Professional Documents
Culture Documents
ოდისეა
ისმაილ კადარე
გახლეჩილი
აპრილი
3
mosaRamovdeba da mizanSi veRar amoviRebo, gaifiqra
cota xniT adre. undoda, mwuxri rac SeiZleba male
damdgariyo. mas Ramec swrafad mohyveboda da isic
Tavqudmoglejili gaecleboda am wyeul safars. magram
dro zlazvniT gadioda da mas lodinis meti araferi
darCenoda. cxovrebaSi meored uwevda Suris saZieblad
Casafreba, Tumca kaci, romelic unda moekla, igive iyo.
ase rom, es Casafreba erTgvarad gagrZeleba iyo pir
velisa.
isev igrZno terfebSi yinva da aamoZrava fexebi. ar
undoda, mTel tanSi gasjdomoda sicive. magram sici
ves ukve karga xnis win daepyro misi muceli, mkerdi
da Tavamdec ki aeRwia. SegrZneba daeufla, rom tvinis
nawilebic gaToSili hqonda gzis aqeT-iqiT SemorCenili
TovliviT.
grZnobda, rom gamarTuli da logikurad Camoyalibe
buli azric ki ver mosdioda TavSi. mtrulad gahyurebda
velur broweulebsa da Tovlis laqebs da drogamoSve-
biT fiqrobda, eseni rom ara, am safars karga xnis win
davtovebdio. magram isini – uZravi mowmeebi – aq iyvnen
da arsad ar uSvebdnen.
mas Semdeg, rac Casafrebuli iyo, albaT meoced moeC
vena, rom gzis mosaxvevidan viRac gamodioda da rom es
viRac misi msxverpli iyo. neli nabijiT moiwevda win,
marjvena mxarTan Tofis Savi lula mouCanda. gaaJrJola
Casafrebuls. ara, amjerad es xilva aRar iyo. swored is
kaci moabijebda, romelsac eloda.
zustad iseve, rogorc wina jerebze, jorjma loyas-
Tan miitana Tofi da TavSi daumizna. erTxans STabeW-
dileba Seeqmna, rom es Tavi eurCeboda da cdilobda,
cecxlis xazs gverdze gascloda. ukanasknel wams ki
4
moeCvena, rom kacis saxeze damcinav Rimils xedavda.
eqvsi Tvis win igive daemarTa da, saxe rom ar daemaxinje-
bina (vin icis, saidan modis bolo momentSi sibralulis
grZnoba?), samizne odnav qveviT dauSva da mteri kiserSi
daWra.
kaci uaxlovdeboda. neta amjeradac daWriT ar dam-
Tavrdes es ambavio, TiTqmis vedrebis xmiT Cailaparaka
jorjma. pirvel daWraze misianebma ZlivZlivobiT
gadaixades jarima da axla meore Wriloba sul mTlad
gaakotrebda ojaxs. Tuki, piriqiT, gasrola sasikvdilo
aRmoCndeboda, gadasaxdelic aRaraferi eqnebodaT.
amasobaSi kaci ufro axlos mosuliyo. jobs, saer-
Tod avacdino, vidre davWrao, gaifiqra jorjma. iseve,
rogorc yovel jerze, roca warmoidgenda xolme,
rogor uaxlovdeboda kaci, axlac gaafrTxila msxver-
pli gasrolis win. Tumca verc maSin mixvda da verc mere
gaixsena, xmamaRla dauZaxa Tu yelSi gaeCxira sityvebi.
mTavari is iyo, rom kacma swrafad moixeda misken. jor-
jma SeniSna, rogor gaapara kacma mxarze gadakidebuli
Tofisken xeli, da esrola. mere Tavi aswia da gaogne
bulma dainaxa, rogor gadmodga mkvdarma nabiji (kaci
jer kidev fexze idga, magram jorji darwmunebuli iyo,
movkalio), rogor dauvarda Tofi erT mxares da rogor
gaiSxlarTa TviTon meore mxares.
jorji safaridan gamovida da msxverplisken gaemar-
Ta. gza ukacrieli iyo. mxolod misi nabijis xma ismoda.
mkvdari pirqve egdo. jorji daixara da xeli mxarze
daado, TiTqos undoda, gaeRviZebina. amas ras vakeTebo,
gaifiqra. isev Caavlo xeli mkvdars mxarSi, TiTqos undo-
da, gaecocxlebina. ratom vakeTeb amaso, isev gaifiqra.
da maSinve mixvda, rom misken maradiuli Zilidan gamo-
5
saRviZeblad ki ar daixara, aramed imitom, rom gulaRma
amoebrunebina. undoda, adaT-wesebs damorCileboda da
meti araferi. yvelafris mowme veluri broweulebi da
irgvliv mimofantuli Tovlis laqebi isev iq iyo.
wamoimarTa da wasasvlelad moemzada, magram gaaxsen-
da, rom moklulisTvis misive Tofi Tavze unda daedo.
yvela es moZraoba ise Seasrula, TiTqos sizmarSi
yofiliyos. guli ereoda da TavisTvis gaimeora, uTuod
sisxlis brali iqnebao. ramdenime wamis Semdeg ukacriel
gzaze miabijebda. TiTqmis mirboda.
bindi wveboda. or-samjer Semotrialda, TviTonac ar
icoda, ratom. dRis miwuruls, kvlavac sruliad ukac-
rieli gza Sors, buCqebsa da Walebs Soris grZeldeboda.
sadRac winidan jer zanzalakebis, mere ki adamianebis
xma moesma da maleve gaarCia xalxis jgufi. bindbundSi
Znelad gamoicnobda kaci, stumrebi iyvnen Tu bazridan
dabrunebuli mTielebi. mis simaRlemde mosalodnelze
ufro swrafad amoaRwies. kacebi, axalgazrda qalebi da
bavSvebi aRmoCndnen.
saRamo mSvidobisao, miesalmnen da isic gaCerda.
vidre xmas amoiRebda, xeli im mxares gaiSvira, saidanac
modioda da mere odnav CaxleCili xmiT uTxra:
– iq, Saragzis mosaxvevSi kaci movkali. amoabruneT
gulaRma, keTilo xalxo, da Tavisi Tofi TavTan daudeT!
momcro jgufi erTxans utyvad SeCerda, mere viRacam
hkiTxa:
– sisxls ver itan?
pasuxi ar gaucia. imave xmam wamali SesTavaza, magram
ar gaugonia. axla, roca maT sTxova, mkvdari piraRma
amoabruneTo, rogorc amas wesi moiTxovda, gulze
moeSva. verafriT ver ixsenebda, TviTon amoatriala Tu
6
ara. kanuni1 iTvaliswinebda im Soks, romelSic mkvleli
SeiZleboda Tavisive moqmedebisagan Cavardniliyo
da amitom nebas rTavda gamvlelebs, gaekeTebinaT is,
ris gakeTebac mkvlels ar SeeZlo. samagierod, pirqve
gawolili msxverplis mitoveba da Tanac moSorebiT
migdebuli TofiT, miutevebel sircxvilad iTvleboda.
jer ar daRamebuliyo, roca soflamde miaRwia. misi
erTaderTi da ganumeorebeli dRe isev grZeldeboda.
kulis2 kari sanaxevrod SeRebuli daxvda. mxriT miawva
da Sevida.
– aba? – hkiTxa viRacam Signidan.
kio, Tavi dauqnia.
– rodis?
– cota xnis win.
gaigona, rogor Camodiodnen viRacebi xis kibiT.
– sisxliT gaqvs xelebi mosvrili, – wadi, daibane.
jorjma gakvirvebiT daixeda xelebze.
– rom amovatriale, albaT maSin damesvara.
ra tyuilubralod utanjavs Tavi. maSinve rom dae-
xeda xelebze, darwmundeboda, wesebi srulad davicavio.
kulaSi moxaluli yavis surneli trialebda. gasakvi-
ri iyo, magram Zili ereoda. orjer daamTqnara. marcxena
mxarze Camoyrdnobili patara dis mbrwyinavi Tvalebi
ise Sors eCveneboda, TiTqos ori varskvlavi yofiliyos
borcvis miRma.
– da axla? – ikiTxa uecrad da sruliad umisamarTod.
– sofels unda vamcnoT sikvdilis ambavi, – upasuxa
mamam.
1
kanuni – kodeqsi, adaT-wesebis krebuli
2
kula – koSkis formis qvis sacxovrebeli, damaxasiaTebeli albaneTis
mTebisaTvis
7
mxolod am dros SeamCnia, rom mamamisi fexsacmels
icvamda.
dedamisis moxarSul yavas svamda, roca garedan
yvirilis pirveli xmebi Semoesma:
– beriSebis jorjma zef kriueCuCas esrola!
es Taviseburtembriani xma erTdroulad saxalxo
mTqmelis gancxadebasac mogagonebdaT da mefsalmunis
galobasac.
am araadamianurma xmam erTi wamiT gamoiyvana Zil-
buranidan. Seeqmna STabeWdileba, rom misi saxeli sxeuli-
dan, mkerdidan, kanidan gamovida da mTeli ZaliT gaibna
gareT. pirvelad daeufla aseTi SegrZneba. beriSebis
jorjio. gulis siRrmeSi gaimeora macnis es umowyalo
yvirili. ocdaeqvsi wlisa iyo da pirvelad SemoiWra misi
saxeli da gvari ase Rrmad missave cxovrebaSi.
gareT elvis uswrafesad vrceldeboda sikvdilis
ambavi.
8
brezftohtidan sofelSi dabrunebuli saqonlis
eJvnebi, saRamos zarebi da mwuxris sxva xmebi TiTqos
damZimebuliyo axlad gamocxadebuli sikvdiliT.
quCebi da bilikebi uCveulod gamococxlebuli iyo
dRis am monakveTis kvalobaze. sadRac, soflis tyispi-
ras danTebuli CiraRdnebi jer kidev civad anaTebda
mimwuxris bindSi. xalxi midi-modioda moklulis saxli-
sa da mkvlelis saxlis win, – Sediodnen da gamodiodnen.
viRacebi, or-orad da sam-samad Sejgufebulebi, sadRac
moSorebiT miemarTebodnen da mere ukan brundebodnen.
gancalkevebiT mdgomi saxlebis fanjrebTan erTma-
neTs axal ambebs uziarebdnen:
– gaigeT, jorj beriSam zef kriueCuCa rom mokla?
– jorj beriSam Tavisi Zmis sisxli aiRo.
– neta iTxoven beriSebi ocdaoTxsaaTian dazavebas?
– ra Tqma unda, ki.
maRali saxlebis fanjrebi zevidan dahyurebda xal
xis misvla-mosvlas soflis quCebSi. ukve daRamebuliyo.
CiraRdnebis Suqi TiTqos kidev ufro gasqelebuliyo,
gegoneba, Sededebuliao. TandaTanobiT muqi wiTeli
feriskenac ixreboda – idumali siRrmeebidan axlad
amoxeTqili lavasaviT – da iqidan gayrili naperwklebi
TiTqos momavalSi dasaRvrel sisxls moaswavebda.
oTxi mamakaci, romelTagan erT-erTi moxuci gaxl-
daT, moklulis saxlisken miemarTeboda.
– Suamavlebi ocdaoTxsaaTian besas1 moiTxoven
beriSebisTvis, – ganacxada viRacam.
– da isini daTanxmdebian?
– ki, namdvilad.
1
besa – albanelTa moraluri kodeqsis erT-erTi fundamenturi cneba
9
miuxedavad yvelafrisa, beriSebis mTeli klani Tav
dacvis yvela zomas mimarTavda. aqeT-iqidan xmebi mois-
moda: muraS, Semodi male saxlSi. cen, daxure kari. sadaa
prengi?
klanis axlo Tu Soreuli naTesavis yvela saxlis
kari Cairaza, radgan saxifaTo Jami dgeboda, rodesac
msxverplis ojaxs arc erT dazavebaze jer Tanxmoba
ar ganecxadebina: kanunis mixedviT, axlad daRvrili
sisxlisgan dabrmavebul kriueCuCebs ufleba hqondaT
beriSebis ojaxis nebismier wevrze eZiaT Suri.
yvelani saxlebis fanjrebidan elodebodnen delega-
ciis gamosvlas. daTanxmdebian zavzeo, kiTxulobdnen
qalebi.
rogorc iqna, oTxive Suamavali gamoCnda. saubari
xanmokle aRmoCnda. maT qcevaze kaci ver mixvdeboda
verafers, magram erT-erTis xma maSinve gaisma da amcno
siaxle.
– kriueCuCebis ojaxi daTanxmda besas!
yvelas kargad esmoda, rom amaSi mcire, ocdaoTx-
saaTiani zavi igulisxmeboda. rac Seexeba did besas,
ocdaaTdRians, amaze aravin laparakobda, radgan amis
moTxovna mxolod sofels SeeZlo, Tanac sityvis Camog
deba mxolod bolo msxverplis dakrZalvis mere SeiZle-
boda.
gadaZaxil-gadmoZaxilebi saxlidan saxlSi ismoda.
– kriueCuCebis ojaxma zavi dado!
– kriueCuCebis ojaxi zavs daTanxmda!
– sabednierod, sul cota ocdaoTxi saaTi mainc
gveqneba sisxlisRvris gareSe, – oxvris xma gaisma dara-
bis uknidan.
10
samgloviaro ceremonia meore dRes, SuadRisas
gaimarTa. bevri movida Soridan, saxis xokviTa da Tmis
glejiT, rogorc amas adaTi moiTxovda. eklesiis Zveli
sasaflao gaivso dakrZalvaze mosuli Savperangiani
kacebiT. dakrZalvis Semdeg samgloviaro korteJi kvlav
kriueCuCebis saxlisken gaemarTa. maT Soris jorjic
iyo. Tavidan civi uari Tqva ceremoniaSi monawileobaze,
Tumca bolos mainc dahyva mamis daJinebul moTxovnas.
kanuni moiTxovs amas, uTxra mamam, marto dasaflave-
baze ki ar unda waxvide, aramed gardacvlilis sulis
mosaxsenebel qelexSic. ki, magram, me jaki1 var, miugo
jorjma, me movkali is da ratom unda wavide maTTan?
amitomac unda waxvide, mokled mouWra mamam, Tu vinmea,
visi aryofnac ar SeiZleba dRevandel dakrZalvaze da
qelexSi, Sen xar. ki magram, ratom, ukanasknelad hkiTxa
jorjma, ratom unda moviqce ase? mere mamis ganmgmirav
mzeras veRar gauZlo da dadumda.
gafiTrebuli, muxlis kankaliT miabijebda xalxis
nakadSi, grZnobda, rogor msWvalavdnen mzeriT da
mere rogor ibrunebdnen pirs sadRac, Sors gafantuli
nislebisken. maTgan umetesoba gardacvlilis naTesavi
iyo. albaT meased amoioxra TavisTvis, ki magram, axla
aq me ra mesaqmebao.
Tvalebi siZulvilisagan ise dascloda da ise gasci-
eboda martis dReebiviT, rogorc Tavad iyo civi da usi-
Zulvilo wina dRes, roca Casafrebuli uTvalTvalebda
Tavis msxverpls. amwuTas ki axlad gaTxrili saflavi,
umetesad gverdze gadaxrili qvisa da xis jvrebi, godeb-
1
jaki – [gjak alban.] sisxli, mkvleli, Tumca ara aqvs is damakninebeli kono-
tacia, romelic zogadad axlavs am sityvebs, raki jaki Tavis movaleobas
asrulebs kanunis an adaTebis mixedviT.
11
iT savse zarebis xma da, saerTod, es yvelaferi uSualod
exeboda mas. motiralTa saxeebi, frCxilebisagan dato-
vebuli Semzaravi naxokebi saxeze (RmerTo, ocdaoTx
saaTSi ase rogor moizardes frCxilebio, fiqrobda),
mxecurad amoglejili Tma da dasiebuli Tvalebi, mis
garSemo gamudmebuli monotonuri nabijebis xma da mTe-
li es sikvdilis samyaro man Seqmna TviTon. da TiTqos
es ar akmareso, iZulebuli iyo, mTeli am savaldebulo
msvlelobis SuaSi evlo sxvebiviT mgloviares.
maTi TeTri Salis viwro Sarvlebis sirmebi ise exebo
da misas, rogorc sakbenad gamzadebuli Sxamiani Savi gve
lebi. Tumca siwynares mainc inarCunebda. ocdaoTxsaa
Tiani zavi bevrad ukeT icavda, vidre mkvlelebiT savse
kula an cixesimagre. Tofis lulebi sworad aekraT
mokle Sav mundirebze, magram am droisTvis ufleba ar
hqondaT, misTvis esrolaT. xval, SeiZleba zeg. da Tu
sofeli misTvis ocdaaTdRian dazavebas moiTxovda,
kidev oTxi wynari kvira eqneboda. mere ki...
miuxedavad am yvelafrisa, win, misgan ramdenime nabi-
jSi, erT-erTi sabrZolo Tofis lula ise qanaobda aqeT-
iqiT, TiTqos undoda, sxvebisagan gamorCeuliyo. kidev
erTi Tofi, amjerad sxvebze mokle, misgan marcxniv
aRmarTuliyo. sxva Tofebis samizneSic moxvedriliyo
irgvliv. neta romeli amaTgani...… bolo wams mis cno-
bierebaSi sityva „momklavs“, odnav rom Semsubuqebu-
liyo, gardaiqmna sityvad „mesvris“.
gza sasaflaodan gardacvlilis saxlamde usasrulo
eCvena. Tanac axla kidev ufro samZimo gamocda eloda –
qelexi. is gardacvlilis axloblebTan unda damjdari-
yo, mas purs SesTavazebdnen, win kerZebs daulagebdnen,
kovzebs, Canglebs, da Wamac mouwevda.
12
or-samjer survili moeZala, gamosuliyo am absur
duli situaciidan, sirbiliT gaSoreboda dakrZalvaze
mosul xalxs; isini albaT Seaginebdnen, dascinebdnen,
saukunovani adaT-wesebis darRvevaSi daadanaSaulebd
nen, SeiZleba esrolaT kidec zurgSi, Tu moundebodaT,
oRond sadme Sors wasuliyo da gadakarguliyo aqedan.
magram icoda, rom gaparvas verasdros moaxerxebda,
iseve rogorc wina dRes ver miatova safari. lafSi ver
amosvrida Tavisi papis, imis papisa da papispapis, xuTasi
da aTasi wlis winandeli winaprebis saxels.
gardacvlilis saxls uaxlovdebodnen. Sesasvlelis
TaRis Tavze viwro fanjrebs Savi qsovili hqonda gadak-
ruli. au, sad Sevdivaro, TavisTvis amoioxra da, miuxe-
davad imisa, rom kulis dabal karamde karga asi metri
mainc rCeboda, moixara, qvis TaRs Tavi ar avartyao.
13
nen Taobidan TaobaSi. da TiToeuli maTgani sufraze
wasvlis win saxeze am sisxlian niRabs aifarebda.
14