Raveel en zijn schilderklas

1. Plaats - adres
Lucien Matthyslaan 3/5, 9800 deinze – Museum Deinze ‘Mudel’

2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°58’52.3”N 3°31’34.7”E

3. Korte omschrijving
Raveel en zijn schilderklas
Ik ga samen met de leerlingen naar het museum van Deinze ‘Mudel’. Raveel zou dit jaar 100 jaar geworden
zijn en daarom is er een kleine expositie over Raveel en zijn schilderklas in het museum van Deinze. Raveel is
afkomstig uit Machelen-aan-de-Leie, een deelgemeente van Zulte, maar niet ver van Deinze.

De les
De volledige les speelt zich af in het museum, waar de verschillende werken van Raveel en zijn schilderklas
tentoon worden gesteld. De leerlingen mogen verschillende kleine opdrachten uitvoeren in groep (Muzische,
Nederlands). Wanneer ze deze voltooien krijgen ze telkens puzzelstukken, op het einde hebben ze een mooi
werk van Roger Raveel samengepuzzeld.

4. Doelgroep
Lager onderwijs 3de tot 6de leerjaar

5. Tijdsduur
100 minuten (15 minuten van en naar het museum + 85 minuten activiteit)

6. Eindtermen

Muzische vorming – BEELD:

1.1 De leerlingen kunnen door middel van kunst-en beeldbeschouwing een persoonlijk waardeoordeel
ontwikkelen over beelden en beeldende kunst van vroeger, van nu en van verschillende culturen.
1.3 De leerlingen kunnen beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan.
1.4 De leerlingen kunnen plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat
beeldend vormgegeven

1.6 De leerlingen kunnen tactiele, visuele impressies, ervaringen, gevoelens en fantasieën op een beeldende
manier weergeven.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 Sociale vaardigheden:
3. Sociale vaardigheden – Domein Samenwerken
3. De leerlingen kunnen samenwerken met anderen, zonder onderscheid van sociale achtergrond, geslacht, of
etnische origine.

Nederlands – schrijven:
4.4 De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = structureren): voor een gekend persoon een verslag schrijven
van een verhaal, een gebeurtenis, een informatieve tekst.

Nederlands – lezen:
3.3 De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = beschrijven) de informatie achterhalen in: voor hen bestemde
teksten in tijdschriften.

7. Leerinhoud
Leven Roger Raveel:

Roger Raveel is geboren in 1921 in Machelen-aan-de-Leie (Oost-Vlaanderen) waar hij altijd heeft gewoond en
gewerkt tot zijn overlijden in 2013. In 2021 zou hij 100 jaar geworden zijn. Met verschillende
tentoonstellingen en activiteiten in de regio en een retrospectieve in BOZAR te Brussel, kunnen we spreken
van een heus ‘Raveeljaar’. In dit museum hebben we het over Roger Raveel en zijn schilderklas, zijn leerlingen
in het SASK, Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Deinze. Hij studeerde aan de Stedelijke Academie
van Deinze en aan de Academie voor Schone Kunsten van Gent. Roger Raveel wordt als één van de
belangrijkste Belgische kunstenaars na de Tweede Wereldoorlog beschouwd. Hij was een vlaamse
postexpressionistisch kunstschilder en maker van keramiek en kunstobjecten. Hoewel zijn werk niet goed valt
onder te brengen in een van de bekende kunststromingen, wordt het verwant geacht aan popart.

Afspraken in een museum:

- We stappen per 2 naar het museum en dragen een fluohesje.

- We zijn in een museum dus we gaan stil zijn, zodat we andere mensen niet storen.
- We gaan luisteren naar elkaar en samenwerken met ieder lid van de groep.
- We gaan rustig stappen in het museum.
- We raken niks aan in het museum.
- Indien je eerder klaar bent mag de rest van het museum bekijken.

Schrijven:

Wanneer we een zin schrijven, gebruiken we telkens een onderwerp en persoonsvorm. Wanneer we een zin
beginnen gebruiken we altijd een hoofdletter en we eindigen met een leesteken. Een verhaal bestaat uit
meerdere zinnen.

Bij het het ‘Naamgedicht’ gebruiken jullie je eigen naam en schrijf je elke beginletter met een hoofdletter.

Stappenplan bij het maken van een Naamgedicht.

- Stap 1: Schrijf de beginletter van je naam onder elkaar.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 Vb. A

- Stap 2: Verzin woorden met de letters van je naam, die je doen doen denken en het gekozen kunstwerk.

Vb. Alles, Anders, Aarde, …

Niks, Nicht, Naaien, ….

- Stap 3: Maak het gedicht af, combineer verschillende woorden die bij je opkomen bij het kijken naar het
schilderij.

Lezen:

Wanneer je gericht op zoek moet gaan naar informatie, ga je scannend/zoekend lezen. Je leest niet de hele
tekst, maar je gaat direct op zoek naar de informatie die je nodig hebt. Gebruik hiervoor de volgende
strategieën.

- Dwaal met je ogen over de tekst; in welke alinea of bij welk tussenkopje zal die informatie waarschijnlijk
staan?
- Bedenk hoe je die informatie kunt herkennen; let op opvallende woorden/cijfers.
- Lees nauwkeurig dat gedeelte van de tekst die de informatie bevat die je zoekt.
- Als je het antwoord niet hebt gevonden, zoek dan naar een ander opvallend woord waarnaar je kunt
zoeken of lees de hele tekst vanaf het begin.

8. Lesdoelen
De leerlingen kunnen in groep samenwerken om samen een gemeenschappelijk doel te bereiken . (SErv3)

De leerlingen kunnen hun verbeelding brengen op papier. (MUgr2)

De leerlingen kunnen een verhaal/gedicht verzinnen bij een kunstwerk dat hun aanspreekt. (Muge3)

De leerlingen kunnen een kunstwerk schetsen (MUva3)

De leerlingen kunnen gevraagde informatie opzoeken in informatieve teksten. (TOsn1)

De leerlingen kunnen hun fantasie gebruiken om een verhaal/ gedicht te schrijven. (TOsn3)

9. Materiaal
Werkbundels

Kleurpotloden

Puzzelstukken voor de puzzel (5 puzzels)

Verrassing

10. Organisatie
In het museum:
De leerkracht geeft uitleg aan de leerlingen over Roger Raveel en zijn leven. (zie achtergrondinformatie)

Ik herhaal enkele leerinhouden met de leerlingen voor we aan de opdrachten beginnen, zoals hoe ze gericht
informatie moeten zoeken in informatieve teksten, wat de regels zijn bij een ‘Naamgedicht’ en een verhaal
schrijven. Zo is deze leerinhoud opgefrist voor ze in groep de opdrachten gaan maken.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 Algemene opdracht:
Ik verdeel de leerlingen in 3 groepen van 4 leerlingen en 2 groepen van 5 leerlingen en ik geef elke leerling
een bundel met de verschillende opdrachten. De leerlingen maken de verschillende opdrachten (ze kiezen in
welke volgorde) in groep. Na elke opdracht komen ze naar de leerkracht, hebben ze de opdracht correct en
volledig opgelost, krijgen ze het aantal puzzelstukken dat vermeld staat bij de opdracht. Hebben ze alle
opdrachten volbracht en de puzzel samengesteld, dan gaan ze naar dat schilderij in het museum, daar staat
een kleine verrassing te wachten.

Afspraken in een museum:

- We stappen per 2 naar het museum en dragen een fluohesje.
- We zijn in een museum dus we gaan stil zijn, zodat we andere mensen niet storen.
- We gaan luisteren naar elkaar en samenwerken met ieder lid van de groep.
- We gaan rustig stappen in het museum.
- We raken niks aan in het museum.
- Indien je eerder klaar bent mag de rest van het museum bekijken.

8 Opdrachten:
1. Een portret (3 puzzelstukken)

Tekenen een portret van iemand van je familie (net zoals ze vroeger deden).

2. Gevoel bij een schilderij + titel (4 puzzelstukken)

Bekijk een aantal schilderijen en vertel wat je ziet/voelt bij het kijken van het schilderij. Maak een nieuwe titel
aan de hand van wat je ziet of voelt.

3. Rebus (5 puzzelstukken)

Los de rebus op! Wanneer je deze rebus hebt opgelost mag je opzoek gaan naar dit schilderij, dit kan een
schilderij zijn van Roger Raveel of van één van zijn leerlingen. Wanneer je het schilderij gevonden hebt, maak
je een kleine schets en schrijf je de kunstenaar zijn naam eronder.

4. Zoektocht (5 puzzelstukken)

Ga op zoek naar de juiste informatie in het museum en zoek was Roger Raveel was.

5. Naamgedicht (4 puzzelstukken)

Ga op zoek naar een mooi schilderij en verzin een origineel naamgedicht, zodat de anderen van je groepje
kunnen raden welk schilderij je mooi vindt.

6. Verhaal (4 puzzelstukken)

Zoek een kleurrijk schilderij en bedenk een verhaal. Bij welk verhaal zou dit schilderij kunnen staan in een
boek.

7. Hoe gaat het verhaal verder? (2 puzzelstukken)

Zoek een leuk schilderij en bedenk wat er na zou kunnen gebeuren. Laat je inspiratie volledig gaan en teken
een vervolg op het schilderij.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 8. Mening (3 puzzelstukken)

Enkele vragen waar de leerlingen eerlijk op mogen antwoorden.

- Welk kunstwerk zou je meer willen nemen naar huis en waarom?

- Als je je ogen dichtdoet en ineens opent, welk kunstwerk vind je dan het meest opvallen?
- Over welk kunstwerk is volgens jou het langst nagedacht? Hoe zie je dat?
- Welk kunstwerk kan je zelf ook maken?
- Welk kunstwerk vind je grappig?
- Wil je hier nog eens terugkomen met je ouders?

Praktische informatie:
Bel het museum op voorhand dat je met je klas komt.

Zet je als leerkracht centraal in het museum.

Tips voor de leerkracht:

Je moet als leerkracht ervoor zorgen dat de leerlingen bepaalde leerinhouden al eens hebben gezien in de
klas.

- Zorg ervoor dat de leerlingen zelf een verhaal kunnen verzinnen/maken en dit correct opschrijven
rekening houdend met verschillende aspecten.
- De leerlingen moeten ook al weten wat een ‘naamgedicht’ is.
- Als leerkracht heb je je leerlingen al geleerd hoe ze op een gerichte manier op zoek gaan naar informatie.

De leerlingen krijgen ongeveer 80 minuten de tijd op de verschillende opdrachten uit te voeren, vertel de
leerlingen wanneer ze bij jou komen hoeveel tijd ze nog hebben.

Handig om te weten:
2021 is het jaar waarin Roger Raveel 100 jaar zou geworden zijn. Het is dus enkel in 2021 dat er een kleine
tentoonstelling is in het museum van Deinze ‘Mudel’. In Machelen-aan-de-Leie, zijn geboortedorp, is er een
Raveel museum, waar je op elk moment naartoe kan gaan.

11. Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

https://www.scribd.com/document/502772273/Opdrachtenboekje-Museum-Mudel

12. Oplossingen - sleutel

https://www.scribd.com/document/502773887/Opdrachtenboekje-Museum-Oplossing

https://www.scribd.com/document/502772368/Puzzel

13. Bronnen
Weustenraad, D. (z.j.). Raveel en zijn schilderklas. Geraadpleegd op 9 april 2021 via
https://puzzel.org/nl/crossword/update?p=-MXqEv6ym2_2-qdbquoZ

z.n. (z.j.). Plastisch tuingedicht. Geraadpleegd op 8 april 2021 via

https://erfgoedinzicht.be/collecties/detail/18417b15-90c1-587f-a873-d230433fb6bd/media/2592f758-8b0d-
c73a-a163-ff41cabf5d59#:~:text=%22Ik%20wilde%20schilderen%20zoals%20ik,bekende%20uitspraak%20van
%20Roger%20Raveel.

Lootens, A. (2021). Roger Raveel – de Schilder. Geraadpleegd op 9 april 2021 via

https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=1421cb059abe

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 Bonneure, K. (20 maart, 2021). Schilder Roger raveel, 100 jaar geleden geboren, inspireert nieuwe lichting
dichters. Geraadpleegd op 8 april 2021 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/03/09/dichters-bij-raveel/

z.n. (17 november, 2014). Tekeningen van roger Raveel in Machelen. Geraadpleegd op 9 april 2021 via
https://www.tijd.be/cultuur/algemeen-kunst-premium/tekeningen-van-roger-raveel-in-
machelen/1477560.html

Lootens, A. (2021). Omgevingsboekbijdrage 2021, Raveel en zijn schilderklas. Geraadpleegd op 14 april 2021
via https://view.genial.ly/605075a3f0715d0d8674527f/guide-raveel

14. Achtergrondinformatie voor de leerkracht

OVER DE KUNSTENAAR (geschiedenis)

Roger Raveel wordt als één van de belangrijkste Belgische kunstenaars na de Tweede Wereldoorlog beschouwd.
In 2021 zou hij 100 jaar geworden zijn. Met verschillende tentoonstellingen en activiteiten in de regio en een
retrospectieve in BOZAR te Brussel, kunnen we spreken van een heus ‘Raveeljaar’. In dit museum hebben we het
over Roger Raveel en zijn schilderklas, zijn leerlingen in het SASK, Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van
Deinze.
Hij was een Vlaams postexpressionistisch kunstschilder en maker van keramiek en kunstobjecten. Hoewel zijn
werk niet goed valt onder te brengen in een van de bekende kunststromingen, wordt het verwant geacht
aan popart.

Roger Raveel werd in 1921 geboren in Machelen-aan-de-Leie (Oost-Vlaanderen) waar hij altijd heeft gewoond en
gewerkt tot zijn overlijden in 2013. Hij studeerde aan de Stedelijke Academie van Deinze en aan de Academie
voor Schone Kunsten van Gent. Via Hugo Claus leerde hij begin van de jaren vijftig schilders van de Cobragroep
kennen. Hij wilde echter heel andere wegen op met zijn schilderkunst. In de tweede helft van de jaren vijftig
evolueerde hij naar een soort van abstracte schilderkunst die haar wortels heeft in het beleven van het
organische, het vegetatieve.
Maar omstreeks 1962 schilderde hij een drieluik Neerhof met in het midden een kooi met een levende duif. Hij
wou een directe dialoog tot stand brengen tussen kunst en werkelijkheid. In 1966-67 transformeerde hij de
keldergangen van het kasteel te Beervelde (bij Gent) tot een picturaal ‘environment’. Na deze schilderingen
ontstonden er een aantal beschilderde objecten zoals de Illusiegroep en Tuintje om de hemel te vervoeren. Zijn
alert milieubewustzijn bracht de kunstenaar ertoe zijn engagement te visualiseren door middel van manifestaties
als De Zwanen van Brugge en Raveel op de Leie (1971).
Voor zijn plastische bijdrage aan de schilderkunst ontving hij diverse eervolle vermeldingen; waaronder de Prijs
voor de Jonge Belgische Schilderkunst (1958), de Internationale Joost vanden Vondelprijs (1983) en de Gouden
Erepenning van de Vlaamse Raad (1992)."

Zijn werk is niet in de bekende kunsthistorische vakjes te catalogiseren. Het is eigentijds en tijdloos. Het schuwt
elke eenzijdige benadering. De voedingsbodem van Raveels kunst is zijn onmiddellijke omgeving, wat niet
betekent dat Raveel lokaal gebonden zou zijn. De dingen om hem heen krijgen in zijn schilderijen, tekeningen,
objecten en installaties een universele betekenis: de man, de vrouw, de fietskar worden in tijd en ruimte gezien.
Ongemeen boeiend is zijn gevarieerde plastische taal. Vaak tegengestelde schrifturen of schilderwijzen geven aan
zijn werk een spanning die de beschouwer opnieuw de werkelijkheid doet ontdekken.

Heel opmerkelijk was de vriendschap en de samenwerking tussen Hugo Claus en Roger Raveel, op het dorpsplein
van Watou vereeuwigd in een sculptuur met het profiel van de dichter. Tussen 1966 en 1968 maakte Raveel 33
tekeningen met als thema het eerste Bijbelboek "Genesis". Bij elke tekening schreef Hugo Claus een gedicht. De
originele tekeningen en handgeschreven gedichten horen tot de collectie van het Groeningemuseum in Brugge.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

Muzische – beeld
Roger Raveel schilderde zijn kunstwerken op verschillende manieren.

Roger Raveel is een schilder die tekent. Hij staat daarin niet alleen. Schilders hebben steeds tekeningen gemaakt.
De tekening kan een studie zijn, een stap in een proces, in dienst van een eindproduct, het schilderij. Maar de
tekening kan ook doel zijn, gemaakt omwille van zichzelf en bewust gekozen omwille van de eigen zeggingskracht.
Bij veel kunstenaars is dit onderscheid niet fundamenteel. Hun tekeningen zijn volwaardige kunstwerken, hoe ze
zich ook verhouden tot hun schilderkunst.
Bij Raveel lopen teken- en schilderwerk parallel. Wie zijn schilderijen kent, herkent zijn tekeningen. Ze tonen
dezelfde onderwerpen, weerspiegelen hetzelfde artistieke zoeken. Ze ondersteunen en beïnvloeden elkaar,
vloeien soms zelfs in elkaar over. Toch blijft Raveel vooral een schilder. Hij denkt schilderkunstig. Hij tekent zoals
hij schildert en houdt van dit 'picturale' in schilderij én tekening. Soms dringt de verf letterlijk binnen in zijn
tekeningen, kleurloos, zwart of wit, op het witte (nu bruin verkleurde) papier, een materieel tastbaar spoor, in
contrast met het introverte karakter van het potlood. In andere werken zet hij de verf buiten spel en geeft hij zich
volledig over aan de tekening. Verschillende schrifturen worden direct naast elkaar geplaatst, in potlood en in
inkt, met lijnen, arceringen en vlekken. Het zijn vertalingen van zijn karakteristieke picturale omgang met de verf.

Roger Raveel gebruikt verschillende verf. Hij gebruikt als eerste veel acrylverf, dit is een sneldrogende verf.
Daarnaast gebruikte hij ook veel olieverf. Olieverf is een zeer veelzijdige verfsoort, waarmee zowel dekkend als
transparant gewerkt kan worden. De verf kan in dunne gladde lagen worden aangebracht, maar er kunnen ook
sterke effecten bereikt worden als de verf met volume wordt verwerkt, zodat de verfstreken zichtbaar blijven.
Zoals we al vertelden tekende Roger Raveel veel met potlood, inkt, pastelkrijt.

15. (optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking

…

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs