ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent

Educatieve bachelor lager onderwijs

‘Hoe kunnen we een zelfgemaakte stoomboot maken die op water blijft drijven?

Naam student: Antje Lootens Leergroep OLO3B3

Naam mentor: Marieke Lamote Klas 1B Aantal lln.: 19
School: Sint-Amandusschool Meulebeke

MAANDAG 25/11 /21 Handtekening mentor + datum:

Van 13u40 tot 14u55

Leergebied(onderdeel): Wetenschappen en techniek en muzische vorming (beeld)
Lesonderwerp: Zinken en drijven + de boot van Sinterklaas vouwen en versieren

Leerplandoelen: Leerplan: ZILL – OVSG – GO! – andere

Cultuurgebonden:
Muzische ontwikkeling
Muzische vaardigheid:
• MUva3 - De technische en expressieve vaardigheden die nodig zijn om zich muzisch uit te
drukken in beeld, muziek, dans en drama verfijnen
Collage, assemblage, constructie, beeldhouwen, textiel
5 – 8j Oefenen in het maken van collages met combinaties van verschillende soorten papier -
oefenen met verschillende hechttechnieken - oefenen in het maken van constructies en
assemblages

Muzische grondhouding:
• MUgr2: durven fantaseren en verbeelden
2.5j-6j: Plezier beleven aan verzonnen situaties - de werkelijkheid speels benaderen en opgaan in de
eigen fantasie

Muzische geletterdheid
MUge2: De muzische bouwstenen beleven, herkennen, onderzoeken en hanteren
Beeld:
Ruimte:
2.5 – 5j: Speels en onder begeleiding beleven van:
• ordeningen in de ruimte
o op, onder, achter, voor, midden
o bovenkant, onderkant, zijkant
o dichtbij, veraf, dichter bij, verder weg, naast
o rechter en linkerkant
• ruimtelijke relaties tussen objecten in een beeldend werk
• ruimtelijk werk (volumes), bouwen
• plaatsing van figuren op het werkvlak

Wetenschappen en techniek
• OWte7 - Verschillende energiebronnen herkennen. Weten waarom energie nodig is
4 – 10j Ervaren en vaststellen hoe spierkracht, wind, water, zon … bronnen van energie zijn

1
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Persoonsgebonden:
• IVoc3 - Onderzoeksvragen formuleren, naar een antwoord zoeken en bevindingen formuleren
2,5 – 7j Ervaren hoe iets werkt, leeft of in elkaar zit - vragen stellen over hoe iets werkt, leeft of in
elkaar zit - samen met de leraar op zoek gaan naar antwoorden - antwoorden verwachten en vinden
- uitkomsten van een onderzoek voorspellen op basis van eerdere ervaringen
• MZzo1 - Gericht en intens waarnemen met de zintuigen
Zien
6 – 12j Geconcentreerd kijken, luisteren, voelen, ruiken, proeven en beleven - de waarneming
ondersteunen door in zijn verbeelding voorkennis op te halen - hulpmiddelen gebruiken om beter
waar te nemen - condities creëren die helpen om beter waar te nemen - oog hebben voor details en
nuances
6 – 12j Verslag uitbrengen van wat men heeft waargenomen en deze waarneming met elkaar
vergelijken

Leerinhoud:
• Water heeft de kracht om dingen omhoog te duwen. Hierdoor kunnen dingen blijven drijven.
Sommige dingen wegen zwaarder dan water en zinken. Andere dingen zijn lichter dan water en
blijven drijven.
• Wat drijft? Mandarijn met schil, kurk, spons, veer, …
• Wat zinkt? Gepelde mandarijn, vork, knikker, sleutel, paperclip, …
• Het hangt af van het materiaal of iets blijft drijven of dat het zinkt. Voorbeelden van materialen
zijn hout, kurk, metaal, … (voorbeeld tonen)
• Een boot blijft drijven op het water omdat die minder weegt dan de hoeveelheid water waar de
boot op drijft.
• Vouwen = Vouwen is een techniek om een materiaal dubbel te leggen, zonder het materiaal
blijvend te beschadigen.
• Origami = Japanse papiervouwkunst. Japanse papiervouwkunst; uit Japan afkomstige kunst van
het vouwen van papier.
• Gericht vragen stellen:
- Zou … drijven of zinken?
- Waarom denken we dit?
- Laten we het proberen.

Lesdoelen:
De leerlingen kunnen...
1. Waarnemen welke voorwerpen drijven en zinken. MZzo1
2. Verwoorden wanneer een voorwerp drijft en zinkt. MZzo1 en OWte7
3. Voorspellen of voorwerpen zullen drijven of zinken. IVoc3
4. Een nieuwe stoomboot vouwen voor Sinterklaas en deze versieren. MUva3 en MUgr2
5. Ordening in de ruimte begrijpen. MUge2

Beginsituatie specifiek voor deze les:

Situering in het leerproces: aanbrengen inoefenen
Waarop bouwt deze les verder?
• Zinken en drijven is nieuw voor de leerlingen.

2
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Leerling specifieke gegevens + acties:

• Alec en Maurice zijn buren en zullen dus samenwerken met Fenne en Maurice à extra letten op
deze 2 leerlingen dat ze niet spelen met het water enzo, … à ik maak concrete afspraken

Bronnen: volgens de APA-normen

• Peccue, E. (2014.) Sint en Piet hebben enkele technische vragen voor jou : Hoekenwerk techniek
Geraadpleegd op 14 november 2021 via https://www.klascement.net/downloadbaar-
lesmateriaal/46579/sint-en-piet-hebben-enkele-technische-vragen-voor-jou-hoekenwerk-
techniek/?previous
• Verelst, N. (2019). Sinterklaas : Themabundel Geraadpleegd op 14 november 2021 via
https://www.klascement.net/downloadbaar-lesmateriaal/97582/sinterklaas-
themabundel/?previous

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten …

• Bijlage 1:: voorspel en doe fiche zinken en drijven
• Bijlage 2: extra opdracht zinken en drijven
• Bijlage 3: stappenplan boot vouwen
• Bijlage 4: Sinterklaas en zwarte piet voor in de boot
• Bijlage 5: bordplan zinken en drijven

Materiaal / locatiewijziging:
• Materialen voor zinken en drijven
• Verhaal Sinterklaas en de stoomboot en de verloren piet
• Papier om de boot te vouwen
• Versiering voor de boot te versieren

Lesopbouw

1. Klassikaal: verhaal Sinterklaas over de stoomboot (7 min.)

oriënteren verwerven verwerken afronden
///
Organisatie:
De leerlingen gaan mee naar de vertelhoek en ik vertel een verhaal over de boot van Sinterklaas.

3
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Richtvragen:
- Wat gebeurt er in het verhaal?
- Wat zouden jullie doen in de plaats van het vergeten
Pietje?

Uitleg:
KOKO
‘Ik hoorde dat de stoomboot van Sinterklaas gisteren is gezonken,
omdat er een gat in de boot was gekomen, de boot liep volledig
vol met water. Ohneeee al het speelgoed!!!! Maar er waren heel
veel voorwerpen dat bleven drijven, jullie mogen Sinterklaas en de
zwarte pieten helpen om uit te zoeken welk materialen bleven
drijven.’

Richtvragen:
- Wat wil zinken eigenlijk zeggen?
- Wat wil drijven eigenlijk zeggen?
- Hebben jullie al veel materialen zijn drijven in de zee?

2. Per 4: waarnemingsactiviteit: experimenteren met drijven en zinken (20 min.)

oriënteren verwerven verwerken afronden
Waarnemen welke voorwerpen drijven en zinken. MZzo1
Voorspellen of voorwerpen zullen drijven of zinken. IVoc3
Organisatie:
De leerlingen krijgen per 4 een doos met water en verschillende objecten. Ze onderzoeken zelf wat
kan drijven en wat niet. Eerst gaan ze zelf nadenken of het zou zinken of drijven. Ze gaan op zoek
naar waarom iets zou drijven en waarom het zou zinken.

Materiaal:
- Gepelde mandarijn Een mandarijn zonder schil blijft niet drijven? Het is de lichte schil die
helpt om een mandarijntje op het wateroppervlak te houden. Probeer het maar!
- Mandarijn met schil
- Paperclip
- Kurk
- Stenen
- Veer/pluim
- Spons
- Knikkers
- …

Uitleg:
‘Jullie krijgen van mij straks een bakje met water en een doosje met verschillende materialen. Je
krijgt ook een blaadje met een foto van deze verschillende materialen. Jullie mogen samenwerken
met 4 personen. Eerst denk je na of het zal drijven of zinken en duid je dit aan op je blaadje. Je
bespreekt dit met je groepje, waarom denk je dat het zal blijven drijven en waarom denk je dat het
zal zinken naar de bodem? Daarna leggen jullie telkens de voorwerpen een per een op het water (elk

4
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

om de beurt), je kijkt of het zinkt of drijft. Daarna duid je dit aan op je blaadje. Je doet dit met alle
voorwerpen, daarna bespreken we dit samen.’

Afspraken:
- Je plaatst elk om de beurt een voorwerp in het water.
- Je bespreekt samen of het voorwerp zal drijven of zinken en waarom je dat denkt.
- Je luistert naar elkaar.
- Leerlingen die willen spelen met water, doen niet meer mee.

Richtvragen:
- Weten jullie wat zinken betekent?
- Weten jullie wat drijven betekent?

Tempodifferentiatie:
Ben je eerder klaar met je groepje mag je nog een
andere opdracht doen, deze mag je dan achteraan
in de klas nemen.

Gericht vragen stellen:

- Zou … drijven of zinken?
- Waarom denken we dit?
- Laten we het proberen.

3. Klassikaal: Overlopen materialen en uitleg zinken en drijven (10 min.)

oriënteren verwerven verwerken afronden
Verwoorden wanneer een voorwerp drijft en zinkt. MZzo1 en OWte7
Organisatie:
Ik overloop de verschillende materialen met de leerlingen en ze mogen zeggen wat er gebeurde,
zonken ze of bleven ze drijven?
Ik geef uitleg waarom iets drijft en waarom iets zinkt.

Uitleg:
Water heeft de kracht om dingen omhoog te duwen. Hierdoor kunnen dingen blijven drijven.
Sommige dingen wegen zwaarder dan water en zinken. Andere dingen zijn lichter dan water en
blijven drijven.

Het hangt af van het materiaal of iets blijft drijven of dat het zinkt. Voorbeelden van materialen zijn
hout, kurk, metaal, … (voorbeeld tonen: een houten lepel en een metalen lepel)

Een boot blijft drijven op het water omdat die minder weegt dan de hoeveelheid water waar de boot
op drijft.

Richtvragen:
- Wat gebeurde er met de sleutel?
- Wat gebeurde er met de paperclip?
- ...

5
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

4. Klassikaal: eigen stoomboot vouwen. (20 min.)

oriënteren verwerven verwerken afronden
Een nieuwe stoomboot vouwen voor Sinterklaas en deze versieren. MUva3
Ordening in de ruimte begrijpen. MUge2
Organisatie:
De leerlingen mogen nu zelf de boot van Sinterklaas maken.

Uitleg:
‘Jullie weten nu al welke voorwerpen het hebben overleefd, welke voorwerpen zijn blijven drijven.
Maar de boot van Sinterklaas is nu wel weg, daarom mogen jullie een nieuwe boot voor Sinterklaas
maken/vouwen. We gaan samen een bootje vouwen, het bestaat uit verschillende stappen en deze
gaan we samen maken door te kijken naar het bord. Wanneer we klaar zijn mag je de boot versieren
en mag je zwarte piet en sinterklaas erin plaatsen en inkleuren. We overlopen samen stap per stap
dus let goed op, ik loop rond om te helpen. Ben je klaar mag je de boot versieren en Sinterklaas en
zwarte piet inkleuren en knippen en deze ook plaatsen in de boot.’

Uitleg:
Vouwen = Vouwen is een techniek om een materiaal dubbel te leggen, zonder het materiaal blijvend
te beschadigen.
Origami = Japanse papiervouwkunst. Japanse papiervouwkunst; uit Japan afkomstige kunst van het
vouwen van papier.

Tempodifferentiatie:
Ben je eerder klaar mag je je zwarte piet/Sinterklaas van dinsdag afwerken.
Ben je met beide knutselwerken klaar, mag je op de eilandjes.

6
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

7
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

5. Individueel: eigen stoomboot versieren. (40 min.)

oriënteren verwerven verwerken afronden
Een nieuwe stoomboot vouwen voor Sinterklaas en deze versieren. MUva3
Organisatie:
De leerlingen gaan individueel verder en versieren de boot en kleuren Sinterklaas en zwarte piet in,
om deze in de boot te plaatsen. De leerlingen kijken op het bord voor het stappenplan.

Uitleg:
‘De versiering vind je hier (onder de vertelhoek), je mag alles gebruiken. Van de parels kies je er 5 of
minder, niet meer.’

6. Individueel: knutselopdracht verder afwerken van dinsdag en eilandjes

oriënteren verwerven verwerken afronden
Een nieuwe stoomboot vouwen voor Sinterklaas en deze versieren. MUva3
Tempodifferentiatie:
Ben je eerder klaar mag je je zwarte piet/Sinterklaas van dinsdag afwerken.
Ben je met beide knutselwerken klaar, mag je op de eilandjes.

Evaluatie: Evalueer hier je eigen pedagogisch, didactisch en/of organisatorisch handelen. Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een verbetervoorstel.

- Dit was een zeer leuke les, de leerlingen vond het natuurlijk ook super om zelf aan de slag te
kunnen gaan.
- Ik maakte goede afspraken rond het water, waardoor de leerlingen deze zeker naleefden.
- Moest ik deze les nog eens opnieuw doen, zou ik meer nadenken over de
groepssamenstelling. De zwakke leerlingen zitten samen aan een bank, waardoor deze
samen werkten, ik merkte dat dit niet zo vlot ging als dan een veel sterkere groep. In het
vervolg zou ik sterke en zwakke leerlingen samen zetten, zodat ze van elkaar meer kunnen
leren.

8
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 1: voorspel- en testfiche

9
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

10
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 2: extra opdracht zinken en drijven

Bijlage 3: stappenplan boot vouwen

11
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 4: Sinterklaas en zwarte piet voor in de boot

12
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 5: bordplan zinken en drijven

13