KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ

İNŞAAT MÜHENDİSİ
CEMİLE AYDIN
1900000593
KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ (pile loading test)
• Zeminin özellikleri ile kazık arasındaki ilişkilerin önceden tam olarak bilinemeyecek belirsizlikler
taşıması, kazıkların bazı deney aşamalarından geçirilmesini gerektirir.

KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ ŞU AMAÇLARLA YAPILIR

1. Kazığın tasarım yükünde yaptığı oturmayı belirlemek,

2. Kazığın göçme yükünü belirlemek,

3. Tasarımın doğruluğunu kanıtlamak.

Yapılacak deneyin amacına hizmet edebilmesi için en önemli etkenler:

• Uygulanacak deney tekniğinin ve seçilecek deney kazığının özelliklerinin projede öngörülen yükleme ve
drenaj gibi koşulları, zeminin ve diğer kazıkların özelliklerini mümkün olduğu kadar ideal bir şekilde
temsil edebilmeleridir.
KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ
• Kazıklar bir kez yerleştirildikten sonra incelenemez.

• Daha sonra ortaya çıkacak

sorunların önüne geçmek
için kazık yükleme deneyleri
göz ardı edilmemeli
KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ

Bir iş yerinde kaç kazığın deneneceği:

• Arazi koşullarındaki değişiklikler

• Kazık yapan kuruluşun iş için deneyimi

• Kazık yapımı sırasında karşılaşılan güçlükler ve

• Kazık yapımı sırasında nitelik denetimi

belirleyici etkenlerdir.
KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ
• Taşıma gücü düşük olan zeminlerin üzerine inşa edilmesi gereken yüksek yapılarda ve bunun gibi taşıma
gücü probleminin aşılması ile üst yapının stabilitesinin sağlanması amacıyla kazıklı temeller veya zeminin
kazıklarla desteklenmesi gibi uygulamalara oldukça sık başvurulur.

• Üzerine gelecek yükleri taşıyarak ve aktararak yapının ayakta kalmasını sağlayan kazıkların üstlendiği bu
önemli işlev nedeni ile kazık tasarımında belirli emniyet katsayıları kullanılarak, kazığın karşılaştığı yükleri
güvenle taşıması ve bunu yaparken de deformasyonların yapıya zarar vermeyecek sınırlar içinde kalması
sağlanır.

• Belirsizliklerin azaltılması ve güvenilirliğin arttırılması için kazıkların bir takım kontrollerden geçirilmesi
ve proje kapsamında bazı deneylerin yapılması gerekmektedir. Bu kontroller ve deneyler kazıkların
tasarımında önemli yer oluştururlar.
KAZIK YÜKLEME DENEYLERİ

• Kazıkların düşey yükler altında davranışlarının nasıl olacağını tahmin etmenin en güvenilir yolu, kazığa
öngörülen yükler ve koşullar altında statik eksenel basınç deneyinin uygulanmasıdır. Bu deneyler kazığa
önceden belirlenmiş yükleri uygulayarak kazığın bu yükler karşısında yaptığı oturmaların ölçülmesi
şeklinde yapılır. Bu deneylerin sonucunda elde edilen verilerden yola çıkarak kazığın göçme yükü ve
öngörülen servis yükünde yapacağı oturmalar tahmin edilir.

• Kazık yükleme deneylerinin değerlendirilerek kazıkların göçme yükünün tahmin edilmesi için
araştırmacılar tarafından çeşitli yöntemler geliştirilmiş veya bir takım kriterler ortaya konmuştur.

• İlerideki bölümlerde kazıklar hakkında genel bilgilere değinilmiş, kazıklar üzerinde uygulanan deneyler
tanıtılmıştır.
 KAZIKLARIN TAŞIMA GÜCÜ

Bir kazığa gelen düşey yük, kazığın uç direnci ve kazığın çevre sürtünmesi
tarafından karşılanır. Kazıkların taşıma gücü aşağıdaki etkenlere bağlıdır.

1. Zemin cinsi ve özellikleri

2. Yer altı su seviyesinin durumu

3. Kazığın taşıyıcı zemin tabakası içindeki uzunluğu

4. Kazık şekli ve kesit alanı

 KAZIKLARIN TAŞIMA GÜCÜ
5. Kazığın yapımında kullanılan malzemenin cinsi

6. Kazığın yüzey yapısı

7. Kazığın uç bölgesinin şekli

8. Kazıkların konumları ve aralıkları

9. Kazık imalat tekniği

10. Kazığın imalatından sonra geçen zaman

11. Negatif çevre sürtünmesi

 KAZIKLARIN TAŞIMA GÜCÜ
12. Dinamik etkiler

13. Kazığın çevresindeki zeminde oluşabilecek sistem dışı gerilmeler

Kazıkların taşıma gücünün bağlı olduğu etkenlerin birçok belirsizlik

içermesi nedeniyle ve bu belirsizliklerin en aza indirilebilmesi için imal
edilen kazıkların bir takım deneyler ile denenmesi gerekmektedir.
 KAZIK YÜKLEME DENEYİ NEDİR?
• Jet grout
Fore kazık ve
çakma kazıkların
hesaplanan taşıma kapasitesini ve
yük-oturma davranışını sahada test etmek ve yapılan tasarımların
doğruluğunu kontrol etmek amacıyla yapılan bir uygulamadır.

• Kazık yükleme deneylerinin asıl amacı zemin verilerini doğrulamaktır. Kazık deneyleri kusurlu
kazıkların bulunması (yakalanması) amacıyla yapılmazlar.

• Kazık yükleme deneyi ASTM-D 1143’e uygun olarak yapılır.

• 1- https://www.youtube.com/watch?v=S_p2Kz0gF74
 KAZIKLARLA İLGİLİ DENEYLER
1. Statik yükleme deneyleri
a) Statik eksenel basınç deneyi
b) Statik eksenel çekme deneyi
c) Yanal yükleme deneyi 3. Yarı statik deneyler
d) Osterberg deneyi a) Statnamic
2. Süreklilik deneyleri b) Simbat
a) Kazarak yapılan kontroller c) PSPLT
b) Kazığın delinmesi ile yapılan kontroller
c) Akustik yöntemler
d) Radyometrik yöntemler
e) Sismik deneyler
f) Dinamik deneyler
g) Yükleme deneyleri
 1. STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
Statik kazık yükleme deneyleri en basit anlatımla, kazıkların belirli zaman
aralıklarında yüklenerek bu yüklerin neden olduğu deplasman
değerlerinin ölçüldüğü deneylerdir.
1. Pilot kazıklar üzerine yapılan statik yükleme deneyleri: Eğer kazık
tasarımı kazık yükleme deneyi temel alınarak yapılıyorsa, deney kazığı
mümkün olan en büyük yüke kadar yüklenir.
2. Çalışan kazıklar üzerinde yapılan statik yükleme deneyleri:
belirsizliklerin fazla olmadığı veya zemin özellikleri hakkında güvenilir
verilere sahip olunduğu durumlarda, daha sonra projede kullanılacak
bir kazık üzerinde servis yükünün 2 katı kadar yüklenen kazığın
davranışının hesaplar ile uyuşup uyuşmadığı kontrol edilir.
 1. STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
1. Statik eksenel basınç deneyi
Kalibre edilmiş hidrolik pompa veya
ağırlıkları önceden bilinen bloklar ile
yüklenen kazıkların her yük kademesi
için yük-oturma değerlerinin
belirlenmesi şeklinde yapılan bu deneyin
amacı kazığın düşey yük taşıma
kapasitesinin ve bu yük altında yapacağı
oturmanın belirlenmesidir.
 1. STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
2. Statik eksenel çekme deneyi
Kazıklar, rüzgarın etkisindeki uzun yapılarda üst yapıya gelen yanal kuvvetlerden oluşan
momentlerin kazıklarda oluşturduğu çekme kuvvetleri ile veya yer altı su seviyesinin altında
bodrum katları olan yapılarda suyun kaldırma etkisinin sonucunda ortaya çıkan çekme kuvvetleri
ile karşı karşıya kalabilir. Yapılarda ortaya çıkan bu tip iç tesirleri karşılamak amacı ile tasarlanan
kazıkların çekme kuvvetlerini güvenle karşılayabilecek şekilde tasarlanması gereklidir. Bu tarzda
yükleri temsil edebilmek için kazıklara statik eksenel çekme deneyi uygulanır.
 1. STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
3. Yanal yükleme deneyi
İstinat duvarları ve limanlar gibi
zemine yanal kuvvetler aktaran
yapılarda bu kuvvetleri
karşılamak için kazıklardan
faydalanıyorsa, bu kazıklar
üzerinde yanal yükleme deneyi
uygulanır.
Bu deneyde kazığa yanal yük
uygulanarak uygulanan yüklere
karşılık gelen kazığın yaptığı
yanal deplasmanlar ve kazığın
içine yerleştirilecek eğim ölçer
yardımıyla kazığın eğimindeki
değişimler ölçülür.
 1. STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
4. Osterberg deneyi
Osterberg deneyinde kazık ucuna imalat sırasında yerleştirilen Osterberg
hücresi kullanılır. Klasik yükleme deneyinde kazık çevresi sürtünme direnci
ve uç direncinin ölçülebilmesi için gerilme ölçerlerin kullanılması gereklidir.
Kazığın uç tarafından yüklendiği bu deney tekniğinde uç ve çevre dirençleri
otomatik olarak ayrı ayrı ölçülür. Bunlardan biri göçmeye yöneldiğinde
deney sonlanır. Kullanılan aygıt geri çekilemediği için bir daha kullanılamaz,
ancak reaksiyon sistemi kazığın kendisi olduğundan klasik kazık yükleme
deneyinde uygulanan büyük yüklere, büyük reaksiyon sistemlerine gerek
duyulmadan ulaşılabilir.
 2. YARI STATİK YÜKLEME DENEYLERİ
1. Statnamic
• Statnamic, temel kazıklarının yük taşıma kapasitesini test etmek için
yenilikçi bir yöntemdir.
• İçine katı yakıt doldurulmuş bir basınç odası içinde yakıtın ateşlenmesi
ile birlikte basıncın artarak reaksiyon kütlesine etki eden kaldırma
kuvvetinin aksi yönünde ve eşit büyüklükte bir kuvvet ile kazığın aşağı
doğru itilmesi sağlanır.
• Gaz basıncının düşürülmesi ile kazık yükü boşaltılmış olur.
• Yük ve kazığın yer değiştirmesi ölçülür.
• Bu sinyaller daha sonra yük - oturma eğrisine dönüştürülür.
• Statik yük testi ile karşılaştırıldığında:% 90-95 daha az ağırlık
yüklenmesi gerekir. Statnamic, test edilecek ağırlığa bağlı olarak, çok
daha düşük maliyetlerle günde 6 kazığı test etmenizi sağlar.
Statnamic
YÜK YÜKLEME DÜZENEKLERİ-1
A) ÇEKME KAZIKLARI;
• 3 veya 4 adet çekme kazığı ile yapılabilir.
• Deney kazığından önerilen min uzaklıkta
düzenlenmelidir.
Deney kazığı yakınında çakılan kazıklarda;
• Kohezyonlu zeminlerde kabarmaya,
• Granüler zeminlerde sıkışma
Fore kazıklarda ise;
granüler zeminlerde gevşeme oluşabilir.
Ankrajlı sistemlerde ankrajlar, önerilen yüklerin %130’una kadar yüklenip kontrol edilmeli.
Daha sonra yükleme kirişi deney yükünün üzerinde bir yükle yüklenip kilitlenmelidir.
Şekil 1: Çekme Kazıklı Yükleme Düzeni
Şekil 2: Deney sonuçlarının etkilenmemesi için çekme kazıklarının plan üzerindeki uzaklıklarıyla ilgili koşullar
YÜK YÜKLEME DÜZENEKLERİ-2
B) ÖLÜ YÜKLE YÜKLEME;
• 1-2 m3 lük beton blok
• 2 tonluk çelik kiriş
• Donatı demetleri
• Ray parçaları
• Su tankı
ile yapılabilir.
Referans kirişleri U, I veya kutu kesitli (100-150 mm) olup en az 1m derine
gömülmüş metal ayaklara oturtulmalı ve sıcaklık boy değişimlerinin eğilmeye yol
açmaması için bir mesneti serbestçe kayıcı türden düzenlenmelidir.
Şekil 3: Ölü Yükle Yükleme Düzeni
Şekil 2: Deney sonuçlarının etkilenmemesi için çekme kazıklarının plan üzerindeki uzaklıklarıyla ilgili koşullar
*Deney kazığına verilen yük kalibre edilmiş yük hücresi
veya hidrolik basınç saati yardımı ile kontrol edilir.

*Uygulanan yükün % 5’i kadar bir incelikle

ayarlanabilmesi gerekmektedir. Kalibrasyonda
sürtünme kayıpları belirlenmeli, eksantrik yükleme
olumsuzluklarına karşı küresel başlık kullanılmalıdır.

*Kriko pistonunun hareket edebilme büyüklüğü kazığın

oturmasını, sistemin eğilmesini, ankrajların uzamasını
karşılayabilecek yeterlilikte olmalı, tahmin edilen
deney yükünün en az % 50 fazlası bir yük verecek
olanak sağlanmalıdır.
 DENEY YÖNTEMLERİ
4 farklı deney tekniği geliştirilmiştir:

1. Yavaş Adımlı Deney (SM)

2. Hızlı Adımlı Deney (QM)
3. Sabit Giriş Hızlı Deney (CRP)
4. Çevrimli Deney (SC)
 1. YAVAŞ ADIMLI DENEY YÖNTEMİ (SM)
• Bu deney tekniği ASTM D1143-81 (1994) standart yükleme deneyi olarak da bilinir. Buna göre deney kazığı
servis yükünün %25’ine eşit yük kademeleri ile servis yükünün %200’üne ulaşılıncaya kadar yüklenir.

• Yükleme işlemi sırasında her yük kademesi için 1 saat beklenerek 5, 10, 15, 30 ve 60. dakikalarda oturma
okumaları alınır. Kazığın oturma hızı saatte 0.25 mm’ye düşünceye kadar beklenip diğer yük kademesine
geçilir. İki yük kademesi arasında en fazla 2 saat beklenir. Kazığın oturma hızı 2 saat sonunda 0.25 mm/saat
değerine düşmemişse, bir sonraki yükleme kademesine geçilmelidir. Servis yükünün %200’üne ulaşıldığında
en az 12, tercihen 24 saat olmak üzere oturma hızı 0.25 mm/saat oluncaya kadar beklenip aynı yük
kademeleri 1’er saat arayla boşaltılarak deney tamamlanır. Bu deneyin avantajları, uygulamanın karmaşık
olmaması, geniş kullanım alanı olması ve servis yükündeki oturmanın yaklaşık olarak belirlenebilmesidir.
Deneyin zaman alması ise bir dezavatajdır.
 2. HIZLI ADIMLI DENEY YÖNTEMİ (QM)
• Bu deney tekniğinde yükleme işlemi servis yükünün %10-15’ine eşit yükleme adımları ile yürütülür. Her
yük kademesi arasında 2.5 dakika beklendikten sonra bir sonraki yük artırımı yapılır. İstenilen en büyük yük
değerine ulaşıldığında kazık tamamen boşaltılır. Boşaltma işlemi tercihen 4 eşit yük kademesinde 5’er
dakika beklenerek yapılır.

• Deneyin hızlı ve ekonomik olması avantajdır, daha çok drenajsız durumu temsil eder ve bu yüzden oturma
tahmini yapmaya uygun sonuçlar vermez.
 3. SABİT GİRİŞ HIZLI DENEY YÖNTEMİ (CRP)
• Sabit penetrasyon hızlı yükleme deneyinde uygulanacak yük kademeleri kazığın saatte kazık çapının %1’ine
eşit oturma yapacağı şekilde seçilir ve kazığın oturması kazık çapının %10’una ulaşıncaya kadar yükleme
işlemi sürdürülür.

• Bu deneyin uç kazıklarında uygulanması pratik değildir, çünkü bu tip kazıklarda gerekli sabit oturma
hızının sağlanabilmesi için çok büyük yük değerlerine ihtiyaç vardır. Öte yandan 2 –3 saatlik deney süresi
deneyin avantajıdır.
 4. ÇEVRİMLİ DENEY YÖNTEMİ (SC)
• Çevrimli yükleme deneyinde de kazık servis yükünün %25’ine eşit yük kademeleri ile adım adım yüklenir.
Bu deney tekniğinde kazık ilk önce servis yükünün %50’sine kadar yüklendikten sonra yük boşaltılır.
Yükleme-boşaltma işlemi istenilen en büyük yüke ulaşılıncaya kadar servis yükünün yarısına eşit yük
değerleri için tekrarlanır. Yükleme işlemleri sırasında iki kademe arasında 1 saat, boşaltma işlemleri
sırasında 20 dakika beklenmelidir.

• Deneyin çok uzun sürmesi ve tekrarlı yülemelerin kazık davranışını değiştirmesi dezavantajdır, ancak
tekrarlı yüklemelerin söz konusu olduğu projelerde uygulanması uygundur.
Kazık Yükleme Deneylerini Değerlendirme Yöntemleri
• Bu bölümde ele alınan yöntemler, daha çok genel durumlar için geliştirilmiş, yaygın uygulama alanı olan ve
pratikte daha çok kullanılan, literatürde geniş kabul gören ve irdelenen yöntemlerdir.
1. DAVISSON YÖNTEMİ
• Davisson, kazıklarda göçme yükünün tahmini için gereken bir oturma değeri tanımlamış ve bu oturmaya
karşılık gelen yükün göçme yükü olarak kullanılmasını önermiştir.
• Kazığın elastik boy kısalması(𝛅e) hesaplanıp, (bu değer yük-oturma
eğrisinden de elde edilebilir) grafikteki eğri üzerinde işaretlendikten sonra
orijinden elastik yerdeğiştirme doğrultusuna paralel bir doğru çizilir.
Yine bu doğruya paralel ve bu doğruya x uzaklığında çizilen doğrunun
yük-oturma eğrisini kestiği noktaya karşılık gelen yük değeri kazığın
Davisson yöntemine göre göçme yüküdür.
Kazık Yükleme Deneylerini Değerlendirme Yöntemleri
2.MAZURKİEWİCZ YÖNTEMİ

• Bu yöntemde önce yük-oturma eğrisi çizilir. Daha sonra oturma ekseninde eşit aralıklı ardışık noktalar
seçilir ve bu noktalardan yük-oturma eğrisini kesecek şekilde
dik doğrular çıkılır. Bu doğruların eğriyi kestiği noktalardan
başlayarak çizilecek yatay doğrular yük eksenini kesip geçecek
şekilde uzatılır. Yatay doğruların yük eksenini kestiği noktalardan
yük ekseni ile 45o’lik açı yapacak şekilde doğrular çizilir.
Her bir 45o’lik doğrunun bir sonraki yük değerinden geçen
yatay doğru ile kesişme noktası işaretlenir.
Elde edilen bu noktalar yaklaşık olarak bir doğru üzerine oturur.
Bu doğru belirlenir ve yük eksenini kesecek şekilde uzatılır.
Bu doğrunun yük eksenini kestiği noktadaki yük değeri
göçme yüküdür.
Kazık Yükleme Deneylerini Değerlendirme Yöntemleri
• 3. Brinch Hansen %90 yöntemi
• Brinch Hansen %90 yöntemine göre göçme yükü, o yükün %90’ının
neden olduğu oturmanın 2 katı oturmaya neden olan yük değeridir.
Bu değer yük-oturma eğrisinde deneme yanılma yolu ile belirlenebilir.
ÖRNEK KAZIK YÜKLEME DENEYİ ÇALIŞMALARI
Çeşitli zemin koşullarında imal edilen fore ve çakma kazıklar
üzerinde yapılan yükleme deneyleri incelenmiştir.
Kazıkların Özellikleri:
Çakma kazık Fore kazık
Çapları: 30 – 80 cm Çapları: 65 – 165 cm
Boyları: 5.5 – 36 m Boyları: 15 – 27 m
İmalat tarihi ile deney tarihi arasında geçen süre
21 gün 14 gün

Zemin Özellikleri:
Bazılarında CPT, bazılarında SPT ile zemin profilleri ve parametreleri
elde edilmiştir.
ÖRNEK KAZIK YÜKLEME DENEYİ ÇALIŞMALARI
Kazıkların Yükleme Deneyi Yöntemi:
Genel olarak kademeli, yavaş yükleme (SM) yöntemi uygulanmış,
Yükler proje yükünün %25’lik bölümleri halinde artırılarak uygulanmış,
Her kademede yük min 1 saat veya kazık oturması 0,25 mm/saatten az
oluncaya kadar bekletilmiş,
Deney yükleri genellikle 2 çevrimli olarak uygulanmış,
1. çevrimde yük, proje yükünün %100’üne kadar uygulanarak boşaltılmış,
2. çevrimde ise kazık, proje yükünün 2 katına (%200) veya göçme
oluncaya kadar yüklenmiştir.
Yükleme deneyi sırasında kaydedilen oturma değerleri, kazık başlığında
ölçülen oturma değerleridir.
Fore
kazık
Çakma
kazık
SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER