KASLAR

• Giriş
İÇİNDEKİLER

• Kaslar Hakkında Genel Bilgiler

• Extremite Kasları
• Üst Extremite Kasları TIBBİ TERMİNOLOJİ
• Alt Extremite Kasları
• Baş ve Boyun Kasları
Doç. Dr. İsmail MALKOÇ
• Baş ve Yüz Kasları
• Boyun Kasları
• Gövde ve Sırt Kasları
• Kaslarla İlgili Semptom ve Klinik
Terimler

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Kaslar hakkında genel bilgi
HEDEFLER

sahibi olacak,
• Axial iskelet ve extremite
kaslarının adlarını Latince
olarak söyleyebilecek
• Öğrenmiş olduğu kasların
konumunu ifade edebilecek,
• Kaslarla ilgili semptom ve
klinik terimleri
tanımlayabileceksiniz.
ÜNİTE

5
 Kaslar

GİRİŞ
Kasları inceleyen bilim dalına myology (miyoloji) denir. Kaslar, Latince
musculus olarak ifade edilmektedir. Musculus yazılırken (M.) şeklinde kısaltılarak
gösterilir. Kasların çoğul ifadesine musculi denir ve (Mm.) şeklinde kısaltılmış
olarak yazılır. Kaslar hareket sisteminin aktif elemanları olarak fonksiyon
görmektedirler. Kas dokusu şekil ve fonksiyon bakımından üç gruba ayrılır. Bunlar;
a) Çizgili kaslar: İskelet kası olarak da tanımlanır. İsteğimize bağlı olarak
çalışmaktadırlar.
b) Düz kaslar: İç organların duvar yapılarında bulunur. Düz kaslar isteğimiz
dışında çalışır.
c) Kalp kası: Yapısal olarak çizgili olmasına rağmen fonksiyon bakımından
Kasları inceleyen bilim düz kaslar gibi görev yaparlar.
dalına miyoloji denir. İskelet kaslarının kemiklere tutunan uç kısımlarına tendon denir. Tendon
geniş bir yapı şeklinde ise aponevroz adı verilir. Kasların hareketsiz olan başlangıç
kısımları origo, hareketli olan sonlanma yerine ise insertio denir. Çizgili kaslar,
irademizle çalışan sinir sistemi tarafından uyarılır.

Kaslarla İlgili Terimler

Biceps: İki başlı olan.
Brachialis: Kol ile ilgili, kola ait olan.
Deltoideus: Üçgen veya delta
şeklinde olan.
Diaphragma: Karın ile göğüs
boşluğunu birbirinden ayıran kubbe
şeklindeki kas.
Gluteus: Kaba et bölgesine ilişkin,
gluteal gölge.
İntercostalis: İki kaburgaların arası.
Latissimus: En geniş şekilde olan.
Levatoris: Kaldırıcı, yukarıya
kaldıran.
Masseter: Çiğneme, çiğneyen
Musculi: Kaslar.
Hipertoni: Kas tonusunun aşırı
derecede artması.
Pectoralis: Göğüs ile ilgili olan,
göğüse ait.
Plantaris: Ayak tabanı ile ilgili olan.
Popliteus: Dizin arkası ile ilgili olan.
Profundus: Derin, derinde olan.
Quadratus: Kare şeklinde , dört
kenarı olan.
Quadriceps: Dört başlı olan.
Rectus: Düz, doğru.
Superficialis: Yüzeyel, yüzeyde olan.
Trapezius: Yamuk veya trapez
şeklinde olan.
Tensor: Geren.
Tonus: Kasların istirahat hâlindeki
normal gerginlik hâli.
Triceps: Üç başlı olan.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

 Kaslar

Kas Yapısı ile İlgili Terimler

Aponevroz: Yassı ve geniş olan kas kirişi.
Myocardium: Kalbin kas tabakası, miyokart.
Kasların istirahat
Myofibril: Kas liflerinin her biri.
hâlindeki normal gergin
olma durumuna tonus Baş, Boyun ve Yüz Kasları
denir. Baş kasları: Baş kaslarına m. epicranius adı da verilir. Saçlı derinin hareketleri ile
ilgilidir.
Boyun kasları: Boyun bölgesinin ön ve yan tarafında yer alırlar. Baş ve toraks
hareketleri ile ilgili görevleri vardır. Bu kasların en önemlilerinden biri
m. sternocleidomastoideus'tur.

Yüz veya Mimik Kasları

a) Göz çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en
önemlilerinden bir tanesi m. orbicularis oculi'dir. Göz kapaklarının
yapısına katılır ve göz kapaklarının kapanmasını sağlar.
b) Burun çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en
önemlilerinden bir tanesi m. nasalis'tir. Bu kasın bir bölümü burun
deliklerini genişletirken bir bölümü ise daralmasını sağlar.
c) Ağız çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en
önemlilerinden bir tanesi m. orbicularis oris'tir. Bu kas dudaklarımızın
yapısında yer alır.
Not: Yüz kaslarının innervasyonunu yedinci kafa çifti olan n. facialis
yapmaktadır. Bu sinirin harabiyeti yüz felcine sebep olur.

Çiğneme kasları:
M. temporalis
M. masseter
M. pterygoideus lateralis
M. pterygoideus medialis
Not: Ense bölgesinde, boyun omurlarının ön tarafında ve boynun yan
tarafında bulunan kaslar baş ve toraks hareketleri ile ilgili fonksiyonları vardır.
Bireysel Etkinlik

• Verilen kaynak kitaplardan yararlanarak baş, boyun ve yüz

bölgelerinde bulunan kaslarının isimlerini yazınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

Kaslar

Gövde Kasları
a) Sırt bölgesi kasları: Sırt bölgesinde bulunan kasların baş, gövde ve kol
hareketleri ile ilgili fonksiyonları bulunur. Bu kasların en yüzeysel olanları
m. trapezius ve m. latissimus dorsi'dir.
b) Pectoral bölge kasları: Göğüs bölgesinin ön tarafında yer alan kaslardır.
Kol, toraks ve gövde hareketleri ile ilgili görevleri vardır.
Bu kaslar;
M. pectoralis majör,
M. pectoralis minör,
M. serratus anterior,
M. subclavius’tur.
c) Karın bölgesi kasları: Karın ön ve yan duvarlarının yapısına katılan
kaslardır. Karın (abdomen) içerisinde bulunan organları korur, karın içi basıncının
artmasında ve gövdenin hareketleri ile ilgili önemli fonksiyonları bulunur.
Bu kaslar;
M. obliquus externus abdominis,
M. obliquus internus abdominis,
M. transversus abdominis,
M. rectus abdominis’tir.
Bireysel Etkinlik

• Gövde kaslarının isimlerini yazınız ve yazdığınız terimleri

tekrarlayınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

Kaslar

Omuz Bölgesi ve Üst Ekstremite Kasları

Üst extremite gövdeye omuz bölgesinde bulunan kaslar aracılığıyla
tutunur. Omuz kasları, omuz bölgesi ve üst extremite'ye hareket yaptırır.
Omuz bölgesi kasları;
M. deltoideus,
M. subscapularis,
M. supraspinatus,
M. infraspinatus,
M. teres major,
M. teres minor’dur.
Not: M. deltoideus omuzun şeklini veren kastır.
Üst extremite kasları;
a) Kol kasları: Tablo 5.1’de gösterilmiştir
Tablo 5.1. Kol kasları

Ön tarafta yer alanlar Arka tarafta yer alanlar

M. biceps brachii M. triceps brachii
M. brachialis M. anconeus
M. coracobrachialis

b) Ön kol kasları: Ön kolun ön tarafında yer alan kaslar, ön kol ve ele

fleksiyon, arka tarafta yer alanlar ise extansiyon yaptırır.

•El bileğinin ön tarafında kasları saran bağ dokusu fascia profunda

kalınlaşarak retinaculum flexorum denen oluşumu meydana getirir.
Dikkat

Ön kolun ön bölgesi kasları bu retinaculumun altından geçerek el

bölgesinde sonlanırlar. Bu yapının altında n. medianus denilen sinir
de geçmektedir. Elin aşırı kullanılması veya bu bölgenin
enflamasyonu sonucu n. medianus sıkışır, el bölgesinde ve
parmaklarda ağrı ve güçsüzlük görülür. Bu duruma karpal tünel
sendromu denir.
c) El kasları: El bölgesi kasları palmar (avuç içi) yüzünde yer alırlar. Bu grup
kaslar parmaklarımıza abdüksiyon, addüksiyon, oppozisyon, repozisyon, fleksiyon
ve extansiyon hareketleri yaptırırlar.
Bireysel Etkinlik

• Omuz bölgesi ve üst extremite kaslarının kaynaklardan

araştırarak isimlerini yazınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Kaslar

Kalça ve Alt Ekstremite Kasları

a) Kalça bölgesi (gluteal bölge) kasları şunlardır:
M. gluteus maximus
M. gluteus medius
M. gluteus minimus
Yukarıda isimleri yazılı olan kaslar kalça kabarıklığını yapan kaslardır.
Ayrıca kalça bölgesinde uyluğa dış rotasyon yaptıran kaslar da
bulunmaktadır.
Gluteal bölge intramüsküler enjeksiyonların yapıldığı bir alandır. Bu alan
ortasından geçen hayalî iki eksenle (transvers ve vertikal) dış-üst, dış-alt , iç-üst ve
iç-alt olmak üzere dört kadrana ayrılır. Enjeksiyonlar bu kadranlardan dış-üst
tarafta yer alan bölgeden yapılır.

Gluteal bölge
intramüsküler
enjeksiyonlarda tercih
edilen bir bölgedir.

Şekil 5.1. Gluteal bölgede enjeksiyonun yapıldığı alan görülüyor.

b) Uyluk bölgesi kasları: Bu bölge kasları ön, medial ve arka grup olmak
üzere üç gruba ayrılır. Bu kaslar uyluğa ve bacağa fleksiyon, ekstansiyon,
addüksiyon, abdüksiyon ve rotasyon hareketleri yaptırır.
Uyluğun ön tarafında yer alan M. quadriceps femoris önemli bir kastır.
Uyluğa fleksiyon, bacağa ekstansiyon yaptırması açısından önem arz eder. Ayrıca
bu kasın dış bölümü olan m. vastus lateralis, genellikle çocuklara yapılacak
intramüsküler enjeksiyonlarda uygulama bölgesi olarak tercih edilmektedir.
c) Bacak (crus) bölgesi kasları: Bu bölge kasları ön, lateral ve arka grup
olmak üzere üç gruba ayrılır. Bu kaslar bacağa ve ayağa fleksiyon, ekstansiyon,
addüksiyon, abdüksiyon ve rotasyon hareketleri yaptırır.
d) Ayak (pes) bölgesi kasları: Ayak bölgesi kasları plantar (ayak tabanı) ve
dorsal yüzünde (üst yüz) yer alırlar. Bu grup kaslar parmaklarımıza abdüksiyon,
addüksiyon, oppozisyon, repozisyon, fleksiyon ve extansiyon hareketleri
yaptırırlar.
Bireysel Etkinlik

• Kalça ve alt extremite kaslarının isimlerini bölgelere göre

kaynaklardan araştırarak yazınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

Kaslar

Kaslarla İlgili Semptom ve Klinik Terimleri

Atrofi: Kas dokusunu oluşturan hücrelerin hacim olarak azalma göstermesidir.
Kontraksiyon: Kas liflerinin kasılmasıdır.
Kontraktür: Kasın sürekli kasılma hâlinde olmasıdır.

Örnek
•Kontraktürler hafif ağrılı olup, sürekli devam etmezler, yani
geçicidirler. Kasılma süreleri normalden daha uzun sürer.

Kramp: Bir kas veya kas grubunun ani olarak irade dışı ağrılı kasılmasıdır.
Örnek

•Kramplar genellikle ağır egzersizler, kan akımının azalması gibi kas

metabolizmasında meydana gelen değişikliklerden kaynaklanır.
Kramp giren kas istense de gevşetilemez. Aşırı yorgunluk ve sıvı
kayıpları gibi durumlar kramp nedenidir.

Hipertrofi: Kas dokusunu oluşturan hücrelerin hacim olarak artış göstermesidir.

Hipertoni: Kas tonusunun aşırı dercede artışıdır.
Hipotoni: Kas tonusunun aşırı derecede azalmasıdır.
Lumbago: Bel bölgesinde görülen ağrı, bel ağrısıdır.
Miyalji: Kas ağrısıdır.
Rigor mortis: Ölümden sonra görülen kas sertliğidir.
Spazm: Kaslarda ani olarak meydana gelen istem dışı geçici kasılmadır.
Tendinit: Kas kirişinin iltihabıdır.
Tortikolis: Bir taraftaki musculus sternocleidomastoideus'un spazmı neticesinde
boynun lezyon tarafına doğru eğilmesi, boyun eğriliğidir.
Tetani: Bir kasın sık uyarılması neticesinde sürekli kasılı kalması hâlidir.
Tremor: Kaslarda istem dışı kasılma, titremedir.
Tartışma

• Bir konuyu iyi öğrenmek istermisiniz? O zaman;

• a) Dersin verildiği gün dikkatli bir şekilde çalışmalısınız,
• b) Verilen dersi üç gün sonra yazarak tekrar etmelisiniz,
• c) Aynı dersi bir hafta sonra tekrar yazarak çalışmalısınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

Kaslar

•Kasları inceleyen bilim dalına myology (miyoloji) denir. Kaslar

Özet
Latincede musculus olarak ifade edilmektedir.
•Vücudumuzdaki bazı kaslar intramüsküler enjeksiyon
yapılmasında kullanılmaktadırlar.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

Kaslar

Ödev
• İntramüsküler enjeksiyon yapılmasında tercih edilen
bölgeleri araştırınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 Kaslar

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kasları inceleyen bilim dalına ne ad verilir?
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili a) Miyoloji
ünite başlığı altında yer b) Osteoloji
alan “bölüm sonu testi” c) Artroloji
bölümünde etkileşimli d) Üroloji
olarak
e) Nöroloji
cevaplayabilirsiniz.

2. Kas tendonlarının az hareketli olan proximal taraftaki kemiklere yapışma yerine

ne ad verilir?
a) İnsertio
b) Origo
c) Prime mover
d) Sinerjist
e) Antagonist

3. Gluteal bölgede (kalça) enjeksiyon hangi kadrana yapılır?

a) İç-alt
b) İç-üst
c) Orta
d) Dış-üst
e) Dış-alt

4. Aşağıdakilerden hangisi göğüs kafesi bölgesi ile ilgili bir terimdir?

a) Popliteal
b) Plantar
c) Manus
d) Collum
e) Pectoral

5. Aşağıdaki kaslardan hangisi sırt bölgesinde bulunan kastır?

a) Musculus orbicularis oris
b) Musculus trapezius
c) Musculus pectoralis major
d) Musculus deltoideus
e) Musculus sartorius

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

Kaslar

6. Aşağıdaki kaslardan hangisi omuz bölgesinde bulunur?

a) Musculus triceps brachii
b) Musculus rectua abdominis
c) Musculus biceps brachii
d) Musculus temporalis
e) Musculus deltoideus

7. Kaslarda istem dışı kasılmaya ne ad verilir?

a) Hipertoni
b) Tetani
c) Tremor
d) Atrofi
e) Hipotoni

8. Aşağıdaki kaslardan hangisi yüz bölgesinde bulunan kastır?

a) Musculus temporalis
b) Musculus orbicularis oculi
c) Musculus trapezius
d) Musculus gluteus maximus
e) Musculus deltoideus

9. Aşağıdaki kaslardan hangisi gluteal bölgede (kalça) bulunur?

a) Musculus gluteus maximus
b) Musculus deltoideus
c) Musculus trapezius
d) Musculus pectoralis major
e) Musculus quadriceps femoris

10. Kas dokusunu oluşturan hücrelerin hacim olarak artış göstermesine ne ad

verilir?
a) Atrofi
b) Hipertrofi
c) Hipertoni
d) Hipotoni
e) Miyotoni

Cevap Anahtarı

1.A, 2.B, 3.D, 4.E, 5.B, 6.E, 7. C, 8.B, 9.A, 10.B

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

Kaslar

YARARLANILAN ve BAŞVURULABİLECEK DİĞER

KAYNAKLAR
Akkın, S. M. ve Toprak, M. (1993). Genel Anatomi Terminolojisi ve Kullanım Özellikleri,
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi.
Anatomy, TV-Anatomy-Study Guides Anatomical Language.
Arıncı, K. ve Elhan, A. (1983). Anatomi Terimleri (Nomina Anatomica), Ankara: Ankara
Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları.
Arıncı, K. ve Elhan, A. (1997). Anatomi, 2. Baskı, Ankara: Güneş Kitapevi.
Artukoğlu, M. A. (1997). Tıbbi Terminoloji, 1. Cilt, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık
İdaresi Yüksekokulu Yayınları.
Artukoğlu, M. A., Kaplan, A. ve Yılmaz, A. (2002). Tıbbi Dokümantasyon, Ankara: Türksev
Yayıncılık.
Arslantaş, D. ve Ark. (2012). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları (Açıköğretim Fakültesi Yayınları).
Balcı, A. E. (2001). Tıbbi Dokümantasyon ve Tıbbi Arşivler, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yayınları.
Cankur, Ş. ve Kanbir, O. (2010). Spor Anatomisi, 1. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi.
Dere, F. (2000). Anatomi Atlası ve Ders Kitabı, 5. Baskı, Adana: Nobel Tıp Kitapevleri.
Drake, R. L., Vogl, A. W., Mitchell, A. W. M., Tibbitts, R. M. ve Richardson, P. E.,
(Çeviri Editörleri: İlgi, S. ve Yıldırım, M.). (2009). Gray's Anatomi Atlası. Ankara:
Güneş Tıp Kitabevleri.
Ekinci, S. ve Hatipoğlu, H. G. (2005). Yüksekokullar Tıbbı Terminoloji Ders Kitabı, 1.
Baskı, Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Eroğlu, F. ve Polat, M. (2009). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Isparta: Fakülte Kitabevi.
http://mtegm.meb.gov.tr/program/dokuman/modul/AC%DDL%20SA%D0LIK%20H
%DDZMETLER%DD/TEMEL%20SA%D0LIK%20UYGULAMALARI/%DDntram
%FCsk%FCler%20(kas%20i%E7i)%20ila%E7%20uygulama.pdf. [Erişim
tarihi: 23.01.2013]
http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/EHSM/1207/unite11.pdf. [Erişim tarihi:
23.01.2013]
Kavukçu, S. (1998). Tıbbi Terminoloji, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
Kocatürk, U. (1994). Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, 6. Basım, Ankara: Ankara
Üniversitesi Basımevi.
Kuyucu, Y. (1988). Tıp Terimlerinin Oluşması İle İlgili Genel Bilgiler ve Fonksiyonel
Anatomi Terimleri Sözlüğü, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2008).
Büro Yönetimi ve Sekreterlik. Tıbbi Terminoloji (Tedavi Hizmetleri),
Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. İnsan Anatomisine İlişkin Tıbbi Terimler,
Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Hareket ve Sinir Sistemi ile Psikiyatrik

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

Kaslar

Hastalıklara İlişkin Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr

[Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Solunum ve Sindirim Sistemine İlişkin Tıbbi
Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Kardiovasküler Sistem ile Kan ve Kan Yapıcı
Organlara İlişkin Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim
tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Üriner, Genital ve Endokrin Sisteme İlişkin
Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi:
01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Göz, Kulak-Burun-Boğaz ve Deriye İlişkin
Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi:
01.01.2013].
Mesut, R. (2011). Tıbbi Latince, 2. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
Mesut, R. (2011). Tıbbi Terminoloji, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
Moore, K. L. (2006) Clinically oriented anatomy, 5th ed. Philadelphia: Lippincott
Williams & Wilkins.
Öztürk, L., Aktan, Z. A. ve Varol, T. (1997). İşlevsel Anatomi, 1. baskı, İzmir: Saray Tıp
Kitabevleri.
Pabst, R., Putz, R. (Çevirenler: Elhan, A. ve Karahan, S. T.). (2006). Sobotta İnsan
Anatomisi Atlası (Baş, Boyun, Üst Ekstremite) 1. Cilt, 22. Baskı, Almanya, Beta
Basım Yayım Dağıtım A. Ş.
Pabst, R. ve Putz, R. (Çevirenler: Elhan,A., Karahan, S. T.). (2006). Sobotta İnsan
Anatomisi Atlası (Gövde, Organlar, Alt Ekstremite) 2. Cilt, 22. Baskı,
Almanya, Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş.
Saladin, K. S. (2004). Anatomy and Pysiology:The unity of form and function, 3rd, New-
York: McGraw-Hill.
Sancak, B. ve Cumhur, M. (2008). Fonksiyonel Anatomi (Baş-Boyun ve İç Organlar), 4.
Basım, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Snell, R. S. (1995). Clinical Anatomy, Fifth edition. New York: Little, Brown and
Company.
Standring, S. (2008). Gray’s Anatomy, The Anatomical Basis of Clinical Practice,
40th Edition, Spain: Churchill Livingstone Elsevier.
Taner, D. (2000). Fonksiyonel Anatomi, 2. Basım, Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Taner, D. (2008). Fonksiyonel Nöroanatomi, 7. Basım, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Tengilimoğlu, D. ve Çıtak, N. (2003). Yönetici ve Tıp Sekreterliği, Ankara: Seçkin Yayınları.
Terminologia Anatomica. (1998). International Anatomical Terminology. FCAT (Federative
Commitee on Anatomical Terminology). George Thieme Verlag, Germany.
Toprak, M. ve Akkın, S. M. (1998). Anatomi Ders Kitabı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi,
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

Kaslar

Uçmaz, R. (2002). Tıbbi Dokümantasyon II (Tıbbi – Arşivcilik), Bursa: Uludağ Üniversitesi

Yayınları.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14