‫حی‬ ‫حم‬ ‫بس‬

‫م اهلل ارل ن ارل م‬

‫ک‬‫ب‬ ‫گی‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫تع‬

‫نگهداری و رات ر س اهی حلزونی‬
‫و ارجای ‪ PM‬رب روی آن اه‬

‫شی‬ ‫ی‬ ‫تعم‬

‫ردس نصب و ر و هداری ما ن اهی ازبار‬
‫نگ‬
‫ی‬ ‫مج‬
‫استاد رمبوهط ‪ :‬مهندس حادم ری‬ ‫اراهئ کننده ‪ :‬علی خوب بخت‬
 ‫نگهداری و تعمیرات پیش نگر یا تعمیرات مبتنی بر وضعیت گیربکس ‪:‬‬
‫این نوع تعمیرات با هدف اصالح و برطرف کردن عیوب روش قبلی و جلوگیری از تعمیرات غیر ضروری ایجاد شده است ‪.‬‬
‫در این روش که با برنامه نگهداری و تعمیرات بر اساس مراقبت وضعیت و یا تعمیرات مبتنی بر وضعیت گیربکس صورت‬
‫می گیرد‪ ،‬و یا حتی با استفاده از آزمایشات غیر مخرب به سالمت قطعه مورد نظر و در حالت کلی به سالمت یا خرابی‬
‫گیربکس و سیستم پی می بریم و بر اساس نتایج بدست آمده نسبت به تعمیرات تصمیم گیری خواهد شد‪.‬‬
 ‫به طور کلی ‪ 5‬نکته اساسی و بنیادی در نگهداری و تعمیرات گیربکس های صنعتی وجود دارد‪ .‬ابتدا این نکات را‬
‫تشریح کرده و در نهایت برای گیربکس های حلزونی یک جدول ‪ pm‬تدوین می کنیم‪.‬‬

‫‪ -1‬روغن کاری ‪:‬‬

‫هدف از روغن کاری در گیربکس های صنعتی عمدتا جلوگیری از خرابی و فرسایش قطعات متحرک می باشد ‪ .‬روغن کاری صحیح‬
‫از اصول اولیه نگهداری گیربکس ها بوده و انتخاب روان کننده مناسب به عمر طوالنی ‪ ،‬کارکرد یکنواخت و راندمان باالی گیربکس‬
‫کمک شایانی می نماید‪.‬‬
‫نکات مهم در روغن کاری گیربکس ‪:‬‬
‫‪ -‬هنگام روان کاری‪ ،‬روغن مناسب عاملی مهم در طول عمر گیربکس می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬آگاهی از نوع و درجه مناسب روغن‬
‫‪ -‬آگاهی از دمای کاری و محیط‬
‫‪ -‬آگاهی از سطح مناسب در حاالت نصب متفاوت‪.‬‬
‫‪ -‬درخواست سیستم روغنکاری متناسب با نیاز‪ ،‬یا درخواست مشاوره از شرکت تولید کننده در صورت نداشتن اطالعات کافی‪.‬‬
‫‪ -‬آگاهی از میزان پرشدن گیربکس از روغن در کارخانه با توجه به حالت نصب حک شده برروی پالک‬
‫‪ -‬آگاهی از نیاز به روغن با درجه لزجت ( ویسکوزیته ) متمایز در زمستان و تابستان‪.‬‬
 ‫تعویض روغن و گیریس ‪:‬‬
‫با توجه به دستورالعمل کاتالوگ شرکت سازنده و یا تایید کارشناسان فنی نسبت به تعویض روغن و روان کاری اقدام می گردد‪.‬‬
‫برای مثال در قسمت زیر‪ ،‬توصیه و دستورالعمل شرکت رهنما برای روغنکاری گیربکس های حلزونی این شرکت را مشاهده‬
‫می کنید ‪:‬‬
 ‫زمان تعویض روغن گیربکس ‪:‬‬
‫با استفاده از کاتالوگ های موجود و دستورالعمل های کارخانه سازنده‪ ،‬این زمان استخراج می شود‪.‬‬
‫در صورت عدم دسترسی به کاتالوگ‪ ،‬از تجارب علمی و عملی کارشناسان فنی استفاده می گردد‪.‬‬
‫نوع فرآورده روغنی که باید برای روغن کاری مورد استفاده قرار گیرد و همچنین نقاطی از گیربکس را که باید در زمان های مختلف‬
‫نظیر روزانه ‪ ،‬هفتگی ‪ ،‬ماهانه ‪ ،‬ساالنه و غیره روغنکاری شود‪ ،‬تعیین و مشخص می شود و سپس بر اساس آن برنامه روغنکاری تهیه‬
‫و تنظیم می شود‪.‬‬

‫روغن کاری روزانه ‪:‬‬

‫با توجه به حساسیت گیربکس ها‪ ،‬نقاطی از آن بایستی حتما روزانه طبق برنامه داده شده روغنکاری شوند‪ .‬انجام روغنکاری روزانه‬
‫گیربکس تحت نظارت مسئول روغنکاری و بایستی توسط اپراتور گیربکس انجام شود‪ .‬اولین مرحله از روغنکاری بایستی قبل از شروع‬
‫بکار ماشین انجام شود‪.‬‬

‫روغن کاری هفتگی و ماهانه ‪:‬‬

‫روغنکاری هفتگی و ماهانه به وسیله افراد تیم روغن کاری انجام می گیرد‪ .‬این تیم موظف می باشد عالوه بر انجام کار روغنکاری ‪ ،‬کارت‬
‫های مربوطه را که توسط قسمت برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری به آنها ارائه گردیده‪ ،‬پر و تکمیل نمایند و پس از تایید سرپرست خود به‬
‫قسمت ذیربط عودت گردد‪.‬‬

‫روغن کاری سه ماهه و شش ماهه ‪:‬‬

‫تنظیم برنامه روغن کاری سه ماهه و شش ماهه که اکثرا توام با تعویض روغن مخازن بعضی از گیربکس های مستقر در کارخانه‬
‫می باشد توسط قسمت برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری تنظیم و برای اجرای دقیق آن به سرپرست تیم روغنکاری ارائه می‬
‫گردد‪ .‬در این برنامه اموری که کارخانه سازنده در کاتالوگ ها به آن توصیه کرده‪ ،‬درج شده است‪.‬‬
 ‫نظارت بر لزجت روغن ‪:‬‬
‫لزجت نامناسب روغن به ساییدگی سطوح و دنده و ایجاد براده های ریز منجر می گردد‪ ،‬که این موجب آسیب به دنده و‬
‫بیرینگ ها می شود ‪.‬‬

‫‪ 3‬عامل اصلی تاثیرگذار در تعویض روغن گیربکس ‪:‬‬

‫‪ -‬داشتن فرد و یا افراد آموزش دیده مجهز به ابزارآالت مورد نیاز‬
‫‪ -‬برنامه مدون و علمی برای انجام امور روغن کاری‬
‫‪ -‬استفاده از روغن های مناسب و مجاز توصیه شده شرکت سازنده‬

‫وظایف مسئول روغنکاری ‪:‬‬

‫‪ -‬بازدید و رسیدگی به وضعیت روغن مخازن اصلی و فرعی موجود‪.‬‬
‫‪ -‬کنترل قیمت روغن ها (در صورت لزوم بهره گیری از امکانات آزمایشگاه ها برای تایید اصالت ‪ ،‬مشخصات و‬
‫ترکیبات آن)‪.‬‬
‫‪ -‬رسیدگی به برنامه زمان بندی روغنکاری و دادن اطالعات و آموزش های الزم به سایر افراد تحت سرپرستی‬
‫‪ -‬ایجاد هماهنگی بین سایرافراد تحت سرپرستی‬

‫اندازه گیری روغن گیربکس ‪:‬‬

‫تمامی گیربکس های ساخته شده در دنیا طبق استاندارد های تعیین شده باید یک چشمی برای نشان دادن میزان روغن موجود‬
‫در گیربکس قرار بدهند و اپراتور دستگاه طبق آن چشمی و میزان ساعت کار گیربکس زمان تعویض روغن گیربکس را میسنجد‬
‫و طبق استاندارد های شرکت سازنده گیربکس‪ ،‬باید روغن مناسب با شرایط کاری استفاده شود‪.‬‬
 ‫روغن واسکازین چیست ؟ ‪:‬‬
‫واسکازین یا روغن گیربکس‪ ،‬روانسازی است که برای روان کاری قطعات متحرک موجود در جعبه دنده (گیربکس) استفاده‬
‫میشود‪ .‬این روانساز دارای گرانروی ناچیز (حتی در دماهای پایین) بوده و با فلزات موجود در جعبهدنده (فوالد و آلیاژهای مس)‬
‫سازگاری کافی دارد‪.‬‬

‫واسکازین‪ ،‬کلمه روسی روغن دنده ( ‪ ) Gear Oil‬میباشد‪ .‬این روغن ها در گیربکس ها و دیفرانسیل خودرو استفاده میشوند و‬
‫با روغن موتور فرق دارند‪ .‬روغن دنده دارای مواد افزودنی مخصوصی است ( ‪ ) Extrem Pressure‬که دنده ها را در مقابل‬
‫فشار محافظت میکند‪ .‬روغن دنده مخصوص دیفرانسیل چون در شرایط سخت تری کار میکند‪ ،‬باید از روغن دنده گیربکس قوی‬
‫تر باشد‪ .‬این روغنها نیز مانند روغن موتور بر اساس سطح کیفیت و ویسکوزیته طبقه بندی میشوند‪.‬‬

‫به هنگام سخت جا رفتن یا به طور کلی جا نرفتن دنده خودرو‬

‫اولین موردی که باید بررسی شود کمبود واسکازین گیربکس‬
‫یا مناسب نبودن کیفیت و غلظت واسکازین است که میتواند بر‬
‫اثر تعویض دیرهنگام این مایع رخ داده باشد‪.‬‬
 ‫‪ -2‬انتخاب سایز مناسب گیربکس ‪:‬‬
‫تحلیل های شکست نشان می دهد که انتخاب گیربکس برای کاربردی اشتباه یا انتخاب گیربکس با اندازه کوچک تر از آنچه‬
‫مورد نیاز بوده‪ ،‬منجر به خساراتی سنگین می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬شرایط محل نگهداری گیربکس ( محل انبار کردن ) ‪:‬‬

‫حفاظت از سرمایه خود را با ایجاد محیط مناسب فراهم آورید‪ .‬محیط انبار می بایست شرایط زیر را داشته باشد ‪:‬‬
‫‪ -‬خشک‬
‫‪ -‬تغییرات دمایی کم‬
‫‪ -‬اتمسفر بدون خورندگی‬
‫‪ -‬رطوبت کم‬

‫توصیه اکید می گردد که زمان کافی جهت تراز نمودن گیربکس در ورودی و خروجی سیستم صرف کنید‪.‬‬
‫رفع عیب‬
‫‪ – 1‬پیچ ها را محکم و در صورت نیاز‬
‫تعویض کنید‪ -2 .‬اتصاالت ورودی‬
‫گیربکس محکم یا در صورت نیاز‬
‫تعویض شوند‪ -3 .‬خار را تعویض کنید‪،‬‬
‫خارها باید استاندارد و کامال بدون لقی‬
‫باشند‪ -4 .‬روغن را تخلیه و پوسته ی‬
‫گیربکس را پس از شستشو دوباره از‬
‫روانکار پر کنید‪ -5 .‬برینگ باید تعویض‬
‫گردد‪-6 .‬چرخ دنده باید عوض شود‪.‬‬
‫‪-1‬محل درپوش روغن را کنترل و‬
‫اصالح کنید‪-2 .‬درپوش های روغن را‬
‫سفت کنید‪-3 .‬سطح روغن را تا نیمه‪-‬‬
‫یپوسته گیربکس کم کنید‪-4 .‬درپوش‬
‫های روغن را تعویض کنید‪ -5 .‬کاسه‬
‫نمدها و یا واشر ها را تعویض کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬تراز بودن سطح ‪:‬‬
‫‪ -5‬عیب یابی گیربکس ‪:‬‬
‫دالیل‬ ‫عیب‬ ‫ردیف‬
‫‪ – 1‬شل بودن نصب گیربکس ‪ – 2‬شل‬ ‫لرزش غیر عادی‬ ‫‪1‬‬
‫بودن یا خرابی اتصاالت ‪ – 3‬خرابی خار‬
‫و یا جاخار ‪ -4‬وجود جرم خارجی در‬
‫گیربکس ‪ – 5‬آسیب دیدگی بیرینگ ‪– 6‬‬
‫آسیب دیدگی چرخ دنده‬
‫‪ -1‬شل بودن در پوش های روغن ‪-2‬‬ ‫نشت روغن‬ ‫‪2‬‬
‫زیاد بودن سطح روغن ‪ -3‬خرابی‬
‫درپوش های روغن ‪ -4‬خرابی کاسه‬
‫نمدها یا واشرهای جرزگیر‬
 ‫‪-1‬ضریب کار را به کمک کاتالوگ‬ ‫‪ -1‬بار بیش از حد یا اشتباه در محاسبه‪-‬‬ ‫دمای زیاد پوسته‬ ‫‪3‬‬
‫ی ضریب کار ‪-2 .‬مقدار روان کار کم بررسی کنید ‪ .‬در صورت لزوم گیربکس‬
‫بزرگ تری را جایگزین کنید‪-2 .‬مقدار‬ ‫و یا زیاد ‪-3‬استفاده از روان کار‬
‫روغن را تا نیمهیپوسته تنظیم کنید‪-3 .‬‬ ‫نامناسب ‪-4‬دمای زیاد محیط‬
‫از روغن های معرفی شده در کاتالوگ‬
‫استفاده کنید‪-4 .‬از روغن مناسب‬
‫دماهای باالاستفاده کنیدو در صورت نیاز‬
‫گیربکس بزرگتری را جایگزین کنید‪.‬‬
‫‪-1‬بار شعاعی گیربکس را کم کنید‪-2 .‬از‬ ‫‪-1‬بار شعاعی زیاد است ‪-2‬مقدار روان‬ ‫دمای باالی بیرینگ ها‬ ‫‪4‬‬
‫یاتاقان بندی مناسب استفاده کنید‪-3 .‬در‬ ‫کار کم است‪.‬‬
‫صورت نیاز گیربکس بزرگتری را‬
‫جایگزین کنید‪-4 .‬مقدار روان کار را به‬
‫حد مناسب برسانید‪.‬‬
‫‪ .1‬مقدار روغن را تا نیمهی پوسته تنظیم‬ ‫‪-1‬مقدار کم روان کار ‪-2‬خرابی خار و‬ ‫سر و صدای گیربکس‬ ‫‪5‬‬
‫کنید ‪ .2‬خار را تعویض کنید‪.‬خارها باید‬ ‫یا جا خار ‪ -3‬اشکال در دستگاه ‪-4‬‬
‫استاندارد و کامال بدون لقی باشند‪.‬‬ ‫وجود جرم خارجی گیربکس ‪-5‬خرابی‬
‫‪.3‬اتصاالت‪،‬یاتاقان بندی‪،‬ریل ها‪،‬‬ ‫اتصاالت ورودی و خروجی ‪-6‬شل بودن‬
‫راهنماها و سایر اجزای دستگاه را‬ ‫در نصب گیربکس ‪-7‬تراز نبودن سطح‬
‫بازرسی و از درست کارکردن آنها‬ ‫نصب گیربکس ‪-8‬آسیب دیدگی بیرینگ‬
‫اطمینان نماید‪.4 .‬روغن را تخلیه و‬ ‫‪-9‬آسیب دیدگی چرخ دنده ‪.-10‬باال‬
‫پوستهی گیربکس را پس از شستشو‬ ‫بودن دمای محیط‬
‫دوباره از روانکار پر کنید‪.5 .‬اتصاالت‬
‫ورودی گیربکس محکم یا در صورت‬
‫نیاز تعویض شوند‪.‬‬
 ‫جدول نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه ( ‪ ) PM‬گیربکس های حلزونی ‪:‬‬
‫کد ‪01 :‬‬
‫شماره بازبینی ‪01 :‬‬ ‫فرم اطالعات نت پیشگیرانه (‪)PM‬‬
‫‪1‬‬ ‫از‬ ‫‪1‬‬ ‫صفحه‬
‫کارخانه و کشور سازنده ‪ :‬رهنما ‪ -‬ایران‬ ‫محل استقرار ‪ ( 23 :‬بر روی دستگاه باالبر )‬ ‫کد تجهیز ‪00012032 :‬‬ ‫نام تجهیز ‪ :‬گیربکس حلزونی‬

‫مالحظات‬ ‫شماره فرم‬ ‫تعداد و‬ ‫شماره انبار‬ ‫مدت توقف‬ ‫در حال‬ ‫مدت زمان‬ ‫دوره‬ ‫تخصص‬ ‫شرح فعالیت‬ ‫ردیف‬
‫راهنمای انجام‬ ‫مقدار قطعه‬ ‫قطعه تعویضی‬ ‫تجهیز‬ ‫انجام فعالیت‬ ‫( روز )‬ ‫مورد‬

‫توقف‬
‫کار‬
‫فعالیت‬ ‫تعویضی‬ ‫( دقیقه )‬ ‫( دقیقه )‬ ‫نیاز‬
‫توجه نمائید که در‬ ‫‪14‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی سطح روغن گیربکس و چک کردن‬
‫صورت شارژ روغن‪،‬‬ ‫√‬ ‫‪1‬‬
‫حتما از روغن مناسب‬ ‫روز‬ ‫گیربکس از هرگونه نشتی روغن‬
‫استفاده شود‬

‫در صورت نیاز‪ ،‬کوپل‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی ارتعاش‬
‫گیربکس و شفت مجددا‬ ‫√‬ ‫‪2‬‬
‫االین گردد‬ ‫روز‬

‫در صورت مشاهده‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی دما و سر و صدای گیربکس‬
‫دمای شدید‪ ،‬نوع و‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫‪3‬‬
‫میزان روانکاری حتما‬ ‫روز‬
‫چک شود‬

‫در صورت نیاز با‬ ‫‪6‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪10‬‬ ‫هر ‪20‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی االین بودن شافت موتور و گیربکس‬
‫استفاده از دستگاه‬ ‫√‬ ‫‪4‬‬
‫االینر مجددا تنظیم‬ ‫روز‬ ‫در محل کوپلینگ‬
‫شود‬

‫در صورت لزوم بیرینگ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪45‬‬ ‫هر ‪30‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫دمونتاژ کامل گیربکس جهت اطالع از‬
‫ها‪ ،‬یا چرخدنده‬ ‫√‬ ‫‪5‬‬
‫تعویض شود‬ ‫روز‬ ‫وضعیت بیرینگ ها و چرخدنده‬

‫نام و امضاء سرپرست تولید ‪:‬‬ ‫نام و امضاء بازرس نت ‪:‬‬

‫تاریخ‪:‬‬ ‫تاریخ ‪:‬‬
‫دستورالعمل نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه گیربکس حلزونی شرکت رهنما ‪:‬‬
 ‫جه‬ ‫عج‬
‫و ل رف م‬
‫اللهم صل علی محمد و آل ممدح‬