ra­le­bis im Ri­mi­liT,
ro­me­lic mas ar Sor­de­ba sa­xe­ze da mi­si ba­ge­ni er­Txel ki­dev
ga­ni­meo­re­ben:
_ ta­li­fa ku­mi.
qal­wu­li ad­ge­ba da gain­Zre­va ku­bo­Si, jde­ba bav­Svi da aqeT-
i­qiT ixe­de­ba gak­vir­ve­bu­lis Tva­le­biT, xel­Si Tai­gu­li aqvs
TeT­ri yva­vi­le­bi­sa, ro­mel­Siac ku­bo­Si iw­va. xal­xSi ryevaa, Za­xi­­
li, moT­qma da ai, am dros moe­dan­ze gaiv­lis Ti­Ton kardina­­li,
di­de­bu­li in­kvi­zi­to­ri. es TiT­qmis oT­xmoc­da­-a­Ti wlis mo­xu­
cia, ma­Ra­li da swo­ri, gam­xma­ri sa­xiT da Cac­vi­nu­li Tva­le­biT,
mag­ram Tva­leb­Si, ro­gorc cec­xlis na­per­wka­li, kiafobs sxi­vi.
ex­la mas ar ac­via Ta­vi­si Se­sa­niS­na­vi kar­di­na­lis wi­Te­li ta­ni­
sa­mo­si, ro­gorc gu­Sin, ro­ca swvav­den ko­con­ze ro­mis ek­le­siis
mtrebs, ex­la is be­ris ub­ra­lo sa­mo­sel­Sia. mas So­ri ax­los
moh­yve­bian daR­vre­mi­li Ta­na­Sem­we­ni, mo­ne­bi mi­si `saR­vTo~ sa­da­
ra­jo­si. kar­di­na­li Se­Cer­de­ba xal­xis win da So­ri­dan uyu­rebs.
man yve­la­fers Se­xe­da, Se­xe­da, ro­gorc Ca­mouS­ves ku­bo, ro­gor
ad­ga qa­li da ra­Rac be­diT­ma cec­xlma ga­daia­ra mis sa­xe­ze. kar­
di­nal­ma gaiS­vi­ra xe­li da ub­rZa­na mcve­lebs, dae­Wi­raT igi. ai,
ro­go­ria mi­si gav­le­na, ro­gor Zrwis xal­xi mis win da ro­gor
mis­Cve­via mis brZa­ne­bas.
xal­xi erT wuT­Si gair­Rva da sa­ma­ri­se­bur du­mil­Si mcve­leb­­ma
moh­ki­des mas xe­li da waiy­va­nes. brbo, ro­gorc er­Ti ka­ci, moix­
ris Tavs da mi­wa­ze dae­ce­ma mo­xuc kar­di­na­lis win da isic Cu­
mad akur­Txebs maT da mi­dis. mcve­lebs mi­yavT tyve da amwyvde­­
ven sa­pa­tim­ro­Si wmin­da sa­sa­mar­Tlos Zvel Se­no­ba­Si da to­ve­ben
iq. ga­dis dRe da dge­ba Sa­vi, cxe­li se­vi­liis Rame. hae­ri li­mo­­
nis da daf­nis su­niT aris gaJ­Ren­Ti­li. uceb am Ra­me­Si gaiRe­ba

451
ka­re­bi sa­tu­sa­Ro­si da Se­mo­dis Tvi­Ton mo­xu­ci di­de­bu­li in­
kvi­zi­to­ri sa­na­TiT xel­Si. is mar­toa da Se­mos­vlis­Ta­na­ve ka­
re­bi ixu­re­ba. kar­di­na­li Cer­de­ba da Se­mos­vlis dros did­xans
uk­vir­de­ba mis sa­xes. Sem­deg Cu­mad mi­dis, sdgams fa­rans ma­gi­
da­ze da eub­ne­ba mas:
_ es Sen xar, Sen? _ mag­ram rom ver mii­Rebs pa­suxs, saC­qa­
rod uma­tebs, _ nu mi­pa­su­xeb, ga­Cum­di. da mainc ra Se­geZ­lo,
rom geT­qva Sen? me kar­gad, Zlier kar­gad vi­ci, ra­sac Sen it­
yvi. Sen arc uf­le­ba gaqvs, rom mou­ma­to ra­me, rac sTqvi uwin,
imas, ris­Tvis mo­di, ris­Tvis, rom dag­vi­Sa­lo Cven? rad­gan Sen
mo­di, rom dag­vi­Sa­lo da Sen ici es. mag­ram ici Sen, ra iq­ne­ba
xva­le? me ar vi­ci, vi­na xar Sen da arc min­da vi­co­de; xar Sen
is, Tu mi­si msgav­si, sul er­Tia, xval ga­gam­tyu­neb da dag­wvav
ki­dec ko­con­ze, ro­gorc ubo­ro­tes ere­ti­koss da is xal­xi,
ro­me­lic dRes fe­xebs gi­koc­ni­da, xval ro­gorc ki ub­rZa­neb,
nax­Sirs daay­ ris Sens ko­ cons da ici es Sen? da, Se­ saZ­
le­ be­
lia, es ico­de Sen, sTqva man gay­rue­bul mdu­ma­re­ba­Si, Tvals ki
mainc ar aSo­reb­da Ta­vis tyves.
_ me ara­fe­ri ar mes­mis, ra aris yve­la es? _ gai­Ri­ma mTel
dros Cu­ mad rom is­ men­
da alio­ Sam, _ es swo­ red ra­ Rac usaz­
Rvro fan­ta­ziaa, an da ra­Rac Sec­do­ma mo­xu­ci­sa, ra­Rac SeuZ­
le­be­li qui pro quo?
_ mii­Re ukan­kas­kne­li mainc, _ gai­ci­na iva­nem, _ Tu Sen ase
ga­ga­ne­biv­ra Ta­na­med­ro­ve rea­liz­mma da Sen ar Se­giZ­lia ga­
da­i­ta­no ara­fe­ri fan­tas­tiu­ri _ Tu gin­da iyos Se­ni qui pro
quo. esec mar­Ta­lia, mo­xu­ci oT­xmoc­da­-a­Ti wli­saa da SeiZ­le­ba
Wkua­ze­dac Seir­ya Ta­vis ideiT. tyves SeeZ­lo, Ta­vis ga­reg­no­
biT moe­xib­la igi. Se­saZ­le­be­lia, es yo­fi­li­yo bod­va-­moC­ve­ne­ba
oT­xmoc­da­-a­Ti wlis mo­xu­ci­sa sik­vdi­lis wi­neT da me­re ki­dev
gu­Sin au­to­da­fe­ze, sa­dac asi ere­ti­ko­si das­wves, is ga­cec­xle­
bu­li iyo. mag­ram ga­na sul er­Ti ar aris Cven­Tvis qui pro quo
da usaz­Rvro fan­ta­zia! aq saq­me mxo­lod ima­Sia, rom mo­xucs
un­do­da ga­moeT­qva bo­los is, ra­sac am oT­xmoc­da­-aT wel­Si
grZnob­da, mag­ram ro­mel­ze­dac am­den xans sdum­da.
_ da tyve ki­dev sdums? xe­davs mas da ara­fers eub­ne­ba?
_ diax, da asec un­ da iyos yo­ vel Sem­Txve­ va­
Si, _ gai­ci­ na
iva­nem, _ Ti­Ton mo­xuc­ma Se­niS­na, rom mas ar SeuZ­lia ara­fe­ri

452
mou­ma­tos mas, rac er­Txel sTqva uwin. da Tu gin­da, mxo­lod
ama­Sia Zi­ri­Ta­di mcne­ba ka­To­li­ko­bi­sa, Ce­mi fiq­riT, yo­vel Sem­
Txve­va­Si. `yve­la­fe­ri ga­dae­ca Se­niT paps da ami­tom paps ex­la
yve­la­fe­ri aqvs da Sen nu mox­val da Tu Seg­viS­li xels, am az­
rze isi­ni ara Tu la­pa­ra­ko­ben, swe­ren ki­dec ie­zui­te­bi mainc.
amas me Ti­Ton vkiT­xu­lob­di maT RvTis­met­yve­le­bis na­we­reb­Si.
`Se­giZ­lia ga­na Sen, gad­mog­vce er­Ti im sai­dum­lo­Ta­gan, sai­da­
nac Sen mox­ve­di? _ ekiT­xe­ba Ce­mi mo­xu­ci da Tvi­Ton­ve upa­su­
xebs mis ma­gier, _ ara, ar Se­miZ­lia, rom ar mou­ma­to imas, rac
uwin sTqvi, rom ar waar­To xalxs Ta­vi­suf­le­ba, ro­mel­sac ase
icav­di, ro­ca mi­wa­ze iya­vi. yve­la, ra­sac Sen ex­la it­yvi, saf­
rTxe­Si ag­debs ada­mian­Ta sar­wmu­noe­bis Ta­vi­suf­le­bas, rad­gan
ga­moC­nde­ba, ro­gorc sas­wau­li da Ta­vi­suf­le­ba rwme­ni­sa, rom
yve­la uf­ro Zvir­fa­si iyo Sen­Tvis TuT­xme­ti sau­ku­nis wi­naT.
Sen ar iya­vi, ase xSi­rad rom imeo­reb­di, `min­da, gag­xa­doT Ta­vi­
su­fa­lio~, mag­ram ai, Se­xe­de Sen im Ta­vi­su­fal xalxs~. _ bo­rot
Ri­mi­liT dau­ma­ta man.
_ diax, Zvi­raT dag­vij­da Cven, Zlier Zvi­raT es saq­me, mag­
ram da­va­Ta­veT Se­ni sa­xe­liT. TxuT­me­ti sau­ku­ne vi­tan­je­bo­diT
Cven im Ta­vi­suf­le­bis ga­mo, mag­ram ex­la ki mou­ReT bo­lo da es
das­rul­da mag­rad. Sen ar gje­ra, rom yve­la­fe­ri das­rul­da?
Sen Se­mom­cqe­ri me mSvi­daT da ar mic­xa­deb zizRs! mag­ram ico­de,
rom ex­la, diax, ex­la dar­wmu­ne­bu­lia is xal­xi ise, ro­gorc aras
dros ar yo­fi­la dar­wmu­ne­bu­li, rom is Ta­vi­su­fa­lia, sru­liad
Ta­vi­su­fa­li ma­Sin, ro­de­sac maT dad­ves Cven fe­xeb­Tan Ta­vi­suf­
le­ba. mag­ram es vqe­niT Cven da gin­do­da am­gva­ri Ta­vi­suf­le­ba?
_ me ki­dev ara­fe­ri mes­mis, _ gaaw­yve­ti­na alio­Sam, _ is ici­nis?
_ su­lac ara. is sa­xel­dobr iqebs Tavs da Ta­vi­sia­nebs, rom
das­ces Ta­vi­suf­le­ba da qnes es imi­tom, rom ada­mia­ni yo­fi­li­
yo bed­nie­ri. rad­gan mxo­lod ex­la (e. i. la­pa­ra­kobs in­kvi­zici­
a­ze) Seiq­na Se­saZ­le­be­li ada­mia­nis bed­nie­re­ba­ze fiq­ri. ada­mi­
ani Seq­mni­lia ajan­ye­bu­laT da SeiZ­le­ba iyos is bed­nie­ri?
_ Sen ga­gaf­rTxi­les, ela­pa­ra­ke­ba is mas, ga­na Sen da­gak­lda
gaf­rTxi­le­ba, mag­ram Sen ar is­mi­ne, uar­yav er­Tad er­Ti gza,
rom­li­Tac SeiZ­le­bo­da ada­mia­nis ga­bed­nie­re­ba, mag­ram sa­bed­
nie­rod, Sen ro­de­sac Cven dag­vi­to­ve es saq­me, Cven gad­mog­ve­
ci, Sen aR­gviT­qvi, Sen ga­nam­tki­ce Se­ni­ve sit­yviT, Sen mog­ve­ci

453
uf­le­ba Se­kon­vi­sa da gax­sni­sa da ex­la, ra­sak­vir­ve­lia, ar Se­
giZ­­lia, rom ifiq­ro mis war­Tme­va­ze. ris­Tvis mo­di, ris­Tvis?
xe­lis Se­saS­ve­lad?
_ es ras niS­navs, Sen ar dag­kle­bia gaf­rTxi­le­ba da gzis Cve­­
ne­ba? _ dae­kiT­xa alio­Sa.
_ diax, ama­Si ima­le­ba sa­Ta­ve, rac mo­xucs un­da, sTqvas.
_ sa­Si­ne­li da Wkvia­ni su­li, su­li TviT­dam­xo­bi­sa da ar
yof­ni­sa, _ ga­nag­rZobs mo­xu­ci, _ di­de­bu­li su­li la­pa­ra­kob­da
Sen­Tan udab­no­Si da Cven gad­mog­vces wig­nSi, TiT­qo is Sen `gac­
den­da~, mar­Ta­lia es? da SeiZ­le­bo­da ki­dev Tqma rai­me WeS­ma­
ri­ti­sa, rac Sen giT­xra man sam kiT­xva­Si, ro­me­lic Sen ukuag­de
da daar­qves mas `Sec­de­na~ wig­neb­Si? da mar­Tla ki Tu yo­fi­la
ro­dis­me mi­wa­ze sas­wau­li, yve­la­ze udi­de­si da sa­Si­ne­li iyo
is sas­wau­li im dRes, dRes sam Sec­de­ni­sas. sa­xel­dobr, im sam
kiT­xva­Si iyo sas­wau­li, da rom war­mo­vid­gi­noT mxo­lod sa­ma­
ga­li­Tod, vi­Tom es sa­mi kiT­xva sa­Si­ne­li su­li­sa­gan mo­ce­mu­li
amoi­Sa­la wig­ne­bi­dan da xe­lax­lav un­da ai­niS­nos da ami­saT­vis
Sek­ri­boT yve­la brZen­ni qvey­ni­sa­ni, mmar­Tvel­ni mRvdel­-mTa­
var­ni, mec­nier­ni, fi­lo­so­fo­se­bi, poe­te­bi da mis­ceT amo­ca­na:
ga­moi­go­neT, SeT­xzeT sa­mi kiT­xva, mag­ram ro­mel­nic ara Tu un­
da See­sa­ba­me­bo­des am­bis zo­mas, ara­med sam sit­yva­Si, sam ub­ra­lo
ada­mia­nis fra­za­Si ga­moT­qvam­des mTels is­to­rias sam­ya­roi­sas
da ka­cob­rio­bi­sas, ga­na fiq­rob Sen, rom mTe­li sib­rZne qvey­ni­
sa er­Tad Seer­Te­bu­li SeiZ­leb­da ga­mo­go­ne­bas, Tun­da imis ra­me
msgav­si­sas, rac ima­le­bo­da siR­rme da Za­la im sam kiT­xva­Si, ro­
mel­nic mog­ca sa­Si­nel­ma da Zlier­ma sul­ma udab­no­Si?..
mar­to im kiT­xva­Ta ga­mo­Ce­nis sas­wau­liT SeiZ­le­ba ga­ge­ba,
rom gaqvs saq­me ara ada­mia­nis Wkuas­Tan, sa­ma­ra­di­sos­Tan da ab­
so­liu­tur­Tan.
rad­gan mxo­lod im sam kiT­xva­Si TiT­qo er­Tad Seer­Te­bula
wi­nas­wa­met­yve­le­ba ka­cob­rio­bis awin­de­li is­to­rii­sa da sam sa­
xe­Si, ro­mel­Siac Se­su­la ga­mouc­no­bi is­to­riu­li wi­naaR­mde­go­
ba ada­mia­nis bu­ne­bi­sa mTel de­da­mi­wa­ze, ma­Sin ar SeiZ­le­bo­da
mi­si Sec­no­ba, rad­gan mo­ma­va­li ga­nuW­vre­te­li iyo ma­Sin, mag­ram
ex­la, ro­ca ga­vi­da TxuT­me­ti sau­ku­ne, Cven vxe­davT ex­la, rom
am sam kiT­xva­Si im­de­ni wi­nas­war­met­yve­le­ba ga­mod­ga, rom Cven
ar Seg­viZ­lia ara­fe­ris mi­ma­te­ba, arc ga­mok­le­ba.

454
_ ga­moi­can Sen Tvi­Ton­ve, vin iyo mar­Ta­li: Sen Tu is, rome­
lic Sen, Sen ge­kiT­xe­bo­da? moi­go­ne pir­ve­li kiT­xva, imis azri
es iyo, `Sen gin­da qvey­naT mix­vi­de ca­rie­li xe­liT, raRaca Ta­
vi­suf­le­bis aR­TqmiT, ro­mel­sac isi­ni ver gai­ge­ben, ver mo­­isaz­
re­ben da rom­li­sac maT eSi­niaT, rad­gan ara­fe­ri aras dros ar
yo­fi­la ada­mia­nis­Tvis da ada­mian­Ta sa­zo­ga­doe­bis­Tvis ise­Ti
ga­dau­ta­ne­li, ro­gorc Ta­vi­suf­le­ba. da xe­dav Sen am qvebs, am
tit­vel da xriok udab­no­Si? ga­daaq­cie es qve­bi pu­rad da ga­
mo­ge­ki­de­ba ka­cob­rio­ba, ro­gorc jo­gi, mad­lie­ri da gam­gone,
Tum­ca ma­rad mZrwol­va­re, rom Sen Se­giZ­lia, Sea­Ce­ro es. mag­ram
Sen ar in­do­me wa­ger­Tmia ada­mia­nis­Tvis Ta­vi­suf­le­ba, uar­yav
gaf­rTxi­le­ba, rad­gan Sen ase gan­sa­je, ra Ta­vi­suf­le­baa is Ta­
vi­suf­le­ba, ro­de­sac na­yi­dia is pu­ri­To. Sen upa­su­xe, rom ara
mar­to pu­riT scxov­robs xol­me ada­mia­nio, mag­ram ici Sen, rom
im qvey­niur pu­ris­Tvis aR­sdge­ba Sen­ze, mi­wis su­li Se­geb­­rZo­
le­ba da da­ga­mar­cxebs, yve­la mas miy­ve­ba Za­xi­liT: `ra Seed­re­ba
am mxecs, man mog­ vca cec­ xli ci­ da­
no~. ici Sen, rom gan­ vlen
sau­ku­ne­ni da ka­cob­rio­ba mec­nie­re­bis pi­riT ga­moacxa­­debs,
rom ar aris da­na­Sau­li, ma­Sa­sa­da­me, arc cod­vaa, arian mxo­lod
mSier­ni. `ga­mok­ve­be da ma­Sin mos­Txo­ve mas, saT­noeba~ _ ai, ras
daa­we­ren im dro­Sa­ze, ro­mel­sac Sens wi­naaR­mdeg aaf­ria­le­ben
da rom­li­Tac daim­xo­ba Se­ni ta­Za­ri. Se­ni taZ­ris alags daid­
gme­ba axa­li Se­no­ba, isev aa­Se­ne­ben ba­bi­lo­nis go­dols, Tumc
verc ax­la moa­Ta­ve­ben mis aSe­ne­bas, ro­gorc uwin, mag­ram Sen
xom Se­geZ­lo, ar ae­Se­ne­biaT igi, aTas wlo­biT Se­ge­mok­le­bia
tan­jva ada­mia­ni­sa, rad­gan Cven­Tan mov­len isi­ni, ra daiR­le­bi­
an go­do­lis Se­ne­biT da mog­vna­xa­ven ma­Sin Cven isi­ni mi­wis qveS
ak­lda­meb­Si da­ma­lul­Ta (rad­gan Cven viq­ne­biT ma­Sin dev­nil­ni
da wa­me­bul­ni), mog­vna­xa­ven da Se­mog­vRa­Ra­de­ben:
_ gva­Wa­meT Tqven, rad­gan maT, vinc Seg­vpir­den cec­xli ci­
dan, igi ar mog­ vces da ma­ Sin Cven da­ va­Ta­
vebT maT go­ dols,
rad­ gan daa­ Ta­vebs is, vinc maT aW­ mevs da vaW­ mevT mar­
to Cven
Se­ni sa­xe­liT da vic­ruebT, rom Se­ni sa­xe­liT ara, aras­dros,
aras­dros uC­ve­noT. isi­ni ver gaZ­Re­bian. ara­vi­Ta­ri mec­nie­re­ba
maT ar mis­cems purs, sa­nam dar­Ce­bian Ta­vi­su­fal­ni, mag­ram da­
Tav­de­ba miT, rom isi­ni moi­ta­nen Ta­vianT Ta­vi­suf­le­bas Cven
fex­Tan da gvet­yvian:
_ isev gvqe­leT Cven, oRond gva­Wa­meT.

455
ma­Sin isi­nic gai­ge­ben, rom Ta­vi­suf­le­ba da mi­wie­ri pu­ris
ga­yo­fa ar SeiZ­le­ba. dar­wmun­de­bian, rom isi­ni ve­ras dros ver
iq­ne­bian Ta­vi­su­fal­ni, rad­gan uRo­no­ni da ara­ra­ni arian. Sen
aRuT­qvi maT ze­cie­ri pu­ri, mag­ram, isev gi­meo­reb, SeuZ­lia ga­
na imas, sus­ti da mu­dam cod­vi­li kac­Ta mod­gma­Si, See­da­ros
mi­wier purs? da Tu Sen ze­cier pu­ri­saT­vis wa­mog­yven aTa­si
an aTi aTa­si, ra un­da dae­mar­Tos im mi­lio­nebs da as mi­lion
xalxs, ro­mel­Tac ar SeuZ­lianT, ze­cie­ri pu­ri­saT­vis mi­wie­ri
dai­viw­yon? Sen­Tvis Zvir­fa­sia aTa­si an aTi aTa­si di­de­bu­li
da Zlie­ri da ras uS­ve­bi im mi­lions, zRvis qvi­Sa­sa­viT mra­val
sus­tTa, mag­ram Sens moy­va­rulT, un­da ga­daeq­cnen isi­ni gi­na
sa­fe­xu­raT Zlier­Ta da di­de­bulT? ara, Cven­Tvis Zvir­fa­sia
sus­te­bic. isi­ni cod­vil­ni arian da ajan­ye­bul­ni, mag­ram ara
uSavs ra, bo­los da bo­los gam­go­ne Seiq­mne­bian. isi­ni gak­vir­
de­bian Cven­ze da Rmer­Tebs gvi­wo­de­ben, rad­gan Cven da­vu­de­qiT
maT sa­Ta­ve­Si da dav­Tan­xmdiT gve­zi­da Ta­vi­suf­le­ba, ro­mel­mac
isi­ni Sea­Si­na. oh, ro­gor Ses­Zul­de­baT maT uka­nas­kne­laT Ta­vi­
suf­le­ba. mag­ram Cven vet­yviT, rom Sen gis­menT da Se­ni sa­xe­liT
vba­to­nobT. Cven imaT ki­dev mo­vat­yuebT, rad­gan Sen ar mo­giS­
vebT Cven­Tan da am sic­rue­Si iq­ne­ba mTe­li Cve­ni tan­jva, rad­gan
Cven iZu­le­bu­li varT, rom vic­ruoT. ai, ras niS­nav­da pir­ve­li
kiT­xva udab­no­Si da ai, ra uar­yav Sen, daa­ye­ne ra Ta­vi­suf­le­ba
yve­la­ze win. am kiT­xva­Si ki ima­le­bo­da di­de­bu­li sai­dum­lo,
sai­dum­lo sam­ya­ro­si, rom mi­ge­Ro `pu­ri~, ma­Sin Sen upa­su­xeb­di
sa­yo­vel­Tao, sa­ma­ra­di­so tan­jvas ka­cob­rio­bi­sas, ise ara­fe­ri
ar awu­xebs ada­mians, ro­gorc ro­ca Ta­vi­su­fa­li dar­Ce­ba, ma­le
mo­na­xos xol­me is, rom­lis wi­nac qe­di moi­xa­ros. amis­Tvis iyo
xol­me, rom isi­ni xo­cav­den er­Ti-­meo­res max­vi­liT, isi­ni hqmni­
den Rmer­Tebs da er­Ti-­meo­res ela­pa­ra­ke­bo­den:
_ daag­deT Tqve­ni Rmer­Te­bi da Cven­ze ilo­ceT, To­rem sik­
vdi­li ge­lis Tqvenc da Tqvens Rmer­Teb­sac.
da ase iq­ne­ba es daus­ru­leb­liv. ma­Si­nac ki, ro­ca Rmer­Te­
bic ki ar iq­ne­bian, sul er­Tia, isi­ni ma­Sin daem­xo­bian ker­pTa
wi­na­Se. Sen ico­di es, Sen ar Se­geZ­lo, ar gcod­no­da es Zi­ri­
Ta­­di sai­dum­loe­ba ada­mia­nis bu­ne­bi­sa, mag­ram Sen uar­yav er­
Tad­-er­Ti ab­so­liu­tu­ri dro­Sa, ro­me­lic geZ­leo­da Sen, rom
yve­las eTay­va­ne­bie, dro­Sa mi­wie­ri pu­ri­sa uar­yav Sen ze­cie­ris
sa­xe­liT. Se­xe­de, ra qe­ni Sen Sem­deg, da ki­dev yve­la­fe­ri ima­ve

456
Ta­vi­suf­le­bi­saT­vis. geub­ne­bi, ara­fe­ri ar yo­fi­la ima­ze ua­re­si
ada­mia­ni­saT­vis, rom moe­na­xa vin­me, vis­Tvi­sac ga­dae­ca es ni­Wi
Ta­vi­suf­le­bi­sa, ro­me­lic da­ba­de­bis­Ta­na­ve Tan dah­yve­ba xol­me
am ube­dur ar­se­bas, mag­ram dae­pat­ro­ne­ba ada­mian­Ta Ta­vi­suf­le­
bas, mxo­lod is, vinc daaw­yna­rebs maT sin­diss. pur­Tan er­Tad
Sen geZ­leo­da dro­Sa uZ­le­ve­li: mis­cem purs, Sen ga­gaR­mer­Tebs,
rad­gan ara­fe­ri ar aris mas­ze Zlie­ri, mag­ram Tu vin­me am dros
dae­pat­ro­na, Sens gar­da mis si­ni­diss, ma­Sin is daag­debs pur­sac
da wah­yve­ba mas, vinc mi­si si­ni­di­si aa­to­ka.
rad­gan sai­dum­loe­ba ada­mia­nis ar­se­bo­bi­sa ima­Si ki ar aris,
rom icoc­xlos, ara­med mis­Tvis icoc­xlos. es asea, mag­ram ra
ga­mo­vi­da, mis ma­gier, rom Sen xelT geg­do ada­mia­nis Ta­vi­suf­
le­ba, Sen ki­dec gaaZ­lie­re mas­Si es. iq­neb Sen da­ga­viw­yda, rom
myud­roe­ba da sik­vdi­li uf­ro Zvir­fa­sia, vid­re Ta­vi­su­fa­li
ar­Ce­va­ni ke­Ti­lis da bo­ro­tis Sec­no­bi­sa? ara ra aris ada­mi­­
anis­Tvis ise mo­ma­ja­doe­be­li, ro­gorc Ta­vi­suf­le­ba mi­si sini­­
di­si­sa, mag­ram sa­ma­gie­rod, ara­ra aris mas­ze sa­Si­ne­li. Sen, ro­
me­lic mox­ve­di, rom mi­ge­ca msxver­plad maT­Tvis si­coc­xle, mis
ma­gier, rom da­pat­ro­ne­bo­di ada­mia­nis Ta­vi­suf­le­bas, Sen gaam­
rav­le is, dat­vir­Te tan­jviT su­lie­ri sa­me­fo ada­mia­ni­sa uku­
ni­Ti uku­ni­sam­de. Sen moi­sur­ve Ta­vi­su­fa­li siy­va­ru­li ada­mi­
a­ni­sa, rom Ta­vi­suf­lad wa­mo­su­li­yo is Sens nak­va­lev­ze, Se­niT
dat­yve­ve­bu­li. Zve­li sas­ti­ki ka­no­nis ma­gier _ Ta­vi­su­fa­li gu­
liT un­da gaar­Cios ada­mian­ma, ra aris bo­ro­ti da ra ke­Ti­li da
ama­Si un­da exel­mZRva­ne­le­bia Se­ni sa­xiT, mag­ram rad ar ifiq­re,
rad, rom bo­ los da bo­ los ar er­ wmu­ne­ba is arc Sens sa­ xes,
arc Sens si­mar­Tles, Tu mas zur­gze awevs mis­Ta­na sa­Si­ne­li
tvir­Ti, ro­go­ric aris Ta­vi­suf­le­ba ar­Ce­vi­sa. isi­ni Se­mog­Za­
xe­ben uka­nas­kne­laT, rom si­mar­Tle ar aris Sen­Si, rad­gan ar
SeiZ­le­bo­da ma­Ti ase da­to­ve­ba tan­jva­Si da wva­le­ba­Si, ro­gorc
es Sen hqe­ni, dau­to­ve ra maT am­de­ni ga­mouc­no­bi ga­mo­ca­ne­bi.
Ti­Ton Sen dau­de­vi sa­fuZ­ve­li Se­ni sa­me­fos dam­xo­bas da mos­
po­bas, sxvas mainc nu­ra­vis daab­ra­leb. me­re es geZ­leo­da Sen?
aris sa­mi Za­la, sa­mad sa­mi de­da­mi­wa­ze, ro­mel­Tac SeuZ­liaT,
sa­ma­ra­di­sod daat­yve­von si­ni­di­si im saw­yal­Ta _ bed­nie­re­baa
maT­Tvis es sa­mi Za­la: sas­wau­li, sai­dum­loe­ba, av­to­ri­te­ti. Sen
uar­ya­vi er­Tic da meo­rec, me­sa­mec ki da TviT mie­ci ma­ga­li­Ti

457
maT, ro­de­sac sa­Si­nel­ma da brZen­ma sul­ma da­ga­ye­na Sen taZ­ris
Tav­ze da giT­xra:
_ Tu gin­da, gai­go, rom Sen mar­Tla xar Svi­li RvTi­sa, ga­da­
var­di aqe­dan, rad­gan Tqmul ars Sen­ze, rom an­ge­lo­zebi da­gi­ta­
ce­ben da wa­gi­Re­ben, ros da­var­de­bi Zirs, ara­fe­ri ar da­ge­mar­Te­
ba, gai­geb ma­Sin, xar Tu ara Svi­li ma­mi­sa Se­ni­sa da daam­tki­ceb,
ro­go­ria Se­ni rwme­na mas­ze; mag­ram Sen gai­go­ne yve­la ese­ni da
uar­yav wi­na­da­de­ba, vi­Tom ar dah­yev Sec­de­nas. o, ra­sak­vir­ve­lia,
Sen moi­qe­ci ma­Sin am­par­tav­nu­lad, ro­gorc Rmer­Ti, mag­ram sus­
ti mod­gma ada­mia­ni­sa... ima­Tac daer­qme­vaT Rmer­Te­bi?
o, Sen gai­ge ma­Sin, rom geq­na er­Ti na­bi­ji, Tun­da moZ­rao­ba
dab­la ga­da­sa­var­dnaT, Sen ma­Sin­ve Ses­co­deb­di RmerTs, dah­kar­
gav­di rwme­nas da sa­Sin­lad daif­li­Te­bo­di Zirs Ca­var­dni­li mi­
wa­ze, im mi­wa­ze, rom­lis sax­sne­lad Sen mox­ve­di ci­dan da gai­xa­
reb­da ma­Sin Wkvia­ni su­li, Se­ni Sem­cde­ne­li, mag­ram, gi­meo­reb,
bev­ria ga­na mis­Ta­na, ro­gorc Sen? da ga­na Sen gul­Si gai­ta­re es
az­ri, rom ada­mia­nic ga­daur­Ce­bo­da Sec­de­nas? ga­na isea Seq­mni­
li ada­mia­nis bu­ne­ba, rom uar­hyofs sas­wauls amis­Ta­na sa­Si­nel
mo­men­tSi, ro­ca stan­javs ga­mo­sac­no­bi kiT­xve­bi da ah­yve­ba gu­lis,
mxo­lod gu­lis ga­moc­no­bas? o, Sen ico­di, rom Se­ni es gmi­ro­ba
Cai­we­re­bo­da wig­neb­Si, Caw­vde­ba Ja­mis siR­rmes da uka­nas­­knels
saz­Rvars qvey­ni­sas da Sen fiq­rob­di, rom mog­ba­Za­ven Sen ada­mi­
a­­ne­bi, dar­Ce­bian mu­dam Rmer­TTan da ar in­do­me­ben sas­wau­lebs.
mag­ram Sen ar ico­di, rom, ro­gorc ki uar­hyofs ada­mia­ni sas­
wauls, uar­hyofs Rmer­Tsac, rad­gan is sas­wauls uf­ro eZebs,
vid­re TviT RmerTs. Sen ar Ca­mox­ved jva­ri­dan, ro­de­sac gi­Za­
xo­den Sen, ga­jav­reb­den da dag­ci­no­den: `Ca­mo­di jva­ri­dan da
gir­wmu­nebT, rom Sen xar nam­dvi­lad is~. Sen ar Ca­mox­ve­di, rad­
gan ar gin­do­da, ada­mia­ni da­geb­rma­ve­bia sas­wau­liT da elo­di,
gwyu­ro­da Ta­vi­su­fa­li rwme­na da ara sa­sa­wu­leb­ri­vi. gwyu­ro­da
Ta­vi­su­fa­li siy­va­ru­li da ara mo­nu­ri aR­ta­ce­ba Zlie­re­bis win,
ro­mel­mac sa­mu­da­mod Sear­yia cxov­re­ba mo­ni­sa... mag­ram Sen
gan­sa­je Zlier maR­la, ada­mia­ne­bic igi­ve mo­ne­bia, Tum­ca Seq­mni­
li arian ajan­ye­bu­laT. ga­moa­xi­le Tva­le­bi da gan­sa­je, TxuT­
me­ti sau­ku­ne wa­vi­da mas Sem­deg da Se­xe­de ex­la, vin aiy­va­ne Sen
Se­ni sa­xem­di? ge­fi­ce­bi, ada­mia­ni uf­ro sus­tad aris Seq­mni­li,
vid­re Sen ge­go­na? SeuZ­lia, SeuZ­lia imas Seas­ru­los is, rac

458
Sen Seas­ru­le. Tum­ca ase giy­var­da Sen ada­mia­ni, mag­ram ise mo­
e­qe­ci mas, TiT­qo da­kar­ge mis­da­mi Seb­ra­le­ba, rad­gan mos­Txo­ve
mas Zlier bev­ri, Zlier bev­ri da me­re vin? Sen, vinc Seiy­va­re
ada­mia­ni Ta­vis­-Tav­ze uf­ro, Sen rom gdo­mo­da mi­si bed­nie­re­ba,
co­tas mos­Txov­di da es iq­ne­bo­da siy­va­rul­Tan ax­lo, rad­gan
ad­vi­li iq­ne­bo­da amis­Ta­na tvir­Tis zid­va. ada­mia­ni sus­tia, ada­
­mia­ni qvem­Zro­mia. ra aris aq sak­vir­ve­li, rom is Cven da Cvens
Zli­e­re­bis wi­naaR­mdeg am­xed­re­biT am­par­tav­nobs? es am­par­­tav­
no­­baa da sia­ma­ye bav­Svi­sa, mo­wa­fis. ese­ni pa­ta­ra bav­Sve­bi arian,
klas­Si rom ajan­yden da mas­wav­le­be­li ga­red ga­moag­des, mag­ram
dae­de­ba saz­Rva­ri pa­ta­ra bav­Sve­bis Ta­maSs da es Zlier Zvi­rad
dauj­de­baT maT. isi­ni daam­xo­ben taZ­rebs da sis­xliT mor­wya­ven
mi­was. mag­ram isi­ni Tvi­Ton mix­vde­bian, rom Tum­ca ajan­ye­bul­ni
arian, mag­ram ma­Ti jan­yi Zlier sus­tia da maT ar SeuZ­liaT, is
ga­dai­ta­non. su­le­lur crem­lebs daaf­rqve­ven da ga­mog­vit­yde­
bian, rom vinc isi­ni ajan­ye­bu­laT gaa­Ci­na, Tqma ar un­da, maT
das­ci­no­da da it­yvian isi­ni amas sa­so­war­kve­Ti­le­ba­Si da mis­gan
naT­qva­mi iq­ne­ba RvTis gmo­ba, amiT isi­ni uf­ro ube­du­ri Seiq­mne­
bian, rad­gan ada­mia­nis bu­ne­ba ver itans xol­me RvTis uar­yo­fas
da bo­los da bo­los Tvi­Ton­ve iZiebs Surs Ta­vis­ve Tav­ze. ma­
Sa­sa­da­me, uk­ma­yo­fi­le­ba, ube­du­re­ba aris ex­lan­de­li be­di ada­
mi­a­ni­sa da yve­la es imis Sem­deg, ro­ca Sen awa­me mi­si Ta­vi­suf­
le­bis­Tvis jvar­ze. di­de­bu­li wi­nas­war­met­yve­li Se­ni Ta­vis Cve­
ne­ba­Si la­pa­ra­kobs, rom Se­xe­da yve­la mo­na­wi­leT Se­ni pir­ve­li
aR­dgo­mi­sa da isi­ni iy­ven yo­vel Tor­met mux­li­dan, Tor­me­ti
aTa­si, mag­ram Tu iy­ven mar­Tla yve­la ese­ni, ma­Sin isi­ni yo­fi­
lan Rmer­Te­bi da ara ada­mia­ne­bi, imaT ga­dai­ta­nes Se­ni jva­ri,
isi­ni itan­je­bo­den udab­no­Si mSie­ri da tit­vel­ni, ik­ve­be­bo­den
ve­lu­ri Taf­liT, ba­la­xis Zi­re­biT _ ra­sak­vir­ve­lia, Sen Se­giZ­
lia ama­yad maC­ve­no imaT­ze, ro­gorc nam­dvil Ta­vi­suf­le­bis
Svi­leb­ze, maC­ve­no ma­Ti sa­Si­ne­li msxver­pli, Sen­da­mi mo­ta­ni­li,
mag­ram moi­go­ne, rom isi­ni iy­ven mxo­lod aTas­ni da igic Rmer­
Te­bi _ da­nar­Ce­ne­bi? riT arian dam­na­Sa­ve­ni, sus­tni, rom ver
Ses­Zlen moT­me­na ise, ro­gorc im Zlier­Ta? raT aris dam­na­Sa­ve
su­li, rom ver zi­da es sa­Si­ne­li na­wi­le­bi? iq­neb Sen mox­ve­di
mar­Tla rCeu­leb­Tan da rCeul­TaT­vis? mag­ram Tu asea, aq sa­idum­
loe­baa da Cven imas ver ga­vi­gebT, ve­ra. da Tu es sai­dum­lo­

459
ebaa, ma­Sin Cven gvqo­nia uf­le­ba, gve­qa­da­ge­bi­na sai­dum­loe­ba, rom
Ta­vi­su­fa­li ga­moc­no­ba gu­li­sa da siy­va­ru­li ki ar aris SesaniS­
­na­vi da sa­Wi­ro, ara­med sai­dum­loe­ba, ro­mel­sac isi­ni un­da er­
wmu­non brmad, Tun­da maT si­ni­di­sis ga­re­dac. da Cvenc ase vqe­
niT, Cven ga­vas­wo­reT Se­ni daw­ye­bu­li saq­me da yve­la­fe­ri da­va­
fuZ­neT sas­waul­ze, sai­dum­loe­ba­ze da av­to­ri­tet­ze da ada­mi­
a­nebs gae­xar­daT, rom Cven isi­ni wa­viy­va­neT, ro­gorc jo­gi, amo­­
va­ca­leT ra gu­li­dan sa­Si­ne­li ni­Wi Ta­vi­suf­le­bi­sa, ro­mel­mac
am­de­ni tan­jva-­wva­le­ba mia­ye­na. mar­Ta­li vi­ya­viT Cven, ase rom
vas­wav­li­diT, mar­qvi? ga­na Cven ar gviy­var­da ka­cob­rio­ba, ro­ca
Sev­xe­deT mis si­sus­tes, Seum­su­bu­qeT tvir­Ti, av­xse­ni cod­vac
ki, mag­ram yve­la es vqe­niT Cve­ni ne­biT? ris­Tvis mox­ved ex­la,
ris­Tvis, rom Seg­vi­Sa­lo? ris­Tvis mi­yu­reb ma­se mSvi­daT Tva­leb­
Si? ga­ris­xdi, me ar min­da, rom Sen giy­var­de, rad­gan me Sen Ti­Ton
ar miy­var­xar, ra un­da da­gi­ma­lo, ra, mainc Sen, an da ra maqvs da­
sa­ma­la­vi? ga­na ar vi­ci, vi­sac ve­la­pa­ra­ke­bi? me vxe­dav, rom rac
min­da giT­xra, Sen uk­ve yve­la­fe­ri ici, me amas Sen Tva­leb­Si vam­
­Cnev. da an me da­gi­ma­lav Cven sai­dum­los? Se­saZ­le­be­lia, Sen mainc
da mainc Ce­mi pi­ri­dan gin­da gai­go­no yve­la­fe­ri, ma­Sin is­­mi­ne,
Cven Sen­Tan ki ara varT, imas­Tan varT, ai, Cve­ni sai­dum­lo. Cven
di­di­xa­nia dag­Sor­diT Sen da imis­ken wa­ve­liT. uk­ve ager rva
sau­ku­nea. diax, rva sau­ku­nea Cven wa­vi­ReT imis­gan (e. i. eS­ma­kis­
gan) is, rac Sen uar­ya­vi, is uka­nas­kne­li ni­Wi, ro­me­lic Sen ziz­
RiT ukuag­de, ro­ca gna­xa man Sen, yve­la sa­me­fo qvey­ni­sa­ni. Cven
wa­vi­ReT imi­sa­gan ro­mi da max­vi­li keis­ri­sa da ga­mo­vac­xa­deT Cve­
ni Ta­vi me­fee­baT, er­Tad erT me­fee­baT, Tum­ca jer ki­dev ver
mig­­viR­we­via nam­dvi­laT miz­ni­saT­vis da Cve­ni saq­me ver dag­vis­
ru­le­bia. mag­ram vin aris dam­na­Sa­ve? es yve­la­fe­ri jer da­saw­
yis­Sia, mag­ram ico­de, rom daiw­yo. did­xans un­da ve­lo­deT Cven
imis da­Ta­ve­bas, jer ki­dev bevr tan­jvas ga­moiv­lis qve­ya­na, sa­nam
Cven Se­viq­ne­biT keis­re­bi da vib­rZo­lebT saq­vey­no bed­nie­re­bis­
Tvis. Sen ki ma­Si­nac Se­geZ­lo xel­Si age­Ro keis­ris max­vi­li. ris­
Tvis, ris­Tvis uar­yav Sen es uka­nas­kne­li sa­Cu­qa­ri? rom mo­ge­Ro
Sen im sa­Si­nel su­lis­gan me­sa­me rCe­va, Sen daas­ru­leb­di imas,
ra­sac eZebs ada­mia­ni Zirs, de­da­mi­wa­ze. ese igi: vis win moe­xa­ra
Ta­vi, vis­Tvis ga­dae­ca si­ni­di­si da vis Seer­Te­bo­da. yo­vel­Tvis
ka­cob­rio­ba miil­tvo­da imis­ken, rom vis­mes­Tan Seer­Te­bu­li­yo

460
ga­nuy­re­laT. bev­ri iyo di­de­bu­li eri, di­de­bu­li is­to­riiT,
mag­ram rac win iy­ven es xal­xi, miT uf­ro aS­ka­ra iyo sa­Wi­roe­ba
sa­yo­vel­Tao Seer­Te­bi­sa. di­de­bu­li mxe­darT mTa­var­ni _ Temur-
lan­gi, Cin­gis­-yae­ni _ ro­gorc gri­ga­li, ise daf­ri­nav­den mi­wa­ze
sam­ya­ros da­sap­yro­baT da ma­Tac Tum­ca in­stin­qtiu­raT ga­mo­xa­
tes ltol­va saq­vey­no Seer­Te­bi­sa. ro­ca mii­Reb­di sam­ya­ros da
por­firs keis­ri­sas, Sen daaar­seb­di saq­vey­no sa­me­fos da miscem­
­di sa­yo­vel­Tao mSvi­do­bas. rad­gan vin un­da eba­to­nos ada­mi­anebs,
Tu ara isi­ni, ro­mel­Tac xel­Si up­yriaT ma­Ti si­ni­di­si da ro­mel­
­Ta xel­Siac aris pu­ri. Cven avi­ReT xel­Si keis­ris max­vi­li da ra
avi­ReT, ra­sak­vir­ve­lia, uar­gya­viT Sen da wav­ye­viT mas (e. i. eS­maks).
ra wav­lien sau­ku­ne­ni da ma­Ti mec­nie­re­ba daic­le­ba an­Tro­­po­
fa­gia­Si mis­Tvis, rom ro­ca daiw­yes ba­bi­lo­nis go­do­lis Se­ne­ba,
uC­ve­noT, isi­ni gaa­Ta­ve­ben an­Tro­po­fa­giiT da ai, ma­Sin Ca­moZ­
vre­­ba Cven­Tan mxe­ci da daiw­yebs Cve­ni fe­xe­bis lok­vas da ga­da­
bans maT sis­xlis crem­le­biT. da Cven Sev­jde­biT im mxec­ze, xel­
Si avi­RebT Tass da ima­ze iq­ne­ba da­we­ri­li `saidumlo~ da ma­
Sin, mxo­lod ma­Sin dad­ge­ba ada­mia­nis­Tvis Ja­mi mSvi­do­bis da mos­
ve­ne­bi­sa. Sen ama­yob rCeu­le­biT, Cven ki gve­yu­re­ba yve­la, Cven
yve­las da­vak­ma­yo­fi­lebT, mag­ram uyu­re Sen rCeu­lebs, ro­mel­
nic SeiZ­leb­den yo­fi­liy­ven Zlier­ni, mag­ram dai­Ra­len, Sen rom
gic­di­den da Tvi­Ton­ve aaf­ria­les Ta­vi­su­fa­li dro­Sa, mag­ram
Tvi­Ton Sen aaf­ria­le es dro­Sa. Cven ki yve­la­ni gve­yo­le­bian
bed­nie­re­bi. Sem­deg isi­ni ar da­xo­ca­ven er­Tma­neTs, ro­gorc
Sen­so­bas uwin. ma­Sin isi­ni mix­vde­bian, rom Cven mar­Tal­ni varT,
rad­gan ician, sad miiy­va­na Sen­gan aR­Tqmu­li Ta­vi­suf­le­ba. Ta­vi­
suf­le­ba, Ta­vi­su­fa­li Wkua miiy­vans maT mis­Ta­na di­leg­Si, rom
isi­ni mec­nie­re­biT mas ver daax­we­ven Tavs ube­du­re­bi, da­var­de­
bian Cven fe­xeb­Tan da Se­mog­vZa­xe­ben:
_ Tqven iya­viT, Tqven mar­Ta­li, mxo­lod Tqven xelT gepyraT
sai­dum­lo mi­si da Cven gib­run­de­biT Tqven, dag­vix­se­niT Cven
Cve­ni­ve Ta­vi­dan. mii­Re­ben ra Cven­gan purs, isi­ni mix­vde­bian, rom
Cven Tvi­Ton­ve varT pu­ri da Cven vaZ­levT mas usas­wa­u­loT, qve­
bi ar ga­dag­viq­ce­via pu­raT, isi­ni iq­ne­bian mo­xa­rul­ni, rom Cven
xe­li­dan iRe­ben purs. rad­gan maT ax­sovT, rom TviT pu­ri maT
xel­Si qve­bi iyo da qve­bi maT xel­Si pu­raT iq­ceo­den, ro­ca Cven
dag­vib­run­den. isi­ni daa­fa­se­ben sa­mu­da­mod, ras niS­navs, ras,
da­mor­Ci­le­ba. da sa­nam­din amas ver gai­ge­ben ada­mia­ne­bi, isi­ni ube­

461
du­re­bi iq­ne­bian. yve­la­ze uf­ro vin uw­yob­da xels am gau­geb­­ro­bas,
sTqvi? vin daar­Rvia jo­gi da ga­nab­nia uC­vev gze­bis­ken? mag­ram
jo­gi ki­dev Se­mok­rbe­ba da dag­ve­mor­Ci­le­ba da am Ja­maT ki samu­­
da­ moT. ma­ Sin Cven miv­ scemT maT mSvid da wynar bed­ nie­
re­
bas.
Cven vas­wav­liT maT, ar ia­ma­yon, rad­gan Sen isi­ni ise aa­maR­le,
rom isi­ni mieC­vien am­par­tav­no­bas. Cven daum­tki­cebT maT, rom
isi­ni uRo­no­ni arian, rom isi­ni sa­co­da­vi bav­Sve­bi arian da rom
bav­Su­ri bed­nie­re­ba Zlier tkbi­lia. isi­ni Seiq­ne­bian mSi­­Sar­ni da
mog­vek­vrian Cven, ro­gorc bar­tye­bi kruxs. isini gak­vir­de­bian,
SeZ­rwun­de­bian da ia­ma­ye­ben miT, rom Cven ase Zli­er­ni varT da
Wkvia­ni, rom Se­vi­Ze­liT, dag­vem­Svi­de­bia dam­frTxa­li mi­li­oni­a­ni
jo­gi. ro­gorc bav­Svebs, maT See­Sin­de­baT Cve­ni ris­xvi­sa, ma­Ti
Wkua dam­Svid­de­ba, Tva­le­bi auc­rem­lde­bian, ro­gorc de­da­ka­cebs
da bav­Svebs da Zlier Cqa­ra ga­dav­len isini Cve­ni brZa­ne­biT mxi­­
aru­le­ba­ze, si­cil­ze da bav­Sur sim­Re­reb­ze. diax, Cven vai­Zu­­lebT
maT mu­Sao­bas, mag­ram Sro­mis­gan Ta­vi­su­fal dros Cven mo­vuw­yobT
maT bav­Sur sa­Ta­ma­Soebs da ga­var­TobT sa­bav­So cek­va-­sim­Re­riT.
Cven av­xsniT maT cod­vas, isi­ni sustni arian da uRo­no­ni, isi­ni
Seg­viy­va­re­ben Cven, ro­gorc bav­Svebi mis­Tvis, rom ne­bas dav­
rTavT Se­co­de­bi­sas. Cven vet­yviT, rom yo­ve­li cod­va Sei­na­ni­
e­bis, Tu es iq­ ne­ba Cve­ni ne­bar­TviT. Cven ne­ bas miv­scemT maT
Se­co­de­bi­sas mi­tom, rom gviy­va­ran da sas­jels ki Ta­vis Tav­ze
mi­vi­RebT. Cven avi­RebT da­na­Sauls Ta­vis Tav­ze da isi­ni Cven
gag­­vaR­mer­Te­ben, ro­gorc ke­Ti­lis myo­felT, ro­mel­Tac vzi­
deT ma­Ti cod­ve­bi. Cven ne­bas dav­rTavT, Cven aRuk­rZa­lavT maT
cxov­re­bas co­leb­Tan da say­var­leb­Tan, bav­Se­bis yo­las da ar
yo­las, yve­la­fers gan­vsjiT da ma­Ti ga­go­ne­bis mi­xed­viT da
isi­ni dag­ve­mor­Ci­le­bian Cven si­xa­ru­liT. da yve­la­ni iq­ne­bian
bed­nie­re­bi, yve­la mi­lio­ne­bi, gar­da asi-a­Tas­Ta, ro­mel­nic maT
ga­na­ge­ben. rad­gan mar­to Cven, ro­mel­nic vi­na­xavT sai­dum­los,
viq­ne­biT ube­du­re­bi. iq­ne­bian mi­lio­ni bed­nie­ri bav­Sve­bi da asi­
a­Ta­si tan­jul­ni, ro­mel­Tac mii­Res Tav­ze wyev­la ke­Ti­lis da
bo­ro­tis cno­bi­sa. mSvi­daT ic­xov­re­ben isi­ni, wyna­rad mok­vde­
bian da ku­bo­Si mxo­lod Se­xe­da­ven sik­vdils. mag­ram Cven Se­
vi­­­na­xavT sai­dum­los ima­Ti bed­nie­re­bis­Tvis da vat­yuebT maT
sa­ma­ra­di­so ze­ciu­ri sa­Cuq­riT, rad­gan Tu mar­Tla aris ra­me
ze­caT, yo­vel Sem­Txve­va­Si, ara imaT­Tvis. la­pa­ra­ko­ben, wi­nas­
war­met­yve­lo­ben, rom mox­val Sen da xe­lax­la gai­mar­jveb Se­ni

462
rCeu­le­biT, mag­ram maT mxo­lod Ta­vian­Ti Ta­vi ix­snes, Cven ki
yve­la­ni vla­pa­ra­kobT, rom Ser­cxve­ni­li iq­ne­ba me­Za­vi, mxec­ze
mjdo­ma­re, xel­Si sai­dum­lo rom uWi­ravs, la­pa­ra­ko­ben, rom
isev ajan­yde­ba sus­ti kac­T-na­Te­sa­vi, da­xevs mis por­firs da
gaa­tit­vlebs mis `gax­rwnil~ sxeuls. mag­ram me av­dge­bi da vaC­
ve­­neb im aTas mi­lio­neb­ze, ro­mel­Tac ar ician cod­va da Cven,
ro­mel­Ta mi­vi­ReT ma­Ti cod­va ma­Ti­ve bed­nie­re­bi­saT­vis Ta­vis­-
Tav­ze, war­mov­sdge­biT Sen win da get­yviT:
_ gag­vsa­je, Tu Se­giZ­lia, Tu ga­be­dav. ico­de, rom me ar me­
Si­nia Se­ni, ico­de, rom mec vi­ya­vi udab­no­Si, mec vsaz­rdoob­di
ve­lu­ri Taf­liT da ba­la­xe­bis Zie­biT, mec vlo­cav­di Ta­vi­suf­
le­bas, rom­li­Tac Sen akur­Txe ada­mia­ne­bi, mec min­do­da Sev­
mdga­ri­ya­vi rCeul­Ta ric­xvSi, Zlier­Ta da di­de­bul­Ta ric­xvSi,
mec mwyu­ro­da `Se­mev­so ric­xvi~, mag­ram me ga­mov­fxiz­ldi da ar
vin­do­me si­gi­Jis sam­sa­xu­ri. me dav­brun­di da Se­ve­ma­te maT, vinc
gaas­wo­ren Se­ni daw­ye­bu­li saq­me. me gan­ve­di am­par­ta­van­Ta­gan da
dav­brun­di mSvi­deb­Tan am uka­nas­knel­Ta bed­nie­re­bi­saT­vis. me
rom vla­pa­ra­kob, es uTuod as­rul­de­ba da sa­me­fo Cve­ni uTuod
dam­kvid­rde­ba. gi­meo­reb, xval­ve Se­xe­dav, ro­gor mor­Ci­li jo­gi
daay­ris nax­Sirs im ko­cons, ro­mel­ze­dac dag­wvav, rad­gan Sen
dab­run­di, rom Seg­vi­Sa­lo xe­li, rad­gan Tu ki vis­mes daum­sa­xu­
re­bia ko­co­ni, usa­Tuod Sen. xval dag­wvav Sen... Dixi.
...................................................................................................
...me min­do­da, es da­me­Ta­ve­bia ase: ro­ca in­kvi­zi­to­ri da­
dum­de­ba, is uc­dis, rom tyve imas upa­su­xebs. mas ver ga­dau­ta­
nia du­mi­li. is xe­dav­da, ro­gor yo­vel­Tvis us­men­da mas pa­ti­ma­
ri da ar un­do­da, ra­me epa­su­xe­bia. mo­xucs un­do­da, rom eT­qva
mas ra­me, Tun­da mwa­re da sa­Si­ne­li. da is Cu­mad miuax­lov­de­ba
mo­xucs, mSvi­daT hkoc­nis mis usis­xlo or­moc­da­-a­Ti wlis tu­
Ceb­ze. ai, mTe­li pa­su­xi. mo­xu­ci Sek­rTe­ba. ra­Rac gain­Zra mis
tu­Ceb­ze. is mi­dis ka­reb­Tan, aRebs kars da ela­pa­ra­ke­ba mas:
_ wa­di da aRar mox­vi­de, ar mox­vi­de... aras dros... ar mox­
vi­
de... aras dros. _ da gauS­ vebs mas... qa­ la­ qis bnel bWis­ ken.
tyve mi­dis.
_ mo­xu­ci?
koc­na iw­vis mis gul­ze, mag­ram mo­xu­ci mainc ar Ra­la­tobs
Ta­vis ideas.
[1911]

463
va­le­ri briu­sov

aga­na­tis
(fi­ni­kiu­ri poe­ma)

I
mi­si sa­xe­li aga­na­ti­sia da is yve­la­ze uf­ro mSve­nie­ria si­
don­Si. mwu­xa­re sa­xe­ze Tva­le­bi ise kia­fo­ben, ro­gorc Ra­mis
var­skvla­ve­bi, mker­di zam­ba­xi­viT mkTra­li aqvs.
jer ki­dev yrmo­bi­sas ga­mos­ca­da man mwu­xa­re­ba: mi­si saq­mro
si­do­nis na­pi­reb­ze ve­Rar dab­run­da, uk­va­loT dai­Ru­pa zRva­Si.
aga­na­tis­ma qal­wu­le­ba miu­ta­na sxver­plaT Rmer­Tebs* da amas
Sem­deg scxov­rob­da xol­me, ro­gorc qu­ru­mi, vne­bi­sa da siy­va­
ru­liT ana­Re­bi sa­fa­su­ri ta­Zar­Si mi­qon­da.
ga­moC­nde­bod­nen Tu ara Sors siv­rce­Si ial­qa­ne­bi, igi Cqa­
rob­da ra na­pi­ri­sa­ken, uc­Ti­da mez­Rvau­rebs xe­le­bis mtvre­viT.
mot­yue­bu­li Ta­vi­sas mi­yav­da, pa­ta­ra sax­lSi, ro­me­lic koSks
mia­gav­da, sa­dac dab­la oTax­Si yo­vel­Tvis bne­lo­da.
ma­Sin ai­Re­bo­da qvis sa­wo­li. ga­na SeeZ­lo vis­me, dae­viw­ye­bia
mi­si Tva­le­bi? yve­la ge­te­ra­ze uf­ro mets aZ­lev­den mas. yo­vel
dRe mi­dio­den mas­Tan stum­re­bi da vne­bis gri­gal­Si Tav­da­viw­
ye­bu­li xvev­ni­sa­gan, wyvil gve­li­viT er­Tad ga­daw­nul sxeul­
Ta­gan. qvis sa­wol­ze Cnde­bo­da siR­rma­ve.

II
xe­lo­van mogvs, var­skvlavT mric­xve­lo­ba­Si da­xe­lov­ne­buls
rom Seed­gi­na mis be­dis­we­ra­Ta ma­tia­ne, Tvi­Ton is wai­kiT­xav­da
mas gak­vir­ve­bu­li, diax!.. ar da­Ru­pu­la xe­tial­Si Se­ni saq­mro,
So­reul mxa­res itan­je­bo­da is dat­yve­ve­bu­li, tyveo­ba­Si wels
we­li mis­dev­da da Jams dro scvli­da. mo­nu­raT scxov­rob­da is,
yve­las­gan mo­Zu­le­bu­li, Seu­rac­yo­fas itan­da, sisxls ixo­cav­
da, gu­li ki, gu­li... mainc rCe­bo­da uc­vle­laT. Sens siy­va­ruls
ina­xav­da, uf­rTxil­de­bo­da. tyveo­ba­Si mxo­loT is ime­di, wmi­da

* fi­ni­kia­Si yve­la qvey­neb­ze ad­re gaC­nda pros­ti­tu­cia. pir­ve­laT is Ca­mo­


ya­lib­da stu­marT moy­vrul pros­ti­tu­cia­Si (гостепримная), Sem­deg re­li­
gio­zur ge­te­riz­mSi, uka­nas­knels ix­se­niebs v. briu­so­vi.

464
ime­­di acoc­xleb­da, rom ki­dev dav­brun­de­bio. ar iviw­yeb­da mas
aSa­ro­ti da bo­los das­to­va ki­dec tyveo­ba. ga­moq­ceulma ber­
Zne­bis trie­ras Sea­fa­ra Ta­vi, iqi­dan mSvi­do­biT miax­wia kar­Ta­
gens da ax­la sam­So­blos­ken moe­Su­re­ba, mo­cu­ravs da elis mo­lo­­
di­nis cec­xliT ag­zne­bu­li si­do­nis ked­lebs.
ro­gorc di­di xnis mSie­ri elis saW­mels, isic lo­cu­lobs:
`Rmer­To, de nu iq­ne­ba yve­la­fe­ri es siz­ma­ri~ _ da ai, ga­moC­nda
ki­dec Sors siv­rce­Si na­pi­ri.
ial­qan­Tan mois­ma Za­xi­li: `si­do­ni~.
da ra­Rac sxvam gaiel­va mis fiq­rSi, Ta­vis oc­ne­bis si­gi­Je
gai­go man da wi­naT­grZno­ba­Si gaq­vav­da.

III
si­do­nis navT sad­gur­Tan si­coc­xle sduRs ge­me­bis mosvlis
bed­nier Jams. si­ci­li, stve­na... sxva­das­xva ena­ze la­pa­ra­ki erT­ma­­
neT­Si ire­va da riT­miu­li tbor­va tal­Re­bi­sa imeo­rebs Za­xils...
lxe­naa... mag­ram vai maT, vi­sac ara yavs me­go­ba­ri an ver una­xavs.
ge­te­re­bic Sek­re­bi­lan, Se­xed­viT at­yve­ve­ben mo­su­lebs, mkla­ve­
bi, mxre­bi mou­tit­vle­biaT.
ro­gor swyu­ro­da mas, ro­gor Tun­da mkrTa­li nak­va­le­vi war­­
su­li­sa!.. mag­ram amaoT, ra aris mo­go­ne­ba, ra­sac ris­xviT ga­da­
qe­lavs Ja­mis et­li.
yve­la­fe­ri gam­qra­la. mo­xa­zu­lo­ba nav­Tsad­gu­ri­sa ga­moc­vli­
la da ga­di­de­bu­la; gar­Se­mo sul uc­no­bi sax­le­bi ayu­de­bu­lan.
ver­sad xe­davs Tva­li odes­Rac na­xuls, mxo­lod zRvis xma­
u­ro­ba isev imeo­rebs mSob­liur xmebs. Sors ayu­de­bul mTa­Ta
Crdil­Sic am­Cnevs su­li ra­Rac na­Te­saurs.
TuT­xme­ti we­li, TuT­xme­ti we­li gan­So­re­bi­sa; eZios ki­dev me­­
gob­re­bi, Tu ukan­ve gaiq­ces?. mag­ram Cu, vi­Rac mis mxrebs See­xo
xe­liT. ras xe­davs!.. oq­ro, me­wa­mu­li tan­ze, dam­wve­li sa­xe, Sav
wam­wam qveS...
mez­Rvau­ro, wa­mo­di Cem­Tan, dRes Sen Zma xar Ce­mi.
da ge­te­ras mis­devs is da­mor­Ci­le­bu­li.

IV
azar­fe­Seb­Si Rvi­nos ar dak­le­bia jer ara­fe­ri.
mis gver­diT ar zis is (es cu­di ni­Sa­nia)... da co­ta lxe­naa
maT sa­xe­ze.

465
fan­jri­dan ixe­de­ba is wyvdiad­Si, qa­lis kiT­xve­bi upa­su­xoT
kvde­bian.
sa­Si­Sa­ria... sa­Si­Sa­ri Ca­fiq­re­bu­li mez­Rvau­ri.
mag­ram qals ax­sovs jer ki­dev aR­Tqma: naC­ve­vi xe­liT gaiZ­
ro wa­mo­sas­xa­mi.
dauC­qa­re, is ge­lis Sen na­xev­raT tit­ve­li.
mag­ram mas ra­Rac sev­da RrRnis, jde­ba qal­Tan qvis sa­wol­
ze da Ra­mis du­mil­Si Cu­maT saub­ro­ben.
_ ris­Tvis mo­mix­me, ris­Tvis?
_ gam­vle­lo, Sen la­ma­zi xar..
_ Sen aqau­ri xar?
_ diax.
_ ras Sve­bo­di uwin, ras ake­Teb­di?
_ imas, ra­sac ax­la.
_ ara, uwin, Sen xom iya­vi odes­Rac axal­gaz­da, Se­saZ­le­be­lia,
ki­dec giy­var­da...
_ me Sen zRap­ris saam­bob­laT ki ar mo­miy­va­ni­xar aq.
...da uceb igi wa­mox­ta da un­da gaiZ­ros ta­ni­sa­mo­si, eZa­xis
mas, mag­ram mez­Rvau­ri swuxs... ar ug­debs yurs mis sit­yvebs... arc
aler­siT upa­su­xebs.
oho, rom siy­va­ru­liT daek­ra mis tu­Cebs; uceb ai­xe­da ze­viT
da qals ki­dev mis­ca er­Ti kiT­xva:
_ Sen ras ge­Za­xian?
_ me, aga­na­tis? aga­na­tis!.. _ yrud waiq­vi­Ti­na man.

V
di­de­bu­lia yve­la Rmer­Teb­Si aS­tar­ta, Rmer­Ti na­Te­li. Sen
me­fob zRva­ze, de­da­mi­wa­ze da udab­no­Ta Zil­ze. Sen yve­la­fers
xe­dav, yve­la­fe­ri Sen win ax­Ti­lia, Se­ni sur­vi­li _ yve­la sam­ya­
ro­­TaT­vis aR­Tqmaa.
Rmer­Te­bic ki TrTian Sens wi­na­Se, mSve­nie­ro?
ro­de­sac mox­Ta es Sex­ved­ra, Se­ni var­skvla­vis si­naT­le erT
wams dab­ne­di­la, mag­ram Sens mow­ya­le­bas ar aqvs saz­Rva­ri.
Sen ga­das­wyvi­te... da as­rul­da; erT wams gaib­nen wel­ni da
ro­gorc siz­ma­ri, gaq­ren mod­gma­ni. kvlav ad­gen fer­fli­dan qa­
la­qe­bi, mzes daub­run­den saf­lav­Si mZi­na­re­ni, yve­la­fe­ri Seiq­
na ma­Sin, ro­gorc uwin, ro­gorc im dros.

466
yve­lam dai­viw­ya war­su­li, ro­gorc siz­ma­ri _ sxva­Ta So­ris
aga­na­tis­ma da mis­ma saq­mro­mac da kvlav ar xe­tia­lo­ben tye-­
Rreeb­Si.
ro­gorc uwin, ax­lac ka­ma­To­ben, qor­wi­ne­bis win imas un­
do­da zRva­ze ga­su­li­yo, rom ena­xa sim­did­re da uc­xo mxa­re­ni.
aga­na­tis­Tvis ki _ gan­So­re­ba mwu­xa­re­ba iyo.
_ nu wax­val, nu, raT gvin­da, mar­qvi, raT, sim­did­re?
da ax­la ki igi dae­Tan­xma aga­na­tis.
im dRes, ro­de­sac af­rial­den ial­qa­ne­bi mis gem­ze, isi­ni ta­
Zar­Si wa­vi­den, rom Tvi­si aR­Tqma gae­meo­re­biaT aSa­ro­tis­Tvis...

[1911]

467
frid­rix vil­helm nic­Se

Ra­mis sim­Re­ra

Ra­mis sib­ne­le Ca­mow­va: uf­ro ga­sa­go­ni Seiq­na kldi­dan mom­


skda­ri niaR­va­ris sit­yve­bi. Ce­mi su­lic xom igi­ve dau­de­ga­ri
niaR­va­ria.
Ra­mis sib­ne­le Ca­mow­va: ga­moiR­vi­Za Sey­va­re­bul­Ta sim­Re­reb­
ma. Ce­mi su­lic xom sim­Re­raa Sey­va­re­bu­li­sa.
mouT­rgvun­vels da aRuz­dels va­ta­reb me Cem­Si: xma maR­la
un­da mas ga­moT­qma. siy­va­ru­lis sur­vils va­ta­reb me Cem­Si, sur­
vils, ro­me­lic la­pa­ra­kobs siy­va­ru­lis eniT.
Ce­mi xved­ri _ si­naT­leT yof­naa. o! ro­gor min­da, Ra­me vi­
yo. mag­ram si­naT­liT var ga­re­mo­cu­li da aq aris Ce­mi sev­da. o!
rom vyo­fi­la­yav me sib­ne­le, Ra­me!.. ro­gor gau­maZ­RraT da­ve­wa­
fe­bo­di si­naT­lis mkerds.
Tqven, var­skvlav­no, maR­la cec­xli­viT ro brwyi­navT, ga­kur­
Txeb­diT ma­Sin. Tqve­ni na­Te­li sa­Cuq­riT viq­ne­bo­diT bed­nieri!
mag­ram Ta­vis­ve na­Te­liT ga­re­mo­cu­li vcxov­rob da TviT­ve vnTqav
cecxls.
me ar vic­nob bed­nie­re­bas wam­Re­bi­sas da xSi­raT mez­ma­ne­ba,
rom mo­par­va sjo­bia wa­Re­bas.
si­Ra­ri­be Ce­mi is aris, rom xe­li ar daiR­le­ba sa­Cuq­re­bis
ga­ce­miT da Su­ri Cem­Si, ro­ca vxe­dav Tva­lebs mom­lo­di­ne­sas,
Tva­lebs, ro­mel­nic ana­Te­ben wyvdiads vne­bia­ni sev­di­sas.
sa­co­da­via xved­ri yve­la gam­cem­Ta.
o, Ce­mi mzis dab­ne­le­ba, sur­vi­li sur­vi­li­sa da dauS­re­te­li
Sim­Si­li...
Cem­gan Tqven mi­gaqvT, mag­ram ve­xe­bi ki me Tqven suls? Rrma
uf­skru­li Zevs wa­Re­ba­sa da mi­ce­mas So­ris, ar SeiZ­le­ba xi­dis
ga­de­ba, arc imaT­gan yve­la­ze uf­ro nak­leb­ze. Sim­Si­li iz­rde­ba
Cem si­la­ma­zi­dan. me msurs, Seu­rac­xvyo isi­ni, vis­Tvi­sac va­na­
Teb. me msurs ga­car­cva Cem­gan da­sa­Cuq­re­bul­Ta da ase mwyu­ria
bo­ro­te­ba...
Su­ris­Zie­biT sun­Tqavs Ce­mi su­li; cfie­re­ba gad­mo­xeTqs,
ro­gorc niaR­va­ri Ce­mi mar­too­bi­dan. bed­nie­re­ba ga­ce­mi­sa mok­
vda sa­Cuq­re­bis ga­ce­mis dros da mo­nar­Ce­niT dai­Ra­la ndo­ma

468
ke­Ti­li­sa. ase vinc scems, yo­vel­Tvis dae eSi­no­des, rom da­kar­
gavs sir­cxvils. is, vinc yo­vel­Tvis scems, scems mi­si gu­li da
xe­le­bi uxeS­de­bian mar­to ga­ce­mis­gan.
Ce­mi Tva­li uk­ve gaiv­so crem­liT mTxov­ne­lis sir­cxvi­lis­
gan. Ce­mi xe­li sak­maod ma­ga­ria, cax­ca­xiT ata­nil xe­lis­Tvis, da
si­dan mo­va is, vinc mis­cems Cems Tvals cremls da naz grZno­
bas Cems Ra­rib guls. o, mar­too­ba yve­la mim­cem­Ta da si­Cu­me
si­naT­lis yve­la ma­ta­re­bel­Ta!..
Ra­mis sib­ne­le Ca­mow­va, ro­gorc du­Ra­re na­ka­di, Ce­mi gu­li­
dan mo­duRs sur­vi­li, me min­da sit­yva.
Ra­mis sib­ne­le Ca­mow­va; uf­ro mo­sa­go­ni Seiq­nen sit­yve­bi
kldiT mom­skda­ri niaR­va­ri­sa: Ce­mi su­lic xom mous­ve­na­ri niaR­
va­ria... Ra­mis sib­ne­le Ca­mow­va, ga­moiR­vi­Zes Sey­va­re­bul­Ta sim­
Re­reb­ma, Ce­mi su­lic xom igi­ve sim­Re­raa Sey­va­re­bu­li­sa!..
ase mRe­ro­da za­ra­tus­tra!..

[1912]

469
le­o­nid an­d­re­e­v

ele­a­za­ri

I
ro­de­sac elea­za­ri amo­vi­da saf­la­vi­dan, sa­dac is im­yo­fe­
bo­da sik­vdi­lis sai­dum­lo uf­le­ba­Si da coc­xa­li dab­run­da
Ta­vis sax­lSi, did­xans ver am­Cnev­den mas im be­diT axi­re­bas, ro­
mel­mac Sem­deg sa­Si­ne­li Seh­qmna sa­xe­li mi­si. mxia­ru­lob­den na­
Tel si­xa­ru­liT me­gob­re­bi da ax­lo­bel­ni axal dab­ru­ne­bul­ze
da mis aler­ssa da sas­mel saW­mel­ze zrun­va­Si ik­lav­den Ta­vi­
anT gau­maZ­Rar yu­rad­Re­bas.
da Caac­ves elea­zars mSve­nie­ri ta­ni­sa­mo­si, mor­Tu­li ime­
dis da si­ci­lis yva­vi­leb­Si da ro­ca is, ro­gorc saq­mro sa­qor­
wi­lo ta­ni­sa­mos­Si, ij­da maT So­ris suf­ra­ze da ki­dev svam­da,
ki­dev sWam­da, isi­ni sti­ro­den si­xa­ru­liT, Tan ux­mob­den me­zob­
lebs, rom mo­su­liy­ven da See­xe­daT sas­wau­liT aR­mdga­ris­Tvis.
mo­dio­den me­zob­le­bi da uxa­ro­daT.
mo­dio­den uc­nob­ni So­reul qa­la­qe­bi­dan da sof­le­bi­dan
da xma­maR­laT ac­xa­deb­den Ta­vianT Tay­va­nis­ce­mas sas­waul­ze da
ro­gorc fut­kre­bi bzuo­den ma­ria­mis da mar­Tas sax­lSi.
_ mas, rac axa­li ga­moaC­da sa­xe­ze elea­zars da mis mix­vra-­
mox­vras, isi­ni bu­neb­ri­vad xsni­den, ro­gorc mZi­me avad­myo­fo­
bis da ga­moc­dil Zrwo­la­Ta nak­va­levs.
al­bad rRve­vi­Ti mu­Sao­ba sik­vdi­li­sa cxe­dar­ze mxo­lod Se­
e­ye­ne­bi­na co­ta­Ti sas­wau­leb­riv Za­las, mag­ram mTlad ar moes­­
po da is, rac sik­vdils moes­wro, daem­Cnia elea­za­ris sa­xe­sa da
sxeul­ze, Zlier mia­gav­da mxat­vris­gan gau­Ta­ve­bels su­raTs Txel
mi­na­ze. Tva­leb­ze da lo­yeb­ze aC­nda elea­zars mi­wis fe­ri ga­ni­
eri si­lur­je, ise lur­ji da mi­wis fe­ri iy­ven gZe­li Ti­Tebi mi­si
xe­le­bi­sa da saf­lav­Si amo­sul frCxi­leb­sac aC­nda igi­ve fe­ri.
alag­-a­lag tu­Ceb­ze da sxeul­ze gam­skda­ri­yo ka­ni, saf­lav­Si ga­si­ve­
bu­li da im alag­ze dar­Ce­ni­liy­ven Txe­li, sis­xlia­ni Wri­lo­be­bi,
ro­mel­nic brwyi­nav­den. saf­lav­Si ga­si­ve­bul sxeuls Ser­Ce­no­da
si­di­de da gax­rwnis myra­li su­ni. mag­ram mkvdris su­ni, rom­li­
Tac gaJ­Ren­Ti­li iyo mi­si saf­lav­Si Ca­yo­le­bu­li ta­ni­sa­mo­si da
ag­reT­ve mi­si sxeu­li, ma­le sru­liad gah­qra. ram­de­ni­me xnis Sem­
deg ga­da­vi­da si­lur­jis fe­ri da gam­xda­ri sis­xlia­ni adgi­le­bi,

470
Tum­ca, sru­le­biT aras dros ar ga­da­su­lan. ai, am sa­xiT wa­rud­ga
is ada­mia­nebs Ta­vis meo­re si­coc­xle­Si, mag­ram is sru­liad bu­­
neb­ri­vad eC­ve­ne­bo­daT maT, vi­sac una­xavT is da­mar­xu­li.
sa­xis gar­da TiT­qo xa­sia­Tic ga­moec­va­la elea­zars, mag­ram
es ara­vis ak­vir­veb­da da verc miep­yro Se­sa­fe­ri yu­rad­Re­ba.
sik­vdi­lam­di elea­za­ri iyo mu­dam mxia­ru­li da udar­de­li.
uy­var­da si­ci­li da Seu­rac­xyo­fas mok­le­bu­li mas­xro­ba. am bo­
ro­te­bas da wye­nas mok­le­bul sim­xia­ru­lis­Tvis Seuy­var­da is
mas­wav­le­bels, ex­la is Seiq­na se­rio­zu­li da mdu­ma­re, Ti­Ton
ar xum­rob­da da arc sxvis xum­ro­bas upa­su­xeb­da si­ci­liT da
is sit­yve­bi, ro­mel­sac xan­dis­xan is war­mos­Tqvam­da, iy­ven sru­
liad ub­ra­lo­ni, Cveu­leb­ri­vi da miu­ci­le­be­li da es sit­yve­bi
ise iy­ ven mok­ le­ bul­ni Si­naarss da siR­ rmes, ro­ gorc is xme­
bi, rom­li­Tac cxo­ve­le­bi ga­mos­Tqva­men tki­vils da si­xa­ruls,
wyur­vils da Sim­Sils. amis­Ta­na sit­yve­bi SeuZ­lia mTel si­coc­
xle­Si ila­pa­ra­kos ada­mian­ma da ve­ra­vin ve­ras dros ver gai­
gebs, ra tkio­da an ra axa­reb­da mis Rrma suls... ase mkvdris sa­
xiT, ro­mel­sac sam dRes flob­da sik­vdi­li wyvdiad­Si, mdi­dar
sa­qor­wi­lo ta­ni­sa­mos­Si, ro­me­lic brwyi­nav­da yvi­Te­li oq­ro­Ti
da sis­xlis fer me­wa­mu­liT, mZi­me da mdu­ma­re ij­da is sa­na­di­mo
ma­gi­das­Tan me­go­bar­Ta da ax­lo­bel­Ta So­ris.
gZe­li tal­Re­biT xan na­zad, xan qrol­viT da­dio­da mis gar­
Se­mo si­xa­ru­li da Tbi­li sa­xe­li siy­va­ru­li­sa mie­zi­de­bo­den mis
sa­xis­ken, ro­mel­sac ki­dev See­na­xa saf­la­vis si­ci­ve da cxe­li
xe­li me­gob­ri­sa ea­ler­se­bo­da mis lurj da mZi­me xels. mu­si­ka
uk­rav­da. moux­mes me­mu­si­keT da ise mxia­ru­lad uk­rav­den: sa­
la­mu­ri, Can­gi, tim­pa­ni er­Tma­neT­Si ireo­da, TiT­qo frin­ve­le­bi
ga­lob­den ma­ria­mis da mar­Tas bed­nier sax­lis ze­viT.

II
vi­Rac gauf­rTxi­le­bel­ma gas­wia ze­wa­ri. vi­Ra­cam gauf­rTxi­
le­be­li er­Ti Se­ber­viT, er­Ti uca­be­daT wa­mos­ro­li­li sit­yviT
daam­sxvria na­Te­li ja­do da sa­Si­ne­li si­tit­vliT aR­moa­Ci­na
WeS­ma­ri­te­ba. jer ki­dev az­ri ar ga­mor­kveu­li­yo mis Tav­Si, ro­
ca ba­ge­ni Ri­mi­liT kiT­xu­lob­den:
_ ris­Tvis ar mog­viy­ve­bi Sen, elea­zar, ra iyo iq? _ da yvela
daum­da am kiT­xviT SeZ­rwu­ne­bu­li, TiT­qo mxo­lod ex­la mo­agon­­­

471
daT maT, rom sa­mi dRe iyo mkvda­ri elea­za­ri da cno­bis moy­
va­reo­biT um­zer­den mas _ elo­den mis pa­suxs, mag­ram ele­aza­­ri
sdum­da.
_ Sen ar gin­da, gviam­bo? _ gaik­vir­va mkiT­xav­ma, _ nu­Tu mar­
Tla mag­re sa­Si­ne­lia iq?
da isev az­ri mi­dio­da sit­yve­bis ukan da is rom sit­yve­bis
win wa­su­li­yo, ma­Sin mkiT­xa­vi ar mis­cem­da mas am kiT­xvas, rom­
li­Tac erT wam­ze mouT­me­ne­li Si­SiT da­Ron­da mi­si sa­ku­Ta­ri
gu­li. yve­las See­pa­ra mous­ven­ro­ba da uk­ve sev­dia­nad eloden
isi­ni elea­za­ri­dan sit­yvebs. is ki sdum­da ci­vad da sas­tikad da
mi­si Tva­le­bi Sors siv­rce­Si gai­yu­re­bo­den. da aq isev, TiT­qo
pir­ve­lad Seam­Cnies sa­Si­ne­li si­lur­je sa­xi­sa, ma­gi­da­ze TiT­­qo
da­viw­ye­bu­li elea­za­ri­dan id­va mi­si lur­ji xe­li da Tva­lebi
uneb­lieT dae­to­ve­bia mas, TiT­qo pir­ve­lad imis­gan elo­den sa­
sur­vel pa­suxs. me­mu­si­ke­ni isev uk­rav­den, mag­ram ai, maT­Ta­nac
miaR­wia si­Cu­mem, da ro­gorc wya­li ro­ca daes­xme­ba naRver­­dals,
ise gaaq­ro man mxia­ru­li xme­bi. da­dum­da Can­gi, da TiT­qmis si­
mi gaw­yda da Ti­Ton sim­Re­ra mok­vda, mTrTol­va­re mow­yve­til
xmiT ga­moex­mau­ra qna­ri.
da Ca­mo­var­da si­Cu­me.
_ da Sen ar gin­da? _ gai­meo­ra mkiT­xav­ma, rad­gan ver SeZlo
dae­ka­ve­bi­na mo­tar­ta­re ena. iyo si­Cu­me da gaun­Zrev­lad id­va ma­
gi­da­ze lur­ji xe­li. ai, is co­ta­Ti Sein­Zra da yve­lam amoisun­­
Tqa mos­ve­ne­bu­laT da mia­Ce­res Tva­le­bi pir­da­pir mas. mZi­med da
sa­Sin­lad ixe­de­bo­da am­dga­ri elea­za­ri.
es iyo me­sa­me dRe elea­za­ris saf­la­vi­dan amos­vlis Sem­deg.
amis Sem­deg bev­rma ga­mos­ca­da dam­Rup­ve­li Za­la mi­si Sex­ved­ri­
sa, mag­ram arc isi­ni, vinc sa­mu­da­mod mos­wyvi­ta man, arc isi­ni,
vinc TviT si­coc­xlis pir­vel wya­ro­Si na­xa ne­ba sa­wi­naaR­mde­go,
ver xsni­den sa­Si­nels, ro­me­lic es­ve­na mis Tva­leb­Si. ic­qi­re­bo­
da elea­za­ri mSvi­dad da sa­RaT. mas ar qon­da sur­vi­li, rai­me
dae­ma­la da an rai­me eT­qva. ci­vad ic­qi­re­bo­da is ro­gorc ada­
mia­ni, ro­me­lic usaz­Rvrod gul­ci­via si­coc­xle­ze. bev­ri uz­
run­ve­li xal­xi xvde­bo­da mas ax­lo da ver am­Cnev­den. Sem­deg ki
gan­cvif­re­biT da Si­SiT igeb­den, vin iyo is mSvi­di, ro­me­lic
See­xo Ta­vis mdi­da­ri ta­ni­sa­mo­siT. mze ar Sew­yvet­da si­naT­les,
ro­ca is xe­dav­da, Sad­re­va­ni ar wyvet­da Za­xils da isev uRi­re­

472
bu­lo da lur­ji rCe­bo­da mSo­be­li ca, mag­ram ada­mia­ni, ro­mel­
mac ga­ni­ca­da mi­si Se­xed­va uk­ve ar grZnob­da mzes; ar es­mo­da
Sad­rev­nis xma da ver cnob­da sam­Sob­lo cas. xan­dis­xan ada­mi­
ani ti­ro­da mwa­red, xan­dis­xan sa­so­war­kve­Ti­le­ba­Si iwewda Tmas
Tav­ze da gi­Ji­viT eZax­da xalxs saS­ve­lad, mag­ram uf­ro xSi­rad
ase xde­bo­da: mSvi­dad daiw­yeb­da kvdo­mas, kvde­bo­da gZel wle­­
ebiT. kvde­bo­da yve­las Tval­win, ufe­ro, mow­ye­ni­li, ro­gorc
xe, mdu­ma­red rom xme­ba qvian nia­dag­ze da pir­vel­ni, ro­mel­nic
uy­vi­ro­den da giJ­de­bo­den, xan­dis­xan ub­run­de­bo­den si­coc­
xles, meo­re­ni ki _ kvde­bo­den.
_ maS, ar gin­da Sen, gviam­bo, elea­zar, rac na­xe iq? _ me­same­
jer gau­meo­ra kiT­xva mkiT­xav­ma, mag­ram ex­la mi­si xma iyo ci­vi
da mkvdru­li, ru­xi mow­ye­ni­lo­ba mRvried ic­qi­re­bo­da mis Tva­
le­bi­dan da yve­las sa­xe da­fa­ra, ro­gorc mtver­ma, am mow­ye­nam
da gak­vir­ve­biT uc­qe­ro­den er­Tma­neTs stum­re­bi da ver gae­goT,
rad Seik­ri­ben da zian aq mdi­dar suf­ra­ze. Ses­wyvi­tes la­pa­
ra­ki, gul­ci­vad fiq­rob­den, rom uTuod un­da wa­vi­den sax­lSi,
magram ar SeeZ­loT, daeZ­liaT zar­ma­ci mow­ye­na, uRo­no Zar­Rve­bi
da isev ga­nag­rZob­den sxdo­mas. yve­la er­Tma­neTs mow­yve­ti­li,
ro­gorc bin­dia­ni cec­xli udab­no­Si gab­neu­li Ra­miT. me­mu­si­keT
asa­Cuq­reb­den, rom daek­raT da isev mo­ki­des maT xe­li in­stru­
men­tebs da isev amet­yvel­den das­wav­li­li mwu­xa­re xme­bi. isev is
Se­gu­be­bu­li har­mo­nia isa­xe­bo­da maT­Si, mag­ram gak­vi­re­biT us­men­
den stum­re­bi, maT ar ico­den, ris­Tvis iyo es sa­Wi­ro da ris­
Tvis aris es kar­gi, ro­ca ada­mia­ne­bi Ca­mok­ra­ven si­mebs, lo­yebs
gaa­far­To­ve­ben da qmnian uC­veu­lo, sxva­das­xva xmian xmau­ro­bas...
_ ro­gor cu­dad uk­ra­ven! _ Tqva er­Tma.
me­mu­si­ke­ni gai­bu­ten da wa­vi­den. maT ukan miy­ven sa­Ti­Taod
stum­re­bi, rad­gan uk­ve Ra­me iyo da ro­ca yo­vel mxri­dan maT Se­
moer­tyaT wyvdia­di da uk­ve uf­ro msu­bu­qad SeeZ­loT amoe­sun­
TqaT, uec­riv maT win sa­Ti­Taod ris­xvis brwyin­va­Si ga­moC­nda
elea­za­ris sa­xe. lur­ji sa­xe mkvda­ri­sa, saq­mros ta­ni­sa­mo­si,
mdi­da­ri da brwyin­va­le, ci­vi sa­xe, rom­lis siR­rme­Si cia­lob­da
ra­Rac sa­Si­ne­li. TiT­qo qvad qceul­ni iy­ven isi­ni sxva­das­xva
ad­gi­las da wyvdia­di ga­rei­cav­da maT. sib­ne­le­Si ki uf­ro naT­
lad isa­xe­bo­da sa­za­re­li moC­ve­ne­ba, ze­bu­neb­ri­vi sa­xe mi­si, vinc
sa­mi dRis gan­mav­lo­ba­Si im­yo­fe­bo­da sik­vdi­lis uf­le­ba­Si, sa­mi

473
dRe iyo is mkvda­ri, sam­jer amo­vi­da da Ca­vi­da mze, is ki iyo
mkvda­ri, bav­Se­bi Ta­ma­Sob­den, qveb­ze mo­lik­li­keb­da wya­li, cxe­
li mtve­ri adio­da gzas da is ki iyo mkvda­ri. da ex­la isev xal­
xSi aris igi, exe­ba maT, xe­davs maT! _ da mis Tva­lis kak­le­bis
Sav­wre­Ta So­ris, ro­gorc bnel mi­nis­gan, xe­davs is ada­mia­nebs,
TviT miuw­do­me­li iq...

III
ara­vin ar zru­nav­da elea­zar­ze, ar dar­Cen mas ax­lo­bel­ni
da me­gob­re­bi da vrce­li udab­no, ro­me­lic gar­Se­mo er­tya wmi­
da qa­laqs, miuax­lov­da TviT mis sax­lis ka­rebs. da Se­vi­da mis
sax­lSi da mis sa­wol­ze daw­va, ro­gorc mo­siy­va­ru­le co­li da
Caaq­ro cec­xli. ara­vin ar zru­nav­da elea­zar­ze. er­Ti er­Tma­neT­
ze wa­vi­den mi­si de­bi mar­Ta da ma­ria­mi, did­xans ar un­do­da mi­si
da­to­ve­ba mar­Tas, rad­gan ar ico­da, vis un­da es­mia da eW­mia mis
Zmis­Tvis, an vis un­da Seb­ra­le­bo­da. did xans ti­ro­da da lo­cu­
lob­da, mag­ram erT Ra­mes, ro­ca qa­riS­xa­li dah­qro­da udab­no­
Si da mwa­re moT­qmiT iRu­ne­bo­den ki­pa­ri­se­bi sax­lis sa­xu­rav­ze,
mar­Tam Cu­mad Caic­va, da Cu­mad­ve wa­vi­da. uTuod gai­go­na elea­zar­
ma, ro­gor moi­xu­ra ka­ri da did xans ar­wev­da mas qa­riS­xa­li,
TiT­qo un­do­da, Ta­vis frTeb­ze wa­moe­ki­da da wae­Ro, mag­ram ar
ad­ga elea­za­ri, rom See­xe­da da dae­ke­ta. da mTe­li Ra­me zu­zu­
neb­den mis Ta­vis maR­la ki­pa­ro­se­bi, da mwu­xa­red era­xu­ne­bo­da
ka­ri, uS­veb­da ra sax­lSi qa­riS­xals da civ udab­nos. ro­gorc keT­­
ro­vans uf­rTxo­den mas yve­la­ni da ro­gorc keT­ro­vans da­u­pi­res
ki­dec pa­ta­ra za­re­bi dae­ki­daT yel­ze, rom gae­goT mi­si Sex­ved­
ra da ga­dad­go­mo­den gza­ze. mag­ram vi­Rac ga­fiT­re­bul­ma Si­SiT
sTqva, rom sa­Si­ne­li iq­ne­ba, ro­ca Ra­me fan­ja­ras­Tan Ca­moes­me­baT
pa­ta­ra za­re­bis wka­ru­ni elea­za­ri­sa da yve­la ga­fiT­rda da dae­
Tan­xma mas...
da rad­gan arc Ti­Ton zru­nav­da is Ta­vis Tav­ze, Se­saZlebe­­
lia, mom­kvda­ri­yo ki­dec Sim­Si­liT, rom me­zob­lebs, ra­Rac Si­Sis
ga­mo ar ga­daew­yvi­taT mis­Tvis saW­me­lis da­to­ve­ba sax­lSi. mih­
qon­daT saW­me­li bav­Sebs, rad­gan maT ar eSi­no­daT eleazari­­sa,
mag­ram arc das­ci­no­den mas, ro­gorc gu­lub­ryvi­loT xan­dis­xan
ician xol­me da­cin­va ube­du­re­bi­sa. gul­ci­vad eki­debo­­den mas
bav­Se­bi da gul­gri­lo­biT­ve ux­di­da elea­za­ric. ar qon­­da mas

474
sur­vi­li, miea­ler­se­bia xu­Wu­Wa Ta­vis­Tvis da Cae­xe­da gu­lub­
ryvi­lo na­Tel Tva­leb­Si. Ja­mis da udab­nos ana­ba­rad da­to­ve­
bu­li Tan­da­Tan in­greo­da mi­si sax­li da di­di xa­nia gaiq­cen me­
zob­leb­Si Sim­Si­lis­gan gab­rue­bul­ni pe­te­liT Txe­bi. daZ­vel­da
sa­qor­wi­lo ta­ni­sa­mo­si mi­si. ro­gorc Caic­va man pir­ve­lad im
bed­nier dRes, ro­ca uk­rav­den me­mu­si­ke­ni, ise uc­vle­lad ata­­reb­
da, TiT­qo verc ki cnob­da gar­Ce­vas axal­sa da Zvels, da­xeuls
da mTels So­ris... na­Te­li fe­ri ga­xun­da da amoiw­va. bo­ro­ti qa­
la­qis ZaR­le­bi da udab­nos ek­le­bi Zon­Ze­baT aq­cev­den mSve­nier
sa­moss. dRe, ro­ca Seub­ra­le­be­li mze yo­vel coc­xa­lis mkvle­
lad Cnde­bo­da da ro­ca lo­ko­ki­ne­bic ki miZ­vre­bo­den qve­bis qveS
da iq ix­ru­ke­bo­den vis­me­si daS­xam­vis gi­Jur sur­vi­lis­gan, is
gaun­Zrev­lad ij­da sxi­ve­bis qveS, maR­la ae­wia Ta­vis lur­ji sa­xe
da ve­lu­ri wve­re­bi. ro­ca jer ki­dev ela­pa­ra­ke­bo­den mas, kiT­xes:
_ sab­ra­lo elea­zar! Sen gi­xa­rian ga­na. mzis qveS jdo­ma da
mi­si yu­re­ba?..
da man upa­su­xa:
_ diax, mi­xa­ria.
al­bad ase Zlie­ri iyo si­ci­ve sam dRes saf­lav­Si da ise Rrma
wyvdia­di mi­si, rom ar iyo mi­wa­ze rai­me sic­xe, an si­naT­le, ro­
mel­sac SeeZ­lo gaeT­bo elea­za­ri an­da gae­na­Te­bia mis Tval­Ta
wyvdia­di. ifiq­res maT, vinc ekiT­xe­bo­den da amoox­vriT­ moscil­­
den mas. da ro­ca wi­Te­li bur­Ti mi­wis­ken wa­moi­wev­da, elea­za­ri
brun­de­bo­da udab­no­Si da mi­dio­da pir­da­pir mzis­ken, TiT­qo un­
da dae­wio­so. yo­vel­Tvis pir­da­pir mzis­ken mi­dio­da is da isi­ni,
vinc mis gzas uT­val­Tva­leb­den da un­do­daT gae­goT, ras ake­Teb­
da elea­za­ri Ra­me udab­no­Si, amouS­le­lad Cai­beW­den mex­sie­re­ba­
Si Sa­vi si­lue­ti ma­Ra­li, mow­ye­ni­li ada­mia­ni­sa uS­ve­le­be­li wi­
Te­li dis­kis fon­ze. Ra­mem gaab­nia isi­ni Ta­vis Si­SiT da isev ver
gai­ges, ras Sve­bo­da elea­za­ri udab­no­Si, mag­ram xa­te­ba Sa­vis wi­
Tel fon­ze, TiT­qo ga­moiw­va maT Wkva­Si da ar mi­dio­da. ro­gorc
mxe­ci, ga­mo­sac­ve­nad mom­za­de­bul Tva­le­biT Ta­vis pirs Ta­Te­biT
ixo­kavs, ise su­le­lu­rad iw­men­dden isi­ni Tva­lebs, mag­ram is, ra­
sac iZ­leo­da elea­za­ri, amou­xo­ce­li rCe­bo­da da aviw­ye­bi­neb­da
mxo­lod sik­vdi­li. mag­ram iy­ven ada­mia­ne­bi, ro­mel­Tac ar ena­xaT
elea­za­ri da mxo­lod gae­go­naT mas­ze. kad­nie­ri cno­bis moy­va­
reo­biT, ro­me­lic SiS­ze ua­re­sia da ik­ve­be­ba Si­SiT, da­ma­lul da­

475
cin­viT sul­Si, moe­lo­den isi­ni mze­ze dam­jdar­Tan da gau­bam­den
sau­bars... am dros elea­zars sa­xe ec­vle­bo­da si­kar­gi­sa­ken da ar
iyo Zve­le­bu­rad sa­Si­ne­li. da pir­vel wam­Si isi­ni im­tvrev­den Ti­
Tebs da fiq­rob­den wmi­da qa­la­qis mcxov­reb­Ta si­su­le­le­ze da
ro­ca mci­re la­pa­ra­kis Sem­deg isi­ni brun­de­bo­den sax­lSi, maT
qon­daT ase­Ti Se­xe­du­le­ba, rom wmi­da qa­la­qis mcxov­reb­ni ma­Sin­
ve am­Cnev­den maT da la­pa­ra­kob­den.
_ ai, ki­dev mo­dis gi­Ji. _ rom­lis­Tvi­sac Seu­xe­dia elea­zars
da Seb­ra­le­biT da­dum­de­bo­den da awev­den xe­lebs. mo­dio­den iara­
RiT xel­Si, gul­ma­ga­ri da ma­ma­ci meom­re­bi, moe­lo­den sici­liT da
sim­Re­riT bed­nie­ri vaJ­ka­ce­bi. mo­dio­da saq­mia­ni xal­xic, fu­lis
bzria­liT da kad­nie­ri msa­xur­ni taZ­ri­sa ayu­deb­den eleaza­ris
ka­reb­Tan Ta­vianT kver­Txebs da ara­vin ar dab­ru­ne­bu­la ise­Ti,
ro­go­ric mo­vi­da. er­Ti da igi­ve sa­Si­ne­li Crdi­li Cax­veo­da suls
da axa­li sa­xe eZ­leo­da Zvel nac­nob sam­ya­ros. ase ga­mos­cem­den
Ta­vianT grZno­bas isi­ni, vi­sac ki­dev qon­da la­pa­ra­kis Ta­vi.
yve­la sag­ne­bi, Tva­liT Se­sa­xe­di da xe­liT Se­sa­xe­bi uceb ca­­
riel­de­bo­den da iq­ceo­den mCa­teT, gam­Wvir­va­leT, mia­gav­den wa­
sul Crdi­lebs Ra­mis uda­bur wyvdiad­Si, rad­gan is uS­ve­le­be­li
wyvdia­di, ro­me­lic ax­ve­via sam­ya­ros, ver naT­lde­bo­da verc mziT,
verc mTva­riT, verc var­skvla­ve­biT da usaz­Rvro Sa­vi ze­wa­riT
mo­sav­da mi­was, ro­gorc de­da koc­ni­da mas.
yve­la sag­nebs See­xo is, rki­nas da qvas da mar­toT rCe­bo­den
sag­ne­bi, ra dae­kar­gaT kav­Si­ri, na­wi­le­bis siR­rme­Si Se­dio­da is
da ana­wi­leb­da yve­la­fers...
rad­gan is sa­Si­ne­li si­ca­rie­le, ro­me­lic sam­ya­ros ver av­
seb­­da verc mziT, verc mTva­riT, verc var­skvla­ve­biT da mefob­
da usaz­RvroT. yvel­gan Se­dio­da da yve­la­fers acal­ke­veb­da:
sxeuls sxeu­lis­gan, na­wils na­wi­lis­gan.
si­ca­rie­le­Si Sli­den Ta­vis Zi­rebs xee­bi da Ti­Ton­ve iy­ven
ca­riel­ni. si­ca­rie­le­Si, TiT­qo Ca­moq­ce­vas la­mob­den, eki­den
taZ­re­bi, sa­sax­le­ni, sax­le­bi da Ti­Ton­ve iy­ven ca­riel­ni. sica­
rie­le­Si da­dio­da ada­mia­ni an Ti­Ton­ve iyo ca­rie­li, mCa­te ro­
gorc Crdi­li.
rad­gan ar iyo Ja­mi da daax­lov­da da­saw­yi­si yo­vel sag­ni­sa
mas da­sas­rul­Tan. ki­dev aSe­neb­den Se­no­bebs, ka­la­to­ze­bi Ca­qu­CiT
xmau­rob­den, mag­ram uk­ve iq­ceo­da, da iba­de­bo­da Tu ara ada­­mia­ni,

476
mis Ta­vis sas­Tu­mals ain­Te­bo­da da­sa­mar­xi san­Te­li da qre­bo­da
si­ca­rie­le, ika­veb­da ada­mia­nis da da­sa­marx san­Te­lis ad­gils da
si­ca­rie­liT av­se­bu­li ada­mia­ni ui­me­dod Zrwo­da daus­ru­le­be­lis
sa­Si­ne­le­bis win.
ase la­pa­ra­kob­den isi­ni, vi­sac ki­dev qon­da la­pa­ra­kis Ta­vi,
mag­ram uTuod ki­dev mets it­yo­den isi­ni, ro­mel­Tac ar un­do­
daT la­pa­ra­ki da ise Cu­mad kvde­bo­den.

IV
am dros cxov­rob­da rom­Si er­Ti di­de­bu­li mo­qan­da­ke. mar­
ma­ri­lo­sa, Ti­xa­sa da brin­jaos­gan is qmni­da Rmer­Te­bi­sa da ada­
mian­Ta tans da ise RvTaeb­ri­vi iyo si­la­ma­ze ma­Ti, rom xal­xma
mas uk­vda­vi daar­qva. mag­ram mo­qan­da­ke mainc uk­ma­yo­fi­lo iyo
da am­tki­ceb­da, rom aris ra­Rac WeS­ma­ri­tad yve­la­fer­ze ula­
ma­ze­si, ro­me­lic ar SeuZ­lia mas ga­dai­ta­nos mar­ma­ri­lo­sa da
brin­jao­ze. ki­dev ver Se­mik­re­bia me mTva­ris sxi­ve­bi, ki­dev ver
dam­Tvral­var me mzis sxi­ve­biT da ar aris Cem mar­ma­ri­lo­ze su­
li, ar aris si­coc­xle Cem la­maz brin­jao­ze. da ro­ca mTva­rian
Ra­me­Si is mi­dio­da gza­ze da ga­daW­ri­da Sav Crdi­loebs ki­pa­ris­
Ta, Sex­ved­ril­ni mas me­gob­ru­lad gau­ci­neb­den da et­yo­den:
_ mTva­ris sxi­ve­bi xom ar gin­da Sek­ri­bo, avre­liuss? rais­
Tvis ar wa­moi­Re Tan ka­la­Ta?
da isic si­ci­liT eub­ne­bo­da, uC­ve­neb­da ra Ta­vis Tva­leb­ze:
_ ai, Ce­mi ka­la­Te­bi, sa­dac vkreb me mTva­ris sxi­vebs da mzis
brwyin­vas.
war­mos­dge­bo­da is Zve­li pat­ri­cie­bis gva­ri­dan, yav­da ke­Ti­
li co­li, la­ma­zi bav­Se­bi da ara­fer­Si ar grZnob­da da­nak­liss.
ro­ca mo­vi­da rom­Si am­ba­vi elea­zar­ze, avr­e­liu­si moe­la­pa­ra­ka
Ta­vis cols da me­gob­rebs da gaem­gzav­ra So­reul gza­ze iu­de­
iaSi, rom See­xe­da sas­wau­liT am­dga­ris­Tvis.
co­ta mow­ye­ni­lo­bas grZnob­da is am dReeb­Si, mag­ram Tan­da­
Tan iz­rde­bo­da gza­Si yu­rad­Re­ba da cno­bis moy­va­reo­ba.
ra­sac mouT­xrob­den elea­zar­ze, mas su­lac ar aSi­neb­da. is
bevrs fiq­rob­da sik­vdil­ze, ar uy­var­da sik­vdi­li, mag­ram ar
uy­var­da arc isi­ni, ro­mel­nic sik­vdils si­coc­xle­Si ure­ven.
am mxa­re­ze mSve­nie­ri si­coc­xle, im mxa­re­ze sai­dum­lo sik­vdi­li,
fiq­rob­da is, da ara­fe­ri ama­ze kar­gi ar SeuZ­lia ada­mians ga­

477
mo­i­go­nos, ro­gorc Se­xa­ro­des am mSve­nier si­coc­xles da is
ki­­dec fiq­rob­da gul­Si, rom ama­Si daar­wmu­neb­da elea­zars da
daub­ru­neb­da mis suls si­coc­xles, ro­gorc dab­ru­ne­bu­li iyo
sxeu­li. miT uf­ro Se­saZ­le­be­li xde­bo­da es, rom am­ba­vi, ro­me­­lic
elea­zar­ze mi­dio­da mis yu­ram­di, ar ga­mos­cem­da srul WeS­ma­ri­
te­bas da mxo­lod af­rTxi­leb­den ra­Rac sa­Si­ne­le­bis win.
uk­ve ad­ga qvi­dan elea­za­ri, rom ga­mod­go­mo­da mzes udabno­­
Si, ro­ca miuax­lov­da mas mdi­da­ri ro­mae­li, Seia­ra­Re­bu­li go­
niT da xma­maR­la dau­Za­xa:
_ elea­zar!
da Se­xe­da elea­zar­ma mSve­nier da amay sa­xes, di­de­biT gab­rwyi­
ne­buls, na­Tel ta­ni­sa­moss, Zvir­fas qvebs, mzis qveS rom brwyi­
nav­den. wi­Te­li sxi­ve­bi mis Tavs aZ­lev­den brin­jaos fers da es
elea­zar­ma Seam­Cnia. gau­go­na da daj­da is Ta­vis ala­gas da daR­li­
li Tva­le­bi dauS­va Zirs.
_ Sen ula­ma­zo xar, Ce­mo sab­ra­lo elea­zar, _ am­bob­da mSvi­
dad ro­mae­li da aTa­ma­Seb­da oq­ros Zewkvs xe­leb­ze, _ Sen saSi­­
ne­­li xar, Ce­mo me­go­ba­ro, ki­dec. da sik­vdi­li ar yo­fi­la zar­ma­
ci im dRes, ro­ca Sen imas Ca­var­dni­xar xel­Si, mag­ram Sen sxvi­li
xar, ro­gorc gu­da da amis­Ta­na xal­xi aras dros ar arian bo­ro­
ti, ase am­bob­da di­de­bu­li kei­sa­ri, da me ver ga­mi­gia, ris­Tvis
gif­rTxian Sen ada­mia­ne­bi. mom­cem ga­na ne­bas, Sen sax­lSi ga­va­
Tio Ra­me? uk­ve da­Ram­da da me ar maqvs Tav­Se­sa­fa­ri.
jer ara­vis ar uT­xo­via elea­za­ris­Tvis Ra­mis ga­Te­va.
_ me ara maqvs sa­wo­li. _ miu­go man.
_ me ram­de­nam­de mxe­da­ri var da Se­miZ­lia mjdo­ma­rem vi­Zi­
no, _ miu­go ro­mael­ma, _ Cven avan­TebT cecxls.
_ me ara maqvs cec­xli.
_ ma­Sin bne­la­Si, ro­gorc ori me­go­ba­ri Cven ga­va­baT sau­ba­
ri, Sen uTuod mo­ge­Zeb­ne­ba sad­me co­ta Rvi­no.
_ me ara maqvs Rvi­no.
ro­maels gae­ci­na.
_ ai, ex­la mes­mis, ris­Tvis xar Sen ase mwu­xa­re da ar giy­vars
meo­re si­coc­xle. ar aris Rvi­no, ra un­da vqnaT, dav­rCeT ase, xom
aris sit­yva, ro­me­lic ab­ruebs Tavs, ro­gorc Ta­leo­nis Rvi­no.
aniS­na xe­liT da gauS­va mo­na da isi­ni dar­Cen ori er­Tad,
xe­­lax­la ala­pa­rak­da mo­qan­da­ke da TiT­qo Ca­ma­val mze­sa­viT mi­

478
dio­da mi­si sit­yve­bi­dan si­coc­xle da da­ca­riel­den sit­yve­bi,
gau­fe­rul­den. TiT­qo ir­yeo­den uZ­lur fe­xeb­ze. TiT­qo iq­ce­
oda mTvra­li sev­dis da sa­so­war­kve­Ti­le­bis Rvi­no.
_ ex­la Se­ni stu­ma­ri var, da ar dag­to­veb ase, elea­zar, _ am­
bob­da is, _ stu­mar­Tmoy­va­reo­ba sa­val­de­bu­loa mis­Tvi­sac, vinc
saf­lav­Siac iyo sa­mi dRe. ox! ro­gor bne­la, da sai­dan ga­moi­ta­­ne
Sen es Cveu­le­ba uR­vi­noT da ucec­xloT gaZ­le­bis. me miy­vars
cec­xli, aq ro­gor ma­le bnel­de­ba, Sen mar­Tla sain­te­re­so xa­
ze­bi gaqvs war­beb­sa da Sub­lze, TiT­qo fer­fliT da­mar­xu­li
nan­gre­ve­bia sa­sax­le­Ta mi­wis Zvris Sem­deg? mag­ram ris­Tvis xar
Sen axi­re­bu­li da ula­ma­zo ta­ni­sa­mos­Si. me mi­na­xavs saq­mro­ni
Tqven mxa­re­Si da isi­ni ata­re­ben am­nair ta­ni­sa­moss. ra sa­sa­ci­lo
ta­ni­sa­mo­sia, ra sa­Si­ne­li ta­ni­sa­mo­sia. mag­ram Sen saq­mro xar?
uk­ve dai­ma­la mze da Sa­vi go­lia­Ti Crdi­li ga­moiq­ca aRmosavle­­
Ti­dan, TiT­qo vee­ber­Te­la SiS­vel­ma fe­xeb­ma daiw­yes si­la­ze xra­­­
Su­ni, da Cqa­ri sir­bi­lis qrol­vam zur­gSi si­ci­viT Se­iq­ro­la.
_ bne­la­Si Sen uf­ro di­di mo­Can­xar, Ce­mo elea­zar! Sen TiT­qo
ga­suq­di am ram­de­ni­me wam­Si, mar­Tla xom ar ik­ve­be­bi Sen wyvdi­a­
diT?.. me ki min­do­da cec­xli, Tun­da pa­ta­ra cec­xli, me mci­va ra­
Rac, Tqven­Si bar­ba­ro­su­li ci­vi Ra­mee­bi cod­nia... rom ase bneli
ar yo­ fi­ li­yo, me Sen get­ yo­di, rom mic­ qe­
ri me, elea­ zar, diax,
mgo­nia, Sen mic­qe­ri... xom mar­Ta­lia, me vgrZnob, rom Sen iRi­me­bi.
Ra­me mo­vi­da da mZi­me si­Sa­viT gaiJ­Rin­Ta hae­ri.
_ ai, kar­gi is iq­ne­ba xval, rom amo­va mze. Sen uTuod ici,
rom me di­de­bu­li mo­qan­da­ke var, ro­gorc me­Za­xian me­gob­re­bi.
me vqmni, diax, amas qvia Seq­mna. mag­ram amis­Tvis dRea sa­Wi­ro.
civ mar­ma­ri­los me vaZ­lev si­coc­xles, me cecxls udeb mre­kav
brin­jaos... ris­Tvis Se­ma­xe Sen xe­li?..
_ wa­vi­deT, _ uT­xra elea­zar­ma, _ Sen Ce­mi stu­ma­ri xar. _ da
isi­ni wa­vi­den sax­lSi da gZe­li Ra­me daaw­va mi­was. mo­nam bev­ri
uca­da ba­tons, Sem­deg ki mi­vi­da mas­Tan, ro­ca maR­la id­ga mze.
da Se­xe­da pir­da­pir, dam­wvel sxiv­Ta qveS ij­den er­Ti meo­res­
Tan elea­za­ri da mi­si ba­to­ni, ic­qi­re­bo­den ze­viT da sdum­den.
atir­da mo­na da xma maR­la daiy­vi­ra.
_ ba­to­no Ce­mo, ras vxe­dav amas? ba­to­no, ra dag­mar­TiaT?
im dRes­ve is dab­run­da rom­Si. mTe­li gza av­re­liu­si dafiqre­­
bu­li iyo da sdum­da, yu­rad­Re­biT aT­va­lie­reb­da yve­la­fers,

479
xalxs, xo­malds, zRvas, TiT­qo scdi­lob­da da­max­sov­re­bas. zRva­
Si maT Zlie­ri qa­riS­xa­li wa­moe­wiaT da mTe­li es dro av­re­liusi
im­yo­fe­bo­da ba­qan­ze da gau­maZ­Rrad aT­va­lie­reb­da moz­Rva­vebul
tal­Rebs. sax­lSi Se­Sin­den, ra Seam­Cnies sa­Si­ne­li ga­moc­vla mo­qan­­
da­kes, mag­ram man daam­Svi­da sax­lo­ba, did­mniS­vne­lo­va­nad sTqva:
_ me vna­xe.
da im WuW­yian ta­ni­sa­mo­siT, ro­me­lic mas ar ga­mouc­vlia mgzav­
ro­ba­Si, is Seud­ga mu­Sao­bas da mor­Ci­lad daiw­kria­la mar­ma­ri­
lom Ca­qu­Cis dak­vra­ze. did­xans, gau­maZ­Rrad mu­Saob­da is, ara­vis
ar uS­veb­da oTax­Si da bo­los erT dRes sTqva, rom na­war­moe­bi
uk­ve gaa­Ta­va da ub­rZa­na, Seek­ri­baT me­gob­re­bi, dam­fa­se­bel­ni da
mcod­ne­ni xe­lov­ne­bi­sa... da uc­di­da is maT mSve­nier da brwyin­va­
le ta­ni­sa­mos­Si, ga­mow­yo­bi­li oq­ro­Ti da me­wa­mu­liT.
_ ai, ra Sev­qe­ni. _ sTqva man da­fiq­re­biT.
Se­xe­des me­gob­reb­ma da or­ma mwu­xa­re­bis Crdil­ma da­fa­ra
mi­si sa­xe.
es iyo ra­Rac sa­ziz­Ra­ri, ro­mel­sac ar hqon­da arc er­Ti
Tva­­lis­Tvis nac­no­bi for­ma. mag­ram ar iyo mok­le­bu­li ra­Rac
axal, uc­nob xa­te­ba­ze na­saxs. wvril da mru­de tot­ze anu mis
mom­sgav­se­ba­ze mru­ded da axir­xu­lad id­va brma ve­lu­ri nam­
tvre­ve­bi qvi­sa, ro­mel­nic uRo­nod scdi­lob­den Ta­vis­Ta­vi­dan
was­vlas. Sem­Txve­viT erT amis­Ta­na ve­lu­rad myvi­ra­la ad­gil­
Tan Seam­Cnies mSve­niv­rad ga­mo­qan­da­ke­bu­li pe­pe­la, gam­Wvir­va­le
frTe­biT, TiT­qo mTrTol­va­re­ni fre­nis uRo­no ndo­bi­dan.
_ ra­tom aris es sak­vir­ve­li pe­pe­la? _ gau­be­da­vad hkiT­xa
vi­Ra­cam.
_ ar vi­ci. _ upa­su­xa mo­qan­da­kem.
_ es sa­Za­ge­li ra­maa, sab­ra­lo me­go­ba­ro.
_ mo­me­ciT Ca­qu­Ci!
da ori dar­tymiT man daam­sxvria qan­da­ki, da­to­va mar­to ga­­
mo­qan­da­ke­bu­li sak­vir­ve­li pe­pe­la.
amis Sem­deg ara­fe­ri ar Seuq­mnia av­re­liuss. gul­gri­lad
uc­­­qe­­­­ro­da ex­la is mar­ma­ri­lo­sa da brin­jaos da Ta­vis uwind-
el RvTa­eb­riv qmni­le­baT, rom­leb­ze­dac ga­nis­ve­neb­da uk­vda­vi
sila­­­­­­maze. cdi­lob­den _ aReZ­raT mas­Si Se­moq­me­de­bis Za­la, dah­
yav­daT _ rom daek­vir­ve­bi­naT sxvis mSve­nier na­war­moeb­TaT­vis,
mag­ram is ma­lec gul gri­lad uc­qe­ro­da yve­la­fers da Ri­mi­lic

480
ki ar aT­bob­da mis daR­vre­mil sa­xes. ro­ca mas did­xans da bevrs
esaub­re­bo­den si­la­ma­ze­ze, is, daR­li­li, ci­vad upa­su­xeb­da.
_ mag­ram yve­la es xom sic­ruea.
dRiT, ro­ca mze ana­Teb­da, is ga­da­vi­do­da Ta­vis xe­lov­nu­rad
mor­Tul baR­Si da mo­na­xav­da ra im ad­gils, sa­dac ar iyo Crdi­
li, dau­xu­rel tit­vel Tavs da mRvTis Tva­lebs gau­Ce­reb­da
sic­xes da brwyin­vas. dah­fri­nav­den wi­Te­li da TeT­ri pep­le­bi,
mar­ma­ri­los wylis amo­sa­Re­bi­dan mo­Cux­Cu­xeb­da wya­li _ ne­ta­rad
mTvra­li sa­ti­ris mru­de ba­ge­Ta­gan. is ki ij­da ga­nuZ­rev­lad,
ro­gorc mkrTa­ li Crdi­ li mi­si, vinc ki bar­ ma siv­rce­
Si, TviT
udab­nos kldo­van bJes­Tan ga­nuZ­rev­lad iw­va pa­pa­ne­ba mzis qveS.

V
da ai, miix­mo Ta­vis­Tan elea­za­ri Tvi­Ton di­de­bul­ma RvTa­­eb­
riv­ma av­gus­tma. Caac­ves elea­zars isev sad­Re­sas­wau­lo, saqor­­wi­
no ta­ni­sa­mo­si, TiT­qo Jam­ma daa­ka­no­na, rom TviT meo­re sik­vdi­
lam­de yo­fi­li­yo is saq­ma­ro uc­no­bi sar­Zlo­si. gav­da imas, TiT­qo
Zve­li, dam­pa­li ku­bo isev moe­va­ra­ye­bi­naT oq­ro­Ti da axa­li far­
CiT See­mo­saT da mih­yve­bo­den mas sad­Re­sas­wa­ulod ga­mow­yo­bil­
ni, TiT­qo mar­Tla mi­dio­da qor­wi­lis pro­ce­sia da wi­nam­ZRvar­ni
xma­maR­la ay­vi­reb­den say­virT, rom mi­ecaT gza im­pe­ra­to­ris ga­
mog­zav­nil­TaT­vis, mag­ram uda­bu­ri iyo gze­bi elea­za­ri­sa.
mTe­li sam­Sob­lo mxa­re swyev­li­da sas­wau­liT am­dgars. da
daf­rTxa da gaiq­ca xal­xi mar­to ga­go­ne­ba­ze elea­za­ris moax­
lo­ve­bi­sa. mainc yvi­ro­den tyviis say­vi­re­bi da mar­to udab­no
upa­su­xeb­da Ta­vis ga­mo­Za­xi­liT.
Sem­deg waiy­va­nes zRviT. da es iyo yve­la­ze uf­ro mwu­xa­re
xo­mal­di, ro­me­lic odes­me mi­dio­da xmel­Ta Sua zRvis tal­Reb­
ze. bev­ri xal­xi mi­dio­da am xo­mal­diT, mag­ram, ro­gorc saf­la­
vi, iyo is mSvi­di da mdu­ma­re, TiT­qo sti­ro­da wya­li ui­me­doT.
mar­tod­-mar­to ij­da elea­za­ri da mieS­vi­ra Ta­vi mzis­Tvis, yurs
ug­deb­da zvir­Tis du­duns da sdum­da. Sors ki, ro­gorc mwu­xa­
re Crdil­Ta gro­va, uRo­nod iw­ven mez­Rvau­re­bi. am dros rom
me­xi ga­var­dni­li­yo uec­rad, qa­riS­xals wi­Te­li af­ra daewe­­wa,
uTuod dai­Ru­pe­bo­den yve­la­ni, rad­gan arc erTs maT­gans _ ar
hqon­da Ro­ne da ndo­ma si­coc­xli­saT­vis brZo­li­sa. gul­gri­lad
Se­vi­da elea­za­ri uk­vdav qa­la­qis qu­Ceb­Si. TiT­qo mTe­li sim­did­

481
re mi­si, Se­no­ba­Ta sak­vir­ve­le­ba, bum­be­ra­zi­viT rom ca­Si ezi­de­
bo­den, mTe­li si­la­ma­ze da mu­si­ka si­coc­xli­sa, iyo mxo­lod
ga­mo­Za­xi­li qa­riS­xli­sa udab­no­Si da mkrTa­li sxi­vi ga­xu­re­
bul si­li­sa. miq­ro­da et­le­bi, mi­dio­da gro­va Zlie­ri, la­ma­zi
da kad­nie­ri ada­mia­ne­bis, uk­vdav qa­la­qis am­Se­ne­bel­Ta da mi­si
cxov­re­bis amay mo­na­wi­le­Ta. is­mo­da sim­Re­ra _ ici­no­den Sad­re­
va­ne­bi da qa­le­bi Ta­vis mar­ga­li­ti si­ci­liT, fi­lo­so­fo­sob­den
mTvral­ni, Ri­mi­liT pir­ze us­men­den maT fxi­zel­ni da na­le­bi
rek­den qu­Ceb­ze, ra Cae­ce­mod­nen qvebs. yo­vel mxriv mxia­rul
xmau­ro­biT Se­mor­tymu­li, ci­vi du­mi­lis da­RiT da­dio­da mZi­me,
moR­rub­lu­li ada­mia­ni da Te­sav­da Ta­vis gza­ze ris­xvas da jan­
yian mwvel sev­das. vis SeuZ­lia, iyos mwu­xa­re rom­Si? _ gu­li
mo­dio­daT mo­qa­la­qeT da ori dRis Sem­deg mTel­ma rom­ma ico­
da am­ba­vi sas­wau­liT am­dga­ri­sa da Si­SiT uf­rTxo­da mas. mag­ram
iy­vnen ise­Ti gul­-ma­ga­ri ada­mia­ne­bic, ro­mel­Tac sur­daT ga­mo­
eca­daT Ta­vian­Ti Za­la da maT dau­fiq­re­bel Za­xil­ze mor­Ci­lad
mi­dio­da elea­za­ri. sa­xel­mwi­fo saq­mee­biT dat­vir­Tu­li im­pe­ra­
to­ri ag­via­neb­da mi­Re­bas da mTe­li Svi­di dRe da­dio­da rom­Si
sas­wau­liT am­dga­ri. ai, mo­vi­da elea­za­ri mxia­rul loT­Tan da
lo­Ti wi­Te­li tu­Ce­bis si­ci­liT Sex­vda mas.
_ da­lie, elea­zar, da­lie! ai, bevrs ici­nebs av­gus­ti, ro­ca
mTvrals da­gi­na­xavs.
da ici­nod­nen ga­tit­vle­bul­ni lo­Ti de­da­ka­ce­bi da var­dis
foT­­le­bi ece­mo­den elea­za­ris lurj xe­leb­ze. mag­ram Se­xe­da
loT­­ma Tva­leb­Si da sau­ku­nod ga­Tav­da mi­si mxia­ru­le­ba. mTe­
li Ta­vi­si si­coc­xle is dar­Ca lo­Tad, uk­ve ex­la aRar svam­da,
mag­ram mainc dar­Ca lo­Tad. mag­ram mxia­rul zma­ne­ba­Ta wil sa­
Si­ne­li siz­mre­bi Seiq­nen er­Tad erT saz­rdod mi­si su­li­sa. ai,
mi­vi­da ele­a­za­ri Wa­buk­Tan da qal­wul­Tan, ro­mel­Tac uy­var­daT
er­Tma­ne­Ti da iy­ven mSve­nie­ri Ta­vianT siy­va­rul­Si am­par­tavnu­­
lad da mag­rad moex­via xe­le­bi say­var­li­saT­vis da Wa­buk­ma sTqva
Cu­mi Se­co­de­biT:
_ Seg­vxe­de, elea­zar, im­xia­ru­le Cven­Tan, ga­na aris ra­me
siy­va­rul­ze Zlie­ri?
Se­xe­da elea­zar­ma da mTel si­coc­xle­Si isi­ni ga­nag­rZob­den
er­Tma­ne­Tis siy­va­ruls, mag­ram mwu­xa­re da bin­dia­ni Seiq­na ma­Ti
siy­va­ru­li, ro­gorc saf­lav­ze amo­su­li kvi­pa­ro­se­bi, ro­mel­nic

482
Zi­rebs asaz­rdoe­ben saf­ la­vis gax­rwniT da Sav ma­ Ral wve­ ro­
ebiT amaod eZe­ben cas Cums sa­Ra­mo Jams, uc­no­bi Za­la si­coc­
xli­sa maT ag­deb­daT er­Ti meo­ris wiaR­Si. mag­ram ma­Ti koc­na
er­Tad er­To­da cremls, tkbo­ba tan­jvas da mo­ne­bad grZnob­den
Tavs: mor­Cil mo­ne­bad mTxov­nel si­coc­xlis da upa­su­xo mo­
sam­sa­xu­ree­bad mdu­ma­re ara­rai­sa. mu­dam Seer­Te­bul­ni, mu­dam
gay­ril­ni _ isi­ni in­Te­bo­den na­per­wka­li­viT, da ro­gorc na­per­
wka­li hqre­bo­den usaz­Rvro wyvdiad­Si.
ai, mi­vi­da elea­za­ri amay brZen­Tan da brZen­ma rqva mas:
_ me uk­ve vi­ci, elea­zar, rac Se­giZ­lia Sen miT­xra sa­Si­ne­li.
riT Se­giZ­lia Sen, ki­dev da­ma­Si­no me?
mag­ram ga­vi­da sul co­ta xa­ni da ig­rZno brZen­ma, rom cod­
na sa­Si­ne­lis _ ar aris ki­dev sa­Si­ne­li. rom sik­vdi­lis moC­ve­ne­
ba _ ar aris sik­vdi­li. da ig­rZno man, rom sib­rZne da umec­re­ba
sul er­Tia usaz­Rvros wi­na­Se, rad­gan ar icis isi­ni usaz­Rvro­
bam. da gah­qra saz­Rva­ri cod­ni­sa da uco­di­na­ro­bi­sa, WeS­ma­ri­
te­bi­sa da sic­rui­sa, si­maR­li­sa da sim­dab­lis da Ca­mow­va usa­xo
az­ri. ma­Sin moi­ki­da man xe­li Wa­Ra­ra Tav­ze da daiy­vi­ra:
_ me ar Se­miZ­lia fiq­ri.
ase iRu­pe­bo­da gul­-gril Se­xed­vis gav­le­niT sas­wau­liT
ad­go­mi­li­sa yve­la­fe­ri, rac em­sa­xu­re­ba cxov­re­bis dam­ya­rebas,
azrs da lxe­ nas mi­
sas. da daiw­ yes fiq­ ri, rom sa­ Si­
Sa­
ria misi
SeSve­­ba im­pe­ra­tor­Tan, sjobs, mi­si mok­vla da ro­ca Cu­mad da­
mar­­­­xa­ven, me­re it­yvian, rom dai­ma­la is sad­Rac. uk­ve ile­seboda
max­­vi­le­bi da xal­xis­Tvis Tav­da­de­bul­ni yrma­ni Ta­vianT Tavs
am­za­deb­den mkvle­le­bad, ro­ca av­gus­tma moiT­xo­va, rom di­las
eC­ve­ne­biaT elea­za­ri, da amiT da­Sa­la sas­ti­ki pla­ni. Tu ar Se­­iZ­
le­bo­da, sul ga­dae­ye­ne­biaT elea­za­ri, moin­do­mes co­ta­Ti ma­
inc Seem­su­bu­qe­biaT mZi­me STa­beW­di­le­ba, mi­si sa­xe rom ax­den­da.
am miz­­­niT kreb­den xe­lo­van mxat­varT, da­la­qebs, ar­tis­tebs da
mTe­li Ra­me Sro­mob­den elea­za­ris Tav­ze! mo­par­ses wve­re­bi da
mis­ces mas la­ma­zi da sa­sia­mov­no Se­sa­xe­dao­ba. usia­mov­no iyo
si­lur­je mi­si xe­le­bi­sa da sa­xi­sa da sa­Re­ba­ve­biT moa­So­res is.
gau­TeT­res xe­le­bi da sa­xe var­dis frad Seu­Re­bes: sa­ziz­Ra­ri
iyo na­oWe­bi, tan­jvis nak­va­le­vi da Se­Re­bes, amoav­ses, gaas­wores
sul. xe­lov­nu­rad gau­ke­Tes pa­ta­ra nao­We­bi gu­lub­ryvi­lo si­
ci­li­sa da ubo­ro­to mxia­ru­le­bi­sa.

483
gul­gri­lad emor­Ci­le­bo­da elea­za­ri yve­la­fers, ra­sac uS­­
ve­bo­den da ma­le is ga­da­keT­da bu­neb­ri­vad msxvil, la­maz moxu­
cad, mSvid da Cum pa­pad mra­val ric­xo­van Svi­liS­vi­le­bi­sa. ki­dev
ar mo­So­re­bia Ri­mi­li, rom­li­Tac is am­bob­da sa­sa­ci­lo zRap­­rebs
da ki­dev iyo mis Tva­le­bis kuT­xe­Si si­na­ze. saq­mros ta­ni­sa­mo­sis
gax­da ver ga­be­des, mag­ram Tva­lis ga­moc­vla ver Ses­Zles, bun­
do­­va­ni sa­Si­ne­li mi­ne­bi, rom­li­da­nac ic­qi­re­bo­da ada­mia­neb­ze
TviT miuw­do­me­li iq.

VI
ve­ra­fe­ri ag­rZno­bia elea­zars im­pe­ra­to­ris Car­da­xis di­de­
bu­le­bam, TiT­qo ver xe­dav­da is gan­sxva­ve­bas Ta­vis dan­greul
sax­lsa, ro­mel­sac miuax­lov­da udab­no, da qvian, ma­gar da la­
maz sa­sax­les So­ris, ise gul­gri­lad ic­qi­re­bo­da da ar ic­qi­
re­bo­da is, ro­ca mi­dio­da da ma­ga­ri mar­ma­ri­lo mis fe­xeb qveS
em­sgav­se­bo­da udab­nos qvi­Sas da mia­gav­den aua­re­be­li ada­mia­
ne­bi mis­Tvis si­ca­lie­res hae­ri­sas. mi­si Se­xed­vis dros sa­xe­ze
mas ar xe­dav­den. ro­ca mi­dio­den, eSi­no­daT, ar mo­yo­lo­den mi­
si Tva­le­bis sa­Si­nel gav­le­nas, mag­ram mZi­me na­bi­jis xmiT mix­
vde­bo­den Tu ara, rom is uk­ve ga­Sor­da maT, ai­Reb­den Ta­vebs
da mo­Si­Sa­ri cno­bis moy­va­reo­biT uc­qe­ro­den msu­qan, ma­Ral,
co­taT wel­Si mox­ril mo­xucs, ne­lad rom mii­mar­Te­bo­da im­pe­
ra­to­ris sa­sax­lis gul­Si. Tvi­Ton sik­vdils rom gaev­lo, me­
tad ar See­Sin­de­bo­daT ada­mia­nebs, rad­gan am­den­xans ase iyo,
mkvdar­ma ico­da sik­vdi­li, coc­xal­ma _ si­coc­xle da maT So­ris
ar yo­fi­la xi­di. am araC­veu­leb­riv­ma ada­mian­ma ico­da sik­vdi­li
da iyo sa­Si­Sa­ri da sai­dum­lo daw­yev­li­li mi­si cod­na. moh­
klavs mag Cvens RvTaeb­riv im­pe­ra­tor­so _ Si­SiT fiq­rob­den
ro­mae­le­bi da uRo­no wye­vas ug­zav­ni­den elea­zars, ro­me­lic
ne­la mi­dio­da sa­sax­lis siR­rme­Si. Tvi­Ton kei­sar­mac ico­da, Tu
vin iyo elea­za­ri da moem­za­da mis Se­sax­ved­rad, mag­ram iyo ma­
ma­ci ada­mia­ni, grZnob­da dau­mor­Ci­le­bel Za­las da ami­saT­vis
sa­be­dis­we­ro brZo­la­Si ar in­do­ma, day­rdo­mo­da ga­re­Se­Ta mox­
ma­re­bas. pi­ris­pir, er­Ti er­TTan See­ya­ra is elea­zars.
_ nu Se­mom­xe­dav Se­ni Tva­le­biT, elea­zar! _ ub­rZa­na man
Se­mo­suls, _ ga­mi­go­nia, rom Se­ni Ta­vi mia­gavs me­du­zis Tavs da
qvad aq­cevs yve­las, vi­sac ki Se­xe­davs. me ki min­da, dag­xe­do Sen
da ge­la­pa­ra­ko, sa­nam qvaT ga­da­viq­ceo­de, _ dau­ma­ta man me­fu­

484
ri xu­ma­ro­biT, ro­me­lic SiSs ar iyo mok­le­bu­li, mi­vi­da ax­los,
yu­rad­Re­biT gaar­Cia mi­si sa­xe da uc­nau­ri sad­Re­sas­wa­ulo ta­
ni­sa­mo­si da mot­yuv­da xe­lov­nu­rad ga­ke­Te­bu­liT, Tum­ca Tva­
li qon­da mWre­li da max­vi­li.
_ ase, Se­sa­xe­da­vad ara xar Sen sa­Si­ne­li, pa­tiv­ce­mu­lo mo­
xu­co, mag­ram miT ua­re­si ada­mia­ne­bis­Tvis, ro­de­sac sa­Si­ne­li
mii­Rebs aseT sa­xes. ex­la vi­la­pa­ra­koT.
av­gus­ti daj­da da ela­pa­ra­ke­bo­da ra sa­xiT im­dens, ram­den­
sac sit­yve­biT da iw­yo sau­ba­ri:
_ ris­Tvis ar miT­xa­ri ga­mar­jve­ba, ro­ca Se­mo­di?
_ me ar vi­co­di, rom es iyo sa­Wi­ro!
_ Sen qris­tia­ni xar?
_ ara.
av­gus­tma kma­yo­fi­le­biT daaq­nia Ta­vi.
_ es ki kar­ gia. me ar miy­ vars qris­ tia­ne­
bi. isi­ni ar­ ye­ven
cxov­re­bis xes, ar ac­lian mas na­yo­fiT da­fe­nas da qa­riS­xals
ata­nen mis sur­ne­lo­van yva­vils. mag­ram vin xar Sen?
co­ta Zal­da­ta­ne­bis Sem­deg elea­zar­ma upa­su­xa:
_ me mkvda­ri vi­ya­vi.
_ eg ga­mi­go­nia, mag­ram vin xar ex­la Sen?
elea­za­ri ag­via­neb­da pa­suxs da­ bo­los gai­meo­ra gul­gri­lad:
_ me mkvda­ri vi­ya­vi.
_ gai­go­ne Sen, uc­no­bo, _ uT­xra im­pe­ra­tor­ma, _ Ce­mi sa­me­foa
coc­xal­Ta, Ce­mi eri _ coc­xal­Ta da ara mkvdar­Ta, da Sen aq me­ti
xar. me ar vi­ci, vin xar Sen, me ar vi­ci, Sen ra na­xe iq, _ mag­ram
Tu Sen styui _ me me­ziz­Re­ba Se­ni tyui­li, Tu Sen mar­Tals am­bob
_ me mZuls Se­ ni si­ mar­Tle, me Cems gul­ Si vgrZnob si­ coc­ xlis
TrTol­vas da Cems xe­leb­Si Zlie­re­bas. am­par­ta­va­ni fiq­re­bi Ce­mi,
ro­gorc ar­wi­ve­bi _ siv­rce­Si daf­re­nen. iq ki _ Cems zurgs ukan
Ce­mi uZ­lu­ris dac­viT da Cem­gan Sed­ge­ni­li ka­no­ne­bis meo­xe­biT
cxov­robs, Sro­mobs da mxia­ru­lobs xal­xi. Sen ges­mis es sak­vir­
ve­li har­mo­nia si­coc­xli­sa? Sen ges­mis es sao­ma­ri Za­xi­li, ro­me­
lic ada­mians miaw­yvebs mo­ma­vals da iT­xovs mas brZo­li­saT­vis.
av­gus­tma mlo­ca­vi­viT aRap­yro xe­li da sa­soe­biT wa­moi­Za­xa:
_ iyav kur­Txeul, di­de­bu­lo, RvTaeb­ri­vo si­coc­xlev! _
mag­ram elea­za­ri sdum­da da mo­me­te­bu­li si­sas­ti­kiT ga­nag­
rZob­da im­pe­ra­to­ri.

485
_ Sen me­ti xar, Sen sa­co­da­vi da­nar­Ce­ni xar sik­vdi­li­sa­gan
SeuW­me­li, ada­mia­nebs gvri sev­das da si­coc­xlis si­Zul­vils.
Sen ro­gorc bo­bo­la mo­zi­ro sWam msu­qan Tav­Tavs si­xa­ru­li­sas
da in­Txev crem­lebs sa­so­war­kve­Ti­le­bi­sas da kaeS­ni­sas. Se­ni
si­mar­Tle mia­gavs da­Jan­gul max­vils Ra­mis mkvle­lis xel­Si, da
ro­gorc mkvlels, me Sen ga­dag­cem da­sas­je­lad. mag­ram ma­nam­de
me min­da Ca­vi­xe­do Sens Tva­leb­Si. Se­saZ­le­be­lia, mar­to mSi­Sa­
rebs eSi­niaT ma­Ti da ma­ma­cebs uR­vi­Ze­ben wyur­vils brZo­li­sas
da Zle­vi­sas, ma­Sin sas­je­lis ki ara, sa­Cuq­ris Rir­si iq­ne­bi Sen,
Se­mom­xe­de, aba, me, elea­zar!
pir­vel wam­Si TiT­qo me­go­ba­ri uyu­reb­da ise na­zi da warmta­
ci iyo Se­xed­va elea­za­ri­sa. ara Tu sa­Si­ne­le­bas, mSvi­do­bas pir­
de­bo­da is da naz say­var­lad, Sem­co­de­bel daT, de­daT e­ve­na mas
ubo­loo. mag­ram Tan­da­Tan Zlier­de­bo­da mi­si kal­Te­bi da sun­
Tqva ga­daiq­ca koc­nas mow­yu­re­bul tu­Ce­bad da vi­Ra­cis ci­vi
brWya­le­bi See­xo mis guls da Caef­lo Sig.
_ me cu­dad var! _ rqva ga­fiT­re­bul­ma RvTaeb­riv­ma av­gus­
tma, _ mag­ram, gax­sov­des, elea­zar! gax­sov­des!
TiT­qo ne­la ga­nir­Rven mZi­me sau­ku­noe­biT da­ke­ti­li bWe­ni
da amo­sul xvrel­Si ci­vad da ne­la mo­dio­da sa­Si­ne­le­ba usaz­
Rvro­si. or Crdi­li­viT Se­mo­vi­den si­ca­lie­re da wyvdia­di da
Caaq­res mze, fe­xe­bis­gan ga­moa­ca­les mi­wa da sa­xu­ra­vi sa­sax­li­sa
moa­So­res Tavs. da Ses­wyda, ga­yi­nu­li gu­lis tki­vi­li.
_ gax­sov­des, gax­sov­des, elea­zar! _ ub­rZa­na av­gus­tma. Ses­
dga Ja­mi da sa­Sin­lad dauax­lov­da da­saw­yi­si yve­la sag­ni­sa mis
da­sas­ruls. ax­lad aSe­ne­bu­li daim­sxvra tax­ti av­gus­ti­sa da si­
ca­lie­re iyo av­gus­ti­sa da tax­tis ad­gi­las. ux­mod daiq­ca ro­mi
da axa­li qa­la­qi ga­Sen­da mis ad­gi­las da ga­day­la­pa si­ca­lie­rem,
ro­gorc moC­ve­ne­bu­li go­lia­Te­bi Cqa­ra daiq­cen da gah­qren si­
ca­lie­re­Si qa­la­qe­bi, sa­xel­mwi­fo­ni da mxa­re­ni da gul­gri­lad
yla­pav­da maT gau­maZ­Ra­ri, Sa­vi mu­ce­li ubo­loo­si.
_ ga­Cer­di! _ ub­rZa­na im­pe­ra­tor­ma. uk­ve gul­gri­lo­ba is­
mo­da mis xma­Si da uRo­nod daeS­ven mi­si xe­le­bi da moax­loe­bul
sib­ne­les­Tan amao brZo­la­Si dah­qren mi­si ar­wi­vis Tva­le­bi.
_ mom­ka­li me Sen, elea­zar! _ sTqva man ufe­ru­lad da am sit­
yveb­ma, ui­me­do­bis sit­yveb­ma ix­sna is. mas moa­gon­da xal­xi, rom­­lis
fa­Sa­dac is aris mo­wo­de­bu­li da mxsne­li. tki­vi­liT ig­rZno mis­
ma mim­kvda­re­bul­ma gul­ma da­sa­Ru­pad gan­mza­de­bul­ni. mwu­xa­red

486
gai­fiq­ra man: na­Te­li Crdil­ni ubo­loo wyvdiad­Si; sa­Si­ne­le­biT
gai­fiq­ra man: sus­ti Wur­Wel­ni, coc­xa­li moel­va­re sis­xliT, gu­
liT, ro­mel­mac icis mwu­xa­re­ba da lxe­na _ gai­fiq­ra man.
ase, am fiq­ riT da grZno­ biT xan si­coc­ xlis mxa­
res swev-
da is sas­ wors, xan sik­ vdi­lis mxa­ res. ne­la daub­run­ da is si­
coc­xles, rom mis tan­jva­Si da lxe­na­Si ena­xa Sve­la ubo­loo
wyvdia­dis da bne­lis wi­naaR­mdeg.
_ ara. Sen ver mom­ka­li me, elea­zar! _ sTqva man mag­rad, _
mag­ram me ki mog­klav Sen, ges­mo­des!
im sa­Ra­mos gan­sa­kuT­re­bu­li si­xa­ru­liT sWam­da RvTaeb­ri­vi
av­gus­ti saW­mels, mag­ram mal­-ma­le Cer­de­bo­da haer­Si aRe­bu­li
xe­li da ufe­ru­li brwyin­va scvli­da mis Tval­Ta ar­wi­vi­se­bur
el­va­re­bas da sa­Si­ne­le­ba ga­yi­nul tal­Ra­sa­viT gak­rTe­bo­da mis
fe­xeb­Tan. da­mar­cxe­bu­li, mag­ram coc­xa­li is ci­vad uc­di­da
Ta­vis Jams, is Sav aC­rdi­li­viT mTel si­coc­xle­Si id­ga sas­Tu­
mal­Tan da mor­Ci­lad scvli­da na­Tel dReebs mwu­xa­re­ba­Si. me­
o­re dRes ga­xu­re­bu­li rki­niT, im­pe­ra­to­ris brZa­ne­biT amow­ves
elea­zars Tva­le­bi da ga­mouS­ves is sam­Sob­lo­Si, mi­si mok­vla
ver ga­das­wyvi­ta RvTaeb­riv­ma av­gus­tma.
dab­run­da elea­za­ri udab­no­Si da mii­Ro is udab­nom qa­riS­xa­
lis si­si­niT da ga­xu­re­bul mzis sic­xiT. isev ij­da qva­ze; ze­viT
ae­wia ve­lu­ri wve­ri da ori Sa­vi or­mo amom­wvar Tva­le­bis ad­gi­
las ic­qi­re­bo­da ca­ze. Sors xmau­rob­da wmi­da qa­la­qi da ax­los
yve­la­fe­ri mom­kvda­ri­yo da mun­job­da. ara­vin ar uax­lov­de­bo­da
ad­gils, sa­dac Ta­vis uka­nas­knel dReebs aTa­veb­da sas­wau­liT am­
dga­ri da me­zob­lebs di­di xa­nia dae­to­ve­biaT Ta­vian­Ti sax­le­bi.
ga­xu­re­bu­li rki­niT Sem­wyvdeu­li Ta­vis siR­rme­Si, daw­yev­li­li
cod­na ima­le­bo­da iq da ara­vis ar SeeZ­lo, See­be­da eleaza­ris­Tvis.
sa­Ra­mos, ro­ca mze ga­did­de­bo­da, ga­wiT­lde­bo­da da da­sav­le­Tis­
ken ga­dix­re­bo­da, mas­Tan er­Tad ne­lad mi­dio­da brma eleaza­ri.
wa­mok­rav­da qvebs fexs da daec­mo­da. mZi­med ad­ge­bo­da da isev mi­
dio­da da gan­Tia­dis moax­lo­ve­ba­ze mi­si Sa­vi ta­ni da apyro­­bi­li
xe­le­bi miem­sgav­se­bo­den vee­ber­Te­la jvars.
ise mox­da, rom wa­vi­da er­Txel is da Sem­deg ar dab­ru­ne­bu­la.
al­bad, aR­srul­da meo­re cxov­re­ba elea­za­ri­sa, sa­mi dRe sik­vdi­
lis sai­dum­lo uZ­lu­re­ba­Si yo­fi­lis da sas­wau­liT am­dga­ris.

[1913]

487
fio­dor so­lo­gub

Tva­le­bi
iy­ven mSve­nie­ri Sa­vi Tva­le­bi. Se­xe­dav­den, uW­vret­den da
ekiT­­xe­bo­den.
da iy­ven ru­xi, eS­ma­ki Tva­le­bi. sul cel­qob­den, ara­vis pir­
da­pir ar xe­dav­den.
ikiT­xes Tva­leb­ma:
_ ras mir­bi­xarT? vis eZebT?
Sei­Ta­ma­Ses pa­wia Tva­leb­ma da upa­su­xes:
_ ise, ara­fers... ar SeiZ­le­ba, Tqvenc xom iciT. _ da iy­ven
es pa­wia Tva­le­bi ur­cxvi da usi­coc­xlo­ni, SeiW­re­bo­den da ic­
qi­re­bod­nen.
hkiT­xes Tva­leb­ma:
_ ras uc­qe­riT, ras xe­davT?
Sed­gen pa­wia Tva­le­bi da daiy­vi­res:
_ ro­gor hbe­davT? vi­na xarT Tqven da vi­na varT Cven. ras
gi­zamT, iciT?
eZeb­den Tva­le­bi Tva­lebs mSve­niers, ver na­xes da dai­xu­Wen...

sa­na­Ti da asan­Ti
ma­gi­da­ze id­ga sa­na­Ti.
moaZ­vres Su­Sa, sa­naT­ma Se­xe­da asanTs da eub­ne­ba:
_ Sen pa­wia! co­ta gai­wie, me sa­Si­Sa­ri var, ex­la­ve avin­Te­bi.
me yo­vel sa­Ra­mos avin­Te­bi xol­me. uCe­mod xom SeuZ­lbe­lia Ra­
me mu­Sao­ba.
_ yo­vel sa­Ra­mos?.. _ am­bobs asan­Ti... _ yo­vel sa­Ra­mos an­
Te­ba es xom sa­Si­ne­lia.
_ ra­tom? _ hkiT­xa sa­naT­ma.
_ siy­va­ru­li mar­to er­Txel SeiZ­le­ba!.. _ sTqva asan­Tma,
ifeT­qa da mok­vda...

yvi­Te­li fo­To­li
wve­Ti dae­ca ci­dan pir­da­pir Wad­ris fur­cels.
es iyo Se­Si­ne­bu­li da aT­rTo­le­bu­li wve­Ti da Wad­ris fo­
Tol­ma Seib­ra­la igi.

488
_ ris­Tvis TrTi? _ hkiT­xa fo­Tol­ma.
_ me sul ar ve­lo­di amas, _ eub­ne­ba wve­Ti, _ me miT­xres,
rom Zirs ise­Ti­ve caa, ro­gorc ze­viT.
_ aq ar aris ara­vi­Ta­ri ca da arc aras dros yo­fi­la, _
miu­go Wad­ris fo­Tol­ma, _ ca yo­vel­Tvis ze­viT aris, qve­viT ki
qve­bia mxo­lod da Cve­ni Zi­re­bi.
_ me me­Si­nia, _ sTqva wveT­ma, _ miv­xvdi, rom Sev­cdi!..
_ nu ge­Si­nia, _ anu­ge­Sebs Wad­ris fo­To­li, _ vic­xov­roT
er­Tad, me ara­vis ar da­vab­riy­ve­bieb Sen Tavs.
wve­Ti miek­ra Wad­ris fo­Tols. isi­ni mzad iy­ven, uk­ve Seer­
Te­bu­liy­ven, mag­ram uceb wveT­ma gai­go­na foT­le­bis Sria­li da
sia­mis­gan acax­cax­da.
_ gai­go­ne, _ am­bobs wve­Ti, _ aq Zirs me ga­vi­go­ne, rom foT­
le­bi Sein­Zren da Cur­Cu­le­ben: iq dab­la caa, da­ba­li ca.
_ ra si­su­le­lea... _ gul­mo­su­li upa­su­xebs Wad­ris fo­To­
li, _ aki, giT­xa­ri, ara­vi­Ta­ri da­ba­li ca ar aris meT­qi.
mag­ram wve­Ti mainc mow­yda da da­gor­da Zirs, fo­To­li ki
gay­viT­lda naR­ve­li­sa­gan.
imas uk­ve moes­wro wve­Tis Sey­va­re­ba!..

[1915]

489
lot­rea­mon

wig­ni­dan: `Poésies~

_ mo­mis­mi­ne me, mal­do­ror, Se­xe­de Cems sa­xes, ro­me­lic mSvi­


dia, ro­gorc sar­ke... me ub­ra­lo mkvid­ri var ler­wa­me­bi­sa, mag­
ram imis ga­mo, rom Sen ge­xe­bi, rad­gan yu­rad­Re­bas vaq­cev mxo­lod
mSve­niers Sen­Si, Ce­mi go­ne­ba ga­na­Te­bu­lia da Se­miZ­lia la­pa­ra­ki.
me vam­jo­bi­neb­di, ar mqo­no­da arc xe­le­bi, arc fe­xe­bi, mo­
mes­­po ada­mia­ni mxo­lod imi­tom, rom ar vi­yo, ro­gorc Sen. me
mZul­xar Sen sa­mu­da­moT.
mSvi­do­biT, ar ifiq­ro, ki­dev er­Txel Sens gza­ze na­xo gom­
be­So. Sen xar mi­ze­zi Ce­mi sik­vdi­lis. me miv­di­var ma­ra­di­so­ba­Si,
rom ga­mo­viT­xo­vo Sen­Tvis Sen­do­ba...

mo­no­lo­gi mal­do­ro­ris
su­lie­ri aRel­ve­ba­ni, mwu­xa­re­ba, si­ma­xin­je, sik­vdi­li, gamonak­­
li­si mo­ra­lu­ri an fi­zi­ku­ri, su­li uar­yo­fi­sa, ga­ve­lu­re­ba, TviT
da­ba­de­bu­li gal­liu­ci­na­cie­bi, tan­jva, dar­Rve­va, Zirs da­var­dna,
crem­le­bi, gau­maZ­Rro­ba, Zal­mom­reo­ba, wa­me­bis war­mod­ge­na, ro­
ma­ne­bi. is, rac mou­lod­ne­lia, is, rac ar un­da gaakeTo, qi­­miu­ri
axi­re­ba­ni idu­ma­li Ze­ra­si, ro­me­lic sda­ra­jobs gaxrwnil leSs,
ro­me­li­me mkvda­ri il­liu­zii­sas, ad­rin­de­li da daum­Tav­re­be­
li ga­moc­da, bun­do­va­no­ba baR­lin­jos qer­qiT, sas­ti­ki mo­no­ma­nia
sia­ma­yis, gu­lis­was­vlis pir­ve­li mo­var­dna, sit­yve­bi saf­la­veb­ze
war­we­ri­li, Su­ri, Ra­la­ti, ti­ra­nia, uR­mer­To­­ba, gu­lis mos­vla,
Rvar­Zlia­no­ba, ag­re­siu­li ga­mos­vle­bi, si­­gi­Je, spli­ni, ara umi­
ze­zo Si­Si, axi­re­bu­li Seh­krTo­ba, ro­mel­­sac mkiT­xve­li ar­Cev­da
ar ga­moe­ca­da, gri­ma­se­bi, ner­ve­bi, sis­­xlia­ni ga­moc­da, ro­mel­
Tac lo­gi­ka dah­yavT da­qan­cvam­de, ga­da­me­te­ba­ni, gul­wrfe­lo­bis
uqon­lo­ba, xer­xva, sa­la­xa­no­ba, yve­la­fe­ri trauru­­li, bav­Sis da­
ba­de­ba, ro­me­lic sik­vdil­ze ua­re­sia, vne­ba­ni, kla­­ni ro­ma­nis­te­
bi­sa na­fic ve­qil­Ta ka­te­gorii­dan, tra­ge­die­bi, ode­bi, me­lod­ra­
me­bi, usaz­Rvro saz­Rvris ga­das­vla, daus­je­lad nas­tve­ni go­ne­ba,
so­ve­li qa­Ta­mis su­ni, sim­la­Se, ba­ya­ye­bi, cxra­fe­xa, sa­mu­mi, udab­no,
yve­la­fe­ri, rac som­na­bu­liu­ria, saeWvo, yve­la­fe­ri Ra­mi­sa, Zilis
mom­gvre­li, uZilo, balRa­miani, tiule­­­nis sa­xis, oraz­ro­va­ni, sus­­

490
tguliani, spazma­tiu­ri, yve­la­fe­ri, rac aR­Zravs me­Za­o­bas, ane­mi­
u­ri, mru­de, ger­mafr­di­­tu­li, uka­no­noT da­ba­de­bu­li, al­bi­no­se­bi,
pe­de­ras­te­bi, ak­va­riu­mis sas­­wau­le­bi da qa­li wve­rebiT, sa­a­Tebi,
ro­mel­nic ga­te­nil­ni arian ux­mo sa­so­war­kve­TiT, fan­ta­zia, siave,
qa­jebi, de­mo­ra­li­za­ciis sil­lo­giz­me­bi, ta­la­xi, is, rac ar az­
rov­nobs, ro­gorc bavSi­­, sa­so­war­kve­Ta, su­lie­ri sa­wam­la­vi, prin­
ci sur­ne­le­biT gab­ru­e­bu­li, ka­me­lias Te­Zoe­bi, da Sau­lo­ba mwe­
ra­lis, ro­me­lic mie­qa­ne­ba ar­yof­nis uf­skrul­ze da mxiaru­­li
xmiT ga­mo­xa­tavs Ta­vis Ta­vi­sad­mi zizRs, sin­di­sis qej­na, cbie­
re­ba, bun­do­va­ni per­speq­ti­ve­bi, ro­mel­nic RrRnian suls una­
xa­vi kbi­le­biT, se­rio­zu­li mi­fur­Txe­ba siw­mi­dis, Wiebi da ma­Ti
Sem­pa­ra­vi Ri­ti­ni, SeS­li­li wi­na­sit­yvao­ba­ni, ro­mel­nic hgva­nan
krom­ve­lis, Mademoiselle mo­pe­ni­sa da diu­ma Svi­lis wi­na­sit­yva­
o­baT, uRo­no­ba, dax­sna, RvTis uar­yo­fa, asfiq­si­ebi, dax­rCo­ba,
si­co­fe... da ro­ca hxe­dav yve­la am uw­mi­du­re­bis Sex­ro­ve­bas, ro­­
mel­nic sirc­xvi­lia, daa­sa­xe­lo, me mgo­nia, droa, rom mox­des
reaq­cia yve­la­fer amis wi­naaR­mdeg, rac Seu­rac­gvyofs da ase­
Ti Za­liT gvRu­navs mi­was­Tan...

[1923]

491
`da­das~-s ma­ni­fes­te­bi

fransis pikabia

da­das ka­ni­ba­lis maniфesti

Tqven yve­lam ade­qiT, vi­sac bra­li ge­de­baT! ora­tors SeuZ­


lia Tqven­Tan la­pa­ra­ki, mxo­lod im pi­ro­biT, Tu Tqven fex­ze
am­dga­ri mois­menT.
_ fex­ze am­dga­ri, ro­gorc ma­Sin, ro­ca mRe­rian mar­se­lie­zas.
_ fex­ze am­dga­ri, ro­gorc ma­Sin, ro­ca mRe­rian `Rmer­To,
far­vi­de~.
_ fex­ze am­dga­ri, ro­gorc ma­Sin, ro­ca mRe­rian `God save the
King~.
_ fex­ze am­dga­ri, ro­gorc amar­Tul dro­Se­bis win.
uka­nas­kne­lad, fex­ze am­dga­ri, ro­ca ge­la­pa­ra­ke­baT da­da,
ro­me­lic ga­mo­xa­tavs cxov­re­bas da brals gdebT Tqven ima­Si,
rom giy­varT sno­biz­mi, im wam­Si­ve, ro­ca is gaZ­vir­de­ba.
Tqven yve­lam da­je­qiT?.. su­ler­Tia, uke­Te­sia. ase uf­ro
me­ti yu­rad­Re­biT mo­mis­menT.
ras ake­TebT Tqven, aq rom gan­rTxmul­xarT lo­ko­ki­ne­bi­viT
se­rio­zu­le­bi _ rad­gan Tqven se­rio­zu­le­bi xarT, xom mar­Tla?..
se­rio­zu­le­bi, sik­vdi­lam­de se­rio­zu­le­bi.
sik­vdi­li mar­Tla se­rio­zu­li saq­mea _ ara?
kvde­bian gmi­re­baT an idio­te­baT _ mag­ram es xom sul er­
Tia. er­Tad er­Ti sit­yva, ro­me­lic ar aris eфemeruli, es aris
sit­yva _ sik­vdi­li. Tqven giy­varT sik­vdi­li sxve­bis­Tvis! sik­
vdi­li! sik­vdi­li!..
mxo­lod fu­ le­ bi ar kvde­ bian mar­ to _ isi­ ni mxo­
lod ic­
vlian Ta­vis bi­nad­ro­bas.
is Rmer­Tia, ro­mel­sac Tay­vans sce­men, is se­rio­zu­li per­
so­na­Jia. fu­le­bi _ ke­Til oja­xeb­Sic ki aris mo­wi­we­bis sa­ga­ni.
pa­ti­vi da di­de­ba fu­lebs! ada­mia­ni, ro­de­sac fu­li aqvs, sa­Tay­
va­ne­be­li ka­cia.
pa­tios­ne­bis ga­yid­va da yid­va ki SeiZ­le­ba, ro­gorc uka­na­lis.
uka­na­li ki war­moad­gens cxov­re­bas, ro­gorc Sem­wva­ri vaS­
le­bi da ro­gorc Tqven yve­la, ro­mel­nic ase­Ti se­rio­zu­le­bi
xarT. Tqven uf­ro cu­di su­ni agi­vaT, vi­nem Zro­xas.

492
da­das araf­ris su­ni ar udis, rad­gan is Tvi­Ton ara­raa da
ara­fe­ri.
ro­gorc Tqve­ni ime­de­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni sa­moT­xee­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni Rmer­Te­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni po­li­ti­ko­se­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni gmi­re­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni mxat­vre­bi _ ara­rao­baa.
ro­gorc Tqve­ni re­li­gie­bi _ ara­rao­baa.
is­tvi­neT, iy­vi­reT, Tu gin­da yar­ya­to Ca­mi­xieT _ me­re amis
Sem­deg ra iq­ne­ba?.. Sem­deg ki­dev me get­yviT, rom Tqven yve­la
xarT _ msxle­bi da sa­mi Tvis Sem­deg me da Ce­mi me­gob­re­bi mog­
yi­diT Tqven Cven su­ra­Tebs ram­de­ni­me fran­ke­baT.

filippo supo

`da­da~-s proфili

`da­da~-s ar aqvs max­sov­ro­ba. dRes is lur­jia, xval _ mxi­


a­ru­li. da­da iviw­yebs Ta­vis saa­Tebs dil­di­lo­biT da ga­dayla­
pavs sa­Ra­meo­biT. is er­Tma­neT­Si urevs wa­mis mea­Te na­wils da ban­
kis bi­le­Tebs. is ise ine­lebs Ta­vis saW­mels, rom arc ki sWams.
is wiT­lde­ba ara sir­cxvi­lis­gan, aZ­levs Ta­vis Tavs mo­sak­lavaT
da mainc mSve­nie­rad sZi­navs.
da­da aRel­ve­bu­lia, ma­Sin ro­ca mSvi­daT aris. da­da ise did­
xans Zlebs, ro­gorc biu­va­ris qa­Ral­di. da­da _ mge­lia. da­da _
fos­tis mar­kaa. SeiZ­le­ba da­da gas­cva­lo sxva da­da­ze yo­ve­li­ve
Si­Sis ga­re­Se, rad­gan da­das lur­ji Tva­le­bi aqvs, ise ro­gorc
mTva­res. da­da _ Ro­nie­ria, ro­gorc idio­ti. da­da _ ise sus­tia,
ro­gorc er­Ti Tef­Si wve­ni. da­da da­dis, dax­tis, fri­navs, cxov­
robs, ro­gorc kre­ti­ni da ro­gorc la­ga­mi. da­das bev­ri ram
eS­le­ba _ mag­ram mainc Seum­cda­ria. da­da Ta­ma­Sobs klar­net­ze
mis ma­giv­rad, rom no­xebs ake­Teb­des. da­da _ yve­laf­ris dam­te­
via, ro­gorc zon­ti­ki, sa­sa­ci­loa, ro­gorc pla­ne­ta da Cer­Ce­ti,
ro­gorc ba­ti. da­da ise­ve sa­Zag­lad yars, ro­gorc var­di da gavs
Ta­Tars. is wi­Te­lia, ro­gorc ma­ma­li, ro­gorc da­da da msxvi­lia,
ro­gorc Ro­ri. da­da ufe­roa, usu­no, uge­mo, amis gar­da da­das
ar uy­vars in­te­leq­ti da ama­yaT uto­lebs mas Ta­vis Tavs.

493
in­te­leq­ti yve­la­fers ana­Tebs, _ am­bobs da­da, _ da­da ki yve­­
la­fers swvavs.
in­te­leq­ti iZ­le­va haers _ da­da ki dax­rCo­bas.
in­te­leq­ti mo­mak­vda­via _ da­da aris to­ma­ti.
in­te­leq­ti yve­la­fers iWers _ da­da yve­la­fers gaur­bis.
in­te­leqts Se­moaqvs ga­na­Te­ba _ da­das ara­fe­ri ar Se­moaqvs.
in­te­leqts aqvs mo­ma­va­li _ da­das ara­vi­Ta­ri mo­ma­va­li ara aqvs.
in­te­leq­ti aris ma­nia _ da­da aris da­da.

lui aragon

sa­sa­mar­Tlos gar­Ce­va

or­Sa­baTs, 27 de­kem­bers, 1920 wel­sa, 9 3 /4 saaT­ze kaфe `eq­


scel­sior~, ro­ca Cav­ya­re Sa­qa­ri Cem Sav ya­vas siR­rme­Si, me mi­
ve­di im das­kvnam­di, rom me su­le­li var. me av­wo­ne ar­gu­men­te­bi
mom­xre da sa­wi­naaR­mde­go da ga­dav­wyvi­te, amis Se­sa­xeb ara­vis
ara­fe­ri ar uT­xra.
miy­vars me ga­na Tun­da er­Ti ada­mia­nis az­ri, Ce­mo mci­re Ta­
na­med­ro­ve­no an wi­na­par­no? ara _ vsTqvi er­Txel.
ve­li ga­na ra­mes vis­mes­gan? ara, ara da ara.
max­sovs me ga­na er­Ti wa­mi bed­nie­re­bi­sa an er­Ti wa­mi sev­
dis? kiT­xva Tvi­Ton Sei­cavs pa­suxs.
Se­miZ­lia me vi­ci­no, vi­ti­ro, vi­la­pa­ra­ko, ga­vin­Zre? ara.
vcxov­rob ga­na me? ara.
rai­me mai­Zu­lebs ga­na me am kiT­xve­bis mi­ce­mas? ara.
usaz­Rvro ui­me­do­ba mip­yrobs me am wam­Si. im ma­gi­dis iqeT,
sa­dac me vzi­var, me vu­yu­reb Cem Tavs sar­ke­Si, me da­we­be­buli
var aфiSiT, sa­dac ga­moy­va­ni­lia: ka­ni­ba­le­bi: neg­ris qals lurj
caze uWi­ravs Ta­vi­si bav­Svi sru­liad tit­ve­li _ ise­Ti­ve moma­va­li
antropoфagia, ro­gorc mTe­li qve­ya­na. es Sen xar _ idi­o­ti. S.-S.-S.
tki­vi­li _ es av­to­mo­bi­lia, ca _ ma­ne­ra sit­yvis.
vfiq­rob ga­na me fiqrs? ar vfiq­rob.
ar aris sa­Sua­le­ba er­Ti idei­dan meo­re­ze ga­das­vli­sa. msje­
lo­bis yve­la фormebi _ tyui­li aris, yve­la­fe­ria er­Ti da igi­ve
idea, ai ra­to­maa, rom lo­gi­ka aris lo­gi­ka, me Se­miZ­lia Se­vi­de
da ga­mo­vi­de erT da ima­ve ka­reb­Si, da Tu es asea, me me­ti arafe­

494
ri dam­rCe­nia, gar­da imi­sa, rom dav­wve Se­sa­val­Tan da vsTqva: ara!
ga­na me Se­miZ­lia vsTqva ara?.. S... S... S...
me 23 wli­sa var da ki­dev ori Tvi­sa da oc­da oT­xi dRis.
me gam­xda­ri var.
me ar vi­ci im pir­Ta sa­xe­le­bi, me rom Se­mom­Ce­re­bian. fan­ja­
ri­dan me vam­Cnev mSve­nier qals yvi­Tel av­to­Si, av­to­ma­tiu­rad
rom miq­ris.
mSve­nie­ri da­ri dgas, si­ci­ve er­Tia­nad Sew­yda. es iliu­ziaa.
sax­le­bi _ es qu­Cis na­te­xe­bia _ me ki xe­liT sa­go­re­be­li taC­ka.
ga­na mar­Tla me xe­liT sax­ma­ri taW­ka ar var? s.. s.. ara...
ara!.. usar­geb­lo, gaun­Zre­ve­li, ga­moy­rue­bu­li da saT­noia­ni
(S... es me var) wa­vi­kiT­xe da da­vam­tki­ce me lui ar­ra­gon­ma.

da­dais­tu­ri aфorizmebi da mcne­ba­ni

1. ...sax­li, er­Tad er­Ti ad­gi­lia _ sa­dac yve­la­ze uf­ro grZnob


Tavs Sen sax­lSi (frin­sis pi­ka­bia).
2. da­da aris cxov­re­ba utuфlebod da upa­ra­le­le­boT. da­­­da
sas­ti­kad wi­naaR­mde­gia mo­ma­va­li­sa. mi­va­fur­TxoT ka­cob­rio­bas!..
(tris­tan tca­ra).
3. aris ra­Ra­ca, rac ar ician: es aris da­daiz­mi Tvi­Ton da­
das, imav­dros da­das im­xe­la Zu­Zue­bi aqvs, rom yu­re­bam­de uwevs
(JorJ ri­be­mon­-des­sen).
4. me maqvs mxo­lod er­Ti Se­xe­du­le­ba: rom me var Tvi­Ton Ce­mi
Ta­vis dros ga­ta­re­ba da Za­lian zrdi­lo­bia­ni ka­ci (vaoo ser­ner).
5. ras­pu­ti­ni iyo da­dais­ti _ is mos­won­da qa­lebs, rad­gan
mas hqon­da is, rac ar aqvs al­bert glezs. saer­Tod, al­bert gle­­
zi nam­dvi­li kva­xia, ro­me­lic iz­rde­ba bur­Jua­ziis nex­vze (an­
dre bre­ton).
6. arian xal­xi, ro­me­lic xsnian yve­la­fers, imi­tom, rom arian
xal­xi, ram­de­nic amis­gan swav­lo­ben. wa­Sa­leT ese­ni da dar­Ce­ba mar­­
to da­da (tris­tan tca­ra).
7. rad­gan da­das dar­Ce­nia sul ram­de­ni­me wli­sa, Tvi­sa Tu
dRis si­coc­xle _ da­da eZebs no­ta­riuss, rom ga­das­ces Ta­vi­si
uka­nas­kne­li ne­ba (ri­be­mon des­sen).

[1923]

495
vla­di­mir maia­kov­ski

me Tvi­Ton
(av­to­biog­ra­fia)

Tema
me _ poe­ti var da amiT var sain­te­re­so. ama­ze vswer ki­dec.
miy­vars, Tu Sev­di­var azar­tSi kav­ka­siis bu­ne­bis si­la­ma­zi­dan _
yve­la­fe­ri es ma­Sin aris, ro­ca sit­yviT ga­da­duR­de­ba.

mTavari rac ari


da­vi­ba­de 7 iv­liss, 1894 wels (an 93 wels _ de­da­Ce­mis az­ri
da ma­mis sam­sa­xu­ro­bis sia er­Ti meo­res ar eTan­xme­bian. yo­vel
Sem­xve­va­Si, ama­ze ad­re ar dav­ba­de­bul­var), Ce­mi sam­Sob­loa sof.
baR­da­Ti, qu­Tai­sis gu­ber­nia sa­qar­Tve­los sab­Wo­Ta res­pub­li­ka­Si.

romantizmis Ziri
pir­ve­li sax­li naT­lad war­mod­ge­ni­li, or sar­Tu­lia­ni. ze­
viT sar­Tu­li Cve­nia, qve­viT ki­dev pa­ta­ra ma­ra­nia. we­li­wad­Si
er­Txel mo­dio­den yur­ZniT dat­vir­Tu­li ur­me­bi, swu­rav­den
Rvi­nos saw­na­xel­Si. me vsWam­di yur­Zens, isi­ni svam­den ma­Wars.
yve­la­fe­ri, sa­dac es xde­ba: te­ri­to­ria _ baR­da­Tis ax­lo uZ­
ve­­le­si qar­Tu­li ci­xis nan­gre­vi. ci­xes oTx kuT­xiv ak­ravs ga­
la­va­ni. kuT­xeeb­Si dar­Ce­ni­lan zar­ba­za­nis da­sad­ga­mi ad­gi­le­bi.
Sem­deg di­di Txri­le­bi. aris Sem­deg tyee­bi da tu­re­bi. tye­
ebis ze­viT mTe­bi. wa­mo­vi­zar­de. yve­la­ze did mTa­ze dav­rbo­di.
Crdi­loe­TiT xra­mia. voc­ne­bob­di, rom es aris ru­se­Ti: sa­Sin­
lad mi­wev­da gu­li iqiT.

egzameni
ga­dav­sax­ldiT baR­da­Ti­dan qu­Tais­Si. eg­za­me­nia qu­Tais­Si.
eg­za­me­nic da­vi­Wi­re. mkiT­xes Ru­zis Se­sa­xeb (Cem sa­xe­lo­ze). kar­
gad vi­co­di, mag­ram Rvdel­ma mkiT­xa, ra ario `Око~. es niS­navs
Tvals Zvel sla­via­nur­-xu­cu­rad. amis­Tvis la­mis ar Cam­Wres.
ami­tom im Ta­viT­ve Se­vi­Zu­le yve­la­fe­ri Zve­li, yve­la­fe­ri xu­
cu­ri da sla­via­nu­ri. SeiZ­le­ba aqe­dan war­mos­dga: Ce­mi fu­tu­
riz­mi, Ce­mi ateiz­mi da Ce­mi in­ter­na­cio­na­liz­mi.

496
iaponiis omi
Cvens ojaxs moe­mat­nen ga­ze­Te­bi da Jur­na­le­bi: `Русския
Ведомости~, `Русское Слово~, `Русское Богатство~ da sxv. vkiT­xu­
lob yve­la­fers an­ga­riS miucemlad. aRel­ve­bu­li var. Cem aR­ta­
ce­bas iw­ve­ven Ria ba­raT­ze da­xa­tu­li krei­se­re­bi. mec va­di­deb
am su­ra­Tebs da xel­meo­reT vxa­tav. ga­moC­nda sit­yva `prok­la­ma­
cia~. prok­la­ma­ciebs ak­rav­dnen qar­Tve­le­bi, xo­lo qar­Tve­lebs
ka­za­ke­bi saR­rCo­be­la­ze hki­deb­dnen, qar­Tve­le­bi Ce­mi am­xa­na­ge­bi
arian. me Se­vi­Zu­le ka­za­ke­bi.

1905 w.
ra dros swav­laa. wa­mo­vi­den oria­ne­bi. ga­da­ve­di meoT­xe klas­­
Si, mxo­lod imi­tom, rom me Ta­vi ga­mi­te­xes qviT (rio­nis pir­ze
vi­Ra­cas­Tan Cxu­bis dros). ga­moc­de­bis dros Se­mib­ra­les. Cem­
Tvis re­vo­liu­cia daiw­yo ase: Ce­mi am­xa­na­gi, mRvdlis mza­reu­li
isi­do­re pli­ta­ze Sex­ta fex­SiS­ve­la si­xa­ru­liT _ mok­les ge­ne­
ra­li ali­xa­no­vi, sa­qar­Tve­los da­maw­yna­re­be­li. daiw­yes de­mon­
stra­cie­bi da mi­tin­ge­bi. mec wa­ve­di. kar­gia. mxat­vru­lad gan­­vic­
di: Sa­veb­Si anar­qis­te­bia, wi­Tel­Si ese­re­bi, lur­jSi es­de­ke­bi da
sxva fe­reb­Si fe­de­ra­lis­te­bi.

socializmi
sit­yve­bi, ga­ze­Te­bi. yve­la­fer­Si mxvde­bian uc­no­bi sit­yvebi
da cne­be­bi. Cem Tavs vTxov ax­snas. fan­ja­ra­Si TeT­ri wig­nebi
mos­­Cans: `Буревестник~-s vyi­du­lob. vdge­bi di­lis 6 saaT­ze. vkiT­­
xu­lob lo­Ti­viT. pir­ve­li wig­ni: `Zirs so­cial­-de­mok­ra­te­bi~,
meo­re: `e­ko­no­miu­ri saub­re­bi~. mTel Cem cxov­re­ba­Si dam­rCa ga­
saoc­rad so­cia­lis­te­bis ni­Wi: xsnian faq­tebs, da qve­ya­na moh­
yavT sis­te­ma­Si. `ra un­da ikiT­xo?~ mgo­nia, ru­ba­ki­ni­sa. wa­vi­kiT­
xe, ra­sac mir­Cev­da. bev­ri ar mes­mis. ga­mo­vi­kiT­xav. me Se­miy­va­nes
mar­qsis­tul wre­Si, mous­wa­ri er­fur­tis prog­ra­mas. movxvdi Sua
swav­la­ze `lum­pen pro­le­ta­ria­tis~ Se­sa­xeb. me uk­ve Cem Tavs
so­cial­-de­mok­ra­tad vsTvli: ga­da­vaZ­vri­ne ma­ma­Ce­mis ber­dan­ke­
bi es­de­ke­bis ko­mi­tet­Si. fi­gu­riT mo­me­wo­na la­sa­li. al­bad imi­
tom, rom wve­ri ar aqvs, ra­Rac uf­ro axal­gaz­rdaa. la­sa­li me
ga­da­va­bi de­mos­Tens. dav­di­varT rion­ze, vla­pa­ra­kob sit­yvebs
da pi­ri ken­We­biT maqvs amov­se­bu­li.

497
gza
yve­la­ze di­de­bu­lia ba­qo, We­bi, cis­ter­ne­bi, sau­ke­Te­so sur­­
ne­le­ba _ nav­Ti da Sem­deg ki ve­li. TiT­qmis udab­no.

moskovSi
mTe­li oja­xi Ca­ve­diT ra­zu­mos­ko­vie­Si. Ce­mi dis nac­no­be­
bi arian _ plot­ni­ko­ve­bi. da­vi­Wi­reT bi­na bron­naia­ze. max­sovs
pir­ve­li `bol­Se­vi­ki~ vaso kandelaki.

par­tia
1908 wels Se­ve­di r.s.d.m.p. (bol­Se­vi­ke­bis) par­tia­Si. da­vi­
Wi­re eg­za­me­ni sa­vaW­ro-­sam­rew­ve­lo qve­raion­Si. kar­gad Ca­va­ba­
re. pro­pa­gan­dis­ti var. wa­ve­di me­bul­keeb­Tan, Sem­deg me­Ceq­meeb­
Tan da Sem­deg stam­bis mu­Seb­Tan. qa­la­qis saer­To kon­fe­ren­ci­
aze amo­mir­Cies mos­ko­vis ko­mi­tet­Si. iy­ven: lo­mo­vi, po­vol­Je­
ci, smi­do­vi­Ci da sxv. me­Zax­den `amx. kon­stan­tin~.

dapatimreba
gru­zi­neb­Si mov­xvdi Ca­saf­re­bul po­li­cias. gvqon­da ara­
le­ga­lu­ri stam­ba. vsWam­di blok­nots ad­re­se­biT da Se­ka­nul
tya­viT. pres­nias ub­nis na­wi­li. ox­ran­ka. suS­Ce­vis ub­nis na­wi­li.
ga­mom­Zie­bel­ma _ vol­ta­nov­skim (al­bad Ta­vis Tavs sTvli­da Za­
lian eS­ma­kad) da­maw­ye­bia kar­na­xiT we­ra. me mab­ra­leb­den prok­
la­ma­ciebis we­ras. me ui­me­doT au­rie kar­na­xi. vswer­di: `Социал-
демократическая~. ga­mo­miS­ves Tav­de­bo­bis qveS. ub­nis na­wil­Si
gak­vi­re­biT wa­vi­kiT­xe `sa­ni­ni~. ra­tom­Rac es wig­ni yve­la saub­no
na­wi­leb­Si iyo xol­me, al­bad su­lis sac­xo­neb­lad.
ga­mo­ve­di er­Ti we­li par­tiul mu­Sao­bi­sa.

meore dapatimreba
isi­ni, vinc Cven­Tan cxov­rob­den, aw­yob­den `pod­kops~ ta­
gan­kis­Tvis. un­do­daT, gaen­Ta­vi­suf­le­biaT ka­tor­Re­li qa­lebi.
moaw­yes ga­pa­re­ba no­vin­skis ci­xi­dan. me da­mi­Wi­res. sax­lSi mina­­
xes re­vol­ve­ri da ara­le­ga­lu­ri li­te­ra­tu­ra. ar min­do­da jdo­
ma. va­ke­Teb­di skan­da­lebs. ga­dav­yav­diT erT saub­no na­wi­li­dan
meo­re­Si _ bas­ma­naia, meS­Can­kaia, mias­nic­kaia da sxv. da bo­los
bu­tir­ke­bi. `o­di­noC­ka~. #103.

498
11 Tve butirkis cixeSi
Cem­Tvis yve­la­ze uf­ro sa­gu­lis­xmo dro. sa­mi wlis praq­ti­
kis da Teo­riis Sem­deg ga­da­var­di be­let­ris­ti­ka­Si, wa­vi­kiT­xe
yo­vel­gva­ri axa­li, sim­vo­lis­te­bi: bel­li, bal­mon­ti. vam­Cnev­di
for­ma­lur siax­les, mag­ram Cem­Tvis es Za­lian uc­xo iyo. Te­me­bi
da sa­xee­bi ar iy­ven Ce­mi cxov­re­bi­dan. da­va­pi­re mec da­me­we­ra maT­
sa­viT kar­gad, mag­ram sxva ra­me­ze. ga­moC­nda, rom ase­ve ar SeiZ­le­
ba sxvis Se­sa­xeb. ga­mo­vi­da Za­lian da­man­Wu­li da rev­plaq­siu­ri.
ase­Ti am­be­biT er­Ti rveu­li ga­vav­se. mad­lo­ba ki­dev ze­dam­
xed­ve­lebs, gan­Ta­vi­suf­le­bis dros wa­mar­Tves, To­rem dav­beW­
dav­di ki­dev!..
me ga­mo­miS­ves. un­da wav­su­li­ya­vi (ox­ran­kam daad­gi­na) sa­mi
wliT tu­ru­xan­skSi. ma­ma­Ce­mis me­go­bar­ma max­mud­be­kov­ma ga­nac­
xa­da, rom re­vol­ve­ri mi­si iyo da ro­gorc iyo, daal­mo­bie­ra
kur­lo­vi. ci­xe­Si jdo­mis dros ma­sa­mar­Tleb­den pir­vel saq­me­
ze. dam­na­Sa­veT mic­nes, mag­ram xno­va­ne­ba ar ga­mo­vi­da _ mie­ces
po­li­ciis ze­dam­xed­ve­lo­bas da mSob­le­bis pa­su­xis­mgeb­lo­bas.
eg­red­wo­de­bu­li dil­le­ma.
ga­mo­ve­di aRel­ve­bu­li. isi­ni _ vinc me wa­vik­Txe, eg­reT wo­
de­bu­li di­de­bu­le­bia, mag­ram ro­gor ar aris Zne­li, maT­ze uke­
Te­sad we­ra!.. me uk­ve ex­lac swo­ri gan­wyo­bi­le­ba maqvs qve­ya­nas­
Tan. mxo­lod sa­Wi­roa ga­moc­di­le­ba xe­lov­ne­ba­Si.
sai­dan un­da avi­Ro? me us­wav­le­li var. un­da ga­via­ro se­ri­
o­zu­li sko­la. me ki ga­mog­de­bu­li var gim­na­zii­da­nac da stro­
ga­no­vis sas­wav­leb­li­da­nac. rom dav­rCe par­tia­Si sa­mu­SaoT, un­
da gav­xde ara­le­ga­lu­ri. ara­le­ga­lurs ki ra SeuZ­lia is­wav­lo.
per­speq­ti­va ase­Tia: mTe­li si­coc­xle swe­ro le­tuC­ke­bi, amoa­
la­go az­re­bi, mar­Ta­li, mag­ram ara Cem­gan naaz­re­vi, wig­ne­bi­dan.
wa­kiT­xu­li rom ga­da­fer­Txo, Ce­mi ra dar­Ce­ba, mar­qsis­tu­li
me­To­di.
mag­ram ga­na bav­Svis xel­Si ar mox­vda es ia­ra­Ri?
ad­vi­lia mi­si xma­re­ba, Tu saq­me gaqvs sa­ku­Tar az­reb­Tan.
mag­ram ra un­da hqna mo­wi­naaR­mde­ges­Tan Sex­ved­ris dros?
ai, ma­ga­li­Tad, an­drei be­li­ze uke­Te­sad me ver dav­swer. is
Ta­vis sa­ku­Tar­ze `в небеса запустил ананасом~ da me ki um­Re­ri Cem
`a­Ta­si mom­kvle­li gu­lis dRee­bi~. kar­gia sxva par­tiu­le­bis­Tvis.
maT aqvT uni­ver­si­te­ti.

499
umaR­les sko­las ma­Sin me ki­dev ar vic­nob­di, ra iyo da ami­
tom pa­tivs vcem­di.
ra un­da da­vu­pir­da­pi­ro me Tav­ze wa­moq­ceul Zvel es­te­
ti­kas?
ga­na re­vo­liu­cia ar mom­Txovs me se­rio­zul sko­las? ma­Sin
me Se­ve­di Cem par­tiul am­xa­nag­Tan med­ve­dev­Tan: min­da Sev­qmna
so­cia­lis­tu­ri xe­lov­ne­ba.
me Sev­wyvi­te par­tiu­li mu­Sao­ba da dav­je­qi sa­me­ca­di­noT.

daviT burliuk
mxat­vro­bis sas­wav­le­bel­Si ga­moC­nda bur­liu­ki. ur­cxvi Se­
xe­du­le­ba. lor­net­ka, siur­tu­ki, da­dis da daim­Re­ris. me dauw­
ye dev­na. la­mis wa­viC­xu­beT.

samaxsovro Rame
bur­liuk­Tan sau­ba­ri. rax­ma­ni­no­vis mow­ye­ni­dan ga­da­ve­diT
Cven sas­wav­leb­lis mow­ye­na­ze, sas­wav­leb­li­dan mTel kla­si­kur
mow­ye­ni­lo­ba­ze. da­viTs, aqvs Ta­na­med­ro­ve­Ta gas­wre­bu­lis os­
ta­tis ris­xva, me ki _ so­cia­lis­tis pa­To­si, ro­mel­mac icis
au­ci­leb­lo­ba Zve­lis dam­xo­bis. dai­ba­da ru­su­li фuturizmi.

Semdegi
dRes me ga­mo­mi­vi­da leq­si. uf­ro swo­rad rom iT­qvas, ra­
Rac nag­le­je­bi, cu­di. ar­sad ar aris da­beW­di­li. Ra­mea. sre­
ten­skis bul­va­ri. vu­kiT­xav stri­qo­nebs bur­liuks. Tan uma­teb,
rom es aris er­Ti Ce­mi nac­no­bi. da­vi­Ti Se­Cer­da, da­maT­va­lie­ra
da wa­moiy­vi­ra, es xom Tqve­ni da­we­ri­lia. Tqven ge­nia­lu­ri poe­
ti yo­fil­xarT! ase­Ti gran­dio­zu­li da daum­sa­xu­re­be­li qe­ba
me ma­xa­rebs. me mTlad ga­da­veS­vi leq­seb­Si. am Ra­mes sru­liad
mou­lod­ne­lad me Se­vi­qe­ni poe­ti.

sila
maiaC­ki­dan dav­brun­diT Tu Ca­mo­ya­li­be­bul Se­xe­du­le­biT ara,
ga­le­si­li tem­pe­ra­men­tiT. mos­kov­Si vna­xeT xleb­ni­ko­vi. mi­si mSvi­di
ge­nia­lo­ba ma­Sin Cem­Tvis miuw­do­me­li iyo, rad­gan mas Crdils aye­­
neb­da mdu­Ra­re da­vi­Ti. aq­ve bzria­lob­da fu­tu­ris­tu­li sit­yvis
ie­zui­ti kru­Cio­nix.

500
ram­de­ni­me li­ri­kis Ra­mee­bis Sem­deg dav­ba­deT saer­To ma­ni­
фesti. da­viT­ma ga­das­we­ra, mis­ca sa­xe­li da ga­mouS­va _ `si­la sa­­­
zo­ga­doeb­riv ge­mov­ne­bas~.

daiZra...
ga­mo­fe­ne­bi. `bub­no­vi va­let~. dis­pu­te­bi. amo­xeT­qi­li sit­
yve­bi Ce­mi da da­vi­Tis. ga­ze­Te­bi gaiv­sen фuturizmiT. to­ni ar
iyo mainc da mainc zrdi­lo­bia­ni. ase ma­ga­li­Tad, me pir­da­pir
me­Za­xo­den `сукин сын~.

yviTeli koфta
kos­
tiu­ me­bi me aras­ dros ar mqo­ nia. mqon­ da ori blu­ za _
sa­­ziz­Ra­ri Se­xe­du­lo­bis. ga­moc­di­li xer­xia gal­stu­kiT Sela­ma­­
ze­ba. fu­li ar maqvs. ga­mo­var­Tvi Cems das yvi­Te­li len­tis nag­
le­ji. mo­vix­vie yel­ze. фuroria. sCans, yve­la­ze uf­ro Sesam­­Cne­vi
da la­ma­zi ka­cis­Tvis yel­sax­ve­vi yo­fi­la. aS­ka­raa, Tu yel­­sax­vevs
gaa­di­deb, фuroric gaiz­rde­ba da rad­gan yel­sax­ve­vis zo­ma gan­
saz­Rvru­lia, me vix­ma­re eS­ma­ko­ba: ga­va­ke­Te yel­sax­ve­vis blu­za
da blu­zis yel­sax­ve­vi. STa­beW­di­le­ba au­we­re­lia.

mxiaruli weliwadi
dav­dio­diT mTel ru­seT­Si. sa­Ra­moe­bi, leq­cie­bi. sa­gu­ber­
nat­roe­bi fxiz­lde­bo­den. ni­ko­laev­Si Cven mog­vces wi­na­da­de­ba,
ar Sev­xe­bo­diT arc ka­cob­rio­bas, arc puS­kins. xSi­rad na­xe­var­
ze gvaw­yve­tieb­den mox­se­ne­bas po­li­cie­le­bi. Cven va­ta­gas mie­
ma­ta va­sia ka­men­ski, uZ­ve­le­si фuturisti. Cem­ Tvis es wle­ bi
_ for­ma­lu­ri mu­Sao­baa, sit­yvis da­mor­Ci­le­ba (pir­ve­li to­mis
pir­ve­li na­wi­li). ga­mom­cem­le­bi Cven ar gvi­Reb­den. ka­pi­ta­lis­
tu­ri cxvi­ri grZnob­da Cven­Si di­na­mi­te­bis msro­lelT. Cem­sas
erT stri­qon­sac ar yi­du­lob­den.
mos­kov­Si dab­ru­ne­bu­li uf­ro xSi­rad vcxov­rob­di bul­va­reb­­
Si, es dro das­rul­da tra­ge­diiT, `vla­di­mir maia­kov­ski~ dad­
ges pe­ter­bur­gSi: `lu­na par­kSi~ us­tvi­nes.

omi 1914 w.
mi­vi­Re aRel­ve­bu­lad. pir­ve­lad uf­ro de­ko­ra­tiu­lad da
xmau­ris mxriT. leq­si: `o­mi ga­moc­xa­de­bu­lia~.

501
zamTari
aR­Sfo­Te­ba da si­Zul­vi­li omis: `ox, da­xu­reT, da­xu­reT ga­ze­
Te­bis Tva­le­bi~ da sx. in­te­re­si xe­lov­ne­bi­sad­mi sru­le­biT gaq­ra.

kuokkala
Svid niS­nia­ni sis­te­ma (Svid no­lia­ni). ga­vi­Ci­ne sa­di­lis nac­­no­
bi. kvi­ras `vsWam~ Cu­kov­skis, or­Sa­baTs ev­rei­novs da sx. xuT­­Sa­
baTs yve­la­ze cu­di iyo, vsWam­di re­pi­nis ba­la­xebs. фu­tu­ris­
tisTvs, ro­mel­sac er­Ti sa­Je­ni si­maR­le aqvs, ra­sak­vir­ve­lia,
es saq­me ar aris.
sa­Ra­moo­biT dav­xe­tia­lob pliaJ­ze. vswer `облако~-s.
ga­moi­We­da Seg­ne­ba moax­lo­ve­bul re­vo­liu­ciis.
ga­vem­gzav­re mus­to­mia­ka­Si. m. gor­ki. wa­vu­kiT­xe mas `облако~-s
naw­yve­te­bi. grZno­ba ga­mo­de­nil­ma gor­kim mTe­li Ji­le­ti da­mis­
ve­la crem­le­biT. leq­se­bic da­va­yo­le.
me co­ta ga­va­may­di. me­re ga­moir­kva, rom gor­ki Tur­me yve­la
poe­tur Ji­let­ze qvi­Ti­nebs.
yo­vel Sem­Txve­va­Si, Ji­lets vi­na­xam. Se­miZ­lia, dauT­mo, Tu
vin­mes un­da pro­vin­cia­lur mu­zeu­mi­saT­vis.

26 Tebervali, 17 weli
wa­ve­di av­to­mo­bi­leb­Tan er­Tad sa­TaT­bi­rob­Si, Se­var­di ro­
Zi­an­kos­Tan ka­bi­net­Si. Se­vaT­va­lie­re mi­liu­ko­vi. sdums. mag­ram
me ra­tom­Rac mgo­nia, rom is co­ta ena dam­bu­li un­da iyos. er­Ti
saa­Tis Sem­deg mo­maw­yi­nes Ta­vi. wa­ve­di. ra­mo­de­ni­me dRiT mi­vi­Re
av­toS­ko­lis ko­man­da.
guC­ko­vis sio qris. Zve­li ofic­ro­ba Zve­le­bu­rad da­seir­nobs
sa­TaT­bi­ro­Si. Cem­Tvis na­Te­lia, rom amaT uTuod mih­yve­bian so­
cia­lis­te­bi.
bol­Se­vi­ke­bi. vswer re­vo­liu­ciis pir­vel dReeb­Si­ve. `po­e­tis
qro­ni­ka~, re­vo­liu­cia. vkiT­xu­lob leq­cias `xe­lov­ne­bis bol­
Se­vi­ke­bi~.

agvisto
ru­se­Ti Tan­da­Ta­no­biT ane­bebs ke­ren­skis Tavs. da­kar­ges pa­
ti­vis­ce­ma. gav­di­var `Новая жизнь~-dan. da­viw­ye fiq­ri `mis­te­ria
buфф~-ze.

502
oqtomberi
mi­vi­RoT Tu ar mi­vi­RoT. ase­Ti kiT­xva Cem­Tvis (da sxva mos­
ko­vis fu­tu­ris­te­bi­saT­vis) ar yo­fi­la. Ce­mi re­vo­lu­cia. wa­ve­di
smol­nSi. vmu­Saob­di yve­la­fers, iw­ye­ben sxdo­mas.

18 weli
r.s.ф.s.r. ver moic­lis xe­lov­ne­bi­saT­vis. me ki swo­red ami­
saT­vis var moc­li­li. Se­ve­di pro­let­kul­tSi kSe­nis­kaias­Tan,
ra­tom par­tia­Si ara? ko­mu­nis­te­bi mu­Saob­den fron­teb­ze. xe­
lov­ne­ba­Si da ga­naT­le­ba­Si ki Sem­Tan­xmeb­le­bi. me ga­mag­zav­nes
as­tra­xan­Si Tev­zis sa­We­raT.

19 weli
vmog­zau­rob Ce­mi mis­te­riiT da sxva na­we­re­biT Cem am­xa­na­
geb­Tan er­Tad qar­xneb­Si. mSve­niv­rad gvi­Re­ben. vi­bor­gis mxa­re­
ze xde­ ba komфutis or­ga­ni­za­cia, Se­vu­de­qiT `ko­mu­nis xe­lov­
ne­bis~ ga­mo­ce­mas. aka­de­mie­bi in­gre­vian. ga­zaf­xul­ze Ca­mov­di­
var mos­kov­Si. Tav­Si meZ­ge­ra `150.000.000~ da­we­ris idea. wa­ve­di
ros­tov­Si saa­gi­ta­cioT.

20 weli
ga­var­Rvie yve­la kan­ce­la­riis Ta­vis te­xa da si­Zul­vi­li _
vsdgam `Ce­mi mis­te­riis~ meo­re va­riants. mi­dis r.s.f.s.r. pir­
vel Teat­rSi meier­xol­dis re­Ji­so­ro­biT da mxat­vre­bis _ la­
vin­skis, xra­kov­skis, ki­se­lio­vis de­ko­ra­cie­biT, cir­kSi ger­ma­
nul ena­ze ko­min­te­ris me­sa­me kon­gre­si­saT­vis.
sdgams gra­nov­ski al­tma­niT da rav­de­liT. mi­dis TiT­qmis
as­jer.
da­viw­ye we­ra `iz­ves­tieb­~-Si.

21 weli
mo­vaw­yve `maф~-is ga­mom­cem­lo­bis or­ga­ni­za­cia, vag­ro­veb
ko­­mu­nis фuturistebs. So­reul aR­mo­sav­le­Ti­dan Ca­mo­vi­den
ase­e­vi, tre­tia­ko­vi da sxva brZo­le­bis am­xa­na­ge­bi. da­viw­ye Ca­
we­ra sa­mi wlis na­mu­Se­va­ris 5 in­ter­na­cio­na­lis, uto­pia. un­da
vaC­ve­no xe­lov­ne­ba 500 wlis Sem­deg.

503
gan­viz­ra­xe: siy­va­rul­ze uzar­ma­za­ri poe­ma, Sem­deg wel­Si
ga­va­Ta­veb.
rig­Si dgas ori pie­sa.
es co­taa da uvar­gi­si.

daskvna
rac vsTqvi, imiT ar msur­da, amov­wu­ru­li­ya­vi. yve­la naT­
qva­mis gar­da miy­vars as­tro­no­mia, `var­dis fe­ri fa­na­ri~ da­xu­
res imis Sem­deg, ro­ca me wa­vi­kiT­xe: `er­Ti saa­Ti amis Sem­deg~,
`mo­xe­tia­lec~ la­mis mia­ke­tes leq­si­saT­vis: `Вам проживающим~.
mag­ram amis­Tvis sa­Wi­roa ro­ma­ne­bis we­ra.
me ki poe­ti var. da es aris eg­red wo­de­bu­li avtobiograфia.
ai, yve­la­fe­ri...

[1923]

504
sarCevi

leqsebi

muzas................................................................................................................ 7
is ki mzakvrulaT iRimeboda......................................................................... 8
yvavili............................................................................................................. 9
*** niavi daqris, nazi zefiri..................................................................... 10
meliton CogovaZis xsovnas......................................................................... 11
melodia......................................................................................................... 12
*** wynari Ramea, dumili sufevs................................................................ 13
*** Camovkar Cangurs... aTrTolda simi..................................................... 14
elegia............................................................................................................ 15
nugeSaT damrCa cremli mduRare!!!............................................................ 16
medeias simRera ........................................................................................... 17
dedav bunebav! .............................................................................................. 18
Zrwode, valtasar!........................................................................................ 19
muzas.............................................................................................................. 20
gaswi, demono!!.............................................................................................. 21
mgzavris simRera.......................................................................................... 22
mwuxareba....................................................................................................... 23
madonnas simRera.......................................................................................... 24
mgzavris simRera.......................................................................................... 25
Cemi simRera.................................................................................................. 26
sevdis simRera.............................................................................................. 27
serenada......................................................................................................... 28
hangi axali.................................................................................................... 29
siCumis angelozi.......................................................................................... 30
qebaTa qeba..................................................................................................... 31
sasaflaoze.................................................................................................... 32
adonais.......................................................................................................... 33
medea.............................................................................................................. 34
godeba............................................................................................................ 35
Semodgomis Rame........................................................................................... 36
ocnebis frTebze.......................................................................................... 37
Nocturne .......................................................................................................... 38
serenada......................................................................................................... 39
mkvdari legenda........................................................................................... 40
mainc is miyvars!........................................................................................... 41
Semodgomis Rame........................................................................................... 42
damibruneT.................................................................................................... 43
sevdis RameSi................................................................................................. 44

505
lurji edemi................................................................................................. 45
*** neli musika sibneleSi SehqviTinebs cas.............................................. 46
maskaradSi..................................................................................................... 47
qaldeas sizmrebi.......................................................................................... 48
mgosnis soneti.............................................................................................. 49
TeTri sizmari.............................................................................................. 50
Soreuli........................................................................................................ 51
princi magogi................................................................................................ 52
Cemi wigni....................................................................................................... 53
parkSi............................................................................................................. 54
noemberi......................................................................................................... 55
cisfer Tvaleba............................................................................................ 56
grigol robaqiZes........................................................................................ 57
wignidan `qaldeas qalaqebi~........................................................................ 58
avtoportreti.............................................................................................. 62
piero.............................................................................................................. 63
фatman-xaTun................................................................................................. 64
balaganis mefe.............................................................................................. 65
peterburgi.................................................................................................... 66
vanqis taZari................................................................................................. 67
qaldeas balagani.......................................................................................... 68
2 aprili......................................................................................................... 69
valerian gafrindaSvils.............................................................................. 70
Rvdeli da maliaria..................................................................................... 71
orpiris sezoni............................................................................................. 72
birngamiis tye............................................................................................... 73
saturni da maliaria.................................................................................... 74
`mRvdeli da maliaria~ kuboSi.................................................................... 75
Jiul laforgi.............................................................................................. 76
droSa qimerielTa........................................................................................ 77
paolo iaSvils.............................................................................................. 78
cxeni angelosiT........................................................................................... 79
nina mayaSvils............................................................................................... 83
*** minda, rom movewyo avtonomiurad....................................................... 84
leqsidan: orpiris oqropiri....................................................................... 85
*** var usaTuod amis movale... ................................................................. 86
sezonis falavani.......................................................................................... 87
melitas.......................................................................................................... 88
23 aprili....................................................................................................... 89
melita........................................................................................................... 90
orpiris oqropiri, steфan malarme da daniela uria.............................. 91
dadas maniфesti............................................................................................ 93

506
uJmuri kvireebi............................................................................................ 94
muxambazi, romelic ar imRereba................................................................ 95
tfilisidan dedas........................................................................................ 96
marta maCabels.............................................................................................. 98
Tamunia wereTels......................................................................................... 99
axali mcxeTa............................................................................................... 100
poemidan `CaRatar~..................................................................................... 102
orpiri......................................................................................................... 104
sergei esenins............................................................................................. 105
tanit tabiZe................................................................................................ 107
sargis jayeli............................................................................................. 108
tfilisi....................................................................................................... 109
uSenoT SenTan............................................................................................. 110
Tamunia wereTels....................................................................................... 111
da nazi, rogorc evqsinis ponti............................................................... 113
...me Tu gindodiT TanamedroeT!.............................................................. 114
*** dezertirebi isroden Tofebs............................................................ 115
warwera wignze `cxeni angelosiT~............................................................ 116
qarTlis cxovreba...................................................................................... 117
skiфiis elegia............................................................................................. 119
me yaCaRebma momkles aragvze.................................................................... 120
ilaiali........................................................................................................ 121
skviTuri elegiebi...................................................................................... 123
stalini........................................................................................................ 124
iremi aqebs ialaRs...................................................................................... 125
ciklidan `karmensita~............................................................................... 126
ebrauli melodia........................................................................................ 127
*** samjer var dabadebuli....................................................................... 129
darubandidan _ nikopsiamde...................................................................... 130
mearRnebi da poetebi................................................................................. 131
Sexvedra k. balmontTan moskovis axlo tyis qalaqSi............................ 133
tfilisis Rame............................................................................................ 135
imaTi iyos es sadRegZelo......................................................................... 137
leqsi mewyeri.............................................................................................. 138
es ar yofila dasamalavi........................................................................... 139
gunibi........................................................................................................... 140
kaxeTi........................................................................................................... 141
isia nazarovas............................................................................................. 143
*** ase mgonia... rom aris doRi................................................................ 144
*** ...da es cxovrebac xom sizmaria......................................................... 145
da garibaldis wiTeli qudi...................................................................... 146
amodis, naTdeba!......................................................................................... 147

507
soRanluRidan............................................................................................. 148
galaktion tabiZes...................................................................................... 149
maS, gamarjveba, tkbilo sicocxle.......................................................... 150
gomboris mTaze........................................................................................... 151
santimentaluri mogzauroba.................................................................... 152
iaralis........................................................................................................ 153
oqroyana...................................................................................................... 155
Tamunia wereTels....................................................................................... 156
roca mercxali monaxavs budes................................................................. 157
es iyo maSin, es iyo winaT!......................................................................... 160
oqroyana...................................................................................................... 161
Tavfaravanis Wabuki................................................................................... 162
Semodgomis dRe oqroyanaSi...................................................................... 164
warwera yanwze............................................................................................ 166
aragvze da muxranis velze saTqmeli leqsi............................................ 167
somxeTSi...................................................................................................... 168
muxranis velze saTqmeli leqsi............................................................... 175
rom iyos Tergi ori amdeni....................................................................... 175
garCenilia qvebze kalmaxi......................................................................... 176
mewyeri mewyers........................................................................................... 177
winaT rom erTi iyo mTrexeli.................................................................. 178
udabnos ajanyeba........................................................................................ 179
leqsebidan `aprili orpirSi~.................................................................... 180
akaki vasaZes................................................................................................ 182
stalin......................................................................................................... 183
warwera Tasze............................................................................................. 185
warRvnis gadasvla...................................................................................... 186
leqsis dabadeba.......................................................................................... 186
samSoblosaTvis.......................................................................................... 188
da beladobas, telman, gavalebs!.............................................................. 195
baRdadis zeca............................................................................................. 198
ori aragvi................................................................................................... 201
*** Seswyda simRera da serenada............................................................... 202
alaverdoba................................................................................................. 204
gelis kolxida axal orTeoss................................................................... 207
*** gaRebul WiSkars SemoabRavlebs... .................................................... 210
*** didxans eZina myinvars titveli... ..................................................... 211
a. puSkins..................................................................................................... 212
vladimir maiakovskis deda da debi.......................................................... 214
daRestanis gazafxuli............................................................................... 216
*** dedas rom bavSi gaepareba... .............................................................. 220
*** ise ubralod, rogorc muxranze........................................................ 221

508
vaJa fSavelas gadasveneba mTawmidaze..................................................... 222
*** ase mgonia, TiTqo vxedavde................................................................. 223
kolxidelTa werili did stalins............................................................ 225
*** mzeo naTelo......................................................................................... 228
*** rionis Wala: orpiris fSani... ............................................................ 230
*** babilonelno, senas napirze... ........................................................... 231
*** minda, dRes gavyve orpiris Sukebs... ................................................ 232
*** mas marto Seni puri Tu uyvars.......................................................... 234
saeWvo dapireba.......................................................................................... 235
saqorwilo saCuqari................................................................................... 236
*** erTsa berkacsa lamazi qali............................................................... 238
amelias anderZi.......................................................................................... 240
*** marTali rom vTqva, es oqropiri bayayia.......................................... 242
*** ise wava dRe, rom erTi leqsi... ......................................................... 243
*** Semodebian baTomis quCebs... .............................................................. 244
*** Tu vaJkacoba poets ar axlavs........................................................... 244
*** es wvima mware........................................................................................ 244
poemebi

poemidan `Tvrameti weli~.......................................................................... 247


rioni-porti................................................................................................ 266
roald amundsen.......................................................................................... 272
guldagul................................................................................................... 281

Targmanebi

jorj gordon noel bairon


ebrauli melodia........................................................................................ 295

iohan volfgang goeTe


mgzavris simRera........................................................................................ 296
*** sevda-naRveliT garemoculi.............................................................. 296
vin damibrunebs!!!....................................................................................... 297
mSvidobiT!!!................................................................................................. 297

konstantin balmont
winaTgrZnoba............................................................................................... 298
Rame zRvasTan............................................................................................. 299

dmitri mereJkovski
nirvana......................................................................................................... 300
cfieri gveli.............................................................................................. 301

ivan bunin
alpebze........................................................................................................ 302

509
henri uodsuorT longfelo
poemidan `oqros legenda~......................................................................... 303
simRera haiavataze..................................................................................... 308

zinaida hipius
siyvaruli.................................................................................................... 312

nikolaus lenau
Rame.............................................................................................................. 313

fiodor sologub
sulis Zaxili............................................................................................... 314
*** kidev movida kocnis surviliT.......................................................... 314
mxatvris dawyevla...................................................................................... 315

pol verlen
koWli soneti.............................................................................................. 316

Sarl bodler
wignidan `Les Fleurs du Mal~.......................................................................... 317
albatrosi................................................................................................... 317
baasi ............................................................................................................ 318

aleksandr blok
Maria da Spolento............................................................................................ 319

vla­di­mir maia­kov­ski
misteria-buфф.......................................................................................................... 320

bankim-Candra Catterji
Bande Mataràm............................................................................................... 339

fransis pikabia
me var _ iavaneli........................................................................................ 340

tristan tcara
*** dada _ qalwuli mikrobia... ............................................................... 341
veniamin pere
veniamin peres memuarebi............................................................................ 342

avetik isaakian
abul ala maari........................................................................................... 343

iohanes robert bexer


diadi gegma.................................................................................................. 364
ucnobi jariskaci....................................................................................... 391

lui aragon
wiTeli fronti........................................................................................... 404

510
nazim hikmet
aRmosavleTi da dasavleTi....................................................................... 417

antal hidaS
koloniebi yvirian!..................................................................................... 420

aleksandr puSkin
[ciklidan `mibaZva yurans~]....................................................................... 443
monasteri yazbegze.................................................................................... 444
[iazikovs]..................................................................................................... 445

hainrix haine
zamTris zRapari......................................................................................... 447

fio­dor dos­toev­ski
di­de­bu­li in­kvi­zi­to­ri.............................................................................. 448

va­le­ri briu­sov
aga­na­tis....................................................................................................... 464

frid­rix vil­helm nic­Se


Ra­mis sim­Re­ra.............................................................................................. 468

le­o­nid an­d­re­e­v
ele­a­za­ri...................................................................................................... 470

fio­dor so­lo­gub
Tva­le­bi........................................................................................................ 488
sa­na­Ti da asan­Ti......................................................................................... 488
yvi­Te­li fo­To­li........................................................................................ 488

lot­rea­mon
wig­ni­dan: `Poésies~........................................................................................ 490

fransis pikabia
da­das ka­ni­ba­lis maniфesti......................................................................... 492

filippo supo
`da­da~-s proфili....................................................................................... 493

lui aragon
sa­sa­mar­Tlos gar­Ce­va.................................................................................. 494

da­dais­tu­ri aфorizmebi da mcne­ba­ni........................................................ 495

vla­di­mir maia­kov­ski
me Tvi­Ton.................................................................................................... 496

511
fotoebi:

yda­ze _ ti­cian ta­bi­Ze


1916 we­li

gv. 5 _ leo qia­Ce­li, pao­lo iaS­vi­li, ti­cian ta­bi­Ze, mo­se Toi­Ze,


var­lam ru­xa­Ze, ko­te ma­yaS­vi­li
1923 we­li

gv. 245 _ gior­gi leo­ni­Ze, Ta­mar bol­qva­Ze, le­li ja­fa­ri­Ze,


ti­cian ta­bi­Ze, Sal­va af­xai­Ze
1925 we­li

gv. 293 _ pir­vel rig­Si: ko­lau na­di­ra­Ze, klav­dia aleq­see­va-­bu­ga­e­va,


Ta­mar oq­rom­Wed­liS­vi­li­-iaS­vi­li, ni­no ma­yaS­vi­li-­ta­bi­Ze,
ni­ko­lo mi­wiS­vi­li;
meo­re rig­Si: ti­cian ta­bi­Ze, an­drei be­li (bo­ris bu­gaev),
pao­lo iaS­vi­li, gri­gol ro­ba­qi­Ze, san­dro San­SiaS­vi­li
1929 we­li

You might also like