BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐH SƯ PHẠM TP.HCM

Khoa Toán – Tin học
--------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

LẬP TRÌNH
VISUAL BASIC
Giảng viên: Lương Trần Hy Hiến

Email: hienlth@hcmup.edu.vn

TP.HCM – 12/2008

Giáo trình Visual Basic 6.0 1

 MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VISUAL BASIC .............................10

1. Lập Trình Trên Windows ...................................................... 10

2. Các Control Chuẩn Của Windows ........................................ 11

3. Giới Thiệu Visual Basic.......................................................... 12

4. Màn Hình Làm Việc Của Visual Basic .................................. 13

Toolbox ....................................................................................... 14
Project Explorer ........................................................................... 14
Properties Windows ..................................................................... 15
Cửa sổ Form ................................................................................ 16
Cửa sổ Code Edittor ..................................................................... 19
Cửa sổ Form Layout..................................................................... 21
Để thiết kế giao diện nhanh chóng ................................................ 21

5. Cấu trúc chương trình Visual Basic ...................................... 22

6. Các Thao Tác Cơ Bản Với Project ........................................ 23

7. Các control cơ bản của Visual Basic...................................... 24

8. Tạo và thực thi chương trình đầu tiên................................... 24

9. Bài tập ..................................................................................... 26

CHƯƠNG 2: CÁC CONTROL CƠ BẢN .................................28

1. Đối Tượng ............................................................................... 28

Đặc điểm của đối tượng ............................................................... 28

2 Giáo trình Visual Basic 6.0

2. Đối Tượng Form ..................................................................... 29

3. Đối Tượng Label .................................................................... 31

4. Đối Tượng Textbox ................................................................ 33

5. Đối Tượng Commandbutton.................................................. 35

6. Viết Lệnh Cho Đối Tượng...................................................... 35

7. Một Số Lệnh Cơ Bản .............................................................. 37

8. Bài tập thực hành 1 ................................................................ 38

Thiết kế Form .............................................................................. 39
Viết lệnh cho chương trình ........................................................... 39

9. Bài tập thực hành 2 ................................................................ 42

10. Frame .................................................................................. 43

11. Image................................................................................... 44

12. Line ..................................................................................... 45

13. Shape ................................................................................... 46

14. Bài Tập................................................................................ 47

CHƯƠNG 3: BIẾN – HẰNG – CẤU TRÚC LỆNH...................52

1. Các Kiểu Dữ Liệu Trong Vb .................................................. 52

2. Biến (Variable) ....................................................................... 53

3. Hằng........................................................................................ 57

Giáo trình Visual Basic 6.0 3

4. Các Phép Toán ....................................................................... 57

5. Các Hàm Cơ Bản Của Vb ...................................................... 59

Các hàm toán học ......................................................................... 59
Hàm tạo số ngẫu nhiên (random) .................................................. 60
Hàm xử lý chuỗi.......................................................................... 60
Hàm kiểm tra giá trị ..................................................................... 61
Hàm ký tự .................................................................................... 61
Hàm màu sắc................................................................................ 62
Hàm nhập dữ liệu inputbox .......................................................... 62
Hàm tạo hộp thông báo msgbox ................................................... 63

6. Các Cấu Trúc Lệnh ................................................................ 67

A. Cấu trúc rẽ nhánh If – Select case ............................................ 67

7. Bài tập thực hành If ............................................................... 74

Thiết kế giao diện......................................................................... 74
Viết code cho chương trình .......................................................... 74
B. Cấu Trúc Lặp For – While – Do While .................................... 77

8. Check Box ............................................................................... 88

9. Option Button ......................................................................... 89

10. ListBox ................................................................................ 92

11. Combo Box ......................................................................... 97

12. Bài Tập.............................................................................. 103

CHƯƠNG 4: THỦ TỤC ......................................................... 110

1. Hàm Format ......................................................................... 110

4 Giáo trình Visual Basic 6.0

2. Thủ Tục – Hàm .................................................................... 111

3. Mảng ..................................................................................... 118

Mảng tĩnh 1 chiều ...................................................................... 118
Mảng nhiều chiều tĩnh ................................................................ 122
Mảng động ................................................................................. 124

4. Các Thuật Toán Cơ Bản ...................................................... 127

Cộng dồn ................................................................................... 127
Cộng dồn theo điều kiện............................................................. 128
Tìm kiếm tuần tự ........................................................................ 129
Tìm phần tử nhỏ nhất – lớn nhất ................................................. 130
Sắp xếp mảng ............................................................................. 131

5. Sử Dụng Một Số Hàm Xử Lý Chuỗi .................................... 132

6. Gỡ Rối Chương Trình .......................................................... 137

7. In Ấn ..................................................................................... 138

8. Mảng Đối Tượng .................................................................. 139

9. Đối Tượng Timer.................................................................. 141

10. Bài tập ............................................................................... 144

CHƯƠNG 5: CHƯƠNG TRÌNH NHIỀU FORM ..................... 156

1. Chương Trình Nhiều Form .................................................. 156

Thêm Form vào project .............................................................. 156

2. Quản lý Project..................................................................... 158

3. Vấn đề sử dụng biến, thủ tục và đối tượng có trong các Form 158
4. Quy định Form thực hiện trước .............................................. 160

Giáo trình Visual Basic 6.0 5

 5. Hiện Form lên màn hình ......................................................... 160

3. FORM MDI (Multi Document Interface) ........................... 165

4. Splash Screen ........................................................................ 167

5. Tạo Menu Cho Một Form .................................................... 170

6. End Sub ................................................................................ 173

7. Các Hàm Về Dữ Liệu Ngày Giờ........................................... 176

8. Bài tập ................................................................................... 177

CHƯƠNG 6: SỰ KIỆN PHÍM ............................................... 182

1. Các Sự Kiện Phím ................................................................ 182

2. Sự Kiện Mouse ..................................................................... 185

3. Xử Lý Lỗi Run Time Error ................................................. 189

4. Common Dialog .................................................................... 191

5. Bài tập ................................................................................... 197

CHƯƠNG 7: PHẦN NÂNG CAO .......................................198

1. Windows Common Control ................................................. 198

2. ImageList .............................................................................. 198

3. Toolbar ................................................................................. 201

4. Updown control .................................................................... 206

6 Giáo trình Visual Basic 6.0

5. Slider ..................................................................................... 207

6. Làm việc với tập tin (file) ..................................................... 207

CHƯƠNG 8: TÙY BIẾN MÔI TRƯỜNG IDE CỦA VISUAL

BASIC ................................................................................... 210

1. Danh sách các Prefix được đề nghị nên sử dụng ................. 210

2. Đóng Những Cửa Sổ Phụ ..................................................... 210

3. Sử dụng Toolbar Standard .................................................. 212

4. Sử Dụng Short Cut (Phím Tắt) Của Vb Hiển Thị Các Cửa Sổ
213

5. Thả Nổi Các Cửa Sổ ............................................................. 213

6. Sử Dụng Edit Toolbar .......................................................... 214

7. Thay Đổi Các Xác Lập Của Môi Trường VB...................... 215

8. Sử Dụng Shortcuts (Phím Tắt) Khi Soạn Thảo Code ......... 218

9. Tách Cửa Sổ Soạn Thảo....................................................... 220

10. Kéo Và Thả ....................................................................... 221

11. Tạo Nhiều Đối Tượng Nhanh ........................................... 221

12. Sử Dụng Form Editor Toolbar ........................................ 221

13. Điều Chỉnh Đối Tượng Bằng phím .................................. 222

14. Sử Dụng Colot Palette để chọn màu ................................ 223

Giáo trình Visual Basic 6.0 7

15. Sử Dụng Shortcuts Để Thực Thi Một Project ................. 223

16. Sử Dụng Object Brower ................................................... 224

17. Sử dụng từ khóa With ...................................................... 227

18. Sử Dụng giúp đỡ (Help) ................................................... 227

PHỤ LỤC 1: CÀI ĐẶT VISUAL BASIC .................................228

PHỤ LỤC 2: BÀI TẬP LUYỆN TẬP ......................................236

1. Bài tập tổng hợp ................................................................... 236

2. Đề thi trắc nghiệm ................................................................ 244

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 285

8 Giáo trình Visual Basic 6.0

Giáo trình Visual Basic 6.0 9
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VISUAL BASIC

NỘI DUNG
GIỚI THIỆU VỀ NGÔN NGỮ VISUAL BASIC
MÔI TRƯỜNG IDE CỦA VISUAL BASIC

VIẾT CHƯƠNG TRÌNH ĐẦU TIÊN

1. Lập Trình Trên Windows

Khi viết chương trình trên Windows nghĩa là chúng ta tạo ra một ứng
dụng được thực thi trong hệ điều hành Microsoft Windows. Trong
Microsoft Windows, một ứng dụng thường được hiển thị ở dạng cửa
sổ (Window) mà từ góc nhìn của người lập trình Viual Basic, người
ta gọi là FORM.

Trên cửa sổ của ứng dụng có các

điều khiển (control) để giao tiếp với
người sử dụng. Các tác động của
người sử dụng lên cửa sổ hay các
điều khiển tương ứng sẽ có một
đoạn chương trình được thực hiện
để đáp trả lại sự kiện đó.

Ví dụ: Giao diện một chương trình đổi Font chữ

10 Giáo trình Visual Basic 6.0

2. Các Control Chuẩn Của Windows

Command button

Check box
Option button

Label và Text box

List box và
Combo box

Frame

Thanh cuốn ngang –dọc

(Hscrollbar, Vscrollbar)

Image - Picturebox

Ngòai ra còn nhiều control khác sử dụng trên môi trường Windows
mà chúng ta sẽ lần lượt khảo sát sau này.

Giáo trình Visual Basic 6.0 11

3. Giới Thiệu Visual Basic

Visual Basic (viết tắt VB) là một ngôn ngữ lập trình hướng sự kiện
trên môi trường phát triển tích hợp (IDE) được phát triển bởi hãng
phần mềm Microsoft. Visual Basic đã được nâng cấp qua nhiều
phiên bản và hiện nay là Visual Basic.NET. Visual Basic bắt nguồn
phần lớn từ ngôn ngữ BASIC và giúp lập trình viên phát triển các
giao diện đồ họa (GUI) theo mô hình phát triển ứng dụng nhanh
(Rapid Application Development, RAD); truy cập các cơ sở dữ liệu
dùng DAO (Data Access Objects), RDO (Remote Data Objects), hay
ADO (ActiveX Data Objects); và lập các điều khiển và đối tượng
ActiveX.
IDE của VB là nơi tập trung các menu, thanh công cụ và cửa sổ để
tạo ra chương trình. Thanh menu cho phép bạn tác động cũng như
quản lý trực tiếp trên toàn bộ ứng dụng. Thanh công cụ cho phép
truy cập các chức năng của thanh menu qua các nút trên thanh công
cụ.

Một lập trình viên có thể phát triển ứng dụng dùng các thành phần
(component) có sẵn trong Visual Basic. Các chương trình bằng
Visual Basic cũng có thể gọi và sử dụng Windows API.

Một lập trình viên có thể phát triển ứng dụng dùng các component có
sẵn trong Visual Basic. VB cung cấp cho ta những điều khiển
(control) cần thiết để tạo giao diện chương trình nhanh chóng.
Visual Basic được sử dụng rất nhiều trong lĩnh vực lập trình thương
mại. Trong giáo trình này sử dụng phiên bản Visual Basic 6.0
Profressional. Hướng dẫn cách cài đặt Visual Basic từ bộ Visual
Studio 98 được để tại phần phụ lục của giáo trình này.

12 Giáo trình Visual Basic 6.0

4. Màn Hình Làm Việc Của Visual Basic

Giao diện đầu tiên của chương trình cho phép chúng ta chọn loại ứng
dụng. Với yêu cầu của môn học này, chúng ta chọn lọai Standard
Exe.

Sau khi khởi động Starndard ExE của VB, giao diện chính của
chương trình như sau (giao diện trên máy của bạn sẽ thay đổi tùy
thuộc các thiết lập của IDE).

Giáo trình Visual Basic 6.0 13

Toolbox
Chứa các đối tượng có thể đặt lên Form. Chúng
ta click chuột để chọn điều khiển, sau đó tạo ra
trên Form. Hoặc có thể bấm double – click,
control sẽ tự động đưa lên Form.
Để bật – tắt toolbox, chúng ta dùng

nút lệnh trên thanh công cụ.

Project Explorer
Chứa thông tin về chương trình: các
Form, Module, class … trong
project.
Từ cửa sổ này chúng ta di chuyển
đến các thành phần trong chương
trình bằng cách double click chuột
vào Form hoặc module…

14 Giáo trình Visual Basic 6.0

 Để bật hay tắt cửa sổ Project Explorer, sử dụng phím tắt:

Ctrl+R hoặc dùng nút trên thanh toolbar.

Properties Windows
Dùng để hiển thị và thiết lập các
thuộc tính (property) của Form
hoặc của các control có trên Form
lúc thiết kế. Thuộc tính của một
đối tượng là các tính chất, đặc
điểm mô tả đối tượng này. Các
control mới tạo ra đều có giá trị
thuộc tính được lấy mặc định
(default) hoặc kế thừa từ control
chứa nó.

Trên cửa sổ properties gồm hai cột:

Danh sách thuộc tính

Giá trị của thuộc tính

Để thiết lập thuộc tính cho một đối tượng:

Chọn đối tượng trên Form bằng cách click chuột

Click chuột vào cột giá trị của thuộc tính cần đặt trên cửa
sổ thuộc tính, sau đó chọn hoặc nhập giá trị cho thuộc
tính.

Một số thuộc tính thông dụng nên nhớ:

Giáo trình Visual Basic 6.0 15

 Backcolor: màu nền của đối tượng

Caption: tiêu đề, đây là nội dung hiển thị lên trên đối
tượng.
Enabled: cho phép hay cấm đối tượng họat động.

Font: thiết lập về font chữ của đối tượng

Forecolor: màu của các ký hiệu xuất hiện trên đối tượng

Height: chiều cao của đối tượng

Left: khoảng cách tính từ cạnh trái của Form (hay
control chứa đối tượng đó)

Name: tên của đối tượng (khác với caption).

Top: khoảng cách tính từ cạnh phía trên của Form hay
control chứa đối tượng

Visible: cho phép đối tượng hiển thị hay không ở thời
điểm run-time
Width: chiều dài của đối tượng

Cửa sổ Form

Đây là nơi thiết kế

giao diện của
chương trình. Chúng
ta thiết kế giao diện
bằng cách đưa đối
tượng lên Form.

Để mở cửa sổ Form
Desiner, chúng ta thực hiện bằng nhiều cách:

16 Giáo trình Visual Basic 6.0

 Từ cửa sổ Project Explorer, bấm Double Click vào Form
thiết kế

Từ cửa sổ code, bấm

phím Shift+F7

Bấm vào nút View

Code trên cửa sổ
Project Explrer

Để chọn một đối tượng trên Form:

Dùng chuột rê và chọn nhóm đối tượng

Giữ phím Ctrol và click chuột để nhặt và chọn các đối

tượng

Để di chuyển đối tượng trên Form

Dùng chuột rê các đối tượng đến vị trí cần thiết.

Chọn đối tượng và di chuyển bằng các phím mũi tên: 

Để xóa đối tượng trên Form

Chọn đối tượng hay nhóm đối tượng và bấm phím

delete.

Để điều chỉnh kích thước đối tượng

Đưa chuột vào các nút vuông bao xung quanh đối tượng
và rê chuột để thay đổi kích thước.

Để thay đổi kích thước, vị trí của nhóm đối tượng, chúng
ta có thể sử dụng menu Align để gióng hàng và điều
chỉnh kích thước.

Giáo trình Visual Basic 6.0 17

Chọn menu Formmat -> Align để thực hiện gióng hàng đối tượng:
theo left, center, right, top….

Chọn menu Formmat -> Make Same Size định dạng các đối tượng
có cùng kích cỡ theo: chiều dài (width), chiều cao (Height) hay cả 2
(Both)

18 Giáo trình Visual Basic 6.0

Chọn menu Formmat -> Horizontal Spacing (hoặc Vertical Spacing)
khi muốn định dạng khỏang cách giữa các đối tượng.

Cửa sổ Code Edittor

Cửa sổ này dùng để viết lệnh (code) cho chương trình.

Để mở cửa sổ Code Edittor, chúng ta thực hiện bằng nhiều cách:

Từ cửa sổ Form, bấm Double Click vào đối tượng cần

viết code

Giáo trình Visual Basic 6.0 19

 Từ cửa sổ Form, bấm phím F7

Bấm vào nút View Code trên cửa sổ Project Explrer

Trong cửa sổ code, chúng ta thấy có 2 hộp chọn:

Đối tượng (Control)

Sự kiện (Event) xảy ra trên đối tượng đó

20 Giáo trình Visual Basic 6.0