You are on page 1of 124

fridrih h Y olderlini

raini

levan kavlelis gamomcemloba


msoflio poeziis mozaika
11
Friedrich Hölderlin

gamocema arakomerciulia, gasayidi


fasi wignis TviTRirebulebaze bev-
rad dabalia, wignis realizebidan
Semosuli Tanxa ki xmardeba seriis
momdevno wignebis gamocemas.

gTxovT gaiTvaliswinoT, rom am seriiT


gamocemuli wignebi limitirebulia da
gankuTvnili ar aris poeturi karieris
biznesSi dasaqmebuli mokalmeebisTvis.
nu waarTmevT sazrdos literaturuli
umciresobis warmomadgenlebs!

levan kavlelis gamomcemloba


Tbilisi
2013, agvisto

ISBN 978-9941-0-5217-0
ISSN 2298-0555
fridrih hiolderlini

raini

germanulidan Targmna
besik adeiSvilma
egeb ggonia,
jerovan iyves, imguaradve warimarTos
ese yoeli, raguaradca Zuels xanas mas
warimarTuoda, marTliv
esurvaT ZexorcielT xelovnebis ima
samefos dafuZnebaY, garna
eqmnaT gamotovil amasTanve is,
raYc samSoblouria, ZirisZiramde
usasoodca moisrveboda berZenT-queyana
youlis ese uumSuenesi…

fridrih hYolderlini
[himnuri monasaxni (amonaridi)]
6
yaribi

martoeuli vdeq - afrikis ficxel


velebs Tvalni vuwvdine
kidiTi-kide. cecxlma awvima dedamiwas
olimpos gardmo.
SoreTidan wamoipara mlivi qedi,
xerxemali ram moqanave -
kvlav ganZarculi, gandgomili pitalo
Txemi maRla-maRla amorRveoda.
he! araodes daixeTqavs mun xasxasa tevri
didCrdilovani,
moSariSure haers saluqad da mzvaobrad
araodes aetaneba.
mwvervalebidan dasxletili nakadulebi
tkbilxmianad araodes dairxevian,
arca dahkvleven yvavilgadavlil
mdelobs vercxlisfer nakadad merme.
ara naxiri daisamxrebs wyaroTa napir
Tavis nebisad.
xeebSoris araodes imCinarebs mun
saxlaki mgzavris mimxmobi.
jagis Zira-Zir sidinjiT jda frinveli
rame hangisuCvevi.
SiSneuli da aswrafebuli yaryatTa gundi
ganeltvoda midamoebas.
wyalTa amoTa moRebad rodi gezraxe me,
7
dedabunebav! udabnoT wiaR
isec mimelis aqlemTa saTnod rudunebiT
monagari cvari cxoveli -
Walis simRera momesmina, momexila saxe
cxovrebis, xatebani ferad-feradni,
amad gvedridi, mSobliurTa walkotTa
krTomas ganridebuli,
SegTxovdi ki Turme amaod: warmomevline
cecxlovan da zviad rameTu,
erTia mxolod: ufrois RvTiur, ufrois
mSven ganmitkbobdi TvalTa odesRac.

kvlav poliusi movixile yinulovani.


viTar qaosi
qvadqceuli - mun zRva sazari adgmuliyo
zavTiT cisaken.
samkvdrois Zilad dacemuli sicocxle
brkmul da TovliT iyo Semogarsuli -
garkinebuli mZinareba misi amaod
moeloda dRenaTelis Semobrunebas.
he! mklavi didis olimposi, ganmatfobeli,
miwas mun rodi SemosWdobia,
viTarca satrfos sxeulebas cxeli
marjveni pigmalionis.
araodes uRelvebia mkerdni wiaRTa
olimpiels mzeebris elviT,
arca isxariT da cvarnamiT usaubria

8
moyvasurad winare maTTa.
dedamiwav! gezraxe me: qvrivoxeri
STenilxar-meTqi, uSvilosnod
SerCenils agre gamyofebs-meTqi aqaurTa
JamTa neloba.
ara nayofTa gamomsTvlelo, ara pirmSois
gamomzrdelo dedur mcdelobiT,
kvalad SvilSi Tavis xilva ar gegebis
xanmoTeuls - eg ars sikvdili!
odesme iqneb Senc gagalRos
sxivosnebaman cisadcierman,
Sens Ratak Tvlemas sunTqviT TvisiT
moesaTnoos;
Semoiskdino marcvlisdarad Senac garsni
brinjaosani
da gadmozido rosme samyaro, mZime
kvirtebad axvewili da krZaleuli.
Zali Seni danazogari daegzos egeb
saturfalis gazafxulisad,
afurCnos vardni da aaCqrolos mzis
badagi CrdiloeTis siduxWireSi.

me ki pirs mivqcev rainisaken. sviania


mamuli Cemi.
winandeburad momqrolon me mSobliurTa
nazTa sioTa.
wynari xeebi elamunos guls

9
aRmswrafvels, Cemad mTneveli -
erTi dro iyo, mklavebi maTi dandobilad
mananavebda.
netari mwvane, igiv mowame maradiuli,
mSvenieri arsebobisa,
ganmacocxlebs da siWabuked mimaqcevs
kvalad.
aw vcan sibere. yinulovanma poliusma
damaCnia eg pirmkrTaloba
da alkidebam samxreTulma damacvivna
wmidad kululni.
mainc kidev, viTar avrora Tvis
tiTonoss, mSobelo miwav,
Zes Senmiers Semomejare mocinaris
yvavilovnebiT.
kurTxeulo! wiaR Sensa borcvi ise ar
azidula, vazis fesvi ar dahxveodes,
atalRul balaxs SemodgomiT qve
awvimeben nayofs xeebi.
da CqeralebSi ferxT ganibanen mTani
mRvivarni.
rtoTa da xavsTa gvirgvinebiT
ganigrileben mcxinvare SublTa.
ise, viTarca didpapas mxrebze atorReba
sCveviaT balRebs,
egredve mTis wvers SeWidebia alag qoxi,
alag kidev cixe-darbazi.

10
gamouxlteba tyes iremi mSvidobiani da
mzenaTels daeSureba
da moboine Savardeni mocinar zecas
TvalTa maRliTve mimoatarebs.
barSi kidev, sad yvavilebs marCenali
wyaro egebis,
mdelos nebier gadawvdenia bewo sofeli.
simyudrovea iq. ZlivZlivobiT mogeyureba
zuzuni mrjeli wisqvilisa,
daRma-daRma mTas mouyveba gaWedili
fersos Wriali.
kantikuntadRa gamoismis mopiruli
celis wkriali sayvareli
da SeZaxili guTnidedisa, xars rom
midenis bijeb-bijebiT.
sayvarelia dedis nana, balaxzed
morTxmuls yrma kalTaSi Cauwvenia,
mze efereba ZilSid moRimar Cvils,
vardobisTvis.
gaRmiT, tyis piras WiSkari dgas
dayruebuli, Telis varji gadahfarvia,
afurCvnila da Robes mWirsned
Semojarvia anwlis yvavili -
mimirqmevs saxli, baRnaris Cero idumali,
sad mamaCemma
nargTa tol-sworad siyvarulisa
Tvisisaebr mzarda odesRac -

11
aCurCulebul totebs Tavze moveqceodi,
TriTinasaviT xalisiani, viSvebdi CemTvis,
sunnelmodenil Tivis zvinSi Subls
Sevfarvidi.
bunebao samSobloisa! erTgul meyavi
eseoden, kvlavindeburad
alersiani da mzrunveli ivrdomeb ltolvils.
kvlavindeburad damwodebian atmis
xeebi, Cems sarkmels kvlavac
avardnia savse mtevnebi, mowevnili Cemda
mTnevelad.
alalbed Ruis alubali da agrerig
warsatyvevnelad,
wawvdil xelsac alalbedad da TavisiT
daezideba rexi rtoebi.
mTnevs da SorisSor gamityuebs baRiT
biliki, tyis samosels daulevels
SemaRwevinebs anu qevqev Camomatarebs
saqcevs wyarosas.
mzev samSobloYs! dafenil biliks
mewamulad amiferadeb, aTinaTi Seni
ganmatfobs, gugisa da gugis Sua
uwindeburad daTamaSdeba.
Sevsvam alsa da Sevsvam sulsa, mzev,
salxinois Senis TasiTgan,
araodes minebdes Tvlemas SeniT
mRviZari, es nawamebi WaRara Tavi.

12
saTnoo mzeo! balRobis Zils rom daswyvite
da ganmiRviZe odesRac mkerdi
Sengniv xmobili, Tvinier ZaliT rom
aRmamaRle da gamaqane,
ahande, ufro mondobili da ufrois
ganbrZnobili kvlav dagibrundi,
movirWmo raTa mSvidobai, yvavilTa
ferxTiT davunjde raTa.

13
muxebi

ganveSorebi baR-walkotTa, daveSuro


raTa Tqvenda, Zeno mTisano!
davagdeb baRnars, sad TmeniTa da
simyudroviT myofobs buneba,
miwyiv mzrdeli da miwyiv nazardi,
maSvralTa soflis Tanamyofeli.
Tqven Tqvengniv erTni hxmevT sidiades!
dgaxarT agre titanT tomiviT
am beCav qveynad, Tavisa da im cis amari,
gkvebaT romelman
da gamogzardaT, Tqveniv mSobeli miwis amari.
adamisSvilTa ram samoswavlos Tqvengani
arvin dawafebia,
Svebasavseni, molaReni mxardamxar agre
aetaneniT Ronier fesvTa,
ege sivrceca miipyariT Zalum mkalvebSi,
viT arwivman arCivi Tvisi,
RrubelT winare daidgineT mocinari,
diadi ese gvirgvini mzisa,
samyaro aris TiTo-TiTod yvela Tqvengani,
mnaTobTa sworni iqmeniT da TiTo-TiTod
daCndiT RmerTebad,
Zmoba hqmeniT Tavisufali.
me rom agrerig davTmenodi sofelT
monebas, arc warmtyvevnida tyis meufeba,
14
adamisZeTa sakrebulos Sevemxrobodi
maSin udrtvinvel.
me rom agre ar SevemsWvale kacTa mimarT
guls, verdamTmobels siyvarulisa,
viTaris SvebiT Soris Tqvensa,
didmuxebo, davyudrdebodi!

15
cecxl-eTerisadmi

agre misandod, moyvasurad, viTar Sen


mamav, cecxl-eTero,
romel RvTaebas, kacTagans romels
Zaledva, aba, gamozrda Cemi;
vidre dedaY mimirqmevda Tvisad
mklavebSi, ZuZuni misni masmevdnen vidre,
uwinares Sen mimipyrobdi alersiani,
ciur sasumelT ganmiwodebdi,
gulis kvirtSidve upirvels
Camisaxlebdi sunTqvas wmidasa.

sazardels oden miwiersa rodi kmaroben


arsebani,
aramed Sen hyof Seniv neqtriT
sazrdoobas, mamav, yovelTa!
savsebas Sensas maradiuls amoawevs da
waredineba
sio mSvinveli, pirwmidad rom gantotebia
sicocxlis RarTa.
amad getrfian, mamav, yovelni, morkinalni da
aRmswrafvelni Senda, Svebad ese nazardni.

zeciero! gana Senken ar damarTula


mcenaris Tvali,
gana Sendami ar gadaSala moridali Tvisi
16
mklavebi jagma miwaddatolebulma?
marcvali wiaRs momwyvdeuli, Seniv
mZebneli, garss daiskdens marto imisTvis,
rom ganacocxlo da Senma talRam
ganbanos merme.
Tovlis daxurxlul samosels Tavad
CamoibRertavs tye dazneqili.
Tevzi ra ari, aRma-aRma moeteveba
Wevlian sarkes, aRma xtis da raRac swadia,
TiTqo igic gepireba Tavis akvnidan, is ki
ara, keTilqmnul oTxfexs miwiersa
frenad uCans nabiji Tvisi, odes ltolva
dauZleveli,
Sendami trfoba idumali sWolavs erTian
da erTis ZaliT zeviT-zeviT miezideba.

mzvaobrad agre aiZuebs miwas taiWi,


moSvilduli foladi-yeli
maRla-maRla mietaneba, erTi ra aris,
waikaros floqvi qviSaze.
TiTqos da ise, saseirod, TamaS-TamaS
Wliki irmisa SeReril balaxs
gaewodeba, ar gaatokebs da im nakaduls,
qafi Tavqve rom mougdia,
zefiriviT gadaevleb-gadmoevleba iremi
merme da buwknarSi Seimaleba
TvalSeuvlebi.

17
ciureTeris rCeulni kidev, sirni
netarni, mamis maradi darbazis wiaRT
boginobasa da ege TamaSs Sesjerdebian.
vrceuleba ese friadi
itevdes frTosanT da arca romels
daebedos walik biliki,
laRad srbolavdes mamis WerqveS didze
didi da mcireze mcirec.
TavzeviT esreT dambrunaven vidre
frTosnebi, gulTa ocvnani
saswaulad aRmiwvdes maTda, TiTqo
samSoblo saTnomyofeli
maRliT mixmobdes, alpebsa zeda
gadadgoma momesurveba,
raTa Zaxili davawvdino otebul arwivs,
vin Jamsa erTsa zevesis mklavebs
warutana yrmaY netari,
awcaRa damxsnas monobasa da me erTi
aRmitanos eTerTa darbazs.

kacni niadag gaxelebulni vefeTebiT


merxev lerwiviT,
romels Wigo gardatydomia, cad
aRmpyrobeli, miwis pirad ganbneulni
fuWad veZiebT, oTxiv mxriv agre
vxetialobT, hoi mamao, cecxl-eTero!
amaod viRwviT, rameTu vneba erTaderTi

18
SenTa baRnarTa wiaR cxovrebad
upirveles wargvetaneba.
zRvis boboqar guls veZalebiT, raTa
sivrceTa gadaSlilTa wiaR wyurvili
davicxroT ese. Tavisnebisad aTamaSebs xomaldis
kiCos zvirTi da zvirTi dausabamo,
mreTamreoba zRvaTa RmerTis gulis
ficars Svebad exleba da ukmaria
mainc guli,
ufrore Rrmaa okeane, venatriT romels,
talRa misi ufro msubuqi da monarnare, -
netar arian kacni, romelT xelewifebaT
hyudon xomaldi zRvis mseravi
oqrovanTa misTa napirTa.

vidremde agre davnatrivar Tenebul


SoreTs, im dasaliers,
sad laJvard zvirTiT mogizRudavs
sxvaTa napiri,
kvalad xexilTa kenweroebs
ayvavilebuls, gadmohyvebi, hoi mamao,
ciureTero!
Sora-Sora mobibine gardmoxval Cemda,
guls zeaRmswrafvels damiyuCeb,
wamisumal Semibrundeba amod cxovreba,
uwindeburad daemxroba
miwier yvavilT.

19
raini

isaak fon sinklerisadmi

gadmomxurvoda suros siRame, vujeqi agre


tevrTa WiSkars, odes SuadRem
oqrovanma, wyaroTa damarT
dawafebulma qevqev Cahkvlia
kibe alpebis, RvTiuraRnag
Cemad Cenilis, ciurTa cixed
ityvis romels Zveli Tqmuleba, mun
JamidanJam kacTa mimarT
idumaleba ram nebisad gardmodis kvlavac;
ima simaRliT Semexmiana
bedi, romels ar vigulvebdi,
damTbar CeroSi rameTu suli
meubna esreT, cotac iyo da warmitanda
italiisken,
Sors ganmawvdenda moreas1 napirT.

aw mTebis gulSi, gadavercxlili


mwvervalebis da mocinari ima mwvanis
ZiriTZiramde, sad erTmaneTis midevnebiT
tevrni mZrwolvarni
da Txemebi salis kldisani
dRis miwurvamde dahyurebden mas,
mun momeyura, dasxltomili mtexvrav
ufskrulebs,
20
xsnad mavedrebi oxvra moymisa.
misiv mSoblis miwis winare da
mexTampyroblis, mamis winare
egeviTarsa daCivlebas mowyalebiT
ismendnen orniv, xolo mokvdavni
ganeltvodnen midamos amas,
zaravdaT moymis daborkilis
borgva da zavTi,
RmerTkacisa Smagoba ese.

Wevlis, uebrod keTilqmnulis,


rainis, laRadSobilisa xma iyo ege.
sxvagvar imediT aatova iman mwvervalebs
Zmani Tvisni Tesin, rodanus,2
xetiali indoma Sori, aziis mxared
waridina mouTminare suli mefuri.
ugunuria survili mainc
bedis winare.
brmobilTa Soris
upirveles arian mainc
Zeni RvTisani. rameTu kacman icnos saxli,
egrec cxovelman iflos bunagi,
garna RvTiurT sulman ucadman
ara uwyodes gzai arsaiT.

gamocanaa swored xvedri wmidivnaSobis. verra


simRera gaacxadebs, rameTu sawyiss

21
ver garduxval soflad myofeli,
ragind imZlavros SeWirvebam da ginda
wvrTnaman,
mainc Soba uflobdes kacsa, sxivi, romeli
axalSobils Sehgebebia.
gana iqneba kacTagani,
Tavisufali daSTes egred
mTeli cxovreba da gulisTqmasa
oden Tvissa
aRisrulebdes; keTilismyoflis
SeqceviTa, ima wmidisa saSosagan
netarhyos Tvisi dabadeba
rainis darad, gana
iqneba kacTagani?

mitomac sityva misi oden Rriancelia,


ar dasCvevia sxva balRebiviT
artaxebSi uRonod Rnavils;
ros oriv mxridan upirvels mococdebian
misad cicabo napirebi da daSaSrulni
daexvevian levands garSemo, esreT swadiaT
gaiyolion, moaqcion Tavisnebisad,
axiTxiTdeba, tanT daiwyvets ima aspitTa,3
msxverplianad gadmoeSveba da vinZlo igi
gamaleba
ver daiurva Zalma maszed aRmatebulma,
ganamravla wyveteba isi, kidevac ari,

22
elvisebr dahxeTqs yrmaY miwis pirs,
tyeni, TiTqosda jadoqmnilni,
mTani, erTbaSad muxlmocelilni
ukan-ukan edevnebian.

RmrTis nebaa, dazogos mainc


ZeTa TvisTa awyvetili ege sicocxle
da, RmerTs Rimili elamuneba, odes Ze misi
dauxanebi, wmida alpebis win daferxdeba,
maSin ari, rom abezreben
gulisgulidan Semomskdari nakadulebi
da agrerigad ewmaxnebian, im sabrZmedeSi
CaeRvenTeba amaswindeli zaTqi da grgvinva,
sanaxavia, mas mere, mTebs rom gamoecleba,
wynara-wynara Semoeqceva ama mxares germaniisas,
Sejerebuli, ltolvas icxrobs keTilis
qmniTa,
apoxierebs odes miwas, mamabatoni igi, raini,
TvisTa pirmSoTa sayvarelTa daarCens
ima qalaqebSi, daufuZna Tavad romeli.

da araoden, araoden iviwyebs Tavsa,


rameTu yovlis sacxovrisi, saxl-kari yovlis
moisras umal, dRei kacisa gausaxurdes,
vidre agrerig SemmarTebelman
daiviwyos warmomavloba
da siWabukis xma uwmidesi.

23
an vin yofila, winapirvelad
warexdinos artaxebi siyvarulisa
da sanacvlod Tvisiv yulfi gamoenaskvos?
es merme iyo, rom gamoxdnen winaaRmdgomni
Tvisiv simarTlis da dastur agre ciur
cecxlis
mayivnebelni, rome pirvelTa aibues
isi gzani mokvdavisani,
hyves arCevani ukeTuri,
ciur RmerTebis gatolebas ganizraxviden.

garna hkmaroben ukvdavebas Tvissa RmerTebi,


Tuki oden isakliseben,
isic gmirTa da adamisZeTa
anu mokvdavTa amasTanave; radgan
TavisiT ara hgrZnoben ciurnetarni,
mitomac jer ars, gvepatios gaTqma amisa,
RmerTTa saxeliT Tanaevnos grZnobas mavani,
romeli RmerTebs gamoadgeba, xoloRa
msjavrad
dauweron ese RmerTebma:
dacaelewos uwinamc saxli,
moayivnos moyvasi Tvisi duSmanis darad,
Tvissav saxlis naSalTa Sua
dahflos mama, Svili da Ziri,
vidre irqvas RmerTTa toloba da vidremde
ganiridos damcroba Tvisi

24
RmerTTa winare, meocnebeman.

netar ars, vinac moiZia


bedi krZalulTa, ima
misando napiridan, sadac jer kidev
warsul xetebas anu vnebaTa mimogonebas
ganutkbebian yurni misni,
axlo da Sora moixilavs igi
yovels, vidre Tvali dauswordeba
ege mijnaTa, romelni RmerTman
dasadgromad mosca SobiTve.
munve ganecxros kaci igi netarkrZaluli,
rameTu esden sanatreli
ciuri Zali, Tavisnebisad,
dauZalebliv da moRimar Semoejarvis
mamacs awca daunjebulsa.

aw vfiqrob ima RmerTkacebze,


damvaldes cnoba ZeTa yovlad uZvirfasesTa,
rameTu mkerdi Cemi ltolvad aRswrafebuli
cxovrebas maTsa araerTgzis uRelvebia.
garna vin iqmnes Sesadari Senis, rusosi,
romels uTurgvnel geqmna suli
ZaldaTmenili da ufrois wargemarTa azri da
niWi gergo utkbesi: yurT aRixvnide,
bageubnobde esreT, rome azrma marTlma
wmidis sisavsiT, ise viTar RvTaebam Rvinis,

25
RmrTeebr Slegma, mun yovelTa wesT
gardasulma,
wmindaTa ena gamosagebad ganuboZos
oden keTilTa, xolo udierT,
aRbilwulTa ima monaTa,
samarTlisaebr dasces sibrmave, viT movixseno
ucxo ege warmovlenili?

xoloRa Zeni miwisani mimsgavsnian


dedasa Tvissa, mis daradve yovlismetrfeni
da bednierni, gauwvaleblad miirqmeven
Tvisda yovelsa.
mitomac ari, mamri mokvdavi
efeTeba, ganfrTxeba ese,
ros orTav mklaviT gantrfobiliTa,
zecas mxarze aixolixebs
da fiqriT swonis ima uRels sixarulisa.
sul ufro xSirad irCevs maSin,
tyis Crdilovnebas ganemartoos,
kacTagan srulad miviwyebuli,
sad ar enTeba sxivi cxoveli,
bielerzees4 napirT mindobils
xasxasa busno moefoneba
da, egreT Raribuzrunveli, lotbarTa darad,
hangTxmianebas daeswavlos vinZlo bulbulebs.

didebulia swored, ima wmindanis ZiliT

26
danebivrebuls tyis grili fSvinva ros
mogafxizlebs
da wamogagdebs, ros mimwuxrisas
uwinares gaegebebi sxivsa ima ulmobieress,
odes dRe igi, romelman esreT aRmomarTa
mTebi cisier,
garemowera sarbieli nakadulebis,
merme, mRimarman, kacT cxovreba,
saqmiani, sunTqvavaglaxi,
siomoberviT warzida ese ialqaniviT,
Camoisvenebs; axla igi, mxatvari yovlis
amdReJamindel dedamiwas, Segirdsa Tvissa,
ganuWvrets keTils nametnavad,
umcires - avsa
da nela-nela daewodeba. -

kacTa da RmerTTa aqa nadimi mowevnila


qorwinebisa, qveynis suldgmulTa
iqmnas oba da erTis wamiT
ganesworos bedi yovlisa,
sayudar hpovon ltolvilTa ese,
xolo mamacTa ganeboZoT Tvlema badagi,
oden mijnurni STen ucvlelni,
radgan scnobiaT saxli Tvisi,
sad yvavils Rvelfi sixarulisa
ar unavldeba, bindian xeebs
garemohqrolavs suli zenari;

27
xolo yovelni meurCeni icvlian fersa,
xelgamowvdomad eSurebian,
vidremde sxivi moyvasuri gardaxdebodes,
moiwevnides aqa ukuni.

sxivi igi mainc ki ficxel


datovebs erTTa, dabanddeba
sxvaTa winare.
sicxovliT ese aRsavseni yovelJamisad
arian RmerTni maradmyofelni.
xolo kacTagans sikvdilamde
ZaluZs xsovna yovlis sikargis
da merme irWmevs uzeSTaessa.
yovels Tavisi mihxvdes sawyao -
xom mZimea Wapani WirTa
da kidev ufro tvirTmZimea bedniereba.
erTaderTs brZenkacs5 xelewifa
samxrobidan SuaRamemde
da imis mere, vidre dila aRbrwyindeboda,
sulis naTliT SemorCenoda ima serobas.

sinkler, Sen ZalgiZs, moyvaso Cemo! iq,


sad ficxeli bilikia,
romels naZvni gadmoswvdomian, anu
muxnaris Crdilovneba sad mogeburvis,
foladrkinisa Sigan vlenili,
RrubelTa gamo anu egred gacxadebli,

28
icno zenari,
rameTu Wabuks axaluxlebs gicvnia Zali
keTilisa,
araoden daufarvia Sens winare Rimi meufis
arca dRenaTels, TanisTanobiT ros daCndeba
ufskrulT kidegan mijaWvuli cxroiani
Zali cxovlisa;6 arca Ramebnels, ros
aiSleba,
Seereva erTurTs yoveli, Semobrundeba
aRreva ege ZvelTuZvelesi.

29
mxolod erTi
mxolod-erTi
pirvel -naTxzeni

aeg ra aris, raYc


netar kunZulTa ZuelTa asre
mi-m-borkavs, rom Se-v-s-h-trfialeb
kulavindebur
maT viTarca mamuls Cemeuls?
rameTu cisad-tyuenilisebr
m-i-v-s-h-yidnivar aim samyoTa, sad
apollon h-vlida
mefuris saxierebiT,
mimarT moymeTa ubraloTa TuisiT
ese gardmo-h-xdeboda zeves-ica,7 wmidis
wesiTca
STa-h-saxvida vaJTa Tu asulT,
kacTa Soris aRmatebuli.

uzeSTaesni hazrni raerTni


marTliv ese mamiseulis Tavisa mier
iqmnen daCenil, egredve sulni diadnica
kacTa samyofs mier
mamisa mohvlinebian.
STamismenien
elis-is da olimpiis hambavni srulad, zeTas
parnassos-s aRmibijnia,
egrec isTmos-is mTaTa zedan davdginebulvar,
30
miv-s-hwevnivarca smirna-s, Tavque esera
efeso-s kiden8
agreTve viqmen dagezebul;

Suenierisa raerTisa qmnilvar mxilveli,


kacTa Sorisca mbogineblis RmrTis xatisad
migalobnia, maincaRa Tquen, Zuelno RmerTno,
egrec yoelno gulovanno
vaJebo RmerTTa, calke-erTsa mas, Tquensav
Soris vshtrfob romelsaca
da, romelsa kulavac veZieb, kulavac
Tqeuenisa Camomavlobis
nabolavars, saxleulis ganZs, Cemgan,
ucxo stumrisgan, mas
agrerigad saiTRa hmalavT.

Cemo ostato da batono!


hoY Sen, moZRvaro Cemo!
raYsad Sorev asre
h-STenilxar? ZuelTaca maTTa
gmirTa Tu RmerTTa Soris raRamca
mogikiTxavdi, raYsad asre
uku-h-STens-meTqi? awca
sruls-glovas garda-s-h-cemnia suli Cemi,
TiTqo Tavad Tquen, zecierno, Cemi
ghSurin, rom v-h-msaxureb mas
calke-erTs, xolo sxua

31
meoreY ara mgama.

garna egec vuwy, meve mZeus


brali! rameTu Zriel metismetad
Senda esera mondobilvar,
hoY qristeo! TumcaRa Zmao herkuleios-isa,
mamacuradca aRviareb,
Zma xar agreTve
evier-is,9 romelman etlsca
esera babrni mrCoblni
STauba; vinca indoeT-s miweunadmde
sasixarulo msaxurebas
venaxisa mbrZaneblur asre daawesebs,
romelman erTa mrisxanebaY daiurva.

garna ram sircxvileuloba


mabrkmobdesca, Segadaro
msofliurTa mamrT-vuwyi kidevac, ra Tqma
unda, romelman
gSua, igi ars mama zenari Seni,
igiv esera,

rameTu eul-martoul asre arodesca


mbrZaneblobs igi.

garna esera mihbardebodes siyuaruli mas

32
calke-erTsa. kuTnvilisa guliTgan ese am
jerobas
marTliv esera nametur Zriel
aRmoZrvila sagalobeli,
naklulevnisa ganmarTva hmsurin, kidevac
sxuisad meorisad raY vigalob.
sawyauls, raYc agrerigad mesurveba, mivhxde
arodes. garna man RmerTman uwyodes, rodis
gardmohxdesRa is,
rac mesurvis, ais youlis uukeTesi.
rameTu hgiebs viT gardaqmnili vinme ostati
miwasa zedan igi
arwivi pyrobilica,

bevreulni, romelTaca
ixiles igi, ganhfrTxeboden, vidre
Tvissave youlis uumetessa saCinares
saqnarsaca
iqmda zenari, mamiseuli naqmari youlis
uumjobesi
kacTa Sorisca namduil hqmedebda,
damwuxrebulca boginebda azom xanier
ZeY agreTve, vidremde
igi haerTmirTuli, cisak
aRemgzavreboda, rameTu dastur tyuenila
suli gmirTa maTTa. mgosanni, gina
goniTnica, unda myofobden msofliur ese.11

33
mxolod erTi
mxolod-erTi
meoreuli naTxzeni

[xana me-5, me-6, me-7, me-8]13

...rameTu Zriel metismetad,


hoi qristeo! esera Senda mondobilvar, Tumc
Zma xar herakleiosisa,
mamacuradca aRviareb, Zma xar agreTve evier-
is, aim RvTaebis, xalxTa
rgunebuls Jins sikudilisa rom daiurvebs,
saxlaTavsca maxes daxhfrews,
malal ganshWureten adamisSvilni, ar
mihsdevno sikudilis savals
zecierni, zeciernic daiceveno zomas amad,
rom dahfasdeso TuisiT esera calke-erTi,
daiceveno wamisyofas, egreca bedivs aim
diadis droebisa, cecxlisad romlis
agre moSiSar, zecierni droebasa mas
gulisgul
isars ganuwoneben, xolo sacaRa savali ese
rasme sxuafriv
daegezeba, ganshWureteno isini umal imasaca,
saiTken
shZeudes bedivi igi, garna sruliad
dandobilad
iqmeno yoels, kacTa, an ara, ganawesTa esera
34
mimgvan, zecierni.

garna daagzobs RmrTis risxuas is, rom


TanisTanobiT niSani igi, dedamiwisad esreT
xebuli, eseviT kibes misadgmelsa
marTliv esera Sexhfarebia. am jerobas. sxua
dros kidev sulac
TviTmneblur, uwesivrod zRuardaudebel
iqamomde, rom
moetevnoda kacis marjueni mas
cxoelmyofels, metic, eseviT
naxevarRmerTs TuisiT Sexhferebs, gardava
wmindiv ganwesebuls igi
gegmili. mas merme, rac goni boroti
bedniersca siZuelesa mas marTliv asre
miemZlavreba, usasrul esreT, raca xania,
xhmyovrebs igi
calke-erTi, igi meurCe galobisa, JRera-
uqonel, is, vinc
zomaTa gardaametebs, grZnobisaca moZaleY.
garna shZags ufals
yovelive mouTokavi. garna esoden
mavedrebelca

daicevdes mas uwesivros yuCadgamsarje,


niadag gzad
daSurebuli sadagi dRe droebis amis,

35
pativhyofen mas yuailni weliwadisani,
zrini omisa, hambavi gmirTa Tavs
dashtrialebs, amasTanve jiuti bedi,
mze qristesi, monanieTa igi baRnarni,
piligrimTaca
midmoslvani, xalxT-mareblobac daiceven mas,
mQmilavisa igi galobac,
werilic enamzianis bardis14 an ara da
afrikelisa.15 esreT ufroYs
upativrodca mishTulides mas mouTokavsa
bed-iRbali, didmTavarni igi
mamis jilagisani gaxlavan swored, romelni
queynad pirvels jerobas amier
asre dasturebul moiwevnian,16
rameTu hyofs wodeba igi RmrTisTanabarTa
bevrad umetes vidre
rosme uwin yofila. rameTu metad xhkuTnebs
naTeli
dazmulTa mamrTa maTTa. egrec
mamuli. araTu WabukT. marTliv axalnorCT

jerec usuarT da kululdayrilT.


mamfals dedamiwisasa marTliv uxaris
agrerigad isica, rom hgieben
balRni, egrec dashSTebis ucilobloba
keTilisa. ganaxarebdes mamfals isica, rom
hrComobs esreT calke-erTi.

36
hgian isinic, xsnilni raerTni, hgian
romelnic
SuenierTa kunZulTa zedan eseviT msufev.
ganbrZnobil ese
hgian isini. zedan romelTa cTunebani
marTliv
esera usazRvroni gardmotanilan.
aRuracxelni warcemulan. amguaradca
waredinoda ese yoeli, odes mamfali
dedamiwisa
droismierTa grigalTa Sigan rasme
mdgnobelsa
Sexhnaqusida. dasrulebula ki yovelive.

37
mxolod-erTi
mesameuli naTxzeni

[xana me-5, me-6, me-7, me-8]

...Zma xar agreTve evier-is, aim RvTaebis,


Zuelis mimdevnel xanmoTeulT
droebisca gularZnili aRreva igi sazrianad
rom usworebia,
dedamiwis RvTaebasa mas, miukerZnia suli aim
mxecisad, kuTvneulis siymilisgan cocxlebr-
myofeli
agrerigad rom dawanwalebda, dedamiwis
kvalad midevnil,
garna esera ganuboZnia misad erTTavad gzani
marTalni, alagnica,17
TiToeulis misargod asre sagannica
daukveTia.

garna ram sircxvileuloba


mabrkmobdesRa Segadaro Sen msofliurni igi
mamrni. raRa Tqma unda,
isic vuwyi, romelman gSua, igi ars
mamazenari Seni,
igiv esera. aim xilulis zecisa Tu
varskulavTkrebulis, ganwesebulsa,
yoels zeda xilul esera
38
Tavisufalganmageblisa queSe, RmrTis mier
egred
monebebul, marTliv esera martoul shdga
diaRac qriste,
msofliurni igi codvanic, codnaTa yoelT
marTliv esera
ucnobeloba, odes igi kacebrivi saqmianoba
simtkicisca gardammet esreT
gadizardvodes, simamaceca
varskulavTkrebulis hgiebdin qristes Tavs
damcqeral.
samyaro marad marTliv esera dedamiwis amis
gverdavlil gamomCeneblobs im zomamde,
rom ganaSiSvlebs dedamiwas iqave, saca rasme
kacebrivs upatiurebs igi xmeleTi. mainc
dahSTenin sityuis kvali, warewodos mamri
romelsa. garna udabno iyo esera

alagi igi18. ase amrigad Tanabarca hgian


isini. Svebasavseni,
mravaluxv asre. saturfali hmwuanobs
foToli samyurasi.19 saxiCar vinZlo
yofiliyoo, geTqva, zena sulis madlma,
swored ar mogenebeboda, mis Semxedvarsa,
cudis
locvisa cnobad razomaca ganhbrZnobilvar,14
eseni viTar mxedarTmZRuanni,

39
gmirebadca mesaxebian. egrec dashsaxon
hmarTebT mokudavT igi samni, vinaYTgan
brjenTa uqonel RmerTi Slegi ars. garna
viTamca etlsamxdari
mdabali igi ZalmosilebiT
maraddRisa an ara da
xmianobaTa Tanad RmerTi viTarca bunebaY
esera gare aReCineba. wminda werilTa Sigan
esera ganSualebul. zecierni
da adamisSvilni dedamiwasa zedan esera
mTelis droYsa misadevar Tan-myofoben.
diadi kaci, misca msgavsad suli diadi,
rosme sworedca erTobilad zecad myovarni

dedamiwasa zedan myofels dahnatrdebian21a.


samaradisod aeg
shSTebodes, marad-ganjaWuil esera mTlian eg
sadagi dRe hgiebs samyarod.
daRaTu xSirad ise shCandes, igi diadi
diadisca Tanad miTam ar
gamodgebodeso. garna yoelni dReni raerTni,
viT ufskrulispir miwevnilca
dia gverdigverd shdganan diadni. isini samni
arian ese, rom hyon mzis queSe viTarca
hyofen
nadirobisad monadireni an mxvnel-mTesveli
mfSuinuel

40
esera TavdardaRina anda mTxovari.
Suenierica, sanatrelica iqneboda
usadarebde amaT erTmaneTs. keTil isarjos
dedamiwaman. moeniaz-moeniavos. garna mudamRa

[daumTavrebelia]

41
patmos-i 22

landgraf-s homburg-isa 23

axloYs ars
Zniad sacnevelca RmerTi.
garna sacaRa sabrxe aris, aRmohzardebdes
mxsnelobaY ese agreTve.
ukuns hmkuidroben Tuis wil
arwivni, alpTa nagramni igi vaJkacni
ufskrulT kidegan Tavdamcqeral
subuqnageb xidTa zedan uSiSodca
gardemarTuian.
amasTanve, raRamca ese gareirguliv
mwuervalni igi droYsani dahxvavebulan,
gulis muraznic
axlo hbinveben, ima youlad dawalikebul
mTaTa zeTas qancganmclel esreT
aRmabijebelT
mogvhkerZne maS wyali ubryuiloY,
o, moguec fTeni, youlis uuerTgulesisa
grZnebiT esera gardmovemarToT, raTamca
kulav SemoviqceT-meTqi.

agre warvshTqmidi, maSinRa iyo, igi


genius micamhgurida Cemsav kuTnvilis
saxlidanca
42
agre umales, vire vhgonebdin,
iqiT SoreTsca dagezebul, saiT miwevna
arodesca ganmifiqrnia. raRamca vhrebdi,
Crdiloani igi tevri, nanatri igi
nakadulnic samSobloYsa saRamos
SuqiT daewuxoden, arodesca
mcneoden Cemgniv mxareni igi;
maincaRa mswrafliv asre cincxlis
ganbrwyeniT,
idumalsavse
oqroanis aRbolvebiTa
eseviT cimcim mzis bijebaTa Tanadi
igi, aTasmag mwuervalT sunnelmfSuinueli
esera endedaRmonazardi

azia azom aRmefurCnvoda, esreT brmobilca


veZiebdi mas calke-erTsa, radgan ganiers
quCebsa amas
Cveulvar gana, sad tmolos-is24
daRmiv esera paktolus25 oqro-mkobilica
warewafeba, taurus-ic,26
messogis-ic27 aRewoduian,
bevrueul asre yuail-xvivnulca mtilni igi,
eseviTar
cecxli cxromili, garna eseviT mfrqvevnlis
naTlisa
wiaR zeTas hfurCns Tovli vecloani.

43
miuvalT kedelT minapirebul
uxsovnlis xnisa suroc izardvis ukudavisa
sicocxlisa
igi mowame, cxoelmyofelTa svetTa
maTTa, kedarTca maTTa, dafnaTca maTTa mier
esera
aRtanebulan ganmCuenebelni
sasaxleni
RvTiurnagebni.

garna esera gareirguliv aziis bWeTa alag


da alag
sakmarad agre daCenili Saragzanica
uCrdiloni zRuad
mipyrobilis ucnoblisca tafobis wiaR
mimsrbol ese CareCqrolvian,
mesaWevres maincaRa ecnos kunZulni. Cemgniv
razomca movismine,
axlomdebare kunZulTagani iyveso patmos,
mun miwevnad, iqav bnels mRuimevs
miaxlebadca
agrerigad gavemcadindi, rameTu
ara dasadarad kvipros-isa
an ara sxua mraual cal-kerZo
kunZulTaganis,
hmkuidrebs
pativiT

44
igi patmos,

garna aemag uuRatakes saxlsa Sigan maincaRa


stumarT-moxarul myofobs igi, rocaRa
gemis CaRupvis gamo an samSobloYs anTu
megobris ganSorebulis gamo esera
moCivani mavanTagani igi ucxo
kunZuls amas
moatanebdes, mosuls siamiT
usmens kunZuli, pirmSonic misni,
xmani ficxlisa tevrisani, alagi,
saca quiSa ganhbnevs, savargulic zedapirT
TuisiT daixeTqdes, shZnobdes barbiTi, igi
yoelni ucxosa mas yurT miapyrian, mamris
Civilis winaukmo
sanatrelca aRiJRerebs sakravi igi. odesRac
iyo,
kunZuli Tavsca dastrialebda
RvTivsaTnovars mxeds, vinc
netars ima Wabukobisas

ganuSorebliv aki hxlebiyo


zenarisa mxolo-Sobils Ze-s, rameTu
shTneuda
mexTamtuirTueli martiobas mociqulisa,
exiluodaca
Rirs-sa mamrs amas saxeba RmrTisa zedmiwevniT,

45
raRamca vazis saidumlos moarebul igi
yoelni
Tana-shxden esreT, serobis saaTs
wuevnilnica,
diadis sulis wiaR wynarnamznev ra
aRmoshTquamda
sikudils meufe, siyuarulsca ukanasknels,
rameTu
Ze-s keTilis momcevs
kmarni sityuani saubnod ese, egrec
gansamxiaruleblad im xanobas aroden
shZeuden, razomca
igi Tavad shWuretda morisxalobas
samyaroYsa.
rameTu keTil hgiebs yoeli. mermeRa iyo,
aResrula Ze kacisa. vinZlo
Tqmuliyo mraualica amisad ese.
exiluodaTca, viT mozeimar, ese yoelT
uumxiarules gamohmzerda is kulav esera
wams ukanasknels, exiluodaTca megobarT amaT,

maincaRa shwuxden isini, mowevniliyo


razomca ese aw mimwuxri,
megobarnic ganhkvirvebulan, rameTu mamrTa
amaT
mtkiced-gardawyuetili-diadi ram sulSigan
shZeudaT, garna Seshtrfoden mzis queSe ese

46
sicocxlesca
igi mamrni, arcaRa hsurdaT meufis xatis
anTu
samSoblos dateveba mamrTa amaT, viT
rkinis Sigan cecxli, aeg STaxhbeWdodaTRa,
maTsav gverdigverd hrebda igi
landi moyuasis.
mitomac iyo, warmoxhgzaunida meufeY mermeRa
maTTa zedan
suls, saxlic, cxadia,
SeiZrvidin, RuTis avdarnic
winamgzebTa maTTa Tavs zemoT Sorev
gardigrialebden, razomca
mWmunvar Seyriliyunen igi
gmirni sikudilmeurCni,

amier amaT gamomsalmebel igi zeciuri kulav


erT-gzis raY gamoecxada.28
rameTu esreT saaTsca amas aw Caxhqrebodin
dReY mnaTobis,
dReY mefuri, kverTxi swor-swor msxivarica
manve RmrTeebriv-salmobierman
dacalewa, vinaYTgan
jerovani yofiliyo vinicobaa
dromarTebliv SemoqcevaY kulavac ese.
vinZlo
kargic ar yofiliyo nagvianev, ese

47
mkueTrganmwyuet, ara-erTguli ese qmedeba
ram kacebrivi, sixarulica yofiliyo, binad
ggebiyo vinZlo amier msaTnoeblis Ramis
wiaRi, ubryuiloTa
TualTa mierca ucvalebel geunjebina
sibrZnisani ufskrulni igi. mTaTa esera
minapirebul
siRrmiv esera suraTxatnic cocxlebr ese
aRemwuanvian.

mainc SiSis momgrueli aris, aemag rasme


cocxlebr-myofels
alag-alag eseviTar usasrulodca rom
ganhbneus RmerTi.
vinaYTgan sanuko ese megobarTa maT saxebaTa
datevebad, mTaTa
zedan gardamarTul, Sor-warmswrafuel
martoulca daSurebad
TuRa ukve ganhmecadindi, sadac avajad
galobisad ormag
Secnobil, namduil aRCenil hmyovrebda suli
zeciuri; raYc
wina-gacxadebul arca yofila, aramedca
dahxelTebda
kululTa maTTa maRlis zeciT
gardmovlenili, odes yoelTa
ganmlTolveli, SoreTs mimswrafvel igi

48
RmerTi
ended uku-mohxedavda yovelTa amaT, eseniRa
viT
oqro-jaWvil bagirTa mier mijriv boWvilni,
amad mfucvelni,
netamca dahxandebodeso igi zenari,
mermissaca dagezebulni, erTierTmaneTs
TuisiTve xelsca29
ganuwodebden _

xolo odes xhkudebodesca igi,


visca youlis uumetes SuenierebaY
Sexhvrdomiyo im zomamde,
rom aRnag eseviT saswauli gaxlda ZeY igi,
zecierTac mimarT Zisa
miuTiTniaT30, odes isini, urTierTwil marad
esera
ucnobelni, romelT cnoba TavisTavisa ara
Zal-ucT,31-32 romelnica
xsovnis wiaR erTobilad cocxlebr-hgiebden,
xsovnada, raYc
quiSas martoden an ara wnorebs
Tana-warhgurides, zecierni igi, romelTac
agrerigad hgznebs
sakurTxeveli, ros naxevarRuTaebis Tu mis
Tana-myofT mimarT esera erTobilad
pativmigeba ganxhqardebodes, Tavad zenarman

49
piri Tuisi
yoelsa amas ukuhridos, zecis kidegan Tu
mwuaniloans
miwasa zedan arsaiTRa gina erTi ukudavica ar
ailandos, raY ewodosRa amas?

erTis xelis moqnevaca iyos, odes mxvnel-


mTesveli
kalos zedan niCbiT TavTuxs raY
moxhxvevnides, kalos Tavsca
gardamfrenels, wylis kidegan hstyorcns.
ferQTiT misca
daecvivnebodes brelo, garna mocaedinos
dasasrul esreT
marcvalica, cudic rodiRa ars, Tuki TiTo-
orolaY
Cakargulca ese warvals, warTqmulisgan
naxmevs moshcems cxoelmyofelica bgera.
rameTu saqmeca RmrTis mieri qmedebasa
Cuenebursa edris.
erT-bamad yoelsa zenaari gana moinebebdesa.
moshceus TumcaRa rkina-madani
maRarosa, etna-c kuprs mRuivansa iteunides,
mZevebiyo vinZlo siuxveca saimisod, raTa
ganvasaxo
suraTxati rosme marTliv arsebulis
saxis mimguan,

50
raTa momexilvebodes igi, qriste.

garna raRamca eg calke-erTi TavisTavs


TviTonve dezis krviTca
win-win Tuisca miasrbevninebda, Cemgniv gza-gza
kaeSnian asre moubnesca,
razomcaRa usasoo-miusafar vinZlo vhyofdi,
kiTxva mrauali
momeZalvoda im zomamde, rom ganvhkvirdebodi,
RmrTis xatisad
baZuac momesurveboda tyueuls erTsa31a _
risxvis Sigan Cenil zecis mbrZanebeli erT-
gzis momexilveboda,
ara imisTvis, rom momenebebiyo, vTqvaT da,
Tavis gamoCinebaY, aramedca
saimisod, meswava raTa.32 keTil hgian Zalni
zecisani, garna
zecierTa maTTa, vidre iginica hpyroben,
srulca uumetes Zulvebul
esaxebodeT igi, rasac yalbi eTqmis,33 romlis
gamoc
kacTa Soris kacebrivi rame Semdgom ese
vinZlo sulac ara Seiracxebodes. rameTu ar
ganageben Zalni
zecisani. bedi esera ukudavi hgiebs
ganmageda33a. zecierTa saqmec TuisiT
shcvalebdesca, dasasrulisad miemarTodes

51
yoelica.
raodenca marTliv zeTas aRshrbevs
gamomCinebladca aRslva zeciuri, ZlierTaca
mier iqmnebodes saxeldebul igi mzis
sadari, agrerig mozarzeime ZeY uzenaesisa,

hgiebdes igi niSani xsnisa, aqave ars


kverTxi mgosnobisa
momsalmebel mdablad ese, rameTu ara aris ra
uguanoY. Zeman ganaRuiZos mkudarni,
romelnica
mZuinavisa mier dastur jerec ar tyueulan.
garna hgian
bevreulni, mfrTxalis Tualis anabarni
naTlis Wuretad mowadinebulni, hQmilven
romelnica. ficxis sxivis midamodca furCnuas
eseni ar isurveben, oqroani sxte sworedca
saamisod maT TumcaRa
aTamamebs,
garna eseviT
msivanTa warbTa dacamlaxavica34
igi, am queynis damviwyebeli igi
yuCadmsxivareca Zali wmida werils ra
gardmohxdebodes, kacnic
madlsa amas raY Sehxarian, RuTiurs wynarsa
mzeras miaxlebul,
wynaris mzerisadca ganwafuasa isurveben.

52
zecierni, viTar mhrwmenin, Cemda siyuarulsa
aw raRamca
agrerigad shcneven, ravden mraval uumetes
shcneuden iqneboda
Senda siyuarulsca, rameTu meuwyebodes
erTi rame, rom swored
mraualca giRirs
Senamc RmrTis Zes
maradisi mamis neba. wynar ars ese niSanica
mamis,
mgrguinvlis zecis kidegan gamosaxuli. mamis
niSanqueS
shdges mxolo-erTi cxorebisca Tuisis
misadevar. rameTu esera
kulavac shcocxlobs qriste.
garna yoelnica gmirni igi, wulni RmrTisa,
zenaaris
wminda werilnica erTobilad mowevnilan,
saqmenica
dedamiwisani zenaaris elvas dResamomde
ganhmartaven, ubrkoluelsa
rasme srbevad hgiebs asparezobaY. garna Tan-
hxlebs zenaari
urTierTswrebasa amas. RmrTis mierca
imTaviTve cnaurebulan rameTu yoelnica
saqmenica Tuisni.

53
garna esera friad xanier, ukve nametur
xanier uxilavca
hgiebs zecierTa igi RirsebaY, rameTu
TiTqmis TiTebi TuisiT
hvaldebian Cuenda mimarT RmerTTa maTTa
gardmoyuanebasa, mZlavrobaca mZuluar egred
amogvaridebdes gulsa, rameTu esurvis
msxuerpli
zeciersca yoels, garna raJams kacni
sawiravsca SexhSvebian, ar
yofila, magas sikeTe ram gamoeRos.
mSoblis miwis misargod gvimsaxurnia,
mzenaTlis mrgeb samsaxursca, ucnobladca ese,
axlav miwevnulvarT, garna saTnohyofdes igi
mama, romeli youlis
ganmage aris, igi youlis uumetes
saTnohyofdes amad, rom
mzrunuelca35 egred iqmnes ganzardili
mtkicedmtkice aso-marcualica,
raYc agrerigad damdgnob-ganmZle aris, igic
rigianad egred
iqmnes ganmartebul. xolo xiblmigurili
miedevnebodes
amad egred germanuli sagalobelica.36

54
patmos-i

landgraf-s homburg-isa

gviandelis naTxzen-is wina-sakiburi

[amonaridi: 1-li xanis dasawyisi oTxi bwkari]

esera sikeTesavse aris. garna cal-kerZoda


martom
arvin acnobilos RmerTi.
garna sadac sabrxe aris, egreca izarduis
igi,
raYc mxsnel-gardamrCeneli aris.37

55
patmos-i

landgraf-s homburg-isa

monasaxni gviandelnaTxzen-isa

[xana me-4, me-5, me-6, me-7, me-8; amonaridi ese]

....hoY kunZulo naTlisao!


rameTu dideba, sixalise saxedvlisa raY
ganqromila, kacTa mier
arRa Seracxilni biliknica uCrdiloni iWvs
ganeWolvian, xenic,
egrec igi samefoni, TualT mTneveli queyanaY
igi siWabukis
Tana-warxdomilan
kunTovani aeg nakvTulica
nangrevSigan hyofs, ubryuiloba igi,
TanaSobili,
dafrewilca hgiebs, mier RmrTisa marTliv
gardmomarTebul esera
TviTnabadi igi sinidisi,
gamocxadebaY moiwevnebodes, ganmsaje zecas
gardmovlenili meufis marjveni
momsalmebel uxvad ese ganixarjebodes, merme
egred erT xans
daucalkevebel ganweseba, msaxurebac,
56
marjvennica kacisani
ze-aRpyrobad hyofdes, aeg iyunes queyanasa
zedan, danarcxebac borot hazrTa,
Tavis daxsna amad, raTa ganarigo yovelive.
igi Sublni youlismecannica
dastur saSinlad shZags maRalsa RmerTs.
garna wmidiv esreT mtkiced
daedgina mouTokvels miwa-alags ioanne. odes
winaaRmtyuels miwiersa
sityuas misadagebulad esreT yoels
ganhmartuida igi calke-erTi

iordane-s Tu nazareT-s gardmotanebuli,


tbasca mSoreb kapernaum-s anTu
galilea-s ese miaxlebul niavnica, kana-s
mosevnilni.
wuTierad davhyofdeo, hrqua man calke-
erTman. gemebulTa wveTTa
Tanad amguar daaSoSina man oxa naTlisaY,
raYc mwyurvlis
nadirisebr shdevda ima dReTa dinebasa, gare
irguliv siriisa
ros daxocilT yrmaTa kudomas kdemiT
aRmomxldar, mSobluri
igi xibli mTxrobliv hvalalebda,
naTlismcemlisca
mosTvlili Tavi, warwyuetili, uWnoblisca

57
wmidis werilis mguan
xilul-hyofda, lakansa mas mxanebelsa38
dandobilad
dasvenebul. cecxlebr hgian xmani RuTisa.
garna esera saZnelo
aris, didsa Sigan dainarCunebde imav didsa.
araTu rasme sabalaxosa.39 dasabamobis wiaR
hSTebodes igi
calke-erTi. garna amierca
uwindebur kulavac
Cveulis gziT warvidodes
yovelive.

ioanne. qriste. maTda vigalobo


mesurvebis, Tanabradve vugalobo herkules-sa
anda
kunZulsa mas, mdgromlad, xsnadmiwevnil,
xalisismomgurelca
hgiebs romel, samezoblo kunZulia, udabnos
aRmoxldomili zRuisca
civkamkama, farTed ganRuril
nakadTa maT SoreTs daaroninebs romeli;
vugalobo
kunZuls pelevs-s.39a garna ara
waremarTos egred yoelica. sxuafriv hgiebs
bedi. nametur saswaulsavsed.
nametur xvavriel esreT, youlis ima

58
galobisad urgeb esreT. gardasulsa
calke-erTsa motanebul Tualdauwudenladca
igulvebodes igavi igi.39b
keTilSobilis jamaaTis erusalem-s
ganmgzavreba, kanossa-sa mowriale
kacTa tanjulebac vshtrfo esera mesurvebis,
hainrih-isad galobaca mwads, garna
ise yofiliyves, simamace ar ganhmcemdes
kerZodca me. uuwinares
gvhvalebs amis gacnobilebaY. qristeSemdgom
eseviT
dilacismar niavni, marTliv ese saxelnica
hgian. iqmnebian zmanebaTa mxvedrad. gulsca
zedan cdomisaebr gardmohvlian, mocamklavca
vinZlo dahxdeboden, Tuki
ar ganhsazra, manve calke-erTman guldagul
ar ganiazra

raobaY maTi. garna exilvoda RmrTis saxeba


mamrsa gulisxmiers, im xanobas, razomcaRa
vazis saidumlos gandobilni,
serobis Jams wveulnica munve mijriv esera
Tana-sxden, sulis diadebis wiaR
friadaRmrCevelca, sikudils, egrec
siyuarulsa ukanasknels
aRmoshTquamda meufeY, vinaYTgan saubnodca,
dasturmyofis

59
dasturyofad kmari sityua, sikeTemteunels mas,
saimjerod dastur ar epovebodin, garna
aReCineboda naTlierebaY misi viTar sikudil.
rameTu xelmomWirveli aris
morisxaloba samyaroYsa. garna cnobierhyo
meufeman ege. keTili
ars ese yoelica. merme aResruleboda igi
meufeY.
garna meufis win qedmodrekil, youlis
aradCamgdeb ese, sinamduilis
mcnevlis sixaruliT,
jerec ukanasknel ese,
saukune eseviTar
odes moshdrkeboda,
uarmyoflis saxebasa40 hmzerden megobarni,

mainc shwuxden megobarni, vinaYTgan


moiwevneboda aw
mimwuxri. amguars saxebasca wardgomili
marTliv wmidad rom
hmyofobde, es ars bedi, es ars cxorebaY,
guli moeZeodesca
romels, romelica weliwadis sxua naxevars
gardashtanebs41, garna
gansaridi aris mraualica. garna
gardametebula siyuaruli, sadac
ganRmrToba ars, sabrxeuxvobaca

60
moiwevnebodes, warwirulnic youlis
mraual uumetes vinZlo daCndebodin. garna
mamrTa amaT arca
uflis, arca samSobloYs saxebisa dateveba
esurvilebodaT. viTar
rkinafoladSigan cecxli maTSiv
TanaSobiliyo ege, mouSoreblisca
Wirisaebr maT gverdigver hvlida landi
moyuasisa
misa. meufeman, amitomac iyo, suli
warmohgzavna mimarT
megobarTa maTTa, bina-saxlic maTi, raRa
saTqmelia,
SeiZurodin, Sorad-mgrguinuel
gardigrialebdin RmrTis daravdarnica
viTar urCxulisca kbilTa mTesuar ese,
Semqmnelnica didebulsa
sue-beds mikerZilTa mamrTa maTTa,

[daumTavrebelia]

61
patmos-i

landgraf-s homburg-isa

bolonaTxzenis misarTvani

[sxvaobrivi oTxi bwkari:65,66,67,68: amonaridi]

....rameTu Zuir aris ese,42


pirisaxe ese uuZuiresis Zis, marTliv
xhferavs
tanjuleba siwmidesca pirisaxis, xalasia
siwmideY romlis,
brkials irkens romelica viTar Qrmali
raime...

62
naxeuarcxorebamoTeul

msxlian-yuiTan-dayursuli Caekidos,
tyiurT vardTca movsil
mZimed-mZimed daewodos tbasca queyana ese.
sanatrelis gedis gundo, asre
amborTagan Trobil
CaiRebdeT wmidisaebr-fxizel wyalsa,
Tquenamc
Tavsa daaneleb-daalbobdiT.

vaglax, heY saidanRa movinagro,


razom ager-ager zamTaria,
yuailni me anTu
Crdili igi miwamSoblis?
cixe-galavanni uenodca, civad esden cisad
iwoduian, alamnica,
qaris ganSoltilni,
yurTa aRatkrcialeben.43

(cal-kerZo formadqmnulni)

63
yrmisa erTisa sikudilzed gamoTqmul

Sueniereba yrmaTa Tana-arsi aris,


RmrTis msgavsebad dastur hgiebs Sueniereba
maTi, _
gansueneba Tu dumili ars sabadebeli maTi,
igi sanaqebo saqoneli angelozTca Rirsad
ganshwudeboda.

ama soflis siameni...

ama soflis siameni migemnia dandobilad,


droni siWabukisani ra xania, ra xania,
ganltobilan,
aprilia Tu maisi, Tu ivlisi, agrerigad
gvSorebs,
aRarc ra var, cocxals yofna arRa
meamebodesa swored!

(leqsni youlis uuguianesni)

64
miZinebulni

warmavalsca dResca cocxlebr vhyofdi,


vizardvidi CemianTa Tanad egrec,
meve meqmneboden lTolvil egred axlobelni,
erTi-meores miyolil, ra xania,
miZinebulnica.
mTulemareno, Tquenamc Cems guls
minapirebulno,
maincaRa Tanad Cemsa hRuiZebT, Tqueniv
misxi sulis Sigan, Cemsas, daivanebs
ganlTobili xatebaY Tqueni.
nameturca cocxlebr dadrgebodeT binad
munve, saca sixaruli
RmrTulis zeebrivis sulis xanmoTeulT
yoelTa maT,
mkudarTa maTTa yoelT uWirvelca
ganaWabukebdes.

(cal-kerZo formadqmnulni)

65
khristoph Svab-isad

1826 weliwads gamocemul leqsTkrebulSigan

kacebrivi mtkicebulebaa, gulvebuliyvesca


vinZlo
sagulisxmo mtkicebulebada swored igi
uaRresobaY Sinagani kacis.
damajerebloba_Sesadagi aris,
gulvebuliyveso vinZlo
samyaroY-s aRsawyobad gamosadegica swored
goniToba kacebrivis Sinaganobisa amis.

skardanelli

(miZRunani)

66
ra aris RmerTi?..

ra ars RmerTi? Cuenda ucnoblada ars,


maincaRa
TvisebaTagan daxunZlul-srulaRvsili
maRlis zecis saxe
didis RmrTisa gamometyueleba aris.
elvanica marTliv
RmrTis risxuada hgian. razom umetesca
uxilavad igi calke-erTi hgiebs,
mohvlindesca
dastur rasme ucxos-Sigan igi44, garna
aeg grguinva aris RmrTis dideba. ukudavebis
trfialica
RmrTis sakuTrebaa imguar, raguaradca Cuenda
shZenan
sakuTrebanica Cuenni.

67
ra aris kacTa cxorebaY?..

ra ars kacTa cxoreba-sicocxle? hgiebs


suraTxatad ese RmrTisa.
miwierni yoelnica, laJvards queSe TiTqo
daexetebian, laJvardisca
mWuretel, garna amave dros rasme werilisa
aRmomkiTxvel,
kacni usasrulobasa, aim rasme simdidresca
TuisiT ebaZuian. ganaRamca
mraulismqoned hgiebs igi sadagi
laJvardi? viTarca yuailni, vecloani
Rrubelnica dastur shCenan, garna iqidanca
mohrRvnevs
namia Tu notioa. garna Tu gardmoxhdes ese,
sadagi igi laJvardi
STaxhqres, TuisiT aRmoshSuqebdinca
simkrTale ram
Sesadari marmarisa, viTarca madani, rasme
simdidrisa niSnad.

(himnuri monasaxni)

68
arqipelagi

SemohqceusRa Sensken weros gundi?


ganshwafuenRa xomaldni
srbevas kulavac SenTa napirTa mimarT?
SemogafrquevsRa esera talRad-talRad
niavTa maT sanukvarTa daSoSinebuli
Ruari, aRapyrobsRa mzisad zurgs delfini,
siRrmissiRrmiv
aRmotyuebulsa, naTels axlebrivsca
minapirebuli? aRifurCnuebisRa
ionia? moiweunisRa droeba saamisod? rameTu
niadag ese gamozafxuls,
cocxlebrmyofTca guli raY ganuaxldebodes,
pirvel-trfialica, oqroanTa
droTa mogonebac Zexorciels raY
moafxizlebs, daveSuro
Senda, Senis SoSinisa Sigan Senamc
mogesalmo, berikaco!45

mudamca da mudamc esreT, mreTamreo! jerec


cocxlob,
hsueneb, uwindebur ese, mTaTa
SenTa Crdiloansca Sefarvili; kulavac
WabukurTa
xelTa mier mohxvevn sanatrels queyanas
Sensa, egrec SenmierTa asulT, hoY mamao!

69
mfurCunelTa maT kunZulT SenTa, erTi
kunZuli ra aris, jer ar Caxhkargvia,
hsdgromebs kreta, shmwuanobs salamis,
dafniTca gareirguliv moburvili,
aTinaTTa garemowerili igi delos Jamsca
riJraJisa Tavsa Tuissa gzebuls
aRmohzidavs, shZenan kmarni nayofnica
mewamulni tenos-s, qios-saca,
TrobilT borcvTa gardmoshCqefdes kvipros-
isa sasumeli,
kalavria-s46 vecloanni nakadulnic
gardmohxldian, mamiseul ZuelTa
wyalTca uwindebur STaerwymian. jerec
cocxlebrhyofen ese yoelnica,
gmirTa dedamSobelni kunZulni igi,
weliwadiTgan
weliwadadmde aRmfurCnuelsa sanatrelsa
kunZulTagans droebaTa motanebisaebr,
ufskruls Ramiseul Tavdaxsnili cecxli,
quena quxilic miuxhxdeboda, kunZulica
mkudomar, kalTad Sensa Senamc
mdablad esreT dagenTqmodin, RmrTeebrivo!
Senamc, Senamc dashdgrebodi,
vinaYTgan mrume siRrmeT damyureni zogni
aRzevnil Tu
ukun dasul ukve gangegulvebodin Senamc.

zeciernic, uzeSTaes igi Zalni mSuidni,


70
Ronesavseobisagan esreT
xalisians dRenaTels Tu Tulemas tkbilsa,
egrec
rasme wina-gzebas moiReben romelnica,
grZnebamreTa kacTa Tavdamcqeralnica igi
Zalni,
balRobisca igi megobarni, Sensas, uwindebur
daemkuidrebodin, xSirad aris, mimwuxrisas,
aziis
mTagorTa gardmomarTebuli mTovarisca
wminda naSuqari ra aqeTur moiwuenebodes,
varskulavnica
Sens zvirTSigan ra Seiyrebian,
zeciersca elvars moxvevnili gardaibrwyen,
varskulavniRa, raRamca azom shcvaleben,
srulad-ganaxlebul nakadT Sensken
dahgzavnian, maRliT gardmoshJRerdes
galobis xma, moZmeT maTTa Rameuli
simReraca moyuasursa Sensa mkerdsa Sigan
gamohxmianebdes.
merme, odes dRis mnaTobi,
youlisganmciskrovnebeli,
aRmosavleTis nagrami igi, saswaulTmoqmedi
igi, munve
daedginebodes, odes cocxlebrmyofi yoelica
oqroanis zmanebisa wiaR daesabameba,
zmanebisa, romels Semoqmedi niadagca

71
dilacismar cocxalTa mxvedr
ganamzadebs, maSin mglovris RmrTisa mimarT,
Senda
mimarT, warmoxhgzavnos mnaTman xibli bevrad
ufro maxalisebeli,
manaToblis kuTvnil Suqi TviTon, megobruli
Suqi igi, arcTu agrerigad Suenieri ari,
vinaYTgan
guirguins, siyuarulis niSansa mas, maincaRa
Senda mxsounel, igi mnaTi,
uwindebur ese, Senamc WaRara kululTa
gareirguliv Semogawvnidesca.
eTerica arRa gxhvevnis, aRarc Rrubelni,
macneni Senni, mnaTobisgan mikerZili
RmerTTasaboZvrisa, rasme aTinaTis,
amTaniebelni, nuTu arRa Semogxhqceven,
maRliT gardmotanebulni? merme queynis
zedan macned daxhgzaunide RrubelT,
raTa avdarTTrobilnica tevrni, ficxs
napirsca minapirebulni, aRiSrialebden,
Sens Sewyobil dairweodenca, imguarad, rom
dashCqardesca, yaribisca vaJis mimguan,
umal, raY saamisod zenaari mama masca
mouxmobdes, dashCqardes meender igi,
kaistros-is tafobs gamoteul, igi, aTasmag
nakadTa Tanad Sensken
damarTuli, aRrevasa Tuissa zarzeimiT

72
miasrbevninebdes,
Taur-Sobilica igi berikaci,
nametnavad xanierca romel imalvida,
uudidebulesi Seni
nilos, maRliT asre Sors qeds awRa
gardmomlajebuli, iaraRTa
JRrialisebr mreTamredca vinZlo
moeteunebodes, mxedi igi,
gardaSlilTa mklavTa vinZlo
ganshwuodvides.47

mainc martodmartod vinZlo Tavi


gangegulvebodes, mCumris RamiT gulis
skvnasca Sensa
kldeY miayuradebdes, nameturca xSira-xSira
gangixhltodes, mokudavTa ganmride cad
aRmsrbevi fTianica
zvirTi, vinaYTgan sanatrelni Senni
keTilSobilni
moymeni, vinc pativghyo, visca
sanapironica Senni uumSuenes taZarTa Tu
qalaqT Tav-guirguin-darqmul esera
daudginebia, siaxloves Sensa aRarasdros
daemkuidrebian, ganaTlulni
Tuar-sawyisnica Tvissav gansadidebladca egeb
eZieben, moisakliseben egeb gulsca
grZnebamreTa kacTa maTTa.

73
miTxar, sadaRa hgiebs aTeni? qalaqi Seni,
ostatT maTTa sarwyulT zedan
srulsca nacars mijriv asre danTqromili,
wmida napirT mipyrobili, uusayuarles
youlisa
gesaxvoda romel, Senamc, RmerTo mglovareo!
anda
iqneb qalaqisca niSnad Cinobs is, rom
saxeldebsca, moigonebs aTens gina zRvaosani,
alags amas raY Cauqrolebs igi?
iqav aRewodeboden aki svetni, cixe-simagrisca
Tavanidan
munve gardmomcqeral ganaRamca ara
gardmohbrwyenden uwindebur
saxebani RuTaebaTa maTTa? agora-sgan
mowevnili qariSxlisebr midmomZrveli
xalxis Jrialica, sixarulscaboWvil bWeTa
ukumomtovnelni Cixni, iqav
kurTxeulis navTsayudris Tavquedamyol
ar mogeswrafuiden gana?
ganhxedvide! raTamca gems Tuissa srbevad
mishwevnida Sors fiqreul mimlTolveli
sovdagari,
iqmnebodin gaxarebul, rameTu fTamommadleli
niavqari masca mohqrolvida,
RmerTnic eseviT mgosanTa maTTa, masca
shTneuden, maSin, roca movaWreY igi

74
miwis saniWarTa sazRavs ganiRebda,
axlomdebris Tanad mSorebsca mas
ganamTlianebda.
Sors kvipros-sa, Sorsca tiros-s
waremarTeboda, aRma kolxeT-isad,
Tavqve dayolili, kidec Zuelis egviptisa
damarT iswrafvida,
kuTnvilisa qalaqis misargod Zowi, anTu
Ruino, Tu xorbali Tu sawmisni moexveWna
raTa,
xSirad iyo, youlad mamacis herakle-s
svetTa gardaRwevnils, imedovnebani, egrec
fTeni xomaldisa
sxua axalTa netarT kunZulT masca
miataninebden, swored maSin, martodmarto,
qalaqisca
sanapiros, sxuafriv aRtanili, midmoxetebul
Wabuki igi, esera dahxandeboda,
zvirTsca miayuradebda, dinjis sulis
patronica, rasme diads
STaigznobda, miwismryevlis ostatisca
ferxTiT raY Camoisuenebda,
ostats yurTa miupyrobda, moymes amas
tyuilad
gamohzrdida gana RmerTi zRuisa.

rameTu igi, genius-is mteri, weliwadTa

75
mimyol, ra xania, xhkrebda
bevreulsa saWurvels Tu mona-spaTa, mraulis
saqonlisca ganmkargavi
sparsi,48 berZnulisa queynis, mcireoden aim
berZnulT kunZulT
maqilikebeli, romelnica mas, mbrZanebels,
rasme TamaSada uCnda, Tanac,
miTam sizmar yofiliyves, eri guliTadi igi
mqilikebels ukudav RmerTTa
goniT SeWurvilca waredginebodin. iol
aRityuelda igi RmrTeebrivi goni.
mswrafliv
viTar mTas gardmoxldomili cecxlmgzebeli
nakaduli, odes mborgnuels
etna-s aRmotanebuli, SiSismgurelca
gareirguliv ganetborebodes, qalaqTa Tu
aRmfurCnuelTa baRnarT
maTTa Zowisfrisca RvarTqafisca wiaR
dahfalvides, vidre cecxlmdinare ege
wmidisebri zRuis gulisgul daenelebodes,
xelmwifesca awRa eg mishWirdes, ekbatana-s49
gamoteul, asre gardambuguel, qalaqT asre
ganmapartaxebel, xelmwifisa misa
didmSuenierica ria-ria gamohxdebis;
axaime! aTeni-ca igi saturfali warecema;
qediTganca damyureni, sad yivili
maTi tyiurTaca moeyureboda, friad asre

76
midmohmzeren, mtersca miexlian, mlToluel
asre,
igi berikacni, sacxovrisTa Tu bolvil
taZarTa damarT munve Semoqceul;
garna ganaRuiZos verRa igi wmida naRverdali
vaJTa vedrebaman, tafobsca mas
sikudil hbudrobs, xanZris Rrubelica
zecad wariwuarTos, queynis kided
mosavlisa mosanagrebladca kadnieris
gaxelebiT, naalafevwamokrefil, sparsi
eseviT mTels misadevars Camqrolveli,
gaeCqarebodes.

garna salamin-is napirT miaxlebul, hoY


dReo salamin-is napirT mogareo!
dasasrulsca dalodinebulni, aTenelni
dedrni shdganan, qalwulnica aTenelni
shdganan, dedebica, mklavTa Sua asre
cocxlebrrComilisa vaJukelas
momananinavebelni
shdganan, garna moyuriadeTa damarT, xsnisca
wina-metyuel, maRliT gardmoshJRerdes
zRuisa misa RuTaebisa xmianoba siRrmeT-
aRmotanebuli,
dablier dahmzeren
ciur-RmerTni, amwon-damwonnica, ganmsajenic,
ukeTu dRenaTelis daxdomidan motanebul

77
mokankale napirT midamodca nelanelaobiT
momnacvlelis avdrisaebr,
qafmomrevnels wyalsa zedan munve brZola
aRetortmaneba, risxvis Suagul esreT, ra
xania, uCinradca
hRvivebs SuadRe, mebrZolTaca maTTa
Tavdamcqeral.
garna darCeulni vaJkacnica erisani, gmirTa
nagramTnagramnica, Tavis patronnica igi,
naTliersa mzeras
awca dandobilni, RmerTTa rCeulnica,
gansazraven ciT gardmosuls
svianobas, Tvissave genius-s, sikudilis
amabuebels, aTenisca naSierni
arRa aTuiniereben ese amierca. ukeTu mbolavs
sisxls aRmomdgomris udabnouris
nadirisaebr, romelica ukanasknel ese TuisiT
gardaqmnili, nametur keTilSobilis Zalis
dasadarad,
monadires SecasZraudes, awRa saWurvelTa
elvarebiT kulavac erT-gzis
Semoeqceodes mbrZaneblisca nebas dayolilsa
velursa mas,
winaaRmdgom-sazarlada-egred-ZalTmokrbobil,
igic, dacemisa Suagul
qancganclili suli, nametnavad aRmomnTebel
moiwyebis ese yoelica, viTar wyvilni

78
daWidebul mamrTa, xomaldnica erTurTs
warewodebian, zvirTis Suagul
datortmandebodes saWevari, morkinalTa
ferQTiT miwani
STaiqceodin, mexomalde xomaldian
daenTqrobodesca.

garna dRenaTlisca hangTa gardmomwode


srulmabrueblis sizmrisad daZiruli
mefe, dasasrulis Semyureca, SeSlil
moRimile, gareriguliv Tvals moaroninebs,
iqadnebodesca, hvedrebdesca, zarzeimobdes
kidevac, macnes macnezed daawevnides igi,
dahgzavnides ki mainc amaod, erTi raa, mefes
ukun ar daubrundebis.
sisxldanTxil igi macneni, didZal
gangmerilca igi samefo spani, xomaldnica
zrinviT mskdomareni
mgrguinuel zvirTman mimarT mefisa uracxav
gardmoshtorcnos moZagZage
napirs, zed taxtis win, taxtis, romel
aRshjdebodes mamri sabraloY, mimzirueli
lTolvis amis, ganmlTolvare kacTa
mravlobasca,
Semdgom esreT Sorsmimsrboli, igic
Serevnili,
dashCqardebodesca, masca moshZaxodes RmerTi,

79
mefis
mxedrobas, Tavgzadakarguls, WevlT
gardamarT
mielalebodes RmerTi, vinc xelmwifes zvavi
Torni Tuisni, sabolood pirwmidad
dacaulewa, moqadne abjriTca warewivna
Ronesustsa mas.

garna martodmarto dalodinebulsca


nakads sruliadi eri aTenisa
Semoeqceodes, samSobloYs mTaTa
gardmomarTebulni xalisian zavebulni
zvirTnic, atovebuls
masca tafobs, aRmbrwyen urdoebad ukun
moemarTebian, axaime! berdedisca
dasadarad, odes weliwadTa ganmlev
dakargulca gulvebuli pirmSo dedis
mkerdsca ukun ubrundebis, cocxlebr asre
daWabukebulca vaJi igi,
garna varamgardatanils dedamSobels
mTavarica suli agrerigad dashWnobia,
qancganclilsa moimedovnesa sixarulic
nagvianeb moeaxlebodes, dedamSobelica
Zniad ismens, Tu ra aRutyuelnia mas,
madlobisaebr Tuisisa, mosiyuarulesca
vaJsa: dastur egred aReCinebodes aqa
Semomqcevels miwamSobelica igi.

80
rameTu amaod moikiTxven RmerTTmmosavni
tevrTa TuisTa,
megobruli karibWeca gamarjvebulT
kvlavindebur gana moegebebodes
viTar wineT iyo, yaribs gamohgebebia, odes
kunZulTagan aqeTurca xalisian
Semoxhqceuda moyme igi, SorevsmokianTe
netari cixe-simagre deda aTenisa
Tavs gardmoshcqeroda mCqurvels amas.
garna keTilshcnobebiaT mZlevelT amaT Cixni
igi dReisdResca ganZarcvilni,
gareirguliv baRnarnica mglovar, egrec
agora-s zeTas aRxldomil, sadac
svetni, mbrjenni talani-sa, STaqceulan,
RmerTTa saxebanic miwas hmxian,
suliTZrvilis erTgulebisadca
TuisiT motyinare, amier mosiyuarule igi
eri, kavSirisca mcnobel,
erTierTmaneTisadca kulavindebur xeli-xel-
gawodil hgiebs. umal asre
moZios mamrman, kidevac moinaxulos
kuTnvilisa
saxlis awRa quaRorRdafaruli are-alagica,
qmris yelTmoxvevnili coli qmarsca
Seshtirebdes,
misandobilis sarecelisca mimomgonebeli,
balRni moinatriseben tablas, romels uwin

81
sanatrelis ganrigebisaebr usxden, mamaTa
Tu saxlis mfarvel moRimarTa RmerTTa mier
Tvalmidevnebulni.
garna SeraSenos xalxma karavnica, TuisiT
kulavindebur Seikrvian Zuelni mezobelni,
griloanni bina-samyonica moeSenebian, maSin,
roca, eseviTar Tavisufal, igi berikacni,
romelnica Ronecnaurebul esreT,
mermindlisca dRis moerTguleni, mZlevarT
mfrinuelT darad,
drosa erTsa, simRerisa Tanad mTa-mTa
gardetaneboden, daemkvidrebian, tevrisa Tu

Sor-Sor-mxlaknvelisa nakadisca igi


didmTavarni50.
miwamSobelica jereT kidev uwindebur
garemoshcevs keTilSobils ersca Tuissa,
wmidis zecis mier farvil igi berikacni
Tuinierca
aResrulebian, odes
mTulemareTa maTTa siWabukis niavnica
uwindebur sandomier moeqroluebian,
gardasulTa damarT egrec WandarT
gamoxldomil ilissos51 igi
simqnariTa esreT daeSurebodes, axalT dReTa
macned, axalT qmedebaTa damarT
warmzidueli, aqeTurca SoriT momswrafueli

82
zRuis RuTaebis zvirTi gardmoshJReris,
aRrCeulTa mimarT xalisian sizmarT igi
moshweunides,
gardaTelilisa mindor-velis zedan
yuailnica oqroanni kidec ukve
ayelyelavebul aRefurCnuebian, esreT
mosaTibuelnica, RmerTTmmosavTa xelTa
dalodinebuli
zeTis xeYc aRemwuanebodes, kolonos-is52
mdelobT zedan
aTenelTa bedaurni
uwindebur mSuidobianadca
vinZlo daWmeuldebodin.

garna amierca sadideblad miwamSoblis,


zvirTmtuirTuelis RmrTisa sadideblad,
qalaqica aRefurCnuebodes, ucxo
keTilnaSenica igi, cierisca mguani,
dandobilad
dadginebulica, genius-is qmnuli, rameTu igi
genius trfobis borkilT TviTve
agrerigad igunebebs, wiaR didTa saxebaTa,
romelnica
TviTon Tvissav misagebad
aRugia, igi, maradmidmomZrueli, damSTenelca
aseamrigada Tavs daigulvebdes.
ganhxeduide! Semoqmedsca amas tyeY

83
mhsaxurebsca, sxuaTa mTaTa maTTa
utevansca mSoreb, pentele53 esera Tana-
waruRebdes marmarsa Tu madansaca,
garna egrec cxoel, viTar TviTon aris igi,
igi genius, egrec mxiarulca
didSuenier egrec, moshxltes genius-is
marjvens, mzisebr subuq ganezardebodes
xelovanebaY.
binulnica aRmoCqrialeben, borcvTa
gardamarTebuli wmida savalT warmarTebul
igi nakaduli mocimcime sacavisad
daeCqarebodes, yoelT amaT minapirebulca,
yovladisa Tasis mijriv mokrbobilTa
mozeimar gmirTa dasadarad,
bina-samyofelTa wyeba gareirguliv
gardahkianTebdes, Tavs dashcqerdes qalaqs,
pritanebis gansasvenebeli, gimnasion-nica,54
bWeganxvnilni, momslvels miegebebian,
RmerTTa taZarnica daefuZnebian, ukudavT
siaxloves aRewodos wmidivmamacuri
hazri,
netarTa tevrs gamotevnil igi olimpeYon
esera
eTers mierTodes, raodeni zeciurni
talannica mierTodin! Senamc, dedao aTena,
Senad momltolveli didSuenierica
borcvi mzevebeli55 glovagardamZaluel

84
aRmogezardvida, xanierca esreT
zvirTismtuirTulis RmrTisad, egrec Senda
msasoebel ifurCnuoda,
xalisianmokrbobilni aRrCeulni Senni,
qedsca minapirebulni,
kulavac xSirad madlobisca sagalobels
Senda aRaxmianebden.

hoY nagramni bednierebis, ukudavTa RmerTTa


msasoebelni! mamaTa TuisTa misaaxleblad
Sor esera miexetvian, iviwyeben ibediv dReebs,
miRmier asre leTe-s nakads Seefarvian,
moaweuninebs Semosaqcevad nuTu aRarca ra
natruleba moymeTa amaT? saxeduelica Cemi
arodes dahlandavdes maT? axaime!
aRmwuaneblisca miwis aTasmag bilikT
gardamarT maZiebeli, saxebano
RmerTTdasadarno, nuTu arodes
gardagawydebaT!
nuTuRa amad STamesma ena, Tquenda moubne
Tqmulebaca nuTuRa amad
yurT moshwudeboda, raTa landTa TquenTa
damarT
quenad mimswrafuel marad mglovari igi suli
droYsca esreT uwinares ganmelTobodes?
garna mesurvos Tquens axlore nametur
esreT vmyofobde raTa,sadac wminda

85
mwvervali igi RrubelTSigan Tavs martouls
Sexfarvidesca,
parnassos-ca SemaRleba mesurvileba, azom
muxaTa simrumesca gzaarevnils, kastali-is
mocriale Tavwyaroca Semomeyaros,
yuailTasunnelmojarvili jamfilidan mun
morCaRmomwodulis mwuanisa zedan
cremlTnazavis wylis gardapkureba
mewadinebis, raTamca iqmnes misageblad esera
Tquenda, hoY yovlno mTulemareno!
sazorvel igi.
tempea-s56 myudar kldeTa mogare mdumris
tafobis wiaR esera Tquensav
midamod mun damkvidrebas visurvebdi, hoY
Tquenamc Rirsno saxelno!
mun xSirad esreT, siRame raY moiweunos,
Tquenda esera azraxeba, Tquenimc
moxmoba momesurvebis, morisxalni ros
warmovhlindebiT, radgan
guTani saflavTa maT aupatiebs, oxiT
gulisa, RmerTTmsasoeblis simReriTca
codvis amis gamosyidnua, Tquens winare
momewadinos.
vidremde Tquensav TanaerT esreT cxorebadca,
hoY Tquenamc wmida aCrdilno!
suli TuisiT ganewafuides.
kaci nametur gandobili merme da merme

86
vinicobaa zog-zogs kidevac
daghkiTxodaT, Tqunamca hoY gardasulno!
egreca Tquen,
cocxlebrmyofno, ciurno Zalno, odes qua-
RorRT gardamarTulT
weliwadT TquenTa Tanad esera sando savals
daeSurodeT, xSirad
aris, varskulaveTqueSeTs savalT SeSla,
viTar sazarel niavqarTa
motevnebaY, mkerds im gzobamde SemiboWavs,
TvalTaRa asre davaceceb, rCeva
saiTgan vhpovo-meTqi, SeWirvebulis mimarT
isinic, samisno tevrni dodona-si,
aRarasdros aRityueluen, hmdumrebsca
delfoY-eli RmerTi, raca xania,
eul gaudaburebulan bilikni, sadac
imedneul rosme, wynarebr
warmarTebul, rCevamkiTxuel igi mamri
patiosnis mxedis qalaqs zeTas
aRetaneboda.57
garna maRliT munve naTelica hgiebs, kacTa
mimarT jerec kidev
aRityueldes, niSanT maTTa SuenierTa
aRsavseY, didis grguinuis zaxilica
aris: Cemad hxsovnebT? azraxebuls zRuis
RuTaebis zvirTi mglovarica
gamoshZaxis: momixsenebT Tquengniv arodesca,

87
viTar wina-xanobasa mogixsenebivarT?
grZnebamresca guls minapirebul, amod
shsveneben ciurni Zalni;
mamrs, aRmswrafuels uwindebur jerec marad
mogunebed waruZRuian igi
Zalni motyinarni, samSobloYs mTaTa zeTas
dadginebul,
eTerica srulawmyourcocxlebr shsuenebs,
hmbrZaneblobsca
im zomamde, rom kacebriv axalisebulca
myofobs mamiseul mklauTa Sua
uwindebur mokrbobili, moyuasuri igi eri,
TviTeulisa mier
yovladi erTi suli Seiracxebodes, garna
vaglax! siRamesca exetebis, miTam
orkus-s hmkvidrebdeso, RmrTeebrivsca
Selevnili CamomavlobaY Cueni, sakuTarsca
foTebasa TviTeuli mishWeduia, kacad
kacadica srulboboqars saamqrosca oden
Sehvrdomnia, mraual esreT daucadebladca
mZlevlis marjveniTa igi velurnica
ganisarjebian, maincaRa isev ise unayofod,
furiaTa damaSuralobisca darad
dahSTebodin sabraloTa maTTa mecadinebani.
vire
mfrTxoblis sizmridanca
gamoRuiZebuli suli kacisaY, Wabukurad

88
ganxalisebuli aRemarTebodes,
damwyalobeblisca
siyuarulis aRmofSuena kulavac xSira-
xSira, viTarca elladis aRmfurCnuelTa
pirmSoTaca xanas, uwinaressaca, ama droebisa
Cuenis wiaR gardmohqroldebodes,
Subls ufroYs Tavisufals
gardmomvlebelica
goni bunebisa, Soris mxrisgan
moxetebul, Cuensken dagezili, igi, oqroan
RrubelTaSigan wynardamxanebeli RmerTic,
kulavindebur mohvlindebodesca.
aha, Senac kulavindebur hyovneb? isinic,
RuTiurSobilni, jereT martodmarto,
siRrmiv miwis, marad esreT hmyovrebenca, hoY
dReo! im dros, roca maradcocxlebrmyofi,
uxotbodca
daSTomili, mTulemareTTa maTTa maRliT
damcqerali gazafxuli aRmoegzobodes?
garna nametnavad xanierad rodi dahzmobs
yoelica ese! ukve STamesmodes SoreTidan
sadReobo gundis galobaY,
aRmwuanilebuls qeds gardmonaJRerebi, masca
daawudian naxmevs yoel esreT tevrni, sadac
WabukT maTTa mkerdi aRezevebodin, sadac
nametnavad laRis simReriTca
xalxis suli wynarebrmTliandebis,

89
sadideblad RmrTisa, romlisadca
uzevesobaY daewesebodin, maincaRa wmidad
hgian yoel igi dablobnica;
vinaYTgan munve, sadac mzardis siWabukiT,
sofel alags, yuailT Soris, mxiaruli
Ruari miiCqaris,
tafobsaca mzians keTilqmnuli puris
marcualica,
sofels mogarebul kidev xiCateli
daemwifebodes, munve dReobamowevnil
amod esreT TavgvirguiniT RmerTTammosavnica
moirTuian, zeciurni talanni
sixarulisa qalaqis borcvs kacTa
samyoflisca darad gardmoxhbrwyenen.
rameTu hazrs RmrTeebrivsa sicocxleY
yoelica sruladaRxhvsebia,
srulqmnadmimweunelic, pirmSoTa maT,
youlis-kide, hoY bunebao! uwindebur
warevlinebode, madlic, viTar
wyaroTmSobels qeds esera gardmotanebuli,
morCgamomtans sulsca xalxisasa alag aqa,
alag iqa ganeRuarebodes.
merme, hoY merme, Tquenca sixarulno aTenisa!
sparta-s wiaR qmedebano Tquenca!
berZenTmxaris ZuiradZuiro droebao
gamozafxulisa! odes Cueneburi sTvloba
moiweunebodes,

90
sruliadno sulno winare samyaroYsa!
Tquengniv raa moiwifebodeT,
SemoxhqceudeT, aha gexilvosca!
moaxlebuliyves weliwadTa sruliadobaY!
maSin iyves, dResaswaulobdeT Tqenca,
gardavlilno dReno!
elladisad eri TvalTa moatarebdesca,
mogonebaTa wiaR eseviT
motiralca, Tan ki madlobisa mwiruel, igi
zvavi dReY ZlevisaY TuisiT
daSoSindebodes!

garna aRxhfurCnebdeT im dros, vire nayofni


Cuenni moiweodin Tquenamc, oden esreT,
mtilno ioni-isano58, aRifurCnebodeT! qua-
RorRs minapirebulno, sanetarno, aTenis
mwuanilovanno, Tquenamc!
mQmilavs dRenaTelsa amas numca ganumxiloT
Wmunuareba
Tqueni, dafnis tevrTa TquenTa uWno
foTloans Tavguirguins STauwnuideT!
dashwidneTca gardasulTa TquenTa borcvni
garemojarvilni maraTon-is
misadevars, sad moymeni mreTamreni warewiren,
axaime! qeroneYa-s59 velTa zedan
sadac sisxlTcaganRebvilis saWurvliTurT
bolo aTenelni miilTuoden,

91
sircxvileulis dRis gamrideni, munve, munve,
mTaTa gardmomtaneb brZolis velsca damarT
Civils dReniadag dashweunideT, oeta-sca
mwvervalTagan munve bedisweris simRerasca,
Tavquedasxletilno, Tquenamc moxeteno
Cqerad Cqerno, gardmoaWeqebdeT!
garna agrerig xSiradca iqnebodes, Senamc
ukudomelo, Tumc berZenTa hangi,
karga xani gaxlavs, zeims Sensa uwindebur
arRa ganewafuis, zvirTTa SenTa
gardmomarTebulo, hoY RuTaebao zRuisa!
sulSigan azom aRmomiJRerde amad, raTa
TuisiT sruluSiSodmidmomZureli
goni wyalTa zedan mamacisca mcurvlis
darad hsefurebdes, ZlierT
mamrTa Sigan msufevs bednierebasca TuisiT
ganewafebodes, RmerTTa enas, cvalebas
Tu qmnadobasa amas STashwudebodes, odes
droman marbielman nameturad mZlaurad
TaviT damTriosca, SeWirvebam, mokudavT
Soris xetebamca sakudomica igi
sicocxleY SecamiZras, Senis siRrmiv60
siwynarisa misa Senve maSin
gansazrvasca momanebinebde.

92
germanelTa qveyanaY
(simRerani samSobloYsa)

ara isini, igi netarni, RmerTTa esera


xatebani, Zuels queyanas
rom mohvlinebian, dastur aRara menebeba
zaxili maTda, garna amier, ros
Tquens Tanad, hoY Cqeralno samSobloYsa!
trfoba gulisa
aRiCivlebdes, sxvafriv raYsad survilebdes
esera wmidivmglovari
guli? rameTu hsuenebs queyana ese,61
molodins movsil, TiTqo
golvian dReTa Suagul amadReisad moSvebul
asre, Tquenamc mCqurvelno!
eseviTar mogiCrdilvebdeT, Cvens winaSe
quenadanTqili,
gerSiT erTian mopirTavebul, cis kabadoni.
aRTqmaTa mier srulaRusebul hgiebs zecaY.
kidevac Cemda moqadneY, maincaRa
mis kars darComa momesurveba.
ara hmarTebdes damarT Tquensa, warsuls
mrComelno! visca
nametur egred gsaTnoebT, winaukmo ganmelTos
suli.
rameTu dastur meSinvisca, kulavac

93
vshWuretde, TiTqo Zueli droeba iyves,
Sueniersa saxesa Tquensa,
dastur esera sakudinebel ars, dia arcaRa
mogenebos,
gardasulni rom ganaRuiZo.

vlTobilno RmerTno! egreca Tquen, awmyour-


esreT-arsebulno, erTs xanobas
nameturca namduil-myofelno, droni Tquenni
aki Tquenca mogeZeoden!
mesurvebis mun arca raY viuaro,
gamogTxovoT arcaRa raY.
rameTu odes yoelica aRsrulebula, dReYc
igi raY STamhxdara,
pirvel-jerobas moZRuris Tavzedan
gardvidodes yoveliveY, taZaria
Tu xatebaa, moyuasur asre maincaRa mwyemss
miedevneba, egrec adaTi Tuisi,
SaveTs dagezebuli, jereT arca ras Zal-
edvas vinZlo aRCinebaY.
oRond es aris, TiTqo samarTa kocons
gardmomxldom mxoloddamxolod
anaSuqari daxhxdebodes, merme komli oqroani
miiwuarTodes, iWuneulTa Tavzedan Cuensa
gardmovlenili
Tqmuleba rame ganesrbosca, maRliT awRa
dagveTenebodes, arca romelsa

94
CuenTagansa shcnobebiyo, Tu ragvarad
moiwevnebis mis Tavs yoeli. landebs
maTTa, romelnica aseamrigad arsebulan,
imzneudesca TiToeuli, igi, Zuelni,
miwas aqaurs, xelaxliv esreT, aseamrigad
ewvivnebodin, vinaYTgan isini, visca
Semoqceva daewesebaT, agrerigad mogveZalvian,
calaJuardsca
metad arRa dahyoundebodes RmerTkacTaca igi
krebuli.

nametur asre tlanqis droebis gardamJReri


Sesavlisaebr RmerTkacTa maTTa mxvedrad
esera
vel-mindori dastur ukve aRmwuandebodes,
sazorvelica ganmzadila, misnurTa mTaTa
momjarveli tafobni anTu mCqefarni xevni
vrceul ganhxvnilan
im zomamde, rom esurvos mamrsca aRmosavlis
misadevar mzera
ganshwodos, piraqeTca gardmomarTebul
cvalebani mrauladmraualni
mamrs midmoshZurian.
garna gardmohxdes eTers
sando saxeba igi,62 mier romlisa
gardmoshwuimebdes
RmerTTa igi Segonebani aRuracxelni,

95
tevrsa mas, youlis uuSinaganess
ganexmianon63.
arwivica, hindoeTiT motanebuli, parnassos-is
daTovlil
mwvervalT gardmomarTebul, aRifrendes,
italike-s samsxuerplo
borcvTa Tavdamcqerali, mamisa esreT
gansaxarad nadavls
daeZebs, zesTa srbolisad arcTu Zuelebur
ganwafuili, ukanasknel
gardehvlebodes raY alpebs, igi beberi,64
maRliT damyures
queyanani esreT sxuadasxua nirisani
moexiluodes.

dedrqurumsa mas, RmrTis asuls youlis


uuwynaressa, siRrmiseulis
sisadaviT nametur asre saamoda shdumrebs
romelic, ewuiunebodes
zecis mfrinueli, asulsa mas, vinc TualTa
aRxvnil esera shWuretda,
TiTqo ara uwyoda, jerec srul-axlaxan,
sikudilmoqadne qariSxali65
Tavzedan esreT gardmohgrguinvebda, sve
ukeTesi wina-hgzno balRman,66
Soris zecisa Sina dasasruls iqmnebodin
gancuifreba ese friadi.

96
vinaYTgan calke-erTi igi, rwmenisad
miaxlebuli, did ars viTarca Tavad
zenari Zali mowyale;
zeciernic warmohgzavniden amitom macnes,
romelica, dedrqurumis
mswrafliv mcnobeli, vinicobaa ase amguarad
Rimilian ganhsajebda:
hxams, Senamca ganutexelo, dagcadebdeso
sityua sxuaguari, Tan ki xmierad, moWabuke
igi macne, azraxdeboda,
germaniisad mzeramipyrobil:
“youlad-moyuaso, saZneloYs bednierebis
satuirTueladca, aRrCeul asre,
ZalovnebamikerZili hgiebde Senamc,67'

mas merme, rac tevrsSigan munve Semalvili


Senca, esera tkbils-Zils-movsili.
esreT Trobili, dabangulica yayaCoseul,
karga xans arad
Camagdebdi, uwinares jerec esera, vidre
zeoba qurumqalwulis gina nametur
mcrobilTaca maT
ros emznobodaT, ganhkuirdeboden raY isinic,
visi gvar-tomis yofilao anu
saiTgan mohvlindao turfa asuli,
Tavadac rodi gcnobebiyo dastur Seni
Camomavloba. maSinRa iyo,

97
Cemgniv ganaTu ukugriden, raa SuadRe
moiweunoda, ganmSorebelman,
megobrobis niSnad yuaili igi bagisa,68
ocnebad danTqmuls, srul
idumal Semogatove, Senca sruliad
martouli aRityuelebdi.
maincaRa aRmogskdebodin oqroanTa sityuaTa
xvavi, oTxiv-kide
mas, ucxromelsca daagzavnidi, netarZ
qalwulo Senamc! aRmouwbobel nakadTaca
maT.
rameTu lamis aim wmidis dedrisa msgavsad,
ama youilisa dedamSoblad hgiebs
romelic, kacTa enazed, amas garda,
dafaruli romels xhrqmevia,69
Senamc trfialTa Tu salmobaTa anu alRoTa
Tu mSuidobaTa mier sruliad
moxhgusebia mkerdi esera.

hoY daxhlien dilabindTa igi niavni,


vidremde srulad ganehxvnode, daxhnaTle
igi,
rac Tvalwin giZevs, aRara hmarTebs
saidumlos mas kulav gamouTqmel
daSTomaY, mas merme, raYc karga xansca
Semoburvil hgiebda igi;
rameTu xhferebs mokudavT kdemaY ese,

98
brZnulic iyves, RmerTTa gamo esera youlis
uumetes xans
krZalvilca dia aRityuelden mokudavni igi.
garna sadaRas gardametebul iyves yoeli ese,
rakiRa
wmida Tavwyaroni qmnilan oqrod anTu
rasme saqmedinjobad, friadi risxua zecis
kiden
daxhxdebodesca,70 erT-gzobas
asre ima dRe-Ramis gasayarsa, unda
moxhulindes
igi namduili.71
Sengniv sam-gzisca mas gardaxshwerde,
maincaRa gamouTqmel
dahSTebodes, eseviTar munve hgiebs, ubiwo
igi.

hoY wmidis miwis asulo, Senamc erT-gzis


saxelshdebde dedamSobelsa.
kldedmibrjnilni igi Cqerni, avdarica
tevrsa Sigan
Srials moshcemen, Zuelsca droebas
gardmomarTebul, igi72
gardasul-RuTiurica wmidis miwisca saxels
ukun gamoshZaxebdes.
raoden sxuaguar myofobs diaRac RuTiuri
igi gardasuli! marTliv esera

99
gardibrwyinebdes, aRityueldes Sors
gardamwode, raodenca
ganmaxareblad ubnobdes igi, amasTanve
momavliseul hgiebs raYca.
droYs Suagul eTerica ganaTlulis
qalwulebrivis miwisa Tanad
dahmkvidrdebodes, mogonebad
vlenilni igi uzrunuelnic, ima uzrunuel
arsTa mierve
stumarTmoyurulad daxvedrilni, siamiT
hgian,73
germaniav, queyanas amas, romels Senve
dedrqurumad daedginebi,
daucvel egred, gare irgvliv
xelmwifeTa Tu erTa mimarT rCevas rCevazed
agrerigad daaweunide.”

100
tevrs Sigan
Senamc tyiuro keTilqmnulo.
garna esera qoxmaxTa Sigan xhmkuidrebdesca
Zexorcieli, moridalis samosiT-
-ca iburuebodes, rameTu hgiebs nametnavad
Sinagan esreT, nametur esreT ucnaurca,
saimisod, rom dai-
-narCunos manve goni uzeSTaesi, viT
dedrqurumman cecxli zenari, ese ars
gansja Zexorcielis. amitom aris,
RmerTTamsgavssa mas, TviTmnebloba, zeSTa
Zalica, Selevnisad Tu aRsrulebisad
ganwesebuli, saTnoebaTa mieri youlis
uumetesi saSiSari saTnoebaY ena igi
mihrgunebia Zexorciels, moqmed-
-sa mas, damaqcevarsca, ukundamslvelsca,
Semomqcevelsca, dedrostatisad, marad-
-myourebis dedamSoblisad egrec
Sexhvrdomils, amad, raTamca daamowmos Tavi
Tuisi,
amad, raTamca hqonebiyos namemkuidrebi,
dedismierve ganswavlilsa mas,
dediseuli niWi youlis uuRmrTulesi,
sruldamteuneli
siyuaruli.
(gegmilni Tu nawyuetni)
(iohan kristian benYamin rYumelin-isad ZRunil)

101
Siller

Cuengniv esera gulisyurs vapyrobT


raimesa mxolod imisTuis-
mxolod imisTuis virWmevT raimes - tkivilTa
Tana raTam-
-ca
kualad CavxhkargoT igiv.

maulbronn. 18-s dek. 86-s


mun mogegonos megobari Seni hYolderlin.

(leqsad-miZRunaTa wignis furcelni)

102
* * *

“garna mesurvis miviqceode kavkasiisad,


yurTca momwuda rameTu Tqmuli, - dReisdRes
asre
moZaxili haerTa Sigan: hgiebeno mgosannica
laR agrerig viTar mercxalni.
egec rom ara, gaundviaT mimarT Cemsa
Wabukur droTa misadevar hambav eseviT:
Zuel-xanobas germanelni STamoebani
mSobelni Cuenni, donau-s zvirTTa
mindobilni, wynar
srul esera motevnilano.
mzis wulTa Tana mun zafxuls dRes
TuisiT erToblad Crdiloansa ra eseni
moiZiebden,
miaxlebian Turme kidec napirs Savis zRuis,
zRuasa amas stumriani s-h-wodebia
arcTu tyuilad” 74

103
hYolderlin-iseuli lirik-is amonaridi ger-
manuliTgan iTargmna 1973-2013 weliwadTa mis-
adevar. nawili Targmanisa 1980-s da 2000-s
weliwads daibeWda (ix. almanaxi "saunje" 1980
nomeri 6(39); besik adeiSvili. bolo lirika.
merwyuli Tbilisi 2000).

friidrih baissner (1905-1977)-is


ganmartebaTadakvalad.

1. morea _ peloponesi.
2. rodanus _ md. rona.
3. tanT daiwyvets ima aspitTa _ es iersaxe
CCvili herakles gmirobis anareklia.
4. 1765 wels rusom erTi xani dahyo petres
kunZulze, bielerzees SemogarenSi.
5. sokrate igulisxmeba (ix. "nadimi" platonisa
da Sig moxsenebuli seroba).
6. qaosismieri Zalni (titanni), _ ufskrulT
mijaWvulni mas mere, rac daTrguna isini yov-
ladZlierma zevsma (iupiterma) da, danTqa tar-
taross (qvesknels); dRisieri gamovlineba maT
warTmeviaT. mouTmenlad elian isini Jams Tavaw-
yvetisa, RmerTTa ganmageoba sZlion raTa. agre
ganuridebia elinur-miTiur sazriss gaqvaveba
104
da uZraoba. eg Zalni dasasrulisa da gardas-
vlisa hqmnian cxovrebiseul sicxovles; iwode-
bian mitomac isini, viTarca cxovelqmnil (cx-
ovel), _ ganmartavs am striqons hoYlderli-
nis TxzulebaTa gamomcemeli fridrih baissner
[Stutgart-i. 1953, gamomcemloba kolhammer-
isa t. 2. gameorebuli 1970 w. t. 2. e. w. mcire
Stuttgartuli gamocema].
7. germanuli Zeus-is nacvlad hYolderlin
moixmobs saxels Zevs, rac qarTuls sityuaTx-
marebas zedmiwevniT esadageba ("zeves") _
8. elis - peloponnes-is aremare amave saxel-
wodebis dedaqalaqiTurT. munve mdebarebs olim-
pia - asparezobaTa alagi. isTmos - isTmosur
SejibrebaTa alagi - poseidon-s danaTlil; smirna
da efeso - oriv ganelageboda ionia-s - mcire
aziis dasavlis sanapiros -
9. Evier -sakulto saxeli dionisos-i - [dion-
isos _ Ruinisa da bunebis warmomqmnel ZalTa
RuTaeba. ix. berZnuli da romauli sakuTari
saxelebis orTografiuli leqsikoni. Seadgina
kona gigineiSvilma. Tbilisi 1985] -
naxevarRuTaebani waredginebian viTarca Sua-
mavalni uzeSTaes-sa RmerTsa da ZexorcielTa
Soris; sulni, romelnic TavianTi miwieri xe-
tebisas iqmnebodin SeboWvil viTarca suli
miwierSobilisa [erTdagvari parallele in-

105
duri miTologiisa gonebis wiaR unebur amo-
tivtivdeba] -
10-12. alpebi-s mxare - igive samSoblo ger-
manelTa, romlis ukudavs niSnad arwivi dae-
saxeba. rameTu hgiebs mfrinveli igi, viTarca
miwis pirs gardaqmnili ostati vinme; gaxsen-
deba Zueli niSani arwiv-kacisa; amasTanve Zal-
gics igulo igi uzeSTaesi intellektualo-
bis niSnad: egrec iCneuden mas uuZuelesni
mistikosni-
13. - vinaYTgan hYolderliniseulni teqstni
musikas miemTxvian, upriania, amohrido "mxo-
lo-erTi"-s meoreul Tu mesameul naTxzenT
sxvaobani, rameTu imTaviTve dashwesebia musi-
kas, variantTa wiaR Caxhmarxos ram Seulevne-
li (dauTmobeli); amave ganawess miedevneba me-
ore leqsi hYolderlin-isa "patmos"-
14. qristean goniT mgosnad, SesaZloa, friid-
rih gottlob klopStokk (1724-1803) an ara
da sulac legenduri ossian igulisxmebodes-
o, dashZens b-ni baissner-
15. afrikeli - netari augustinus (avgustine)
igulisxmeba, - germanelTa mier friadca Se-
racxili -
16. igulisxmeba landgraf friidrih ludvig
fon hessen-homburg, romels miuZRuna hYold-
erlinma leqsi "patmos"-

106
17. e. i. mizanni, e. i. dasasrulni gzisa (dasas-
rulni savalisa)
18. "maSin ieso aRmoiyuana udabnod sulisagan
gamocdad eSmakisagan" - saxareba matTesagan -
19. foToli samyurasi: samni naxevarRuTaebani:
herakleus, bakxos, kristus -
20. xazgasmulia sasoeba mgosnisa, romels cn-
aureba uuZueles gmirTa arsisa araTu rasme
miaxloebisamebr, aramed xangrZlivis wurTnvis
wyalobiT mourWmia - metapher "cudi locva"
swored agre ganimarteba -
21a. "zeca da dedamiwa erTTavad mTlianobas
Seadgineben, erTierTmaneTs miendobian - minebde-
bian"-o, agre miaCnia hYolderlin-s -
22. patmos - sporades - jgufis kunZulTagani
kreta-s da mcire aziis samxriT-dasavlis san-
apiros Soris [-berZnul-romauli sakuTari
saxelebis orTografiuli leqsikoni. Seadgina
kona gigineiSvilma. Tbilisi 1985] -
23. 1801 weliwadis Tebervlis 6-s isaak sin-
kler atyobinebda hYolderlin-s: "landgraf-
is xelT Camibarebia minaZRueni Exmplar "pat-
mos"-isa; landgrafs friadis madlobiT, sixar-
uliTca miurqmevia leqsi. iqave uTqvams, ganvi-
xarebdi homburg-s Tuki mewveoda-o mgosani" -
24. tmolos - mcire aziis queynis - lidi-is
mTagrexili -

107
25. paktoolos - mdinare lidiaSi; Tan-moiy-
olebda oqromarcvalT; veclis SigTavsis gamo
aemag mdinares leikoxisos da elektron Seer-
qua -
26. taurus - mTagrexili mcire azias (-arameul)
27. Caria-s - mcire aziis samxriT-dasavals mde-
bare queynis - Crdilo sazRuars gardaTxmuliyo
mTagrexili messoogis - (Zveli kari-is damoukide-
beli samefos miwa-wyali dReis TurqeT-s upy-
ria) -
28. "da iyo meyuseulad zeciT oxra, viTarca
mowevna qarisa da aRivso yoveli igi saxli,
sada igi iqmnes msxdomare" (- saqme mociqulTa.
Tavi 2,2).
29. Parenthese (CanarTi): monacvleoba dRe-Ramisa;
Semdgom yovelive warvals RmrTeebrivis wes-
rigisdakvalad; aroden mkveTriv-ganwyuetil, ar-
oden ara-erTgul warimarTodes qmedeba amier
esreT ganbrZnobili adamianebisa, romelnic aw-
indels RmrTisgan-ganZarcvilobas, raYc Ru-
Tis-mier mowevnili siRamisas borotma man, mar-
tooba - gancalkevebis sulman, ganshwafa, aRmo-
kveTen; ganbrZnobili adamiani amxilebdes borot-
sa mas, gardashZalavdes; oqroan sulTa damtev-
nelni, aw "fernacvalni" kacTa naSierni, erTi-
erTmaneTs moyuasurad xelT ganuwudian; Sexh-
vedreben maTgan ganmlTob ufals: "dahxande-

108
bode"-o, didsa mas miwad daabruneben vedrebiTve;
aeg ukve ganaTu ram naocnebari, aramed nam-
duil-Cenili (dasturebuli) - "kululT-dam-
wudomi" (hezekiel 8,3) - uSualo Semoqceva
didisa (e. i. RmrTisa) iqmnebodes-o, Segvagonebs
mxedi mgosani -
30. dionise, areopagelis monaTxrobi sagangeb-
od miganiSnebs, raguaris mowadinebiT hswavlo-
ben angelosni ucnobels siRrmiseuls kavSirs,
romelman mamisa da Zis ganukueTloba hqmna -
31. zeciur hierarqiaTa zedmiwevniT wudomas,
amasTanave kacebrivi goniTi evoluciis ganazrebas
TiTqo erTobliv moicavdes aemag toldaudebel
gonivrul striqonTa dineba - [mTargmnelis
SeniSvna] -
31a -32. "morisxali zecis mbrZanebeli ganaRa
moiTmenda, samzadisis Tu gardaslvis xanasa am-
as, vTqvaT da, ukve Camoyalibebulad warmovvl-
eniliyavi, ganmesaxebina ram momTavrebuli da
saRirali, aramed hnebavs zenaars, vhyofde saim-
isod, rom ganveswavlo (ganvewafo) friads tri-
alsa amas"-, hYolderlinis aemag naTquamman,
SesaZloa, mgosnis pirovnuli "apollon-uri
dabrmoba" amogaxsnevinos kidec, anu TiToeuli
CuenTagani Rrmad Caafiqros, friads zneobiTs
ganwmendas miaaxlos - [mTargmnelis SeniSnva] -
33. qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni -
mraualtomeuli - miaTiTebs iranul warmomau-
109
lobas leqsem-isa "yalbi"; iranulSi igi "borot"-
s miesadageboda-o - [mTargmnelis SeniSnva] -
33a. - "berZenTa mTavari midrekileba gaxlavs
Secnoba TavisTavisa, radgan swored aeg Secno-
ba daitevnida maT sisustes imavdroulad, ma-
Sin, rodesac Cveni droYs warmodgenaTa gvar-
obani mTavar midrekilebas, raimis moxelTebas,
raimisadmi - anu bedisadmi miwevnilobas aiTan-
ieben, radgan bedis-garegan yofna - "dismoron"
rasme sisusted gviCns diaRac". - (hYolder-
lin-is piradi werilidan). qarTuli: bedi-ube-
doba, bedniereba-ubedureba albaT, igives gulisx-
mobs. xolo sulxan-saba orbeliani wmidiv es-
qatologur ganhmartavda yoelsa amas: "Tu vin
hgonebT bedisaTvis, viTarmed arsebiTi rame iyos,
romels umecarni ityvian da mas miaCemeben niW-
sa RmrTisasa. bedi saxeli ars mefeTa simaR-l-
isa, da glaxakTa simkodavisa. kvalad kaci vin-
me borotis Rirsi RmerTman Seiwyalos da Se-
ucvalos boroti keTilad, eseviTar saxelad
bedi ewodebis".
34-36. dasasrulisad miemarTodes yoelica: [ig-
ulisxmeba Sualeduri xanis damTavreba, anu
aRxdomili
aRxdomili-s dasawyisi, odes RmerTni dedamiwas
kulavindebur mohxedaven, Semoeqcevian, Tavian-
Tive namduil saxelTadakvalad danaTlulni,
TuisTa saqmeTa-Sina Rirseul-Secnobilni, aRia-

110
rebulni. - msivanTa warbTa dacamlaxavica]: pir-
vandeli mcxinvareba RmrTis sxivisa merme da-
cxrebodes, RmrTisave warbTagan (anu RrubelT-
agan) moCrdilul wynars mzerad daeCinebodes,
miwierTa mimarT molbebodes, igi ufali, dedami-
wis mimviwyebeli -, eg miviwyebac imas moaswa-
vebs, rom RmrTisadmi pirdapir miaxlebas, miax-
lebas pirvandels, amier wmida werilidan gardmo-
suli ufliseuli cnobilebani Caenacvlebian -
mzrunvelca ... iqmnes ganzardili]: "zrunva"
(pflegen: movla-patronoba) sabas mier agre gan-
imarteba: "SiSi dacemisa, gina navRvlaY" - sax-
areba matTesagan (6,25): "amitomac geubnebiT
Tqven: nu izrunavT Tqveni sulisaTvis, ra vWa-
moT anda ra vsvaTo; nurc Tqveni sxeulisaTvis,
riT SevimosoTo. gana suli ufro meti ar
aris, vidre sazrdeli da sxeuli ufro meti,
vidre samoseli?" [sulis da sxeulis Zuelel-
linuri sinTezisi bolomde ucdomlad amoic-
no mgosanma da dausaxa igi Tvis mamuls nam-
duils miznad da aseve gzad, gzad, raYc er-
daderTi sinamduilisad migvaaxlebs] friid-
rih baissner sityuasityuiT moixmobs didi
germaneli romantikosis Tqmuls [ahim fon arnim.
Gräfin Dolores]: ". . . is, raYc agrerigad damdgnob-
ganmZle aris, igic rigian iqmnes-o ganmarte-
bul, - hbrZanebs Rrma moazre igi (hYolder-

111
lin) - amad miedevnebodes germanelTa queyana
ganviTarebisa Tuisis misadevar". -
37. "sul mudam ufro da ufro youlis uu-
metes mkacri enanaSenob-isad mimswrafveli name-
tur Zlieri neba [hYolderlin-isa] qmnila dau-
ridebel im zomamde, rom arad agdebs gramma-
tikul wesT: pirveli winadadebis subYekt me-
ore winadadebis [pirdapiri] obYekt
obYekt-is meSveo-
biT ganemTlianeba - Seivseba"-o, - dashZens fri-
idrih baissner. Cemis mxridan erTs ganvhbedav-
di saTqmelad: araviTari darRveva [grammatikul
wesTa], - saqme sxuagvarad unda iyos: hYolder-
lin-s genios-is niSneuli srul-ara-ordiner-
zegrZnobadi arqmev
arqmev-is wyalobiT Zal-ucs mi-
upyras RmerTsve is, raYc RmrTisa ars, - ma-
radi wris Semotarebisaebr vinZlo gansaerT-
mTlianeblad-meTqi. [mTargmnelis SeniSvna] -
38. "mokveTili Tavi naTlismcemlis viT yurZ-
nis mtevani mwife warwyuetili, dasvenili mx-
anebelsa lakansa zedan" [mxanebeli lakani -
myovrobisa, gangrZnobadobisa dasturyofa] - me-
tapher, imguari, did modernistebs rom Sexh-
SurdebodaT, garna eg uupirveles youlisa miaTi-
Tebs Seuwudomels zeciurs silamazes, romels
zegrZnobadi samyaro-s Wuretad, is ki ara, xe-
dva
dva-d ganawafi suli TuRa airqmevs-, amgvari
sulis patroni gaxlda hYolderlin. siria

112
hYolderlin-s mTlian esera wmida queyanad
esaxa, macxovaric-sirielad-
39-39a. qriste-s qmedeba jer ar momTavrebula;
gmirTa Tu naxevarRuTaebaTa gverdigverd, vi-
Tar kacTa da RmerTTa Suamavali warmovlinde-
bis dReisdRes qriste; naxevarRuTaebadve miiC-
neva aqilevs-is mama pelevs, visi saxelic mTels
kunZuls dahnaTvlia. mier stiqion-isa CaRu-
puls xomalds gamoRweuli kolumbus swored
kunZul pelevs-s Seufarvia. [b-ni baissner-is
ganmarteba] –
39b- igulvebodes igavi igi] qriste, qriste-s-
gan motanebuli maradi droYs sve-bedi igul-
isxmeba.-ix. f. baissner-is ganmarteba-
hYolderlin-ma kant-gYothe-Siller-is goni-
seuli xana daaguirguina, metic: munve wina-hg-
zno Soreuli kulturuli saxelmwifoebrioba
german-iisa [mermindeli kacebrivi sinTezis-i,
raYc warmosaxvasac aRematebodes iqneba. mTarg-
mnelis SeniSnva]-
40. uarmyoflisa]: igulisxmeba qriste. filip-
pelTa mimarTa (2,6): "romelsac, rogorc Rmr-
Tis xats natacebad ar Seuracxavs RmrTis
sworad yofna, magram daimcro TavisTavi, mono-
bis xati Seimosa da kacis msgavsad iqmna. Tavi
daimdabla, morCilic gaxlda sikudilamde, jvar-
zed sikudiladmde. amitom aRamaRla RmerTman

113
da moaniWa mas saxeli uzesTaesi yovelTa sax-
elTasa,..." [axal da Zuel TargmanTaSenajeri] -
41. weliwadis sxua naxevars gardashtanebs]:
zamTridan gazafxulisad warwodvis naTeli xa-
ti. - zamTris xana mTavrdeba, droTa dasasrul
shdginebs igi, qriste, vinc droebaTa amaT daslva
dausazRura. risxva RmrTisa, Suala droeba
igi, gardivlis, droeba maisis moiwevneba... [b-ni
baissner-is ganmarteba]. rogor iqneba, ar Seix-
sno konstantin balmont-is mier erTs werilSi
qarTulad moyvanili iSviaTi striqoni: "Suqi-
ani dasawyisi siyuarulis, rogorc nazi dasawy-
isi maisisa"...
42. oTxad-oTxi bwkari, raYc Suasaukunebrivi
qristeanobis arss gardashsaxavs, miTve acno-
bilebs - marad-h-yofs, bolovads wertilsca
mitanebuls mas - [mTargmnelis SeniSvna] -
43. klemens brentano (1778-1842|) Tvissave 6-
bwkariani epitaphe-s maboloebel striqonebad
hYolderlin-is aemag leqsis pirveli stro-
phe-s bolo 4-s taeps irCevda (odnavad saxecv-
lils)- werili rahel varnhagen-isad 1813 we-
liwadis 25-s ivniss: "garna wmidisaebr-fxi-
zels-wyalsca Tavs Caxshwoduides gedi Tro-
bili, varskulavTkrebulisad salams sikudilm-
inapirebul igi mogalobe aRaulendes".
"Aber es tauchet der Schwan ins heilignüchterne
Wasser,/ Trunken das Haupt / Und Singt sterbend

114
dem Sternbild den Gruss" [SesaZloa, gedis Tana-
varskvlavedi igulisxmebodes. mTargmnelis SeniS-
nva].
fr. baissner hYolderlin-is aemag leqsis pirv-
el-meore strophe-s Soris erTdagvars pir-
ispirobas iniSnebs: miwierTa sasiyvarulod mo-
wifva-aRfurCnuas (xurvebas), anda viTarca irru-
baqiZe ityoda: mzis xuruS
xuruS-s wmidiv-fxizeli
wyali, aseve sazogadod zrdis (ganviTarebis)
mapirobebeli Crdiloba miwamSoblisa daanelebs;
xolo meores mxriv gardammet-wmidiv-fxizeli
igi zamTari kacebrivs arsebas, cxorebis meore
naxevrisadca miwevnils, dids verafers nuge-
Sinismcemlad gamoadgebis-o; me ki, hYolder-
lin-is (1770-1843) zebunebiTi Zalis melodia-
Ta mier pyrobils, aemag bwkarTa CemTvis xmad-
ablier uneblieT mmeorebels, Sorebeli, ucxo
xibli erTbaSad momicevs: TiTqo friidrih niit-
cSe-s romelime diThirambe-s aRmonakunesisa anTu
rainer maria rilke-s gulisaRmomskunel leqs-
Ta melodii-s naxmevi Semomfrqueodes, meqmne-
bodes gansxeulebuls gagebad srul-oiropuli
cnebisa continuite’, raYc sabolood sulis uku-
davebas, anu kacebrivis arsis maradigiveobas
vinicobaa mianiSnebdes-meTqi. . .
44. aeg marTliv ubadlo (Zniad amosacnobi)
mxatvruli Senaqvsi friidrih baissner-s mgos-

115
nis TqmuliTve ganumartavs: Soreulni da ux-
ilavni igi RmrTeebrivi Tvisebani TviTonve
unda dasjerdeboden, raTa ama Tu im gan-
saxebaTamebr [Weqa-quxilis (grguinvis) an ara
elvis ieriT] eqmnen aRsaqmeladca kacebrivs
grZnobasa amas, TumcaRa gansaxebani ese RmrTee-
brivT niSan-TvisebaTa maT arsobrivad vinicobaa
eucxoebodeT
eucxoebodeT-o.
45. swored "arqipelag"-is ritmulma sxmulo-
bam pirvelma ganapiroba sruliadi metruli
saxedqmna hYolderlin-iseuli mermindeli him-
nebisa, anu uzado formadmosiloba, ramac er-
Tobilad Sehkra-SehkinZa "simRerani samSoblo-
Ysa", _ germanuli lirikis aeg toldaudebeli
monapovari. saleqso - metrul Tu sintaksur
danawevreba-ganwilvaTa urTierTWidili-pir-
ispiroba (SfoTieri, daudrgomeli, wamisyofi-
Ti), xolo imav dros mxatvruli sinTezis-
isad, poziturobisad gardamZaluveli daucade-
beli swrafva mgosnisa swored amguars sakvirv-
els ganukveTloba-mTlianobas moshweunida-o, -
dashZens friidrih baissner-
46. kalavria - mSobliuri kunZuli diotima-
si, raYca nametnavis siyuaruliT aRuwernia
hYolderlin-s (romani "hiperion")-
47. zeciTgan faetonT-is gardmonarcxebam quey-
niereba cecxlsca danshTqa, mdinarenic aRmosh-
wbo-aRmoahSro; nilos, TavisTavisca damfaru-
116
el, SiSdacemuli, youlis uukiduress SoreT-
sa mas ganvhlTobiliyo, im zomamde, rom iqmne-
boda misi Tavwyaro kacTagan mudam ucnobel;
Svidiv SesarTavi nilos-is qmniliyo uwylod,
amas gviTxrobs ovidius; mklavTa ganshwod-
vides] SesarTavs miwevnili nilos-mdinaris ori
toti igulisxmeba - [f. baissner] -
48. sanacvlod germanuli sityvisa "Perser" hY-
olderlin moixmobs Zuelad dawesebuls "Perse"
[f. baissner], raYc qarTuls "sparsi" agrerig
misadagebia -
49. ekbatana - spars mefeTa sazafxulo rezi-
denc -
50. nakadisca igi didmTavarni] pirvel-mosax-
leni, romelni tyis niadags moaSandakeben, did-
mTavrebad iwodebian (Forst - Fürst - TiTqo si-
tyvis TamaSicaa); azri Semdegia: eseni viTarca
winamZRolni, pirvelni warevlineboden; igi naka-
dic aki arevn-darevnil miixlarToda, vidre
savals (swors sadinars) ganhkafvida (ganhkveTav-
da) (f. baissner-is ganmarteba] -
51. ilisos - Ilisus] mdinare Zuels atika-Si:
"martoul icdis ilisus, vinaYTgan sayovla-
do ganadgurebas is erTaderTi uzianod gard-
arComila", - hbrZanebs hYolderlin -
52. kolonos] - atikes demosi jiSian cxenTa
moSenebiT ganhqueynebuliyo. atike - Zueli Su-
agulsaberZneTis mxare -

117
53. pentele] - aTeni-s Crdilo-aRmosavleT- mde-
bare mTa (mTels im are-midamosac igive saxeli
daxhrqmevia) marmaris sabado. mdedrobiTi sqe-
sis saxels, "pentele" hYolderlin maxvilis
gardataniT mamrobiTi sqesis saxelad moaqcevs
(relevanturi SemoqmediTi akti mgosnisa) [ix.
f. baissner-is ganmarteba] -
54. pritanis] - sityvasityviT: mTavari, wina-mi-
mkulevi, saxelmwifo umaRlesi moxele; 50 sena-
torTagan TiToeuli wilisyrisdakvalad (er-
Timeoris Camnacvlebel) 35-36 dRes weliwadSi
erTxel (nakians weliwads 38-39 dRes) zena sa-
bWos, agreTve saxalxo yrilobas waruZRuebo-
den; pritanTa oTaxi] - pritaneion, sad aeg ma-
Ralni pirni sazrdos igemebden, aseve ucxoel
stumarT anTu pativdebul moqalaqeTa maT hmas-
pinZlobden. gimnasion] maedan-alagi, sad ymawvil-
kacni Tu mowifulni mamrni SiSuelni (gimno)
sxeuls ganswafuiden [f. baissner] -
55. borcvi mzevebeli] akropolis - sparsTa mi-
er iavarqmnili, - perikle-m kidev ukeTes mSue-
nebiTca axliv aRaSenebina 449-429 weliwadTa
misadevar (Zuelis welTaRricxviT.) [f. baiss-
ner] -
56. tempea] - xeoba TesaliaSi -
57. Tebe: mxedis teirezias bina - alagi iguli-
sxmeba - [f. beissner] -

118
58. ionia] - mcire aziis dasavleTis sanapiro -
59. qeronea] - qalaqi beotiaSi, sad philipp II
makedonelma daamarcxa aTen-beotiis jari. amiT
dasrulda berZnuli Tavisuflebis da damoukide-
blobis gmiruli xana; moiwyeboda makedonuri
xangrZlivi batonoba. qeronea-s velzed daRu-
pulTa samarovans dResamomde shdarajobs xva-
di lomis marmarilos qandaki. Termopiles xeobasa
da oetas mTagrexils Soris gardaxdils brZo-
las sparsTa winaaRmdgomi samasi sparteli,
mefe leonida-s mxardamxar morkinal, ware-
wiroden - [f. baissner] -
60. siRrme] - attributuli gamoxatulebaa
siwynaris - [f. baissner] -
61. "germania-s SuadRis xvatSi donau
donau-s Tavw-
yaros midamod dandobilad Tavmidebul
Tulemars dedrs, Tuissave idumali Sorgan-
mwode Zalni dauzognia saimisod, rom gan-
hfurCnos-ganhSalos isini amier, mowodebisa
wamsa amas modarajeman" (hYolderlin-is wer-
ili Zmisadmi. dekenberi. 1800). [f. baissner] -.
swored napoleon-is mZlavrobis xanaSi vali-
daniSnuleba germaniisa hYolderlins, SesaZloa,
srul-axlebr exilveboda. germanuli sityvari
konrad duden-isa ganmartavs: germania-germanelTa
queynis galaTinurebuli saxeldeba (arsebiTi
saxeli dedrobiTi); xolo hYolderlin-is Rrma

119
poeturi miniSnebisaebr: gansxeulebuli dedru-
li xateba - [-mTargmnelis SeniSnva] -
62. sando saxebaY], raYc uwindel morisxal
iers uflisa amier Caenacvleba, saTnomosilo-
biTca gadaxhfaravs, (rasac Sueniereba, xelovneba
imTaviTve asacnaurebda)- [f. baissner] - Sueni-
ereba - xelovneba kacT saimisod gardmohscemi-
aT, WeSmaritebis winare mdgari kacTagani bolo-
mde rom ar moisras, ar gaisrisos-o, viTarca
friidrih niitcSe ityoda. igive gamouTqvams
rilke-s (RMR) "duinur elegiebSi" - [ix. fr.
baissner-is ganmarteba] -
63. tevrsa mas] - misani dedris dodona-s samy-
ofeli igulisxmeba [f. baissner] -
64. arwivi] - germanelTa queynis niSani (sym-
bol) -
65. sikudilmoqadne qariSxali] - 1789 weliwa-
dis revolusion. [f. baissner] -
66. sve ukeTesi] - is, rasac germanelTa queyana
RwuiT TuisiTa moinagrebdes; is, raYc brZo-
lis velzed monapovarTa gardammetia - [f. baiss-
ner] -
67. sityua sxuaguari] eg aris sityua saZne-
lo bednierebisa
bednierebisa, risi tuirTuac qalwul-
qurums amas (germania-s) aRar gauWirdeba, rad-
gan saamisod aRrCeuli da Zalmosili gaxlavs
igi amasTanve - [f. baissner] - hYolderlin-s

120
saTnoebaTagan youlis uuZneless da uuSue-
nieres saTnoebad bednierebis atana uCnda [-
werili gancenbax-isadmi. 1801. f. baissner] -
68. bagis yuaili] ena- [f. baissner] -
69. dafaruli] - dedamiwis metapher - [f.
baissner] -
70. friadi risxva] - viTarca niSani queyanasa
zedan RmerTTa Semoqcevis -[f. baissner] -
71. igi namduili] - saxeli wmidisa warmo-
saTqmelad ar mogenebeba; hebraelni uflis sax-
elis warmoTqmas ekrZalviden - [f. baissner];
hYolderlinma moixmo dialekturi "einsmals"
(igive, rac einmal)-, am sityvis moxmoba mYo-
rike-s shCveviyo agreTve -[f. baissner] -
72. gardasulRuTiuri...] - ZuelberZnuli droe-
bidan gardmomarTebuli ufali (igive mama eTeri);
droYs Suagul,] e.i. dRevandels wams (-esaa
wami warsulsa da mermiss Sua movlenili). -
"maSinRa, odes mama eTeri yoelTa kacTa mier
iqmnebodes cnobili, Zal-ucs RmrTeebrivsa mas
kacTa Soris uwindebur qmedebaY",- agre hfiqrobs
mgosani [f. baissner-is ganmarteba] -
73. uzrunuelni] - Zuelni RmerTni - mogonebad
vlenilni -, kacTa mier gulRiad migebebulni,
Zuels keria-s Semoqceulni, zeimobs adamiani,
ise rogorc ZuelberZnuls droebaSi uzeimnia
mas, namduils RuTisSvils - [f. baissner] -

121
74. hYolderlin-s citirebs adolf endler –
poeti, prozaikosi, esseisti,- qarTuli poeziis
anTologi-is Semqmnel-mTargmnelTagani, - wign-
Si: ori mcdeloba saqarTvelos Taobaze Txro-
bisa (1973-1975). halle (zaale) 1976.

122
sarCevi

yaribi 7
muxebi 14
cecxl-eTerisadmi 16
raini 20
mxolod–erTi. pirvel-naTxzeni 30
mxolod–erTi. meoreuli naTxzeni 34
mxolod-erTi. mesameuli naTxzeni 38
patmos-i 42
patmos-i. wina-sakiburi 55
patmos-i. monasaxni gviandelnaTxzen-isa 56
patmos-i. bolonaTxzenis misarTvani 62
naxeuarcxorebamoTeul 63
yrmisa erTisa sikudilzed gamoTqmul 64
ama soflis siameni... 64
miZinebulni 65
khristoph Svab-isad 66
ra aris RmerTi?.. 67
ra aris kacTa cxorebaY?.. 68
arqipelagi 69
germanelTa qveyanaY 93
tevrs Sigan 101
Siller 102
…garna mesurvis miviqceode kavkasiisad 103
f. baissner-is ganmartebaTadakualad 104

123
levan kavlelis gamomcemlobaSi

seriiT
msoflio poeziis mozaika
gamoica:

wigni I - Carlz bukovski


wigni II - mixeil goguaZe
wigni IV - ezra paundi
wigni V - Carlz olsoni
wigni VI - badri guguSvili
wigni VII - h. m. encensbergeri
wigni X - esma oniani
wigni XII - ernst maisteri
wigni XIII - ingeborg baxmani
winamdebare wigni

gamosacemad mzaddeba:

wigni III
alen ginzbergi

wigni VIII
Tamaz baZaRua

wigni IX
T. s. elioti

wigni XV
SoTa CantlaZe
124

You might also like