LIBELLUS DE LAPIDIBUS

PRECIOSIS NUPER

EDITUS.

Cuspinianus Lectori.

SI VARROnis. Celii. Galbae. Mutiani. Cor. Nepotis

Pisonis. Fabii. Tuberonis. Fabiani Catonis monumenta

extaret: ut interim Graecos omittia: qui de gemis ac

lapi-
dibus scriptitarut. superuacuu esset huc prodire libellu in
ad
publicu. Nam & Theophrasti liber de lapidibus nos

lacer puenit. Et Nicander a plerisq ob difficultate negligit

Sed & diis lacte mola salsa litamus ille

supplicamus & ut

libellu
ait: quu thura no habemus. Iccirco huc amicis am-

plectere brachiis candide lector. Quod si obscura

tibi abstrusa:si Viennae es : no

pudear te

Gymnasiu nostru publicum subire ; arq ea excerpere quae

quotidie haud negligeter dictamus:nulla eni tibi uerecu-

dia inde accedet si no erit utilitas. Si abes:

inges aliqua ex-

comentarioli. Interea Pliniu

pecta donec nostri egredient
& eius Metaphraste. Solinu. Dioscoride. Galenu. Aui-

cenna. Serapione: & Albertu: hic digito tibi signatos per-

uires. Vale.
lustrato & gemmaru tibi patescent

a
Ioan. Cuspinianus Augustino Morauo Olomucensi &
Brunnensi præposito. Regis Hungaror &
Bohemor Secretario. S. P. D.

Edeuti mihi istinc ex legatioe: uir am-

nup
plissime atq optime: cu me Strena Satur

r nalitia & pulcherrima/ simul & artificiosis-

sima donasses/illud Graecanicu Antipelar
gin succurrebat. Et tritu hoc Adagiu: fri-
refrica: ne tibi uiderer oppido ideo
cantem
q ingratus atq
fierem exosus. Carthaceu itaq ingressus Gazophilatiu :
omne mea
suppellectile euolui haud icuriose: singula que-
q examussim librado/atq exaiando paulo diligetius. Fa-
stidiosum eni habes stomachu qui quotidiano no oblecta-

tur cibo/ac triuiales aspernat dapes. Quae naq oibusptri

uulgaria sunt Ne aestimas Graeci dicut
ta ac
gry quide ut

sed
pinde ut floccos uestiu facis. Et id iure quide. Quis eni
te uno Bibliotheca habet uariis rarioribus melioribusq
libris in omni disciplinar genere refertiore. Taceo antiqui
uetustis-
tates isignes/obmitto Caesaru Consuluq ac regu
sima nomismata qbus apud nostrates nemo est te ditior.

Cum stomacho libellulu.

ergo alique pro tuo
quaererem

(Nam aliud nil refera tibi Glauci ac Diomedis pmutatoe

usus) qui rarior nostris esset minimeq spernedus etia scio-

lis: ne periret hactenus tinea corrosus mille uulneribus

sese obtulit:
psossus: libellus de lapidibus primu q Marbo
dei licet Hermola? Bar. Aucto. obscur
galli esse circufert
appellet atq ignotu : popularib? aut a prima forte primi
capitis dictioe Euax nominet. Huc ut potui p uirili resi-
cieba sanatis plerisq ulceribus qbus co-
atq redintegraba
temptibilis multis uisus est tuoq noie emissum publicaui
duce
signu obseruatiae in te
meae: dignu existimas ut te
p/
olim
deat in lucem qui lapides prodat praeciosiores: qbus
tuum exornatu cunctis uideberis honoratior. Cu
caput
stabit capiti tanta Tyara tuo quale dominus Moysi prae/

ceperat: ut Aaron fatri fabricaret. Pones inquit in quadra

gulo quatuor ordines lapidum. In primo uersu erit lapis
Carbucu/
Sardius/Topasius & Smaragdus. In secudo /

lus/Sapphyr?/ & Iaspis. In tertio/Ligurius/Amethistus.

In Chrisolithus / Onyx/& Berillus. Inclusi auro
quarto /
erut ordines suos: habebutq noia filior Israel: duode/
per
cim noibus coelabunt singuli lapides noibus singulor per
duodecim tribus. Quanq ingeniosiores: hos duodecim la/
commixtis
pides Methaphysices & Physices principiis
sit
Adaequent & interpretent ut uidelicet principio pun/

ctus/semen/essentia. Secudo linea/pullulatio/esse. Tertio

planities/forma/uirtus. Quarto corpus/copositum/actio
quae
duodecim respondeat lapidibus. Caeteru: & coelestis
illa terra: quae solis piis pmissa est Euagelica ueritate teste
haeredita/
quae
beatos mites praedicat quadoquide terra

constare dicit Ecce

bunt ex lapidibus preciosis a
ppheta.
tibi carbone Et tibi
eni inquit praeparo ego lapideu. pona

pinacula ex Iaspide:& fundameta ex Sapphyro: & circui

senior be/
tum tuu ex lapidibus electis. Tobias praeterea
nedices hierosolyma exclamauit. Portae hierusale ex Sap/

phyro & Smaragdo edificabuntur: & ex lapide precioso

omnis circuitus muror eius. Ex candido: mudo
lapide
omnes plateae eius sternent: hanc autem structura templi
ille uates Christianus Aure/
Graphice describes Lyricus
lius Clemes in Psychomachia: elegatissime subiugit post
a 2
multa erudite scripta.

Quin etia totidem gemmatu insignia/textis

Parietibus dislincta micant: animalcp colorum

lux euomit alta profundo

Viuentes liquido
natiuo interlitus
Ingens Chrysblitus auro:

Hinc sibi sociaucrat inde Berillum

Sapphyrum
nitor medius uariabat honores
Distantesq
Hinc Calcedon hebes perfundit ex Hiacynthi
Lumine uicino: nam forte Cyanea propter
Stagnalapis cohibens oftro fulgebat aquoso
Sardonycen pingut Amethistina: pingit laspis
Sardoniu iuxta appositum: pulcherq Topazon
Has inter species Smaragdina gramine uerno

Prata uirent/uoluitq uagos lux herbida fludus:

Tequoq conspicuu structura interserit ardens

Chrisopase at sydus saxis stellantibus addit. & reliqua.

Sed
neq
natura in gemis creadis effoeta/utpote quae ma/

ximas indidit uires illis,Et multor morbor remedia/qui/

bus scatent codices. licet multa in sint in iis
parte
inde diurnare
& noia deprauata: & uirtutes cofusae ut
qs
facilius posset q rem
ipsam explicare. Fecit eni
ignorantia
liţerar Graecaru huiusmodi mostra: & interpretu negli/
& subinde
gentia quottidie parit errores grauiores: peri/

culosiores/quos Oculati tantu uident: & qui lingua utraq

sunt instituti: de quibus peculiare opusculu coscripsi quod
Interim huc sume libellulu fronte
ad te mitta propediem.
no
caperata
sed hilari: qua soles oem antiquitatis & char/

tarum suppellectile: nec q carme est humile: quale & nos

facimus pueri & segnis Cluuienus: iccirco cotemnas. Ita

eni ferebat accusanda sunt quibus is scripsit.

tempora quae
Scribimus
ut ille
indocti doctiq: poemata passim.
inquit:
Namq

Sic forte oblatratibus respodere potuit Author.

Ornari res ipsa nequit contenta doceri.

Et mediocria illa uidere prodest ut admiratio cesset.

Quanq forte neq usqquaq libellus ille no amadus

nullus adeo sit malus

atq amplexandus est: cu tam

liber: ut Plinius dicere solebat: quin prosit nonnunq

Istud quis satis mirabit: q nostra tepestate
mi & ifantissimi homutiones: doctrinae paru/prude/
tiae nihil habetes eo demetiae perueniut ut cu praeter

inepta quae habet rudimeta uel septem tantu teneat

mortalia uel septem dona spiritus sancti: ut

peccata
laudauit: audent
quida nuper septenariu numeru no

modo delirameta sua rudi popello pala: uerum etia

eruditioribus ac litteratis uiris ostentare ineptias suas

scriptas:& uulgo publicatas sine capite/uetre & cau

da. Quibus inuideo: se
equide no & simaximu euge
uani. Misereor
consequutos glorientur Iactatores
potius consuleremq ut prudentiae sacrificarent sup/
plices ac deuoti.

Cum nullum abest si sit

numen
prudentia.
Quemadmodu Satyrus monuit. Sed illos sinamus

sibi solis illos

placere cum omnes a
tergo rideant: ac
demetiae arguat. Me tibi placere ac doctissimis qui/
busq & cupio & contendo: uulgi iudiciu facio nauci:
quod plaerumq & stultum & infanum est. Tu uale.
Et me uicissim ama.

a 3
 Index Gemmar quæ hoc opusculo continent.

Hematites.tit. <(t
Abfyrthos uel apiftos. 4l

Achates.tit. Helio tf opia, tic* 4.9

5

Adamas, tit. s HepheßiteSftit, <o

Alabaodina, tit. 24 Hexacontalithos. <J7

Aledlotius.tit. 4 Hieracites,tit,

tit;
Amethiftus. tit* 19 Hyenia. 35

Androdamas.tit. 5
laclnthus.tlt* 18

Abeftos. tit. la(pis*tit.

Berillus* tic* lS Iris.tit, 5^

Calcedonius. titi 8 Lipares.tit. 54

Calcophotios.tit. 42 Lyn curius. tit* 7.7

Carbunculus, tit. zS Magnes, rir; zz

Ceraunias, tit; 5 1 Medus.tit; «

Chalasias.dtv Molochites.ttt.‘ 45

Chelidonius, tit* Onyx. tit. 14

Chelonites. tir. Ophthalmias» tit, 58

Orites*ti'c.
Chrifoprafus.tir, io JZ

ChrifbpaGus.tit, 1 1 Panterus. tit* 40

.

Criftallus. tit. 60 Peankes.tit.

Prafius. tit*
Chrylblithus.tit.
Pyrites*d£*
Chryioleclros.tif, 48

Corailus*tir, tit*
25

Corneolus.tit* Saphirus.tit.
Diadochos.de, 4^ Sardius, tit. i z

Dionydas. tit* 47 Sardonyx.tlu 15

tiu Selenites* tit. 2j?

Enhydros* 5<

Ethites.tit. 2g Smaragdus.tir. <?

Gagates, tit* Tecolithus.tit. 44

O

Gagacroineus.tit* 50 Topasius. tit. 1 7

Galactxtes*iit. 6 1 Unio.tit. 39
ENCHIRIDION MARBODEI GALLI

de lapidibus preciosis.

PRAEFATIO.

Plinius in praesatioe.37.& lib.33.c.primo.

Nnulus ut digitis aptandus

gemmam
a haberet.

Dicitur imprimis fecisse Prometheus

usum .

Caucaseas rupis lucida fragmina ferro

quem
Inclusisse ferunt
digitoq recepta tulisse
Aetas posterior iunxit speciosa
Et lapides claros adiecit & insuper artem
Insuetamq manum triplici uestiuit honore

Sed fraus intactum quia nil humana relinquit

Inuida nataram dum scilicet ars imitatur

Veras falsis labor est discernere

a
gemmas
Callida dederit uitro simulare doloso
quas
formam
Dum ueram
species mentitur adultera
Inde sit ut uirtus nulla putetur
gemmarum

Ignaros quoties tentata probatio fallit

Sed uere species fuerint si ritae sacratae

Fssoectus miri procul ambiguo comitantur

Gemmis a gummi nomen posuere priores
ad inflat
Quod transplenderent gummi splendentis
uoluere uocari
Quas non tranflucent coecas

Nomine sed lapidum species signantur utraeq

Propter quod lapidum titulo liber iste uocatur.

a 4
 LAPIDIBUS VIRES INESSE. TIT.I.

Euax rex Arabum fertur scripsisse Neroni

in orbe secundus
Qui post Augustum regnauit
colores
Quot species lapidis: quae nomina: qui ue

quanta potentia cuiq

uel
Quaeq sit his regio
duxi
Hoc
opus excerpens dignum componere
Aptum gestanti forma breuiore libellum
amicis
Qui mihi
praecipue paucisq pateret
Nam maiestatem minuit qui mystica uulgat
Nec secreta manent sit conscia turba
quorum
Hunc tribus ut multum dandum sancimus amicis
illis
Qui numerus sacer est & nos sacra pandimus
Qui secreta dei seruanda decenter honorent

Quos grauitas morum uitae comendet honestas

uires
Occultas etenim lapidum cognoscere
latens effectus dat manifestos
Quorum causa
Egregium quiddam uolumus rarumq uideri
Scilicet hinc sollers medicorum cura iuuatur

Auxilio lapidum morbos expellere docta

Nec minus inde dari cunctarum commoda rerum

Auctores perhibent quibus haec perspecta feruntur

Nec dubium cuiq debet falsumue uideri

Quin sua sit gemmis diuinitus insita uirtus.

ADAMAS. TIT. II.

Plinius li.37.c.4.Solinus.c. 65. Albertus lib.2.

mineraliu. ca.primo. Serapio in aggregatione

simplicium. ca.391.
 Ultima praecipuu genus India fert Adamatis
De
Cristaĺor natum sumptumue metallis
Hunc ita fulgentem Cristallina reddit
origo
Ut ferruginei no definat esse coloris

Cuius durities solidissima coedere nescit

Ferrum cotemnens
nulloq domabilis igne
Haec tame Hircino calefacta cruore fathiscit

Incudis damno
percussorumq labore.
Huius fragmetis acutis
gemmae sculpuntur
Hic sed Auellana maior nuce non
reperitur
Alterius
generis producit Arabs Adamante
Non frangitur absq
sic inuictu nam cruore:

Nec huic nitor est: minoris habetur

par preciiq
Pondere sit &enormicorpore maior.
quauis
Tercius est Adamas quem dat maris insula
Cyprus
Quartum producit serraria uena Philippis.
Omnibus tame uis est adducere ferrum:
aequa

Quod facit & Magnes absente potens Adamate

Nam praesens Adamas Magneti quod rapit aussert
Ad magicas artes idem lapis aptus habetur
facit mira uirtute
Indomituq gerentem.
Et noctis lemures: & somnia uana repellit
Atra uenena fugat rixas & lurgia uincit

Insanos curat durosq reuerberat hostes

Clausus in lapis hic auro ue geratur

argento

Stringat & hinc leuu fulgens armilla lacertum.

ACHATES. TIT III.

Pli.lib. 37.c.10. Soli ca.11. Alb.lib.2.ca.primo.

 Achates
Ut primu perhibent lapis est inuentus.

dictus eodem est

In ripis fluuii qui nomine

Hic precio diues Siculas perlabitur oras

obsitus albis
Sit licet ipse niger uenis tamen
memorar habere figuras
Hic lapis ingenitas
Cuius natiuis facies interlita uenis
simulachra deorum
Nunc regum formas nunc dat
Achatem
Rex Pyrrhus digito gessisse refertur
musas.
Cuius plana nouem signabat pagina
Et stans in medio Cytharam tangebat Apollo
Naturae artis mirabile dictu
non opus
Creta
Hunc quoq Coralio similem gerit Insula
Croceis est illita uenis
Cuius planicies
fundit.
Iste saepe uirus fugat & quod uipera
Achates
Reddentem facies uarias dat & Indus

Nunc nemoru
frondes nunc dantem signa ferarum.

Hic sedare sitim risumq fouere putatur

succensus odorem
Est & qui Myrrhae spirat
maculas habere
Est qui sanguineas perhibet
uilis habetur.
Caerea cui facies quia creber
ministrat Achates
Portanti munus uiresq
coloris
Facundumq facit gratumq boniq
Et persuasorem mundoq deoq placentem

Hoc Anchisiades comitante pericula uicit.

ALLECTORIA TIT.IIII.

Plini.lib.37.ca.10.Soli.c.4. Alb.libro.2.ca.pri/
sed Alectorius scribitur ibi.
mo corrupte
 Ventriculo galli qui testibus est uiduatus
Cum tribus ut nimium factus spado uixerit annis

Nascitur ille lapis

cuius non ultima laus est

Et bis binos
per capit incrementa sequentes
Mensuramq fabae crescens excedere nescit

Cristallo similis uel

aqua cum limpida paret
Hinc Allectorio nomen
posuere priores
Inuictum reddit lapis hic quemcuq gerentem:
Extinguitq sitim sitientis in ore
receptus
Nam Milo Crotonias pugiles hoc praeside uicit
Hoc etiam multi
superarut praelia reges
Hic expulsorum
promptus solet esse reductor.
Adquiritq nouos ueteresq reformat honores
Hic Oratorem uerbis facit esse disertum

Constantem reddens
cunctisq per omnia
gratum
Hic circa ueneris facit incentiua
uigentes
Comodus uxori &
quae uult fore grata marito
Ut bona tot
praestet clausus portetur in aere.

HIERACITES. TIT. V.

Plinius 1ib.37.ca.10. Alb.lib.20.ca.7.sed corru/

ibi legitur Gerachidem.

pte

Et Hieracitem uetus
experientia laudat
Iste colore
niger superat uirtute colorem
Quem prius abluto si quis gustauerit ore
Dicere mox
poterit quid de se cogitat alter
Huic quoq semper inest impetratoria uirtus:

Quo nequeat mulier quicqua prohibere petenti

Cuius sic uirtus perhibetur posse probari
nudato gerentis
Muscis expositum corpus

Lactis commixto mellisq liquore perunctum

Intactum cupido miraberis agmine linqui:
Si lapidem tuleris facto grege spicula figent:

cutem figunt
uulnera mille.
Imbutamq per

IASPIS. TIT. VI.

Pliniuslib.37.c.s.& i o.Diofcorideslib.<.c.tqr,
Galenus ca.t t* Alb.lib.z*ca.g»

(se decem feruntur

lafpidis c fpccies leptctncf!
Hic & multorum cognofcitur efse colorum

orbis
Et multis nalci perhibetur partibus
colore
Optimus in uiridi tranflucentiqj
habere
Et qui plus foleat uirtutis probatur*
Y dropem
Cafte geftatus febrem fugauarcet
Appofitulqj iuuat mulierem parturientem
Et creditur efse
tutamentum portanti
Ham confecratus gratum facit atep potentem

Et ficut perhibent fantafinata noxia pellit

Cuius io argento uis fortior efse putatur.

SAPHIRUS. TIT. VII.

Plinius lib.37.c.9.Dio.lib.5.c.145. Gal.lib.9.

c.19. Alber.lib.2.c.17.

Saphiri species digitis aptissima regum

Egregium fulgens puroq simillima coelo

Vilior est nullo uirtutibus atq decore

Hic & Syrtites lapis a plerisq uocatur

Quod circa Syrtes Libycis permixtus arenis.
Fluctibus expulsus feruente freto reperitur
Ille sed
optimus est quem tellus Medica gignit
Qui tamen asseritur transmittere uisum
nunqua

Quem natura potens tanto ditauit honore

Ut sacer & merito gemmarum gemma uocetur

Nam uegetat: conseruat & integra membra
corpus
Et ulla fraude noceri,
qui portat eum nequit
Inuidiam
luperat nullo terrore mouetur

Hic lapis ut
perhibent educit carcere uindlos

Obstrictasq sores & uincula tactaresoluit

deum reddit
Pacatumq precibusq fauentem
Fertur & ad bonus esse reconciliandam
pacem
Et plus qua reliquas amat hac Necromantia
gema
Ut diuina responsa moueri
queant per eam

Corporeis etiam morbis lapis isle medetur

Scilicet ardorem refrigerat interiorem

Sudorem stringit nimio torrente fluentem

Contritus lateri su per illitus ulcera lanae

Et uiciis
Tollit linguae
& ex oculis simili
sordes ex fronte
ratione medetur
dolores

Sed qui
gestit eum castissimus esse iubetur.

CALCEDONUVS. TIT. VIII.

Alb.lib.2.c.3.hodie inter Basilea & Argentina

repetitur Calcidonius qui Murrhino a ueteribus
b
 tradito q similis uenarum uarietate apparet.

Calcedon lapis est hebeti pallore refulgens

Inter Hiacintum Medioximus atq Berillum

colloue feratur
Qui si pertufus digito
Is uincere caulas
qui portat eum perhibetur
Haec species lapidis tantu tricolor repetitur.

SMARAGDUS. TIT. IX.

ca.384,
Plinius Albertus
libro. libro.2.ca.17.
37.ca.5.Solinus ca.24.Serapio

Omne uires fuperat forma uiridate Smaragdus

Cuius bilquinefpcciesbinaeqj feruntur

Snnt enim Scythici Badrani Niliaciq:

reris
Sunt & qui uenis nafci perhibentur in
metalli:
Quos maculis uitiofa notat natura
Sunt Carchcdonii reliquos piget enumerare

honor maior:
Praecipuus Scythicis est & gratia
feruantibus hos Arifmafpi
Griphibus eripiunt
uifus forrae potioris habetur
Quos penetrat
mcinus
Quorum luce uirens tingitur aer
clara lucerna, nec umbrae
Quos neq sol mutata nec
Strata fuperficies quibus eft uel cocaua forma

More iacentis aquae uultum spectatis adumbrat

sama Neronem
His usum speculis testatur
Cum libebat
gladiatorum pugnas spectare
Optimus his situs est quorum
sunt corpora plana
Commodus iste lapis scrutantibus abdita, fertur
Cum profare uolunt aut diulnare lutura
A idem fele rcuerenter habentes
uget opes
Omnibus in caufis dans perfoaforia uerba
facundi uis (it fcrmonis in illo
Tancj
Collo lufpenliis dirum fugat Hemitritcura
Et fanare poteft ipfa ratione caducos
Emendat fefsos uiridi mulcedine uifus

Et tempcftates auerterepofse putatur

Fertur lafciuos etiam
compefcere motus

Proficit in uiridi
magis accenditcp colorem
Ablatus uino aut uiridi oliuo.
preuentus

CHRYSOPRASUS. TIT. X.

Plinius lib.jjr.ca.g.&.n Alber .li.2.

c.3.sed perpera ibi scribit Crisopassus q alius est.

Et
Crilbpralbn lapidem domus !ndia mittit
Hic porri feccum referens colorem
mixtumq;
Aureolis tineffa renitet
guttis quas purpura
Quas habeat uires potui cognofcere nodum
Sed tamen efse reormec fas est omnia nofsc

CHRISOPASIUS. TIT. XI.

Plinio Chr y fblapis dicitur libro.

57. ca. fo.Sofer

nusca.4-. A Ibertus libro, z.ca. 5.

Aethiopum tellus lapidem Chrifbpadon edit

Quem tenebra: produnttoccultant tempora
lucis

b 2
Noftibus Igne micans uancfcit luce diurna

nitore iacens auri pallore fepultus

cernitur ordo
Hicquoq;natura:mutatus
Nam lux coelat folito lux more reuelat.’
quem

SARDIUS. TIT. XII.

Plinio Sarda dicitur lib.s7.ca.7.fed Alber.lib.z*

ca.t7,Sarda«ocat quem debuit Sagdam nomi',

nare hunc uero Sardinum falfo.

Sardius a Sardis est/a quibus ante repertus

Sortitus nomen / rubei folet else coloris.

Hic inter gemmas uilifsimus efse putatur

nil ferat utilitatis

Prster fulgorem cum
Excepto q? Onyx nequit hoc prafente nocere
Huic quoq; dat quinas (pedes fludiofa uetuftas
, :
v . O - . 'e- '

.
... ...

SARDONYX. TIT. XIII.

Plinl.lib.s7.ca.primo ca.7.ST.ca.iz.

Alber.lib.Z*c.i7.ubi fibiipfi no
fatis coflat.

Sardonycem faciut duo nomina Sardos Onyxqj

Tres capit ex binis unus lapis ifle colores

Albus SChinc niger est/rubeus fupereminet albo

1

Ipfum diftribuut fpedes

in
quinqt magiftri.
colores
Sed quafi tres puros impermixtofq;
Sic in fe retihent diftent ut limite ctrlo

His honor amplior efl 5£ eorum forma probatur .

 Denfior Si raro plus fertur habere decoris

Hic folus lapidum caram conuellerenefcit

Hic humilem
cafluracp facit uultumq? pudicum
Cuius uirtutes alias
reperire nequiui
Partibus hunc noflris Arabes dSi India mittit;

ONYX. TIT. XIIII.

Pli.lib*s7.c.6'.GaLli._9.c.uVAlb.li.z^ca.ts.ubi
Onyx Si Onicha tanq diuerfi lapides ponunt cu
un? fit.

A collo
fulpenfus Onyx digitoue ligatuS
Infomncs lemurcs Si tnfha eunda repellit
Multiplicat lites Si comcuet
undicp rixas
Dicitur in
pueris multas augere faliuas
Hac dant nobis Arabes/dat Si India
quoq? gemma
Hjec etia quinas perhibetur habere
fpecies
Sardius prsfens fi fit tibi no*cet
ac no
Onyx,

CRYSOLITHUS. TIT. XV.

PliniJib.jr.c.^.Si.u.Albcr.lfs.c.ji

AuroCryfblitusmicat 6c fcintillatut Ignis

Ifte mari fimiiis quidda uiroris adumbratis

Efse philacfleriu fixus perhibetur in auro

Contra nodfurnos fortis tutela timores

Pertufus fetis fi traiiciatur afelli

Dxmonas exterret & eos

agitare putatur
Traieftum leuo decet hunc
geflare lacerto
b 3
 nobis hanc mittere gemmam
Aethiopes legimus

BERILLUS TIT .XVI.

Sol. e. Alber. lib.z.ca.zi

(brmaßerillos
Confpicuos reddit (exanguia
inefee uidetur
Qui nifi fiat hebes his pallor
Eximios oleo (Irniles marinas
limphae ue
uenuftas
Efse uolunt/8C eos probat horum gnara
Hic lapis ad partes noftras defccndit ab Indis

Hic Si coniugii geftarc refertur amorem

Et fe
portantem perhibetur magnificare
dextram
Dicitur 8C fefe geftantis adurere
Infirmis oculis in quis iacet unda medetur

tollit
Potacprudlatus fimul Si fufpiria
dolores
Et cundlos epatis fertur curare

Iftius efse nouem fpecies uoluere magiftri.

TOPASIUS. TIT. XVII.

Plinius libro.'&ca.S.Albertuslibro.z.c i'B^

/

Nominis eiuldem Topation Infula gignit/

Qui quanto rarus tanto

magis efl preciofus
Hic fpecies tantum
binas perhibetur habere
Alterius puro color est uicinior auro

Ciarior alterius tenuifq; magis repetitur

Fertur Emoroycis Idem lapis auxiliari
Quodqj magis mirum lunam fentire putatus
 Fcruentcs etiam competere dicitur undas

Gignit & hunc Arabum gemmis ditifsima tellus.

IACINTHUS. TIT. XVIII.

Plinius lib.37.c.9.Solinus ca.43. Serapio ca.

398. Albertus libro. 2.ca.8.

lacinthi species dodli trescfse

loquuntur
Nam funtgranati:funt Citrini:
Venctiq
Consortatiuae cuncti uirtutes habentur

Trifticiamcp fugant & uanas fufpicitiones

Granatos praesert
gemmarum quisq peritus
His rufius color est & rarius inucniuntur

Carrulcus Veneto
qui protinus aera fentit
Nubilus obfcuro rutilans clarulm fereno

Optimus huic tenor eft

quem non
deprelsior equo
Obfcurat fuccus/aut rarus
perfpiouum dat
Sed flos
purpureus mixtum coponit utrumm

Hic & in os mifsus plus frigidus esse putatur

Duriciae solida cardi sculpiq recufat
Fragmentis tantum fuperabilis eft Adamantis
Pallida citrinos facies probat inferiores

Sed
quodcunq genus collo suspendere possis
Vel digito terras securus obibis
portes
Nec tibi peftifere regionis caula nocebit

Sed magis hofpitibus cenfebere dignus honore

si nullam
Iustaq qua petes patiere rcpulfam
Aethiopes nobis tranfiniuunt hanc
quocj gemma*
 AMETHYSTUS TIT. XIX.

Plinius li. 37.C.9. Alber.lib.2.c.primo.

uiolaceus est Amethysto

Purpureus color ac
folet rofa rauda uideri
Vel quali gutta meri aut

in album
Quidam marcidior uelut euanefcit
•

Ut uini rubor efse putetur

corruptus aqua
India mittit maxima nutrix
eum gemmarum
Hic facilis fculpi: contrarius ebrietati

Charus haberetur merito (i rarior elset

ccmunis habetur
At nunc negligitur quonia
Huic dat sententia quinq.
quaq species ueteru

CHELODONIUS. TIT .
XX.

Plinio Chelidonia 1i.37.c.10.Albertus lib.2.c.3.

Dioscorides libro.2.

At Chelidonius lapis est quem gignit hyrundo

lit necari
Ventre
gerens precium quo digna ipla
Hec de fulgentum numero lapis elsepuratur
Paruus 8i informis fed nulli uiribus impar
utilitate
Praelatos quofdam lapides premit
colores
Huius funt bina: Ipecics geminiq
feruntur
Ham niger & ruffus csfo de uentre
Gedit gestato lunatica pafsio Rufio
Curat Siinfanos diuturnos 1

languores
Facundos facit & gratos multisq placentes
Ex lino fadlo decet hunc inuoluere panno
Et fic in chelaclaufum
portare sinistra.
Ac
niger in panno pafto geflatus eodem
Ad finem dignum suscepta negocia ducit

Obsistitq minis & regam mitigat iras

Et dilutas
aqua languentia lumina lanati
In lini sub
panno croceo tegmine texto

Ipse lapis positus febres extinguere fertur

Et simul humores compescere quosq nociuos.

GAGATES. TIT. XXI.

Plini.36.c.19.Sol.c.34.Dio.li.5.c.136. Gal.li.9.
ca.8.Nicander in Theriaca Ridedus est oino au/

thor padectae delirat in

lapide Trachio quem
q
etia Plini.cu Gagate cofundic Auicenna li.2.ca.

in oleo
417. hunc nominat qui restinguit.

Nascitur in litia lapis & prope gemma Gagates

Sed
genus eximium foecunda Britannia mittit
Lucidus &
niger eflleuis & leuifsimus idem
Vicinas paleas trahit attrita caleladus
A rdet lotus reflringitur undus oliuo
aqua
Prodcft geflatus tumidus inter cute lympha
Et dilutus dentes firmat labefadlos
aqua
Per1 suffimigium mulieri menstrua reddit

Accensus prodit fumi nitore caducos

Efiugat immites fimili ratione Chelydros

Euerfbs uentres iuuat & precordia tenfa

Inde demombus contrarius else

putatur
Vincit praeftigias Si carmina dira refoluit

c
Et Colet at perhibent dcprcndere uirginitatem
triduo merius habetur
Pregnans potet aquam quo
cito libera fundit.
Quo uexabatur partum

MAGNES. TIT. XXII.

Pli.li.36.c.16.Sed & 34.lib.c.14. Dio.li.5.c.138.

Gal.li. 9.ca.10. Serapio ca.394.Alb.1i.2.c.11.

Magnetes lapis est inueotus apud Troglodytas

India
Quem lapidum genitrix nihilominus gignit
Hic efse coloris
ferruginei cognofcitur
Ft ui naturae uicinum tollere ferrum

Ededon hoc fore dicitur u(us

magus primum
magica nihil
Confcius in efse potentius arte

Post illum fertur famola uenefica Circe

ula
Hoc in
praestigiis magicis fpecialiter
in ufum
Hic & apud Medos cum res uenifset
Detexit uires
lapide magis experientia
fit adultera coniunx
Nam qui scire cupit fua num

ftertentis adaptet
Suppofltum capiti lapidem
Mox cafta manet petit amplexura maritum
quae
Non tamep euigilans/cadit omnis adultera ledo

Tanq pulfa manu fubito terrore coada

cadati criminis index

Quem lapis emittit
Si fur clauftra domus spoliis gazisq referta
loca ponat
Ingrediens prunas ardentes per
Et fuper afpergat Magnetis fragmina prunis
Vt
per Tetragonu fumi calor alta uaporet

Mentibus cuerfis uelut impediente ruina

Defugient omnes in ea quicunq? manebunt:
Et fur fecutus rapiet qusecuncp libebit
Conciliare poteft uxoribus ipfe maritos

Et uice conuerfa maritis

nuptas reuocare
Gratia pratftatur fimul & fuadela per iplum
Sermonifq decor difceptandiq facultas

Cummulfa datus Ydropem purgando refoluit

Et combufturis fupcr aiperfus medicatur.

CORALLIUM. TIT. XXIII.

Plinius li.36.c.19.Et item.32.c.2. Solinus.c.8.

Dio.libro.5.c.129.Albertus lib.2.c.3.Auicenna

lib.2.uocat arabice Aneseb.418.Sed poetice pul/

cherrime Ouidius deferibit in Meta.
quarto

Corallus lapis eft dum uiuit in uimen

aequore
Retibus auulfus ucl caefus acumipe ferri

Aere contadlo fit durior SC lapidefcit

Quicp color uiridis fuerat modo Puniceus fit
Et uelut arbufti ramufeulus efse uidetur

Circa femipedem uix longior inueniendus

Ex
quo finguntur geffamina comoda multis
Quippe lalutaris geftahtibus efse probatur
Illius ut dixit Zoroaftes mira poteflas
Et ficut fcribit Metrodorus maximus auiflor

FulminatTyphonas: tcmpeftatefc repellit

A rate uel tcdto uel
agro quocunq geratur
Aut in uinetis afperfus & inter oliuas

Aut a ruricolis cura Tegmine iactus in

agros
c 2
Grandinis auertlt calamis contraria tacla

Multiplicans fructius ut fertilitate redundent

Vmbras demonicas ac Thefsala moftrarepellit

Introitus prasftat faciles/finesq fecundos

Collo fulpenfus pellit de uentre dolorem.

ALABANDINA. TIT. XXIIII.

Plinio Alabandicus dicit li.36.ca.8.Item Alber/

tus libro.2.ca. primo.

Est Aziae regio quae nomen habens Alabanda

Fert Alabandina cuius lux emula fardi

Judicis ambiguum de nomine fallit acumeni

CORNEOLUS TIT. XXV.

Alb.li.2.c.3.ubiscribit Corne. Serapio.c. 400.

Sed Corneolos lapides memorare pigebit

neq

Qui licet obfcurum uideantur habere ruborem

Non spernenda tame huic creditur infita uirtus

Nam lapis hic digito colloue gerentis adherens

In difeeptarido Turgentes mitigat iras

efse uidetur
Qaiq lauaturae carnis par
fluorem
Sanguinis ex membro sistit
quocunq
foemina fluxum.
Pratcipue talem patitur fi

CARBUNCULUS. TIT. XXVI.

 P1ini.1ib.37.c.7. Albertus li.2.c.3.

Ardentesgemmas superat Carbunculus omnes

Nam uelut
ignitos radios iacit undiq Carbo
Nominis unde fui caufam traxilse uidetur

Lingua sed Graea

lapis idem dicitur A ntrax

Huius nec tenebre pofsunt

extinguere lumen
Quin flammas fibrans oculis nitet alpicientumi
Nafcitur in
Libya Trogloditarum regione
Et Ipecies eius trina:
ter
trefcp feruntur.

LYNCURIUS. TIT. XXVII.

Plinius libro.37.ca.2.&.3.Et libro.8.ca.38. So/

linus.c.8. Alber. li.2.c.10. falso Ligurius dictus.

Vertitur in
lapidem qui ftillat ab inguine Lyncis
Lyncurium dicuntflapis etl tamen-hic preciofus
Nam credunt hoc perfentifeere
ipfas Lynces
Qux moxegeflum properant operire liquorem
Defuper accumulant congeflx pondus harenx
Scilicet inuidia ne noftros exdat in ufus

Eledtro fimilcm
Thcophraflus habere colorem
Hunc ait: Si ffinili
paleas adducere
padlo
Affirmans ipfum ftomachi
placare dolorem
Ydlericis etiam
prifeum reuocare colorem
Et perturbati
compefcerc reumata uentris.

ETHITES. TIT. XXVIII.

c 3
 Dio,
Plinius.s7.c4 i.&1ib.i0.c.5.
Albertus

Echiches.
übi perperam fcriptumeft

Ethites
praecipuos lapides
Inter numeratur

Quem petit extremis orbis louis ales ab oris

Cuftodem nidi/defenforemq? futurum

dubios cafus
Quo ualeat pullis
auertere

Continet hic alium pregnantis more lapillum

auxiliari
Creditur ergo potens pregnantibus
laborent
Ne uel abortiuu faciant; partu ue

de lacerto
Appenfiis Icuo fblito more

(ebrietatem:
Confert pratterea geftanti

Auget diuitias 8C amari cogit habentem

lauoribus ornat
Vidoremq* facinpopulicg
fiuc puellas
Incolumes pueros dat uiuere

Atta caducorum fertur prohibere ruinas

de fraude uenami
§i quis fufpectus tibi fit
uelis fua num fit iniqua uoluntas
Tuq? probare
formidas adhibeto
Participem menfic quem
Pulmento cui fit fuomifsus Ethites
pofito
Si fraus cordi fubeft temptans glutire nequibit
uorabit
Si tuleris lapidem cupide geftata
habere colorem
Puniceum lapis hic memoratur

in littoribus reperitur
Oceaniqj latens
Perfarum regione
Aut Aquile nidis aut
Quem'gemini poliux caftorq;
tulifse leguntur;

SELENITES. TIT. XXVIIII.

 Plinius libro. 57. c. io. Solinus. c.
<;o. Auiceme
dicitur lapis Lunas libro, r.ca. Albertus.
412,
libro.z.ca.i 7.lcd
inepta: feribir Silenitcs

Nec Seleniten fas efl omnino taceri

Quas uelut herba uirens 81 lafpidis aemula gemma

Lunares motus 8C menftrua
tempora feruat
Crefcit enim Luna crefcente
minonj minuta

Efficitumancj coeleftibus anxia damnis

Iccirco fandius lapis a plaerifcg uocatur

Dicitur efse ad amorem conciliandum

potens
etiam
Languentes Phtiricofcp iuuare
putatur
Toto Luna:
geflatus crelcentis tempore
Nec minus 8C toto
per decrementa fluentis
Effedlus miros commoda plurima
8C
proflat
Hanc autem gemmam memorant in Perfide nafci.

GAGATROMEUS. TIT. XXX.

Albertus libro fecudo.ca. feptimo;

Aft diuerficolor dicunt

quem Gagattomeum
Pelli capreoli fimilis lapis efse refertur ,

Quem qui geftarit dux pugnaturus in hoftem

Hoflcm depulfum terraqj mariqj fugabit

Illius Alcides multa pericula uicit
ope
Succubuit quotiens lapidem non fuftulit illum;

CERAUNIUS. TIT. XXXI.

 Ceraunia Pludicic I »ca».9»Et Sol. c.jz
usT
.6^*s^,
libro.z. c,j. Vbi
übi Bifpania defcribic. Albertus

eft Cerauru uel Coranum»

perpera feriptu

afluat
Ventorum rabie cum turbidus
aer.

Cum tonat horrendum/cum fulminat igneus ather

Nubibus illifis calo cadit ifte lapillus

de fulmine
apud Graecos exeat
nomen
Cuius

Illis quippe locis condat fulmine tadlos*

quos
Ifte lapis tantum repperiri pofse putatur
Vnde Ceraunios eft Graco fermone uocatus

Nam quod nos fulmen / Graci dixere Ceraunum

cafte fulmine ferietur

hunc a non
Qui gerit
Nec domus aut uilla quibus
affuerit lapis ille
Sed neq* nauigto per flumina uel mare ue£tus

Turbine nec fulmine percutietur

mergetur
Ad caufas etiam uincendaq? pralia prodeft»
l

Et dulces fomnos & dulcia (omnia praftac

colorea
Huic bina dantur fpecies totidemq*
Criftallo fimilem Carmania mittere fertur

Ceruleo tum infecftum tutiloqj colore

luffraoa
Mittit & Hifpanus regione manens

Flammas (pargentem fimilemq; colore piropo*

ORITES. TIT: XXXII.

Plini.lt.s7.c,ioi Albertuslib»z.ca.ij«

Letiferos morius niger atq? rotundius Orites

Quos fera uel cornu uel feuo dente peregit

Cum foleo mixtus perfere curat oliuo

Peruatlas heremos uartafq? feras gradientes

Illelbs (eruat morfus abigendo ferarum
Hic uiret 8C maculas habet albas alter Orites

Calibus aduerfis portatus übicg refiftit

Tertius afseritur famx grauioris Orites
Altera pars cuius crebris magis afpcra clauis
Altera lenior eft corpus quali lamina ferri

Hic facit appenlus nc fiat fbemina

pregnans
Si fuerit pregnans mulier citb fundit abortum*

HYENIA. TIT. XXXIII.

Plinius lib.37.c.fo.Solinus.c. 59. Albertus

libro.z.c.g.fed corrupte legitur lena.

Tollitur ex oculis lapis extollendus Hyenx

Di£lus fi'credere dignum
Hyenia quam ueteres
Fatidicum numen memorant
inferre gerenti
futura*
Quo queat imbutus prodicere quxq;

Sub lingua lotus fi contineatur io ofe.

LIPARES. TIT. XXXIIII.

Plinius 1ib.57.ca00. Albertus lib.z.c.£.

uocitatus
Partibus in Libycis lapis eft Lipares
Ad Tua ferarum
quem fponte
omne
properat genus

Quasuenatorum (ueuic labor exagitare

Non eget ergo canum morfu curaue Tagaci
d
Saltus pcrluflraos lapidem qui gcfscrit
t iftum

Sternedse fatis efl uenabula tollere pratda:.

ENHYDROS. TIT. XXXV.

Plinius libro,37.c.u.Sol.c,<o.Albcr.lib.2.c.^.
fed eft Edndros SC Etidros,
corrupte

diftillat Enhydros;
Perpetuis fludlus lachrymis
Qui uelut e pleni fontis fcaturigine manant

Cuius naturae graue

fit deprcndere caulam
Nam fi decurrit lapidis fubftantia/ quare:
Non minor efijcitur uel non omnino liquelcict
Sin res exterior defcendat ad interiora

Ut iemper refluat;cur fe non impedit ipforasf

Scilicet ingrediens contrarius egrediendi

IRIS. TIT. XXXVI.

Plini.li.37.c.9.Soli.c.55.Alber.li.2.c.8.

Irim dant Arabes fed gignit eam mare rubrum t

Criftallo fitpilem/cuius fcxangula forma/
Clara luce micans fert caufam nominis huius:

Nam si sub tedlo radiis fit fubdita folis/

Protinus inficitur pariestuariocp colore

Arcus cceleftis depingit utramt figuram.

ANDRODAMAS. TIT. XXXVII.

 Plini.lib.37.c.10.Sol.45.Alber.li.2.c.primo.

Androdamata(lapis formae quali tefscra quadra)

Dicunt argenti repraefentare colorem:

Cuius duricies quafi duricies Adamantis i

Ipse maris rubri mixtus repetitur arenis:

Quem Magus affirmat tanta: uirtutis haberi

Utpraesens animos polsit fedare calentes

OPHTHALMIUS. TIT. XXXVIII.

Albertus fibro. z,ca. 15.

Auertcns oculis morbos

Ophthafmius omnes

Asseritur furum tutilsimus else

patronus:
Nam se gefbnti uifiis conleruat acutos:
Ac circumflantes obdudta nube recondit:

Ut
spoliare domos polsint inpune latrones«

VNIO. TIT. XXXVIIII.

Plinius fibro. c.ca.j^.Solinus.c.^^.Sera/

pio.c. 597. Alberrus libro, z.ca.
•
11.

Tollitur e conchis
fpccies memoranda marinis

Vnio didus ob hoc

quod ab una nafeitur unus.

Nec duo uei plurcs

unquam fimul inueniunturr
Cuius ad ornatum laudatur candida forma /

Vt deceat uefles deceat nihilominus aurumr

Concha: temporibus certis referuntur hiantes

d 2
In cedam patuk rores haurire fupemos
cadentes concipiuntur
Ex quibus orbiculi
De matutino fit clarior Voio rore

fblet edere fufeos

Ros uefpertinus fetus
candidiores
Et iuuenes conchae dant baccas

Obfcurat fetus concharum grandior stas

fuerit hauftura
Quanto rorantis plus aeris
Tanto maiorem roratio baccara
gignit
Vitra feminucem fed crefcere nulla putatur
corufco
Quod fi cella micent tonitrum conuexa
claufe
Conchae diffugiunt fubita formidine
haufto
Sic interccepto conceptio deperit
Et fit abortiuum inde creari
quod coeperat
maris India gignit
Infignes baccas predam
baccas.
Gignit 82 infignes antiqua Britannia

PANTERUS. TIT. XL.

Albertus libro.z*ca.i4*

colores
Panteron multos teftantur habere

rubeus uiridis pallenfq? uidetut

Nam niger 82

colores
Purpureus roseusq Cmul fparfimcg
Hoshabett & uario diftindlus ftemate uernat.

sole uideri
Expedit hunc orto g primum
exire adlus
Vtuidtorpofsis omnis per
die uincere nemo
Ipfo namqj poterit te
coloris
Pantheram patet efse feram diuerfi

India quam gignit cuius pauefafla leonum

contremit omnis
Voce fugit rabies/quambeftia
Huius ad exemplar Ce efl
lapis ifte uocatus.

ABSINTHOS. TIT. XLI.

Apiftos dicit Plinio 1i.574C.10, AlbJi.s.c.prirao.

Abfinthos nigri ultima

gemma coloris
non

Ad
gratam (pedem rubeis interlita uenis
Pondere maioris menfurara corporis
atquat
H«c fimul admoto ab colorem
fufeepit igne
Teftantur calidam feptem durare diebus.

CALCOPHONOS. TIT. XLII.

Plinius 1ib.57.ca0. Albertus li.z.

ca.s»ubi perperam Calcaneus Icribitur*

Calcophonos pullata refert tinnitibus atra.

Qui fi tradletur reuerenter
corpore
cafto

Vocis dulce melos aiunt conferre gerenti

Et ne raucefcant liquidas defendere fauces

Hic etiam nigrum perhibetur habere colorem.

MOLOCHITHES. TIT. XLIII.

Plini.s7.c.9,Solinus.c.4<.Alber.li.r.cai.Sed
inepta ibi Melecices aut Melenites feriptu eft.
(

Infantutn cunas uirtute (ua Molochites

Protegit 8£ cafus abigit quofcuncjj ferinos

d 3
 Ne pars polslt Iniqua
nocere
teneros artus

Dat uirtus cumulata decore

lapidi precium
Crafsum quippe uirens (imilis iolct efse Smaragdo
feruntur.
Hunc Arabum gentes prius inuenifee

TECOLITHUS. TIT. XLIIII.

Plini, li. 57.C. to.Sol. Atber.li.z. c.j. led cor/

rupte ibi feriptum Ccgolices'Bi poftea in

utiliter repetitus Exacolitus magno errore.

Tecolfeus nucleo fimilis perhibetur oliua:,

Afpeilu uilis natura ui preciofiis.

Naq* fblutus aquis,&

ab his quibus expedit hauftus
't Dicitur efse
potens lapidofbs foluere renes;

firaul dolentis harenas

Veficeqj purgare

PYRITES. TIT. XLV.

AUuz.ca4.ubi corrupte legit Perithe uel pidom?;

Cui fuluus color eft cui nomen ab igne Pirites

Se uetat aflringi pertradariq? rccufet

retineri
Tangi uult leniter pauidaqj manu

Nam prelsus nimium digitos flringentis adurit*

DIADOCHOS TIT. XLVI.

Pii. j7.c.to.AUi.2:.c.4.f5 ppera ibi feribie diacodos

 Diadochos perqudrefponfa petentibus aptus
Damonis effigies uatias oftendcre fertur .

Nec lapis eft alias qui fortius euocet umbras

Sed fi defundo quis forfitan applicet illum

Protinus afseritur folitas amittere uires

Namqj lapis facer eft& quae mors fternit abhorret

Hunc autem perhibent fimilera fulgore Beryllo.

DIONYSIAS. TIT. XLVII.

Plini.li.s7.c.io. Alber.li.z.c.s.

Nigra micat rubeis Dionyfia conflta guttis

Hanc in aqua tritam uinum fragrare loquuntur
Et tamen ebrietas ipfius odore fugatur
In natura: fblito nihil ordine currit
quo
Dum lapis e lympha uini producit odorem

Quacg citare folet uinum fugat ebrietatem

CHRYSOLECTROS. TIT. XLVIII.

Plinius libro.
57.ca.54

Efse Chrylbledros limilis deScribitur auro

Cuius ad eledrum color inclinare uidetur

Hic matutinis uifo iucundior auris

Dilsimilem fpeciem poft afpicientibus ofiert

Cuius materies rapidifsima dicitur ignis

Nam cito uicino correptus flagrat ab igne
d 4
 HELIOTROPIA. TIT. XLVIIII.

Plini. 10, SoLc. 59. Alber. li.z.c.^*

57. c.

Ex re nomen habens eft Heliotropia gemma

Qax (olis radiis in aqua fubiefta Batillo

lumine folem
Sanguineum recidit mutato
terris effundere cogit
Eclypfimcj nouam

ebullire uidebis
Deniqj poft modice uas
foras fiibitae fcaturiginis imbrem
Afpergicg
Vt fit cum nimbos deftillat turbidus aer

Imbres de caelo uocat aftringitq? ferenum

Se quoqj gcftanti dat plurima uaticinari

Atcp futurarum quafdam praenofeere

rerum

eft data laudibus ornat

Nolcp bona: fama: quibus
Seruat 8£ incolumes producens tepora uita:

Sanguinis aftringit fluxumtpellitqj uenama

Nec falli poterit lapidem qui gefserit illum

Tot bona diuiuo data fimt huic munere
gemma:
fertur
Cui tamen amplior his concefsa potentia
nominis herbae
Nam fi iungatur eiuflera
Carmine legittimo uerbocj {aerata potenti
Subtrahit hijmanis oculis quemcuq; gerentem

Hanc nunc Ethiopesmunc Cyprus 6C Affrica mittit

Sanguinis afperfum guttis fimilemqj Smaragdo»

HEPHESTITES. TIT. L.

Plinius libro.3r.ca.tb, Alber.li.z.ca. <. Sed

ibi feriptum eft Epiftrites.
perpera
 Nafeitur in bimari
preciofibr xte Corintho
Didus Hepheftites rutilans lapis &rubicudus
Qui fi (eruenti fuerit coniedus Aheno

Ignibus exultans prius illico fiftitur undat

Frigida poft modicum lapidis, uirtute lutura.

Frudibus a terra: uolucres arcere locuftas

Et nebulas fteriles &
grandinis improba fertur
Verbera nec ifle: nocebunt
turbo:quos protegit
Ad felem
pofitus radiosemittit ut
ignem
Mirantes oculos
pcrftringens luce corufea
Accenfes idem feditiones
compefcit
Et tutum feruat dubia fub ferte
gerentem
Pedore fed memori fixum teneamus
oportet
Qua cor parte iacet lapides hos efse gerendos;

HEMATITES. TIT. LI.

(impliciu trad. de Sera ,c, 4zi. Alb. li.z.'

lapi.c.l.
c,<. Pli.etia li. s^*c.i6 .&.zo.Eraatitis meminit.

Sumpfit Emathites
gratcura de languine nomep

Natura: lapis humana: feruire creatus

,

Stiptica cui uirtus per multa probat incfee

Nam palpebram feper illitus alperitatem
Et uifes hebetes fanat
pulfe caligine
Eius ramentis fi glarea mixta fit oui

Succo dilutus
quem punica mala remittunt
In medicinali ueluti
collyria cote
Vel refolutusaqua iuuat hos
quifanguinis ore
 ulcera fanat
Guttas emittunt 8£ quas linit
fcemina fluxum
Potatus ftringit patitur quem
huius
Carnes crefcentes in uulnere pulueris
fine fluentem
uentrem retinet
mora
Vis premit; S£
Vino dilutus ueteri bibitufq; frequenter

Serpentis morfus uel quod fit

ab afpide uulnus
(

refolutus aquis dC in unftus

Egregie curat

fanare dolentes
Mixtus meile poteft oculos
difsoluere fertur
Vefic* lapidem bibitus
colore
ferrugineo rufloue
notatur
Hic

Affrica mittit eum fed Aethiopes Arabefij.

ABESTOS. TIT. LII.

Plini.li*sr.c,io.Sol.trAlber.luz.c*primo*

Arcadi* tellus lapidem producit Abcfton

Ferreus huic color eft/naturas

mira poteftas
detinet ignes
Nam ferae! accenfus conceptos
flammae
Exdnguicg nequit perlucens perpete

PEANITES. TIT. LIII.

Sol- c.i 4» A.lbcr.

Peantides Plinio dicit- lO.

Peranices.
lib.z ,ca*!4*(edineptx ibiferibic

Gignitur in Macedum regione lapis Peanites

Foeminei fexus referens imitando labores
certo
Sed quibus ex nam tempore
auxiliatur
Concipit dC
pariuSC patientibus
 Vltima
quas uexat dubii difcriminis hora

SAGDA. TIT. LIIII.

Plinius libro.jr. ca. io.Solinus.c. Albertus

libro, 2.c.i7.ubi
perpera Sarda legitur.

Difficilis
gemmas fuper omnes Sagda repertu
Nung (citetur nifi (e daret inueniendatn

In medio
fiquidem natus lapis ifle
profundo
Naues ui
quadam petit e regione meantes:

Ft
pradabcnris tabulis haerendo carina

Ad
portum uehitur (merx ignaris data nautis)
Eft autem morfu tabulce (ic fixa tenaci

Quod nequit abrafa ligni Une parte reuelfi

Huic Prafious color cft
regio Caldaica tellus.'

MEDUS. TIT. LV.

Pi i»fi. J7. c. AI. ii. ti.fed ibi Medius

10. z.c.
legit cor/
rupte.
Aft in Medorum
regione lapis reperitur
Dicitur hic Medis mortis dator
atqj lalutis
Namcp fuper cotem mulieris lable folucus

Qua: lemehatqj marem peperit perlanat inundus

Vilu fraudatosimulto iam cobios

tempore
Cos medicinalis uiridis (olet else coloris.

Lacie lolutus ouis lemel marem patientis

atq*
Expellit ueterem limili ratione Podagram
Et fefsas reficit fub Anhelo
pedore fibras
HocquoqjNefteticl lanelcunt unguine renes

uitro reponi
Debet inargcnto mixtus ue

clari fic utile fic medicamen

leiunocp
fragmine mixto
At refolutus aquis cotis libi

decreueris hoftera
Et porreftus ei tibi quem
Vt lauet inde fuam medicamine frontem
quali pro
Obducet mileros extindlo lumine uultus

Si potum dederis uomito pulmone peribit

Hic totus niger eftled no nigra tota poteflas
ledit uocetur.
Candida cum prodelhdum nigra

CHALAZIAS. TIT. LVI.

eft.
übi ineptas Gelofia (criptum

Eft candorem fert grandinis atq; figuram

quas
Chalazia
Bibus omnimodis inuitfa gemma
uis tanta probatur ut omni
Cuius naturas

calefcat ab igne.
Tempore frigida finnulloq?

TIT LVII.
HEX ACONTALITHOS.

A lber Ii
Plini.li.s7.can o. 501i.c.45‘ ‘
‘ ’
z ‘ ca ‘

Hexaconthalithos lapis ex re nomen adeptus

colores
Qui fexaginta
modico gerit orbe
Corporis exigui numero dilpendia lippiens
fert gemula fola decorem
Dum tot
gemmarum
In lybialapis hic repetitur apud Troglodytas^
 CHELONITES. TIT. LVIII.

CheloniaPlinUibro.s7.ca.io. Albertus lib.z.

ca.s.(ed perperam Celonies fcriptum eft.

Indica teftudo
lapidem mittit Cheloniten
Gratum
purpureotuarioqj colore nitentem

Quem fi fob lingua loto quis gefserit ore

Pofse magi credunt hunc diuinare fotura

Orto mane die textam duntaxat ad horam

Tempore quo
Lunas foccreteens cernitur orbis

Sed luna prima lapidis prxdidla poteftas

Totius tertur fpacio durare diei

Quinta: pofl decimam concordant

tempora primas
At decrementi lunaris toto
tempore
Ante diem lapidi tantum manet illa poteftas

Eft etiam nulli lapis hic obnoxius igni»

PRASIUS. TIT. LVIIII.

Plinius lib. 57.ca.g. Albertus lib;r.c.i4»

Confplcuis Prafius gemmis fblet annumerari

Sed non eft charus
contemptus quippe decore
Vtile nil confert nifi uiret 8C decet auro
q>
Altera
fanguineis fpecies eft illita guttis
Tertia candidulis tribus eft
inferipta lituris*

CRISTALLUS. TIT. LX.

 PlinUu 57«c.z.501uz4. Alber.li.z.c. 5•

Criftallus glacies multos durata per annos

Vt placuit dodis qui (Ic fcripferc quibufdam

Carminis antiqui/frigus tenet calorem
atq?

Pars negat/ 5C multis perhibent in partibus orbis

Criftallum nafci qua no uis frigoris ulla eft

Nec glacialis hycms unq uiolafse probatur

Sed certum eundis neqj ftat uiolabile tanq

Quod lapis hic Ibli fubiedus concipit ignem

accendere fungos
Admoto% fibi folet hic
Hunc etiam tritum quidam cum meile propinant
Matribus infantes quibus afsignantur alendi
übera lade.
Quo potu credunt implericr

GALACTITES. TIT LXI.

Plinius lib.37.C.10.Soli.c.12. c.140.

Auicen.li.z.c.4o7 qui lapis Lafteus dicit hoc

no intelliges author padedlxtdiftinguere cura/

uit in duo capita lapidu unu magno crrore:huc
Alb.li.r.c.r.fallb Galaridde seu Galaridlide

uocat

Nec minus & cineri (imilem Galadida dicut

Quem mulla tritum

lac multiplicare bibenti
Si tamen ante cibos fuerit poli balnea fumptus
Aut ouis ex grauidae lanae traducere filum
Pertufb lapidi decet 8£ circundare collo

Sic le portantis fbecundat ut übera lade

Dat facilem partum ;firaili ratione ligatus

 Ad femur
illiustqua: parturiendo laborat

Atfi mundato
circunfpargatur ouili
Cum file mixtus (olis redeuntis in ortum
aquas
Lade replentur oues fiabiefig fugatur ab illis

Prasterea tantis uetcres hunc laudibus ornant

Vt bona eunda Iblum prasftare

putent gerenti
Quas fimul a reliquis eunda uirtute darentur

Sed turbat fi claufus in

mentem ore liquefiat
Hunc mittit Nilus
producit 8C hunc Achelous
Ladisdatluccum tutus ladifqj fiporem.

EPILOGUS.

Haec ex innumeris
exerpta uocabula gemmis;
Sufficiantmoftro uigili colleda labore

Qua: decies fenis diftinda patent capitellis»

FINIS»

Errata.

In titulo. 3.ubi uersus est.Iste

faepe uirus.&c. expun/
gendu: saepe: & substituendu: nepae: ut stet uerdus $

sententia
quadret.
Alber.lib.z.no,zo. In epistola praeliminari habent

aliqua exemplaria Antipelargina/cu sit legendu an/

tipelargin. tit.4.ubi Et
notat
Alber.lege Alectrius.
Reliqua uel lusciciosis patebunt.

Viennae Pannoniae Vietorem Phi/

per Hieronymu
louallem. Anno. M.D.XI. septimo Kalen. Martii.