Professional Documents
Culture Documents
raini
ISBN 978-9941-0-5217-0
ISSN 2298-0555
fridrih hiolderlini
raini
germanulidan Targmna
besik adeiSvilma
egeb ggonia,
jerovan iyves, imguaradve warimarTos
ese yoeli, raguaradca Zuels xanas mas
warimarTuoda, marTliv
esurvaT ZexorcielT xelovnebis ima
samefos dafuZnebaY, garna
eqmnaT gamotovil amasTanve is,
raYc samSoblouria, ZirisZiramde
usasoodca moisrveboda berZenT-queyana
youlis ese uumSuenesi…
fridrih hYolderlini
[himnuri monasaxni (amonaridi)]
6
yaribi
8
moyvasurad winare maTTa.
dedamiwav! gezraxe me: qvrivoxeri
STenilxar-meTqi, uSvilosnod
SerCenils agre gamyofebs-meTqi aqaurTa
JamTa neloba.
ara nayofTa gamomsTvlelo, ara pirmSois
gamomzrdelo dedur mcdelobiT,
kvalad SvilSi Tavis xilva ar gegebis
xanmoTeuls - eg ars sikvdili!
odesme iqneb Senc gagalRos
sxivosnebaman cisadcierman,
Sens Ratak Tvlemas sunTqviT TvisiT
moesaTnoos;
Semoiskdino marcvlisdarad Senac garsni
brinjaosani
da gadmozido rosme samyaro, mZime
kvirtebad axvewili da krZaleuli.
Zali Seni danazogari daegzos egeb
saturfalis gazafxulisad,
afurCnos vardni da aaCqrolos mzis
badagi CrdiloeTis siduxWireSi.
9
aRmswrafvels, Cemad mTneveli -
erTi dro iyo, mklavebi maTi dandobilad
mananavebda.
netari mwvane, igiv mowame maradiuli,
mSvenieri arsebobisa,
ganmacocxlebs da siWabuked mimaqcevs
kvalad.
aw vcan sibere. yinulovanma poliusma
damaCnia eg pirmkrTaloba
da alkidebam samxreTulma damacvivna
wmidad kululni.
mainc kidev, viTar avrora Tvis
tiTonoss, mSobelo miwav,
Zes Senmiers Semomejare mocinaris
yvavilovnebiT.
kurTxeulo! wiaR Sensa borcvi ise ar
azidula, vazis fesvi ar dahxveodes,
atalRul balaxs SemodgomiT qve
awvimeben nayofs xeebi.
da CqeralebSi ferxT ganibanen mTani
mRvivarni.
rtoTa da xavsTa gvirgvinebiT
ganigrileben mcxinvare SublTa.
ise, viTarca didpapas mxrebze atorReba
sCveviaT balRebs,
egredve mTis wvers SeWidebia alag qoxi,
alag kidev cixe-darbazi.
10
gamouxlteba tyes iremi mSvidobiani da
mzenaTels daeSureba
da moboine Savardeni mocinar zecas
TvalTa maRliTve mimoatarebs.
barSi kidev, sad yvavilebs marCenali
wyaro egebis,
mdelos nebier gadawvdenia bewo sofeli.
simyudrovea iq. ZlivZlivobiT mogeyureba
zuzuni mrjeli wisqvilisa,
daRma-daRma mTas mouyveba gaWedili
fersos Wriali.
kantikuntadRa gamoismis mopiruli
celis wkriali sayvareli
da SeZaxili guTnidedisa, xars rom
midenis bijeb-bijebiT.
sayvarelia dedis nana, balaxzed
morTxmuls yrma kalTaSi Cauwvenia,
mze efereba ZilSid moRimar Cvils,
vardobisTvis.
gaRmiT, tyis piras WiSkari dgas
dayruebuli, Telis varji gadahfarvia,
afurCvnila da Robes mWirsned
Semojarvia anwlis yvavili -
mimirqmevs saxli, baRnaris Cero idumali,
sad mamaCemma
nargTa tol-sworad siyvarulisa
Tvisisaebr mzarda odesRac -
11
aCurCulebul totebs Tavze moveqceodi,
TriTinasaviT xalisiani, viSvebdi CemTvis,
sunnelmodenil Tivis zvinSi Subls
Sevfarvidi.
bunebao samSobloisa! erTgul meyavi
eseoden, kvlavindeburad
alersiani da mzrunveli ivrdomeb ltolvils.
kvlavindeburad damwodebian atmis
xeebi, Cems sarkmels kvlavac
avardnia savse mtevnebi, mowevnili Cemda
mTnevelad.
alalbed Ruis alubali da agrerig
warsatyvevnelad,
wawvdil xelsac alalbedad da TavisiT
daezideba rexi rtoebi.
mTnevs da SorisSor gamityuebs baRiT
biliki, tyis samosels daulevels
SemaRwevinebs anu qevqev Camomatarebs
saqcevs wyarosas.
mzev samSobloYs! dafenil biliks
mewamulad amiferadeb, aTinaTi Seni
ganmatfobs, gugisa da gugis Sua
uwindeburad daTamaSdeba.
Sevsvam alsa da Sevsvam sulsa, mzev,
salxinois Senis TasiTgan,
araodes minebdes Tvlemas SeniT
mRviZari, es nawamebi WaRara Tavi.
12
saTnoo mzeo! balRobis Zils rom daswyvite
da ganmiRviZe odesRac mkerdi
Sengniv xmobili, Tvinier ZaliT rom
aRmamaRle da gamaqane,
ahande, ufro mondobili da ufrois
ganbrZnobili kvlav dagibrundi,
movirWmo raTa mSvidobai, yvavilTa
ferxTiT davunjde raTa.
13
muxebi
15
cecxl-eTerisadmi
17
ciureTeris rCeulni kidev, sirni
netarni, mamis maradi darbazis wiaRT
boginobasa da ege TamaSs Sesjerdebian.
vrceuleba ese friadi
itevdes frTosanT da arca romels
daebedos walik biliki,
laRad srbolavdes mamis WerqveS didze
didi da mcireze mcirec.
TavzeviT esreT dambrunaven vidre
frTosnebi, gulTa ocvnani
saswaulad aRmiwvdes maTda, TiTqo
samSoblo saTnomyofeli
maRliT mixmobdes, alpebsa zeda
gadadgoma momesurveba,
raTa Zaxili davawvdino otebul arwivs,
vin Jamsa erTsa zevesis mklavebs
warutana yrmaY netari,
awcaRa damxsnas monobasa da me erTi
aRmitanos eTerTa darbazs.
18
SenTa baRnarTa wiaR cxovrebad
upirveles wargvetaneba.
zRvis boboqar guls veZalebiT, raTa
sivrceTa gadaSlilTa wiaR wyurvili
davicxroT ese. Tavisnebisad aTamaSebs xomaldis
kiCos zvirTi da zvirTi dausabamo,
mreTamreoba zRvaTa RmerTis gulis
ficars Svebad exleba da ukmaria
mainc guli,
ufrore Rrmaa okeane, venatriT romels,
talRa misi ufro msubuqi da monarnare, -
netar arian kacni, romelT xelewifebaT
hyudon xomaldi zRvis mseravi
oqrovanTa misTa napirTa.
19
raini
21
ver garduxval soflad myofeli,
ragind imZlavros SeWirvebam da ginda
wvrTnaman,
mainc Soba uflobdes kacsa, sxivi, romeli
axalSobils Sehgebebia.
gana iqneba kacTagani,
Tavisufali daSTes egred
mTeli cxovreba da gulisTqmasa
oden Tvissa
aRisrulebdes; keTilismyoflis
SeqceviTa, ima wmidisa saSosagan
netarhyos Tvisi dabadeba
rainis darad, gana
iqneba kacTagani?
22
elvisebr dahxeTqs yrmaY miwis pirs,
tyeni, TiTqosda jadoqmnilni,
mTani, erTbaSad muxlmocelilni
ukan-ukan edevnebian.
23
an vin yofila, winapirvelad
warexdinos artaxebi siyvarulisa
da sanacvlod Tvisiv yulfi gamoenaskvos?
es merme iyo, rom gamoxdnen winaaRmdgomni
Tvisiv simarTlis da dastur agre ciur
cecxlis
mayivnebelni, rome pirvelTa aibues
isi gzani mokvdavisani,
hyves arCevani ukeTuri,
ciur RmerTebis gatolebas ganizraxviden.
24
RmerTTa winare, meocnebeman.
25
RmrTeebr Slegma, mun yovelTa wesT
gardasulma,
wmindaTa ena gamosagebad ganuboZos
oden keTilTa, xolo udierT,
aRbilwulTa ima monaTa,
samarTlisaebr dasces sibrmave, viT movixseno
ucxo ege warmovlenili?
26
danebivrebuls tyis grili fSvinva ros
mogafxizlebs
da wamogagdebs, ros mimwuxrisas
uwinares gaegebebi sxivsa ima ulmobieress,
odes dRe igi, romelman esreT aRmomarTa
mTebi cisier,
garemowera sarbieli nakadulebis,
merme, mRimarman, kacT cxovreba,
saqmiani, sunTqvavaglaxi,
siomoberviT warzida ese ialqaniviT,
Camoisvenebs; axla igi, mxatvari yovlis
amdReJamindel dedamiwas, Segirdsa Tvissa,
ganuWvrets keTils nametnavad,
umcires - avsa
da nela-nela daewodeba. -
27
xolo yovelni meurCeni icvlian fersa,
xelgamowvdomad eSurebian,
vidremde sxivi moyvasuri gardaxdebodes,
moiwevnides aqa ukuni.
28
icno zenari,
rameTu Wabuks axaluxlebs gicvnia Zali
keTilisa,
araoden daufarvia Sens winare Rimi meufis
arca dRenaTels, TanisTanobiT ros daCndeba
ufskrulT kidegan mijaWvuli cxroiani
Zali cxovlisa;6 arca Ramebnels, ros
aiSleba,
Seereva erTurTs yoveli, Semobrundeba
aRreva ege ZvelTuZvelesi.
29
mxolod erTi
mxolod-erTi
pirvel -naTxzeni
31
meoreY ara mgama.
32
calke-erTsa. kuTnvilisa guliTgan ese am
jerobas
marTliv esera nametur Zriel
aRmoZrvila sagalobeli,
naklulevnisa ganmarTva hmsurin, kidevac
sxuisad meorisad raY vigalob.
sawyauls, raYc agrerigad mesurveba, mivhxde
arodes. garna man RmerTman uwyodes, rodis
gardmohxdesRa is,
rac mesurvis, ais youlis uukeTesi.
rameTu hgiebs viT gardaqmnili vinme ostati
miwasa zedan igi
arwivi pyrobilica,
bevreulni, romelTaca
ixiles igi, ganhfrTxeboden, vidre
Tvissave youlis uumetessa saCinares
saqnarsaca
iqmda zenari, mamiseuli naqmari youlis
uumjobesi
kacTa Sorisca namduil hqmedebda,
damwuxrebulca boginebda azom xanier
ZeY agreTve, vidremde
igi haerTmirTuli, cisak
aRemgzavreboda, rameTu dastur tyuenila
suli gmirTa maTTa. mgosanni, gina
goniTnica, unda myofobden msofliur ese.11
33
mxolod erTi
mxolod-erTi
meoreuli naTxzeni
35
pativhyofen mas yuailni weliwadisani,
zrini omisa, hambavi gmirTa Tavs
dashtrialebs, amasTanve jiuti bedi,
mze qristesi, monanieTa igi baRnarni,
piligrimTaca
midmoslvani, xalxT-mareblobac daiceven mas,
mQmilavisa igi galobac,
werilic enamzianis bardis14 an ara da
afrikelisa.15 esreT ufroYs
upativrodca mishTulides mas mouTokavsa
bed-iRbali, didmTavarni igi
mamis jilagisani gaxlavan swored, romelni
queynad pirvels jerobas amier
asre dasturebul moiwevnian,16
rameTu hyofs wodeba igi RmrTisTanabarTa
bevrad umetes vidre
rosme uwin yofila. rameTu metad xhkuTnebs
naTeli
dazmulTa mamrTa maTTa. egrec
mamuli. araTu WabukT. marTliv axalnorCT
36
hgian isinic, xsnilni raerTni, hgian
romelnic
SuenierTa kunZulTa zedan eseviT msufev.
ganbrZnobil ese
hgian isini. zedan romelTa cTunebani
marTliv
esera usazRvroni gardmotanilan.
aRuracxelni warcemulan. amguaradca
waredinoda ese yoeli, odes mamfali
dedamiwisa
droismierTa grigalTa Sigan rasme
mdgnobelsa
Sexhnaqusida. dasrulebula ki yovelive.
37
mxolod-erTi
mesameuli naTxzeni
39
gmirebadca mesaxebian. egrec dashsaxon
hmarTebT mokudavT igi samni, vinaYTgan
brjenTa uqonel RmerTi Slegi ars. garna
viTamca etlsamxdari
mdabali igi ZalmosilebiT
maraddRisa an ara da
xmianobaTa Tanad RmerTi viTarca bunebaY
esera gare aReCineba. wminda werilTa Sigan
esera ganSualebul. zecierni
da adamisSvilni dedamiwasa zedan esera
mTelis droYsa misadevar Tan-myofoben.
diadi kaci, misca msgavsad suli diadi,
rosme sworedca erTobilad zecad myovarni
40
esera TavdardaRina anda mTxovari.
Suenierica, sanatrelica iqneboda
usadarebde amaT erTmaneTs. keTil isarjos
dedamiwaman. moeniaz-moeniavos. garna mudamRa
[daumTavrebelia]
41
patmos-i 22
landgraf-s homburg-isa 23
axloYs ars
Zniad sacnevelca RmerTi.
garna sacaRa sabrxe aris, aRmohzardebdes
mxsnelobaY ese agreTve.
ukuns hmkuidroben Tuis wil
arwivni, alpTa nagramni igi vaJkacni
ufskrulT kidegan Tavdamcqeral
subuqnageb xidTa zedan uSiSodca
gardemarTuian.
amasTanve, raRamca ese gareirguliv
mwuervalni igi droYsani dahxvavebulan,
gulis muraznic
axlo hbinveben, ima youlad dawalikebul
mTaTa zeTas qancganmclel esreT
aRmabijebelT
mogvhkerZne maS wyali ubryuiloY,
o, moguec fTeni, youlis uuerTgulesisa
grZnebiT esera gardmovemarToT, raTamca
kulav SemoviqceT-meTqi.
43
miuvalT kedelT minapirebul
uxsovnlis xnisa suroc izardvis ukudavisa
sicocxlisa
igi mowame, cxoelmyofelTa svetTa
maTTa, kedarTca maTTa, dafnaTca maTTa mier
esera
aRtanebulan ganmCuenebelni
sasaxleni
RvTiurnagebni.
44
igi patmos,
45
raRamca vazis saidumlos moarebul igi
yoelni
Tana-shxden esreT, serobis saaTs
wuevnilnica,
diadis sulis wiaR wynarnamznev ra
aRmoshTquamda
sikudils meufe, siyuarulsca ukanasknels,
rameTu
Ze-s keTilis momcevs
kmarni sityuani saubnod ese, egrec
gansamxiaruleblad im xanobas aroden
shZeuden, razomca
igi Tavad shWuretda morisxalobas
samyaroYsa.
rameTu keTil hgiebs yoeli. mermeRa iyo,
aResrula Ze kacisa. vinZlo
Tqmuliyo mraualica amisad ese.
exiluodaTca, viT mozeimar, ese yoelT
uumxiarules gamohmzerda is kulav esera
wams ukanasknels, exiluodaTca megobarT amaT,
46
sicocxlesca
igi mamrni, arcaRa hsurdaT meufis xatis
anTu
samSoblos dateveba mamrTa amaT, viT
rkinis Sigan cecxli, aeg STaxhbeWdodaTRa,
maTsav gverdigverd hrebda igi
landi moyuasis.
mitomac iyo, warmoxhgzaunida meufeY mermeRa
maTTa zedan
suls, saxlic, cxadia,
SeiZrvidin, RuTis avdarnic
winamgzebTa maTTa Tavs zemoT Sorev
gardigrialebden, razomca
mWmunvar Seyriliyunen igi
gmirni sikudilmeurCni,
47
mkueTrganmwyuet, ara-erTguli ese qmedeba
ram kacebrivi, sixarulica yofiliyo, binad
ggebiyo vinZlo amier msaTnoeblis Ramis
wiaRi, ubryuiloTa
TualTa mierca ucvalebel geunjebina
sibrZnisani ufskrulni igi. mTaTa esera
minapirebul
siRrmiv esera suraTxatnic cocxlebr ese
aRemwuanvian.
48
RmerTi
ended uku-mohxedavda yovelTa amaT, eseniRa
viT
oqro-jaWvil bagirTa mier mijriv boWvilni,
amad mfucvelni,
netamca dahxandebodeso igi zenari,
mermissaca dagezebulni, erTierTmaneTs
TuisiTve xelsca29
ganuwodebden _
49
piri Tuisi
yoelsa amas ukuhridos, zecis kidegan Tu
mwuaniloans
miwasa zedan arsaiTRa gina erTi ukudavica ar
ailandos, raY ewodosRa amas?
50
raTa momexilvebodes igi, qriste.
51
yoelica.
raodenca marTliv zeTas aRshrbevs
gamomCinebladca aRslva zeciuri, ZlierTaca
mier iqmnebodes saxeldebul igi mzis
sadari, agrerig mozarzeime ZeY uzenaesisa,
52
zecierni, viTar mhrwmenin, Cemda siyuarulsa
aw raRamca
agrerigad shcneven, ravden mraval uumetes
shcneuden iqneboda
Senda siyuarulsca, rameTu meuwyebodes
erTi rame, rom swored
mraualca giRirs
Senamc RmrTis Zes
maradisi mamis neba. wynar ars ese niSanica
mamis,
mgrguinvlis zecis kidegan gamosaxuli. mamis
niSanqueS
shdges mxolo-erTi cxorebisca Tuisis
misadevar. rameTu esera
kulavac shcocxlobs qriste.
garna yoelnica gmirni igi, wulni RmrTisa,
zenaaris
wminda werilnica erTobilad mowevnilan,
saqmenica
dedamiwisani zenaaris elvas dResamomde
ganhmartaven, ubrkoluelsa
rasme srbevad hgiebs asparezobaY. garna Tan-
hxlebs zenaari
urTierTswrebasa amas. RmrTis mierca
imTaviTve cnaurebulan rameTu yoelnica
saqmenica Tuisni.
53
garna esera friad xanier, ukve nametur
xanier uxilavca
hgiebs zecierTa igi RirsebaY, rameTu
TiTqmis TiTebi TuisiT
hvaldebian Cuenda mimarT RmerTTa maTTa
gardmoyuanebasa, mZlavrobaca mZuluar egred
amogvaridebdes gulsa, rameTu esurvis
msxuerpli
zeciersca yoels, garna raJams kacni
sawiravsca SexhSvebian, ar
yofila, magas sikeTe ram gamoeRos.
mSoblis miwis misargod gvimsaxurnia,
mzenaTlis mrgeb samsaxursca, ucnobladca ese,
axlav miwevnulvarT, garna saTnohyofdes igi
mama, romeli youlis
ganmage aris, igi youlis uumetes
saTnohyofdes amad, rom
mzrunuelca35 egred iqmnes ganzardili
mtkicedmtkice aso-marcualica,
raYc agrerigad damdgnob-ganmZle aris, igic
rigianad egred
iqmnes ganmartebul. xolo xiblmigurili
miedevnebodes
amad egred germanuli sagalobelica.36
54
patmos-i
landgraf-s homburg-isa
55
patmos-i
landgraf-s homburg-isa
monasaxni gviandelnaTxzen-isa
57
wmidis werilis mguan
xilul-hyofda, lakansa mas mxanebelsa38
dandobilad
dasvenebul. cecxlebr hgian xmani RuTisa.
garna esera saZnelo
aris, didsa Sigan dainarCunebde imav didsa.
araTu rasme sabalaxosa.39 dasabamobis wiaR
hSTebodes igi
calke-erTi. garna amierca
uwindebur kulavac
Cveulis gziT warvidodes
yovelive.
58
galobisad urgeb esreT. gardasulsa
calke-erTsa motanebul Tualdauwudenladca
igulvebodes igavi igi.39b
keTilSobilis jamaaTis erusalem-s
ganmgzavreba, kanossa-sa mowriale
kacTa tanjulebac vshtrfo esera mesurvebis,
hainrih-isad galobaca mwads, garna
ise yofiliyves, simamace ar ganhmcemdes
kerZodca me. uuwinares
gvhvalebs amis gacnobilebaY. qristeSemdgom
eseviT
dilacismar niavni, marTliv ese saxelnica
hgian. iqmnebian zmanebaTa mxvedrad. gulsca
zedan cdomisaebr gardmohvlian, mocamklavca
vinZlo dahxdeboden, Tuki
ar ganhsazra, manve calke-erTman guldagul
ar ganiazra
59
dasturyofad kmari sityua, sikeTemteunels mas,
saimjerod dastur ar epovebodin, garna
aReCineboda naTlierebaY misi viTar sikudil.
rameTu xelmomWirveli aris
morisxaloba samyaroYsa. garna cnobierhyo
meufeman ege. keTili
ars ese yoelica. merme aResruleboda igi
meufeY.
garna meufis win qedmodrekil, youlis
aradCamgdeb ese, sinamduilis
mcnevlis sixaruliT,
jerec ukanasknel ese,
saukune eseviTar
odes moshdrkeboda,
uarmyoflis saxebasa40 hmzerden megobarni,
60
moiwevnebodes, warwirulnic youlis
mraual uumetes vinZlo daCndebodin. garna
mamrTa amaT arca
uflis, arca samSobloYs saxebisa dateveba
esurvilebodaT. viTar
rkinafoladSigan cecxli maTSiv
TanaSobiliyo ege, mouSoreblisca
Wirisaebr maT gverdigver hvlida landi
moyuasisa
misa. meufeman, amitomac iyo, suli
warmohgzavna mimarT
megobarTa maTTa, bina-saxlic maTi, raRa
saTqmelia,
SeiZurodin, Sorad-mgrguinuel
gardigrialebdin RmrTis daravdarnica
viTar urCxulisca kbilTa mTesuar ese,
Semqmnelnica didebulsa
sue-beds mikerZilTa mamrTa maTTa,
[daumTavrebelia]
61
patmos-i
landgraf-s homburg-isa
bolonaTxzenis misarTvani
62
naxeuarcxorebamoTeul
msxlian-yuiTan-dayursuli Caekidos,
tyiurT vardTca movsil
mZimed-mZimed daewodos tbasca queyana ese.
sanatrelis gedis gundo, asre
amborTagan Trobil
CaiRebdeT wmidisaebr-fxizel wyalsa,
Tquenamc
Tavsa daaneleb-daalbobdiT.
(cal-kerZo formadqmnulni)
63
yrmisa erTisa sikudilzed gamoTqmul
64
miZinebulni
(cal-kerZo formadqmnulni)
65
khristoph Svab-isad
skardanelli
(miZRunani)
66
ra aris RmerTi?..
67
ra aris kacTa cxorebaY?..
(himnuri monasaxni)
68
arqipelagi
69
mfurCunelTa maT kunZulT SenTa, erTi
kunZuli ra aris, jer ar Caxhkargvia,
hsdgromebs kreta, shmwuanobs salamis,
dafniTca gareirguliv moburvili,
aTinaTTa garemowerili igi delos Jamsca
riJraJisa Tavsa Tuissa gzebuls
aRmohzidavs, shZenan kmarni nayofnica
mewamulni tenos-s, qios-saca,
TrobilT borcvTa gardmoshCqefdes kvipros-
isa sasumeli,
kalavria-s46 vecloanni nakadulnic
gardmohxldian, mamiseul ZuelTa
wyalTca uwindebur STaerwymian. jerec
cocxlebrhyofen ese yoelnica,
gmirTa dedamSobelni kunZulni igi,
weliwadiTgan
weliwadadmde aRmfurCnuelsa sanatrelsa
kunZulTagans droebaTa motanebisaebr,
ufskruls Ramiseul Tavdaxsnili cecxli,
quena quxilic miuxhxdeboda, kunZulica
mkudomar, kalTad Sensa Senamc
mdablad esreT dagenTqmodin, RmrTeebrivo!
Senamc, Senamc dashdgrebodi,
vinaYTgan mrume siRrmeT damyureni zogni
aRzevnil Tu
ukun dasul ukve gangegulvebodin Senamc.
71
dilacismar cocxalTa mxvedr
ganamzadebs, maSin mglovris RmrTisa mimarT,
Senda
mimarT, warmoxhgzavnos mnaTman xibli bevrad
ufro maxalisebeli,
manaToblis kuTvnil Suqi TviTon, megobruli
Suqi igi, arcTu agrerigad Suenieri ari,
vinaYTgan
guirguins, siyuarulis niSansa mas, maincaRa
Senda mxsounel, igi mnaTi,
uwindebur ese, Senamc WaRara kululTa
gareirguliv Semogawvnidesca.
eTerica arRa gxhvevnis, aRarc Rrubelni,
macneni Senni, mnaTobisgan mikerZili
RmerTTasaboZvrisa, rasme aTinaTis,
amTaniebelni, nuTu arRa Semogxhqceven,
maRliT gardmotanebulni? merme queynis
zedan macned daxhgzaunide RrubelT,
raTa avdarTTrobilnica tevrni, ficxs
napirsca minapirebulni, aRiSrialebden,
Sens Sewyobil dairweodenca, imguarad, rom
dashCqardesca, yaribisca vaJis mimguan,
umal, raY saamisod zenaari mama masca
mouxmobdes, dashCqardes meender igi,
kaistros-is tafobs gamoteul, igi, aTasmag
nakadTa Tanad Sensken
damarTuli, aRrevasa Tuissa zarzeimiT
72
miasrbevninebdes,
Taur-Sobilica igi berikaci,
nametnavad xanierca romel imalvida,
uudidebulesi Seni
nilos, maRliT asre Sors qeds awRa
gardmomlajebuli, iaraRTa
JRrialisebr mreTamredca vinZlo
moeteunebodes, mxedi igi,
gardaSlilTa mklavTa vinZlo
ganshwuodvides.47
73
miTxar, sadaRa hgiebs aTeni? qalaqi Seni,
ostatT maTTa sarwyulT zedan
srulsca nacars mijriv asre danTqromili,
wmida napirT mipyrobili, uusayuarles
youlisa
gesaxvoda romel, Senamc, RmerTo mglovareo!
anda
iqneb qalaqisca niSnad Cinobs is, rom
saxeldebsca, moigonebs aTens gina zRvaosani,
alags amas raY Cauqrolebs igi?
iqav aRewodeboden aki svetni, cixe-simagrisca
Tavanidan
munve gardmomcqeral ganaRamca ara
gardmohbrwyenden uwindebur
saxebani RuTaebaTa maTTa? agora-sgan
mowevnili qariSxlisebr midmomZrveli
xalxis Jrialica, sixarulscaboWvil bWeTa
ukumomtovnelni Cixni, iqav
kurTxeulis navTsayudris Tavquedamyol
ar mogeswrafuiden gana?
ganhxedvide! raTamca gems Tuissa srbevad
mishwevnida Sors fiqreul mimlTolveli
sovdagari,
iqmnebodin gaxarebul, rameTu fTamommadleli
niavqari masca mohqrolvida,
RmerTnic eseviT mgosanTa maTTa, masca
shTneuden, maSin, roca movaWreY igi
74
miwis saniWarTa sazRavs ganiRebda,
axlomdebris Tanad mSorebsca mas
ganamTlianebda.
Sors kvipros-sa, Sorsca tiros-s
waremarTeboda, aRma kolxeT-isad,
Tavqve dayolili, kidec Zuelis egviptisa
damarT iswrafvida,
kuTnvilisa qalaqis misargod Zowi, anTu
Ruino, Tu xorbali Tu sawmisni moexveWna
raTa,
xSirad iyo, youlad mamacis herakle-s
svetTa gardaRwevnils, imedovnebani, egrec
fTeni xomaldisa
sxua axalTa netarT kunZulT masca
miataninebden, swored maSin, martodmarto,
qalaqisca
sanapiros, sxuafriv aRtanili, midmoxetebul
Wabuki igi, esera dahxandeboda,
zvirTsca miayuradebda, dinjis sulis
patronica, rasme diads
STaigznobda, miwismryevlis ostatisca
ferxTiT raY Camoisuenebda,
ostats yurTa miupyrobda, moymes amas
tyuilad
gamohzrdida gana RmerTi zRuisa.
75
mimyol, ra xania, xhkrebda
bevreulsa saWurvels Tu mona-spaTa, mraulis
saqonlisca ganmkargavi
sparsi,48 berZnulisa queynis, mcireoden aim
berZnulT kunZulT
maqilikebeli, romelnica mas, mbrZanebels,
rasme TamaSada uCnda, Tanac,
miTam sizmar yofiliyves, eri guliTadi igi
mqilikebels ukudav RmerTTa
goniT SeWurvilca waredginebodin. iol
aRityuelda igi RmrTeebrivi goni.
mswrafliv
viTar mTas gardmoxldomili cecxlmgzebeli
nakaduli, odes mborgnuels
etna-s aRmotanebuli, SiSismgurelca
gareirguliv ganetborebodes, qalaqTa Tu
aRmfurCnuelTa baRnarT
maTTa Zowisfrisca RvarTqafisca wiaR
dahfalvides, vidre cecxlmdinare ege
wmidisebri zRuis gulisgul daenelebodes,
xelmwifesca awRa eg mishWirdes, ekbatana-s49
gamoteul, asre gardambuguel, qalaqT asre
ganmapartaxebel, xelmwifisa misa
didmSuenierica ria-ria gamohxdebis;
axaime! aTeni-ca igi saturfali warecema;
qediTganca damyureni, sad yivili
maTi tyiurTaca moeyureboda, friad asre
76
midmohmzeren, mtersca miexlian, mlToluel
asre,
igi berikacni, sacxovrisTa Tu bolvil
taZarTa damarT munve Semoqceul;
garna ganaRuiZos verRa igi wmida naRverdali
vaJTa vedrebaman, tafobsca mas
sikudil hbudrobs, xanZris Rrubelica
zecad wariwuarTos, queynis kided
mosavlisa mosanagrebladca kadnieris
gaxelebiT, naalafevwamokrefil, sparsi
eseviT mTels misadevars Camqrolveli,
gaeCqarebodes.
77
mokankale napirT midamodca nelanelaobiT
momnacvlelis avdrisaebr,
qafmomrevnels wyalsa zedan munve brZola
aRetortmaneba, risxvis Suagul esreT, ra
xania, uCinradca
hRvivebs SuadRe, mebrZolTaca maTTa
Tavdamcqeral.
garna darCeulni vaJkacnica erisani, gmirTa
nagramTnagramnica, Tavis patronnica igi,
naTliersa mzeras
awca dandobilni, RmerTTa rCeulnica,
gansazraven ciT gardmosuls
svianobas, Tvissave genius-s, sikudilis
amabuebels, aTenisca naSierni
arRa aTuiniereben ese amierca. ukeTu mbolavs
sisxls aRmomdgomris udabnouris
nadirisaebr, romelica ukanasknel ese TuisiT
gardaqmnili, nametur keTilSobilis Zalis
dasadarad,
monadires SecasZraudes, awRa saWurvelTa
elvarebiT kulavac erT-gzis
Semoeqceodes mbrZaneblisca nebas dayolilsa
velursa mas,
winaaRmdgom-sazarlada-egred-ZalTmokrbobil,
igic, dacemisa Suagul
qancganclili suli, nametnavad aRmomnTebel
moiwyebis ese yoelica, viTar wyvilni
78
daWidebul mamrTa, xomaldnica erTurTs
warewodebian, zvirTis Suagul
datortmandebodes saWevari, morkinalTa
ferQTiT miwani
STaiqceodin, mexomalde xomaldian
daenTqrobodesca.
79
mefis
mxedrobas, Tavgzadakarguls, WevlT
gardamarT
mielalebodes RmerTi, vinc xelmwifes zvavi
Torni Tuisni, sabolood pirwmidad
dacaulewa, moqadne abjriTca warewivna
Ronesustsa mas.
80
rameTu amaod moikiTxven RmerTTmmosavni
tevrTa TuisTa,
megobruli karibWeca gamarjvebulT
kvlavindebur gana moegebebodes
viTar wineT iyo, yaribs gamohgebebia, odes
kunZulTagan aqeTurca xalisian
Semoxhqceuda moyme igi, SorevsmokianTe
netari cixe-simagre deda aTenisa
Tavs gardmoshcqeroda mCqurvels amas.
garna keTilshcnobebiaT mZlevelT amaT Cixni
igi dReisdResca ganZarcvilni,
gareirguliv baRnarnica mglovar, egrec
agora-s zeTas aRxldomil, sadac
svetni, mbrjenni talani-sa, STaqceulan,
RmerTTa saxebanic miwas hmxian,
suliTZrvilis erTgulebisadca
TuisiT motyinare, amier mosiyuarule igi
eri, kavSirisca mcnobel,
erTierTmaneTisadca kulavindebur xeli-xel-
gawodil hgiebs. umal asre
moZios mamrman, kidevac moinaxulos
kuTnvilisa
saxlis awRa quaRorRdafaruli are-alagica,
qmris yelTmoxvevnili coli qmarsca
Seshtirebdes,
misandobilis sarecelisca mimomgonebeli,
balRni moinatriseben tablas, romels uwin
81
sanatrelis ganrigebisaebr usxden, mamaTa
Tu saxlis mfarvel moRimarTa RmerTTa mier
Tvalmidevnebulni.
garna SeraSenos xalxma karavnica, TuisiT
kulavindebur Seikrvian Zuelni mezobelni,
griloanni bina-samyonica moeSenebian, maSin,
roca, eseviTar Tavisufal, igi berikacni,
romelnica Ronecnaurebul esreT,
mermindlisca dRis moerTguleni, mZlevarT
mfrinuelT darad,
drosa erTsa, simRerisa Tanad mTa-mTa
gardetaneboden, daemkvidrebian, tevrisa Tu
82
zRuis RuTaebis zvirTi gardmoshJReris,
aRrCeulTa mimarT xalisian sizmarT igi
moshweunides,
gardaTelilisa mindor-velis zedan
yuailnica oqroanni kidec ukve
ayelyelavebul aRefurCnuebian, esreT
mosaTibuelnica, RmerTTmmosavTa xelTa
dalodinebuli
zeTis xeYc aRemwuanebodes, kolonos-is52
mdelobT zedan
aTenelTa bedaurni
uwindebur mSuidobianadca
vinZlo daWmeuldebodin.
83
mhsaxurebsca, sxuaTa mTaTa maTTa
utevansca mSoreb, pentele53 esera Tana-
waruRebdes marmarsa Tu madansaca,
garna egrec cxoel, viTar TviTon aris igi,
igi genius, egrec mxiarulca
didSuenier egrec, moshxltes genius-is
marjvens, mzisebr subuq ganezardebodes
xelovanebaY.
binulnica aRmoCqrialeben, borcvTa
gardamarTebuli wmida savalT warmarTebul
igi nakaduli mocimcime sacavisad
daeCqarebodes, yoelT amaT minapirebulca,
yovladisa Tasis mijriv mokrbobilTa
mozeimar gmirTa dasadarad,
bina-samyofelTa wyeba gareirguliv
gardahkianTebdes, Tavs dashcqerdes qalaqs,
pritanebis gansasvenebeli, gimnasion-nica,54
bWeganxvnilni, momslvels miegebebian,
RmerTTa taZarnica daefuZnebian, ukudavT
siaxloves aRewodos wmidivmamacuri
hazri,
netarTa tevrs gamotevnil igi olimpeYon
esera
eTers mierTodes, raodeni zeciurni
talannica mierTodin! Senamc, dedao aTena,
Senad momltolveli didSuenierica
borcvi mzevebeli55 glovagardamZaluel
84
aRmogezardvida, xanierca esreT
zvirTismtuirTulis RmrTisad, egrec Senda
msasoebel ifurCnuoda,
xalisianmokrbobilni aRrCeulni Senni,
qedsca minapirebulni,
kulavac xSirad madlobisca sagalobels
Senda aRaxmianebden.
85
mwvervali igi RrubelTSigan Tavs martouls
Sexfarvidesca,
parnassos-ca SemaRleba mesurvileba, azom
muxaTa simrumesca gzaarevnils, kastali-is
mocriale Tavwyaroca Semomeyaros,
yuailTasunnelmojarvili jamfilidan mun
morCaRmomwodulis mwuanisa zedan
cremlTnazavis wylis gardapkureba
mewadinebis, raTamca iqmnes misageblad esera
Tquenda, hoY yovlno mTulemareno!
sazorvel igi.
tempea-s56 myudar kldeTa mogare mdumris
tafobis wiaR esera Tquensav
midamod mun damkvidrebas visurvebdi, hoY
Tquenamc Rirsno saxelno!
mun xSirad esreT, siRame raY moiweunos,
Tquenda esera azraxeba, Tquenimc
moxmoba momesurvebis, morisxalni ros
warmovhlindebiT, radgan
guTani saflavTa maT aupatiebs, oxiT
gulisa, RmerTTmsasoeblis simReriTca
codvis amis gamosyidnua, Tquens winare
momewadinos.
vidremde Tquensav TanaerT esreT cxorebadca,
hoY Tquenamc wmida aCrdilno!
suli TuisiT ganewafuides.
kaci nametur gandobili merme da merme
86
vinicobaa zog-zogs kidevac
daghkiTxodaT, Tqunamca hoY gardasulno!
egreca Tquen,
cocxlebrmyofno, ciurno Zalno, odes qua-
RorRT gardamarTulT
weliwadT TquenTa Tanad esera sando savals
daeSurodeT, xSirad
aris, varskulaveTqueSeTs savalT SeSla,
viTar sazarel niavqarTa
motevnebaY, mkerds im gzobamde SemiboWavs,
TvalTaRa asre davaceceb, rCeva
saiTgan vhpovo-meTqi, SeWirvebulis mimarT
isinic, samisno tevrni dodona-si,
aRarasdros aRityueluen, hmdumrebsca
delfoY-eli RmerTi, raca xania,
eul gaudaburebulan bilikni, sadac
imedneul rosme, wynarebr
warmarTebul, rCevamkiTxuel igi mamri
patiosnis mxedis qalaqs zeTas
aRetaneboda.57
garna maRliT munve naTelica hgiebs, kacTa
mimarT jerec kidev
aRityueldes, niSanT maTTa SuenierTa
aRsavseY, didis grguinuis zaxilica
aris: Cemad hxsovnebT? azraxebuls zRuis
RuTaebis zvirTi mglovarica
gamoshZaxis: momixsenebT Tquengniv arodesca,
87
viTar wina-xanobasa mogixsenebivarT?
grZnebamresca guls minapirebul, amod
shsveneben ciurni Zalni;
mamrs, aRmswrafuels uwindebur jerec marad
mogunebed waruZRuian igi
Zalni motyinarni, samSobloYs mTaTa zeTas
dadginebul,
eTerica srulawmyourcocxlebr shsuenebs,
hmbrZaneblobsca
im zomamde, rom kacebriv axalisebulca
myofobs mamiseul mklauTa Sua
uwindebur mokrbobili, moyuasuri igi eri,
TviTeulisa mier
yovladi erTi suli Seiracxebodes, garna
vaglax! siRamesca exetebis, miTam
orkus-s hmkvidrebdeso, RmrTeebrivsca
Selevnili CamomavlobaY Cueni, sakuTarsca
foTebasa TviTeuli mishWeduia, kacad
kacadica srulboboqars saamqrosca oden
Sehvrdomnia, mraual esreT daucadebladca
mZlevlis marjveniTa igi velurnica
ganisarjebian, maincaRa isev ise unayofod,
furiaTa damaSuralobisca darad
dahSTebodin sabraloTa maTTa mecadinebani.
vire
mfrTxoblis sizmridanca
gamoRuiZebuli suli kacisaY, Wabukurad
88
ganxalisebuli aRemarTebodes,
damwyalobeblisca
siyuarulis aRmofSuena kulavac xSira-
xSira, viTarca elladis aRmfurCnuelTa
pirmSoTaca xanas, uwinaressaca, ama droebisa
Cuenis wiaR gardmohqroldebodes,
Subls ufroYs Tavisufals
gardmomvlebelica
goni bunebisa, Soris mxrisgan
moxetebul, Cuensken dagezili, igi, oqroan
RrubelTaSigan wynardamxanebeli RmerTic,
kulavindebur mohvlindebodesca.
aha, Senac kulavindebur hyovneb? isinic,
RuTiurSobilni, jereT martodmarto,
siRrmiv miwis, marad esreT hmyovrebenca, hoY
dReo! im dros, roca maradcocxlebrmyofi,
uxotbodca
daSTomili, mTulemareTTa maTTa maRliT
damcqerali gazafxuli aRmoegzobodes?
garna nametnavad xanierad rodi dahzmobs
yoelica ese! ukve STamesmodes SoreTidan
sadReobo gundis galobaY,
aRmwuanilebuls qeds gardmonaJRerebi, masca
daawudian naxmevs yoel esreT tevrni, sadac
WabukT maTTa mkerdi aRezevebodin, sadac
nametnavad laRis simReriTca
xalxis suli wynarebrmTliandebis,
89
sadideblad RmrTisa, romlisadca
uzevesobaY daewesebodin, maincaRa wmidad
hgian yoel igi dablobnica;
vinaYTgan munve, sadac mzardis siWabukiT,
sofel alags, yuailT Soris, mxiaruli
Ruari miiCqaris,
tafobsaca mzians keTilqmnuli puris
marcualica,
sofels mogarebul kidev xiCateli
daemwifebodes, munve dReobamowevnil
amod esreT TavgvirguiniT RmerTTammosavnica
moirTuian, zeciurni talanni
sixarulisa qalaqis borcvs kacTa
samyoflisca darad gardmoxhbrwyenen.
rameTu hazrs RmrTeebrivsa sicocxleY
yoelica sruladaRxhvsebia,
srulqmnadmimweunelic, pirmSoTa maT,
youlis-kide, hoY bunebao! uwindebur
warevlinebode, madlic, viTar
wyaroTmSobels qeds esera gardmotanebuli,
morCgamomtans sulsca xalxisasa alag aqa,
alag iqa ganeRuarebodes.
merme, hoY merme, Tquenca sixarulno aTenisa!
sparta-s wiaR qmedebano Tquenca!
berZenTmxaris ZuiradZuiro droebao
gamozafxulisa! odes Cueneburi sTvloba
moiweunebodes,
90
sruliadno sulno winare samyaroYsa!
Tquengniv raa moiwifebodeT,
SemoxhqceudeT, aha gexilvosca!
moaxlebuliyves weliwadTa sruliadobaY!
maSin iyves, dResaswaulobdeT Tqenca,
gardavlilno dReno!
elladisad eri TvalTa moatarebdesca,
mogonebaTa wiaR eseviT
motiralca, Tan ki madlobisa mwiruel, igi
zvavi dReY ZlevisaY TuisiT
daSoSindebodes!
91
sircxvileulis dRis gamrideni, munve, munve,
mTaTa gardmomtaneb brZolis velsca damarT
Civils dReniadag dashweunideT, oeta-sca
mwvervalTagan munve bedisweris simRerasca,
Tavquedasxletilno, Tquenamc moxeteno
Cqerad Cqerno, gardmoaWeqebdeT!
garna agrerig xSiradca iqnebodes, Senamc
ukudomelo, Tumc berZenTa hangi,
karga xani gaxlavs, zeims Sensa uwindebur
arRa ganewafuis, zvirTTa SenTa
gardmomarTebulo, hoY RuTaebao zRuisa!
sulSigan azom aRmomiJRerde amad, raTa
TuisiT sruluSiSodmidmomZureli
goni wyalTa zedan mamacisca mcurvlis
darad hsefurebdes, ZlierT
mamrTa Sigan msufevs bednierebasca TuisiT
ganewafebodes, RmerTTa enas, cvalebas
Tu qmnadobasa amas STashwudebodes, odes
droman marbielman nameturad mZlaurad
TaviT damTriosca, SeWirvebam, mokudavT
Soris xetebamca sakudomica igi
sicocxleY SecamiZras, Senis siRrmiv60
siwynarisa misa Senve maSin
gansazrvasca momanebinebde.
92
germanelTa qveyanaY
(simRerani samSobloYsa)
93
vshWuretde, TiTqo Zueli droeba iyves,
Sueniersa saxesa Tquensa,
dastur esera sakudinebel ars, dia arcaRa
mogenebos,
gardasulni rom ganaRuiZo.
94
CuenTagansa shcnobebiyo, Tu ragvarad
moiwevnebis mis Tavs yoeli. landebs
maTTa, romelnica aseamrigad arsebulan,
imzneudesca TiToeuli, igi, Zuelni,
miwas aqaurs, xelaxliv esreT, aseamrigad
ewvivnebodin, vinaYTgan isini, visca
Semoqceva daewesebaT, agrerigad mogveZalvian,
calaJuardsca
metad arRa dahyoundebodes RmerTkacTaca igi
krebuli.
95
tevrsa mas, youlis uuSinaganess
ganexmianon63.
arwivica, hindoeTiT motanebuli, parnassos-is
daTovlil
mwvervalT gardmomarTebul, aRifrendes,
italike-s samsxuerplo
borcvTa Tavdamcqerali, mamisa esreT
gansaxarad nadavls
daeZebs, zesTa srbolisad arcTu Zuelebur
ganwafuili, ukanasknel
gardehvlebodes raY alpebs, igi beberi,64
maRliT damyures
queyanani esreT sxuadasxua nirisani
moexiluodes.
96
vinaYTgan calke-erTi igi, rwmenisad
miaxlebuli, did ars viTarca Tavad
zenari Zali mowyale;
zeciernic warmohgzavniden amitom macnes,
romelica, dedrqurumis
mswrafliv mcnobeli, vinicobaa ase amguarad
Rimilian ganhsajebda:
hxams, Senamca ganutexelo, dagcadebdeso
sityua sxuaguari, Tan ki xmierad, moWabuke
igi macne, azraxdeboda,
germaniisad mzeramipyrobil:
“youlad-moyuaso, saZneloYs bednierebis
satuirTueladca, aRrCeul asre,
ZalovnebamikerZili hgiebde Senamc,67'
97
Cemgniv ganaTu ukugriden, raa SuadRe
moiweunoda, ganmSorebelman,
megobrobis niSnad yuaili igi bagisa,68
ocnebad danTqmuls, srul
idumal Semogatove, Senca sruliad
martouli aRityuelebdi.
maincaRa aRmogskdebodin oqroanTa sityuaTa
xvavi, oTxiv-kide
mas, ucxromelsca daagzavnidi, netarZ
qalwulo Senamc! aRmouwbobel nakadTaca
maT.
rameTu lamis aim wmidis dedrisa msgavsad,
ama youilisa dedamSoblad hgiebs
romelic, kacTa enazed, amas garda,
dafaruli romels xhrqmevia,69
Senamc trfialTa Tu salmobaTa anu alRoTa
Tu mSuidobaTa mier sruliad
moxhgusebia mkerdi esera.
98
brZnulic iyves, RmerTTa gamo esera youlis
uumetes xans
krZalvilca dia aRityuelden mokudavni igi.
garna sadaRas gardametebul iyves yoeli ese,
rakiRa
wmida Tavwyaroni qmnilan oqrod anTu
rasme saqmedinjobad, friadi risxua zecis
kiden
daxhxdebodesca,70 erT-gzobas
asre ima dRe-Ramis gasayarsa, unda
moxhulindes
igi namduili.71
Sengniv sam-gzisca mas gardaxshwerde,
maincaRa gamouTqmel
dahSTebodes, eseviTar munve hgiebs, ubiwo
igi.
99
gardibrwyinebdes, aRityueldes Sors
gardamwode, raodenca
ganmaxareblad ubnobdes igi, amasTanve
momavliseul hgiebs raYca.
droYs Suagul eTerica ganaTlulis
qalwulebrivis miwisa Tanad
dahmkvidrdebodes, mogonebad
vlenilni igi uzrunuelnic, ima uzrunuel
arsTa mierve
stumarTmoyurulad daxvedrilni, siamiT
hgian,73
germaniav, queyanas amas, romels Senve
dedrqurumad daedginebi,
daucvel egred, gare irgvliv
xelmwifeTa Tu erTa mimarT rCevas rCevazed
agrerigad daaweunide.”
100
tevrs Sigan
Senamc tyiuro keTilqmnulo.
garna esera qoxmaxTa Sigan xhmkuidrebdesca
Zexorcieli, moridalis samosiT-
-ca iburuebodes, rameTu hgiebs nametnavad
Sinagan esreT, nametur esreT ucnaurca,
saimisod, rom dai-
-narCunos manve goni uzeSTaesi, viT
dedrqurumman cecxli zenari, ese ars
gansja Zexorcielis. amitom aris,
RmerTTamsgavssa mas, TviTmnebloba, zeSTa
Zalica, Selevnisad Tu aRsrulebisad
ganwesebuli, saTnoebaTa mieri youlis
uumetesi saSiSari saTnoebaY ena igi
mihrgunebia Zexorciels, moqmed-
-sa mas, damaqcevarsca, ukundamslvelsca,
Semomqcevelsca, dedrostatisad, marad-
-myourebis dedamSoblisad egrec
Sexhvrdomils, amad, raTamca daamowmos Tavi
Tuisi,
amad, raTamca hqonebiyos namemkuidrebi,
dedismierve ganswavlilsa mas,
dediseuli niWi youlis uuRmrTulesi,
sruldamteuneli
siyuaruli.
(gegmilni Tu nawyuetni)
(iohan kristian benYamin rYumelin-isad ZRunil)
101
Siller
102
* * *
103
hYolderlin-iseuli lirik-is amonaridi ger-
manuliTgan iTargmna 1973-2013 weliwadTa mis-
adevar. nawili Targmanisa 1980-s da 2000-s
weliwads daibeWda (ix. almanaxi "saunje" 1980
nomeri 6(39); besik adeiSvili. bolo lirika.
merwyuli Tbilisi 2000).
1. morea _ peloponesi.
2. rodanus _ md. rona.
3. tanT daiwyvets ima aspitTa _ es iersaxe
CCvili herakles gmirobis anareklia.
4. 1765 wels rusom erTi xani dahyo petres
kunZulze, bielerzees SemogarenSi.
5. sokrate igulisxmeba (ix. "nadimi" platonisa
da Sig moxsenebuli seroba).
6. qaosismieri Zalni (titanni), _ ufskrulT
mijaWvulni mas mere, rac daTrguna isini yov-
ladZlierma zevsma (iupiterma) da, danTqa tar-
taross (qvesknels); dRisieri gamovlineba maT
warTmeviaT. mouTmenlad elian isini Jams Tavaw-
yvetisa, RmerTTa ganmageoba sZlion raTa. agre
ganuridebia elinur-miTiur sazriss gaqvaveba
104
da uZraoba. eg Zalni dasasrulisa da gardas-
vlisa hqmnian cxovrebiseul sicxovles; iwode-
bian mitomac isini, viTarca cxovelqmnil (cx-
ovel), _ ganmartavs am striqons hoYlderli-
nis TxzulebaTa gamomcemeli fridrih baissner
[Stutgart-i. 1953, gamomcemloba kolhammer-
isa t. 2. gameorebuli 1970 w. t. 2. e. w. mcire
Stuttgartuli gamocema].
7. germanuli Zeus-is nacvlad hYolderlin
moixmobs saxels Zevs, rac qarTuls sityuaTx-
marebas zedmiwevniT esadageba ("zeves") _
8. elis - peloponnes-is aremare amave saxel-
wodebis dedaqalaqiTurT. munve mdebarebs olim-
pia - asparezobaTa alagi. isTmos - isTmosur
SejibrebaTa alagi - poseidon-s danaTlil; smirna
da efeso - oriv ganelageboda ionia-s - mcire
aziis dasavlis sanapiros -
9. Evier -sakulto saxeli dionisos-i - [dion-
isos _ Ruinisa da bunebis warmomqmnel ZalTa
RuTaeba. ix. berZnuli da romauli sakuTari
saxelebis orTografiuli leqsikoni. Seadgina
kona gigineiSvilma. Tbilisi 1985] -
naxevarRuTaebani waredginebian viTarca Sua-
mavalni uzeSTaes-sa RmerTsa da ZexorcielTa
Soris; sulni, romelnic TavianTi miwieri xe-
tebisas iqmnebodin SeboWvil viTarca suli
miwierSobilisa [erTdagvari parallele in-
105
duri miTologiisa gonebis wiaR unebur amo-
tivtivdeba] -
10-12. alpebi-s mxare - igive samSoblo ger-
manelTa, romlis ukudavs niSnad arwivi dae-
saxeba. rameTu hgiebs mfrinveli igi, viTarca
miwis pirs gardaqmnili ostati vinme; gaxsen-
deba Zueli niSani arwiv-kacisa; amasTanve Zal-
gics igulo igi uzeSTaesi intellektualo-
bis niSnad: egrec iCneuden mas uuZuelesni
mistikosni-
13. - vinaYTgan hYolderliniseulni teqstni
musikas miemTxvian, upriania, amohrido "mxo-
lo-erTi"-s meoreul Tu mesameul naTxzenT
sxvaobani, rameTu imTaviTve dashwesebia musi-
kas, variantTa wiaR Caxhmarxos ram Seulevne-
li (dauTmobeli); amave ganawess miedevneba me-
ore leqsi hYolderlin-isa "patmos"-
14. qristean goniT mgosnad, SesaZloa, friid-
rih gottlob klopStokk (1724-1803) an ara
da sulac legenduri ossian igulisxmebodes-
o, dashZens b-ni baissner-
15. afrikeli - netari augustinus (avgustine)
igulisxmeba, - germanelTa mier friadca Se-
racxili -
16. igulisxmeba landgraf friidrih ludvig
fon hessen-homburg, romels miuZRuna hYold-
erlinma leqsi "patmos"-
106
17. e. i. mizanni, e. i. dasasrulni gzisa (dasas-
rulni savalisa)
18. "maSin ieso aRmoiyuana udabnod sulisagan
gamocdad eSmakisagan" - saxareba matTesagan -
19. foToli samyurasi: samni naxevarRuTaebani:
herakleus, bakxos, kristus -
20. xazgasmulia sasoeba mgosnisa, romels cn-
aureba uuZueles gmirTa arsisa araTu rasme
miaxloebisamebr, aramed xangrZlivis wurTnvis
wyalobiT mourWmia - metapher "cudi locva"
swored agre ganimarteba -
21a. "zeca da dedamiwa erTTavad mTlianobas
Seadgineben, erTierTmaneTs miendobian - minebde-
bian"-o, agre miaCnia hYolderlin-s -
22. patmos - sporades - jgufis kunZulTagani
kreta-s da mcire aziis samxriT-dasavlis san-
apiros Soris [-berZnul-romauli sakuTari
saxelebis orTografiuli leqsikoni. Seadgina
kona gigineiSvilma. Tbilisi 1985] -
23. 1801 weliwadis Tebervlis 6-s isaak sin-
kler atyobinebda hYolderlin-s: "landgraf-
is xelT Camibarebia minaZRueni Exmplar "pat-
mos"-isa; landgrafs friadis madlobiT, sixar-
uliTca miurqmevia leqsi. iqave uTqvams, ganvi-
xarebdi homburg-s Tuki mewveoda-o mgosani" -
24. tmolos - mcire aziis queynis - lidi-is
mTagrexili -
107
25. paktoolos - mdinare lidiaSi; Tan-moiy-
olebda oqromarcvalT; veclis SigTavsis gamo
aemag mdinares leikoxisos da elektron Seer-
qua -
26. taurus - mTagrexili mcire azias (-arameul)
27. Caria-s - mcire aziis samxriT-dasavals mde-
bare queynis - Crdilo sazRuars gardaTxmuliyo
mTagrexili messoogis - (Zveli kari-is damoukide-
beli samefos miwa-wyali dReis TurqeT-s upy-
ria) -
28. "da iyo meyuseulad zeciT oxra, viTarca
mowevna qarisa da aRivso yoveli igi saxli,
sada igi iqmnes msxdomare" (- saqme mociqulTa.
Tavi 2,2).
29. Parenthese (CanarTi): monacvleoba dRe-Ramisa;
Semdgom yovelive warvals RmrTeebrivis wes-
rigisdakvalad; aroden mkveTriv-ganwyuetil, ar-
oden ara-erTgul warimarTodes qmedeba amier
esreT ganbrZnobili adamianebisa, romelnic aw-
indels RmrTisgan-ganZarcvilobas, raYc Ru-
Tis-mier mowevnili siRamisas borotma man, mar-
tooba - gancalkevebis sulman, ganshwafa, aRmo-
kveTen; ganbrZnobili adamiani amxilebdes borot-
sa mas, gardashZalavdes; oqroan sulTa damtev-
nelni, aw "fernacvalni" kacTa naSierni, erTi-
erTmaneTs moyuasurad xelT ganuwudian; Sexh-
vedreben maTgan ganmlTob ufals: "dahxande-
108
bode"-o, didsa mas miwad daabruneben vedrebiTve;
aeg ukve ganaTu ram naocnebari, aramed nam-
duil-Cenili (dasturebuli) - "kululT-dam-
wudomi" (hezekiel 8,3) - uSualo Semoqceva
didisa (e. i. RmrTisa) iqmnebodes-o, Segvagonebs
mxedi mgosani -
30. dionise, areopagelis monaTxrobi sagangeb-
od miganiSnebs, raguaris mowadinebiT hswavlo-
ben angelosni ucnobels siRrmiseuls kavSirs,
romelman mamisa da Zis ganukueTloba hqmna -
31. zeciur hierarqiaTa zedmiwevniT wudomas,
amasTanave kacebrivi goniTi evoluciis ganazrebas
TiTqo erTobliv moicavdes aemag toldaudebel
gonivrul striqonTa dineba - [mTargmnelis
SeniSvna] -
31a -32. "morisxali zecis mbrZanebeli ganaRa
moiTmenda, samzadisis Tu gardaslvis xanasa am-
as, vTqvaT da, ukve Camoyalibebulad warmovvl-
eniliyavi, ganmesaxebina ram momTavrebuli da
saRirali, aramed hnebavs zenaars, vhyofde saim-
isod, rom ganveswavlo (ganvewafo) friads tri-
alsa amas"-, hYolderlinis aemag naTquamman,
SesaZloa, mgosnis pirovnuli "apollon-uri
dabrmoba" amogaxsnevinos kidec, anu TiToeuli
CuenTagani Rrmad Caafiqros, friads zneobiTs
ganwmendas miaaxlos - [mTargmnelis SeniSnva] -
33. qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni -
mraualtomeuli - miaTiTebs iranul warmomau-
109
lobas leqsem-isa "yalbi"; iranulSi igi "borot"-
s miesadageboda-o - [mTargmnelis SeniSnva] -
33a. - "berZenTa mTavari midrekileba gaxlavs
Secnoba TavisTavisa, radgan swored aeg Secno-
ba daitevnida maT sisustes imavdroulad, ma-
Sin, rodesac Cveni droYs warmodgenaTa gvar-
obani mTavar midrekilebas, raimis moxelTebas,
raimisadmi - anu bedisadmi miwevnilobas aiTan-
ieben, radgan bedis-garegan yofna - "dismoron"
rasme sisusted gviCns diaRac". - (hYolder-
lin-is piradi werilidan). qarTuli: bedi-ube-
doba, bedniereba-ubedureba albaT, igives gulisx-
mobs. xolo sulxan-saba orbeliani wmidiv es-
qatologur ganhmartavda yoelsa amas: "Tu vin
hgonebT bedisaTvis, viTarmed arsebiTi rame iyos,
romels umecarni ityvian da mas miaCemeben niW-
sa RmrTisasa. bedi saxeli ars mefeTa simaR-l-
isa, da glaxakTa simkodavisa. kvalad kaci vin-
me borotis Rirsi RmerTman Seiwyalos da Se-
ucvalos boroti keTilad, eseviTar saxelad
bedi ewodebis".
34-36. dasasrulisad miemarTodes yoelica: [ig-
ulisxmeba Sualeduri xanis damTavreba, anu
aRxdomili
aRxdomili-s dasawyisi, odes RmerTni dedamiwas
kulavindebur mohxedaven, Semoeqcevian, Tavian-
Tive namduil saxelTadakvalad danaTlulni,
TuisTa saqmeTa-Sina Rirseul-Secnobilni, aRia-
110
rebulni. - msivanTa warbTa dacamlaxavica]: pir-
vandeli mcxinvareba RmrTis sxivisa merme da-
cxrebodes, RmrTisave warbTagan (anu RrubelT-
agan) moCrdilul wynars mzerad daeCinebodes,
miwierTa mimarT molbebodes, igi ufali, dedami-
wis mimviwyebeli -, eg miviwyebac imas moaswa-
vebs, rom RmrTisadmi pirdapir miaxlebas, miax-
lebas pirvandels, amier wmida werilidan gardmo-
suli ufliseuli cnobilebani Caenacvlebian -
mzrunvelca ... iqmnes ganzardili]: "zrunva"
(pflegen: movla-patronoba) sabas mier agre gan-
imarteba: "SiSi dacemisa, gina navRvlaY" - sax-
areba matTesagan (6,25): "amitomac geubnebiT
Tqven: nu izrunavT Tqveni sulisaTvis, ra vWa-
moT anda ra vsvaTo; nurc Tqveni sxeulisaTvis,
riT SevimosoTo. gana suli ufro meti ar
aris, vidre sazrdeli da sxeuli ufro meti,
vidre samoseli?" [sulis da sxeulis Zuelel-
linuri sinTezisi bolomde ucdomlad amoic-
no mgosanma da dausaxa igi Tvis mamuls nam-
duils miznad da aseve gzad, gzad, raYc er-
daderTi sinamduilisad migvaaxlebs] friid-
rih baissner sityuasityuiT moixmobs didi
germaneli romantikosis Tqmuls [ahim fon arnim.
Gräfin Dolores]: ". . . is, raYc agrerigad damdgnob-
ganmZle aris, igic rigian iqmnes-o ganmarte-
bul, - hbrZanebs Rrma moazre igi (hYolder-
111
lin) - amad miedevnebodes germanelTa queyana
ganviTarebisa Tuisis misadevar". -
37. "sul mudam ufro da ufro youlis uu-
metes mkacri enanaSenob-isad mimswrafveli name-
tur Zlieri neba [hYolderlin-isa] qmnila dau-
ridebel im zomamde, rom arad agdebs gramma-
tikul wesT: pirveli winadadebis subYekt me-
ore winadadebis [pirdapiri] obYekt
obYekt-is meSveo-
biT ganemTlianeba - Seivseba"-o, - dashZens fri-
idrih baissner. Cemis mxridan erTs ganvhbedav-
di saTqmelad: araviTari darRveva [grammatikul
wesTa], - saqme sxuagvarad unda iyos: hYolder-
lin-s genios-is niSneuli srul-ara-ordiner-
zegrZnobadi arqmev
arqmev-is wyalobiT Zal-ucs mi-
upyras RmerTsve is, raYc RmrTisa ars, - ma-
radi wris Semotarebisaebr vinZlo gansaerT-
mTlianeblad-meTqi. [mTargmnelis SeniSvna] -
38. "mokveTili Tavi naTlismcemlis viT yurZ-
nis mtevani mwife warwyuetili, dasvenili mx-
anebelsa lakansa zedan" [mxanebeli lakani -
myovrobisa, gangrZnobadobisa dasturyofa] - me-
tapher, imguari, did modernistebs rom Sexh-
SurdebodaT, garna eg uupirveles youlisa miaTi-
Tebs Seuwudomels zeciurs silamazes, romels
zegrZnobadi samyaro-s Wuretad, is ki ara, xe-
dva
dva-d ganawafi suli TuRa airqmevs-, amgvari
sulis patroni gaxlda hYolderlin. siria
112
hYolderlin-s mTlian esera wmida queyanad
esaxa, macxovaric-sirielad-
39-39a. qriste-s qmedeba jer ar momTavrebula;
gmirTa Tu naxevarRuTaebaTa gverdigverd, vi-
Tar kacTa da RmerTTa Suamavali warmovlinde-
bis dReisdRes qriste; naxevarRuTaebadve miiC-
neva aqilevs-is mama pelevs, visi saxelic mTels
kunZuls dahnaTvlia. mier stiqion-isa CaRu-
puls xomalds gamoRweuli kolumbus swored
kunZul pelevs-s Seufarvia. [b-ni baissner-is
ganmarteba] –
39b- igulvebodes igavi igi] qriste, qriste-s-
gan motanebuli maradi droYs sve-bedi igul-
isxmeba.-ix. f. baissner-is ganmarteba-
hYolderlin-ma kant-gYothe-Siller-is goni-
seuli xana daaguirguina, metic: munve wina-hg-
zno Soreuli kulturuli saxelmwifoebrioba
german-iisa [mermindeli kacebrivi sinTezis-i,
raYc warmosaxvasac aRematebodes iqneba. mTarg-
mnelis SeniSnva]-
40. uarmyoflisa]: igulisxmeba qriste. filip-
pelTa mimarTa (2,6): "romelsac, rogorc Rmr-
Tis xats natacebad ar Seuracxavs RmrTis
sworad yofna, magram daimcro TavisTavi, mono-
bis xati Seimosa da kacis msgavsad iqmna. Tavi
daimdabla, morCilic gaxlda sikudilamde, jvar-
zed sikudiladmde. amitom aRamaRla RmerTman
113
da moaniWa mas saxeli uzesTaesi yovelTa sax-
elTasa,..." [axal da Zuel TargmanTaSenajeri] -
41. weliwadis sxua naxevars gardashtanebs]:
zamTridan gazafxulisad warwodvis naTeli xa-
ti. - zamTris xana mTavrdeba, droTa dasasrul
shdginebs igi, qriste, vinc droebaTa amaT daslva
dausazRura. risxva RmrTisa, Suala droeba
igi, gardivlis, droeba maisis moiwevneba... [b-ni
baissner-is ganmarteba]. rogor iqneba, ar Seix-
sno konstantin balmont-is mier erTs werilSi
qarTulad moyvanili iSviaTi striqoni: "Suqi-
ani dasawyisi siyuarulis, rogorc nazi dasawy-
isi maisisa"...
42. oTxad-oTxi bwkari, raYc Suasaukunebrivi
qristeanobis arss gardashsaxavs, miTve acno-
bilebs - marad-h-yofs, bolovads wertilsca
mitanebuls mas - [mTargmnelis SeniSvna] -
43. klemens brentano (1778-1842|) Tvissave 6-
bwkariani epitaphe-s maboloebel striqonebad
hYolderlin-is aemag leqsis pirveli stro-
phe-s bolo 4-s taeps irCevda (odnavad saxecv-
lils)- werili rahel varnhagen-isad 1813 we-
liwadis 25-s ivniss: "garna wmidisaebr-fxi-
zels-wyalsca Tavs Caxshwoduides gedi Tro-
bili, varskulavTkrebulisad salams sikudilm-
inapirebul igi mogalobe aRaulendes".
"Aber es tauchet der Schwan ins heilignüchterne
Wasser,/ Trunken das Haupt / Und Singt sterbend
114
dem Sternbild den Gruss" [SesaZloa, gedis Tana-
varskvlavedi igulisxmebodes. mTargmnelis SeniS-
nva].
fr. baissner hYolderlin-is aemag leqsis pirv-
el-meore strophe-s Soris erTdagvars pir-
ispirobas iniSnebs: miwierTa sasiyvarulod mo-
wifva-aRfurCnuas (xurvebas), anda viTarca irru-
baqiZe ityoda: mzis xuruS
xuruS-s wmidiv-fxizeli
wyali, aseve sazogadod zrdis (ganviTarebis)
mapirobebeli Crdiloba miwamSoblisa daanelebs;
xolo meores mxriv gardammet-wmidiv-fxizeli
igi zamTari kacebrivs arsebas, cxorebis meore
naxevrisadca miwevnils, dids verafers nuge-
Sinismcemlad gamoadgebis-o; me ki, hYolder-
lin-is (1770-1843) zebunebiTi Zalis melodia-
Ta mier pyrobils, aemag bwkarTa CemTvis xmad-
ablier uneblieT mmeorebels, Sorebeli, ucxo
xibli erTbaSad momicevs: TiTqo friidrih niit-
cSe-s romelime diThirambe-s aRmonakunesisa anTu
rainer maria rilke-s gulisaRmomskunel leqs-
Ta melodii-s naxmevi Semomfrqueodes, meqmne-
bodes gansxeulebuls gagebad srul-oiropuli
cnebisa continuite’, raYc sabolood sulis uku-
davebas, anu kacebrivis arsis maradigiveobas
vinicobaa mianiSnebdes-meTqi. . .
44. aeg marTliv ubadlo (Zniad amosacnobi)
mxatvruli Senaqvsi friidrih baissner-s mgos-
115
nis TqmuliTve ganumartavs: Soreulni da ux-
ilavni igi RmrTeebrivi Tvisebani TviTonve
unda dasjerdeboden, raTa ama Tu im gan-
saxebaTamebr [Weqa-quxilis (grguinvis) an ara
elvis ieriT] eqmnen aRsaqmeladca kacebrivs
grZnobasa amas, TumcaRa gansaxebani ese RmrTee-
brivT niSan-TvisebaTa maT arsobrivad vinicobaa
eucxoebodeT
eucxoebodeT-o.
45. swored "arqipelag"-is ritmulma sxmulo-
bam pirvelma ganapiroba sruliadi metruli
saxedqmna hYolderlin-iseuli mermindeli him-
nebisa, anu uzado formadmosiloba, ramac er-
Tobilad Sehkra-SehkinZa "simRerani samSoblo-
Ysa", _ germanuli lirikis aeg toldaudebeli
monapovari. saleqso - metrul Tu sintaksur
danawevreba-ganwilvaTa urTierTWidili-pir-
ispiroba (SfoTieri, daudrgomeli, wamisyofi-
Ti), xolo imav dros mxatvruli sinTezis-
isad, poziturobisad gardamZaluveli daucade-
beli swrafva mgosnisa swored amguars sakvirv-
els ganukveTloba-mTlianobas moshweunida-o, -
dashZens friidrih baissner-
46. kalavria - mSobliuri kunZuli diotima-
si, raYca nametnavis siyuaruliT aRuwernia
hYolderlin-s (romani "hiperion")-
47. zeciTgan faetonT-is gardmonarcxebam quey-
niereba cecxlsca danshTqa, mdinarenic aRmosh-
wbo-aRmoahSro; nilos, TavisTavisca damfaru-
116
el, SiSdacemuli, youlis uukiduress SoreT-
sa mas ganvhlTobiliyo, im zomamde, rom iqmne-
boda misi Tavwyaro kacTagan mudam ucnobel;
Svidiv SesarTavi nilos-is qmniliyo uwylod,
amas gviTxrobs ovidius; mklavTa ganshwod-
vides] SesarTavs miwevnili nilos-mdinaris ori
toti igulisxmeba - [f. baissner] -
48. sanacvlod germanuli sityvisa "Perser" hY-
olderlin moixmobs Zuelad dawesebuls "Perse"
[f. baissner], raYc qarTuls "sparsi" agrerig
misadagebia -
49. ekbatana - spars mefeTa sazafxulo rezi-
denc -
50. nakadisca igi didmTavarni] pirvel-mosax-
leni, romelni tyis niadags moaSandakeben, did-
mTavrebad iwodebian (Forst - Fürst - TiTqo si-
tyvis TamaSicaa); azri Semdegia: eseni viTarca
winamZRolni, pirvelni warevlineboden; igi naka-
dic aki arevn-darevnil miixlarToda, vidre
savals (swors sadinars) ganhkafvida (ganhkveTav-
da) (f. baissner-is ganmarteba] -
51. ilisos - Ilisus] mdinare Zuels atika-Si:
"martoul icdis ilisus, vinaYTgan sayovla-
do ganadgurebas is erTaderTi uzianod gard-
arComila", - hbrZanebs hYolderlin -
52. kolonos] - atikes demosi jiSian cxenTa
moSenebiT ganhqueynebuliyo. atike - Zueli Su-
agulsaberZneTis mxare -
117
53. pentele] - aTeni-s Crdilo-aRmosavleT- mde-
bare mTa (mTels im are-midamosac igive saxeli
daxhrqmevia) marmaris sabado. mdedrobiTi sqe-
sis saxels, "pentele" hYolderlin maxvilis
gardataniT mamrobiTi sqesis saxelad moaqcevs
(relevanturi SemoqmediTi akti mgosnisa) [ix.
f. baissner-is ganmarteba] -
54. pritanis] - sityvasityviT: mTavari, wina-mi-
mkulevi, saxelmwifo umaRlesi moxele; 50 sena-
torTagan TiToeuli wilisyrisdakvalad (er-
Timeoris Camnacvlebel) 35-36 dRes weliwadSi
erTxel (nakians weliwads 38-39 dRes) zena sa-
bWos, agreTve saxalxo yrilobas waruZRuebo-
den; pritanTa oTaxi] - pritaneion, sad aeg ma-
Ralni pirni sazrdos igemebden, aseve ucxoel
stumarT anTu pativdebul moqalaqeTa maT hmas-
pinZlobden. gimnasion] maedan-alagi, sad ymawvil-
kacni Tu mowifulni mamrni SiSuelni (gimno)
sxeuls ganswafuiden [f. baissner] -
55. borcvi mzevebeli] akropolis - sparsTa mi-
er iavarqmnili, - perikle-m kidev ukeTes mSue-
nebiTca axliv aRaSenebina 449-429 weliwadTa
misadevar (Zuelis welTaRricxviT.) [f. baiss-
ner] -
56. tempea] - xeoba TesaliaSi -
57. Tebe: mxedis teirezias bina - alagi iguli-
sxmeba - [f. beissner] -
118
58. ionia] - mcire aziis dasavleTis sanapiro -
59. qeronea] - qalaqi beotiaSi, sad philipp II
makedonelma daamarcxa aTen-beotiis jari. amiT
dasrulda berZnuli Tavisuflebis da damoukide-
blobis gmiruli xana; moiwyeboda makedonuri
xangrZlivi batonoba. qeronea-s velzed daRu-
pulTa samarovans dResamomde shdarajobs xva-
di lomis marmarilos qandaki. Termopiles xeobasa
da oetas mTagrexils Soris gardaxdils brZo-
las sparsTa winaaRmdgomi samasi sparteli,
mefe leonida-s mxardamxar morkinal, ware-
wiroden - [f. baissner] -
60. siRrme] - attributuli gamoxatulebaa
siwynaris - [f. baissner] -
61. "germania-s SuadRis xvatSi donau
donau-s Tavw-
yaros midamod dandobilad Tavmidebul
Tulemars dedrs, Tuissave idumali Sorgan-
mwode Zalni dauzognia saimisod, rom gan-
hfurCnos-ganhSalos isini amier, mowodebisa
wamsa amas modarajeman" (hYolderlin-is wer-
ili Zmisadmi. dekenberi. 1800). [f. baissner] -.
swored napoleon-is mZlavrobis xanaSi vali-
daniSnuleba germaniisa hYolderlins, SesaZloa,
srul-axlebr exilveboda. germanuli sityvari
konrad duden-isa ganmartavs: germania-germanelTa
queynis galaTinurebuli saxeldeba (arsebiTi
saxeli dedrobiTi); xolo hYolderlin-is Rrma
119
poeturi miniSnebisaebr: gansxeulebuli dedru-
li xateba - [-mTargmnelis SeniSnva] -
62. sando saxebaY], raYc uwindel morisxal
iers uflisa amier Caenacvleba, saTnomosilo-
biTca gadaxhfaravs, (rasac Sueniereba, xelovneba
imTaviTve asacnaurebda)- [f. baissner] - Sueni-
ereba - xelovneba kacT saimisod gardmohscemi-
aT, WeSmaritebis winare mdgari kacTagani bolo-
mde rom ar moisras, ar gaisrisos-o, viTarca
friidrih niitcSe ityoda. igive gamouTqvams
rilke-s (RMR) "duinur elegiebSi" - [ix. fr.
baissner-is ganmarteba] -
63. tevrsa mas] - misani dedris dodona-s samy-
ofeli igulisxmeba [f. baissner] -
64. arwivi] - germanelTa queynis niSani (sym-
bol) -
65. sikudilmoqadne qariSxali] - 1789 weliwa-
dis revolusion. [f. baissner] -
66. sve ukeTesi] - is, rasac germanelTa queyana
RwuiT TuisiTa moinagrebdes; is, raYc brZo-
lis velzed monapovarTa gardammetia - [f. baiss-
ner] -
67. sityua sxuaguari] eg aris sityua saZne-
lo bednierebisa
bednierebisa, risi tuirTuac qalwul-
qurums amas (germania-s) aRar gauWirdeba, rad-
gan saamisod aRrCeuli da Zalmosili gaxlavs
igi amasTanve - [f. baissner] - hYolderlin-s
120
saTnoebaTagan youlis uuZneless da uuSue-
nieres saTnoebad bednierebis atana uCnda [-
werili gancenbax-isadmi. 1801. f. baissner] -
68. bagis yuaili] ena- [f. baissner] -
69. dafaruli] - dedamiwis metapher - [f.
baissner] -
70. friadi risxva] - viTarca niSani queyanasa
zedan RmerTTa Semoqcevis -[f. baissner] -
71. igi namduili] - saxeli wmidisa warmo-
saTqmelad ar mogenebeba; hebraelni uflis sax-
elis warmoTqmas ekrZalviden - [f. baissner];
hYolderlinma moixmo dialekturi "einsmals"
(igive, rac einmal)-, am sityvis moxmoba mYo-
rike-s shCveviyo agreTve -[f. baissner] -
72. gardasulRuTiuri...] - ZuelberZnuli droe-
bidan gardmomarTebuli ufali (igive mama eTeri);
droYs Suagul,] e.i. dRevandels wams (-esaa
wami warsulsa da mermiss Sua movlenili). -
"maSinRa, odes mama eTeri yoelTa kacTa mier
iqmnebodes cnobili, Zal-ucs RmrTeebrivsa mas
kacTa Soris uwindebur qmedebaY",- agre hfiqrobs
mgosani [f. baissner-is ganmarteba] -
73. uzrunuelni] - Zuelni RmerTni - mogonebad
vlenilni -, kacTa mier gulRiad migebebulni,
Zuels keria-s Semoqceulni, zeimobs adamiani,
ise rogorc ZuelberZnuls droebaSi uzeimnia
mas, namduils RuTisSvils - [f. baissner] -
121
74. hYolderlin-s citirebs adolf endler –
poeti, prozaikosi, esseisti,- qarTuli poeziis
anTologi-is Semqmnel-mTargmnelTagani, - wign-
Si: ori mcdeloba saqarTvelos Taobaze Txro-
bisa (1973-1975). halle (zaale) 1976.
122
sarCevi
yaribi 7
muxebi 14
cecxl-eTerisadmi 16
raini 20
mxolod–erTi. pirvel-naTxzeni 30
mxolod–erTi. meoreuli naTxzeni 34
mxolod-erTi. mesameuli naTxzeni 38
patmos-i 42
patmos-i. wina-sakiburi 55
patmos-i. monasaxni gviandelnaTxzen-isa 56
patmos-i. bolonaTxzenis misarTvani 62
naxeuarcxorebamoTeul 63
yrmisa erTisa sikudilzed gamoTqmul 64
ama soflis siameni... 64
miZinebulni 65
khristoph Svab-isad 66
ra aris RmerTi?.. 67
ra aris kacTa cxorebaY?.. 68
arqipelagi 69
germanelTa qveyanaY 93
tevrs Sigan 101
Siller 102
…garna mesurvis miviqceode kavkasiisad 103
f. baissner-is ganmartebaTadakualad 104
123
levan kavlelis gamomcemlobaSi
seriiT
msoflio poeziis mozaika
gamoica:
gamosacemad mzaddeba:
wigni III
alen ginzbergi
wigni VIII
Tamaz baZaRua
wigni IX
T. s. elioti
wigni XV
SoTa CantlaZe
124