ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΗΧΩ

ΤΕΤΑΡΤΗ, 24 ΜΑΡΤΙΟΥ 2021 // ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΤΕΥΧΟΣ

Ημερολόγιο δράσεων και εκδηλώσεων

Περιεχόμενα

Άρθρα
Παρουσιάσεις
Λογοτεχνικά κείμενα
Σταυρόλεξα
Βιβλιοπαρουσίαση

Ευανθία Λαδέρη
Η συντακτική ομάδα
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Συντονιστές Ο φετινός εορτασμός των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης μας
Αλεξάνδρα Νικολή βρήκε σε μια περίεργη κατάσταση! Ο κόσμος της εκπαίδευσης μουδιασμένος
παρακολουθεί μαζί με όλο τον πλανήτη τις εκδηλώσεις μιας πανδημίας
Σωτήρης Μακρής
άγνωστης και απειλητικής. Οι εκδρομές και οι ομαδικές δραστηριότητες σε
Ευαγγελία Κουσκουρά
παύση! Το μάθημα στην τάξη επικίνδυνο, η επαφή με τους άλλους
απαγορευμένη! Η εφηβική ορμή όμως πάντα εδώ, όπως και η περιέργεια, η
Μαθητές/τριες
ανάγκη επικοινωνίας, η φαντασία, το χιούμορ, η δημιουργικότητα!
της Γ΄ τάξης
Μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες η ομάδα του σχολείου μας αποφάσισε να
Γκλαβίνη Κωνσταντίνα κινητοποιηθεί. Αρχική αφόρμηση η επιθυμία συμμετοχής στους εορτασμούς
Λαδέρη Ευανθία και η διερεύνηση της σημασίας της Επανάστασης σε εθνικό και παγκόσμιο
Μαυρίδου Αθηνά επίπεδο. Δεν είναι λίγα τα 200 χρόνια ελευθερίας και ανεξαρτησίας, έτσι δεν
Μπάτζιος Παναγιώτης είναι; Αυτό το συμβολικό έτος θα γιορταστεί όπως του αξίζει, δήλωσε η
Μωραϊτίδης Θάνος συντακτική ομάδα του σχολείου μας κάνοντας βουτιά στο παρελθόν και
Σελβιέρογλου Αλεξάνδρα οραματιζόμενη το μέλλον.
Σκούρας Ανδρέας Έτσι ξεκινήσαμε αυτή την ομαδική δουλειά με όρεξη, ενδιαφέρον, περιέργεια,
Σπυριάδου Ανθή περηφάνεια. Oι εργασίες που συγκεντρώθηκαν δεν είναι επιστημονικές μελέτες,
Στυλιανίδου Δήμητρα έχουν όμως τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια των εφήβων δημιουργών τους, που
Τηλαβερίδης Γιώργος έψαξαν πηγές, έγραψαν κείμενα, έφτιαξαν παρουσιάσεις, βίντεο, παιχνίδια,
Χατζηαντωνίου Θεοδώρα διάβασαν βιβλία. Όλοι μαζί, μαθητές και καθηγητές, σας καλωσορίζουμε στο
Χριστακάκη Παρασκευή επετειακό τεύχος της εφημερίδας του σχολείου μας και δηλώνουμε χαρούμενοι
και συγκινημένοι για τη συμμετοχή μας!
Άρθρα
Προβολή των ηρώων του 1821
στην σημερινή πραγματικότητα
ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
Φέτος γιορτάζουμε 200 χρόνια από την
έναρξη της ελληνικής επανάστασης, μιας
επανάστασης που πυροδότησε σημαντικές
μεταβολές και έβαλε τη χώρα μας στο πάνθεον
των κρατών του κόσμου! Εκτός από εορτασμούς
και παρελάσεις είναι η κατάλληλη στιγμή για
περισυλλογή και αναστοχασμό. Θέτουμε στον
εαυτό μας ερωτήματα όπως "Τι είναι ήρωας";
Υπάρχουν στην εποχή μας ήρωες και ηρωίδες;
Ήρωας, σύμφωνα με το λεξικό, είναι αυτός
που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο με εξαιρετικό
θάρρος, τόλμη και γενναιότητα. Ωστόσο, για αυτό
το ερώτημα υπάρχουν και άλλες εκδοχές. Για
παράδειγμα, για τα παιδιά ήρωες είναι αυτοί των
κινουμένων σχεδίων, μορφές φανταστικές με
υπερφυσικές ικανότητες.
Για τους ιστορικούς και τους παππούδες μας,
ήρωες είναι οι αγωνιστές του 1821, πρόσωπα
υπαρκτά, που πολέμησαν γενναία για την
ελευθερία μας.
Σήμερα, το 2021, έπειτα από διακόσια χρόνια,
την εποχή της πανδημίας ήρωες μας είναι οι
άνθρωποι της πρώτης γραμμής, δηλαδή οι γιατροί, οι
τραυματιοφορείς, οι νοσοκόμες και όλοι όσοι
βάζουν σε κίνδυνο την ζωή τους για την υγεία του
συνανθρώπου τους.
Η σημερινή πραγματικότητα συνδέεται άμεσα
με την γιορτή των διακοσίων χρόνων από την
ελληνική επανάσταση. Αυτό γιατί, ακόμη και
σήμερα πολεμάμε, βέβαια αυτήν την φορά όχι για
την ελευθερία μας από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά
για να αντιμετωπίσουμε έναν αόρατο εχθρό. Το
μήνυμα της επανάστασης είναι αυτό της πίστης,
αγωνιστικότητας και ενότητας. Οι ήρωες λοιπόν, του
2021, δεν είναι αγωνιστές όπως ο Θεόδωρος
Κολοκοτρώνης ή ο Αθανάσιος Διάκος, είναι οι
υγειονομικοί που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο
δίνουν την δική τους μάχη για τις ζωές μας, με στόχο
την επιστροφή μας στην κανονικότητα.
Είναι, επίσης, όλοι εκείνοι οι εθελοντές που
ρίχνονται καθημερινά στη μάχη, για να υπηρετήσουν
τον άνθρωπο που βρίσκεται σε ανάγκη ή για να
σώσουν τον πλανήτη που κινδυνεύει από τη δική μας
δραστηριότητα.
Αν, με την ευκαιρία των 200 ετών από την
επανάσταση, μπορούμε να αντλήσουμε ένα δίδαγμα
από αυτή, είναι ότι ακόμα και κάτω από τις πιο
δύσκολες και δυσοίωνες συνθήκες μια οργανωμένη
συλλογική προσπάθεια μπορεί να προκαλέσει
μεγάλες θετικές αλλαγές και να δημιουργήσει
προϋποθέσεις για μια νέα ιστορική διαδρομή. Οι
σημερινοί ήρωες, λοιπόν, είναι όλοι όσοι πιστεύουν
στη δύναμη του αγώνα για ένα καλύτερο αύριο!
Πηγές:
▪ https://www.syntagmawatch.gr/trending-
issues/to-mhnyma-ths-epanastashs-tou-1821-sto-
plaisio-ths-syntagmatikhs-mas-istorias/
▪ https://www.cnn.gr/ellada/story/257385/xari
kleia-g-dimakopoyloy-ta-skitsa-ton-ellinon-iroon-
tis-epanastasis-apo-ton-benjamin-mary
Άρθρα
Τα συντάγματα του αγώνα
ΣΚΟΥΡΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
ΤΗΛΑΒΕΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ο ελληνικός συνταγματισμός
επηρεασμένος από τα συντάγματα της γαλλικής
επανάστασης και φανερός ήδη στα κείμενα του
νεοελληνικού διαφωτισμού (Πολίτευμα του
Ρήγα, Ελληνική Νομαρχία), διατυπώθηκε ως
ανάγκη θεμελίωσης συνταγματικής πολιτείας
από την αρχή κιόλας του Αγώνα. Εκδηλώθηκε
πρώτη φορά ξεκάθαρα με τα τρία κείμενα
εθνικής εμβέλειας, που υιοθέτησαν οι
εθνοσυνελεύσεις της Επιδαύρου, του Άστρους
και της Τροιζήνας. Τα τρία Συντάγματα
υιοθετούν την δημοκρατική αρχή, τον πολιτικό
φιλελευθερισμό, τις εγγυήσεις του κράτους
δικαίου και την αρχή της διάκρισης των
εξουσιών. Πηγή της κυριαρχίας αναγνώρισαν το
έθνος.
Η Α’ Εθνική Συνέλευση συνήλθε στις
20.12.1821 στην Επίδαυρο και την 1.1.1822
ψήφισε τη Διακήρυξη της Εθνικής
Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα, το
«προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος», το
οποίο ονομάστηκε έτσι, για να μην προκαλέσει
τη δυσπιστία της Ιεράς Συμμαχίας. Το
πολίτευμα της Επιδαύρου ως το πρώτο
σύνταγμα της νεότερης Ελλάδας, έθεσε τις
βάσεις του ελεύθερου πολιτικού βίου των
νεότερων Ελλήνων, ενέχει επομένως ιδιαίτερη
σημασία όχι μόνο από πολιτειακή αλλά και
ιστορική πλευρά.
Στο πεδίο των ατομικών δικαιωμάτων,
αρχικά, αναγνωρίζεται η ιδιότητα του Έλληνα
Πολίτη με πλήρη πολιτικά δικαιώματα σε όλους
τους χριστιανούς και αυτόχθονες κατοίκους της
ελληνικής επικράτειας χωρίς κανένα περιορισμό
ή διάκριση. Παρά την απόλυτη διάκριση μεταξύ
Ελλήνων πολιτών στη συνέχεια διακηρύσσεται
ότι όσοι ξένοι κατοικήσουν στην Ελλάδα είναι
όμοιοι με τους αυτόχθονες κατοίκους έναντι των
Νόμων. Το επόμενο άρθρο διακηρύσσει ότι
όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι, έχοντες σε όλα τα
αξιώματα και τις τιμές το ίδιο δικαίωμα, πηγή δε
αυτών αποτελεί αποκλειστικά η «αξιότητα» του
καθενός. Γίνεται επίσης αναφορά στο δικαίωμα
στην ιδιοκτησία, την τιμή και την ασφάλεια.
Παρότι ορίζει ως επίσημη θρησκεία αυτή «της
Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας»,
κατοχυρώνει την ανεξιθρησκεία.
Η πολιτική εξουσία (Διοίκησις)
συνίσταται σε δύο σώματα: Βουλευτικό και
Εκτελεστικό. Το Εκτελεστικό θα είχε Πρόεδρο
και Αντιπρόεδρο, ο οποίος θα διόριζε τον
αρχιγραμματέα της Επικράτειας, ο οποίος θα
ήταν συγχρόνως και Υπουργός Εξωτερικών,
τους επτά Υπουργούς (Εσωτερικών,
Οικονομίας, Δικαίου, Πολεμικών, Ναυτικών,
Θρησκείας και Αστυνομίας).
Η Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους ή
Δεύτερη Εθνική Συνέλευση του Άστρους (29
Μαρτίου - 18 Απριλίου 1823) ήταν η δεύτερη
συνέλευση κατά τα χρόνια της Ελληνικής
επανάστασης.
Ο τόπος της συνέλευσης ήταν στον κήπο
του μουσείου Καρυτσιώτου (Αρχαιολογικό
Μουσείο Άστρους). Πληρεξούσιοι που ήταν
προσκείμενοι στην κυβέρνηση έμειναν στο
χωριό Αγιαννίτικα Καλύβια, ενώ όσοι
υποστήριζαν τους στρατιωτικούς και όσοι ήταν
αντίθετοι με την κυβέρνηση, έμειναν στα
Μελιγιώτικα Καλύβια. Στο Άστρος άρχισαν να
προσέρχονται τα μέλη της κυβέρνησης από τις
αρχές Μαρτίου, αλλά χρειάστηκε ένας περίπου
μήνας μέχρι να έλθουν οι πληρεξούσιοι. Η
συνέλευση άρχισε στις 10 Απριλίου 1823 στο
Άστρος Κυνουρίας και κράτησε μέχρι τις 30
Απριλίου.
Μέσα σε συνθήκες πολιτικές έντασης η
συνέλευση ενέκρινε μια νέα, ελαφρώς
τροποποιημένη, εκδοχή του συντάγματος της
Επιδαύρου, το νόμο της Επιδαύρου, με τον
οποίον καταργήθηκαν όλοι οι τοπικοί
οργανισμοί. Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι με το
τροποποιημένο σύνταγμα επεκτάθηκε ο
κατάλογος των ατομικών δικαιωμάτων, ο οποίος
περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, την κατάργηση της
δουλείας, την αρχή του φυσικού δικαστή, το
δικαίωμα στην ιδιοκτησία, την τιμή και
ασφάλεια κάθε ανθρώπου εντός της
Επικράτειας, την ελευθερία του τύπου και της
έκφρασης.
Οι ρυθμίσεις των δύο Συνταγμάτων δεν
κατάφεραν, δυστυχώς, να μετριάσουν τις
εντάσεις ανάμεσα στη νομοθετική και την
εκτελεστική εξουσία και να αποτρέψουν τον
εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των ομάδων που
διεκδικούσαν την εξουσία. Η εμφύλια σύρραξη,
που εκδηλώθηκε το φθινόπωρο του 1823,
Άρθρα
αρχικά ως σφοδρή πολιτική σύγκρουση κατάλληλη υποδομή. Ιδιαίτερα στον τομέα της
μετατράπηκε λίγο αργότερα σε ανοιχτή ένοπλη απονομής της Δικαιοσύνης, αποδείχθηκε
αναμέτρηση ανεφάρμοστο. Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης
Τον Σεπτέμβριο του 1825 προϋπέθετε την ύπαρξη δικαστηρίων, τα οποία
προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη της Γ’ όμως δεν είχαν συσταθεί ή δεν είχαν κατορθώσει
Εθνικής Συνέλευσης στην Τροιζήνα. Η Γ΄ να λειτουργήσουν κανονικά.
Εθνοσυνέλευση συγκλήθηκε το 1826 στην
Πηγές:
Επίδαυρο, αλλά διαλύθηκε σχεδόν αμέσως, όταν
έγινε γνωστή η πτώση του Μεσολογγίου. ▪ https://www.constitutionalism.gr/2017_
Συγκλήθηκε ξανά, την άνοιξη του 1827, στην sakellaropoulou_syntagmata-agona/
Τροιζήνα. Ψήφισε το Πολιτικό Σύνταγμα της ▪ http://ikee.lib.auth.gr/record/136215/file
Ελλάδος, που βασιζόταν στην αρχή της s/GRI-2015-14155.pdf
διάκρισης των εξουσιών, διαπνεόταν από ▪ https://el.m.wikipedia.org›wiki›
φιλελεύθερες ιδέες και ήταν το πιο δημοκρατικό Β...Αποτελέσματα ιστού Β΄
σύνταγμα της εποχής του. Εθνοσυνέλευση Άστρους – Βικιπαίδεια
Δύο σημεία έχουν ιδιαίτερη σημασία ▪ http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547
σύμφωνα με τις αποφάσεις της Τροιζήνας: η /5204/Istoria_G-Gymnasiou_html-
θρησκεία αποτελεί κεντρικό στοιχείο και η empl/index2_9.html (Πρώτες
Ελλάδα, θα είναι σαφώς εθνικό κράτος. Το προσπάθειες των Ελλήνων για
υπερεθνικό όραμα του Ρήγα αντικαταστάθηκε συγκρότηση κράτους)
από το σχέδιο για ένα εθνικά και θρησκευτικά
ομοιογενές κράτος. Μεγάλη συζήτηση υπήρξε
σχετικά με το φορέα της εκτελεστικής εξουσίας.
Διαπιστώθηκε η ανάγκη ενίσχυσης της
κεντρικής εξουσίας και υιοθετήθηκε Ψήφισμα,
με το οποίο εκλέχθηκε Κυβερνήτης της Ελλάδας
ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Στο πεδίο των δικαιωμάτων το Σύνταγμα
αυτό είναι το πληρέστερο και αρτιότερο από τα
Συντάγματα του Αγώνα: καθιέρωνε, εκτός από
την αρχή της ισότητας, την αναλογική κατανομή
των φορολογικών βαρών, την ίση πρόσβαση στα
δημόσια επαγγέλματα, την ελευθερία του τύπου
και της εκπαίδευσης, την αρχή της μη
αναδρομικότητας του νόμου, την αρχή του non
bis in idem (αρχή που ορίζει ότι κανείς δεν
μπορεί να διωχθεί ή να καταδικασθεί ποινικά
δυο φορές για την ίδια παράβαση), ενώ για
πρώτη φορά προβλέπεται η αναγκαστική
απαλλοτρίωση για τη διευθέτηση των εθνικών
γαιών.
Ιδιαίτερη υπήρξε η φροντίδα των
νομοθετών για την οργάνωση της Δικαιοσύνης,
καθώς προέβλεψαν την ίδρυση τριών ειδών
δικαστηρίων.
Το Σύνταγμα του 1827 ανταποκρινόταν
σε ικανοποιητικό βαθμό στις αρχές του
αντιπροσωπευτικού συστήματος και είχε
δημοκρατικό χαρακτήρα. Ωστόσο η εφαρμογή
του στην πράξη ήταν αδύνατη, γιατί δεν υπήρχε
Παρουσιάσεις
Οι γυναίκες στην επανάσταση του 1821
ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
ΣΠΥΡΙΑΔΟΥ ΑΝΘΗ
Γυναίκες αγωνίστηκαν για την ελευθερία
της πατρίδας μας , έδωσαν την ζωή τους και
θυσιάστηκαν για να μην παραδοθούν στα χέρια
των εχθρών. Συνέβαλαν ουσιαστικά και με
διάφορους τρόπους και άφησαν το δικό τους
στίγμα στην επανάσταση.
Οι γυναίκες διαδραμάτισαν καθοριστικό
ρόλο εμψυχώνοντας τους άντρες. Επίσης,
βοηθούσαν στην τροφοδοσία των
στρατευμάτων, στη διάσωση των παιδιών τους
και φρόντιζαν το σπίτι. Αρκετές ήταν και αυτές
που πήραν μέρος στις μάχες και πολέμησαν.
Οι αναφορές στον ρόλο των γυναικών
είναι περιορισμένες καθώς οι περισσότεροι
ιστορικοί εστιάζουν στον πρωταγωνιστικό ρόλο
των αντρών. Χαρακτηριστικό εκείνων των
χρόνων ήταν ότι υπήρχε επιφυλακτικότητα στο
να εμπιστευτούν τα μυστικά στις γυναίκες και
για μεγάλο χρονικό διάστημα η παρουσία των
γυναικών στον αγώνα δεν εκτιμούνταν.
Ωστόσο οι Σουλιώτισσες «έλυσαν» το
ζήτημα της ισότητας των φύλων μη αποδίδοντας
μεγάλη σημασία στην προτροπή από τους
άντρες να κρυφτούν στα δάση και στις σπηλιές
.Πολλά ήταν και τα ονόματα γυναικών, γνωστά
και άγνωστα, που έμειναν στην ιστορία με το
όνομα τους. Μερικά παραδείγματα αυτών των
γυναικών είναι η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η
Μαντώ Μαυρογένους , η Μαριγώ
Ζαραφοπούλα και η θρακιώτισσα Δόμνα
Βισβίζη.
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα γεννήθηκε
στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης στις 11
Μάιου 1771. Παντρεύτηκε δυο φορές στα 17 και
στα 30.
Και οι δυο σύζυγοι της άφησαν τεραστία
περιουσία (πάνω από 300.00 τάλαρα) την όποια
ξόδεψε για να αγοράσει καράβια και εξοπλισμό
για την ελληνική επανάσταση , ήταν μέλος της
φιλικής εταιρείας , αγόραζε μυστικά όπλα και
πολεμοφόδια από ξένα λιμάνια. Όταν ξεκίνησε
η ελληνική επανάσταση, είχε σχηματίσει δικό
της εκστρατευτικό σώμα από Σπετσιώτες, τους
οποίους αποκαλούσε «γενναία μου παλικάρια».
Είχε αναλάβει να αρματώνει, να συντηρεί και να
πληρώνει τον στρατό αυτό μόνη της όπως έκανε
και με τα πλοία της και τα πληρώματά τους, κάτι
που συνεχίστηκε επί σειρά ετών και την έκανε
να ξοδέψει πολλά χρήματα για να καταφέρει να
περικυκλώσει τα τουρκικά οχυρά,
το Ναύπλιο και την Τρίπολη.
Πέθανε στις Σπέτσες, 22 Μαΐου 1825.
Μετά θάνατον, έλαβε τιμητικά από την
Ελληνική Πολιτεία το βαθμό
της Υποναυάρχου.
Η Μαντώ Μαυρογένους γεννήθηκε το
1796 και καταγόταν από ελληνική οικογένεια
της Ρουμανίας, η οποία έφυγε κρυφά, για
την Ιταλία. Εγκαταστάθηκαν στην Τεργέστη και
εκεί ο πατέρας της Νικόλαος ασχολήθηκε με
το εμπόριο. Τον Απρίλη του 1821 έμαθε για την
επανάσταση και έλαβε μέρος σε αυτή.
Με την έναρξη της Επανάστασης, η
Μαντώ πήγε στην Μύκονο και ξεσήκωσε τους
κατοίκους εναντίον των Τούρκων. Για τον
Αγώνα διέθεσε όλη της την περιουσία. Για τη
συνολική δραστηριότητά της ο Ιωάννης
Καποδίστριας της απένειμε - τιμή μοναδική σε
γυναίκα - το αξίωμα του επίτιμου αντιστράτηγου
και της παραχώρησε κεντρικό σπίτι
στο Ναύπλιο. Πέθανε στην Πάρο τον Ιούλιο του
1840.
Παρουσιάσεις
«Από τη μια μεριά [Μπουμπουλίνα] το
θάρρος, σπάνιο σε γυναίκες, που συνοδεύεται
όμως από τη βουλιμία για το κέρδος… Κι’ από
την άλλη [Μαντώ] η φιλοπατρία σε όλη της την
καθαρότητα, χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας, η απόλυτη
αυτοθυσία, η πιο συγκινητική απρονοησία για το
προσωπικό μέλλον».
Η Μαριγώ Ζαραφοπούλα γεννήθηκε στα
Ταταύλα της Κωνσταντινούπολης, όπου και
κατοικούσε. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και
όταν κατά τις αρχές του 1821, χρησιμοποιώντας
τις ίδιες γνωριμίες καθώς και τη σημαντική της
περιουσία, πέτυχε την δραπέτευση των γιων του
Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη που διέμεναν στην
Κωνσταντινούπολη ως αιχμάλωτοι.
Στην Πελοπόννησο χρησιμοποιήθηκε από
τους Κολοκοτρώνη και Υψηλάντη ως
κατάσκοπος εντός της Τριπολιτσάς και
του Ναυπλίου. Τα επόμενα χρόνια,
χρηματοδότησε την εκστρατεία του Φαβιέρου
στην Κάρυστο καθώς και την αντίστοιχη του
Χατζημιχάλη Νταλιάνη στην Κρήτη.
Μεσούσης της επανάστασης, παντρεύτηκε
τον αξιωματικό Γεώργιο ή Θεόδωρο Στεφάνου ο
οποίος σκοτώθηκε μαχόμενος, αποκτώντας μαζί
του δύο παιδιά. Πέθανε άπορη μετά το 1865,
έτος κατά το οποίο αιτήθηκε σύνταξη από την
Επιτροπή Εκδουλεύσεων.
Η Δόμνα Βισβίζη γεννιέται το 1784 στον
Αίνο της Θράκης. Συμμετέχει ενεργά στην
Ελληνική Επανάσταση παίρνοντας μέρος μαζί
με τον άνδρα της, Χατζή Αντώνη Βισβίζη, στις
θαλάσσιες επιχειρήσεις του Αγώνα στο Άγιο
Όρος, στη Λέσβο και στη Σάμο.
Με το θάνατο του άνδρα της, η Δόμνα
Βισβίζη αναλαμβάνει η ίδια τη διοίκηση του
πλοίου και συνεχίζει τη δράση της στην περιοχή
της Εύβοιας. Εξοπλίζει και συντηρεί το πλοίο
της «Καλομοίρα» με δικά της χρήματα για τρία
χρόνια. Μετά το τέλος του Αγώνα, της
παραχωρείται μία μικρή σύνταξη.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βεβαιώνει με
έγγραφο του) πως η Δόμνα Βισβίζη έσωσε τους
άνδρες του και τον ίδιο «δια της προμηθείας
τροφίμων και πολεμοφοδίων, άνευ της οποίας ο
στρατός του θα διελύετο».
Πηγές:
▪ alithinesgynaikes.gr
▪ iefimerida.gr
▪ e-prologos.gr
▪ wikipedia.org
▪ mixanitouxronou.gr
▪ efsyn.gr
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ…
Η ελληνική επανάσταση μέσα από έργα
Ελλήνων και ξένων ζωγράφων
(βίντεο από την Αθηνά Μαυρίδου).
Παρουσιάσεις
Το 1821 στη λογοτεχνία στηριζόμενος στο όραμα του Ρήγα υποστήριξε
ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ με πάθος ότι οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΛΑΒΙΝΗ μόνοι τους για την ελευθερία τους.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ

ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΕΩΣ
ΤΗΝ ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Αρχικά, στο τέλος του 17ου αιώνα και στις

αρχές του 18ου αιώνα, στην Αγγλία, στην
Γαλλία και στην Ευρώπη εξαπλώθηκε ο
Διαφωτισμός επηρεάζοντας σημαντικά την
ανθρωπότητα. Πιο συγκεκριμένα, ο
Διαφωτισμός ήταν ένα πνευματικό κίνημα που
είχε ως βασικές αρχές την απόρριψη αυθεντίας, Αδαμάντιος Κοραής
την κριτική κάθε γνώσης και την πίστη στην Υποστήριξε ότι οι Έλληνες πρέπει πρώτα να
διαρκή πρόοδο του ανθρώπου. μορφωθούν για να κερδίσουν την ελευθερία
τους.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΣΤΟΝ Δημιούργησε την καθαρεύουσα, ένα μίγμα
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ δημοτικής γλώσσας με λαϊκές και ξένες
Με αφετηρία τις παροικίες, ο ελληνισμός ήρθε γλώσσες.
σε επαφή με τις ιδέες του Διαφωτισμού με
αποτέλεσμα στα μέσα του 18ου αιώνα να
δημιουργηθεί ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός.
Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός ήταν ένα
πνευματικό κίνημα που επιδίωκε την διάδοση
των διαφωτιστικών ιδεών μεταξύ των Ελλήνων
με σκοπό την ιδεολογική προετοιμασία για τον
αγώνα της ελευθερίας. Δημιουργήθηκε στα
μέσα του 18ου αιώνα και αναπτύχθηκε στις
παροικίες και σε σε ορισμένα εμπορικά κέντρα
ΜΕΡΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
του ελληνισμού.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
ΚΥΡΙΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ
Ο Ρήγας στον Ύμνο Πατριωτικό, προσκαλεί
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
τον Μ. Αλέξανδρο να βγει από τον τάφο και να
Ρήγας Φεραίος και Αδαμάντιος Κοραής δει τους απογόνους του, που είναι αντάξιοί του
και με ανδρεία πολεμούν και κατατροπώνουν
Συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη της
τους εχθρούς τους.
πνευματικής δραστηριότητας γύρω από
θεμελιώδεις ιδέες όπως ελευθερία, δικαιοσύνη,
“Αλέξανδρε, τώρα να βγής από τον τάφον, και να
ανεξιθρησκεία κ.λπ.
ιδής των Μακεδόνων πάλιν ανδρείαν την
Ρήγας Φεραίος μεγάλην, πώς τους εχθρούς νικούνε, με χαρά στη
Πρότεινε στη Νέα Πολιτική Διοίκηση τη φωτιά!”.
δημιουργία μιας Ελληνικής Δημοκρατίας που θα
Ο Θούριος : Πατριωτικός ύμνος, γράφτηκε το
αντικαθιστούσε την Οθωμανική αυτοκρατορία
1797 και το τραγουδούσε σε συγκεντρώσεις με
κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε γιατί πλήρωσε
σκοπό να ξεσηκώσει τους Έλληνες.
το όραμά του με θάνατο.
Αρχαιοελληνική λέξη σημαίνει ορμητικός,
Αργότερα, όμως, το 1806 ο Ανώνυμος
μαινόμενος, πολεμικός.
συγγραφέας με το έργο του Ελληνική Νομαρχία
Παρουσιάσεις

Ως πότε παλικάρια, θα ζούμε στα στενά,

ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΟΝ :
μονάχοι σα λιοντάρια, στις ράχες στα βουνά;
Tέκνα μου αγαπητά, όσοι ονομάζεσθε Γραικοί,
Σπηλιές να κατοικούμε, να βλέπουμε κλαδιά,
εις κανένα αιώνα, εις κανένα του κόσμου τόπον,
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμον, για την πικρή
απ’ εμέ την μητέρα σας μήτε πλέον ευτυχής, μήτε
σκλαβιά;
πλέον λαμπρά άλλη καμμία δεν εφάνη. Tα πρώτα
Να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,
μου τέκνα, οι πρόγονοί σας, ήσαν οι πλέον
τους φίλους, τα παιδιά μας, κι όλους τους
φωτισμένοι, οι πλέον ανδρείοι άνθρωποι της
συγγενείς;
Oικουμένης. Tης ελευθερίας το γλυκύτατον όνομα
Κάλλιο είναι μιάς ώρας ελεύθερη ζωή,
απ’ εκείνους ευρέθη, εις εκείνους πρώτους
παρά σαράντα χρόνια, σκλαβιά και φυλακή.
ηκούσθη, απ’ εκείνων τα στόματα πρώτον
Τι σ’ ωφελεί αν ζήσεις, και είσαι στη σκλαβιά;
εξεφωνήθη. Aυτοί πρώτοι εύρηκαν και αύξησαν
στοχάσου πως σε ψένουν, καθ’ ώραν στην
τας τέχνας και τας επιστήμας, ως μέχρι του νυν
φωτιά.
μαρτυρούσι και τα βιβλία, όσα εγράφησαν απ’
Βεζύρης, δραγουμάνος, αφέντης κι αν σταθής
αυτούς, και των χειρών αυτών τα δημιουργήματα,
ο τύραννος αδίκως σε κάμνει να χαθής.
έργα θαυμαστά της Aρχιτεκτονικής και
Δουλεύεις όλη ημέρα, σε ό,τι κι αν σε πει,
Aνδριαντοποιητικής τέχνης. Eις εμέ την Eλλάδα
κι’ αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιει.
πρώτην εγεννήθησαν ποιηταί, ρήτορες,
φιλόσοφοι, τεχνίται, στρατηγοί, παντός είδους και
Ο Αδαμάντιος Κοραής γράφει το «ΑΣΜΑ
ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΟ», το 1800 και πάσης τάξεως άνθρωποι, τόσον μεγάλοι, τόσον
«ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΟΝ» το 1801 παράδοξοι, ώστε όσα λέγονται περί αυτών,
και το υπογράφει ως ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ Ο ΕΞ
ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ. ήθελαν αναμφιβόλως νομισθή μύθοι, αν δεν
είχομεν την απόδειξιν από τα λείψανα της
ΑΣΜΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΟ : μεγαλουργίας των. Aυτοί, ολίγοι τον αριθμόν, και
Aδελφοί, φίλοι και Συμπατριώται, Aπόγονοι των νόμους εύρηκαν, και πολιτείας συνέστησαν, και
Eλλήνων, και γενναίοι της ελευθερίας του την ελευθερίαν των με μεγαλοψυχίαν απίστευτον
ελληνικού γένους υπέρμαχοι, οι κατά την υπεράσπισαν εναντίον εις κραταιούς και
Aίγυπτον ευρισκόμενοι Γραικοί, και όσοι άλλοι μεγάλους βασιλείς, εις έθνη και απ’ αυτήν της
εις την Eλλάδα ή και αλλαχού διατρίβετε, θαλάσσης την άμμον πολυαριθμότερα……..
προσμένοντες τον αρμόδιον καιρόν της κοινής
του γένους ελευθερίας, Aξιωματικοί τε και Όλα αυτά τα κείμενα καθώς και πολλά άλλα
στρατιώται πάσης τάξεως και παντός βαθμού, συνέβαλαν σημαντικά στην δημιουργία του
χαίρετε, επειδή η χαρά σας είναι κοινή χαρά όλων φιλελληνισμού.
των Γραικών· υγιαίνετε, επειδή η υγεία σας είναι
κοινή σωτηρία της Eλλάδος…………………….
Παρουσιάσεις
ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ : Το κίνημα
συμπαράστασης των Eυρωπαίων στους
Έλληνες στην επανάσταση του 1821.
Η ιδέα του φιλελληνισμού γεννήθηκε στις
συνειδήσεις των πνευματικών ανθρώπων της
Ευρώπης που ήρθαν σε επαφή με το
αρχαιοελληνικό πολιτισμικό θαύμα και έμειναν
έκθαμβοι, διαπιστώνοντας ότι οι αρχαίοι
Έλληνες τα είχαν ήδη πει σχεδόν όλα.
Οραματίστηκαν λοιπόν μια Ελεύθερη Ελλάδα
και μέσα από τον θαυμασμό τους και τον
Αλεξάντερ Πούσκιν
αποτροπιασμό τους για τις βιαιότητες των
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο ποιητή της
Τούρκων σε βάρος των άμαχων Ελλήνων
Ρωσίας, δημιουργό της νεότερης ρωσικής
εκδηλώθηκε το ορμητικό φιλελληνικό ρεύμα
λογοτεχνίας και γνωστό Φιλέλληνα. Μελετούσε
του 19ου αιώνα, που διαδραμάτισε καθοριστικό
και θαύμαζε από μικρός την αρχαία ελληνική
ρόλο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
τέχνη και πολιτισμό. Μέσα, από το πρίσμα της
αρχαιοελληνικής δόξας αφιέρωσε πολλά από τα
ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ
ποιήματα του στους μαχόμενους Έλληνες.
Λόρδος Βύρων
Ίσως πρόκειται για τον πιο γνωστό από τους
Φιλέλληνες του 19ου αιώνα. Άγγλος ποιητής, ο
οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου
του 1824. Ενίσχυσε τον Αγώνα της
Ανεξαρτησίας τόσο με το ποιητικό του έργο όσο
και με την αισθητή παρουσία του στον ελληνικό
χώρο.

Βίκτορ Ουγκώ
Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και
δραματουργός. Αλλά ίσως δεν γνωρίζαμε ότι
υποστήριξε ένθερμα την Ελληνική Επανάσταση
μέσα από αυτά τα έργα. Στην ποιητική συλλογή
του «Τα Ανατολίτικα», η οποία κυκλοφόρησε το
1829, υπάρχουν αναφορές στην Ελληνική
Επανάσταση. Η συμβολή του στον
φιλελληνισμό αναγνωρίστηκε αργότερα από
τους Έλληνες, μέσω μεταφράσεων των έργων
του.
Παρουσιάσεις
ΜΕΡΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ κοινωνική απήχηση και διαδίδονταν αστραπιαία
ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ ΑΠΟ στην υψηλή Ρωσική κοινωνία.
ΦΙΛΛΕΛΗΝΕΣ
Ο φιλέλληνας Σέλλεϋ έγραψε αυτό το χορικό Εμπρός Ελλάδα
δράμα στην Πίζα της Ιταλίας, συγκεντρώνοντας Εμπρός, στηλώσου, Ελλάδα
χρήματα για τον απελευθερωτικό αγώνα των
Ελλήνων, το 1821. επαναστάτισσα,βάστα γερά στο χέρι τ’ άρματά
σου! Μάταια δεν ξεσηκώθηκεν ο Όλυμπος,η
«ΕΛΛΑΣ»
Πίνδο, οι Θερμοπύλες —το δόξασμά σου.
Στης ελπίδας το μούχρωμα,
Απ’ τα βαθιά τους σπλάχνα ξεπετάχτηκεν η
Όπως οι ήσκιοι του ονείρου,
λευτεριά σου ολόφωτη,φωτός πυρήνας γενναία
Δοξασμένοι παράδεισοι του υγρού λάμπουν
κι απ’ απ’ του Θησέος και του Περικλή τους
απείρου:
τάφους , απ’ τα μάρμαρα της Αθήνας, πάντα ιερή
Τι νησιά καθαρόσχημα
και νέα.
Κάτου απ’ τον βραδυνόν ουρανόν ξεχωρίζουν,
Θραύσε τώρα, γη θεών και ηρώων της σκλαβιάς
Κ’ ευωδιές και φλοισβήματα των γιαλών τους
τες αλυσίδες με την μαύρην μοίρα με τες
χαρίζουν!
γλυκόηχες ωδές από του Τυρταίου σου,του
Σαν αυγή μέσα στ’ όνειρο,
Μπάιρον και του Ρήγα η άξια λύρα.
Μες στο θάνατο ελπίδα,
Μέσα στης φυλακής μας τους τοίχους αχτίδα:
«Το ξίφος» είναι από τα πιο επαναστατικά
Η Ελλάδα, που κάποτες ήταν σαν πεθαμένη,
ποιήματα του Πούσκιν. Ο ποιητής έγραψε και
Να την πάλι σηκώνεται, να την πάλι προβαίνει!
ωδή «ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ», ένα περίφημο
λυρικό άσμα.
ΧΟΡΟΣ : Τον κόσμο η δόξα ξαναζώνει,
Τα χρυσά χρόνια ξαναζούν,
«ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ»
Η γη σα φίδι ξανανιώνει,
Φύγε, κρύψου απ’ τα μάτια,
Τα χιόνια σβύνουν και περνούν:
της ελευθερίας πενιχρή τυραννία.
Γελούν τα ουράνια και γιορτάζουν,
Πού είσαι, πού είσαι καταιγίδα των θρόνων,
Και, σα συντρίμια στ’ όνειρό σου, θρησκείες και
της Ελευθερίας υπερήφανος αοιδός;
κράτη αχνοφαντάζουν…
Έλα και κόψε από μένα το στεφάνι,
λύγισε την απαλή τη λύρα…
Επίσης, ο Πούσκιν ο μεγαλύτερος λογοτέχνης
της Ρωσίας και ένας από τους πιο γνωστούς Θέλω να τραγουδήσω στον κόσμο την
φιλέλληνες συνέβαλε αρκετά στην Επανάσταση Ελευθερία,
του 1821, μέσα από τα επιτυχημένα έργα του. Τα
τους θρόνους να συντρίψω, το κακό.
ποιήματα του Πούσκιν διαπερνιούνται με το
πάθος της ελευθερίας, το οποίο συνδυάζεται με
τις πρωτοπόρες ιδέες και με την ανύπαρκτη Άνοιξέ μου τα ευγενικά σου ίχνη
μέχρι τότε δύναμη της λογοτεχνικής έκφρασης.
Οι στίχοι του Α. Πούσκιν είχαν τεράστια αυτού του υψηλόφρονου, του Γάλλου,
Παρουσιάσεις
που εσύ στις δοξασμένες δυστυχίες
ενέπνεες τους θαρραλέους ύμνους.
Θρέμματα της επιπόλαιας τύχης
τύραννοι του κόσμου! Τρεμουλιάξτε!
Κι’ εσείς ανδρωθείτε,
εξεγερθείτε ξεπεσμένοι δούλοι!
Αλλοίμονο! Όπου κι’ αν ρίξω τη ματιά μου
Παντού…
Το ποίημα «Εξεγέρσου, ω Ελλάδα, εξεγέρσου!»
ο ποιητής το έγραψε μετά τη συνθήκη της
Αδριανούπολης, όπου η Ελλάδα αποκτούσε τη
μερική της ανεξαρτησία το 1829 στις 2
Σεπτεμβρίου.
Εξεγέρσου, ω Ελλάδα, εξεγέρσου!
Δίκαια ξεσήκωσες τις δυνάμεις σου,
δίκαια πολέμησες.
Στον Όλυμπο, στην Πίνδο, στις Θερμοπύλες
κάτω από τη σκιά των πανάρχαιων κορυφών
τους
γεννήθηκε η νεαρή Ελευθερία
στους τάφους του Θησέα και του Περικλή
πάνω απ’ τα ιερά μάρμαρα των Αθηνών.
Ω! Χώρα των ηρώων και θεών
έσπασες τα δεσμά της δουλείας,
τραγουδώντας τους φλογερούς στίχους
του Τυρταίου, του Μπάιρον και του Ρήγα.
Το 1827 ο ποιητής παρακολουθώντας με
ενδιαφέρον την πορεία της απελευθέρωσης
έγραψε για τους Έλληνες:
«Όχι μόνον είναι καθήκον, αλλά έχεις χρέος να
είσαι περήφανος για τη δόξα των προγόνων
σου. Το να μη τους τιμάς είναι επονείδιστος
ανανδρία. Οι Έλληνες σε όλες τις δυστυχίες
τους, θυμήθηκαν πάντα την καταγωγή τους
και γι’ αυτό είναι άξιοι της απελευθέρωσής
τους».
Ακόμη, ο Βίκτορ Ουγκώ, εκπρόσωπος του
γαλλικού ρομαντισμού, που δημοσιεύει
ποιήματα εμπνευσμένα από τον ηρωισμό των
Ελλήνων αγωνιστών. Έδειξε ενδιαφέρον και για
την αρπαγή των μαρμάρων του Παρθενώνα
κατηγορώντας τον Έλγιν για αυτή του την
πράξη, στη βάση της αντίληψής του ότι η
πολιτιστική κληρονομιά ενός λαού δεν πρέπει να
γίνεται κτήμα ενός άλλου.
Η χαρακτηριστική του φράση ήταν : «Ο κόσμος
είναι μία διεύρυνση της Ελλάδος και η Ελλάς
είναι ο κόσμος σε σμίκρυνση»
Το 1827 συνθέτει τα ποιήματα «Ναβαρίνο» και
«Ενθουσιασμός» και την επόμενη χρονιά τα
«Κανάρης», «Λαζάρα» καθώς και το περίφημο
«Ελληνόπουλο» στο οποίο αναφέρεται με
μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση στην σφαγή των
Ελλήνων της Χίου από τους Τούρκους.
«Ενθουσιασμός»
Στην Ελλάδα ! Στην Ελλάδα ! Εμπρός τώρα, είνε
ώρα… !
Ύστερα από το αίμα των μαρτύρων πρέπει τώρα
και το αίμα των δημίων νά χυθή τό μιαρό…
Στην Ελλάδα! Τιμωρία, φίλοι μου, κ’ Ελευθερία!
Ας σελώσουν τ΄ άλογό μου πού φριμάζει με
μανία!
Το σαρίκι στο κεφάλι, το σπαθί μου στο πλευρό
Πότε φεύγωμεν; Απόψε ! Αύριον είνε αργά…
Όπλα ! άλογα ! καράβι ! αρματώσετε γοργά
στο Τουλών και δόστέ μού το ! δόστε μου φτερά
εμένα !
Άπ’ τ’ άρχαία τάγματά μας θέ νά πάρωμεν μαζύ
μας
παλληκάρια διαλεγμένα και θα ιδούμε, στην
ορμή μας,
Τούρκικα θεριά να φεύγουν, σαν ζαρκάδια
τρομασμένα
Παρουσιάσεις
Αρχηγός έλα, Φαβιέρε, διαλεκτός μέσ’ τις
χιλιάδες,
σύ πού πήγες εκεί όπου δεν επήγαν βασιλειάδες
κ’ ήσουν αρχηγός σ’ ασκέρι άγριο μα τακτικό,
μέσ’ τους Έλληνες τους νέους φάντασμα παληού
Ρωμαίου,
παλληκάρι-στρατιώτης, πού ενός λαού γενναίου
εις τα χέρια σου επήρες και κρατείς το ριζικό.
Από τον πολύ σας ύπνο εκεί κάτω σηκωθήτε
όπλα Γαλλικά! Της μάχης μουσικές αναστηθήτε,
κ’ εσείς, μπόμπες και κανόνια, κ’ εσείς, ντέφια
βροντερά !
Άλογα, όπου στενάζει εις το διάβα σας το χώμα,
καί σπαθιά, όπου τό αίμα δέν σας έβαψε ακόμα,
και πιστόλια, γεμισμένα από βόλια φλογερά !
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι η λογοτεχνία
έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην έκβαση της
Επανάστασης του 1821. Κάτι που δεν πρέπει να
ξεχνάμε είναι ότι εκείνη την εποχή οι άνθρωποι
δεν είχαν πολλούς τρόπους ψυχαγωγίας. Τα
βιβλία ήταν ένας από αυτούς και λίγοι άνθρωποι
είχαν την δυνατότητα να την απολαύσουν καθώς
δεν ήταν όλοι πλούσιοι και μορφωμένοι.
Πηγές:
• Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία
Γ΄Γυμνασίου
• Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Γ΄Γυμνασίου
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%
CE%B9%CE%BB%CE%AD%CE%BB%CE%
BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82

Μετά την μερική απελευθέρωση της Ελλάδας, ο

Ουγκώ, σε αντίθεση με την επίσημη πολιτική
της Γαλλικής κυβέρνησης και του Ναπολέοντα
Γ’, δεν έπαψε να υποστηρίζει δημοσίως τις
Ελληνικές προσπάθειες για Εθνική
αποκατάσταση. Επιπλέον το ενδιαφέρον του
Ουγκώ για την ελεύθερη πλέον Ελλάδα φάνηκε
ιδιαίτερα και σε σχέση με το κρητικό ζήτημα και
τις θυσίες των Κρητών για «Ένωση» που
συγκλόνισε την Ευρώπη. Για αυτό λοιπόν
αποφασίζει να τους γράψει «Πρώτη Επιστολή
στους Κρήτες», για να τους δώσει θάρρος.

«Επιμένετε. Εστω και καταπνιγμένοι θα

θριαμβεύσετε… Η κατάπνιξη μιας επανάστασης
δεν σημαίνει καθόλου κατάργηση των αρχών
της… Το δίκιο δεν καταποντίζεται. Κύματα
γεγονότων το σκεπάζουν, αλλά
ξαναπροβάλλει…Έλληνες της Κρήτης έχετε το
δίκιο με το μέρος σας κι έχετε μαζί σας τη λογική.
Να υπάρχει πασάς στην Κρήτη δεν το χωράει
μυαλό ανθρώπου».
Λογοτεχνικά κείμενα

Γράμμα από το Μεσολόγγι Είναι δύσκολες ώρες για όλους μας, μα το

ΣΚΟΥΡΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ πείσμα κυριεύει μέσα μας. Θέλω να πεις σε
όλους πως είμαι καλά και συνεχίζω με το ίδιο
Μεσολόγγι, 2 Απριλίου 1826 πάθος και ηρωισμό όπως και στην αρχή.
Αγαπημένε μου αδερφέ Νικήτα,
Ελπίζω το γράμμα μου να σας βρίσκει Με αγάπη
όλους ζωντανούς εκεί που είστε. Ίσως να σου Ο αδελφός σου Ανδρέας
γράφω για τελευταία φορά, ποιος ξέρει; Εδώ τα
πράγματα είναι πολύ άσχημα και με τις μέρες
χειροτερεύουν. Η πείνα μας έχει ταλαιπωρήσει
αφάνταστα, καθώς δεν έχουμε την αντοχή να
κρατήσουμε ούτε τα πυρομαχικά μας. Όλα τα
ακάθαρτα ζώα καταναλώθηκαν προς τροφή. Οι
ασθένειες ως εκ τούτου έχουν πολλαπλασιασθεί.
Έχουμε πολλές απώλειες. Μεταξύ τους και ο
Μιχαήλ μας αδερφέ μου. Μην κλάψεις τώρα που
το διαβάζεις. Αυτός έπεσε ηρωικά στην μάχη
δίχως φόβο για τον θάνατο.
Οι Τούρκοι και Αιγύπτιοι έχουν γίνει πιο
επιθετικοί τώρα τελευταία, γνωρίζοντας πως
δεν έχουμε δυνάμεις λόγω της έλλειψης
Πηγές:
πολεμοφοδίων. Παράλληλα πολιορκούν την
πόλη εδώ και αρκετές μέρες και η εξαθλίωση ▪ https://www.protothema.gr/stories/art
μας έχει αποδεκατίσει. Χθες ,την 1η Απριλίου icle/995023/i-exodos-tou-mesologgiou-
είχαν συγκεντρωθεί στο Ιόνιο 22 μπρίκια, 5 aprilios-1826/
πυρπολικά (το ένα του Κανάρη), μια γαλιότα και ▪ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE
ένα μίστικο αντί για 10-20 που είχε προβλεφθεί. %BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82_%CF
Ο αριθμός των πλοίων ήταν πολύ μικρότερος %84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B5%C
από εκείνον που υπολόγιζε η Κυβέρνηση και F%83%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%C
ήταν φανερό ότι δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει E%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85
τον ισχυρότερο τουρκοαιγυπτιακό στόλο. ▪ Ελεύθεροι πολιορκημένοι - Διονύσιος
Σήμερα στις 2 Απριλίου στη ναυμαχία που έγινε Σολωμός
κοντά στον Κάβο Πάπα, νικηθήκαμεν.
Λογοτεχνικά κείμενα
Γράμμα από το Μεσολόγγι
ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Μεσολόγγι ,2 Απριλίου 1826
Αγαπημένε μου πατέρα Φώτη Τζαβέλα ,
Σου γράφω για να σου μεταφέρω τις
σκέψεις και τα συναισθήματα μου σχετικά με τις
συνθήκες ζωής στο πολιορκημένο Μεσολόγγι.
Αν και το φρούριο της πόλεως μετά την
πρώτη πολιορκία είχε βελτιωθεί κατόπιν των
προσπαθειών κάποιων Ελλήνων, ο Σουλτάνος
επανήλθε με νέο σχέδιο. Ο Ιμπραήμ πήρε
ενισχύσεις και ενώθηκε με τον στρατό του
Κιουταχή και ξανάρχισαν οι επιθέσεις. Με την
άφιξη του Ιμπραήμ η κατάσταση διαρκώς
χειροτερεύει. Ο Ιμπραήμ μπήκε στα ρηχά νερά
της λιμνοθάλασσας και επιτέθηκε στα μικρά
νησιά που αποτελούσαν το κλειδί για τον έλεγχο
όλης της λιμνοθάλασσας. Περισσότεροι από
25.000 τούρκοι και αιγύπτιοι πιέζουν ασφυκτικά
την πόλη με αποτέλεσμα η άμυνα μας να
κλονίζεται.
Ο ανεφοδιασμός των Ελλήνων μέρα με
τη μέρα γίνεται όλο και δυσκολότερος. Τρόφιμα
δεν υπάρχουν και οι πολιορκημένοι (γυναίκες,
παιδιά, τραυματίες, γέροντες και μαχητές)
σιτίζονται με φύκια, σκύλους, γάτες, άλογα,
δέρματα, ποντίκια και γάτες! Εξαντλούνται όλες
οι αρμυρήθρες της θάλασσας και τα ζώα της γης,
για να θρέψουν οι γυναίκες τα παιδιά τους και
ακόμη κάποιες ψήνουν μέλη των νεκρών
παιδιών για να θρέψουν τ’ άλλα. Ο κλοιός έχει
σφίξει πάρα πολύ , η πείνα έχει φτάσει στο
απροχώρητο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο
αριθμός των θανάτων από την πείνα να
αυξάνεται διαρκώς.
Χωρίς οργάνωση και οικονομικούς
πόρους αδυνατούμε να κινηθούμε από ξηράς
εναντίον των πολιορκητών, ενώ τα καράβια που
επιχείρησαν να πλησιάσουν, απέτυχαν παρά τις
προσπάθειές τους. Οι στερήσεις, η σωματική
ταλαιπωρία , οι πόνοι είναι αδιανόητοι. Νιώθω
πιεσμένος και εξαντλημένος αλλά δεν θα
εγκαταλείψω ποτέ, θα αγωνίζομαι για τα
αδέρφια μου τους Έλληνες υπό αντίξοες
συνθήκες με μόνο μου όπλο την ψυχική μου
δύναμη , το πείσμα και την αποφασιστικότητα
μου. Σε λίγες μέρες, στις 6 Απριλίου θα γίνει το
συμβούλιο των οπλαρχηγών και προκρίτων και
σκέφτομαι να προτείνω το σχέδιο της εξόδου.
Ελπίζω να τα καταφέρουμε. Να προσέχετε , σας
αγαπώ πολύ. Θα σε κάνω περήφανο πατέρα στο
υπόσχομαι.
Με αγάπη, ο γιος σου
Κίτσος Τζαβέλας
Πηγές:
▪ https://www.youtube.com/watch?v=I6P
LdomUYM4
▪ https://www.youtube.com/watch?v=Adk
R1E9gaK0
▪ https://www.youtube.com/watch?v=1Tj
QZsBgano
▪ https://argolikivivliothiki.gr/2018/01/15/
missolonghi-2/
Λογοτεχνικά κείμενα
Άρθρο στον Αυστριακό παρατηρητή
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΕΛΒΙΕΡΟΓΛΟΥ
Αθήνα, 31 Μαρτίου 1822
«Όσους Χίους συναντούσαν τους σκότωναν.
Έσφαζαν, έκαιαν, λεηλατούσαν τα πάντα.
Γέροντες, άνδρες, γυναίκες θανατώνονταν…»
Σοκάρουν τα νέα και οι μαρτυρίες που
παίρνουμε από την πολύπαθη Χίο! Χιλιάδες
Έλληνες σφαγιάστηκαν από τον Τουρκικό
στρατό!
Τα γεγονότα ξεκίνησαν στις 11 Μαρτίου,
όταν ξεσηκώθηκαν ο Αντώνιος Μπουρνιάς και
ο Λυκούργος Λογοθέτης με αρκετούς Σαμιώτες
στη Χίο. Κάποιοι Τούρκοι, ντόπιοι και άλλοι
που είχαν έλθει από την Ασία κλείστηκαν
αρχικά στο κάστρο.
Στις 30 Μαρτίου, με εντολή του
εξαγριωμένου Σουλτάνου να αποκεφαλίσει
όλους τους επαναστάτες και για να σπείρει τον
πανικό, ο τουρκικός στόλος, έφθασε στην Χίο.
Σταμάτησε την πολιορκία χωρίς ιδιαίτερη
αντίσταση από τους Έλληνες, και προχώρησε
στη σφαγή των Ελλήνων με τη συμμετοχή τον
άτακτων μουσουλμάνων που κατέφθασαν από
την Μ. Ασία με κάθε πλεούμενο.
Ο Τουρκικός στρατός λεηλάτησε και
έκαψε τα πάντα. Έσφαξε ακόμα και τον άμαχο
πληθυσμό ο οποίος δεν συμμετείχε στην
εξέγερση κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Οι Τούρκοι σκότωσαν όλα τα παιδιά κάτω των
τριών ετών, όλους τους άνδρες από δώδεκα ετών
και πάνω και όλες τις γυναίκες από σαράντα
ετών και πάνω, με εξαίρεση αυτούς που
ασπάστηκαν το Ισλάμ. Υπολογίζουμε ότι 47.000
κάτοικοι του νησιού αιχμαλωτίστηκαν και
23.000 σφαγιάστηκαν, ενώ πολλοί κατάφεραν
να διαφύγουν προς τα Ψαρά, τις Κυκλάδες και
την Πελοπόννησο. Στη Χίο έμειναν περίπου
1.000 με 2.000 ψυχές και περίπου 20.000
διέφυγαν. Οι υπόλοιποι αιχμαλωτίστηκαν και
πουλήθηκαν από Εβραίους δουλεμπόρους σε
παζάρια της Δύσης και της Ανατολής.
Ο πολιτισμένος κόσμος φρίττει μπροστά
σε αυτήν την αγριότητα! Η Ευρώπη πρέπει να
αναθεωρήσει την στάση της απέναντι στην
επανάσταση αυτού του ταλαίπωρου λαού, που
υποφέρει κάτω από τον ζυγό μιας βάρβαρης
αυτοκρατορίας και να δράσει αποτελεσματικά!
Του ανταποκριτού,
Κλάους Βίλχελμ
Πηγές:
▪ Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄
Γυμνασίου, Ευαγγελία Λούβη -
Δημήτριος Χρ. Ξιφαράς,εκδ. Πατάκης
▪ Χριστόφορου Πλ. Καστάνη"Ο Έλληνας
Εξόριστος", μετάφραση Χρήστου Γ.
Γιατράκου, έκδοση "Επικοινωνίες
Α.Ε.", 2001.
▪ https://el.wikipedia.org/wiki/Σφαγή_της
_Χίου
▪ https://xiakanea.gr/i-sfagi-tis-chiou-30-
martiou-1822-afieroma-me-pinakes-
zografikis-grafi-i-tasso-gaila
▪ https://terrapapers.com/katastrofi-ke-
sfagi-tis-chiou
Λογοτεχνικά κείμενα

Ομιλία του Κολοκοτρώνη πριν τη Γι’ αυτό θέλω, αφού πρώτα προσευχηθείτε στην
Παναγιά, σ’ αυτήν που δώσαμε όρκο
μάχη στα Δερβενάκια
ΘΑΝΟΣ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ ‘ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ’ , να πάτε να
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΑΤΖΙΟΣ ξεκουραστείτε, να καθαρίσετε τα καριοφίλια και
να ακονίσετε τα σπαθιά σας. Αύριο θα
Έλληνες, Έλληνες. συναντηθούμε πάλι εδώ, στα Δερβενάκια. Να
είστε σίγουροι, με το σχέδιο που έχω, αύριο θα
Σήμερα γεννηθήκαμε αδέρφια μου και σήμερα τσακίσουμε το ασκέρι του Δράμαλη.
θα πεθάνουμε για την σωτηρία της πατρίδας και
την δική μας. Έλληνες!!! Γιατί φοβάστε; Δεν
μπορώ να σας καταλάβω. Φοβάστε εσείς που
μιλάτε όρθιοι σε θεούς, φοβάστε 'σείς ωρέ,
αυτούς που τους νικήσατε στο Βαλτέτσι, 'σεις
που τους τσακίσατε στην Τριπολιτσά! Τώρα
σκιάζεστε από πέντε σκατότουρκους που
μπήκαν εις τον Μοριάν! Σηκώστε το κεφάλι
ψηλά , ορέ Έλληνες, μη φοβάστε. Έτσι σας Θα ‘κοπούνε’ τα χέρια μας αύριο να κουβαλάμε
θέλω, να 'στε σίγουροι, πως τάχα εμείς θα 'μαστε όλα τα λάφυρα και τα πολεμοφόδια που θα
οι νικητές! αφήσουν τρέχοντας οι οχτροί. Αύριο έχουμε
ραντεβού με την ιστορία.

Ζήτω η Ελλάς!

Ελευθερία ή θάνατος, αδέρφια!

Πηγές:
▪ https://www.youtube.com/watch?v=lP7
utzOasvY
▪ https://www.youtube.com/watch?v=AH
nex-SKloI HYPERLINK

Έπαψε πλέον ο στρατός των Τούρκων να είναι

ανίκητος και αυτό το καταφέρατε εσείς. Ελάτε
μαζί μου, θα σας βλέπει ύστερα ο κόσμος και θα
σας δείχνει στα παιδιά του και θα λένε “να, αυτοί
είναι που τσακίσανε τον Δράμαλη”. Ποιός δεν
θα το'θελε αυτό, αδέρφια, ε;

Σηκώστε ψηλά το κεφάλι και κοιτάξτε με στα

μάτια. Να είστε σίγουροι , ότι εσείς θα είστε οι
νικητές.

Μετά την μάχη, για αιώνες θα είστε μάθημα στα

σχολεία για όλα τα ελληνόπουλα, που εξαιτίας
σας θα είναι ελεύθερα και μορφωμένα.

Αδέρφια, είδα όνειρο στον ύπνο μου. Ο Θεός

λέει έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία
της Ελλάδος. Και όπως ξέρετε ο Θεός δεν
παίρνει πίσω την υπογραφή του.
Σταυρόλεξα

Το 1ο σταυρόλεξο της επανάστασης

Οριζόντια
2. Μυστική οργάνωση που προετοίμασε τον ένοπλο
αγώνα της ανεξαρτησίας
4. Ανατίναξε την τουρκική ναυαρχιδα στη Χίο, μετά τη
σφαγή των κατοίκων του νησιού
6. Η "ιερή" πόλη της Στερεάς Ελλάδας, γνωστή από τις
δύο πολιορκίες της
7. Ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας
8. Εκεί ξεκίνησε η Επανάσταση το Μάρτιο του 1821
9. Ο θρυλικός νικητής στο Χάνι της Γραβιάς

Κάθετα
1. Ναύαρχος, νικητής της ναυμαχίας του Γέροντα
3. Εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού,
συγγραφέας, στοχαστής και εθνομάρτυρας
4. Ηγετική μορφή της ελληνικής επανάστασης,
θριαμβευτής στην Τριπολιτσά και τα Δερβενάκια
5. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στην Αλαμάνα

Το 2ο σταυρόλεξο της επανάστασης

Οριζόντια
3. Στο χώρο της έγινε η Α΄ Εθνοσυνέλευση (1821-
1822) και ψηφίστηκε το ομώνυμο Σύνταγμα
5. Η πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας
6. Μυστική οργάνωση που προετοίμασε τον ένοπλο
αγώνα της ανεξαρτησίας
11. Ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας
12. Εκεί ξεκίνησε η Επανάσταση το Μάρτιο του
1821
13. Πρωτόκολλο με το οποίο αναγνωρίστηκε το 1830
η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος
14. Εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού,
συγγραφέας, στοχαστής και εθνομάρτυρας

Κάθετα
1. Ναύαρχος, νικητής της ναυμαχίας του Γέροντα
2. Ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο,
μετά τη σφαγή των κατοίκων του νησιού
4. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στην Αλαμάνα
7. Η άλωσή της αποτέλεσε το σημαντικότερο
στρατιωτικό γεγονός του 1821
8. Ο θρυλικός νικητής στο Χάνι της Γραβιάς
9. Ηγετική μορφή της ελληνικής επανάστασης,
θριαμβευτής στην Τριπολιτσά και τα Δερβενάκια
10. Η "ιερή" πόλη της Στερεάς Ελλάδας, γνωστή από
τις δύο πολιορκίες της
Βιβλιοπαρουσίαση
Έντεκα Μέρες του Απρίλη 1826
Λίλη Λαμπρέλλη, εκδόσεις Πατάκη
Στις δύσκολες μέρες της πανδημίας ένα βιβλίο μας
κράτησε συντροφιά! Πρόκειται για τις «Έντεκα
Μέρες του Απρίλη 1826», της βραβευμένης Λίλης
Λαμπρέλλη. Το βιβλίο της αποτελεί ένα μικρό
χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής
Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά
μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του
Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του
Μάρκου, του Γελεκτσή που σπρώχτηκε με τη βία
στην ενηλικίωση εκείνες τις μέρες του Απρίλη του
1826. (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του
βιβλίου).
Η αφήγηση στηρίχτηκε σε μαρτυρίες αγωνιστών
(κυρίως του Κασομούλη και Σπυρομήλιου) και όλα
τα πρόσωπα εκτός από τον Μάρκο και τον Άγγελο,
είναι ιστορικά, ενώ πολλοί διάλογοι μεταφέρθηκαν
επί λέξει. Οι Γελεκτσήδες, οι έφηβοι που, σχεδόν
όλοι έχασαν τη ζωή τους για την ελευθερία, είναι οι
γενναιότεροι απ΄ όλους. Οι Γελεκτσήδες ήταν
κάπου ενενήντα αγόρια συνολικά, έφηβοι όλοι
τους, ατρόμητοι και αποφασισμένοι, που έδρασαν
εκείνες τις μέρες κυρίως και πήραν το όνομά τους
από το γιλέκο που φορούσαν αντί για κάπα. Οι
πράξεις τους ήταν αξιοθαύμαστες και
ριψοκίνδυνες: προκάλεσαν μεγάλη ζημιά στους
εχθρούς και βοήθησαν στην τροφοδοσία της πόλης.
Η ιστορία ακολουθεί την τραγική πορεία της πόλης
μέχρι την ηρωική Έξοδο. «Tα μάτια μου δεν είδαν
τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.», είπε ο
Σολωμός για το Μεσολόγγι! Έχοντας πρόσφατα
διαβασει τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του, τα
πρόσωπα και τα επεισόδια του βιβλίου απέκτησαν
μεγαλύτερη ζωντάνια! Πολλά είναι αυτά που μας
συγκίνησαν και μας προκάλεσαν το ενδιαφέρον. Το
ύφος είναι απλό, καθόλου μελοδραματικό, παρόλο
που πίσω από κάθε διάλογο και σκηνή παραμονεύει
ο θάνατος. Δεν υπάρχει θρήνος, υπάρχει απόφαση
βαριά και ελεύθερη επιλογή. Το κείμενο είναι
γεμάτο αντιθέσεις, πίκρα και χιούμορ μαζί,
απελπισία και αγωνιστικότητα, θρήνο και δίψα για
ζωή.
Αυτές οι έντεκα τελευταίες μέρες του Μεσολογγιού
(εννιά πριν την Έξοδο και δύο μετά),
παρουσιάζονται μέσα από τον νεαρό Γελεκτσή
Μάρκο που από παιδί έγινε μέσα σε λίγες μέρες
άντρας που πρέπει να πάρει αποφάσεις, που κρατά
τη ζωή του και τη ζωή άλλων στα χέρια του. Αυτός
θα μας γνωρίσει τον ηρωικό Κίτσο Τζαβέλα, τον
εφιάλτη της πείνας, τον Παραμυθά Λια, τα κορίτσια
που έγιναν άντρες, ακόμα και το χαλάζι που
κράτησε τους τρεις χιλιάδες του Καραϊσκάκη
μακριά από το Μεσολόγγι, καταδικάζοντας τους
πολιορκημένους στο μεγάλο τέλος. Ο Μάρκος
γίνεται η ψυχή της πόλης και τα δικά μας μάτια,
μαζί του γνωρίζουμε την αδυναμία και την πείνα,
την απελπισία και την ελπίδα, τον πόνο, το μεγαλείο
και τον θρήνο.
Οι νεαροί Γελεκτσήδες κυρίως, μίλησαν
περισσότερο στην ψυχή μας. Κοντά στην ηλικία
μας αλλά και τόσο μακριά από αυτή! Μας θύμισαν
ήρωες παραμυθιών, δε φοβήθηκαν ποτέ, δεν
παραδόθηκαν ποτέ, δεν αυτοκτόνησαν. ΄Εγιναν
ζωντανό παράδειγμα, υπόδειγμα γενναιότητας για
όλες τις εποχές, πρότυπο για μικρούς και μεγάλους.
Αυτή η μοναδική ιστορία της ένδοξης μικρής πόλης
που συγκίνησε τον κόσμο ολόκληρο, είναι μια
υπενθύμιση των σπουδαίων πραγμάτων που μπορεί
να κάνει η μικρή μας χώρα με τα πολλά
προβλήματα και τη μεγάλη ψυχή. Έτσι κι αυτή
προχωράει μέσα στο χρόνο αγαπώντας βαθιά την
ελευθερία. Εξάλλου, “η ζωή πάντα συνεχίζεται, ό,τι
κι αν έχει συμβεί”, με θάρρος και ελπίδα. Κι εμείς
αξίζει να θυμόμαστε την ιστορία της!